Công nghiệp hóa và tăng trưởng - Nghiên cứu so sánh

át cuûa toång yeáu toá saûn xuaát (phaàn dö) trong nhoùm naøy nhoû hôn nhieàu so vôùi caùc nöôùc ñaõ phaùt trieån. Naridi (1972) ñaõ ñaït tôùi moät keát luaän töông töï cho giai ñoaïn 1950-62. Thöû nghieäm naøy seõ ñöôïc laëp laïi cho moät maãu lôùn hôn ñöôïc söû duïng ôû ñaây. Phaân tích cuûa toâi coá gaéng chæ ra caùc sai khaùc cô baûn trong caùc nguoàn goác taêng tröôûng giöõa caùc nöôùc ñaõ phaùt trieån vaø caùc nöôùc ñang phaùt trieån baèng caùch taäp trung vaøo vai troø cuûa caùc nhaäp löôïng yeáu toá saûn xuaát ñaõ ñöôïc so saùnh vôùi taêng tröôûng naêng suaát. Do nhieàu nghieân cöùu chæ cung caáp caùc öôùc löôïng gaàn ñuùng cuûa tæ phaàn voán vaø nhaân coâng trong caùc nhaäp löôïng yeáu toá saûn xuaát, vieäc phaân tích seõ saùp nhaäp caû hai thaønh moät yeáu toá nhaäp löôïng ñôn leû, F. Phöông trình taêng tröôûng 2-2 khi ñoù ñöôïc ñôn giaûn hoùa thaønh: (2-2a) Gv = GA + GF (GK, GL) ôû ñoù GV = taêng tröôûng cuûa giaù trò ñaõ ñöôïc gia taêng, GF = βGK + (1 - β) GL baèng ñoùng goùp goäp cuûa caùc nhaäp löôïng yeáu toá saûn xuaát vaøo taêng tröôûng, vaø GA = taêng tröôûng naêng suaát cuûa toång yeáu toá saûn xuaát. Caùc giaù trò trung bình cuûa caùc bieán naøy ñoái vôùi moät maãu goàm 39 neàn kinh teá ñöôïc ñöa ra trong baûng 2-2 cuøng vôùi caùc öôùc löôïng keøm theo cuûa tæ phaàn voán vaø nhaân coâng. 39 neàn kinh teá naøy thöïc söï bao goàm taát caû caùc tröôøng hôïp maø ñoái vôùi chuùng caùc nghieân cöùu gaàn ñuùng ñaùng keå ñaõ ñöôïc coâng boá. Maãu naøy bao goàm 1 hoaëc 2 quan saùt cho moãi neàn kinh teá (phuï thuoäc vaøo söï hieän höõu cuûa caùc nghieân cöùu trong caùc giai ñoaïn khaùc nhau) vaø ñöôïc chia thaønh 3 nhoùm döïa vaøo caùc ñaëc tính rieâng ñöôïc qui öôùc giöõa caùc neàn kinh teá ñaõ phaùt trieån, ñang phaùt trieån vaø keá hoaïch hoùa. Taát caû 20 neàn kinh teá ñang phaùt trieån ñeàu rôi vaøo loaïi baùn coâng nghieäp (ñöôïc ñònh nghóa trong Chöông 4).5 Moät soá ñaëc tính sô boä giöõa 3 nhoùm coù theå ñöôïc phaùt ra töø caùc giaù trò trung bình cuûa caùc bieán ñaõ cho trong baûng 2-2. Caùc neàn kinh teá ñaõ phaùt trieån ñöôïc ñaëc tröng bôûi taêng tröôûng nhoû cuûa caùc nhaäp löôïng nhaân coâng (1.1 phaàn traêm), taêng tröôûng vöøa phaûi cuûa voán (5,2%) vaø saûn löôïng (5,4%), vaø ñoùng goùp töông ñoái lôùn cuûa taêng tröôûng naêng suaát cuûa toång yeáu toá saûn xuaát vaøo toång taêng tröôûng (50%). Caùc neàn kinh teá ñang phaùt trieån, ngöôïc laïi, coù taêng tröôûng cuûa caùc nhaäp löôïng nhaân coâng cao 5 Noùi veà möùc thu nhaäp, Ireland, Israel vaø Taây Ban Nha naèm ôû ñaàu treân cuûa chuûng loaïi baùn coâng nghieäp; Ecuador, Honduras, vaø AÁn ñoä naèm ôû ñaàu döôùi. Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Kinh teá Phaùt trieån Chuyeån ñoåi cô caáu Nieân khoaù 2004-2005 Baøi ñoïc Hollis Chenery et al. 10 Bieân dòch: Baêng Taâm (3,3%), taêng tröôûng cao hôn cuûa toång yeáu toá saûn xuaát cao (4,3%), vaø ñoùng goùp töông ñoái nhoû cuûa naêng suaát cuûa toång yeáu toá saûn xuaát vaøo toång taêng tröôûng (30%). Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Kinh teá Phaùt trieån Chuyeån ñoåi cô caáu Nieân khoaù 2004-2005 Baøi ñoïc Hollis Chenery et al. 11 Bieân dòch: Baêng Taâm Baûng 2-2 Söï taêng tröôûng cuûa saûn löôïng, caùc nhaäp löôïng vaø toång naêng suaát nhaân toá saûn xuaát. (phaàn traêm). Toång naêng suaát nhaân toá saûn xuaát ________________ Toång nhaäp löôïng nhaân toá saûn xuaát ________________ Neàn Kinh Teá Naêm Taêng tröôûng cuûa trò giaù gia taêng (GV) Toác ñoä Taêng tröôûng (GA) Tyû phaàn Toác ñoä Taêng tröôûng (GF) Tyû phaàn Taêng tröôûng cuûa nhaäp löôïng voán (GX) Taêng tröôûng cuûa nhaäp löôïng nhaân coâng (GL) Tyû phaàn thu nhaäp voán (βK) Tyû phaàn thu nhaäp nhaân coâng (βL) Nguoàn Ñaõ phaùt trieån Belgium 1949-59 2.95 2.05 69.5 0.90 30.5 2.55 0.25 30.0 70.0 ECEb Canada 1947-60 5.20 3.50 32.5 1.70 67.6 6.80 1.10 42.0 58.0 CCJc 1960-73 5.10 1.80 35.3 3.30 64.7 4.90 2.00 44.9 55.1 CCJ Ñan Maïch 1950-62 3.51 1.64 46.7 1.87 53.3 3.84 1.21 25.0 75.0 Dd Phaùp 1950-60 4.90 2.90 59.5 2.00 40.4 4.70 0.30 38.2 61.8 CCJ 1960-73 5.90 3.00 50.8 2.90 49.2 6.30 0.40 41.7 58.3 CCJ Ñöùc 1950-60 8.20 3.60 56.8 4.70 43.0 6.90 1.60 36.7 63.3 CCJ 1960-73 5.40 3.00 55.6 2.40 44.4 7.00 -0.70 40.1 59.9 CCJ Italy 1952-60 6.00 3.80 62.7 2.30 37.5 3.30 1.60 40.5 59.5 CCJ 1960-73 4.80 3.10 64.6 1.60 35.4 5.40 -0.70 38.3 61.7 CCJ Nhaät Baûn 1960-73 10.90 4.50 41.3 6.40 58.7 11.50 2.70 41.5 58.5 CCJ Hoaø Lan 1951-60 5.00 2.30 46.5 2.70 53.6 4.00 1.40 47.0 53.0 CCJ 1960-73 5.60 2.60 46.4 3.00 53.6 6.60 0.30 42.9 57.1 Na Uy 1953-65 5.40 2.88 53.3 2.52 46.7 5.10 0.80 40.0 60.0 BBg Thuïy Ñieån 1949-59 3.40 2.50 73.5 0.90 26.5 2.00 0.50 30.0 70.0 ECE Anh quoác 1949-59 2.50 1.20 48.0 1.30 52.0 3.10 0.60 30.0 70.0 ECE 1960-73 3.80 2.10 55.3 1.70 44.7 4.60 0.00 38.7 61.3 CCJ Hoa Kyø 1947-60 3.70 1.40 37.5 2.30 62.9 4.00 1.40 39.3 60.7 CCJ 1960-73 4.30 1.30 30.2 3.00 69.8 4.00 2.20 41.4 58.6 CCJ Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Kinh teá Phaùt trieån Chuyeån ñoåi cô caáu Nieân khoaù 2004-2005 Baøi ñoïc Hollis Chenery et al. 12 Bieân dòch: Baêng Taâm Trung bình 5.40 2.70 49.0 2.70 51.0 5.20 1.10 38.5 61.5 Ñang phaùt trieån Argentina 1950-60 3.30 1.05 31.8 2.25 68.2 2.65 1.10 - - El 1960-74 4.10 0.70 17.1 3.30 82.9 3.80 2.20 - - E Brazil 1950-60 6.80 3.65 53.7 3.15 46.3 3.10 2.80 - - E 1960-74 7.30 1.60 21.9 5.70 78.1 7.50 3.30 - - E Chile 1950-60 3.50 0.85 24.3 2.65 75.7 2.60 2.50 - - E 1960-74 4.40 1.20 27.3 3.20 72.7 4.20 1.90 - - E Columbia 1950-60 4.60 0.95 20.7 3.65 79.3 4.25 2.75 - - E 1960-74 5.60 2.10 37.5 3.50 62.5 3.90 2.80 - - E Ecuador 1950-62 4.72 2.18 46.2 2.54 53.8 2.82 3.41 38.0 62.0 Cog Greece 1951-65 6.90 2.39 34.5 4.52 65.5 7.10 2.80 40.0 60.0 BB Honduras 1930-62 4.52 1.40 31.0 3.12 69.0 3.65 2.93 26.0 74.0 Co HongKong 1955-60 8.25 2.40 29.1 5.85 70.9 4.68 6.63 40.0 60.0 Chh 1960-70 9.10 4.28 47.0 4.82 53.0 7.60 2.97 40.0 60.0 Ch Indiaa 1959/60 -78/79 6.24 -0.18 -2.9 6.42 