Chuyên đề Tài chính công ty : chi phí sử dụng vốn

11 An Chi phÝ sö dông vèn Chuyªn ®Ò Tµi chÝnh c«ng ty PGS.,TS.Vò C¤NG TY TR¦¥NG KHOA TCDN HOC VIÖN TµI CHÝNH 2 T¹i sao ph¶I x¸c ®Þnh chi phÝ sö dông vèn? Lµ c¨n cø quan träng trong viÖc ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña dù ¸n ®Çu t− ®Ó lµm c¬ së lùa chän dù ¸n! 23 Néi dung 1- Chi phÝ sö dông vèn cña c¸c nguån tµi trî. 2. Chi phÝ sö dông vèn b×nh qu©n. 3- Chi phÝ sö dông vèn cËn biªn. 4- X¸c ®Þnh ng©n s¸ch vèn tèi −u. 4 Bµi to¸n : C«ng ty Th¸i Hµ ho¹t ®éng trong lÜnh vùc da dµy Kinh nghiÖm nhiÒu n¨m qua cho thÊy c¬ cÊu vèn ®−îc tr×nh bµy trong b¶ng sau ®©y lµ c¬ cÊu vèn tèi −u c«ng ty nªn duy tr×. Thµnh phÇn vèn Tû träng Nî vay 45% Cæ phiÕu −u ®·i 2% Cæ phiÕu th−êng 53% Theo sù −íc tÝnh ®¸ng tin cËy nhÊt, thu nhËp cña cæ phÇn th−êng cña n¨m tíi lµ 137.8 triÖu $, vµ vÉn dµnh ra 45% ®Ó tr¶ cæ tøc. C«ng ty hiÖn ®ang cã c¸c c¬ héi ®Çu t− trong n¨m tíi cÇn ph¶i huy ®éng vèn.C¸c th«ng tin vÒ huy ®éng vèn cho biÕt: + C«ng ty cã thÓ ph¸t hµnh kh«ng h¹n chÕ cæ phiÕu −u ®·i víi gi¸ b¸n 100$/cæ phiÕu, cæ tøc hµng n¨m lµ 10$/cæ phiÕu, vµ chi phÝ ph¸t hµnh b»ng 2.5%/gi¸ b¸n. + C«ng ty cã thÓ ph¸t hµnh sè l−îng v« h¹n cæ phiÕu th−êng, víi gi¸ b¸n Po= 23$/cæ phiÕu, chi phÝ ph¸t hµnh b»ng 10%/gi¸ b¸n. §−îc biÕt cæ tøc n¨m ngo¸i cña c«ng ty lµ 1.15$/cæ phÇn, vµ tèc ®é t¨ng tröơng cña cæ tøc hµng n¨m g = 8%. + Tuy nhiªn c«ng ty chØ cã thÓ vay tèi ®a 90 triÖu $ víi l·i su©t vay lµ 10%, cßn nÕu vay v−ît qu¸ sè tiÒn nµy th× ph¶i chÞu l·i suÊt 12%. BiÕt thuÕ suÊt thuÕ thu nhËp lµ 28%. 35 Víi nh÷ng th«ng tin trªn, yªu cÇu: - TÝnh chi phÝ sö dông vèn cña tõng nguån tµi trî? - X¸c ®Þnh ®iÓm g·y cña ®−êng chi phÝ cËn biªn? - TÝnh chi phÝ sö dông vèn b×nh qu©n? - X¸c ®Þnh ng©n s¸ch tèi −u? BiÕt r»ng: C«ng ty ®ang cã c¸c c¬ héi ®Çu t− víi tæng vèn ®Çu t− vµ tû suÊt doanh lîi néi bé (IRR) nh− sau: Dù ¸n Vèn ®Çu t− ( triÖu ) Tû suÊt doanh lîi néi bé A 50 13% B 50 12% C 80 11% D 120 10% 6 1. Chi phÝ sö dông vèn cña tõng nguån tµi trî - Kh¸i niÖm: Chi phÝ sö dông vèn lµ tû suÊt sinh lêi ®ßi hái cña nhµ ®Çu t− ®èi víi sè vèn mµ doanh nghiÖp huy ®éng cho mét dù ¸n ®Çu t− nhÊt ®Þnh. Nh− vËy: Chi phÝ sö dông