Công bằng và hiệu quả kinh tế

Bài giảng 14Kinh tế vi môChương trình giảng dạy kinh tế Fulbright Niên khóa 2006-2007 Vũ Thành Tự Anh 1 CÔNG BẰNG VÀ HIỆU QUẢ KINH TẾ Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright Học kỳ mùa Thu 2006 - 2007 18/10/2006 Vũ Thành Tự Anh 2 Các nội dung trình bày 1. Hiệu quả (kinh tế theo tiêu chuẩn) Pareto – Hiệu quả trong trao đổi – Cân bằng cạnh tranh – Hai định lý cơ bản của kinh tế học phúc lợi 2. Hiệu quả Kaldor – Hicks 3. Hiệu quả và công bằng – Hiệu quả và công bằng trong mô hình trao đổi đơn giản – Công bằng là gì? Các góc độ tiếp cận và hình thức của công bằng – Một số ứng dụng trong phân tích chính sách Shared by Clubtaichinh.net - Website Chia se tai lieu mien phihared by lubtaichinh.net - ebsite hia se tai lieu ien phi Bài giảng 14Kinh tế vi môChương trình giảng dạy kinh tế Fulbright Niên khóa 2006-2007 Vũ Thành Tự Anh 2 18/10/2006 Vũ Thành Tự Anh 3 1. Hiệu quả Pareto • Hiệu quả Pareto trong trao đổi MRSFCA = PC/PF = MRSFCB • Hiệu quả Pareto trong sản xuất – Hiệu quả Pareto đầu vào: MRTSLKX = w/r = MRTS LKY – Hiệu quả Pareto đầu ra MRT FC = MCC/MCF = PC/PF = MRSFC 18/10/2006 Vũ Thành Tự Anh 4 Quần áo của Tom Thực phẩm của Tom UT1UT2UT3 Quần áo của Jerry Thực phẩm của Jerry UJ1 UJ2 UJ3B C D 1.1. Hiệu quả trong trao đổi 10F 0T 0J 6C 10F 6C AB có hiệu quả không? C có hiệu quả không? D có hiệu quả không? Shared by Clubtaichinh.net - Website Chia se tai lieu mien phihared by lubtaichinh.net - ebsite hia se tai lieu ien phi Bài giảng 14Kinh tế vi môChương trình giảng dạy kinh tế Fulbright Niên khóa 2006-2007 Vũ Thành Tự Anh 3 18/10/2006 Vũ Thành Tự Anh 5 Hiệu quả trong trao đổi (Đường hợp đồng) 0J Quần áo của Jerry Quần áo của Tom 0T Thực phẩm của Tom Thực phẩm của Jerry B C D Đường hợp đồng B, C, & D đạt hiệu quả Pareto 18/10/2006 Vũ Thành Tự Anh 6 Xác định đường hợp đồng như thế nào? • Đường hợp đồng là tập hợp vô hạn các điểm hiệu quả Pareto. • Để tìm điểm hiệu quả Pareto, giải bài toán tối ưu sau: max ( , ) t/m: ( , ) ,0 T T T J J J J J J T J J T T J J T MaxU c f U c f U U U c c c c c c f f f f f f = ≤ ≤ + = ⇒ = − + = ⇒ = − • Lần lượt cho giá trị của UJ chạy từ 0 đến Ujmax rồi giải bài toán tối ưu trên sẽ được tập hợp tất cả các điểm hiệu quả Pareto Shared by Clubtaichinh.net - Website Chia se tai lieu mien phihared by lubtaichinh.net - ebsite hia se tai lieu ien phi Bài giảng 14Kinh tế vi môChương trình giảng dạy kinh tế Fulbright Niên khóa 2006-2007 Vũ Thành Tự Anh 4 18/10/2006 Vũ Thành Tự Anh 7 P Đường giá P’ 1.2. Cân bằng cạnh tranh 10F 0T 0J 6C 10F 6C Quần áo của Jerry Quần áo của Tom Thực phẩm của Tom Thực phẩm của Jerry Tại C: Lượng cầu F của Tom đúng bằng lượng cung F của Jerry. Lượng cung C của Tom đúng bằng lượng cầu C của Jerry.Đường đẳng ích đi qua C của Tom và Jerry có tính chất gì? C A 18/10/2006 Vũ Thành Tự Anh 8 P Đường giá P’ PP’ là đường giá (cân bằng) của thị trường, có độ dốc là -1 Cân bằng cạnh tranh và cơ chế giá 10F 0T 0J 6C 10F 6C Quần áo của Jerry Quần áo của Tom Thực phẩm của Tom Thực phẩm của Jerry B Tại B và C: Thiếu F, thừa C → PF tăng, PC giảm → PP’ xoay sang phải Bắt đầu tại A: Jerry chọn phối hợp ở C như cũ, còn Tom chọn phối hợp ở B do thị hiếu thay đổi. C A Cung cầu có cân bằng? Giá thay đổi thế nào? Shared by Clubtaichinh.net - Website Chia se tai lieu mien phihared by lubtaichinh.net - ebsite hia se tai lieu ien phi Bài giảng 14Kinh tế vi môChương