Chuyên đề Giải pháp giúp tăng hiệu quả điều trị các bệnh nhiễm khuẩn trên cá tra (pangasianodon hypophthalmus)

Chuyên đ :ề GI I PHÁP GIÚP TĂNG HI U QU ĐI U TR Ả Ệ Ả Ề Ị CÁC B NH NHI M KHU N TRÊN CÁ TRA Ệ Ễ Ẩ (Pangasianodon hypophthalmus) GVHD:D ng H i Toànươ ả TR NG ĐH B C LIÊUƯỜ Ạ KHOA NÔNG NGHI PỆ --- Giới thiệu Trong vài năm tr l i đây, phong trào nuôi cá ở ạ tra xu t kh u ĐBSCL tăng r t nhanh, đem ấ ẩ ở ấ v cho đ t n c m t ngu n ngo i t r t l n. ề ấ ướ ộ ồ ạ ệ ấ ớ Th nh ng, do phát tri n quá nhanh không ế ư ể theo quy ho ch nên b nh trên cá tra nuôi hi n ạ ệ ệ nay x y ra ngày càng nhi u nh ng vi c đi u ả ề ư ệ ề tr l i kém hi u qu đang là v n đ quan tâm ị ạ ệ ả ấ ề hàng đ u c a ng i nuôi cá và c các nhà ầ ủ ườ ả chuyên môn. Giới thiệu  Qua th c t s n xu t, c n m t s gi i pháp ự ế ả ấ ầ ộ ố ả nh m h n ch tình hình d ch b nh hi n nay.ằ ạ ế ị ệ ệ  Do đó nhóm đã th c hi n chuyên đ : “ự ệ ề Gi i ả pháp giúp tăng hi u qu đi u tr các b nh ệ ả ề ị ệ nhi m khu n trên cá tra ễ ẩ (Pangasianodon hypophthalmus) ”.  M c tiêu: h n ch nguy c kháng thu c và ụ ạ ế ơ ố giúp đi u tr b nh có hi u qu h n.ề ị ệ ệ ả ơ  N i dung: gi i thi u m t s gi i pháp giúp ộ ớ ệ ộ ố ả vi c đi u tr b nh mang l i hi u quệ ề ị ệ ạ ệ ả Môi Tr ngườ B ô nhi mị ể Con gi ngố suy thoái M t đ nuôi caoậ ộ Cá b b nh nhi uị ệ ề 1.Tình hình b nh trên cá tra nuôi ngày càng nhi u ệ ề do. 1.Tình hình b nh trên cá tra nuôi ngày càng ệ nhi u do.ề 1.1.Con gi ngố :  Tr c đây gi ng cá tra đ c thu t t nhiên. ướ ố ượ ừ ự Cá con đ c ch n l c t nhiên nên có s c ượ ọ ọ ự ứ s ng cao, k t h p v i môi tr ng nuôi còn ố ế ợ ớ ườ lành m nh nên b nh trên cá nuôi trong giai ạ ệ đo n này r t ít khi x y ra.ạ ấ ả  Tuy nhiên, t năm 1978 thì k thu t sinh s n ừ ỹ ậ ả nhân t o cá tra thành công và t năm 1999 ạ ừ thì vi c s n xu t gi ng nhân t o đ c xã h i ệ ả ấ ố ạ ượ ộ hóa, nghĩa là s n l ng gi ng gia tăng nhanh ả ượ ố đáp ng nhu c u nuôi.ứ ầ 1.Tình  hình bệnh trên cá tra nuôi ngày  càng nhiều do. 1.1.Con gi ngố :  Tuy nhiên, m t trái c a s gia tăng v s n l ng ặ ủ ự ề ả ượ gi ng là ch t l ng ngày càng suy gi m do h u h t ố ấ ượ ả ầ ế các tr i gi ng đ u không có lý l ch cá b m , tuy n ạ ố ề ị ố ẹ ể ch n cá t các ao nuôi cùng đàn làm cá b m có ọ ừ ố ẹ th gây nên hi n t ng đ ng huy t t đó cá b t n ể ệ ượ ồ ế ừ ộ ở ra có s c s ng kém h n nhi u so v i cá cá b t khai ứ ố ơ ề ớ ộ thác t nhiên.