102.9 4.77 1.65 52.5 47.5 Ahi Ireland 1953-65 4.70 2.00 42.6 2.70 57.4 4.20 1.70 40.0 60.0 BB Israel 1952-68 9.80 3.90 39.8 5.90 60.2 11.80 3.20 30.0 70.0 Aul 1960-65 11.00 3.40 30.9 7.60 69.1 13.10 5.00 30.0 70.0 Gk Haøn quoác 1955-60 4.22 2.00 47.4 2.22 52.6 2.18 2.25 40.0 60.0 Ch 1960-73 9.70 4.10 42.3 5.50 57.7 6.60 5.00 36.7 63.3 CCJ Mexico 1950-60 5.65 1.60 28.3 4.05 71.7 5.20 2.65 - - E 1960-74 5.60 2.10 37.5 3.50 62.5 3.90 2.80 - - E Peru 1950-60 4.50 -0.70 -15.6 5.20 115.6 7.65 2.70 - - E 1960-70 5.30 1.50 28.3 3.90 71.7 4.40 2.70 - - E Philippines 1947-65 5.75 2.50 43.5 3.25 56.5 - - - - Ll Singapore 1972-80 8.00 -0.009 -0.1 8.01 100.1 9.48 5.52 61.1 38.9 Tm Taây Ban Nha 1959-65 11.20 5.02 44.8 6.18 55.2 8.70 4.50 40.0 60.0 BB Ñaøi Loan 1955-60 5.24 3.12 59.5 2.12 40.5 2.67 1.75 40.0 60.0 Ch Thoå Nhó Kyø 1963-75 6.40 2.23 34.8 4.17 65.2 6.82 1.02 55.0 45.0 KTn Venezuela 1950-60 7.85 2.15 27.4 5.70 72.6 7.20 3.70 - - E 1960-74 5.10 0.60 11.8 4.40 88.2 4.50 3.30 - - E Trung bình 6.30 2.00 31.0 4.30 69.0 5.50 3.30 45.30 54.7 Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Kinh teá Phaùt trieån Chuyeån ñoåi cô caáu Nieân khoaù 2004-2005 Baøi ñoïc Hollis Chenery et al. 13 Bieân dòch: Baêng Taâm Keá hoaïch hoaù Bulgaria 1953-65 12.50 3.30 26.4 9.20 73.6 11.60 7.60 40.0 60.0 BB Czechoslovakia 1953-65 7.00 2.74 39.1 4.26 60.9 6.60 2.70 40.0 60.0 BB Hungary 1953-65 6.50 1.78 27.4 4.72 72.6 7.30 3.00 40.0 60.0 BB Ba Lan 1961-65 6.60 2.20 33.3 4.40 66.7 6.50 3.00 40.0 60.0 BB Romania 1953-65 11.10 5.32 47.9 5.73 52.1 8.30 4.10 40.0 60.0 BB U.S.S.R. 1950-62 6.30 1.82 28.9 4.48 71.1 - - - - BO Yugoslavia 1953-63 11.80 4.78 40.5 7.02 59.5 7.50 6.70 40.0 60.0 BB Trung bình 8.20 2.50 35.0 5.70 65.0 8.00 4.50 40.0 60.0 _ Khoâng coù soá lieäu Ghi chuù : Taát caû caùc bieán ñöôïc ñònh nghóa trong caùc phöông trình 2-3 vaø 2-5. a. chæ cho cheá taïo i. Ahluwalia (1985) b. Uyû ban Kinh teá Chaâu AÂu (1964) j. Aukrust (1965) c. Christensen, Cummings, vaø Jorgenson (1980) k. Gaathon (1971) d. Denison (1967) l. Lampman (1967) e. Balassa vaø Bertrand (1970) m. Tsao (1980) f. Elias (1978) n. Krueger vaø Tuncer (1980) g. Correa (1970) o. Boretsky (1966) h. Chen (1977) Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Kinh teá Phaùt trieån Chuyeån ñoåi cô caáu Nieân khoaù 2004-2005 Baøi ñoïc Hollis Chenery et al. 14 Bieân dòch: Baêng Taâm Caùc neàn kinh teá keá hoaïch hoùa noùi chung ñeàu gaàn vôùi caùc neàn kinh teá baùn coâng nghieäp hôn laø vôùi caùc neàn kinh teá ñaõ phaùt trieån. Caùc nghieân cöùu ñoái vôùi caùc neàn kinh teá naøy aùp duïng chæ cho khu vöïc cheá taïo, ôû ñoù caû taêng tröôûng saûn löôïng vaø nhaäp löôïng ñeàu cao hôn haún so vôùi caùc khu vöïc khaùc. Gioáng nhö caùc neàn kinh teá ñang phaùt trieån, caùc neàn kinh teá keá hoaïch hoùa döïa nhieàu vaøo vieäc taêng caùc nhaäp löôïng yeáu toá saûn xuaát hôn laø vaøo vieäc taêng naêng suaát. 6 Söï toàn taïi cuûa 37 nghieân cöùu theo quoác gia naøy taïo ñieàu kieän cho phaân tích hoài qui veà caùc cheânh leäch trong caùc quaù trình taêng tröôûng cuûa 3 nhoùm quoác gia. Vôùi muïc ñích naøy, phöông trình taêng tröôûng trung bình ñöôïc öôùc löôïng cho töøng nhoùm ñeå nghieân cöùu moái quan heä cuûa taêng tröôûng naêng suaát tôùi caùc thaønh phaàn khaùc trong phöông trình 2-2. Toâi cho pheùp khaû naêng laø taêng tröôûng naêng suaát coù theå bò taùc ñoäng bôûi möùc taêng tröôûng cuûa caùc yeáu toá nhaäp löôïng, bôûi taêng tröôûng saûn löôïng, hoaëc bôûi caùc khaùc bieät chöa ñöôïc ñònh roõ giöõa caùc nhoùm quoác gia. Moät ñieàu ñaõ ñöôïc coâng nhaän roäng raõi laø caùc thaønh töïu veà naêng suaát ít nhaát cuõng ñaõ phaàn naøo ñöôïc bieåu hieän döôùi daïng caùc boå sung cho döï tröõ voán hieän vaät hoaëc con ngöôøi. Phöông trình sau bieåu hieän khaû naêng naøy: GA = γO + γF GF Thay bieåu thöùc naøy cho naêng suaát yeáu toá saûn xuaát toång theå, GA, trong phöông trình 2-2a seõ ñöôïc phöông trình taêng tröôûng toång quaùt hôn: (2-4) GV = γO + (1 + γF ) GF Phöông trình hoài quy töông öùng coù daïng: (2-5) GV = αO + αF GF trong ñoù αF = 1 + γF vaø αO = γO (Caùc öôùc löôïng cuûa phöông trình 2-5 ñoái vôùi maãu toång theå ñoàng thôøi ñoái vôùi 3 nhoùm quoác gia ñöôïc trình baøy trong baûng 2-3 sau ñaây) Maëc duø phöông trình taêng tröôûng cho toaøn boä maãu chæ ra baèng chöùng veà söï bieåu hieän, giaù trò töông öùng cuûa heä soá bieåu hieän γF (0.12) laø khoâng khaùc 0 moät caùch coù yù nghóa. Haønh vi trung bình cuûa taát caû caùc nöôùc vì vaäy ñöôïc ñaëc tröng ñaày ñuû baèng 6 Do thieáu caùc öôùc löôïng veà tính co giaõn cuûa saûn phaåm theo nhaân coâng vaø voán, caùc taùc giaû cuûa vieäc öôùc löôïng ñoái vôùi neàn kinh teá keá hoaïch hoùa (Balassa vaø Bertrand 1970) söû duïng khoaûng töø 35 ñeán 55 phaàn traêm ñoái vôùi tæ phaàn voán. Söï dòch chuyeån trong tæ phaàn voán töø 40 ñeán 50%, ví duï, coù theå taêng phaàn ñoùng goùp cuûa caùc yeáu toá nhaäp löôïng trung bình töø 65 ñeán 70% taêng tröôûng coâng nghieäp. Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Kinh teá Phaùt trieån Chuyeån ñoåi cô caáu Nieân khoaù 2004-2005 Baøi ñoïc Hollis Chenery et al. 15 Bieân dòch: Baêng Taâm phöông trình 2-2a, vôùi giaù trò khoâng ñoåi cuûa taêng tröôûng naêng suaát toång yeáu toá saûn xuaát (γO) laø 2%. Böùc tranh naøy thay ñoåi moät caùch nhaän bieát ñöôïc khi maø maãu ñöôïc chia thaønh 3 nhoùm. Heä soá bieåu hieän ñoái vôùi caùc nöôùc ñaõ phaùt trieån (0.35) laø hoaøn toaøn ôû möùc yù nghóa, nhöng hoài qui cuûa nöôùc ñang phaùt trieån ñaõ ñöôïc thay ñoåi chuùt ít so vôùi hoài qui cuûa toaøn boä maãu. Hình 2-1. Moái lieân heä giöõa taêng tröôûng giaù trò ñaõ gia taêng vaø taêng tröôûng cuûa yeáu toá nhaäp löôïng. Ta êng tr öô ûng c uûa g ia ù tr ò t ha ëng d ö (% ) 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 1 2 3 4 5 6 7 8 Taêng tröôûng cuûa yeáu toá nhaäp löôïng (%) Kyù hieäu: Caùc neàn kinh teá ñaõ phaùt trieån Caùc neàn kinh teá keá hoaïch hoaù Caùc neàn kinh teá ñang phaùt trieån Hoàng Koâng, Israel, Haøn Quoác, Taây Ban Nha, vaø Ñaøi