Cung và cầu về gạo ở Việt Nam

TIỂU LUẬN MÔN KINH TẾ VI MÔ CUNG VÀ CẦU VỀ GẠO Ở VIỆT NAM Mở đầu Thị trường xuất khẩu gạo cũng như tình hình cung cầu về gạo luôn là một vấn đề đáng quan tâm của toàn xã hội. Việt Nam là một nước nông nghiệp đang trên đà phát triển cùng với công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước. Dạo gần đây tình hình giá cả mặt hàng gạo đang rất được quan tâm. Do giá gạo liên tục biến động cũng như do những tin đồn xung quanh vấn để thiếu, đủ gạo. Những tác động đó làm ảnh hưởng đến tâm lý cũng như hành vi của người tiêu dùng. Điều đó góp phần không nhỏ trong việc giá gạo biến động mạnh. Ngoải ra, việc hạn chế xuất khẩu gạo cũng làm cho người tiêu dùng tin rằng sức cung gạo không đủ cung ứng cho thị trường trong nước nên mới phải hạn chế xuất khẩu ra thị trường thế giới. Do đó ta cũng nhận thấy rằng quan hệ cung cầu về gạo hiện nay đang là vấn đề nóng bỏng được bàn luận nhiều trong các chương trình thời sự trong nước cũng như quốc tế và trên cả những bài báo thường nhật. Nguyên nhân Xét trên góc độ cung - cầu thì về mặt dài hạn, hoàn toàn không có chuyện thiếu hụt gạo khi mà sản lượng lúa của đồng bằng lớn nhất VN không hề suy giảm. Việc cấm xuất khẩu gạo của chính phủ sẽ góp phần đảm bảo an ninh lương thực của Việt Nam. Về mặt ngắn hạn thì đã xảy ra việc cầu tăng vọt trong khi nguồn cung vẫn giữ mức ổn định. Khi cầu lớn hơn cung gấp nhiều lần thì chắc chắn giá buộc phải tăng để cân bằng cung - cầu. Nguyên nhân cầu gạo tăng vọt bởi vì tin đồn đã tích tụ đủ năng lượng cần thiết: những thông tin về khủng hoảng lương thực trên thế giới được báo chí đăng tải liên tục trong thời gian vừa qua đã khiến cho người dân tin rằng thế giới bị thiếu gạo. Ta có thể thấy điển hình là khi hai siêu thị của Mỹ phải hạn chế lượng gạo bán ra thì “niềm tin thiếu gạo” mới thật sự bùng nổ, nói cách khác đó là năng lượng dể tin đồn xảy ra đã vượt ngưỡng cần thiết. Điều đó dẫn đến lượng không nhỏ các bà nội trợ biến nỗi lo sợ thiếu gạo thành hành động tích trữ gạo bằng cách đổ xô đi mua gạo ở các siêu thị khiến cho cầu về gạo tăng vọt buộc các siêu thị phải hạn chế lượng gạo mỗi người được mua. Tin đồn gạo tăng giá, thiếu gạo lập tức lan truyền với tốc độ chóng mặt. Về quy luật cung - cầu của kinh tế học thì không có gì ngạc nhiên khi những người bán gạo liên tục tăng giá. Vì việc tăng giá sẽ giúp hạn chế cầu và khuyến khích cung. Thử giả sử nếu không tăng giá thì ngay lập tức lượng gạo trong kho sẽ bị vét sạch sành sanh. Do đó trên mặt bằng giá cả gạo thế giới, đặc biệt là giá lúa gạo trên thị trường châu Á tiếp tục tăng mạnh, tại Thái Lan, giá chào bán gạo ngày 21/3/2008 lúc mở cửa đạt 575 USD/tấn, FOB (10% tấm); 562 USD/tấn, FOB (5% tấm), tăng 13-14% so với tuần trước đó. Tại Việt Nam, giá chào bán gạo tăng 10-17% (50-75 USD/tấn), lên 550 USD/tấn, FOB (5% tấm); 520 USD/tấn, FOB (25% tấm). So với cùng kỳ năm trước gạo Thái Lan tăng 71-73%; gạo Việt Nam tăng 77-82%. Ngày 19/3, tại Tp.HCM và ĐBSCL, loại gạo 5% chất lượng cao giá 610 USD/tấn, tăng so với 550 USD/tấn tuần trước, loại 25% tấm tăng từ 520 USD/tấn lên 560 USD/tấn. Giá gạo xuất khẩu của Việt Nam trong hai tuần đầu tháng 3/2008, tăng từ 150 đến 170 USD/tấn so với đầu tháng 1/2008. Đây là mức tăng nhanh kỷ lục trong một thời gian ngắn và liên tiếp trong 3 tháng qua, giá gạo