vèn lµ chi phÝ mµ doanh nghiÖp huy ®éng vèn ph¶i g¸nh chÞu ®Ó cã quyÒn sö dông vèn - §Æc ®iÓm: + Dùa trªn ®ßi hái cña thÞ tr−êng vµ cña doanh nghiÖp + Ph¶n ¸nh tû lÖ % trªn mçi ®ång vèn huy ®éng + Dùa trªn møc ®é rñi ro cña dù ¸n ®Çu t− cô thÓ + Lµ chi phÝ sö dông vèn danh nghÜa (bao gåm l·I thùc vµ tû lÖ l¹m ph¸t dù kiÕn 47 1. Chi phÝ sö dông vèn cña tõng nguån tµi trî - C¸ch tiÕp cËn chi phÝ sö dông vèn: + §èi víi vèn vay + §èi víi vèn chñ së h÷u - C¸c nh©n tè ¶nh h−ëng ®Õn chi phÝ sö dông vèn + Nh©n tè kh¸ch quan - L∙i suÊt thÞ tr−êng - L¹m ph¸t - ChÝnh s¸ch thuÕ thu nhËp + Nh©n tè chñ quan - ChÝnh s¸ch tµi trî - ChÝnh s¸ch cæ tøc - ChÝnh s¸ch ®Çu t− 8 1. Chi phÝ sö dông vèn cña tõng nguån tµi trî a. Chi phÝ sö dông vèn vay: + Chi phÝ sö dông vèn vay tr−íc thuÕ: tÝnh b»ng l·i suÊt vay vèn (rd) + Chi phÝ sö dông vèn vay sau thuÕ = rd(1-t) Trong ®ã: - rd: l·i suÊt vay - t : thuÕ suÊt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp 59 1. Chi phÝ sö dông vèn cña tõng nguån tµi trî „ b. Chi phÝ sö dông cæ phiÕu −u ®·i „ Trong ®ã: „ d : Cæ tøc cæ phiÕu −u ®·i „ Pp: Gi¸ thÞ tr−êng hiÖn hµnh cña cæ phiÕu −u ®·i „ e : Tû lÖ chi phÝ ph¸t hµnh „ rp: Chi phÝ sö dông cæ phiÕu −u ®·i )1( eP dr p p −= 10 1. Chi phÝ sö dông vèn cña tõng nguån tµi trî „ C. Chi phÝ sö dông lîi nhuËn ®Ó l¹i * Ph−¬ng ph¸p 1: Sö dông m« h×nh ®Þnh gi¸ tµi s¶n vèn (CAPM) rs = KRF + (KRM – KRF)βi Trong ®ã: KRF: lµ l·i suÊt phi rñi ro KRM : lµ tû suÊt sinh lêi trung bình trªn thÞ tr−êng βi lµ hÖ sè rñi ro cña cæ phiÕu c«ng ty 611 1. Chi phÝ sö dông vèn cña tõng nguån tµi trî „ C. Chi phÝ sö dông lîi nhuËn ®Ó l¹i Ph−¬ng ph¸p 1: Sö dông m« h×nh ®Þnh gi¸ tµi s¶n vèn (CAPM) „ C¸ch x¸c ®Þnh: + Cov(i,m) lµ hiÖp ph−¬ng sai giữa tû suÊt sinh lêi cña cæ phÇn i vµ tû suÊt sinh lêi cña thÞ tr−êng + σm2 lµ ph−¬ng sai cña tû suÊt sinh lêi thÞ tr−êng 2 ),cov( m i mi σβ = ))((),( 1 mtmi n t tit rrrrpmiCov −−= ∑ = 12 1. Chi phÝ sö dông vèn cña tõng nguån tµi trî „ C. Chi phÝ sö dông lîi nhuËn ®Ó l¹i Ph−¬ng ph¸p 1: Sö dông m« h×nh ®Þnh gi¸ tµi s¶n vèn (CAPM) ý nghÜa: Beta ph¶n ¸nh ®é nh¹y c¶m gi÷a tû suÊt sinh lêi cña cæ phiÕu i so víi tû suÊt sinh lêi cña thÞ tr−êng. VÝ dô: KRF = 8%, KRM = 13% vµ βi = 0,7. VËy, chi phÝ sö dông vèn cña cæ phiÕu nµy lµ 11,5% 713 1. Chi phÝ sö dông vèn cña tõng nguån tµi trî *Ph−¬ng ph¸p 2: L·I suÊt tr¸I phiÕu céng víi møc bï rñi ro rs = L·I suÊt tr¸I phiÕu + møc bï rñi ro * Ph−¬ng ph¸p 3: Dßng tiÒn chiÕt khÊu g P dg P gdrs +=++= 0 1 0 0 )1( 14 1. Chi phÝ sö dông vèn cña tõng nguån tµi trî „ d. Chi phÝ sö dông cæ phiÕu th−êng „ Trong ®ã: „ re: Chi phÝ sö dông cæ phiÕu th−êng „ d0: Cæ tøc thùc tr¶ ë cuèi n¨m tr−íc liÒn kÒ „ P0: Gi¸ thÞ tr−êng hiÖn hµnh cña cæ phiÕu th−êng „ e : Tû lÖ chi phÝ ph¸t hµnh „ g : Tèc ®é t¨ng tr−ëng cæ tøc hµng n¨m g eP dg eP gdre +−=+− += )1()1( )1( 0 1 0 0 815 2. Chi phÝ sö dông vèn b×nh qu©n ( WACC) C¬ cÊu vèn Nôï Coå phieáuöu ñaõi LN giöõ laïi Phaùt haønh coå phieáu thöôøng Chi phÝ sö dông vèn b×nh qu©n (WACC) 16 2. Chi phÝ sö dông vèn b×nh qu©n ( rWACC) „ Trong ®ã: „ fk: Tû träng thµnh phÇn vèn lo¹i k „ rk: Chi phÝ sö dông vèn lo¹i k ∑ = ×= n k kk rfWACC 1 R 917 2. rWACC vµ hiÖu qu¶ cña dù ¸n Khi doanh nghiÖp t¨ng tû träng nî vay ®Ó tµi trî cho dù ¸n th× hiÖu qu¶ cña dù ¸n cã thay ®æi kh«ng? 18 Liên kết Bảng cân đối kế toán/Kết quả kinh doanh I (1 – t)← Nợ vay TÀI SẢN←EBIT (1 – t) NI←Vốn chủ SH 10 19 Hai kh¶ n¨ng sinh lêi (tiÕp) = NI -T EBT -I EBIT KÕt qu¶ kinh doanh Lai vay KÕt qu¶ tr−íc thuÕ ThuÕ thu nh¹p KÕt qu¶ sau thuÕ 20 Hai kh¶ n¨ng sinh lêi (tiÕp) = NI -T EBT -I EBIT = NI -I(1-t%) EBIT(1-t%) 11 21 2. rWACC vµ hiÖu qu¶ cña dù ¸n Khi xem xÐt ¶nh h−ëng cña vay nî ®Õn RWACC ta cã 3 tr−êng hîp sau: a. Tr−êng hîp 1: Gi¶ ®Þnh kh«ng cã thuÕ vµ chi phÝ ph¸ s¶n b. Tr−êng hîp 2: Gi¶ ®Þnh cã thuÕ vµ kh«ng cã chi phÝ ph¸ s¶n c. Tr−êng hîp 3: Gi¶ ®Þnh cã thuÕ vµ cã chi phÝ ph¸ s¶n (®iÒu kiÖn thùc tÕ) 22 Tr−êng hîp 1: RWACC vµ hiÖu qu¶ dù ¸n trong ®iÒu kiÖn kh«ng cã thuÕ Tỷ lệ nợ/ cổ phần C hi p hí vố n: r (% ) r0 rd edWACC rED Er ED Dr ×++×+= )( 00 de rrE Drr −×+= rd E D 12 23 Tr−êng hîp 2. RWACC vµ hiÖu qu¶ dù ¸n trong ®iÒu kiÖn cã thuÕ )()1( 00 dCe rrTE Drr −×−×+= Với công thức vừa xác định được thì tỷ suất sinh lời đòi hỏi của cổ đông sẽ tăng thêm một lượng để bù đắp rủi ro tài chính là: D/E (1-TC) x (r0 – rd) Vậy tại sao RWACC lại có xu hướng giảm xuống? 