Loan Cuïm A (caùc neàn kinh teá ñaõ phaùt trieån) Cuïm C Cuïm B (caùc neàn kinh teá ñang phaùt trieån) Keá hoaïch hoaù Caùc nöôùc ñang phaùt trieån Vieäc giaûi thích caùc keát quaû naøy ñöôïc thöïc hieän deã daøng hôn neáu nhö caû 2 bieåu ñoà phaân taùn vaø caùc öôùc löôïng hoài qui cho moãi nöôùc ñeàu ñöôïc kieåm tra. Hình 2-1 cho thaáy döï lieäu haøm saûn xuaát doïc theo caùc ñöôøng hoài qui cuûa phöông trình 2-5. Hình 2-2, chính noù cho thaáy moái lieân heä giöõa yeáu toá nhaäp löôïng vaø taêng naêng suaát trong töøng neàn kinh teá ôû daïng töông öùng vôùi phöông trình 2-2a, veõ neân caùc ñöôøng toång taêng tröôûng khoâng ñoåi nhö laø toång cuûa GA vaø GF. Ñoà thò thöù 2 so saùnh caùc yeáu toá nhaäp löôïng vaø Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Kinh teá Phaùt trieån Chuyeån ñoåi cô caáu Nieân khoaù 2004-2005 Baøi ñoïc Hollis Chenery et al. 16 Bieân dòch: Baêng Taâm naêng suaát yeáu toá saûn xuaát toång theå nhö caùc nguoàn goác taêng tröôûng trong 3 nhoùm quoác gia, trong khi hình 2-1 taäp trung tôùi moái quan heä giöõa nhaäp löôïng vaø saûn löôïng. 7 Hình 2-2 cho thaáy ña soá caùc nöôùc ñaõ phaùt trieån phuø hôïp trong voøng caùc cuïm nhoû, A, ñöôïc xaùc ñònh bôûi taêng tröôûng töông ñoái thaáp cuûa yeáu toá saûn xuaát, vôùi naêng suaát cuûa yeáu toá saûn xuaát toång theå giaûi thích cho khoaûng 50 ñeán 70 toaøn boä taêng tröôûng. Nhaät Baûn laø moät tröôøng hôïp ngoaïi leä haøng ñaàu; nöôùc naøy khoâng chæ coù möùc ñoä taêng tröôûng trung bình gaáp ñoâi so vôùi moät nöôùc ñaõ phaùt trieån maø coøn coù keát quaû tæ leä cao hôn töø caùc yeáu toá nhaäp löôïng. 8 Caùc nöôùc ñang phaùt trieån trong hình 2-2 chia thaønh 2 cuïm. Cuïm lôùn hôn, B, ñöôïc ñaëc tröng bôûi taêng tröôûng naêng suaát yeáu toá saûn xuaát toång theå töø 0.5% ñeán 2.0%. Cuïm nhoû hôn, C, ñöôïc taïo thaønh bôûi 5 neàn kinh teá ñang phaùt trieån vaø Nhaät Baûn, vôùi toång taêng tröôûng GV bình quaân treân 10%. Söï thöïc thi naøy ñaõ ñöôïc ñaït tôùi baèng caùc yeáu toá nhaäp löôïng cao hôn vaø naêng suaát cao hôn cuûa yeáu toá saûn xuaát so vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån ñieån hình. Caùc moác cuûa caùc khaùc bieät giöõa cuïm B vaø C ñöôïc nghieân cöùu trong phaàn sau cuûa chöông naøy, noù kieåm ñònh caùc taùc ñoäng cuûa vieäc phaân boá laïi nguoàn voán nhö laø nguoàn goác cuûa taêng tröôûng. 7 Hình 2-2 boû qua caùc neàn kinh teá keá hoaïch hoùa cuûa AÁn ñoä vì döõ lieäu cuûa chuùng chæ haïn cheá ôû ngaønh coâng nghieäp. Taát caû caùc quan saùt töø baûng 2-2 ñeàu coù maët ôû hình 2-1, nhöng chæ coù quan saùt hieän taïi nhaát cho töøng nöôùc coù ôû hình 2-2. Trong moïi tröôøng hôïp tuy ít (Brazil vaø Haøn Quoác), quan saùt gaàn nhaát cho thaáy daáu hieän toát cuûa caùc nguyeân nhaân taêng tröôûng cuûa nöôùc naøy trong toaøn boä giai ñoaïn. 8 Nhaät Baûn phuø hôïp vôùi haøm saûn xuaát ñaõ ñöôïc öôùc löôïng cho nhoùm naøy nhöng vaãn coøn xa khoaûng caùc quan saùt khaùc, vì vaäy noù coù möùc yù nghóa nhoû. Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Kinh teá Phaùt trieån Chuyeån ñoåi cô caáu Nieân khoaù 2004-2005 Baøi ñoïc Hollis Chenery et al. 17 Bieân dòch: Baêng Taâm Hình 2-2. Moái lieân heä giöõa taêng tröôûng naêng suaát cuûa yeáu toá saûn xuaát toång theå vaø taêng tröôûng yeáu toá nhaäp löôïng toång theå. Ñeå tieáp tuïc phaân tích naøy sang moät böôùc keá tieáp, 9 quan saùt cho 5 neàn kinh teá ñang phaùt trieån trong cuïm C - Hoàng Koâng, Ixraen, Haøn Quoác, Taây Ban Nha, Ñaøi Loan - ñaõ ñöôïc coi nhö moät nhoùm taùch rieâng trong phaân tích hoài qui (ñöôïc bieåu hieän baèng 1 bieán giaûi cho töøng neàn kinh teá); keát quaû ñöôïc trình baøy ôû baûng 2-3. Caùc öôùc löôïng cho C gioáng vôùi caùc öôùc löôïng ñoái vôùi neàn kinh teá ñaõ phaùt trieån, nhö trong baûng 2-1, trong khi caùc öôùc löôïng ñoái vôùi B nguï yù raèng söï gia taêng cuûa yeáu toá nhaäp löôïng coù 1 taùc ñoäng nhoû hôn taùc ñoäng tæ leä leân taêng tröôûng. Caùc öôùc löôïng naøy cuõng uûng hoä cho giaû thuyeát cuûa Kaldor (1967) - Verdoorn (1949) raèng naêng suaát yeáu toá lao ñoäng toång theå laø moät haøm soá cuûa toaøn boä taêng tröôûng, tuy vaäy ñaõ ñöôïc ñaït tôùi 9 . Phöông trình hoài qui töông öùng laø : 9 Giaû thuyeát Kaldor - Verdorn ñaõ thöïc söï ñöôïc trình baøy döôùi daïng taêng tröôûng naêng suaát lao ñoäng. Taêng tröôûng yeáu toá nhaäp löôïng toång theå (%) Ta êng tr öô ûng n aên g su aát y eáu to á to ång th eå (% ) Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Kinh teá Phaùt trieån Chuyeån ñoåi cô caáu Nieân khoaù 2004-2005 Baøi ñoïc Hollis Chenery et al. 18 Bieân dòch: Baêng Taâm (2-6) GA = βo + βv Gv Caùc keát quaû cuûa öôùc löôïng phöông trình naøy ñoái vôùi maãu hieän taïi cuõng ñöôïc ñöa vaøo baûng 2-3. Maëc duø chuùng chæ ra söï keát hôïp yù nghóa giöõa gia taêng naêng suaát vaø taêng tröôûng toång theå trong töøng nhoùm, ñieàu ñoù khoâng cho thaáy nhieàu veà caùc yeáu toá coù quan heä nhaân quaû coù lieân quan (Hieäu löïc cuûa giaû thuyeát naøy ñaõ ñöôïc kieåm tra treân cô sôû cuûa phaàn trong Chöông 10). Baûng 2-3. Caùc öôùc löôïng cheùo giöõa caùc quoác gia veà taêng tröôûng vaø naêng suaát (%). Haøm saûn xuaát ____________________ Naêng suaát vaø taêng tröôûng ____________________ (GV=α0 + αF GFi Phöông trình 2-5 ) (GA= β0 + βV GVi Phöông trình 2-6) Nhoùm neàn kinh teá α0 αF R2 N β0 βV R2 Ñaõ phaùt trieån (cuïm A) Taát caû ñang phaùt trieån Ñang phaùt trieån (cuïm B) Ñang phaùt trieån (cuïm C)a Keá hoaïch hoaù (chæ coù coâng nghieäp) Taát caû caùc neàn kinh teá. 1.71 (0.41)b 1.76 (0.76) 2.74 (0.61) 2.49 (1.13) 0.98 (1.79) 1.89 (0.40) 1.35 (0.15) 1.07 (0.17) 0.68 (0.14) 1.23 (0.23) 1.38 (0.30) 1.12 (0.09) 0.83 0.59 0.77 0.73 19 31 22 9 7 57 0.63 (0.36) -0.78 (0.57) 0.28 (0.87) 1.07 (1.48) -0.53 (1.18) 0.16 (0.36) 0.39 (0.07) 0.45 (0.09) 0.21 (0.15) 0.30 (0.20) 0.42 (0.13) 0.36 (0.05) 0.66 0.48 0.61 0.68 0.45 a. Caùc giaù trò ñöôïc tính baèng caùch söû duïng 1 bieán giaû cho caùc neàn kinh teá cuïm C. b. Caùc sai soá chuaån naèm trong ngoaëc. Nguoàn : Baûng 2-2. Caû hai