ự 1.Tình  hình bệnh trên cá tra nuôi  ngày càng nhiều do. 1.2. Môi tr ngườ :  N c th i c a các khu công nghi p ch a qua x lý ướ ả ủ ệ ư ử mà th i tr c ti p ra sông r ch là m i nguyên l n do ả ự ế ạ ố ớ n c ch a nhi u hoá ch t đ c và kim lo i n ng.ướ ứ ề ấ ộ ạ ặ  D l ng thu c b o v th c v t (BVTV) t đ ng ư ượ ố ả ệ ự ậ ừ ồ ru ng ch y ra sông r ch sau nh ng tr n m a cũng ộ ả ạ ữ ậ ư là ngu n ô nhi m.ồ ễ 1.Tình  hình bệnh trên cá tra nuôi  ngày càng nhiều do. 1.2. Môi tr ngườ :  Th i tr c ti p n c t các ao nuôi, bùn đáy ao và ả ự ế ướ ừ n c sinh ho t t các khu dân c không đ c x lý ướ ạ ừ ư ượ ử c ng góp ph n làm n c sông ô nhi m h u c tăng ủ ầ ướ ễ ữ ơ cao.  Môi tr ng nuôi ngày càng bi u hi n x u k t h p ườ ể ệ ấ ế ợ v i vi c nuôi cá tra phát tri n quá nhanh mà không ớ ệ ể theo qui ho ch nên cá nuôi ngày càng ph i ch u ạ ả ị đ ng v i đi u ki n s ng kh c nghi t, d b nh h n ự ớ ề ệ ố ắ ệ ễ ệ ơ tr c nhi u l n.ướ ề ầ 1.Tình  hình bệnh trên cá tra nuôi  ngày càng nhiều do. 1.3. M t đậ ộ:  M t đ nuôi: m t đ nuôi v t xa khuy n cáo ậ ộ ậ ộ ượ ế (20-25 con/m2) nên cá nuôi luôn trong tình ở tr ng “stress” liên t c mà đó là nhân t tác đ ng ạ ụ ố ộ đ n s b c phát b nh và gây ch t cá. ế ự ộ ệ ế 1.Tình  hình bệnh trên cá tra nuôi  ngày càng nhiều do. 1.3. M t đ :ậ ộ  M t đ nuôi cao làm tăng l ng bùn bã h u c ậ ộ ượ ữ ơ do th c ăn d th a và ch t th i c a cá t đó làm ứ ư ừ ấ ả ủ ừ ng i nuôi ph i thay n c liên t c đ lo i b t ườ ả ướ ụ ể ạ ớ đ c ch t, tăng oxy và qua đó góp ph n đ a m m ộ ấ ầ ư ầ b nh và n c x u t ngoài vào ao nuôi.ệ ướ ấ ừ  M t đ nuôi cao cũng làm c nh tranh không gian ậ ộ ạ s ng và th c ăn d n đ n cá phân đàn cao. Cá ố ứ ẫ ế y u và cá nh d b nh h n do ch t l ng n c ế ỏ ễ ệ ơ ấ ượ ướ g n b x u, nhi u rong t o và thi u th c ăn.ầ ờ ấ ề ả ế ứ 2. Hiệu quả trị bệnh ngày càng kém  Vi khu n kháng thu c:ẩ ố K t qu nghiên c u ế ả ứ kháng sinh đ t 1/2006–3/2008 cho th y ồ ừ ấ bi t đ nh y c a đa s kháng sinh đ c ế ộ ạ ủ ố ượ kh o sát ngày càng gi m d n ch ng t vi ả ả ầ ứ ỏ khu n gây b nh ngày càng kháng thu c nên ẩ ệ ố d n đ n t l thành công trong đi u tr th p.ẫ ế ỉ ệ ề ị ấ Thu c và cách dùng ch a phù h p: ố ư ợ k t qu ế ả đi u tr kém hi u qu còn do ng i nuôi ch n ề ị ệ ả ườ ọ thu c ch a đúng ho c s d ng thu c không đúng ố ư ặ ử ụ ố ch đ nh (th i gian đi u tr , li u l ng, ph ng pháp ỉ ị ờ ề ị ề ượ ươ ph i tr n vào th c ăn ho c đ ng c p thu c,..) ố ộ ứ ặ ườ ấ ố hay ph i h p cùng lúc nhi u lo i thu c gây t ng ố ợ ề ạ ố ươ k và c ch l n nhau. Ngoài ra, khi đi u tr kém ỵ ứ ế ẫ ề ị hi u qu thì ng i nuôi tăng li u thu c lên 2-3 l n ệ ả ườ ề ố ầ so ch đ nh ho c thay đ i kháng sinh liên t c làm ỉ ị ặ ổ ụ cho vi khu n kháng thu c càng gia tăng.