Đại cương về tài chính - Tiền tệ

03/22/11   1 CH NG 1ƯƠ Đ I C NG V Ạ ƯƠ Ề TÀI CHÍNH - TI N TỀ Ệ 03/22/11   2 I. Đ I C NG V TI N Ạ ƯƠ Ề Ề TỆ 1. Khái ni m và b n ch t c a ti n tệ ả ấ ủ ề ệ 2. S phát tri n các hình thái ti n tự ể ề ệ 3. Ch c năng c a ti n tứ ủ ề ệ 4. Đo l ng ti n tườ ề ệ 03/22/11 3 1. Khái ni m v ti n tệ ề ề ệ Ng i ườ bán tr ngứ Ng i ườ bán giày BÁNH MÌ Ng i ườ bán s aữ Ng i ườ bán qu n ầ áo Ng i ườ bán cá Ng i ườ bán th tị TI NỀ 03/22/11 4 Khái ni m v ti n t (ti p)ệ ề ề ệ ế Ti n tề ệ là b t kỳ cái gì ấ đ c ch p nh n ượ ấ ậ chung trong thanh toán hàng hoá d ch v ị ụ ho c ặ hoàn trả các kho n n (Mishkin).ả ợ Phân bi t ti n, c a c i và thu nh pệ ề ủ ả ậ : - Bill Gates có r t nhi u ấ ề ti nề . - Anh y ki m đ c m t công vi c tr r t nhi u ấ ế ượ ộ ệ ả ấ ề ti nề . - Tôi mang r t nhi u ấ ề ti nề khi đi mua s m.ắ 03/22/11 5 B n ch t c a ti n tả ấ ủ ề ệ  Giá tr s d ng c a ti n tị ử ụ ủ ề ệ: Kh năng tho mãn nhu c u trao đ i c a ả ả ầ ổ ủ xã h iộ . Giá tr s d ng c a ti n t do xã h i quy ị ử ụ ủ ề ệ ộ đ nhị  Giá tr c a ti n tị ủ ề ệ: đ c th hi n qua khái ni m ượ ể ệ ệ “s c mua ti n ứ ề t ”ệ (purchasing power) - kh năng đ i đ c ả ổ ượ thành hàng hoá 03/22/11 6 2. S phát tri n các hình thái ti n tự ể ề ệ  Ti n b ng hàng hoá ề ằ (Hoá t - Commodity money)ệ  Ti n d u hi uề ấ ệ  Ti n gi y ề ấ (paper money)  Ti n tín d ng ề ụ (credit money)  Ti n đi n t ề ệ ử (electronic money) 03/22/11 7 a. Hoá t ệ - Ti n có giá tr th c sề ị ự ự Ti n có ề giá tr th c s ị ự ự và giá tr c a v t ị ủ ậ trung gian trao đ i này ph i ổ ả ngang b ngằ v i ớ giá tr hàng hoá đem ra trao đ i, t c là trao ị ổ ứ đ i ngang giáổ  Hoá t phi kim lo iệ ạ  Hoá t kim lo i ệ ạ 03/22/11 8 b. Ti n gi yề ấ  Ngày nay, ti n gi y là ti n d u hi u, nó th c ề ấ ề ấ ệ ự ch t ch là các gi y n (IOU) c a NHTW v i ấ ỉ ấ ợ ủ ớ ng i mang nó, ườ nh ng không nh các gi y ư ư ấ t n khác, chúng h a tr cho ng i mang ờ ợ ứ ả ườ nó b ng các gi y t n khác.ằ ấ ờ ợ  Ti n không còn kh năng chuy n đ i thành ề ả ể ổ vàng (Ti n pháp đ nh - fiat money)ề ị  Giá tr th c c a ti n gi y nh h n r t nhi u ị ự ủ ề ấ ỏ ơ ấ ề giá tr danh nghĩa mà nó đ i di n.ị ạ ệ 03/22/11 9 c.Ti n tín d ngề ụ •Th c ch t là nh ng ự ấ ữ con s ghi trên tài kho n ố ả m ngân hàngở ở và đ c hình thành trên c ượ ơ s các kho n ti n g i vào ngân hàng.