taäp hôïp hoài qui ñeàu toâ ñaäm cho söï voâ hieäu quaû töông ñoái cuûa caùc quaù trình taêng tröôûng cuûa caùc neàn kinh teá ñang phaùt trieån ñieån hình trong cuïm B. Döôùi daïng caùc haøm saûn xuaát cuûa hình 2-1, moät neàn kinh teá ñang phaùt trieån ñaïi dieän vôùi taêng tröôûng yeáu toá nhaäïp löôïng töông ñoái lôùn 5% coù theå kyø voïng toång taêng tröôûng khoaûng 6%, trong khi ñoù caùc hoài qui cho caùc neàn kinh teá phaùt trieån (cuïm A) tieân ñoaùn taêng tröôûng khoaûng 9%. Caùc chöông sau seõ so saùnh chi tieát 4 thaønh vieân cuûa cuïm C - Israen, Nhaät, Haøn Quoác, vaø Ñaøi Loan - vaø 3 thaønh vieân cuûa cuïm B - Columbia, Meâhico vaø Thoå Nhó Kyø - ñeå nhaän bieát moät soá nguoàn goác cuûa söï khaùc bieät naøy. Taêng tröôûng trong tình traïng maát caân baèng Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Kinh teá Phaùt trieån Chuyeån ñoåi cô caáu Nieân khoaù 2004-2005 Baøi ñoïc Hollis Chenery et al. 19 Bieân dòch: Baêng Taâm Taêng tröôûng trong tình traïng maát caân baèng laø moät ñaëc tröng cuûa heä thoáng kinh teá bieåu hieän caùc xuaát phaùt ñaùng keå töø caùc giaû ñònh cuûa thuyeát taân coå ñieån mieâu taû ôû treân. Thuyeát naøy rôi vaøo loaïi “thuyeát toát thöù hai”, ôû ñoù, do caùc lyù do khaùc nhau, giaûi phaùp toái öu (caân baèng) laø khoâng theå ñaït tôùi kinh nghieäm, caùc vaán ñeà chính laø ôû choã phaûi chaêng ngöôøi ta coù theå nhaän bieát ñöôïc taùc ñoäng cuûa traïng thaùi khoâng caân baèng trong caùc thò tröôøng yeáu toá hoaëc saûn phaåm vaø saùp nhaäp chuùng thaønh moät phaân tích veà taêng tröôûng vaø phaùt trieån. Caùc ñaëc tröng cuûa taêng tröôûng ñoái vôùi moät neàn kinh teá khoâng meàm deûo/cöùng nhaéc/ noùi chung laø ñoái laäp vôùi caùc ñaëc tröng theo thuyeát taân coå ñieån, thuyeát naøy ngaàm giaû ñònh raèng ñoä thay theá giöõa caû haøng hoùa vaø yeáu toá saûn xuaát laø cao. Ví duï, moät moâ hình coù heä soá coá ñònh seõ haàu nhö töï ñoäng taïo ra caùc thieáu huït voán vaø dö thöøa nhaân coâng trong moät neàn kinh teá ñang phaùt trieån maø ôû ñoù coù taêng tröôûng löïc löôïng lao ñoäng töông ñoái cao; song vaán ñeà naøy thöïc söï ñöôïc loaïi tröø bôûi caùc giaû ñònh cuûa thuyeát taân coå ñieån. Töông töï, söï taêng tröôûng thu nhaäp taïo neân söï phaùt trieån nhu caàu haøng coâng nghieäp nhanh hôn söï phaùt trieån tæ leä vaø taïo neân khuynh höôùng vöôït troäi xuaát khaåu ñoái vôùi nhaäp khaåu haøng coâng nghieäp. Caùc ñieàu chænh cô caáu qua môû roäng xuaát khaåu, thay theá haøng nhaäp khaåu, vaø caùc doøng voán naøo caàn ñeå duy trì caân baèng caùn caân thanh toaùn seõ laøm giaûm taêng tröôûng tröø tröôøng hôïp chuùng ñöôïc thöïc hieän moät caùch coù hieäu quaû. (Vaán ñeà naøy, ñaõ ñöôïc nghieân cöùu trong taøi lieäu ôû caùc moâ hình hai loã hoång, ñöôïc trình baøy chi tieát trong phaàn 2). Trong töøng boä phaän cuûa tình traïng maát caân baèng coù khaû naêng xaûy ra, söï thöïc thi thöïc söï cuûa caùc nöôùc ñang phaùt trieån naèm ôû ñaâu ñoù giöõa caùc thaùi cöïc cuûa meàm deõo vaø khoâng meàm deõo ñöôïc giaû ñònh bôûi heä thoáng taân coå ñieån vaø nhaäp löôïng - xuaát löôïng töông öùng. Phaàn tieáp theo kieåm ñònh söï quan troïng cuûa caùc yeáu toá trong tình traïng maát caân baèng baèng caùch so saùnh caùc keát quaû nghieân cöùu thoáng keâ keát hôïp chuùng vôùi caùc keát quaû khoâng keát hôïp chuùng. Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Kinh teá Phaùt trieån Chuyeån ñoåi cô caáu Nieân khoaù 2004-2005 Baøi ñoïc Hollis Chenery et al. 20 Bieân dòch: Baêng Taâm Caùc taùc ñoäng cuûa tình traïng maát caân baèng Ñeå saùt nhaäp caùc taùc ñoäng cuûa tình traïng maát caân baèng vaøo nghieân cöùu taêng tröôûng, toâi seõ coá gaéng xaùc ñònh caùc yeáu toá naøo trong nhieàu yeáu toá ñaõ nhaéc tôùi coù möùc ñoä yù nghóa veà toång theå ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån. Caùc yeáu toá ñöôïc chæ ra seõ laø quan troïng sau ñoù coù theå ñöôïc nghieân cöùu chi tieát hôn ñoái vôùi caùc nöôùc rieâng bieät. Nhieàu nhaø kinh teá ñaõ laøm caùc phaân tích hoài qui ñoái vôùi caùc maãu lôùn caùc nöôùc vôùi muïc ñích chung laø kieåm ñònh möùc ñoä yù nghóa cuûa caùc bieán cô caáu trong giaûi thích möùc ñoä taêng tröôûng. (Phöông phaùp naøy laàn ñaàu tieân ñaõ ñöôïc aùp duïng trong Hagen vaø Havrylyshyn 1969; Robinson 1969, 1971; vaø Chenery Elkington, vaø Sims 1970. Caùc döõ lieäu laø cuûa caùc giai ñoaïn khaùc nhau giöõa 1950 vaø 1965). Caùc yeáu toá chính ñöôïc kieåm ñònh laø : Caùc bieán cuûa thuyeát taân coå ñieån : Taêng tröôûng döï tröõ voán Taêng tröôûng löïc löôïng lao ñoäng (hoaëc daân soá) Caùc caûi thieän veà chaát löôïng nhaân coâng (hoaëc söï gia taêng veà trình ñoä vaên hoùa) Caùc bieán cô caáu: Söï phaân boá laïi nhaân coâng vaø voán Taêng tröôûng xuaát khaåu Doøng voán vaøo (giaû thuyeát hai loã hoång) Möùc ñoä phaùt trieån. Moãi moät nghieân cöùu baét ñaàu töø moät daïng cuûa coâng thöùc taêng tröôûng theo thuyeát taân coå ñieån ñöôïc cho ôû phöông trình (2-2) vaø ñöôïc boå sung vaøo caùc bieán giaûi thích khaùc. Vì caùc nhaø phaân tích ñaõ bò buoäc phaûi söû duïng caùc thay theá ñoái vôùi caùc yeáu toá trong ñoù, caùc heä soá hoài qui trong caùc phöông trình naøy khoâng theå nhaän bieát ñöôïc moät caùch caàn thieát vôùi caùc thoâng soá trong moät moâ hình cuï theå. Caùc phöông trình hoài qui giöõa caùc nöôùc coù daïng toång quaùt: (2-7) Gγ = αo + α1 ( ) I Y + α2GL + α3X3 + α4XA + α5XE + α6XF + + α7XD Trong ñoù, I/Y = tæ leä ñaàu tö trong GNP (thay theá cho bieán taêng tröôûng döï tröõ voán) GL = taêng tröôûng löïc löôïng lao ñoäng X3 = soá ño veà gia taêng chaát löôïng nhaân coâng (hoaëc giaùo duïc)10 XA = soá ño veà dòch chuyeån cuûa nhaân coâng vaø voán ra khoûi ngaønh noâng nghieäp. 10 Bieán naøy ñaõ bò boû qua trong baûng toång hôïp keát quaû 2-3 vì noù khoâng mang tính yù nghóa trong caùc nghieân cöùu ñaõ laøm. Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Kinh teá Phaùt trieån Chuyeån ñoåi cô caáu Nieân khoaù 2004-2005 Baøi ñoïc Hollis Chenery et al. 21 Bieân dòch: Baêng Taâm XE = soá ño veà taêng tröôûng xuaát khaåu XF = soá ño thaâm huït caùn caân thanh toaùn XD= soá ño möùc ñoä phaùt trieån Vieäc chæ söû duïng 2 bieán giaûi thích ñaàu tieân cho keát quaû raèng noù coù theå so saùnh ñöôïc vôùi caùc öôùc löôïng theo chuoãi thôøi gian cuûa taêng tröôûng theo thuyeát coå ñieån trong caùc nöôùc rieâng bieät. Ñeå laøm so saùnh naøy, caàn nhaän thaáy raèng heä soá cuûa soá haïng ñaàu tö, a1, coù theå ñöôïc nhaän bieát baèng naêng suaát bieân teá cuûa voán chæ vôùi nghóa laø caùc tæ soá voán - saûn löôïng ñeàu nhö nhau trong moïi quoác gia11. Vì daïng öôùc löôïng naøy khoâng döïa vaøo giaû ñònh raèng caùc yeáu toá laø caùc saûn phaåm bieân teá ñaõ ñöôïc thanh toaùn cuûa chuùng, ñieàu ñoù cho moät soá daáu hieäu veà caùc taùc ñoäng cuûa giaû ñònh naøy. Baûng 2-4. Caùc hoài qui töông ñöông, 1950-73 Phöông trình Côõ cuûa Caùc bieán giaûi thích _____________________________________ hoài qui maãu I/Y L A E F ln y (ln y)2 R2 CAÙC NEÀN KINH TEÁ ÑANG PHAÙT TRIEÅN; GIAI ÑOAÏN ÑAÀU 1958-66 (Robinson 1971) 1 2 3 39 39 39 0.17** 0.15** 0.09 0.55 0.37 0.35 1.70** 2.01** 0.17** 0.22 0.35 0.52 1955-60 (Hagen vaø Havrylyshyn 1969) 4 5 33 33 0.21** 0.16 0.40 0.34 0.07* 0.25* 0.03 0.11 0.29 0.54 1950-59 (Chenery, Elkington, vaø Sims 1970) 6 7 8a 8b 31 31 31 19a 0.15* 0.14** 0.08 0.59** 1.09** 0.75** 0.37 0.16* 0.21** 0.18* * 0.09* -0.02** -0.01** 0.22 0.36 0.77 0.84 1955-63 (Feder, chöông 9) 9 10 11 31b 27b 31b 0.14** 0.05 0.09 0.74** 0.88** 0.57* 0.82* 0.37 0.26 0.19 0.30 11 Ñeå öôùc löôïng haøm saûn xuaát toång theå, bieán naøy phaûi laø I/K - maø I/K laø khoâng theå quan saùt ñöôïc - chöù khoâng phaûi I/Y, nhö ñaõ ñöôïc trình baøy bôûi Hager vaø Havrylyshyn (1969). Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Kinh teá Phaùt trieån Chuyeån ñoåi cô caáu Nieân khoaù 2004-2005 Baøi ñoïc Hollis Chenery et al. 22 Bieân dòch: Baêng Taâm CAÙC NEÀN KINH TEÁ BAÙN COÂNG NGHIEÄP, 1964-73 (Feder, chöông 9) 12 13 14 15 30 30 34 32 0.25** 0.14** 0.10** 0.11* 0.78* 0.43* 0.59** 0.74** 0.80* 0.90* 0.23** 0.30** 0.46 0.67 0.79 0.81 Caùc oâ troáng : khoâng coù öùng duïng * YÙ nghóa ôû möùc 10% vôùi kieåm ñònh 2 phiaù. ** YÙ nghóa ôû möùc 5% vôùi kieåm ñònh 2 phiaù. Ghi chuù : Bieán phuï thuoäc: taêng tröôûng haøng naêm cuûa GNP. a. Caùc neàn kinh teá ñaõ phaùt trieån. b. Caùc neàn kinh teá baùn coâng nghieäp. Nguoàn: Phöông trình 2-7, baûng 9-1, 9-4, vaø 9-6. Caùc keát quaû cuûa 4 nghieân cöùu cho caùc giai ñoaïn tröôùc 1965 ñöôïc neâu trong baûng 2-4. Moãi nghieân cöùu minh hoïa cho caùc taùc ñoäng cuûa vieäc taêng theâm moät hoaëc hôn caùc bieán cô caáu tôùi moät moâ hình chæ bao goàm taêng tröôûng voán vaø nhaân coâng. Caùc nghieân cöùu ñöôïc laøm cho caùc maãu goàm töø 30 ñeán 40 caùc nöôùc ñang phaùt trieån trong ñoù caùc giai ñoaïn töø 5 ñeán 10 naêm.12 Baûng 2-5. Caùc nguoàn goác taêng tröôûng trong caùc neàn kinh teá ñang phaùt trieån, hai nghieân cöùu, 1958-73 1958-66 (Robinson 1971) _________________________ 1964-73 (Feder, chöông 9) _______________________________ Nguoàn goác Trung bình maãu 1 2 3 Trung bình maãu 12 13 14 15 Ñaàu tö (I/Y) Nhaân coâng (L/L) Phaân boá laïi Xuaát khaåu Phaàn dö Toång taêng tröôûng 0.168 2.74 2.90 (59)a 1.49 (30) 0.56 (11) 4.95 2.56 (51) 1.00 (20) 0.77 (16) 0.62 (13) 4.95 1.56 (31) 0.95 (19) 0.90 (18) 0.70 (14) 0.84 (17) 4.95 0.201 2.07 4.97 (78) 1.62 (25) -0.18 (-3) 6.41 2.80 (44) 0.89 (14) 2.00 (31) 0.72 (11) 6.41 2.14 (33) 1.39 (22) 1.85 (29) 1.04 (16) 6.43 2.20’ (34) 1.72 (27) 0.50 (8) 1.96 (31) 0.01 (0) 6.39 Caùc oâ troáng : khoâng coù öùng duïng Nguoàn: Baûng 2-4; Robinson (1971, baûng 6); vaø baûng 9-2 vaø 9-7. 12 Hargen vaø Havrylyshyn (1969) vaø Chenery, Elkington, vaø Sims (1970) ñaõ laøm caùc öôùc löôïng tieân reõ cho caùc naêm 1950 vaø cho 1960 - 65. Trong haàu heát moïi tröôøng hôïp, caùc thích hôïp cho 1960-65 laø toài hôn, vì vaäy toâi chuû yeáu döïa vaøo caùc nghieân cöùu ñoái vôùi caùc giai ñoaïn daøi hôn. Chenery, Elkington, vaø Sims cuõng trình baøy caùc keát quaû hieän taïi coù theå so saùnh ñöôïc ñoái vôùi caùc nöôùc ñaõ phaùt trieån maø chuùng ra seõ baøn ñeán döôùi ñaây. Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Kinh teá Phaùt trieån Chuyeån ñoåi cô caáu Nieân khoaù 2004-2005 Baøi ñoïc Hollis Chenery et al. 23 Bieân dòch: Baêng Taâm Trong haàu heát caùc tröôøng hôïp, vieäc boå sung caùc bieán cô caáu (nhö trong phöông trình hoài qui 3,5 vaø 8a trong baûng 2-4) ñaõ caûi thieän ñaùng keå vieäc giaûi thích caùc khaùc bieät veà möùc ñoä taêng tröôûng giöõa caùc nöôùc ñang phaùt trieån tæ leä cuûa phöông sai ñöôïc giaûi thích baèng moãi phöông trình thöôøng laøm taêng töø khoaûng 0,25 ñeán treân 0,50. Caùc keát quaû cuûa Feder cho giai ñoaïn 1964-73 (baûng 2-4, vaø xem chöông 9) chæ ra thaäm chí söï caûi thieän lôùn hôn khi maãu bò giôùi haïn trong caùc neàn kinh teá baùn coâng nghieäp. Do moãi bieán giaûi thích ñeàu ñöôïc töông taùc veà maët naøo ñoù vôùi thu nhaäp ñaàu ngöôøi, caùc giaù trò cuûa ña soá caùc heä soá hoài qui coù xu höôùng giaûm xuoáng khi taêng theâm caùc bieán. Ñieàu naøy ñöôïc minh hoïa bôûi caùc heä soá nhaân coâng vaø voán trong töøng nghieân cöùu ñöôïc trình baøy. Maëc duø haàu nhö taát caû caùc bieán cô caáu ñaõ ñöôïc kieåm ñònh ñeàu coù ñoùng goùp yù nghóa veà maët thoáng keâ trong giaûi thích naøy, chæ coù moät ít bieán coù theå ñöôïc noùi tôùi vôùi caùc moái quan heä nhaân quaû cô sôû. Khi caùc giaù trò trung bình cuûa moãi bieán giaûi thích ñöôïc ñöa vaøo caùc phöông trình hoài qui, caùc phöông trình cung caáp söï phaân tích ñoái vôùi caùc nguoàn goác taêng tröôûng ñöôïc neâu ra trong giai ñoaïn ñaõ cho. Ñeå chæ ra söï quan troïng töông ñoái cuûa moãi moät yeáu toá, caùc khaùm phaù cô baûn cuûa Robinson vaø Feder ñöôïc so saùnh theo caùch naøy trong baûng 2-5.13 Naêm keát luaän noåi baät: • Taêng tröôûng voán vaãn laø yeáu toá duy nhaát quan troïng nhaát, nhöng söï ñoùng goùp töông ñoái cuûa bieán naøy ñöôïc giaûm töø treân 50% taêng tröôûng trung bình trong moâ hình taân coå ñieån xuoáng 30-40% trong caùc hình thöùc cô