trình giảng dạy kinh tế Fulbright Niên khóa 2006-2007 Vũ Thành Tự Anh 5 18/10/2006 Vũ Thành Tự Anh 9 P Đường giá P’ PP’ là đường giá (cân bằng) của thị trường, có độ dốc là -1 Cân bằng cạnh tranh và cơ chế giá 10F 0T 0J 6C 10F 6C Quần áo của Jerry Quần áo của Tom Thực phẩm của Tom Thực phẩm của Jerry B D C A Cân bằng mới tại D Tại B và C: Thiếu F, thừa C → PF tăng, PC giảm → PP’ xoay sang phải 18/10/2006 Vũ Thành Tự Anh 10 1.3. Hai định lý của KTH Phúc lợi • Tại điểm cân bằng: 1. Hai đường đẳng ích tiếp xúc với nhau và với đường giá cả → điểm cân bằng (kết quả của sự phân phối nguồn lực của thị trường cạnh tranh tự do) đạt hiệu quả trong trao đổi. 2. Hai đường đẳng lượng tiếp xúc với nhau và với đường giá cả → điểm cân bằng (kết quả của sự phân phối nguồn lực của thị trường cạnh tranh tự do) đạt hiệu quả đầu vào. 3. Nếu hai đường đẳng ích (hay đẳng lượng) không tiếp xúc với nhau và với đường giá cả thì cung cầu sẽ không cân bằng. Khi ấy giá cả sẽ điều chỉnh, và thị trường đạt tới điểm cân bằng (hiệu quả) mới 4. Nếu mọi thị trường là cạnh tranh hoàn hảo, người tiêu dùng tối đa hóa độ thỏa dụng, hãng tối đa hóa lợi nhuận thì có thể đạt được hiệu quả trong cả trao đổi và sản xuất mà không cần tới sự can thiệp của nhà nước. Shared by Clubtaichinh.net - Website Chia se tai lieu mien phihared by lubtaichinh.net - ebsite hia se tai lieu ien phi Bài giảng 14Kinh tế vi môChương trình giảng dạy kinh tế Fulbright Niên khóa 2006-2007 Vũ Thành Tự Anh 6 18/10/2006 Vũ Thành Tự Anh 11 Định lý thứ nhất của KTH Phúc lợi • Trong thị trường cạnh tranh hoàn hảo, tất cả các bên tham gia sản xuất và trao đổi sẽ khai thác tối đa mọi lợi ích chung do thương mại đem lại. Kết quả là sự phân bổ nguồn lực ở trạng thái cân bằng sẽ đạt hiệu quả kinh tế. • Lưu ý: Quá trình cạnh tranh và trao đổi tự do mặc dù có thể mang lại lợi ích cho các bên nhưng không làm thay đổi sự chênh lệch ban đầu trong sức mua của các bên. (Tại sao?) 18/10/2006 Vũ Thành Tự Anh 12 Định lý thứ hai của KTH Phúc lợi • Nếu các đường đẳng ích (và đẳng lượng) có mặt lồi hướng về gốc tọa độ, thì ứng với mỗi điểm phân bổ nguồn lực hiệu quả theo tiêu chuẩn Pareto (tức là ứng với mỗi điểm trên đường hợp đồng), tồn tại một tập hợp các mức giá sao cho tại các mức giá này điểm phân bổ ấy chính là điểm cân bằng cạnh tranh. • Trong nền kinh tế trao đổi chỉ với hai người tiêu dùng và hai hàng hóa, véc-tơ giá này là đường thẳng tiếp xúc với hai đường đẳng ích. Và tất cả các điểm trên đường giá cả này đều có thể là điểm phân bổ nguồn lực ban đầu thích hợp. Shared by Clubtaichinh.net - Website Chia se tai lieu mien phihared by lubtaichinh.net - ebsite hia se tai lieu ien phi Bài giảng 14Kinh tế vi môChương trình giảng dạy kinh tế Fulbright Niên khóa 2006-2007 Vũ Thành Tự Anh 7 18/10/2006 Vũ Thành Tự Anh 13 2. Hiệu quả Kaldor – Hicks (Hiệu quả kinh tế tiềm năng) • Hiệu quả kinh tế Pareto đạt được khi không có cách nào làm cho một người khác được lợi mà không đồng thời làm cho một người khác bị thiệt, (hay nói cách khách, mọi cải thiện Pareto tiềm năng đã được khai thác hết.) • Hiệu quả Kaldor – Hicks: Chấp nhận có người được, kẻ mất, miễn là tổng phúc lợi là một số dương. • Hiệu quả Kaldor – Hicks ngầm định rằng những người được lợi sẽ có thể bù đắp cho những người bị thiệt hại thông qua các biện pháp phân phối lại • Những nhược điểm của tiêu thức hiệu quả Kaldor – Hicks ? 