Để thu được giá trị thặng dư, có nhiều biện pháp và hình thức. Mác khái
quát lại có hai phương pháp chủ yếu là phương pháp sản xuất giá trị
thặng dư tuyệt đối và phương pháp sảnxuất giá trị thặng dư tương đối.Giá
trị thặng dư tuyệt đối là giá trị thặng dư thu được do kéo dài ngày lao
động của người lao động làm thuê vượt khỏi thời gian lao động cần
thiết.Nếu như ngày lao động kéo dài, nhưng thời gian lao động cần thiết
giữ nguyên sẽ làm cho thời gian lao động thặng dư tăng lên, nhà tư bản
thu thêm giá trị thặng dư. Đây là phương pháp thô bạo, được áp dụng chủ
yếu ở giai đoạn đầu của cntb khi mà công cụ chủ yếu là lao động thủ
công. Tăng cường độ lao động là một hình thức che đây của phương pháp
này.Ơ thời kỳ đầu, các nhà tư bản đều muốn kéo dài thời gian lao động ra
vô hạn để tăng giá trị thặng dư. Nhưng điều này không thể thực hiện được
bởi vì nó bị giới hạn về mặt tự nhiên và thể chất, tinh thần của người
công nhân, anh ta cần phải có thời gian để khôi phục sức lao động đã bị
hao phí.Trong điều kiện không thể kéo dài ngày lao động, giai cấp tư bản
tìm cách rút ngắn thời gian lao động cần thiết, để nhằm tăng thời gian lao
động thặng dư một cách tương đương. Đâylà phương pháp sản xuất giá trị
thặng dư tương đối. Muốn rút ngắn thời gian lao động cần thiết phải tìm
cách hạ thấp giá trị hàng hóa sức laođộng. Giá trị hàng hóa sức lao động
được tính bằng toàn bộ những tư liệu sinh hoạt cần thiết để nuôi sống
công nhân và gia đình anh ta. Vì thế cho nên muốn hạ thấp giá trị sức lao
động thì phải nâng cao năng suất lao động trong những ngành sản xuất ra
tư liệu sinh hoạt cần thiết cho công nhân. Khi đó thời gian lao động cần
thiết rút ngắn, nhưng người công nhânvẫn đủ những tư liệu sinh hoạt như
trước để tái sản xuất sức lao động. Khi áp dụng tiến bộ kỹ thuật và tăng
năng suất lao động, nhà tư bản đeo đuổi theo một mục tiêu là hạ giá hàng
hóa của xí nghiệp thấp hơn giá thành hàng hóa của các đối thủ cạnh tranh
khác và do đó kiếm được nhiều giá trị thặng dư hơn hàng hóa ngoài xã
hội, phần giá trị thặng dư trội hơn giá trị thặng dư cả các tư bản khác nhờ
hạ thấp giá trị cá biệt so với giá trị xã hội gọi là giá trị thặng dư siêu
ngạch.Giá trị thặng dư siêu ngạchlà hình thái biến tướng của giá trị
thặng dư tương đối vì cả hai loại giá trị thặng dư này đều cùng dựa trên
một cơ sở chung là tăng năng suất lao động (mối quan hệ giữa giá trị
thặng dư tương đối với giá trị thặng dư siêu ngạch).Giá trị thặng dư siêu
ngạchlà giá trị thu được của một nhà tư bản cá biệt, do tăng năng suất
lao động cá biệt, còn giá trị lao động tương đối lại dựa trên cơ sở tăng
năng suất lao động xã hội, thuộc về cácnhà tư bản (mối quan hệ giữa giá
trị thặng dư tương đối với giá trị thặng dư siêu ngạch)Giá trị thặng dư
tuyệt đối và tương đốiđược áp dụng đều dựa trên một cơ sở chung là
kéo dài thời gian lao động thặng dư.Trong quá trình phát triển của
phương thức sản xuất tbcn, hai phương thức này đã tạo khả năng khách
quan cho sự phát triển mạnh mẽ của năng suất lao động. Song nếu gạt bỏ
mục đích, tính chất tbcn, thì những phương pháp này có tác dụng kích
thích sản xuất phát triển, tăng năng suất lao động xã hội, áp dụng kỹ
thuật mới, đây là những phương pháp tổ chức quản lý, là đòn bẩy kinh tế
quan trọng kích thích mọi doanh nghiệp sản xuất, mang lại hiệu quả kinh
tế quan trọng Ỉmang lại hiệu quả kinh tế cao, thúc đẩy tiến bộ kinh tếxã hội
57 trang |
Chia sẻ: aloso | Lượt xem: 1965 | Lượt tải: 0
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP KINH TẾ CHÍNH TRỊ, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
ieän ñaïi hoaù ñöôïc tieán haønh trong ñieàu kieän theá giôùi ñaõ traûi qua 2 cuoäc
caùch maïng khoa hoïc – kyõ thuaät dieãn ra trong xu höôùng toaøn caàu hoaù, khu
vöïc hoaù. Trong khi ñoù cuoäc caùch maïng khoa hoïc kyõ thuaät cuûa nöôùc ta
phaûi goàm caû cô khí hoaù vaø hieän ñaïi hoaù, coi noù laø then choát, laø ñoäng löïc
cho söï taêng tröôûng vaø phaùt trieån beàn vöõng.
Vieäc trang bò kyõ thuaät vaø coâng ngheä hieän ñaïi coøn thöïc hieän thoâng qua
nhaän chuyeån giao coâng ngheä môùi töø caùc nöôùc tieân tieán.
Nhaän chuyeån giao coâng ngheä môùi laø caùch ñi sôùm ñöa nhanh nöôùc ta leân
hieän ñaïi gaén vôùi ruùt ngaén con ñöôøng phaùt trieån hieän ñaïi. Vieäc nhaän
chuyeån giao coâng ngheä môùi laø söï chuyeån ñoåi quyeàn sôû höõu vaø quyeàn söû
duïng haøng hoaù kyõ thuaät coâng ngheä töø caùc nöôùc kyõ thuaät tieân tieán sang caùc
nöôùc coù neàn kinh teá keùm hoaëc ñang phaùt trieån. Neáu nhö haøng hoaù thoâng
thöôøng thì söï vaän ñoäng cuûa noù ñi töø nôi coù giaù thaáp ñeán nôi coù giaù cao,
coøn traùi ngöôïc laïi haøng hoaù kyõ thuaät coâng ngheä thì ñi töø nôi coù trình ñoä
cao ñeán nôi coù trình ñoä thaáp. Ñeå thöïc hieän vieäc nhaän chuyeån giao caàn coi
troïng caùc ñieàu kieän veà voán vaø ñoäi nguõ laøm coâng taùc nhaän chuyeån giao...
Xaây döïng cô caáu kinh teá hôïp lyù vaø phaân coâng laïi lao ñoäng xaõ hoäi :
Cô caáu kinh teá laø toång theå caùc moái quan heä kinh teá giöõa caùc ngaønh, caùc
vuøng, caùc lónh vöïc, caùc ñôn vò vaø caùc thaønh phaàn kinh teá trong neàn kinh teá
quoác daân.
Ngaøy nay trong kinh teá thò tröôøng, phuø hôïp laø cô caáu kinh teá môû cô caáu
inh teá höôùng ngoaïi. Theá giôùi ñang phaùt trieån vaø ña daïng. Vì vaäy xaây döïng
vaø chuyeån dòch cô caáu kinh teá phaûi hôïp lyù vaø ña daïng.
Chuyeån dòch vaø xaây döïng cô caáu kinh teá phaûi coù ñöôïc tính hôïp lyù:
Phaûn aùnh ñöôïc vaø ñuùng caùc quy luaät khaùch quan, nhaát laø quy luaät kinh teá.
Phuø hôïp vôùi xu höôùng cuûa tieán boä khoa hoïc kyõ thuaät vaø coâng ngheä hieän
ñaïi.
cho pheùp khai thaùc toái ña moïi tieàm naêng vaø lôïi theá cuûa ñaát nöôùc.
Thöïc hieän söï phaân coâng hôïp taùc quoác teá theo xu höôùng quoác teá hoaù.
Noäi dung chính cuûa coâng nghieäp hoaù hieän ñaïi hoaù ñöôïc vaän duïng ôû nöôùc
ta :
Thöïc hieän coâng nghieäp hoaù hieän ñaïi hoaù ôû noâng nghieäp vaø noâng thoân.
Trong ñoù coi troïng vieäc phaùt trieån veà noâng, laâm, ngö nghieäp. Thöïc hieän
thuûy lôïi hoaù, ñieän khí hoaù ...
Phaùt trieån coâng nghieäp : Öu tieân caùc ngaønh cheá bieán löông thöïc – thöïc
phaåm, saûn xuaát haøng tieâu duøng , haøng xuaát khaåu ... Phaùt trieån coù choïn loïc
moät soá ngaønh coâng ngheä thoâng tin, moät soá ngaønh coâng nghieäp naëng.
Xaây döïng keát caáu haï taàng theo höôùng : khaéc phuïc tình traïng xuoáng caáp
cuûa heä thoáng giao thoâng vaän taûi hieän coù, naâng caáp vaø môû roäng theâm moät
soá tuyeán giao thoâng troïng yeáu ...
Phaùt trieån nhanh du lòch, caùc dòch vuï haøng khoâng, haøng haûi, böu chính
vieãn thoâng, thöông maïi, vaän taûi, taøi chính ...
Phaùt trieån hôïp lyù caùc vuøng kinh teá laõnh thoå theo höôùng trieät ñeå khai thaùc
caùc lôïi theá vaø tieàm naêng cuûa töøng vuøng, lieân keát hoã trôï nhau laøm cho taát
caû caùc vuøng ñeàu phaùt trieån.
Môû roäng vaø naâng cao hieäu quaû kinh teá ñoái ngoaïi.
Caâu 18: Phaân Tích Nhöõng Ñieàu Kieän Ñeå Thöïc Hieän Coâng Nghieäp Hoùa
Hieän Ñaïi Hoùa ?
Taïo nguoàn voán :
Cô caáu tích luõy voán bao goàm trong vaø ngoaøi nöôùc.
Nguoàn voán töø noäi boä neàn kinh teá :
Nguoàn voán trong nöôùc bao goàm : caùc nguoàn ngaân saùch nhaø nöôùc, tieát
kieäm cuûa daân cö ...