xuất khẩu luôn phá vỡ kỷ lục của chính mình. Dự báo trong năm 2008, thị trường thế giới sẽ khan hiếm khoảng 2 triệu tấn gạo, đây là điều kiện để đẩy giá gạo xuất khẩu tăng lên mức giá mới. Giá gạo thế giới gần đây tăng vọt, một xu hướng có thể không phải tạm thời, do sự leo thang giá xăng dầu và chi phí phân bón, nhu cầu thực phẩm tăng, hạn hán, và sự thu hẹp đất đai dùng cho trồng trọt. Thứ Trưởng Bộ Thương Mại Việt Nam tiên đoán giá gạo thế giới sẽ tăng đến $1,500 một tấn vào tháng tới, và giá sẽ tiếp tục tăng đến năm 2010 Trước bối cảnh cuộc khủng hoảng lương thực thế giới cùng với sự kiện Ngân Hàng Thế Giới cảnh giác tình trạng giá lúa gạo tăng trên toàn cầu có thể sẽ đẩy 100 triệu người nghèo ở các quốc gia kém phát triển vào tình thế thảm thương hơn, Việt Nam chỉ có thuận lợi là không phải lo thiếu gạo, nhưng giá vẫn tăng. Việt Nam là nước xuất khẩu gạo lớn thứ nhì thế giới. Chỉ tính riêng trong quý đầu của năm 2008, Việt Nam xuất khẩu 930 nghìn tấn gạo, tăng 14% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong vụ thu hoạch lúa đông xuân vừa qua, năng suất của ĐBSCL đạt khá cao, trung bình là 60 tạ/ha, cao nhất có nơi đạt 80-85 tạ/ha, sản lượng khoảng 9,3 triệu tấn. Chỉ tính riêng sản lượng một vụ này, sau khi trừ đi nhu cầu cả năm cho tiêu dùng, nuôi gia súc, và làm giống, thì ĐBSCL vẫn còn dư ra khoảng 3,8 triệu tấn gạo. Ở miền Bắc, mặc dù bị lùi lịch thời vụ, đến giữa tháng 3 các địa phương đã cơ bản gieo cấy xong lúa đông xuân. Theo đánh giá của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thông (NN-PTNT), năng suất cũng như sản lượng lúa gạo của miền Bắc trong vụ này không bị ảnh hưởng lớn. Giá cứ liên tục tăng như thế do cầu quá nhiều mà sức cung thì không đủ để đáp ứng. Hơn nữa, Giá lúa gạo trong nước được điều chỉnh hoàn toàn theo cơ chế thị trường, quyết định bởi quan hệ cung - cầu trong và ngoài nước. Ngay từ khâu đầu tiên của chuỗi giá trị gạo, quan hệ mua bán gạo giữa nông dân trồng lúa với thương lái đã được tạo dựng trên cơ sở thuận mua vừa bán. Giá cả hiện nay có nhiều yếu tố tác động của giá gạo thị trường thế giới, tác động tâm lý, cũng có yếu tố đầu cơ, vừa qua có cơn sốt giá, gạo thị trường thế giới, tác động tâm lý, cũng có yếu tố đầu cơ, vừa qua có cơn sốt giá, Chính phủ đã có những biện pháp quyết liệt, giá gạo đã giảm nhẹ, mặc dù nhiều nơi còn cao hơn trước 1-3 ngàn đồng/kg, tùy chất lượng. Một lý do dễ nhận thấy nữa là các doanh nghiệp tư nhân và những người đầu cơ ém hàng để đầu cơ với hy vọng giá cả hôm sau sẽ tăng so với hôm trước và mang lợi nhuận cao hơn về tay mình. Vì thế trên thị trường một mặt bằng giá mới cao hơn vừa được xây dựng sau cơn sốt vừa qua. Thị trường của ta cũng bị tác động hàng ngày của thị trường thế giới, điều chỉnh xuống thế nào phải thực hiện theo thị trường và công cụ của thị trường. Nguyên nhân của cơn sốt gạo vừa qua chủ yếu là do tâm lý. Tâm lý thì lại xuất phát từ việc giá gạo thế giới tăng và lương thực thế giới có vấn đề. Điều này thì có thực và đã được các phương tiện thông tin đại chúng đăng tải và các nhà lãnh đạo thế giới cũng đã đăng đàn để bàn về vấn đề này. Thông tin báo chí đưa lại thiếu một vấn đề quan trọng, đó là chưa làm rõ thông tin trong nước. Báo chí chỉ đưa thông tin thế giới một cách đơn thuần dẫn đến việc người dân trong nước hiểu sai về tình hình lương