24 Tr−êng hîp 2. RWACC vµ hiÖu qu¶ dù ¸n trong ®iÒu kiÖn cã thuÕ ⇒khi vay nî cßn mang l¹i kho¶n lîi thuÕ cho chñ së h÷u doanh nghiÖp ⇒ Lîi thuÕ do vay nî = D x rd x t% 13 25 Tr−êng hîp 2. RWACC vµ hiÖu qu¶ dù ¸n trong ®iÒu kiÖn cã thuÕ Tỷ lệ nợ/ cổ phần (D/E) Chi phí vốn r (%) r0 )()1( 00 dCe rrTE Drr −×−×+= eCdWACC rED E Tr ED Dr ×++−××+= )1( rd 26 X¸c ®Þnh NPV khi thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t− trong tr−êng hîp cã sö dông nî vay (§ßn bÈy tµi chÝnh)? b. XÐt mét dù ¸n víi c¸c d÷ kiÖn sau: „ Doanh thu 500 triÖu/n¨m (trong mét t−¬ng lai v« h¹n) „ Chi phÝ ho¹t ®éng (b»ng tiÒn)/n¨m: 80% doanh thu „ Vèn ®Çu t− c¬ b¶n: 380 triÖu „ ThuÕ suÊt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp: t = 28% X¸c ®Þnh hiÖu qu¶ cña dù ¸n theo tr−êng hîp 2- Tr−êng hîp cã thuÕ nh−ng kh«ng cã chi phÝ ph¸ s¶n 14 27 X¸c ®Þnh hiÖu qu¶ cña dù ¸n theo tr−êng hîp 2- Tr−êng hîp cã thuÕ nh−ng kh«ng cã chi phÝ ph¸ s¶n *Ph−¬ng ¸n 1: Vèn ®Çu t− ®−îc tµi trî 100% b»ng vèn chñ së h÷u „ Chi phÝ sö dông vèn chñ së h÷u (khi kh«ng sö dông nî vay) r0 = 20% =NPV 28 *Ph−¬ng ¸n 2: Vèn ®Çu t− c¬ b¶n ®−îc tµi trî mét phÇn tõ nî vay D=96,77 triÖu (hÖ sè nî 25%), l·i suÊt vay r =10% „ C¸ch 1: „ TiÕt kiÖm thuÕ tõ nî vay: „ NPVcã vay nî= X¸c ®Þnh hiÖu qu¶ cña dù ¸n theo tr−êng hîp 2- Tr−êng hîp cã thuÕ nh−ng kh«ng cã chi phÝ ph¸ s¶n 15 29 *Ph−¬ng ¸n 2:Vèn ®Çu t− c¬ b¶n ®−îc tµi trî tõ nî vay D=96,77 triÖu (hÖ sè nî 25%) „ C¸ch 2 „ TÝnh lîi nhuËn sau thuÕ cña dù ¸n khi cã sù tham gia cña vay nî „ L·i vay ph¶i tr¶ chuyÓn vÒ sau thuÕ/n¨m „ D x rD x (1-t) = => VËy dßng tiÒn thuÇn: X¸c ®Þnh hiÖu qu¶ cña dù ¸n theo tr−êng hîp 2- Tr−êng hîp cã thuÕ nh−ng kh«ng cã chi phÝ ph¸ s¶n 30 *Ph−¬ng ¸n 2:Vèn ®Çu t− c¬ b¶n ®−îc tµi trî tõ nî vay D=96,77 triÖu (hÖ sè nî 25%) „ C¸ch 2 „ X¸c ®Þnh chi phÝ vèn chñ së h÷u khi cã sù t¸c ®éng cña nî vay (rE) „ Trong ®ã, E: vèn chñ së h÷u ))(1( 00 DE rrtE Drr −−+= =Er X¸c ®Þnh hiÖu qu¶ cña dù ¸n theo tr−êng hîp 2- Tr−êng hîp cã thuÕ nh−ng kh«ng cã chi phÝ ph¸ s¶n 16 31 *Ph−¬ng ¸n 2:Vèn ®Çu t− c¬ b¶n ®−îc tµi trî tõ nî vay D=96,77 triÖu (hÖ sè nî 25%) „ C¸ch 2 X¸c ®Þnh NPV: =NPV X¸c ®Þnh hiÖu qu¶ cña dù ¸n theo tr−êng hîp 2- Tr−êng hîp cã thuÕ nh−ng kh«ng cã