Nguoàn voán ngaân saùch nhaø nöôùc laø soá cheânh leäch giöõa soá toång thu so vôùi
toång soá chi tieâu thöôøng xuyeân cuûa ngaân saùch nhaø nöôùc. Do ñoù noù phuï
thuïoâc vaøo caùc yeáu toá sau :
+ Taêng hay giaûm toång soá thu naân saùch, maø chuû yeáu thoâng qua heä thoáng
thueá.
+ Vieäc baùn hay cho thueâ moät soá taøi saûn thuoäc sôû höõu toaøn daân.
+ Taêng hay giaûm caùc khoaûn chi tieâu thöôøng xuyeân cuûa ngaân saùch.
Nguoàn voán cuûa daân cö : laâu nay nguoàn voán naøy chöa ñöôïc ñaùnh giaù ñuùng
möùc, chöa coù phöông thöùc huy ñoäng hôïp lyù ñeå taäp trung. Noù bao goàm :
+ Tieát kieäm cuûa daân cö töø thu nhaäp trong nöôùc.
+ Tieát kieäm cuûa caùc ñôn vò saûn xuaát kinh doanh.
+ Tieát kieäm cuûa caùc chuyeân gia, nhöõng ngöôøi ñi lao ñoäng, hoïc taäp vaø
coâng taùc ôû nöôùc ngoaøi coù thu nhaäp ñem veà.
+ Tieát kieäm cuûa boä phaän daân cö coù thu nhaäp do thaân nhaân töø nöôùc ngoaøi
göûi veà ...
Nguoàn voán töø ngoaøi nöôùc :
Ñaây laø nguoàn voán raát ña daïng nhö vieän trôï, vay nôï vaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi
...
Vay nôï nöôùc ngoaøi cuûa chính phuû vaø caùc doanh nghieäp thoâng qua caùc toå
chöùc tieàn teä, ngaân haøng theá giôùi.
Ñaàu tö tröïc tieáp cuûa caùc toå chöùc vaø coâng ty nöôùc ngoaøi goàm ñaàu tö 100%,
ñaàu tö töøng phaàn vaø lieân doanh...
Nguoàn voán nöôùc ta ngaøy caøng taêng töø khi thöïc hieän chính saùch môû cöûa.
Kinh teá thò tröôøng ñoøi hoûi phaûi coù thò tröôøng ñaàu tö , phaûi coù söï thoûa thuaän
cuûa caùc beân, laáy ích lôïi kinh teá laøm chuaån, baøn baïc thoaû thuaän treân
nguyeân taéc töï nguyeän ñoâi beân cuøng coù lôïi. Ñeå coù ñöôïc nhieàu voán thì
chuùng ta phaûi taïo döïng ñöôïc söï oån ñònh treân 3 maët sau ñaây:
+ OÅn ñònh phaùp lyù ( luaät leä)
+ OÅn ñònh chính trò xaõ hoäi.
+ OÅn ñònh kinh teá.
Nhöng vaán ñeà quan troïng vaãn laø vieäc söû duïng voán coù hieäu quaû.
Xaây döïng ñoäi nguõ caùn boä vaø coâng nhaân :
Söï nghieäp coâng nghieäp hoaù laø söï nghieäp cuûa toaøn daân, trong ñoù ñoäi nguõ
caùn boä laø cöïc kyø quan troïng. Yeáu toá con ngöôøi laø heát söùc quan troïng. Vì
vaäy Ñaûng vaø nhaø nöôùc ta xaùc ñònh giaùo duïc vaø ñaøo taïo laø quoác saùch.
Ñaàu tö vaøo con ngöôøi laø ñaàu tö chieàu saâu, trong söï nghieäp coâng nghieäp
hoaù con ngöôøi luoân ñoùng vai troø laø nhaân toá trung taâm haøng ñaàu.
Höôùng xaây döïng ñoäi nguõ caùn boä laø :
Veà cô caáu phaûi ñoàng boä, bao goàm caùn boä khoa hoïc, caùn boä quaûn lyù, caùn
boä kinh doanh vaø coâng nhaân kyõ thuaät laønh ngheà...
Veà quy moâ vaø toác ñoä : phaûi ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu moãi böôùc tieán trieån cuûa
quaù trình coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù vaø phaùt trieån cuûa neàn kinh teá.
Veà trình ñoä : phaûi hieän ñaïi, gioûi veà chuyeân moân vaø vöõng veà chính trò.
Ñi ñoâi vôùi vieäc xaây döïng ñoäi nguõ caàn chuù troïng tôùi vieäc söû duïng, chaêm lo,
boài döôõng cho hoï veà moïi maët.
Ñieàu tra cô baûn naém vöõng taøi nguyeân vaø tình hình kinh teá xaõ hoäi cuûa ñaát
nöôùc.
Nghieân cöùu vaø öùng duïng khoa hoïc kyõ thuaät. Phaûi ñaåy maïnh khoa hoïc öùng
duïng phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm, ñieàu kieän con ngöôøi vaø ñaát nöôùc Vieät Nam.
Phaûi xoaù boû phöông thöùc quaûn lyù haønh chính bao caáp, môû roäng quyeàn chuû
ñoäng cuûa cô sôû nghieân cöùu vaø trieån khai. Môû roäng hôïp taùc quoác teá, gaén
khoa hoïc coâng ngheä vôùi saûn xuaát vaø caùc muïc tieâu kinh teá.
Môû roäng quan heä kinh teá ñoái ngoaïi :
Phaûi coù chính saùch ngoaïi giao höõu hieäu ñeå tranh thuû ñöôïc nhieàu voán vaø
khoa hoïc coâng ngheä tieân tieán cuûa theá giôùi.
Toùm laïi : Ñeå phaùt huy ñöôïc nhöõng ñieàu kieän tieàn ñeà caàn thieát trong quaù
trình coâng nghieäp hoaù hieän ñaïi hoaù ñaát nöôùc, phaûi thöïc hieän ñoåi môùi cô
cheá quaûn lyù, tích cöïc chuyeån maïnh sang cô cheá haïch toaùn kinh doanh theo
quan heä thò tröôõng.
Caâu 19: Phaân Tích Tính Taát Yeáu Khaùch Quan Cuûa Vieäc Phaùt Trieån
Kinh Teá Haøng Hoùa Theo Ñònh Höôùng Xaõ Chuû Nghóa ?
Quaù trình töø saûn xuaát nhoû ñi leân saûn xuaát lôùn ôû nöôùc ta laø quaù trình
chuyeån hoaù neàn kinh teá mang naëng tính chaát töï caáp, töï tuùc thaønh neàn kinh
teá haøng hoaù.
Kinh teá haøng hoaù khoâng phaûi laø moät hình thaùi kinh teá xaõ hoäi rieâng bieät
trong lòch söû , maø kinh teá haøng hoaù laø phöông thöùc phaùt trieån kinh teá
chung cuûa loaøi ngöôøi cuûa nhieàu phöông thöùc saûn xuaát laø moät böôùc tieán
cuûa lòch söû. Ngaøy nay nhaân loaïi chöa bieát ñeán phöông thöùc kinh teá naøo
tieán boä hôn kinh teá haøng hoaù. Baát cöù moät quoác gia naøo muoán phaùt trieån
kinh teá xaõ hoäi ñeàu phaûi phaùt trieån kinh teá haøng hoaù.
Kinh teá haøng hoaù coù nhöõng öu theá sau :
Xeùt theo naác thang tieán hoaù cuûa lòch söû phaùt trieån caùc phöông thöùc saûn
xuaát kinh teá haøng hoaù laø moät hình thöùc phaùt trieån cuûa löïc löôïng saûn xuaát
hôn haún saûn xuaát töï caáp, töï caáp. Ñaëc tröng cô baûn cuûa saûn xuaát haøng hoaù
laø saûn xuaát ñeå trao ñoåi thoâng qua mua baùn, saûn xuaát cho ngöôøi khaùc cho
xaõ hoäi.
Lao ñoäng saûn xuaát haøng hoaù mang tính xaõ hoäi cao : Phaân coâng lao ñoäng
xaõ hoäi phaùt trieån thoâng qua moái quan heä bình ñaúng giöõa ngöôøi mua vaø
ngöôøi baùn.
Öu theá cuûa kinh teá haøng hoaù coøn theå hieän ôû choã ñaåy maïnh söï phaân coâng
lao ñoäng xaõ hoäi treân cô sôû phaùt huy theá maïnh cuûa töøng ngöôøi, töøng ñôn vò
kinh teá, töøng ñòa phöông, töøng quoác gia trong quan heä phaân coâng lao ñoäng
quoác teá.
Kinh teá haøng hoaù vaø caùc quy luaät vaän ñoäng cuûa noù laøm cho naêng suaát ,
chaát löôïng vaø hieäu quaû kinh doanh coù yù nghóa soáng coøn ñoái vôùi moïi ngöôøi
saûn xuaát kinh doanh.
Kinh teá haøng hoaù thuùc ñaåy quan heä hôïp taùc, lieân keát vaø caïnh tranh giöõa
caùc ñôn vò kinh teá trong khuoân khoå phaùp luaät buoäc ngöôøi saûn xuaát phaûi
tuaân theo söï löïa choïn cuûa ngöôøi tieâu duøng thay cho söï ñieàu chænh baèng
meänh leänh haønh chính.
ÔÛ nöôùc ta caàn xaùc ñònh neàn kinh teá theo ñònh höôùng XHCN laø neàn kinh teá
haøng hoaù, ñieàu ñoù do chính baûn thaân söï vaän ñoäng cuûa neàn kinh teá nöôùc ta
quy ñònh.
+ Muoán phaù vôõ tính chaát töï caáp, töï tuùc cuûa neàn kinh teá, taát yeáu phaûi phaùt
trieån saûn xuaát haøng hoaù ñeå phaùt huy nhöõng öu theá cuûa neàn kinh teá .
+ Caùc ñieàu kieän chung cho söï toàn taïi vaø phaùt tieån cuûa neàn kinh teá haøng
hoaù ñaõ taùc ñoäng maïnh meõ ñeán neàn kinh teá nöôùc ta ñoù laø phaân coâng lao
ñoäng xaõ hoäi ngaøy caøng phaùt trieån, môû roäng trong neàn kinh teá.
