Chuyên đề Các chất phụ gia trong nuôi trồng thủy sản

Tr ng đ i h c B c Liêuườ ạ ọ ạ Khoa Nông nghi pệ L p 2NT1ớ Chuyên đ :ề CÁC CH T PH GIA TRONG NUÔI TR NG TH Y S NẤ Ụ Ồ Ủ Ả Gi ng viên h ng d n:ả ướ ẫ Nhóm th c hi n:ự ệ Tr n Th Béầ ị 1.Nguy n Tr Th ngễ ứ ố 2.Tr n Di m Trangầ ễ 3.Lê Minh Toàn 4.Đ Ng c Trungỗ ọ Khái ni mệ Các ch t ph gia là nh ng ch t không dinh d ng ấ ụ ữ ấ ưỡ đ c thêm vào th c ăn v i nhi u ch c năng khác ượ ứ ớ ề ứ nhau. Thông th ng các ch t này có hàm l ng th p ườ ấ ượ ấ dùng đ n đ nh th c ăn, t o mùi v , ngăn ng a s ể ổ ị ứ ạ ị ừ ự phân h y trong quá trình b o qu n, ho c đ c i thi n ủ ả ả ặ ể ả ệ s c kh e tôm cá, dinh d ng và ch t l ng s n ứ ỏ ưỡ ấ ượ ả ph m. Nói cách khác, ch t ph gia làm tăng kh năng ẩ ấ ụ ả s d ng th c ăn đ i v i th y s n nuôiử ụ ứ ố ớ ủ ả Phân lo i:ạ 1.Ch t k t dínhấ ế 2.Ch t ch ng oxy hóaấ ố 3.Ch t kháng n mấ ấ 4.S c tắ ố 5.Enzyme tiêu hóa 6.Ch t t o mùi(ch t d n d )ấ ạ ấ ẫ ụ 7.Premix vitamin-khoáng 8.Hormone 9.Ch ph m sinh h cế ẩ ọ 10. Acid amin t ng h pổ ợ 11.Ho t ch t kích thích h mi n d chạ ấ ệ ễ ị 1.Ch t k t dínhấ ế  Đ gia tăng đ k t dính c a th c ăn, ngoài tinh b t trong th c ể ộ ế ủ ứ ộ ứ ăn, trong ch bi n th c ăn cho th y s n còn s d ng m t s ế ế ứ ủ ả ử ụ ộ ố ch t k t dính. ấ ế  Giá tr c a ch t k t dính bao g m: đóng góp dinh d ng cho ị ủ ấ ế ồ ưỡ th c ăn, gi m s th t thoát các ch t dinh d ng, tăng đ b n ứ ả ự ấ ấ ưỡ ộ ề c a th c ăn trong môi tr ng n c, gi m b i trong quá trình ch ủ ứ ườ ướ ả ụ ế bi n th c ăn.ế ứ  Tuy nhiên m t s ch t k t dính có th làm nh h ng đ n đ ộ ố ấ ế ể ả ưở ế ộ tiêu hóa th c ăn. M t vài loài cá không ch p nh n th c ăn quá ứ ộ ấ ậ ứ c ng. Tinh b t đ c gelatine hóa là ch t k t dính t nhiên t t ứ ộ ượ ấ ế ự ố nh t cho đ ng v t th y s n, tuy nhiên đ tăng đ k t dính c a ấ ộ ậ ủ ả ể ộ ế ủ th c ăn ph i b sung thêm ch t k t dính.ứ ả ổ ấ ế M t s ch t k t dình th ng dùng trong ộ ố ấ ế ườ th c ăn th y s nứ ủ ả • Nhóm có ngu n g c t o bi n: agar, ồ ố ả ể aginate, carrgeenan… • Nhóm có ngu n g c t th c v t: tinh b t, ồ ố ừ ự ậ ộ gure gum, hemicellulose, carboxymethyl Cellulose-CMC (1-3%) • Nhóm có ngu n g c đ ng v t: gelatin, ồ ố ộ ậ collagen, chitosan… • Nhóm có ngu n g c vô c : bentoniteồ ố ơ • Các ch t t ng h p: urea formaldehydeấ ổ ợ • Hàm l ng ch t k t dính s d ng trong th c ượ ấ ế ử ụ ứ ăn ph thu c thành ph n nguyên li u ch bi n ụ ộ ầ ệ ế ế th c ăn và thi t b ch bi n. Khi s d ng thi t ứ ế ị ế ế ử ụ ế b th công thì ch t k t dính s d ng s nhi u ị ủ ấ ế ử ụ ẽ ề h n so v i h th ng thi t b ép viên hi n đ iơ ớ ệ ố ế ị ệ ạ • Các ch t k t dính b sung t 1-2%. Riêng v i ấ ế ổ ừ ớ th c ăn cho tôm, đ tăng đ b n trong n c ứ ể ộ ề ướ nên b sung thêm gluten b t mì, tinh b t b p ổ ộ ộ ắ và ch t k t dính t ng h pấ ế ổ ợ 2.Ch t ch ng oxy hóaấ ố • Th c ăn th y s n có hàm l ng ch t béo ứ ủ ả ượ ấ cao và thành ph n c a ch t béo ch a ầ ủ ấ ứ nhi u acid béo không no nên d b oxy ề ễ ị hóa trong ch bi n và b o qu nế ế ả ả • Khi b oxy hóa th c ăn s b hôi d u và ị ứ ẽ ị ầ m t đi các acid béo thi t y u, các vitamin ấ ế ế tan trong d u b phá h y làm giá tr dinh ầ ị ủ ị d ng c a th c ăn b gi m.