chi phÝ ph¸ s¶n 32 *Ph−¬ng ¸n 2: Vèn ®Çu t− c¬ b¶n ®−îc tµi trî tõ nî vay D=96,77 triÖu (hÖ sè nî 25%) „ C¸ch 3 „ X¸c ®Þnh chi phÝ sö dông vèn b×nh qu©n khi cã sö dông nî vay r(WACC) „ Thay sè vµo ta cã: )1()( txrDE Dxr DE Er DEWACC −+++= =)(WACCr X¸c ®Þnh hiÖu qu¶ cña dù ¸n theo tr−êng hîp 2- Tr−êng hîp cã thuÕ nh−ng kh«ng cã chi phÝ ph¸ s¶n 17 33 * Ph−¬ng ¸n 2: Vèn ®Çu t− c¬ b¶n ®−îc tµi trî tõ nî vay D=96,77 triÖu (hÖ sè nî 25%) „ C¸ch 3 =NPV X¸c ®Þnh hiÖu qu¶ cña dù ¸n theo tr−êng hîp 2- Tr−êng hîp cã thuÕ nh−ng kh«ng cã chi phÝ ph¸ s¶n 34 Tr−êng hîp 3: RWACC vµ hiÖu qu¶ dù ¸n trong ®iÒu kiÖn thùc tÕ (cã thuÕ vµ cã chi phÝ ph¸ s¶n) Tỷ lệ nợ/ cổ phần (D/E) Chi phí vốn r (%) r0 )()1( 00 dCe rrTE Drr −×−×+= eCdWACC rED E Tr ED Dr ×++−××+= )1( rd 18 35 CÔ CAÁU VOÁN – RUÛI RO – THU NHAÄP Ñieåm caân baèng toái öu Vay nôï Ruûi ro Thu nhaäp Cô caáu voán toái öu Toái ña hoùa giaù trò coâng ty 36 Tr−êng hîp 3: RWACC vµ hiÖu qu¶ dù ¸n trong ®iÒu kiÖn thùc tÕ (cã thuÕ vµ cã chi phÝ ph¸ s¶n) M« pháng rWACC mét c¸ch tæng qu¸t rWACC Gi¸ trÞ cña dù ¸n (hay gi¸ trÞ DN) max min D/E Chi phÝ vèn 19 37 - Cơ cấu vốn tối ưu trong điều kiện thực tế Lợi thuế ↑ → WACC ↓ D/V↑ rD↑ và rE↑ → WACC ↑ 12.1219.6416.81560 11.222.1115.21250 10.822.86141040 10.8622.513.29.030 11.0821.8312.68.320 11.4620.9812.28.010 1220120 WACC (%) Giá CP re (%)rd (%)D/V(%) Tr−êng hîp 3: RWACC vµ hiÖu qu¶ dù ¸n trong ®iÒu kiÖn thùc tÕ (cã thuÕ vµ cã chi phÝ ph¸ s¶n) 38 3. Chi phÝ sö dông vèn cËn biªn „ Kh¸I niÖm: Chi phÝ sö dông vèn cËn biªn lµ chi phÝ ph¶i tr¶ ®Ó huy ®éng thªm mét ®ång vèn míi trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh „ Chi phÝ sö dông vèn cËn biªn thùc chÊt lµ chi phÝ sö dông vèn b×nh qu©n. „ T¹i sao ph¶I xem xÐt chi phÝ sö dông vèn cËn biªn? 20 39 X¸c ®Þnh ®iÓm g·y „ Kh¸i niÖm: §iÓm g·y lµ møc vèn huy ®éng mµ t¹i ®ã cã sù thay ®æi vÒ chi phÝ sö dông cña mét hoÆc nhiÒu thµnh phÇn vèn, tõ ®ã chi phÝ sö dông vèn b×nh qu©n còng thay ®æi. „ Tæng l−îng vèn cã chi phÝ thÊp h¬n cña nguån vèn i „ §iÓm g·y = „ Tû träng cña nguån vèn i trong tæng sè vèn 40 4. X¸c ®Þnh ng©n s¸ch tèi −u WACC vµ tû suÊt thu håi vèn 143 200 300 13% 12% 11% 10,5 10% Quy m« vèn MCC IOS A B C D