+ Phaùt trieån kinh teá haøng hoaù laø con ñöôøng daân chuû ñôøi soáng kinh teá, phaûi
giaûi phoùng tieàm naêng phaùt trieån saûn xuaát, naâng cao hieäu quaû kinh teá.
Caâu 20 : Phaân Tích Nhöõng Ñaëc Ñieåm Cuûa Neàn Kinh Teá Haøng Hoùa
Theo Ñònh Höôùng Xaõ Chuû Nghóa ?
Xu höôùng vaän ñoäng vaø phaùt trieån kinh teá haøng hoaù ôû nöôùc ta gaén lieàn vôùi
caùc ñaëc ñieåm sau :
Neàn kinh teá nöôùc ta ñang trong quaù trình chuyeån bieán töø neàn kinh teá haøng
hoaù keùm phaùt trieån, mang naëng tính töï caáp töï tuùc sang thaønh neàn kinh teá
haøng hoaù phaùt trieån töø thaáp ñeán cao.
Do neàn kinh teá nöôùc ta coù cô caáu haï taàng vaät chaát vaø haï taàng xaõ hoäi thaáp
keùm.
Trình ñoä cô sôû vaät chaát vaø coâng ngheä trong caùc doanh nghieäp laïc haäu,
khoâng coù khaû naêng caïnh tranh.
Haàu nhö khoâng coù ñoäi nguõ nhaø doanh nghieäp coù taàm côõ.
Thu nhaäp cuûa ngöôøi laøm coâng aên löông vaø noâng daân thaáp keùm, söùc mua
haøng hoaù cuûa xaõ hoäi vaø daân cö thaáp neân nhu caàu taêng chaäm, dung löôïng
thò tröôøng trong nöôùc coøn haïn cheá.
Caùc bieåu hieän treân moät maët phaûn aùnh trình ñoä thaáp keùm veà dung löôïng
cung caàu haøng hoaù vaø khaû naêng caïnh tranh cuûa haøng hoaù treân thò tröôøng.
Maët khaùc noù cuõng taïo ra aùp löïc buoäc chuùng ta phaûi vöôït qua thöïc traïng ñoù
vaø ñöa neàn kinh teá phaùt trieån caû veà soá löôïng laãn chaát löôïng.
Neàn kinh teá haøng hoùa döïa treân cô sôû neàn kinh teá toàn taïi nhieàu thaønh phaàn
:
Tieáp caän ñaëc ñieåm naøy cuûa kinh teá haøng hoaù theo caùc khía caïnh sau :
Neàn kinh teá nhieàu thaønh phaàn vôùi nhieàu hình thöùc sôû höõu khaùc nhau veà tö
lieäu saûn xuaát laø cô sôû kinh teá gaén lieàn vôùi söï toàn taïi vaø phaùt trieån kinh teá
haøng hoaù.
Thöïc traïng kinh teá haøng hoaù ôû nöôùc ta keùm phaùt trieån laø do nhieàu nhaân
toá, nhöng nhaân toá gaây haäu quaû naëng neà nhaát laø söï nhaän thöùc khoâng ñuùng
daãn ñeán noân noùng xoaù boû nhanh caùc thaønh phaàn kinh teá.
Neàn kinh teá nhieàu thaønh phaàn laø nguoàn löïc toång hôïp veà nhieàu maët, coù
khaû aêng ñöa neàn kinh teá vöôït khoûi tình traïng thaáp keùm.
Neàn kinh teá haøng hoaù chòu taùc ñoäng cuûa söï thay ñoåi cô caáu ngaønh theo
höôùng neàn kinh teá dòch vuï phaùt trieån nhanh choùng.
Ñaëc ñieåm naøy gaén lieàn vôùi hai khía caïnh sau :
+ Noù ñaûm baûo cho moïi ngöôøi, moïi doanh nghieäp duø ôû thaønh phaàn kinh teá
naøo cuõng ñeàu ñöôïc töï do kinh doanh theo phaùp luaät, ñöôïc phaùp luaät baûo
hoä quyeàn sôû höõu vaø quyeàn thu nhaäp hôïp phaùp.
+ Caùc chuû theå kinh teá ñeàu ñöôïc hoaït ñoäng theo cô cheá töï chuû, hôïp taùc,
caïnh tranh vôùi nhau vaø ñeàu bình ñaúng tröôùc phaùp luaät.
Neàn kinh teá haøng hoaù phaùt trieån theo cô caáu kinh teá “môû” giöõa nöôùc ta
vôùi caùc nöôùc treân theá giôùi :
Söï ra ñôøi neàn kinh teá haøng hoaù tö baûn chuû nghóa ñaõ laøm cho thò tröôøng
daân toäc hoaït ñoäng trong söï gaén boù vôùi thò tröôøng theá giôùi.
Neàn kinh teá haøng hoaù vôùi cô caáu “môû” ra ñôøi baét nguoàn töø quy luaät phaân
boá vaø phaùt trieån khoâng ñeàu veà taøi nguyeân thieân nhieân, söùc lao ñoäng vaø
theá maïnh giöõa caùc nöôùc.
Neàn kinh teá haøng hoaù theo cô caáu “môû”, thích öùng vôùi chieán löôïc thò
tröôøng “höôùng ngoaïi”.
Phaùt trieån kinh teá haøng hoaù theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa vôùi vai troø
chuû ñaïo cuûa kinh teá nhaø nöôùc vaø söï quaûn lyù kinh teá vó moâ cuûa nhaø nöôùc :
Vai troø ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa cuûa kinh teá nhaø nöôùc :
Trong cô caáu kinh teá nhieàu thaønh phaàn, kinh teá nhaø nöôùc vôùi baûn chaát voán
coù cuûa noù, laïi naém giöõ caùc ngaønh, lónh vöïc then choát vaø troïng yeáu neân trôû
thaønh nhaân toá kinh teá baûo ñaûm cho kinh teá haøng hoaù cuûa caùc thaønh phaàn
kinh teá khaùc phaùt trieån theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa.
Tính hieän thöïc cuûa vai troø ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa cuûa kinh teá nhaø
nöôùc chæ ñöôïc khaúng ñònh khi noù phaùt huy ñöôïc söùc maïnh toång hôïp cuûa
caùc thaønh phaàn kinh teá khaùc.
Vai troø quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc, nhaân toá ñaûm baûo cho ñònh höôùng xaõ hoäi
chuû nghóa cuûa kinh teá haøng hoaù :
Söï phaùt trieån kinh teá haøng hoaù beân caïnh maët tích cöïc, ñem laïi söï phaùt
trieån löïc löôïng saûn xuaát, taêng tröôûng kinh teá cao cuûa noù, maët khaùc noù
khoâng traùnh khoûi nhöõng khuyeát taät nhaát ñònh veà maët xaõ hoäi nhö : phaù saûn,
khuûng hoaûng, taøn phaù moâi tröôøng ... Nhöõng khuyeát taät naøy caàn phaûi coù söï
quaûn lyù kinh teá vó moâ cuûa nhaø nöôùc.
Neàn kinh teá haøng hoaù giöõa caùc nöôùc , ngoaøi söï khaùc nhau veà trình ñoä phaùt
trieån vaø söï phaân phoái lôïi ích kinh teá giöõa caùc taàng lôùp daân cö do kinh teá
ñem laïi nhaèm muïc ñích gì? coù lôïi cho ai? Coøn coù söï khaùc nhau khoâng
keùm phaàn quan troïng laø ôû trình ñoä quaûn lyù theo cô cheá thò tröôøng cuûa nhaø
nöôùc.
Nöôùc ta do chòu aûnh höôûng laâu ngaøy cuaû cô cheá keá hoaïch hoaù taäp trung
quan lieâu , bao caáp... Neân vai troø quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc ta laø nhaân toá ñaûm
baûo cho ñònh höôùng XHCN cuûa kinh teá haøng hoaù.Moät neàn kinh teá haøng
hoaù keùm phaùt trieån, mang naëng tính chaát töï cung töï caáp, chuyeån sang moät
neàn kinh teá haøng hoaù phaùt trieån töø thaáp ñeán cao ñoøi hoûi nhaø nöôùc phaûi söû
duïng coù hieäu quaû caùc coâng cuï phaùp luaät, taøi chính, tieàn teä, tín duïng ... Maët
khaùc phaûi taïo ra moâi tröôøng vaø ñieàu kieän cho saûn xuaát kinh doanh treân cô
sôû khai thaùc tieàm naêng cuûa caùc thaønh phaàn kinh teá, thöïc hieän caùc chính
saùch xaõ hoäi ñaûm baûo cho söï thoáng nhaát giöõa kinh teá vaø xaõ hoäi.
Caâu 21: Ñieàu Kieän Vaø Phöông Höôùng Ñeå Phaùt Trieån Kinh Teá Haøng
Hoùa Ôû Nöôùc Ta ?
Ñieàu kieän ñeå phaùt trieån kinh teá haøng hoaù :
Ñeå chuyeån sang neàn kinh teá haøng hoaù, ñaát nöôùc ta caàn phaûi coù caùc ñieàu
kieän chuû yeáu sau :
Nhaø nöôùc caàn phaûi sôùm taïo söï oån ñònh veà chính trò. kinh teá xaõ hoäi. Coù oån
ñònh chính trò môùi coù söï oån ñònh vaø phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi.
Xaây döïng haï taàng vaät chaát vaø haï taàng xaõ hoäi ñeå khuyeán khích phaùt trieån
saûn xuaát kinh doanh.
Xaây döïng heä thoáng phaùp luaät nghieâm minh ñuû söùc duy trì cô caáu kinh teá,
thích öùng vôùi neàn kinh teá toàn taïi nhieàu thaønh phaàn kinh teá.
Taïo ra ñöôïc nhöõng taâm lyù, taäp quaùn coù tính xaõ hoäi phuø hôïp vaø coù lôïi cho
söï phaùt trieån kinh teá haøng hoaù.
Ñaøo taïo caùc nhaø quaûn lyù vaø nhaø kinh doanh gioûi thích nghi vôùi cô cheá thò
tröôøng.