thực của Việt Nam. Việc ai cũng muốn có lợi nên xảy ra những hành động tuy nhỏ nhưng xâu chuỗi lại thì sẽ có tác động đến nguồn cung gạo trên thị trường. Bên cạnh đó, cộng với tâm lý tích trữ phòng thân nên nhiều người dân đổ xô đi mua gạo, trong khi đó chúng ta lại xử lý không khéo. Ngay cả một số báo cũng đưa thông tin không chính xác, đầy đủ nên vô tình đã tạo nên một cơn sốt ảo. để xảy ra cơn sốt vừa qua cũng khó có thể buộc tội một cá nhân hay một tổ chức cụ thể nào mà là do diễn biến của xã hội, mỗi người có lỗi một ít.  Hiện nay, thị trường gạo thế giới đã biến động rất mạnh, nhất là là gạo Việt Nam, do nguồn cung khan hiếm nên giá hầu hết tăng lên. Giá gạo Việt Nam đã tăng khoảng 35-40 USD/tấn trong năm qua, trong khi gạo Thái Lan tăng khoảng 25-30 USD/tấn. Với ưu thế cạnh tranh về giá, xuất khẩu gạo Việt Nam tăng mạnh, gây cạn kiệt nguồn cung và kết quả là giá cũng tăng mạnh. Dự báo giá gạo thế giới sẽ tiếp tục tăng trong thời gian tới vì cung cầu gạo trên thế giới năm nay nhiều khả năng sẽ tiếp tục mất cân đối khi nhu cầu lên tới khoảng 418,19 triệu tấn nhưng nguồn cung chỉ vào khoảng 416 triệu tấn. Khả năng của ta có thể xuất khẩu lên 5 triệu tấn, nhưng ta đã giảm từ 4,5 triệu tấn xuống 4 triệu tấn, do chủ trương của chính phủ hạn chế xuất khẩu nhằm bảo đảm vững chắc an ninh lương thực trong nước, cung cấp đủ gạo cho dân, với giá cả hợp lý. Sau đó mới xuất khẩu, không kìm giữ, nhưng phải theo dõi sát sao, cân đối giữa sản xuất - tiêu dùng. Tuy nhiên, trong thời gian qua, Miền Trung và Miền Bắc vừa qua bị thiên tai, dịch bệnh, có khả năng sẽ mất mùa, thế nhưng sản lượng gạo của ĐB Sông Cửu Long năm nay vẫn có đủ cung cấp cho nhu cầu cả nước và có dư để xuất khẩu với số lượng lớn. Vì theo ông Phan Huy Thông, Cục phó Cục Trồng Trọt cho biết Việt nam vừa xong mùa thu hoạch và sản lượng lúa không kém hơn năm ngoái. Ta biết rẳng gạo không phải là mặt hàng do Nhà nước định giá hoặc nằm trong số các mặt hàng cần bình ổn giá. Vì thế, giá gạo sẽ xuống nhưng không thể nói bao giờ sẽ trở về giá cũ. Vấn đề mà nhiều nông dân ở ĐBSCL đang quan tâm không phải là giá vàng, hay tỷ giá USD lên, xuống, mà là lúa trên thị trường hôm nay giá bao nhiêu? Những biến động giá lúa gạo trên thị trường trong nước mấy ngày nay đã khiến nông dân lo lắng, vì chỉ cách nhau mấy ngày mà giá lúa sụt mạnh. Giá lúa chất lượng cao phục vụ xuất khẩu chỉ còn 4.500 - 4.550 đồng/kg, giảm 150 - 200 đồng/kg; giá lúa thường còn 4.300- 4.400 đồng/kg, giảm 150 đồng/kg lúa ở ĐBSCL hiện đang giảm giá không do ảnh hưởng giá gạo thế giới, vì nhu cầu gạo trên thị trường thế giới đang rất lớn, mà mức cung của các nước xuất khẩu gạo - trong đó có Việt Nam - không tăng. Giá giảm là do các doanh nghiệp không có đủ lượng tiền mặt nên sức mua lúa trong dân bị giảm. Điều đó làm cho lượng cung gạo giảm và đẩy mạnh giá gạo thị trường lên cao Nhưng theo Chính phủ và Hiệp hội Lương thực thì phần nào cơn sốt gạo vừa qua là có yếu tố của đầu cơ, những người bán lẻ gạo tích trữ nhằm hy vọng hôm sau sẽ bán được với giá cao hơn. Đíều đó làm tâm lý chung của người dân khắp nơi ở Việt Nam bắt đầu đổ xô đi mua gạo với suy nghĩ mua càng sớm thì giá càng rẻ. Tại các siêu thị ở Sài Gòn, người người kéo tới khiêng gạo, xếp hàng đợi gạo, để mua về dự trữ. Đến chiều, các siêu thị không còn một bao gạo nào. Ở nhiều