ở ả ề ử •S d ng ti n tín d ng thông qua các ử ụ ề ụ l nh ệ thanh toán đ i v i ngân hàng qu n lý tài ố ớ ả kho n ( ví d dùng ả ụ Séc) 03/22/11 10 Séc thông th ng (cheque/check):ườ M t t l nh do ng i ch tài kho n séc phát hành yêu c u ngân ộ ờ ệ ườ ủ ả ầ hàng gi tài kho n chuy n m t s ti n t tài kho n c a ng i ữ ả ể ộ ố ề ừ ả ủ ườ phát hành sang tài kho n c a m t ng i khácả ủ ộ ườ 03/22/11 11 Séc du l ch (Travellers’ cheques)ị  Là m t t m ộ ấ séc đ c in tr c m t s ti n c đ nhượ ướ ộ ố ề ố ị do bank phát hành và bán cho ng i đi du l ch. Nó cho phép ng i ký séc ườ ị ườ đ c thanh toán m t s ti n không đi u ki n cho m t ng i khácượ ộ ố ề ề ệ ộ ườ  Séc đ c thanh toán ượ khi có ch kýữ và cung c p cho bank ấ s ố h chi uộ ế c a ch sécủ ủ  Các t ch c phát hành l n: American Express, Thomas Cookổ ứ ớ 03/22/11 12 d. Ti n đi n t (E-money)ề ệ ử 03/22/11 13 Ti n đi n t (E-money)ề ệ ử 03/22/11 14 Ti n đi n t (E-money) là ti n trong các tài ề ệ ử ề kho n bank đ c l u tr trong h th ng ả ở ượ ư ữ ệ ố máy tính c a bank d i hình th c s hóa.ủ ướ ứ ố E-money đ c s d ng d ng:ượ ử ụ ở ạ  Th thanh toán: ATM,Debit card, Credit card, ẻ Smart card.  Ti n đi n t (e-cash)ề ệ ử  Séc đi n t (e-check)ệ ử 03/22/11 15 3. Ch c năng c a ti n tứ ủ ề ệ  Trung gian trao đ iổ  Th c đo giá trướ ị  Ph ng ti n c t trươ ệ ấ ữ T i sao ti n có ch c năng đó?ạ ề ứ Ch c năng đó có đ c đi m gì đáng l u ý?ứ ặ ể ư Đi u ki n đ đ m b o th c hi n t t ch c năng?ề ệ ể ả ả ự ệ ố ứ Ý nghĩa c a ch c năng?ủ ứ 03/22/11 16 a)Trung gian trao đ i (Medium of exchange)ổ  Ti n t đ c coi là môi gi i, là ề ệ ượ ớ ph ng ti n ươ ệ ch ứ không ph i là m c đích ả ụ c a trao đ iủ ổ Ti n hi n di n thoáng qua, có th là ti n có ề ệ ệ ể ề giá tr th c ho c ti n d u hi u.ị ự ặ ề ấ ệ  ĐK: d nh n bi t, đ c th a nh n r ng rãi, ễ ậ ế ượ ừ ậ ộ nhi u m nh giá, không d h h ng,…ề ệ ễ ư ỏ  Ý nghĩa: tăng hi u qu kinh t , kh c ph c ệ ả ế ắ ụ đ c nh ng h n ch c a trao đ i hàng hoá ượ ữ ạ ế ủ ổ tr c ti pự ế 03/22/11 17 b)Th c đo giá tr (Unit of Account)ướ ị  Ti n đ c dùng đ ề ượ ể đo giá tr ị m i lo i hàng hoá, ọ ạ d ch v đem ra trao đ i trong n n kinh tị ụ ổ ề ế  ĐK: ti n có giá tr b n thân, ph i có tiêu chu n giá ề ị ả ả ẩ c , đ c pháp lu t quy đ nh và b o v và đ c dân ả ượ ậ ị ả ệ ượ chúng ch p nh n s d ng.ấ ậ ử ụ Đ n v ti n t chu n: ti n đ n v , ti n c s , ti n ơ ị ề ệ ẩ ề ơ ị ề ướ ố ề b i sộ ố  Ý nghĩa kinh tế  Gi m chi phí giao d ch v i vi c gi m s l ng m c giá.ả ị ớ ệ ả ố ượ ứ  Đ nh giá, đ nh l ng tài s n nhi u hình th c t n t i.