Phöông höôùng vaø bieän phaùp maáu choát ñeå phaùt trieån kinh teá haøng hoaù
ôû nöôùc ta :
+ Thöïc hieän nhaát quaùn chính saùch kinh teá nhieàu thaønh phaàn theo ñònh
höôùng xaõ hoäi chuû nghóa.
+ Saép xeáp laïi caùc khu vöïc kinh teá quoác doanh theo höôùng : naém ngaønh,
khaâu, maët haøng then choát, chuyeån haún sang haïch toaùn kinh doanh, töï chuû
veà moïi maët: ñuû söùc ñöùng vöõng trong caïnh tranh, kinh doanh coù hieäu quaû.
+ Söû duïng roäng raõi caùc hình thöùc kinh teá Tö naûn nhaø nöôùc, nhaèm lôïi duïng
söùc maïnh söùc maïnh hoãn hôïp giöõa tö baûn trong nöôùc, ngoaøi nöôùc vaø cuûa
nhaø nöôùc veà maët voán, coâng ngheä vaø taøi naêng quaûn lyù ñeå phaùt trieån kinh teá
haøng hoaù ôû nöôùc ta.
+ Ñaåy maïnh phaân coâng lao ñoäng vaø hôïp taùc lao ñoäng theo höôùng : chuyeân
moân hoaù vôùi ña daïng hoaù saûn xuaát kinh doanh.
+ Ñaåy maïnh söï nghieäp nghieân cöùu khoa hoïc vaø öùng duïng caùc thaønh töïu
khoa hoïc vaø coâng ngheä, nhaèm muïc ñích taïo ñieàu kieän ñaåy nhanh kinh teá
haøng hoaù ôû nöôùc ta phaùt trieån theo chieàu roäng laãn chieàu saâu.
+ Xaây döïng vaø phaùt trieån thò tröôøng höôùng ngoaïi treân cô sôû döïa vaøo thò
tröôøng trong nöôùc, taïo nhöõng maët haøng muõi nhoïn vaø laø theá maïnh cuûa ta
ñeå coù khaû naêng caïnh tranh treân thò tröôøng quoác teá.
+ Thöïc hieän chính saùch ñoái ngoaïi coù lôïi cho söï phaùt trieån kinh teá haøng
hoaù baèng caùch môû roäng quan heä theo höôùng ña daïng hoaù veà hình thöùc, ña
daïng hoaù veà nguoàn. Treân cô sôû nguyeân taéc hai beân cuøng coù lôïi, khoâng
can thieäp vaøo noäi boä cuûa nhau, khoâng phaân bieät cheá ñoä chính trò xaõ hoäi.
Vieäc xaây döïng vaø phaùt trieån kinh teá haøng hoaù ôû nöôùc ta laø quaù trình vöøa
coù tính caáp baùch tröôùc maét, vöøa cô baûn laâu daøi, quaù trình naøy coù nhöõng
khoù khaên vaø thuaän lôïi nhaát ñònh. Song chuùng ta caàn phaûi cöông quyeát ñoåi
môùi theo höôùng coù lôïi cho söï phaùt trieån kinh teá haøng hoaù.
Caâu 22: Phaân Tích Lôïi Ích Kinh Teá, Heä Thoáng Lôïi Ích Kinh Teá ?
Baûn chaát vaø tính ña daïng cuûa heä thoáng lôïi ích kinh teá :
Lôïi ích kinh teá laø phaïm truø kinh teá khaùch quan , laø hình thöùc bieåu hieän
cuûa quan heä saûn xuaát, noù phaûn aùnh trong yù thöùc con ngöôøi thaønh ñoäng cô
thuùc ñaåy hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh nhaèm thoûa maõn moät caùch toát nhaát
nhu caàu vaät chaát cuûa chuû theå tham gia vaøo quaù trình saûn xuaát kinh doanh.
Trong thôøi kyø quaù ñoä, lôïi ích kinh teá laø moät heä thoáng lôïi ích phöùc taïp ña
daïng bao goàm nhieàu phaân heä lôïi ích kinh teá khaùc nhau coù lieân quan vôùi
nhau caáu thaønh.
Töø goùc ñoä 4 khaâu cuûa quaù trình saûn xuaát, coù heä thoáng lôïi ích giöõa caùc
khaâu : saûn xuaát – phaân phoái – löu thoâng – tieâu duøng.
Heä thoáng lôïi ích giöõa xaõ hoäi, taäp theå vaø ngöôøi lao ñoäng.Ba lôïi ích naøy coù
moái quan heä bieän chöùng vôùi nhau, trong ñoù lôïi ích cuûa ngöôøi lao ñoäng laø
ñoäng löïc tröïc tieáp.
Vai troø cuûa lôïi ích kinh teá :
Lôïi ích kinh teá giöõ vai troø “ñoäng löïc kinh teá” thuùc ñaåy con ngöôøi vaø caùc
chuû theå kinh teá vì lôïi ích kinh teá maø quan taâm ñeán eát quaû saûn xuaát.
Vai troø cuûa ñoäng löïc lôïi ích kinh teá theå hieän qua boán maéc xích trung gian
giöõa baûn chaát cuûa caùc quan heä kinh teá vaø lôïi ích kinh teá :
+ Caùc quy luaät kinh teá vôùi tö caùch laø baûn chaát cuûa quan heä saûn xuaát.
+ Nhu caàu kinh teá laïi bò quyeát ñònh bôûi phöông thöùc saûn xuaát maø tröïc tieáp
laø quan heä saûn xuaát.
+ Lôïi ích kinh teá baét nguoàn tröïc tieáp töø nhu caàu kinh teá.
+ Hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi ñöôïc kích thích bôûi lôïi ích kinh teá.
Trong caùc heä thoáng lôïi ích kinh teá, nhaát laø lôïi ích kinh teá giöõa caùc thaønh
phaàn kinh teá, coù söï maâu thuaãn chöù khoâng phaûi chæ hoaøn toaøn thoáng nhaát,
do vaäy lôïi ích kinh teá chæ trôû thaønh ñoäng löïc kinh teá khi caùc lôïi ích ñöôïc
keát hôïp moät caùch haøi hoaø, hay ñöôïc nhaát trí. Nöôùc ta vôùi neàn kinh teá
nhieàu thaønh phaàn vaø vôùi cô caáu kinh teá môû cöûa, neân trong chính saùch ñoái
noäi vaø ñoái ngoaïi phaûi raát coi troïng vieäc keát hôïp haøi hoaø caùc lôïi ích giöõa
caùc thaønh phaàn kinh teá, giöõa lôïi ích daân toäc vaø lôïi ích quoác teá vôùi nhau.
Caâu 23: Nhöõng Öu Ñieåm Vaø Nhöôïc Ñieåm Cuûa Neàn Kinh Teá Thò
Tröôøng
1.khaùi nieäm veà kinh teá thò tröôøng
Laø moâ hình toå chöùc hoaït ñoäng kinh teá maø ôû ñoù cung caàu vaø giaù caû laø löïc
löôïng chuû yeáu ñieàu tieát taát caû quan heä kinh teá. Hay noùi khaùc laø loaïi hình
toå chöùc hoaït ñoäng kinh teá maø ôû ñoù taát caû caùc hoaït ñoäng kinh teá ñeàu phaûi
ñöôïc giaûi quyeát thoâng qua thò tröôøng (tieâu duøng, löu thoâng)
2.öu ñieåm
Khuyeán kích löïc löôïng saûn xuaát phaùt trieån nhanh choùng
Qui luaät giaù trò taùc ñoäng
Qui luaät caïnh tranh taùc ñoäng
Neàn kinh teá thò tröôøng luoân khuyeán khích chuyeân moân hoùa lao ñoäng
( do kinh teá thò tröôøng giuùp khuyeán khích baét buoäc ñoøi hoûi ngöôøi lao ñoäng
thöôøng xuyeân quan taâm naâng cao naêng löïc lao ñoäng cuûa chính mình ñoàng
thôøi reøn luyeän ngöôøi lao ñoäng coù yù thöùc lao ñoäng caù nhaân)
Khuyeán khích söï saùng taïo vaø ñeà cao vai troø caù nhaân trong neàn kinh teá thò
tröôøng
Cho pheùp thoûa maõn 1 caùch toái öu trong neàn kinh teá thò tröôøng
Thoûa maõn nhu caàu coù khaû naêng thanh toaùn
Caùc yeáu toá ñaàu vaøo vaø ñaàu ra ñeàu coù giaù caû neân ñöôïc löïa choïn tieâu duøng
trong saûn xuaát
Caùc nhaân toá saûn xuaát ñöôïc mua baùn san nhöôïng thöøa keá moät caùch töï do
neân coù cô hoäi di chuyeån ñeán tay ngöôøi söû duïng moät caùch coù hieäu quaû
Taïo ra moâi tröôøng thuaän lôïi ñeå thoûa maõn nhu caàu coâng chuùng 1 caùch raát
cô ñoäng
3.nhöôïc ñieåm
. Söï phaân hoùa giaøu ngheøo
. Qui luaät giaù trò
. Qui luaät caïnh tranh
. Tình traïng giöõ bí maät do taùc ñoäng cuûa qui luaät caïnh tranh
. Khuyeán khích caïnh tranh khoâng laønh maïnh (do chaïy theo lôïi nhuaän neân
coù nhieàu kieåu caùch caïnh tranh laøm baêng hoaïi caùc quan heä nhaân vaên toát
ñeïp)
. Neàn kinh teá thò tröôøng taïo ra 1 söï laõng phí
. Khuûng hoaûng kinh teá ñònh kyø
. Khai thaùc taøi nguyeân coù choïn loïc
. Tình traïng oâ nhieãm moâi tröôøng do khoâng ñöôïc xöû lyù taïi töøng doanh
nghieäp
(do chaïy theo lôïi nhuaän neân khu vöïc kinh teá tö nhaân ít quan taâm ñaàu tö