caáu. • Taêng tröôûng cuûa löïc löôïng saûn xuaát cuõng ñöôïc giaûm töông töï veà möùc ñoä quan troïng; trong moät soá maãu goàm caùc nöôùc ñang phaùt trieån, noù khoâng coøn yù nghóa veà maët thoáng keâ nöõa. Caùc khaùm phaù naøy phuø hôïp vôùi chöùng côù laø nhieàu nöôùc ñang phaùt trieån ñöôïc ñaëc tröng bôûi vieäc dö thöøa nhaân coâng. • Vieäc phaân boá laïi voán vaø nhaân coâng töø noâng nghieäp sang caùc khu vöïc coù naêng suaát cao hôn ñaõ taïo neân 20% taêng tröôûng trung bình. • Taêng tröôûng xuaát khaåu coù moät ñoùng goùp ñaùng keå vaøo taêng tröôûng ñoái vôùi taát caû caùc nöôùc ñang phaùt trieån trong giai ñoaïn 1964-73; tuy nhieân, noù döôøng nhö khoâng coù nghóa tröôùc naêm 1960. Neáu caû vieäc phaân boá laïi yeáu toá saûn xuaát laãn môû roäng xuaát khaåu ñeàu ñöôïc ñöa vaøo cuøng moät hoài qui thì môû roäng xuaát khaåu döôøng nhö quan troïng hôn. (Moái töông taùc naøy ñöôïc thaûo luaän trong chöông 9). 13 Caùc giaù trò trung bình cuûa maãu ñöôïc neâu ñoái vôùi nhaân coâng vaø voán, chæ coù caùc bieán ñöôïc ñònh roõ trong cuøng moät daïng trong caû 2 nghieân cöùu. Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Kinh teá Phaùt trieån Chuyeån ñoåi cô caáu Nieân khoaù 2004-2005 Baøi ñoïc Hollis Chenery et al. 24 Bieân dòch: Baêng Taâm • Doøng voán vaøo (vöôït troäi cuûa nhaäp khaåu so vôùi xuaát khaåu) chæ roõ moät taùc ñoäng yù nghóa leân taêng tröôûng trong 2 nghieân cöùu coù trong baûng 2-4, theâm vaøo taùc ñoäng cuûa noù leân ñaàu tö vaø xuaát khaåu coù theå taïo neân giôùi haïn ñoái vôùi taêng tröôûng (Chöông 9 cho bieát moät giaûi thích thay theá ñoái vôùi caùc keát quaû trong giai ñoaïn 1964-73 theo giaû thuyeát naøy. Caùc nöôùc ñang phaùt trieån vaø ñaõ phaùt trieån Thöïc teá laø taát caû caùc yeáu toá cô caáu trong baûng 2-4 coù taùc ñoäng leân toác ñoä taêng tröôûng ñeàu töông quan vôùi möùc ñoä phaùt trieån. Vieäc caùc yeáu toá khaùc cuõng coù yù nghóa ñöôïc thaáy qua vieäc boå sung thu nhaäp ñaàu ngöôøi nhö laø moät bieán giaûi thích trong baûng 2-4 (caùc phöông trình 7 vaø 8a); noù caûi thieän caùc keát quaû hoài qui ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån maëc duø noù chæ coù chuùt ít taùc ñoäng leân caùc nöôùc ñaõ phaùt trieån. Tính ña coâng tuyeán daãn ñeán söï caàn thieát phaûi öôùc löôïng caùc moâ hình ñaëc tröng - nhö ñaõ laøm ôû chöông 9 - tröôùc khi gaùn möùc ñoä yù nghóa cuûa quan heä nhaân quaû vaøo baát kyø moät khaùm phaù thoáng keâ cuï theå naøo. Khoâng tính ñeán caùc ñònh tính naøy, caùc nghieân cöùu cheùo giöõa caùc quoác gia veà taêng tröôûng ñaït ñöôïc hai keát quaû toång quaùt. Moät laø, chuùng roõ nhieàu khía caïnh cuûa thay ñoåi cô caáu ñang taùc ñoäng leân toác ñoä taêng tröôûng vaø coù moät söï quan troïng bieán thieân ôû caùc möùc ñoä phaùt trieån khaùc nhau. Toùm laïi, chuùng daãn tôùi moät hình thaùi taêng daàn vaø sau ñoù daãn tôùi möùc giaûm taêng tröôûng khi thu nhaäp ñaàu ngöôøi taêng. Hai laø, taát caû caùc yeáu toá cô caáu trong caùc hoài qui cheùo giöõa caùc nöôùc ñeàu coù yù nghóa ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån nhieàu hôn laø ñoái vôùi caùc nöôùc ñaõ phaùt trieån, trong khi taêng tröôûng löïc löôïng lao ñoäng laïi coù taùc ñoäng lôùn hôn ñoái vôùi caùc nöôùc ñaõ phaùt trieån. Chæ coù ñaàu tö laø nguoàn goác taêng tröôûng ñaõ ñöôïc chæ ra laø quan troïng cho caû 2 nhoùm, maëc duø ngöôøi ta coù theå suy ñoaùn veà söï quan troïng töông ñoái cuûa caùc caûi tieán coâng ngheä. Caùc so saùnh naøy khoâng chæ gôïi ra vieäc toàn taïi caùc taäp hôïp khoâng gioáng nhau veà maët naøo ñoù cuûa caùc yeáu toá taêng tröôûng ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån vaø ñaõ phaùt trieån, maø caû vieäc caàn tôùi caùc chieán löôïc nghieân cöùu khaùc nhau ñeå xaùc ñònh moãi moät taäp hôïp roõ hôn. Maëc duø caùc hoài qui cheùo giöõa caùc nöôùc vaø phaân tích theo chuoãi thôøi gian ñaït ñöôïc caùc keát quaû khaùc phuø hôïp ñoái vôùi caùc nöôùc ñaõ phaùt trieån, chuùng cho ra hai böùc tranh hoaøn toaøn khaùc nhau ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån. Ñeå hôïp caû hai laïi, caàn phaûi chuù yù roõ raøng ñoái vôùi cô caáu ñang thay ñoåi cuûa nhu caàu vaø saûn xuaát, moät ñieàu gì ñoù ñaõ bò boû qua töø mieâu taû theo taäp quaùn cuûa caùc nguoàn goác taêng tröôûng. Chuyeån ñoåi cô caáu Chuyeån ñoåi cô caáu cuûa moät neàn kinh teá ñang phaùt trieån coù theå ñöôïc ñònh nghóa nhö laø moät taäp hôïp caùc thay ñoåi trong söï hôïp thaønh cuûa nhu caàu, thöông maïi, saûn xuaát vaø vieäc söû duïng yeáu toá saûn xuaát xaûy ra khi thu nhaäp ñaàu ngöôøi taêng leân. Moät luaän ñieåm cô baûn cuûa cuoán saùch naøy laø ñeå hieåu ñöôïc nhöõng khaùc bieät cuûa moãi nöôùc veà caùc nguoàn Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Kinh teá Phaùt trieån Chuyeån ñoåi cô caáu Nieân khoaù 2004-2005 Baøi ñoïc Hollis Chenery et al. 25 Bieân dòch: Baêng Taâm goác vaø möùc ñoä taêng tröôûng, söï chuyeån ñoåi phaûi ñöôïc phaân tích toaøn phaàn. Noùi roõ hôn, caùc thay ñoåi veà nhu caàu vaø thöông maïi coù theå taùc ñoäng leân caùc nguoàn goác taêng tröôûng nhieàu nhö laø caùc thay ñoåi veà cung yeáu toá cho tôùi nay vaãn ñöôïc nhaán maïnh. Vai troø trung taâm cuûa ngoaïi thöông trong chuyeån ñoåi cô caáu coù theå ñöôïc boäc loä chæ khi caùc khu vöïc saûn xuaát haøng buoân baùn ñöôïc caùch ly ñeå caùc quan heä giöõa nhu caàu, thöông maïi, vaø taêng tröôûng naêng suaát coù theå ñöôïc kieåm soaùt. Caùc khaùc bieät veà vieäc daâng nguoàn voán giöõa caùc nöôùc cuõng ñöôïc bieåu hieän trong caùc bieán thieân cuûa veà hình thaùi buoân baùn theo thôøi gian. Phaàn naøy, moät maët phaùc ra caùc quan heä giöõa caùc thay ñoåi veà nhu caàu vaø thöông maïi, maët khaùc phaùc ra caùc nguoàn goác taêng tröôûng, ñoàng thôøi ñöa ra caùch hôïp nhaát phaân tích töø phía caàu naøy vôùi phöông phaùp töø phía cung. Giaûi thích caùc khaùc bieät cuûa khu vöïc (kinh teá) Phöông phaùp luaän veà nguoàn goác taêng tröôûng ñöôïc noùi tôùi trong phaàn ñaàu cuûa chöông naøy, laáy cô sôû laø söï keát hôïp caùc ñaúng thöùc tính toaùn vaø