ị ị ượ ả ở ề ứ ồ ạ 03/22/11 18 c) C t gi giá tr (Store of Value)ấ ữ ị  C t tr s c mua theo th i gian. ấ ữ ứ ờ Ti n ph i là c t tr duy nh t? Vì sao l i dùng ti n ề ả ấ ữ ấ ạ ề làm ph ng ti n c t gi giá tr ? ươ ệ ấ ữ ị → Tính l ngỏ  ĐK: ti n gi đ c giá tr (s c mua) theo th i ề ữ ượ ị ứ ờ gian.  Ý nghĩa 03/22/11 19 4. Đo l ng ti n tườ ề ệ M :ỹ  M1 = Ti n m t + séc du l ch + tài kho n vãng lai + ề ặ ị ả các tài kho n phát séc khácả  M2 = M1 + ti n g i TK ti t ki m + ti n g i kỳ h n và ề ử ế ệ ề ử ạ h p đ ng mua l i m nh giá nh + ti n g i qu th ợ ồ ạ ệ ỏ ề ử ỹ ị tr ng ti n t + c ph n các qu đ u t th tr ng ườ ề ệ ổ ầ ỹ ầ ư ị ườ ti n t (phi t ch c)ề ệ ổ ứ  M3 = M2 + ti n g i kỳ h n và h p đ ng mua l i ề ử ạ ợ ồ ạ m nh giá l n + c ph n các qu đ u t th tr ng ệ ớ ổ ầ ỹ ầ ư ị ườ ti n t (t ch c) + đôla châu Âu (Euro dollars)ề ệ ổ ứ 03/22/11   20 II. Đ I C NG V Ạ ƯƠ Ề TÀI CHÍNH 1. Khái ni m v tài chínhệ ề 2. Ch c năng c a tài chínhứ ủ 3. H th ng tài chínhệ ố 03/22/11 21 S ra đ i c a ph m trù tài chínhự ờ ủ ạ 1. S phát tri n c a ự ể ủ s n xu t hàng hóaả ấ và s xu t hi n c a ự ấ ệ ủ ti n tề ệ. 2. Nhà n cướ ra đ i làm cho ho t đ ng tài ờ ạ ộ chính ngày càng phát tri n.ể B n ch t c a tài chínhả ấ ủ Các m i quan hố ệ kinh t trong ế phân ph i ố t ng s n ổ ả ph m XH d i hình th c giá tr , thông qua vi c ẩ ướ ứ ị ệ t o l p và s d ng các qu ti n t nh m ạ ậ ử ụ ỹ ề ệ ằ đáp ng nhu c uứ ầ tích lũy và tiêu dùng c a các ch ủ ủ th trong n n kinh t ể ề ế (và d n t i vi c hình thành ẫ ớ ệ m t qu ti n t khác).ộ ỹ ề ệ 03/22/11 22 1. Khái ni m v tài chínhệ ề Nhà n cướ H gia ộ đình Doanh nghi pệ N c ướ ngoài S N XU T – PHÂN PH I – TRAO Đ I – TIÊU DÙNGẢ Ấ Ố Ổ 03/22/11 23 1. Khái ni m v tài chính ệ ề  Tài chính là h th ng các quan h kinh tệ ố ệ ế trong phân ph i t ng s n ph m ố ổ ả ẩ xã h i d i ộ ướ hình th c giá trứ ị nh m ằ hình thành và s d ng các qu ti n tử ụ ỹ ề ệ đ đ t đ c m t m c đích nh t đ nh (NEU)ể ạ ượ ộ ụ ấ ị  Tài chính nghiên c u cách th c phân b các ngu n l c tài chính h n ch ứ ứ ổ ồ ự ạ ế qua th i gian (Bodie & Merton)ờ  Tài chính: là quá trình phân ph i các ngu n tài ố ồ chính có h n nh m đáp ng nhu c u c a các ạ ằ ứ ầ ủ ch th trong n n kinh t .ủ ể ề ế  Bi u hi n b ngoài c a ph m trù tài chínhể ệ ề ủ ạ Là s v n đ ng c a ự ậ ộ ủ các lu ng giá trồ ị gi a ữ các qu ti n ỹ ề tệ d i hình thái ti n tướ ề ệ do k t qu c a vi c t o l p và s ế ả ủ ệ ạ ậ ử d ng các qu này nh m đáp ng nhu c u chi tiêu ho c tích ụ ỹ ằ ứ ầ ặ lũy c a các ch th kinh t .