vaøo lónh vöïc saûn xuaát haøng hoùa coâng coäng vì lónh vöïc naøy coù nhieàu ruûi ro
cao, do ñoù ít nhieàu gaây aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån kinh teá)
. Kinh teá thò tröôøng ñi lieàn vôùi thaát nghieäp
Phaân tích:
Haøng hoùa vaø dòch vuï saûn xuaát chæ ñöôïc xaõ hoäi coâng nhaän khi thoâng quan
thò tröôøng. Thò tröôøng laø nôi coâng nhaän giaù trò xaõ hoäi cuûa haøng hoùa, töùc laø
nôi thöøa nhaän giaù trò vaø giaù trò söû duïng cuûa haøng hoùa
Maët khaùc khi saûn phaåm tieâu thuïñöôïc, nghóa laø coâng duïng cuûa noù ñöôïc xaõ
hoäi thöøa nhaän vaø chi phí saûn xuaát ra haøng hoùa cuõng ñöôïc thöøa nhaän, cuøng
luùc ñoù giaù trò haøng hoùa ñöôïc thöïc hieän. Ngöôïc laõi, neáu haøng hoùa khoâng
baùn ñöôïc coù theå laø do keùm chaát löôïng, qui caùch, maãu maõ khoâng hôïp lyù,
cung lôùn hôn caàu hay chi phí saûn xuaát ra noù lôùn hôn möùc trung bình cuûa
xaõ hoäi-töø ñoù xaõ hoäi khoâng thöøa nhaän
Töø ñoù ñoøi hoûi ngöôøi saûn xuaát phaûi quan taâm ñeán nhu caàu, thò hieáu cuûa
ngöôøi tieâu duøng, caûi tieán chaát löôïng hình thöùc saûn phaåm nhaèm daønh öu
theá trong caïnh tranh vaø toàn taïi trong kinh teá thò tröôøng
Caâu 24: Chaát Vaø Löôïng Cuûa Giaù Trò Haøng Hoùa
1.khaùi nieäm haøng hoùa:
Laø vaät phaåm coù theå thoûa maõn nhu caàu naøo ñoù cuûa con ngöôøi ñi vaøo tieâu
duøng thoâng qua trao ñoåi buoân baùn
2.chaát vaø löôïng:
Haøng hoùa coù 2 thuoäc tính: giaù trò söû duïng vaø giaù trò (giaù trò trao ñoåi)
. Giaù trò söû duïng : laø coâng duïng cuûa phaåm vaät coù theå thoûa maõn nhu caàu
cuûa con ngöôøi
Nhu caàu trong lónh vöïc saûn xuaát
Nhu caàu tinh thaàn
Saûn phaåm tinh thaàn
Giaù trò söû duïng mang tính xaõ hoäi cao: taïo ra noù ñeå thoûa maõn nhu caàu
ngöôøi khaùc vaø chính nhu caàu cuûa xaõ hoäi laø caên cöù ñeå ngöôøi saûn xuaát xaùc
ñònh giaù trò söû duïng cuûa saûn phaåm
. Giaù trò: laø hao phí lao ñoäng cuûa ngöôøi saûn xuaát keát tinh trong haøng hoùa
Giaù trò trao ñoåi laø tæ leä trao ñoåi laãn nhau trong giaù trò söû duïng khaùc nhau
Giaù trò trao ñoåi naøy coù khuynh höôùng oån ñònh
Ví duï: 2 con cöøu = 1 boä cung teân. Cöøu vaø cung teân khaùc nhau veà giaù trò söû
duïng, hình thaùi vaät chaát, soá löôïng saûn phaåm ñem trao ñoåi. Cöøu vaø cung
teân coù ñieåm gioáng nhau: laø hao phí lao ñoäng ñeå saûn xuaát 2 con cöøu = hao
phí lao ñoäng khi cheá taïo ra boä cung teân. Ñaây chính laø ñieåm chung trong
quan heä trao ñoåi maø caùc nhaø kinh teá goïi laø giaù trò cuûa haøng hoùa
Nhö vaäy, giaù trò laø cô sôû cuûa giaù trò trao ñoåi coøn giaù trò trao ñoåi laø hình
thöùc bieåu hieän cuûa giaù trò
Giaù trò haøng hoùa: laø lao ñoäng xaõ hoäi hao phí cuûa ngöôøi saûn xuaát haøng hoùa
keát tinh trong saûn phaåm
Hao phí lao ñoäng caù bieät laø hao phí lao ñoäng cuûa töøng ngöôøi saûn xuaát hay
hao phí lao ñoäng cuûa ñôn vò saûn xuaát cuï theå taïo ra giaù trò caù bieät
Hao phí lao ñoäng xaõ hoäi caàn thieát laø hao phí lao ñoäng ôû möùc ñoä trung bình
cuûa xaõ hoäi taïo ra giaù trò thò tröôøng
Giaù trò cuûa haøng hoùa ñöôïc xeùt veà chaát, noù ñöôïc quyeát ñònh bôûi lao ñoäng.
Coøn lao ñoäng thì ñöôïc ño baèng thôøi gian lao ñoäng, thôøi gian lao ñoäng hao
phí caøng nhieàu thì giaù trò haøng hoùa caøng lôùn nhöng treân thöïc teá laïi khaùc:
phaûi chaêng hao phí caøng nhieàu thì giaù trò caøng lôùn? Ñeå giaûi thích löôïng
giaù trò ñöôïc quyeát ñònh bôûi caùi gì? Muoán nhö vaäy phaûi phaân bieät thôøi gian
lao ñoäng caù bieät vaø thôøi gian lao ñoäng xaõ hoäi caàn thieát
Treân thò tröôøng khoâng theå döïa vaøo giaù trò caù bieät cuûa haøng hoùa ñeå trao ñoåi
maø phaûi döïa vaøo giaù trò xaõ hoäi cuûa haøng hoùa. Nhö vaäy khoâng phaûi thôøi
gian lao ñoäng caù bieät maø laø thôøi gian lao ñoäng xaõ hoäi caàn thieát quyeát ñònh
löôïng giaù trò cuûa haøng hoùa
Löôïng giaù trò:
Neáu chaát cuûa giaù trò laø lao ñoäng hao phí thì löôïng cuûa giaù trò laø soá löôïng
lao ñoäng hoa phí nhöng ôû ñaây phaûi hieåu löôïng giaù trò ñöôïc xaùc ñònh baèng
soá löôïng lao ñoäng hao phí ôû möùc ñoä trung bình cuûa xaõ hoäi
Trong kinh teá hoïc, ngöôøi ta goïi soá löôïng lao ñoäng hao phí ôû möùc ñoä trung
bình cuûa xaõ hoäi laø thôøi gian lao ñoäng xaõ hoäi caàn thieát vôùi noäi dung ñoù laø
thôøi gian caàn thieát trung bình ñeå saûn xuaát ra moät ñôn vò haøng hoùa naøo ñoù
trong ñieàu kieän bình thöôøng cuûa xaõ hoäi
Trong thöïc teá, khi ñaët quan heä cung caàu thì thôøi gian lao ñoäng caàn thieát
ñöôïc xaùc ñònh vôùi hao phí lao ñoäng caù bieät cuûa ñaïi boä phaän haøng hoùa treân
thò tröôøng
Toùm laïi, löôïng giaù trò cuûa haøng hoùa 1 maët ñöôïc hieåu laø hao phí lao ñoäng ôû
möùc ñoä trung bình cuûa xaõ hoäi. Nhöng maët khaùc khi gaén vaøo quan heä cung
caàu thì noù ñöôïc xaùc ñònh bôøi hao phí lao ñoäng caù bieät cuûa ngöôøi naøo ñoù,
cuûa ñaïi boä phaän haøng hoùa treân thò tröôøng. Noùi caùch khaùc ñoù laø giaù trò xaõ
hoäi cuûa haøng hoùa
Nhaân toá aûnh höôûng ñeán löôïng giaù trò:
Naêng suaát lao ñoäng xaõ hoäi: laø hieäu quaû coù ích cuûa lao ñoäng cuï theå. Ñöôïc
ño baèng coâng thöùc: saûn löôïng sp ? 1 ñôn vò t/gian
T/gian lao ñoäng ? 1 ñôn vò sphaåm
Naêng suaát lao ñoäng ñöôïc ño baèng soá löôïng saûn phaåm taïo ra trogn moät ñôn
vò thôøi gian hay löôïng thôøi gian hao phí ñeå laøm ra moät ñôn vò saûn phaåm.
Naêng suaát lao ñoäng coù theå taêng tuøy thuoäc vaøo caùc nhaân toá: trình ñoä phaùt
trieån kyõ thuaät, trình ñoä hoaøn thieän coâng ngheä saûn xuaát, caùc phöông phaùp
toå chöùc saûn xuaát vaø lao ñoäng, trình ñoä tay ngheà cuûa ngöôøi saûn xuaát, cuõng
nhö caùc ñieàu kieän töï nhieân khaùc
Bôûi vaäy, löôïng giaù trò cuûa haøng hoùa tyû leä nghòch vôùi söùc saûn xuaát cuûa
ngöôøi lao ñoäng nghóa laø naêng suaát lao ñoäng caøng cao thì giaù trò cuûa moät
ñôn vò haøng hoùa caøng giaûm
Caàn phaân bieät naêng suaát lao ñoäng vôùi cöôøng ñoä lao ñoäng (möùc lao ñoäng
caêng thaúng cuûa lao ñoäng). Giöõa naêng suaát lao ñoäng vôùi cöôøng ñoä lao ñoäng
coù söï gioáng nhau laø khi thay ñoåi naêng suaát lao ñoäng hay cöôøng ñoä lao
ñoäng thì khoái löôïng saûn phaåm laøm ra trong moät ñôn vò thôøi gian seõ taêng
hay giaûm töông öùng. Nhöng khi taêng cöôøng ñoä lao ñoäng thì löôïng lao
ñoäng hao phí trong moät ñôn vò thôøi gian seõ taêng leân. Bôûi vaäy taêng cöôøng
ñoä lao ñoäng seõ daãn ñeán giaù trò haøng hoùa khoâng ñoåi
Caâu 25: Chöùc Naêng Cuûa Tieàn Teä
Tieàn teä laø thöïc theå xaõ hoäi cuûa haøng hoùa, tieàn teä gaén lieàn vôùi haøng hoùa.