moät soá caùc giaû ñònh kinh teá nhaèm so saùnh caùc quaù trình taêng tröôûng cuûa caùc quoác gia khaùc nhau. Ñaàu tieân toâi seõ taùch phaân tích töø phía cung naøy baèng caùch chia phaàn vaø sau ñoù seõ keát hôïp noù vôùi söï phaân chia töông öùng cuûa nhu caàu vaø thöông maïi. Keát quaû laø moät böùc tranh töø phía caàu cuûa caùc yeáu toá saûn xuaát, nhöõng yeáu toá daãn tôùi thay ñoåi cô caáu vaø taêng tröôûng phuø hôïp vôùi phaân tích töø phía cung. Vieäc xaây döïng caùc giaûi thích thoáng keâ coù theå so saùnh ñöôïc ñoái vôùi caùc neàn kinh teá trong maãu seõ laøm cho söï phaân tích so saùnh vaø söï phaùt trieån cuûa caùc moâ hình hoaøn haûo hôn trôû neân coù theå thöïc hieän ñöôïc. Vieäc taùch caùc nguoàn goác taêng tröôûng ôû phía cung laø hoaøn toaøn deã daøng. ÔÛ traïng thaùi caân baèng, phöông trình taêng tröôûng döôùi daïng phöông trình (2-2) coù theå ñöôïc xaùc ñònh cho töøng khu vöïc cuûa neàn kinh teá: (2-8) Gi = βKi GKi + βLi GLi + λi trong ñoù moãi soá haïng mang moät nghóa töông töï nhö moâ hình toång theå, phöông trình 2-3. Söï taêng tröôûng cuûa neàn kinh teá ñöôïc ñöa ra bôûi trung bình gia quyeàn cuûa caùc möùc ñoä taêng tröôûng theo töøng khu vöïc: (2-9) Gv = Σρi Gi trong ñoù caùc troïng soá laø caùc phaàn trung bình cuûa töøng khu vöïc, ρi ñöôïc ruùt ra töø phaân tích cuûa caàu neâu ra döôùi ñaây. Khi phaân tích cuûa cung laø caùch bieät khoûi phaân tích cuûa caàu, caùc troïng löôïng theo khu vöïc naøy caàn ñöôïc cho bieát töø phía ngoaøi. Phaân tích taùch bieät naøy coù theå ñöôïc söû duïng döôùi caùc daïng khaùc nhau cuûa caùc haøm saûn xuaát vaø coù theå bao goàm caû nhöõng nhaäp löôïng ñaëc tröng cho khu vöïc (nhö laø taøi nguyeân thieân nhieân) laø Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Kinh teá Phaùt trieån Chuyeån ñoåi cô caáu Nieân khoaù 2004-2005 Baøi ñoïc Hollis Chenery et al. 26 Bieân dòch: Baêng Taâm nhöõng nhaäp löôïng coù theå aùp ñaët moät giôùi haïn ñoái vôùi taêng tröôûng cuûa caùc khu vöïc rieâng bieät. Heä thoáng töông öùng cuûa vieäc giaûi thích taêng tröôûng töø phía caàu ñöôïc phaùt trieån trong chöông 3 vaø 5, noù ñöôïc döïa treân tính toaùn nhö sau ñoái vôùi töøng khu vöïc saûn xuaát (xem phöông trình 3-3). Xi = Di + (Ei - Mi) + Σ Xij j trong ñoù Xi = toång saûn löôïng cuûa khu vöïc i. Di = nhu caàu noäi ñòa cuoái cuøng (tieâu duøng coäng ñaàu tö). (Ei - Mi) = thöông maïi tònh (xuaát khaåu tröø nhaäp khaåu). Xij = αijXj = söû duïng trung gian cuûa maët haøng i bôûi khu vöïc j (αij ñöôïc coi laø bieán thieân vôùi möùc thu nhaäp ñaàu ngöôøi). Caùc tính chaát cuûa heä thoáng nhaäp löôïng - saûn löôïng laøm cho vieäc loaïi boû nhu caàu trung gian nhö laø moät nguoàn goác taêng tröôûng rieâng bieät baèng caùch nhaäp noù vaøo caùc thaønh phaàn cuûa nhu caàu cuoái cuøng (xem phöông trình 5-11) trôû neân coù theå ñöôïc. Baèng caùch naøy, söï taêng cuûa saûn xuaát trong khu vöïc ñöôïc coi laø baèng toång cuûa 4 yeáu toá: • Môû roäng nhu caàu noäi ñòa, bao goàm nhu caàu tröïc tieáp ñoái vôùi maët haøng i coäng vôùi caùc taùc ñoäng leân khu vöïc i do söï môû roäng nhu caàu noäi ñòa trong caùc khu vöïc khaùc. • Môû roäng xuaát khaåu, hoaëc taùc ñoäng toång theå cuûa vieäc taêng xuaát khaåu leân saûn löôïng cuûa khu vöïc i. • Thay theá haøng nhaäp khaåu, hoaëc taùc ñoäng toång theå leân saûn löôïng cuûa vieäc taêng tæ leä nhu caàu trong töøng khu vöïc, nhu caàu naøy ñöôïc cung bôûi saûn xuaát noäi ñòa. • Thay theá coâng ngheä, hoaëc taùc ñoäng toång theå leân khu vöïc i cuûa vieäc thay ñoåi caùc heä soá nhaäp löôïng-saûn löôïng trong toaøn neàn kinh teá, khi löông vaø möùc thu nhaäp taêng leân. Töø 4 yeáu toá naøy, chæ coù 1 yeáu toá vôùi cô sôû maïnh veà lyù thuyeát laø nhu caàu noäi ñòa, ñoái vôùi nhu caàu naøy, caùc heä thoáng cuûa caùc haøm toång quaùt Engel ñaõ ñöôïc öôùc löôïng trong nhieàu nöôùc.14 14 Xem Lluch, Powell, vaø Williams (1977). Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Kinh teá Phaùt trieån Chuyeån ñoåi cô caáu Nieân khoaù 2004-2005 Baøi ñoïc Hollis Chenery et al. 27 Bieân dòch: Baêng Taâm Coù 3 ñieåm töông ñoàng chính thöùc giöõa hai phöông phaùp giaûi thích taêng tröôûng. Moät laø, phaân tích töø phía cung khaúng ñònh yeâu caàu ñoái vôùi vieäc saùp nhaäp caùc nhaäp löôïng ñeå saûn xuaát ra moät haøng hoaù naøo ñoù; coøn phöông phaùp töø phiaù caàu ñònh roõ söï caàn thieát ñoái vôùi maët haøng ñoù trong toaøn boä neàn kinh teá ñeå “saûn xuaát ra” moät möùc ñoä GDP ñaõ ñònh. Hai laø, vieäc taùch rieâng cung phaân boá gia taêng saûn löôïng khu vöïc nhö moät phaàn dö ; coøn vieäc taùch caàu laïi ñoù moät yeáu toá töông töï laø thay ñoåi coâng ngheä baèng caùc thay ñoåi heä soá nhaäp löôïng-saûn löôïng trong toaøn boä neàn kinh teá. Ba laø, moãi moät phöông phaùp coù theå ñöôïc aùp duïng nhö moät pheùp gaàn ñuùng ñaàu tieân baèng caùch boû qua caùc taùc ñoäng cuûa giaù (hoaëc bôûi giaû ñònh laø giaù khoâng ñoåi). Moät khi caùc giaù ñaõ ñöôïc ñöa vaøo cuï theå, söï caùch ly giöõa caùc phaân tích töø phiaù cung vaø töø phiaù caàu suïp ñoå vì caû hai ñeàu caàn thieát ñeå xaùc ñònh caùc giaù töông ñoái. Söï quan troïng cuûa vieäc taùch rôøi phuï thuoäc vaøo caùc khaùc bieät cuûa khu vöïc veà caùc haøm saûn xuaát hoaëc veà caùc ñieàu kieän cuûa caàu. Veà phiaù cung, caùc khaùc bieät lôùn trong haøm saûn xuaát toàn taïi giöõa noâng nghieäp, moû, coâng nghieäp, tieän ích, vaø dòch vuï. Veà phía caàu, caùc khaùc bieät lôùn xuaát phaùt töø ñoä co daõn cuûa thu nhaäp, tính thoâng thöông, vaø qui moâ cuûa muïc ñích trung gian. Caùc khaùc bieät naøy ñöôïc minh hoaï trong moâ hình cuûa chuyeån ñoåi ñöôïc trong chöông sau. Caùc töông taùc giöõa cung vaø caàu Hai heä thoáng tính toaùn ñöôïc trình baøy ôû treân moâ taû moái töông taùc giöõa nhieàu yeáu toá taùc ñoäng leân taêng tröôûng kinh teá vaø thay ñoåi cô caáu. Maëc duø heä thoáng tính toaùn khoâng theå gôõ roái caùc quan heä nhaân quaû, noù coù theå chæ ra söï quan troïng töông ñoái cuûa caùc yeáu toá khaùc nhau. Chöông naøy, vì vaäy, bao goàm caùc keát quaû aùp duïng vieäc