18/10/2006 Vũ Thành Tự Anh 14 Vai trò của NN trong nền kinh tế TT • Thực hiện mục tiêu công bằng (vd: phân phối lại) • Sửa chữa các thất bại của thị trường – Độc quyền và việc lạm dụng thế lực thị trường – Thông tin bất cân xứng – Ngoại tác – Hàng hóa công • Vai trò phục vụ, hỗ trợ, bình ổn của nhà nước • Một số hạn chế của nhà nước khi can thiệp vào TT Nửa học kỳ còn lại ... Shared by Clubtaichinh.net - Website Chia se tai lieu mien phihared by lubtaichinh.net - ebsite hia se tai lieu ien phi Bài giảng 14Kinh tế vi môChương trình giảng dạy kinh tế Fulbright Niên khóa 2006-2007 Vũ Thành Tự Anh 8 18/10/2006 Vũ Thành Tự Anh 15 P Đường giá P’ 3. Hiệu quả và công bằng 10F 0T 0J 6C 10F 6C Quần áo của Jerry Quần áo của Tom Thực phẩm của Tom Thực phẩm của Jerry Chuyển từ D sang C bằng phân phối lại B, C, D đều hiệu quả, nhưng B và C không được XH chấp nhận C A B D 18/10/2006 Vũ Thành Tự Anh 16 E Điểm B và D khó được xã hội chấp nhận vì kém công bằng Đường giới hạn (biên giới) độ thỏa dụng Thỏa dụng của Tom OJ OT D C B Thỏa dụng của Jerry Shared by Clubtaichinh.net - Website Chia se tai lieu mien phihared by lubtaichinh.net - ebsite hia se tai lieu ien phi Bài giảng 14Kinh tế vi môChương trình giảng dạy kinh tế Fulbright Niên khóa 2006-2007 Vũ Thành Tự Anh 9 18/10/2006 Vũ Thành Tự Anh 17 Hiệu quả và Công bằng • Điểm B và D hiệu quả nhưng có thể bị coi là không công bằng • Điểm C vừa hiệu quả, vừa có thể được coi là công bằng • Có thể tìm ra những trường hợp: – Không hiệu quả nhưng có thể được coi là công bằng – Không hiệu quả đồng thời có thể không công bằng • Thử tìm các tình huống như trên trong thực tế? 18/10/2006 Vũ Thành Tự Anh 18 CÔNG BẰNG là gì? • Khó có thể đi đến thống nhất khái niệm về công bằng • Tầm quan trọng của “tính công bằng” trong chính sách • Một số góc nhìn về vấn đề công bằng: – Công bằng như một phạm trù đạo đức – Công bằng như một vấn đề xã hội – Công bằng như một vấn đề kinh tế • Một số hình thức công bằng hay được đề cập: – Công bằng về của cải ban đầu – Công bằng về quá trình – Công bằng về kết quả Shared by Clubtaichinh.net - Website Chia se tai lieu mien phihared by lubtaichinh.net - ebsite hia se tai lieu ien phi Bài giảng 14Kinh tế vi môChương trình giảng dạy kinh tế Fulbright Niên khóa 2006-2007 Vũ Thành Tự Anh 10 18/10/2006 Vũ Thành Tự Anh 19 Công bằng và một số vấn đề chính sách • Làm thế nào để xã hội lựa chọn được chính sách “tốt nhất”? – Thế nào là chính sách “tốt nhất”? – Hàm phúc lợi xã hội (Social Welfare Function - SWF) 18/10/2006 Vũ Thành Tự Anh 20 Công bằng và một số vấn đề chính sách Hàm phúc lợi xã hội (SWF) 1. Chủ nghĩa duy lợi (utilitarianism): Bentham, 1789 2. Bergson (1938) – Samuelson (1947) 3. John Rawls (1971): Max–Min SWF 4. Amartya Sen (1973) • Income = Thu nhập trung bình • Inequality = Chỉ số Gini 1 H h h h SW Uα = = ∑ 1 H h h h SW Uα = =∏ 1 2min( , ,..., )HSW U U U= (1 )SW Income Inequality= − Shared by Clubtaichinh.net - Website Chia se tai lieu mien phihared by lubtaichinh.net - ebsite hia se tai lieu ien phi Bài giảng 14Kinh tế vi môChương trình giảng dạy kinh tế Fulbright Niên khóa 2006-2007 Vũ Thành Tự Anh 11 18/10/2006 Vũ Thành Tự Anh 21 Công bằng và một số vấn đề chính sách • Quyền sở hữu (tư hữu) các nguồn lực • Thuế thu nhập (cao) • Thuế tài sản • Tự do hóa kinh tế và thương mại quốc tế ... Shared by Clubtaichinh.net - Website Chia se tai lieu mien phihared by lubtaichinh.net - ebsite hia se tai lieu ien phi