Moãi böôùc vaän ñoäng cuûa haøng hoùa laø böôùc vaän ñoäng cuûa tieàn teä. Trong
ñieàu kieän neàn kinh teá haøng hoùa phaùt trieån, tieàn teä coù naêm chöùc naêng gaén
lieàn vôùi söï vaän ñoäng cuûa haøng hoùa
Laøm thöôùc ño giaù trò:Sôû dó tieàn teä laøm ñöôïc chöùc naêng thöôùc ño giaù trò caùc
haøng hoùa, moät maët vì baûn thaân tieàn teä cuõng laø haøng hoùa, cuõng coù moät ñaëc
tröng chung nhaát, laø saûn phaåm cuûa lao ñoäng. Maët khaùc xaõ hoäi khoâng theå
duøng thöôùc ño tröïc tieáp thôøi gian lao ñoäng caàn thieát neân phaûi duøng thöôùc
ño giaùn tieáp
Giaù trò cuûa caùc haøng hoùa ñöôïc bieåu hieän baèng tieàn goïi laø giaù caû. Ñeå tieàn
teä coù theå laøm ñöôïc chöùc naêng thöôùc ño giaù trò, caàn phaûi qui ñònh moät ñôn
vò tieàn teä nhaát ñònh laøm tieâu chuaån ño löôøng giaù caû haøng hoùa, nghóa laø ño
löôøng baûn thaân tieàn teä goïi laø tieâu chuaån giaù caû. Noù laø moät chöùc naêng
thuaàn tuùy kyõ thuaät bieåu hieän quan heä soá löôïng vaøng naøy vôùi soá löôïng
vaøng khaùc
Hoïc theâm phaàn cuûa em cheùp trong taäp, nhôù phaàn ví duï trong taäp
Laøm phöông tieän löu thoâng: ñaây laø chöùc naêng quan troïng nhaát cuûa tieàn teä
Khi thöïc hieän chöùc naêng phöông tieän löu thoâng thì tieàn teä laø ngöôøi trung
gian trong trao ñoåi haøng hoùa. Vieäc baùn vaø mua taïo thaønh moät chænh theå
thoáng nhaát vaø traûi qua hai söï bieán ñoåi h-t vaø t-h xoù nghóa laø baùn vaø mua
ñaây laø söï vaän ñoäng löu thoâng haøng hoùa. Trong quaù trình löu thoâng haøng
hoùa thì tieàn chuyeån ñoåi töø ngöôøi naøy sang ngöôøi khaùc
Phöông tieän tích luõy, caát tröõ:Tích luõy ñöôïc tieán haønh khi ngöôøi ta baùn
haøng hoùa laáy tieàn göûi laïi maø khoâng mua haøng nöõa, laøm chöùc naêng tích
luõy, tieàn ôû ñaây laø tieàn vaøng.Tieàn phaûi ñuû giaù trò.Tieàn giaáy phaûi ñaûm baûo
söùc mua nhaèm phaûi duy trì tieàn löu thoâng, noù töông öùng khoái löôïng haøng
caàn löu thoâng do saûn xuaát taïo ra
Phöông tieän thanh toaùn:Töø tích luõy ñaõ naûy sinh tröôøng hôïp baùn haøng hoùa
maø chöa mua hoaëc chöa baùn ñöôïc haøng thì ngöôøi ta laïi muoán mua vaø phaûi
mua chòu sau moät thôøi gian môùi thanh toaùn cho ngöôøi baùn vaø tieàn trôû
thaønh phöông tieän thanh toaùn.
Chi traû tieàn chòu, Tieàn löông cho coâng nhaân, Vieäc ñoùng thueá cho nhaø nöôùc
Coù taùc ñoäng 2 maët:
Tích cöïc: Phaûi coù söï phaùt trieån cuûa ngaân haøng laøm giaûm nhu caàu tieàn maët
trong neàn kinh teá, laøm giaûm phí in tieàn. In tieàn cho caùc maët: Haøng hoùa
taêng,Raùch,Caát,Thieân tai.Giaûm ñöôïc chi phí löu thoâng tieàn maët vaän
chuyeån, phí baûo veä tieàn .
Tieâu cöïc:Taïo söï phuï thuoäc laãn nhau coù theå gaây ra khuûng hoaûng daây
chuyeàn kinh teá
Phöông tieän giao dòch quoác teá: Khi ra khoûi phaïm vi löu thoâng cuûa moät
quoác gia tieàn teä thöôøng truùt boû hình thöùc daân toäc cuûa noù deå trôû laïi hình
thaùi ban ñaàu laø “vaøng” noù laïi ñöôïc duøng trong thanh toaùn quoác teá. (giaù trò
hieän nay cuûa ñoàng ñoâ la myõ trong thanh toaùn quoác teá: maïnh).
Trong chöùc naêng naøy tieàn seõ thöc hieän 4 chöùc naêng neâu ôû treân trong phaïm
vi toøan boä laõnh vöïc quoác teá
Caâu 26: Coâng Thöc Chung Cuûa Tö Baûn
Tieàn teä laø saûn vaät cuoái cuøng cuûa löu thoâng haøng hoùa. Nhöng noù cuõng laø
hình thöùc xuaát hieän ñaàu tieân cuûa tö baûn. Baûn thaân tieàn khoâng phaûi laø tö
baûn. Noù chæ trôû thaønh tö baûn trong nhöõng ñieàu kieän nhaát ñònh. Neáu tieàn
vaät ñoäng theo coâng thöùc h-t-h (1) (coâng thöùc löu thoâng haøng hoùa ñôn
giaûn). Ôû ñaây tieàn phuïc vuï trao ñoåi haøng hoùa vaø tröïc tieáp thöïc hieän chöùc
naêng laøm phöông tieän löu thoâng7
Muïc ñích:
Laø giaù trò söû duïng nhaèm ñeå thoûa maõn tieâu duøng
Theo nguyeân taéc ngang giaù thöù 8 yeáu toá cuûa coâng thöùc treân laø baèng nhau
Sau khi chaám döùt quaù trình löu thoâng thì ñeán quaù trình tieâu duøng
Löu thoâng chæ ñöôïc laëp laïi khi naøo maø chuû theå coù quyeàn sôû höõu
Khi tieàn vaän ñoäng theo coâng thöùc t-h-t (2) tieàn teä neùm vaøo löu thoâng, thöïc
hieän quaù trình mua haøng veà vaø baùn haøng ñi ñeå thu laïi löôïng tieàn lôùn hôn
ban ñaàu- luùc naøy noù phaûn aùnh laïi söï vaän ñoäng cuûa tö baûn. Ñaây cuõng laø
coâng thöùc chung cuûa tö baûn. Moïi loaïi tö baûn ñeàu coù theå bieåu hieän quaù
trình vaän ñoäng cuûa mình theo coâng thöùc naøy. Muoán nhaän bieát ñöôïc nhöõng
ñieàu kieän chuyeån hoùa cuûa tieàn thaønh tö baûn, ta phaûi nghieân cöùu coâng thöùc
chung cuûa tö baûn trong moái quan heä so saùnh vôùi coâng thöùc löu thoâng haøng
hoùa ñôn giaûn
So saùnh hai hình thöùc vaän ñoäng cuûa tieàn qua hai coâng thöùc (1) vaø (2).
Coâng thöùc (1) h-t-h ñöôïc baét ñaàu baèng haønh vi baùn, keát thuùc baèng haønh vi
mua, ñieåm baét ñaàu vaø ñieåm keát thuùc ñeàu laø haøng hoùa, muïc ñích vaän ñoäng
cuûa coâng thöùc naøy laø giaù trò söû duïng vaø tieàn teä ñoùng vai troø laøm moâi giôùi
cuûa trao ñoåi haøng hoùa.
Coâng thöùc (2) t-h-t baét ñaàu baèng haønh vi mua, keát thuùc baèng haønh vi baøn,
ñieåm baét ñaàu vaø ñieåm keát thuùc ñeàu baèng tieàn. Haøng hoùa chæ ñoùng vai troø
laøm moâi giôùi trong trao ñoåi. Trong söï vaän ñoäng naøy tieàn chi ra nhöng
khoâng maát ñi- maø noù laø tieàn taïm öùng ra ñeå roài thu veà vôùi soá löôïng tieàn lôùn
hôn
T’ >t ? t’= t + t
Soá tieàn lôùn hôn naøy goïi laø giaù trò thaëng dö (m). Muïc ñích cuûa söï vaän ñoäng
trong coâng thöùc t-h-t’ laø giaù trò (baûn thaân tieàn) vaø giaù trò thaëng dö. Soá tieàn
t öùng ra ban ñaàu goïi laø tö baûn.
Nhö vaäy tieàn teä bieán thaønh tö baûn khi ñöôïc duøng ñeå mang laïi giaù trò thaëng
dö cho nhaø tö baûn
Maâu thuaãn cuûa coâng thöùc chung
Coâng thöùc t-h-t’ coù söï maâu thuaãn vôùi lyù luaän giaù trò lao ñoäng cuûa mac.
Trong lyù luaän naøy, maùc ñaõ khaúng ñònh chæ coù lao ñoäng môùi taïo ra giaù trò
haøng hoùa
Thöïc ra, quaù trình löu thoâng chæ laøm thay ñoåi hình thaùi giaù trò, chuyeån
haøng thaønh tieàn. Quaù trình naøy khoâng heà taïo ra moät phaàn töû giaù trò naøo.
Baûn chaát cuûa löu thoâng vaø trao ñoåi haøng hoùa laø nhaèm thoûa maõn nhu caàu
tieâu duøng cuûa con ngöôøi. Song thöïc teá qua coâng thöùc t-h-t’, nhaø tö baûn
tung tieàn vaøo löu thoâng roài ruùt khoûi löu thoâng vôùi moät soá tieàn lôùn hôn.
Hình nhö löu thoâng cuõng taïo ra giaù trò vaø coù söï gia taêng cuûa tieàn
Tieàn naèm trong keùt thì chaúng bao giôø taêng leân caû, chæ khi naøo noù thoaùt ra
vaø nhaûy vaøo löu thoâng thì tieàn môùi gia taêng. Trong löu thoâng nhöõng ngöôøi
trao ñoåi chæ ñöôïc lôïi veà phöông dieän giaù trò söû duïng. Hoï hoaøn toaøn khoâng
coù lôïi gì veà giaù trò
Ngay caû trong tröôøng hôïp trao ñoåi khoâng ngang giaù (mua reû baùn ñaét) cuõng
khoâng theå laøm taêng giaù trò. Giaû söû xaõ hoäi cho pheùp baùn cao hôn giaù trò, khi
anh laø ngöôøi baùn anh seõ lôøi, nhöng laø ngöôøi mua anh seõ loã. Kinh teá haøng
hoùa, ngöôøi baùn ñoàng thôøi laø ngöôøi mua vaø toång giaù trò seõ khoâng thay ñoåi.