ẩ ố  B nh ch a xác đ nh nguyên nhân: ệ ư ị ph ng pháp ươ ch n đoán b nh trên cá tra/basa nuôi hi n nay còn ẩ ệ ệ căn c vào ứ tri u ch ng, b nh tích và phân l p vi ệ ứ ệ ậ khu nẩ mà các ph ng pháp xét nghi m m i nh ươ ệ ớ ư ELISA, PCR hay ch n đoán ẩ huy t thanhế h c đ u ọ ề ch a đ c áp d ng. ư ượ ụ =>K t qu phân tích trên cho th y vi c đi u tr b nh ế ả ấ ệ ề ị ệ kém hi u qu là do t ng h p c a 3 y u t là vi khu n ệ ả ổ ợ ủ ế ố ẩ kháng thu c, ch n và s d ng thu c ch a đúng và ố ọ ử ụ ố ư b nh ch a xác đ nh nguyên nhân chính xác.ệ ư ị 3. MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÚP VIỆC ĐIỀU  TRỊ BỆNH MANG LẠI HIỆU QUẢ  Tìm hi u nguyên nhân gây ch t cá: ghi nh n đúng ể ế ậ nguyên nhân gây ch t cá s giúp đ a ra bi n pháp ế ẽ ư ệ can thi p phù h p.ệ ợ (i) n u cá ch t v i t l cao (có th đ n 100%) ngay ế ế ớ ỉ ệ ể ế trong ngày đ u tiên thì c n nghĩ ngay đ n ngu n ầ ầ ế ồ n c đang b thi u oxy hay cá b nhi m ch t đ c.ướ ị ế ị ễ ấ ộ (ii) n u cá ch t nhi u v i t l tăng d n (5-7 ngày) có ế ế ề ớ ỉ ệ ầ th do cá nhi m khu n đ c l c cao.ể ễ ẩ ộ ự (iii) n u cá ch t lai rai kéo dài (trên 10 ngày) thì có th ế ế ể do nhi m khu n đ c l c th p hay ký sinh trùng ễ ẩ ộ ự ấ ho c n c ao nuôi ô nhi m.ặ ướ ễ  ph ng pháp t ng quát:ươ ổ - L y m u cá g i các c quan ch c năng đ xét ấ ẫ ử ơ ứ ể nghi m nh m xác đ nh tác nhân gây b nh. Khi l y ệ ằ ị ệ ấ m u c n th c hi n đúng ph ng pháp (cách ch n ẫ ầ ự ệ ươ ọ m u, s l ng m u c n l y, cách b o qu n, v n ẫ ố ượ ẫ ầ ấ ả ả ậ chuy n…) vì l y m u không đúng s làm sai l ch ể ấ ẫ ẽ ệ k t qu ch n đoán d n đ n vi c đi u tr s kém ế ả ẩ ẫ ế ệ ề ị ẽ hi u qu .ệ ả - L y m u n c xác đ nh các ch tiêu pH, oxy hòa tan, ấ ẫ ướ ị ỉ COD, N-NH3, H2S,… đ có bi n pháp x lý, làm ể ệ ử s ch ngu n n c nh m b o đ m đi u ki n s ng ạ ồ ướ ằ ả ả ề ệ ố t t cho cá.ố  Ch n thu c đi u trọ ố ề ị: - ph i có k t qu kháng sinh đ đ xác đ nh ả ế ả ồ ể ị thu c còn nh y v i m m b nh cá b nhi m.ố ạ ớ ầ ệ ị ễ - Thu c ph i hoà tan đ c trong n c đ hoà ố ả ượ ướ ể n c t i tr n vào th c ăn viên.ướ ướ ộ ứ - Đ có hi u qu tr ng i nuôi c n s d ng ể ệ ả ị ườ ầ ử ụ thu c đã qua bào ch .