ủ ủ ể ế 03/22/11 24 S n xu t-Phân ph i-Trao đ i-Tiêu dùngả ấ ố ổ  Mu n phân ph i c n ố ố ầ th c hi n giá tr ự ệ ị s n ph m trên th tr ngả ẩ ị ườ  V i s xu t hi n c a ti n t thì giá tr ớ ự ấ ệ ủ ề ệ ị c a s n ph m s n xu t đ c th c hi n ủ ả ẩ ả ấ ượ ự ệ trên th tr ng t n t i ị ườ ồ ạ ở hình thái ti n ề t .ệ  Phân ph i l n đ u và phân ph i l i.ố ầ ầ ố ạ 03/22/11 25  NGU N TÀI CHÍNH:Ồ Các qu ti n t trong n n kinh t (cá nhân, ỹ ề ệ ề ế doanh nghi p, TCTG, t ch c CTXH, NN).ệ ổ ứ Qu ti n t còn đ c hình thành t các tài s n ỹ ề ệ ượ ừ ả hi n v t có knăng chuy n thành ti n, lu ng ệ ậ ể ề ồ ti n t ngòai n c, lu ng ti n theo th i gian.ề ừ ướ ồ ề ờ  Ngu n tài chính:ồ là t ng h p t t ổ ợ ấ c các qu ti n t và các tài s n ả ỹ ề ệ ả hi n v t có kh năng chuy n đ i ệ ậ ả ể ổ thành ti n.ề Ngu n tài chính bao g m giá tr hi n t i và nh ng ồ ồ ị ệ ạ ữ giá tr có kh năng nh n đ c trong t ng lai.ị ả ậ ượ ươ 03/22/11 26 2. Ch c năng c a tài chínhứ ủ  Ch c năng phân ph iứ ố  Ch c năng giám đ cứ ố 03/22/11 27 Các hình th c phân ph iứ ố  Phân ph i có hoàn trố ả: tín d ngụ  Phân ph i không hoàn tr (không hoàn tr ố ả ả tr c ti p là ch y u):ự ế ủ ế ngân sách Nhà n cướ  Phân ph i hoàn tr có đi u ki n và không ố ả ề ệ t ng đ ng:ươ ươ b o hi mả ể  Phân ph i n i bố ộ ộ Các quan h phân ph i t ng ng ?ệ ố ươ ứ 03/22/11 28 3. H th ng tài chínhệ ố  Đi m T V nể ụ ố Đ c hình thành b i các nhóm quan h tài chính ượ ở ệ g n v i nh ng qu ti n t nh t đ nh. Còn đ c ắ ớ ữ ỹ ề ệ ấ ị ượ g i là các ọ khâu tài chính (m i khâu h ng t i ỗ ướ ớ m c đích chung và có qu ti n t chung)ụ ỹ ề ệ  B ph n (kênh) d n v nộ ậ ẫ ố  H th ng tài chính:ệ ố là t p h p các khâu tài ậ ợ chính cùng v i nh ng m i quan h t ng ớ ữ ố ệ ươ tác 03/22/11 29 H th ng tài chínhệ ố Th tr ngị ườ tài chính Trung gian tài chính Nhà n cướ H gia ộ đình Doanh nghi pệ N c ướ ngoài 03/22/11 30 H th ng tài chínhệ ố Th tr ngị ườ tài chính Trung gian tài chính Ngân sách Nhà n cướ Tài chính h ộ gia đình Tài chính doanh nghi pệ Tài chính qu c tố ế 03/22/11 31 Kênh d n v nẫ ố Người đi  vay Kênh trực tiếp Kênh gián tiếp Vốn Vốn Vốn Thị trường tài chínhVốn Vốn Trung gian tài chính Người cho  vay 03/22/11 32 Ch c năng c a h th ng tài chínhứ ủ ệ ố 1. Phân b ngu n l c qua không gian và th i ổ ồ ự ờ gian 2. Qu n tr r i roả ị ủ 3. Thanh toán và thanh toán bù trừ 4. T p trung các ngu n l c và phân nh ậ ồ ự ỏ quy n s h u doanh nghi pề ở ữ ệ 5. Cung c p thông tinấ 6. Gi i quy t các v n đ nh thông tin không ả ế ấ ề ư cân x ngứ