Hoaëc trong tröôøng hôïp baùn thaáp hôn giaù trò cuõng nhö theá. Giaù trò haøng hoùa
khoâng lôùn hôn.
Laïi giaû söû coù nhöõng ngöôøi chuyeân mua reû vaø baùn ñaét, ñöôïc laõi cao. Ôû ñaây
laõi maø anh ta thu ñöôïc laø do anh ta moùc tuùi cuûa ngöôøi khaùc, giaù trò maø anh
ta coù thì ngöôøi khaùc maát. Töø ñoù, ta coù theå keát luaän raèng: löu thoâng khoâng
heà taïo ra giaù trò, maëc duø trao ñoåi ngang giaù hay khoâng ngang giaù. Nhö
vaäy, maâu thuaãn cuûa coâng thöùc chung tö baûn bieåu hieän ôû choã: giaù trò thaëng
dö vöøa ñöôïc taïo ra trong löu thoâng vöøa khoâng ñöôïc taïo ra trong löu thoâng
Trong quaù trình löu thoâng, tieàn (t) khoâng lôùn hôn veà maët giaù trò noù chæ
ñoùng vai troø vaät ngang giaù, ngay caû khi naèm ngoaøi löu thoâng thì tieàn naèm
im khoâng vaän ñoäng. Nhaân toá thöù hai trong coâng thöùc chung cuûa tö baûn laø
haøng hoùa (h). Neáu h laø haøng hoùa thoâng thöôøng thì khi tieâu duøng cho caù
nhaân hay cho saûn xuaát ñeàu maát ñi hoaëc chuyeån daàn giaù trò cuûa noù sang
saûn phaåm môùi. Cho neân nhaân toá h ôû ñaây phaûi mang tính ñaëc bieät. Nhaø tö
baûn ñaõ tìm thaáy treân thò tröôøng nhaân toá h (haøng hoùa) ñaëc bieät maøy ñoù laø
haøng hoùa söùc lao ñoäng. Nhôø thöù haøng hoùa naøy maâu
Caâu 27: Haøng Hoùa Söùc Lao Ñoäng
Söùc lao ñoäng: laø khaû naêng lao ñoäng cuûa con ngöôøi hay laø toaøn boä hao phí
veà naêng löïc, veà trí tueä, cô baép maø con ngöôøi söû duïng trong lao ñoäng
Nhöng khoâng phaûi trong baát kyø ñieàu kieän naøo söùc lao ñoäng cuõng laø haøng
hoùa. Noù chæ trôû thaønh haøng hoùa trong nhöõng ñieàu kieän lòch söû nhaát ñònh
sau:
Con ngöôøi lao ñoäng phaûi laø con ngöôøi töï do, töï do veà thaân theå, coù quyeàn
töï do söû duïng söùc lao ñoäng cuûa mình nhö moät haøng hoùa vaø chæ baùn haøng
hoùa ñoù trong moät thôøi gian nhaát ñònh
Ngöôøi lao ñoäng phaûi laø ngöôøi bò töôùc ñoaït caùc tö lieäu saûn xuaát, hay coù tö
lieäu saûn xuaát (voán) nhöng nhöôøng quyeàn söû duïng cho ngöôøi khaùc, vaø chaáp
nhaän quan heä lao ñoäng laøm thueâ thì khi ñoù söùc lao ñoäng vaãn trôû thaønh
haøng hoùa
Cuõng gioáng nhö caùc haøng hoùa khaùc haøng hoùa söùc lao ñoäng cuõng coù hai
thuoäc tính laø giaù trò vaø giaù trò söû duïng
Giaù trò haøng hoùa söùc lao ñoäng cuõng ñöôïc xaùc ñònh bôûi thôøi gian lao ñoäng
xaõ hoäi taát yeáu ñeå saûn xuaát ra baûn thaân noù. Nhöng söùc lao ñoäng chæ toàn taïi
nhö moät naêng löïc trong cô theå soáng cuûa con ngöôøi. Do ñoù, vieäc saûn xuaát
ra söùc lao ñoäng coù nghóa laø duy trì cuoäc soáng cuûa baûn thaân ngöôøi lao
ñoäng. Muoán duy trì cuoäc soáng cuûa mình, ngöôøi lao ñoäng caàn phaûi ñöôïc
thoûa maõn nhöõng nhu caàu veà aên ôû, hoïc haønh…
Giaù trò cuûa söùc lao ñoäng laø giaù trò cuûa toaøn boä nhöõng tö lieäu sinh hoaït caàn
thieát ñeå duy trì cuoäc soáng cuûa baûn thaân ngöôøi lao ñoäng vaø gia ñình anh ta
caû veà maët vaät chaát laãn tinh thaàn.
Caùc yeáu toá hôïp thaønh cuûa giaù trò haøng hoùa söùc lao ñoäng phuï thuoäc vaøo
caùc ñieàu kieän cuï theå cuûa töøng nöôùc: taäp quaùn, trình ñoä vaên minh, nguoàn
goác vaø hoaøn caûnh ra ñôøi cuûa giai caáp coâng nhaân. Giaù trò haøng hoùa söùc lao
ñoäng ñöôïc bieåu hieän baèng tieàn goïi laø giaù caû haøng hoùa söùc lao ñoäng. Noù
chính laøtieàn löông döôùi cntb
Giaù trò söû duïng cuûa haøng hoùa söùc lao ñoäng cuõng nhaèm thoûa maõn nhu caàu
nhaát ñònh cuûa ngöôøi mua. Nhaø tö baûn mua loaïi haøng hoùa naøy bôûi vì khi söû
duïng noù thoâng qua quaù trình lao ñoäng, noù coù theå taïo ra moät löôïng giaù trò
môùi lôùn hôn ñeå thay theá cho löôïng giaù trò cuûa baûn thaân noù. Ñaây laø giaù trò
söû duïng ñaëc bieät cuûa haøng hoùa söùc lao ñoäng, nhôø noù maø nhaø tö baûn thu
ñöôïc giaù trò thaëng dö vaø laø chìa khoùa ñeå giaûi quyeát maâu thuaãn coâng thöùc
chung tö baûn laøm cô sôû ñeå tieàn teä chuyeån thaønh tö baûn
Haøng hoùa söùc lao ñoäng laø moät phaïm truø kinh teá boäc loä roõ neùt döôùi cntb vaø
laø ñieàu kieän chuyeån hoùa tieàn teä thaønh tö baûn. Tuy nhieân noù khoâng phaûi laø
caùi quyeát ñònh ñeå coù hay khoâng coù boùc loät. Vì vieäc quyeát ñònh laø ôû choã
giaù trò thaëng dö taïo ra ñöôïc phaân phoái nhö theá naøo?
Caâu 28: Hai Phöông Phaùp Saûn Xuaát Ra Thaëng Dö
Ñeå thu ñöôïc giaù trò thaëng dö, coù nhieàu bieän phaùp vaø hình thöùc. Maùc khaùi
quaùt laïi coù hai phöông phaùp chuû yeáu laø phöông phaùp saûn xuaát giaù trò
thaëng dö tuyeät ñoái vaø phöông phaùp saûn xuaát giaù trò thaëng dö töông ñoái.Giaù
trò thaëng dö tuyeät ñoái laø giaù trò thaëng dö thu ñöôïc do keùo daøi ngaøy lao
ñoäng cuûa ngöôøi lao ñoäng laøm thueâ vöôït khoûi thôøi gian lao ñoäng caàn
thieát.Neáu nhö ngaøy lao ñoäng keùo daøi, nhöng thôøi gian lao ñoäng caàn thieát
giöõ nguyeân seõ laøm cho thôøi gian lao ñoäng thaëng dö taêng leân, nhaø tö baûn
thu theâm giaù trò thaëng dö. Ñaây laø phöông phaùp thoâ baïo, ñöôïc aùp duïng chuû
yeáu ôû giai ñoaïn ñaàu cuûa cntb khi maø coâng cuï chuû yeáu laø lao ñoäng thuû
coâng. Taêng cöôøng ñoä lao ñoäng laø moät hình thöùc che ñaây cuûa phöông phaùp
naøy.Ôû thôøi kyø ñaàu, caùc nhaø tö baûn ñeàu muoán keùo daøi thôøi gian lao ñoäng ra
voâ haïn ñeå taêng giaù trò thaëng dö. Nhöng ñieàu naøy khoâng theå thöïc hieän ñöôïc
bôûi vì noù bò giôùi haïn veà maët töï nhieân vaø theå chaát, tinh thaàn cuûa ngöôøi
coâng nhaân, anh ta caàn phaûi coù thôøi gian ñeå khoâi phuïc söùc lao ñoäng ñaõ bò
hao phí.Trong ñieàu kieän khoâng theå keùo daøi ngaøy lao ñoäng, giai caáp tö baûn
tìm caùch ruùt ngaén thôøi gian lao ñoäng caàn thieát, ñeå nhaèm taêng thôøi gian lao
ñoäng thaëng dö moät caùch töông ñöông. Ñaây laø phöông phaùp saûn xuaát giaù trò
thaëng dö töông ñoái. Muoán ruùt ngaén thôøi gian lao ñoäng caàn thieát phaûi tìm
caùch haï thaáp giaù trò haøng hoùa söùc lao ñoäng. Giaù trò haøng hoùa söùc lao ñoäng
ñöôïc tính baèng toaøn boä nhöõng tö lieäu sinh hoaït caàn thieát ñeå nuoâi soáng
coâng nhaân vaø gia ñình anh ta. Vì theá cho neân muoán haï thaáp giaù trò söùc lao
ñoäng thì phaûi naâng cao naêng suaát lao ñoäng trong nhöõng ngaønh saûn xuaát ra
tö lieäu sinh hoaït caàn thieát cho coâng nhaân. Khi ñoù thôøi gian lao ñoäng caàn
thieát ruùt ngaén, nhöng ngöôøi coâng nhaân vaãn ñuû nhöõng tö lieäu sinh hoaït nhö
tröôùc ñeå taùi saûn xuaát söùc lao ñoäng. Khi aùp duïng tieán boä kyõ thuaät vaø taêng