taùch caàu vaø cung thaønh moät taäp hôïp duy nhaát cuûa döõ lieäu ñaõ ñöôïc laáy töø maãu nguyeân thuûy (ñaõ ñònh tröôùc trong chöông 3). Baûng 2-6. Caùc nguoàn goác taêng tröôûng cuûa khu vöïc, taùch töø phía cung, khoaûng thu nhaäp $560-$1.120 Voán Nhaân coâng Taêng toång naêng suaát nhaân toá SX Taêng tröôûn g khu vöïc Tæ phaàn trung bình khu vöïc Ñoùng goùp vaøo taêng tröôûn g Khu vöïc βKi βKi*G Ki βLi βLi*GL i (λi) (Gi) (ρi) (ρi Gi) Saûn xuaát cô baûn Noâng nghieäp Moû Cheá taïo 0.46 0.50 2.69 2.41 4.26 3.62 0.54 0.50 0.41 0.26 1.19 1.86 1.00 0.86 1.81 2.14 4.09 3.53 7.26 7.57 17.4 14.8 2.6 27.4 0.71 0.52 0.19 2.07 Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Kinh teá Phaùt trieån Chuyeån ñoåi cô caáu Nieân khoaù 2004-2005 Baøi ñoïc Hollis Chenery et al. 28 Bieân dòch: Baêng Taâm Coâng nghieäp nheï Coâng nghieäp naëng Phi maäu dòch Cô sôû haï taàng Dòch vuï Toång toaøn boä neàn kinh teá Trung bình caùc khu vöïc Taùc ñoäng cuûa vieäc phaân boá laïi 0.42 0.54 0.55 0.35 0.43 2.87 4.79 2.46 3.29 2.16 2.71 (43)a 2.82 (45) 0.58 0.46 0.45 0.65 0.57 1.94 1.74 2.14 1.34 2.46 1.31 (21) 1.77 (28) 2.11 2.19 1.77 1.96 1.66 2.28 (36) 1.72 (27) 0.56 (9) 6.91 8.60 6.37 6.59 6.28 6.30 16.7 10.7 55.2 15.4 39.8 1.00 1.15 0.92 3.51 1.01 2.50 6.30 Chuù yù : Caùc oâ troáng coù nghóa laø khoâng coù öùng duïng. Moãi doøng cho keát quaû chi tieát cuûa taêng tröôûng khu vöïc söû duïng chöông trình 2-8. Coät cuoái cuøng cho keát quaû chi tieát cuûa taêng tröôûng toaøn phaàn (6-30%) söû duïng phöông trình 2-9. a Caùc soá lieäu ôû trong ngoaëc laø caùc tæ phaàn cuûa toång taêng tröôûng. Nguoàn: Chöông 8. Baûng 2-6 cho thaáy vieäc taùch töø phiaù cung cuûa caùc nguyeân nhaân taêng tröôûng ñoái vôùi 6 khu vuïc cuûa moät neàn kinh teá ñaïi dieän. Ñoái vôùi moãi khu vöïc, toác ñoä taêng tröôûng ñöôïc tính (nhö trong phöông trình 2-8) nhö laø toång gia quyeàn cuûa taêng tröôûng caùc yeáu toá nhaäp löôïng coäng vôùi taêng tröôûng naêng suaát toaøn phaàn cuûa yeáu toá saûn xuaát. Caùc thaønh phaàn naøy ñöôïc taùch ra (nhö trong phöông trình 2-9) laø ñeå cho ra moät taêng tröôûng toång theå 6.30% trong toaøn boä khoaûn thu nhaäp ñaõ ñònh ra. Baûng 2-7 cho ra moät phaân boå chi tieát töông öùng cuûa caùc nguoàn goác taêng tröôûng töø phiaù caàu (söû duïng phöông trình 5-16). Trong tröôøng hôïp naøy, taêng tröôûng cuûa moãi khu vöïc ñöôïc bieåu dieãn nhö moät tæ phaàn cuûa toång taêng GNP ñeå noù coù theå ñöôïc so saùnh vôùi cô caáu ban ñaàu cuûa saûn löôïng. Neáu nhö moät toác ñoä taêng tröôûng toång theå ñöôïc giaû ñònh tröôùc, baûng naøy chæ ra moät phaân boå ñieån hình cuûa caùc nguoàn goác taêng tröôûng nhu caàu baét ñaàu töø möùc thu nhaäp trung gian 560 ñoâla. Caùc khaùc bieät deã nhaän bieát nhaát trong caùc keát quaû theo khu vöïc laø giöõa saûn xuaát cô baûn vaø cheá taïo vaø giöõa caùc haøng coù theå buoân baùn ñöôïc vaø haøng khoâng buoân baùn ñöôïc (chi phí chung giaùn tieáp mang tính xaõ hoäi vaø caùc dòch vuï). Xuaát khaåu vaø thay theá haøng nhaäp khaåu cuøng giaûi thích cho 30% taêng tröôûng cuûa haøng buoân baùn ñöôïc, nhöng laïi coù taùc ñoäng töông ñoái nhoû leân taêng tröôûng cuûa haøng khoâng buoân baùn ñöôïc. Caû xuaát Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Kinh teá Phaùt trieån Chuyeån ñoåi cô caáu Nieân khoaù 2004-2005 Baøi ñoïc Hollis Chenery et al. 29 Bieân dòch: Baêng Taâm khaåu vaø caùc thay ñoåi veà caùc heä soá nhaäp löôïng ñeàu moät laàn nöõa thuùc eùp taêng tröôûng cuûa caàu ñoái vôùi caùc nhaø maùy saûn xuaát. Baûng 2-7. Caùc nguoàn goác taêng tröôûng khu vöïc, taùch töø phiaù caàu, khoaûng thu nhaäp $560 - $1.120 Tæ phaàn cuûa giaù trò Ñoùng goùp vaøo taêng tröôûng (phaàn traêm haøng naêm) gia taêng (phaàn traêm) Toång coäng Khu vöïc Ban ñaàu Gia taêng Cung Thöông maïi IO (ρi Gi) Saûn xuaát cô baûn Cheá taïo Coâng nghieäp nheï Coâng nghieäp naëng Phi maäu dòch Cô sôû haï taàng Dòch vuï Toång coäng 20.6 24.4 15.8 8.6 54.9 15.0 39.9 100.0 10.9 33.2 18.4 14.8 55.9 16.2 39.7 100.0 0.51 1.50 0.88 0.62 3.14 0.91 2.23 5.15 0.31 0.53 0.25 0.28 0.39 0.11 0.28 1.23 -0.11 0.04 0.02 0.02 -0.01 0.00 -0.01 -0.08 0.71 2.07 1.15 0.92 3.52 1.02 2.50 6.30 Nguoàn : Moâ hình cheùo giöõa caùc nöôùc trong caùc chöông 3 vaø 6. Baûng 2-6 vaø 2-7 cuõng keát hôïp 2 caùch tính toaùn ñoái vôùi toác ñoä taêng tröôûng toång theå 6-30%. Veà phiaù cung, caùc toång theo coät trong baûng 2-6 qui 45% cho taêng tröôûng voán, 28% cho taêng tröôûng nhaân coâng, vaø 27% cho taêng tröôûng cuûa toång caùc yeáu toá. Caùc toång theo doøng trong baûng 2-7 (tæ phaàn vöôït troäi cuûa giaù trò gia taêng) qui 33% cho taêng tröôûng coâng nghieäp, 11% cho taêng tröôûng saûn xuaát cô baûn, 40% cho taêng tröôûng dòch vuï, vaø 16% cho taêng tröôûng voán toaøn xaõ hoäi. Caùc khaúng ñònh naøy khoâng theå ñöôïc coi nhö caùc giaûi thích rieâng bieät tröø khi giaû ñònh raèng coù theå laø caàu ñieàu chænh hoaøn toaøn ñeå taêng cung trong khu vöïc hoaëc, ngöôïc laïi, laø cung ñieàu chænh hình thaùi taêng caàu. Trong taát caû caùc tröôøng hôïp khaùc, chuùng cuøng nhau moâ taû keát cuïc cuûa caùc ñieàu chænh höôùng veà traïng thaùi caân baèng. Chöông 3 môû roäng phaân tích caùc nguoàn goác taêng tröôûng khu vöïc ra tôùi toaøn boä chuyeån ñoåi cô caáu (xem hình 3-7 sau ñaây) ñeå chæ ra moái töông taùc giöõa möùc thu nhaäp vaø caùc nguoàn goác taêng tröôûng cuûa khu vöïc. Söï phaùt trieån cuûa coâng nghieäp - ñöôïc ñònh nghóa sau ñaây nhö laø cheá taïo coäng vôùi caùc chi phí giaùn tieáp mang tính xaõ hoäi - trôû neân moät nguoàn goác taêng tröôûng laán aùt trong caùc giai ñoaïn sau naøy cuûa söï chuyeån ñoåi. Moät giaûi thiaùch cuûa caùc yeáu toá xaùc ñònh caùc thay ñoåi naøy, vaø cuûa caùc phöông phaùp trong ñoù chuùng bò taùc ñoäng bôûi caû cô caáu ban ñaàu laãn chính saùch cuûa chính phuû, taïo neân chöông trình nghò söï cô baûn cho cuoán saùch naøy. Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Kinh teá Phaùt trieån Chuyeån ñoåi cô caáu Nieân khoaù 2004-2005 Baøi ñoïc Hollis Chenery et al. 30 Bieân dòch: Baêng Taâm