tỉnh khác, giá gạo tăng vọt chỉ trong vài tiếng đồng hồ. Tuy nhiên.hiện nay tình hình cung - cầu lúa, gạo trong nước đang diễn biến theo chiều hướng khá khả quan. Tính đến thời điểm này, tại đồng bằng sông Cửu Long -  vựa lúa lớn nhất cả nước, tổng sản lượng lúa cân đối theo năm lương thực đạt 18,8 triệu tấn, tiêu dùng nội địa 9,6 triệu tấn, lúa hàng hóa là 9,2 triệu tấn, tương đương 4,6 triệu tấn gạo. Một diễn biến tích cực khác là trong những ngày qua, giá lúa gạo ở ĐBSCL đã bắt đầu tăng lên, báo hiệu một chu kỳ tăng mới của giá gạo thế giới sau thời gian đột ngột giảm. Giá thu mua lên bình quân lên 4.550-4.850 đ/kg, cao hơn nhiều mức 4.000đ/kg hồi đầu tháng. Đây cũng là một dấu hiệu tốt cho những người nông dân quanh năm chân lấm tay bùn và cả những người lao động với đồng lương ít ỏi vẫn có khả năng nuôi sống bản thân và gia đình cũng như làm bình ổn thị trường giá cả. Kiến nghị và giải pháp Giá cả luôn là tín hiệu tốt nhất góp phần bình ổn thị trường. Giải pháp tốt nhất để bình ổn giá gạo là tăng cung gạo một cách từ từ và liên tục cho đến khi giá ổn định trở lại. Chỉ cần các siêu thị do nhà nước chi phối bán gạo với giá thấp hơn giá thị trường 500-1.000 đồng và đảm bảo đủ gạo để bán thì ngay lập tức giá trên thị trường sẽ chững lại bởi vì sức cầu đã bị các siêu thị hút hết. Để có thể cạnh tranh với các siêu thị nhà nước, thị trường gạo tư nhân sẽ giảm giá gạo ngang bằng hoặc thấp hơn so với giá của siêu thị để hút khách. Các siêu thị lại tiếp tục giảm giá gạo xuống thấp hơn 500-1.000 đồng, và cứ thế quá trình giảm giá sẽ tiếp diễn cho đến khi giá gạo giảm đến mức hợp lý để cân bằng cung - cầu. Khi giá giảm từ từ và liên tục đồng thời đảm bảo nguồn cung thì sẽ giải tỏa tâm lý VN thiếu gạo của người dân. Khi tất cả mọi người thấy rằng giá ngày hôm sau thấp hơn ngày hôm trước, đồng thời lúc nào cũng mua được gạo thì họ sẽ “hoãn” nhu cầu mua gạo hiện tại lại để ngày hôm sau có thể mua được gạo với giá rẻ hơn. Thị trường gạo sẽ trở lại là thị trường của người mua chứ không phải là thị trường của người bán như hiện nay. Giá gạo lúc đó sẽ bình ổn trở lại. Chính phủ chỉ đạo một số giải pháp điều hành đẩy mạnh xuất khẩu, tiêu thụ lúa gạo trong dân, chỉ đạo các doanh nghiệp tiếp tục thu mua lúa gạo trong dân, đồng thời đẩy mạnh việc đàm phán, ký kết các hợp đồng xuất khẩu gạo và điều hành giá xuất khẩu một cách linh hoạt, xem xét tạo điều kiện thuận lợi về thủ tục xuất khẩu cho doanh nghiệp Bộ Tài chính xây dựng công thức tính giá thành sản xuất một cách thống nhất, nghiên cứu đưa ra cơ chế điều chỉnh thuế xuất khẩu đối với loại gạo có chi phí giá thành cao, có gói bao bì. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tính toán, cân đối cung – cầu cho vụ Đông Xuân cũng như niên vụ tới, nhất là về cơ cấu giống. Nhà nước cần tiếp tục theo dõi những tác động, không để tái phát sốt, điều hòa lượng cung gạo tại các khu vực, đồng thời sẽ theo dõi thêm tình hình thế giới.ngoài ra còn phải kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm an sinh xã hội và tăng trưởng bền vững. đề xuất cơ chế chính sách bảo đảm nguồn cung lương thực, thực phẩm trên thị trường nội địa, bảo đảm an ninh lương thực và kiềm chế sự tăng giá quá mức của nhóm hàng này. TÀI LIỆU THAM KHẢO www.vnexpress.netwww.kinhtenongthon.com.vnwww.vietnamnet.vn www.vntrades.com/tintuc