naêng suaát lao ñoäng, nhaø tö baûn ñeo ñuoåi theo moät muïc tieâu laø haï giaù haøng
hoùa cuûa xí nghieäp thaáp hôn giaù thaønh haøng hoùa cuûa caùc ñoái thuû caïnh tranh
khaùc vaø do ñoù kieám ñöôïc nhieàu giaù trò thaëng dö hôn haøng hoùa ngoaøi xaõ
hoäi, phaàn giaù trò thaëng dö troäi hôn giaù trò thaëng dö caû caùc tö baûn khaùc nhôø
haï thaáp giaù trò caù bieät so vôùi giaù trò xaõ hoäi goïi laø giaù trò thaëng dö sieâu
ngaïch.Giaù trò thaëng dö sieâu ngaïch laø hình thaùi bieán töôùng cuûa giaù trò
thaëng dö töông ñoái vì caû hai loaïi giaù trò thaëng dö naøy ñeàu cuøng döïa treân
moät cô sôû chung laø taêng naêng suaát lao ñoäng (moái quan heä giöõa giaù trò
thaëng dö töông ñoái vôùi giaù trò thaëng dö sieâu ngaïch).Giaù trò thaëng dö sieâu
ngaïch laø giaù trò thu ñöôïc cuûa moät nhaø tö baûn caù bieät, do taêng naêng suaát
lao ñoäng caù bieät, coøn giaù trò lao ñoäng töông ñoái laïi döïa treân cô sôû taêng
naêng suaát lao ñoäng xaõ hoäi, thuoäc veà caùc nhaø tö baûn (moái quan heä giöõa giaù
trò thaëng dö töông ñoái vôùi giaù trò thaëng dö sieâu ngaïch)Giaù trò thaëng dö
tuyeät ñoái vaø töông ñoái ñöôïc aùp duïng ñeàu döïa treân moät cô sôû chung laø
keùo daøi thôøi gian lao ñoäng thaëng dö. Trong quaù trình phaùt trieån cuûa
phöông thöùc saûn xuaát tbcn, hai phöông thöùc naøy ñaõ taïo khaû naêng khaùch
quan cho söï phaùt trieån maïnh meõ cuûa naêng suaát lao ñoäng. Song neáu gaït boû
muïc ñích, tính chaát tbcn, thì nhöõng phöông phaùp naøy coù taùc duïng kích
thích saûn xuaát phaùt trieån, taêng naêng suaát lao ñoäng xaõ hoäi, aùp duïng kyõ
thuaät môùi, ñaây laø nhöõng phöông phaùp toå chöùc quaûn lyù, laø ñoøn baåy kinh teá
quan troïng kích thích moïi doanh nghieäp saûn xuaát, mang laïi hieäu quaû kinh
teá quan troïng Æ mang laïi hieäu quaû kinh teá cao, thuùc ñaåy tieán boä kinh teá-
xaõ hoäi
Caâu 29: Moái Quan Heä Giöõa Lôïi Nhuaän Vaø Giaù Trò Thaëng Dö
Giaù trò thaëng dö: laø boä phaän giaù trò doâi ra ngoaøi giaù trò söùc lao ñoäng do
nhaân coâng taïo ra vaø thuoäc quyeàn sôû höõu cuûa ngöôøi chuû voán. Giaù trò thaëng
dö laø nguoàn thu nhaäp cô baûn cuûa caùc nhaø tö baûn, laø cô sôû cuûa toaøn boä caùc
quan heä tö baûn chuû nghóa. Vì vaäy cho neân giaù trò thaëng dö laø muïc ñích
quyeát ñònh cuûa saûn xuaát tö baûn chuû nghóa
Lôïi nhuaän : laø söï cheânh leäch giöõa doanh thu vaø chi phí cô baûn
Lôïi nhuaän tö baûn chuû nghóa laø keát quaû cuûa toång tö baûn ñöa vaøo saûn xuaát.
Do ñoù, lôïi nhuaän seõ:
. Xoùa nhoøa söï khaùc bieät giöõa giaù trò tö baûn baát bieán duøng trong saûn xuaát
(kyù hieäu laø c) vaø giaù trò tö baûn khaû bieán (kyù hieäu laø v)
. Che giaáu nguoàn goác taïo ra giaù trò thaëng dö
. Che giaáu quan heä tö baûn chuû nghóa
Moái quan heä giöõa lôïi nhuaän vaø giaù trò thaëng dö
Lôïi nhuaän vaø giaù trò thaëng dö xeùt veà maët chaát th noù laø moät nhöng xeùt veà
maët löôïng thì noù khoâng thoáng nhaát vôùi nhau
Lôïi nhuaän coù theå lôùn hôn hay nhoû hôn hoaëc baèng giaù trò thaëng dö vì lôïi
nhuaän tröïc tieáp ñöôïc tính goäp vaøo trong giaù caû
Ví duï:
Neáu cung = caàu thì giaù caû = giaù trò
Neáu doanh thu laø 120, chi phí 100 thì lôïi nhuaän (p) = giaù trò thaëng dö (m)
= 20
Neáu cung lôùn hôn caàu thì giaù caû giaûm so vôùi giaù trò, do ñoù theo ví duï treân
thì doanh thu chæ laø 110 vaø p=10, p < m
Neáu cung nhoû hôn caàu thì giaù caû taêng so vôùi giaù trò, do ñoù doanh thu seõ laø
130 vaø p=30, p > m
Lôïi nhuaän che giaáu giaù trò thaëng dö vaø laø söï bieán töôùng cuûa giaù trò thaëng
dö. Lôïi nhuaän laø söï bieåu hieän cuûa giaù trò thaëng dö, hay giaù trò thaëng dö
mang hình thaùi chuyeån hoùa laø lôïi nhuaän
Lôïi nhuaän bình quaân
Laø hieän töôïng lôïi nhuaän bình quaân hoùa khi voán baèng nhau ñaàu tö vaøo caùc
ngaønh khaùc nhau trong ñieàu kieän neàn kinh teá coù söï caïnh tranh giöõa caùc
ngaønh
Coù theå noùi lôïi nhuaän bình quaân laø möùc lôïi nhuaän ngang nhau thu ñöôïc töø
nhöõng khoaûn voán baèng nhau khi ñaàu tö vaøo caùc ngaønh khaùc nhau trong
ñieàu kieän coù söï caïnh tranh giöõa caùc ngaønh
Lôïi nhuaän bình quaân xuaát hieän trôõ thaønh giôùi haïn toái thieåu maø baát cöù nhaø
ñaàu tö naøo cuõng ñaàu tö ñöôïc. Neáu thaáy raèng ñaàu tö maø khoâng thu ñöôïc lôïi
nhuaän bình quaân thì nhaø ñaàu seõ di chuyeån voán sang ngaønh khaùc. Ngoaøi ra,
lôïi nhuaän bình quaân coøn laø cô sôû ñeå xaùc ñònh giaù traàn vaø giaù saøn ñeå kinh
doanh tieàn teä
Caâu 30: Tæ Suaát Lôïi Nhuaän Bình Quaân
Tæ suaát lôïi nhuaän (kyù hieäu p’): noùi leân hieäu quaû trong saûn xuaát kinh
doanh, hieäu quaû söû duïng voán, taøi naêng cuûa quaûn trò gia, khaû naêng thu lôïi
khi ñaàu tö vaøo caùc ngaønh khaùc nhau vaø vì vaäy noù coøn laø thoâng tin raát quan
troïng ñeå daãn daét caùc nhaø ñaàu tö tìm ñeán nôi ñaàu tö coù lôïi nhaát
Khi xeùt giaù trò thaëng dö, chuùng ta coù khaùi nieäm tyû suaát giaù trò thaëng dö:
M’=m/ v *100%
Giaù trò thaëng dö mang hình thaùi chuyeån hoùa laø lôïi nhuaän vaø tyû suaát giaù trò
thaëng dö chuyeån hoùa thaønh tyû suaát lôïi nhuaän. Hai khaùi nieäm naøy laø 2 caùch
ño löôøng khaùc nhau vaø chòu söï chi phoái cuûa caùc qui luaät khaùc nhau
Tyû suaát lôïi nhuaän luoân nhoû hôn tyû suaát giaù trò thaëng dö. Noù khoâng noùi leân
söï boùc loät, möùc boùc loät ñoái vôùi coâng nhaân cuûa nhaø tö baûn. Nhöng noù chæ
cho caùc nhaø tö baûn thaáy ñöôïc ñaàu tö vaøo ngaønh naøo coù lôïi hôn, coù tyû suaát
lôïi nhuaän cao hôn
Nhö vaäy tyû suaát lôïi nhuaän cao, thaáp phuï thuoäc vaøo caùc yeáu toá sau:
Tyû suaát giaù trò thaëng dö
Caáu taïo höõu cô cuûa tö baûn
Söï tieát kieäm trong söû duïng tö baûn öùng tröôùc
Nhöõng bieán ñoåi cuûa giaù caû, cuûa nguyeân vaät lieäu...
Tyû suaát lôïi nhuaän coù xu höôùng giaûm xuoáng theo ñaø phaùt trieån cuûa chuû
nghóa tö baûn laø moät quy luaät. Noù bieåu hieän quy luaät chung cuûa tích luõy tö
baûn chuû nghóa. Laø moät trong nhöõng yeáu toá quyeát ñònh söï phaùt trieån cuûa
caùc cuoäc khuûng hoaûng kinh teá ñònh kyø. Ñoàng thôøi cuõng bao haøm giôùi haïn
khaùch quan veà maët lòch söû cuûa phöông thöùc saûn xuaát tö baûn chuû nghóa
Nhöng tyû suaát lôïi nhuaän giaûm hoaøn toaøn khoâng coù nghóa laø khoái löôïng lôïi
nhuaän giaûm. Chuû nghóa tö baûn coù nhöõng taùc ñoäng ngöôïc laïi choáng söï
giaûm xuoáng cuûa tyû suaát lôïi nhuaän vaø lôïi nhuaän
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP KINH TẾ CHÍNH TRỊ.pdf