ố ế - H u h t các lo i thu c sát trùng (ầ ế ạ ố BKC, Iodine, thu c ố tím, Chorine,…), đ u không phát huy đ c hi u qu ề ượ ệ ả trong môi tr ng có nhi u ườ ề c n bã h u cặ ữ ơ ,m t s ộ ố m t tác d ng trong môi tr ng ấ ụ ườ n c c ng (Iodine, ướ ứ BKC,…), hay gi m tác d ng trong môi tr ng ả ụ ườ ki m ề (sulfat đ ng, Chlorin,…),ồ n c có pH cao…ướ => Đ thu c phát huy hi u qu , ng i nuôi c n ki m ể ố ệ ả ườ ầ ể tra các ch tiêu n c đ ch n l a thu c và đi u ỉ ướ ể ọ ự ố ề ch nh li u s d ng phù h p trong t ng đi u ki n ao ỉ ề ử ụ ợ ừ ề ệ nuôi, ho c đi u ch nh các thông s môi tr ng cho ặ ề ỉ ố ườ phù h p v i lo i thu c s d ng.ợ ớ ạ ố ử ụ - Ch n thu c h tr h p lý cũng c n thi t vì s phát ọ ố ỗ ợ ợ ầ ế ẽ huy tác d ng t t trong vi c phòngụ ố ệ tr b nh, tuy v y c n l u ý. ị ệ ậ ầ ư (i) các s n ph m ch a vi sinh v t dùng x lý môi ả ẩ ứ ậ ử tr ng c n th i gian 5-10 ngày đ có hi u l c (thích ườ ầ ờ ể ệ ự nghi, h i ph c, gia tăng s l ng, phát huy tác ồ ụ ố ượ d ng, suy gi m) nh ng ao nuôi cá thâm canh thay ụ ả ư n c hàng ngày s làm lãng phí, vì th s d ng ướ ẽ ế ử ụ phù h p trong ng cá gi ng và ít thay n c.ợ ươ ố ướ (ii) các thu c làm tăng kh năng đ kháng t nhiên ố ả ề ự nh Beta-glucan, Vitamin C, vi sinh v t h u ích ư ậ ữ (Bacillus subtilis, Lactobacillus acidophilus,…) dùng thích h p trong giai đo n cá kho đ phòng b nh.ợ ạ ẻ ể ệ (iii) các s n ph m dùng trong giai đo n b nh đ h ả ẩ ạ ệ ể ỗ tr đi u tr nh Vitamin C, B complex, các enzym ợ ề ị ư tiêu hoá (đ c bi t protease vì khi b nh cá tiêu hoá ặ ệ ệ r t kém và cá d b ch t khi ăn no).ấ ễ ị ế (iv) các s n ph m có ch t ch ng oxy hoá m nh dùng ả ẩ ấ ố ạ r t t t sau giai đo n b nh đ giúp h i ph c c th , ấ ố ạ ệ ể ồ ụ ơ ể c i thi n ch t l ng th t nh Vitamin A, E, ả ệ ấ ượ ị ư Selenium.  Gi m th c ănả ứ : gi m cho cá ăn 30-50% l ng ả ượ th c ăn bình th ng trong th i gian đi u tr là ứ ườ ờ ề ị c n thi t. Gi m cho ăn có th làm gi m tăng ầ ế ả ể ả tr ng nh ng vi c c t gi m th c ăn giúp gi m ọ ư ệ ắ ả ứ ả t l ch t, kích thích cá b t m i và c i thi n ỉ ệ ế ắ ồ ả ệ môi tr ng n c ao nuôi. Sau khi cá kh i ườ ướ ỏ b nh các bi n pháp kích thích tăng tr ng ệ ệ ọ đ c áp d ng đ bù l i s n l ng do c t ượ ụ ể ạ ả ượ ắ gi m th c ăn.ả ứ KẾT LUẬN B nh trên cá tra ngày càng x y ra nhi u h n ệ ả ề ơ và v i tình hình kháng thu c ph bi n nh ớ ố ổ ế ư hi n nay thì nguy c không còn thu c đi u tr ệ ơ ố ề ị đang đ n g n. M t s gi i pháp v a nêu hy ế ầ ộ ố ả ừ v ng s góp ph n h n ch nguy c kháng ọ ẽ ầ ạ ế ơ thu c và giúp đi u tr b nh có hi u qu h n.ố ề ị ệ ệ ả ơ CHÂN THÀNH C M N S L NG NGHE Ả Ơ Ự Ắ C A TH Y VÀ CÁC B N, MONG NH N Ủ Ầ Ạ Ậ Đ C Ý KI N ĐÓNG GÓP Đ BÀI LÀM ƯỢ Ế Ể HOÀN CH NH H N!Ỉ Ơ SVTH: NGUY N TR TH NGỄ Ứ Ố VÕ NG C TH O Ọ Ả NGUY N TH TH YỄ Ị Ủ