ưỡ ủ ứ ị ả C n b sung ch t ch ng oxy hóaầ ổ ấ ố Các ch t ch ng oxy hóa th ng đ c ấ ố ườ ượ s d ng:ử ụ • BHT (Butylated hydroxy toluene): 200ppm • BHA (Butylated hydroxy Anisole): 200ppm • Ethoxyquin (1,2 dihydro-6ethoxy- 2,2,4trymethyl quinoline):150ppm Ch t ch ng oxy hóa ph i đ m b o ấ ố ả ả ả không đ c và có giá thành rộ ẻ 3.Ch t kháng n mấ ấ • Nhi t đ và đ m cao vùng nhi t đ i là ệ ộ ộ ẩ ở ệ ớ nguyên nhân làm cho th c ăn th y s n d ứ ủ ả ễ b n m m c phát tri n.ị ấ ố ể • Tr ng i chính cho vi c ch bi n th c ăn ở ạ ệ ế ế ứ th y s n là s phát tri n c a n m m c ủ ả ự ể ủ ấ ố Aspergillus flavus, n m m c này s n xu t ấ ố ả ấ ra đ c ch t Aflatoxin, m t lo i đ c t nguy ộ ấ ộ ạ ộ ố hi m cho đ ng v t thu s nể ộ ậ ỷ ả • Ch t kháng n m th ng đ c s d ng là m t ấ ấ ườ ượ ử ụ ộ hay h n h p các lo i acid h u c . ỗ ợ ạ ữ ơ • Trong th c ăn th y s n m t s ch t ch ng ứ ủ ả ộ ố ấ ố m c đ c s d ng là acid propionic, acid ố ượ ử ụ sorbic, sodium diacetate, acid phosphoric • Vi c s d ng ch t kháng n m ph i không làm ệ ử ụ ấ ấ ả nh h ng đ n đ ngon c a th c ăn đ i v i ả ưở ế ộ ủ ứ ố ớ đ ng v t th y s nộ ậ ủ ả 4.Ch t t o mùiấ ạ • Ch t d n d đóng vai trò quan tr ng, quy t đ nh ấ ẫ ụ ọ ế ị hi u qu s d ng th c ăn c a đ ng v t th y s n, ệ ả ử ụ ứ ủ ộ ậ ủ ả đ c bi t là tôm. ặ ệ • Trong môi tr ng n c, đ c m nh n đ c th c ườ ướ ể ả ậ ượ ứ ăn ch t d n d ph i hòa tan vào trong n c đ cá ấ ẫ ụ ả ướ ể tôm có th c m nh n đ cể ả ậ ượ • Tính ch t chung c a ch t d n d : không bay h i, ấ ủ ấ ẫ ụ ơ tr ng l ng phân t r t nh , là h p ch t h u c ọ ượ ử ấ ỏ ợ ấ ữ ơ ch a nit , d tan trong n c và b n nhi tứ ơ ễ ướ ề ệ • Các ch t d n d t nhiên: b t m c, b t ấ ẫ ụ ự ộ ự ộ nhuy n th , b t đ u tôm, giun nhi u t , nh ng ễ ể ộ ầ ề ơ ộ t m, d ch th y phân cá, tôm.ằ ị ủ • Các ch t d n d nhân t o: Các acid amin t ấ ẫ ụ ạ ự do (glycine, analine, glutamate) hay m t s ộ ố phân t peptide nh : betaneử ư • Hàm l ng ch t d n d thay đ i tùy theo loài ượ ấ ẫ ụ ổ t 1-5%. Ngoài ra d u m c, d u nhuy n th ừ ầ ự ầ ễ ể cũng đ c s d ng nh là ch t d n d trong ượ ử ụ ư ấ ẫ ụ th c ăn cho tôm.ứ 5.S c tắ ố • S c t đ c cho vào th c ăn th y s n đ t o ắ ố ượ ứ ủ ả ể ạ màu cho th t, tr ng.ị ứ • S c t ch y u đ c s d ng trong th c ăn là ắ ố ủ ế ượ ử ụ ứ carotenoids. Ch c năng chính c a s c t này ứ ủ ắ ố là: + Ti n ch t t o vitamin Aề ấ ạ + Thành ph n c a chromatophoreầ ủ + Liên quan đ n màu s c c a gi i tính ế ắ ủ ớ + T o màu đ trong m t s loài cáạ ỏ ộ ố + Màu c a tr ng tôm cáủ ứ Trong t nhiên ngu n cung c p ự ồ ấ caroteinoid chính là t o . Ngoài ra nhóm giáp ả xác chân chèo, m t s loài nhuy n th , tôm, ộ ố ễ ể cua cũng là ngu n cung c p caroteinoid. ồ ấ Astaxanthin là cũng s c t thu c h ắ ố ộ ọ carotenoid, b sung s c t astaxanthin v i ổ ắ ố ớ n ng đ 50ppm s t o màu s c t nhiên ồ ộ ẽ ạ ắ ự cho tôm nuôi. Công th c ứ Astaxanthin : C 40 H 52 O 4 6.Premix vitamin-khoáng • Ch c năng: dinh d ng cho ĐVTSứ ưỡ • M t s ch t khoáng đ c b sung vào th c ộ ố ấ ượ ổ ứ ăn đ cung c p phospho cho tôm: ể ấ monocalcium phosphate, dicalcium phosphate (DCP) • M c đ b sung: 0.5-2%, tùy thu c vào hàm ứ ộ ổ ộ l ng ch t khoáng và vitamin trong h n h p ượ ấ ỗ ợ và nhu c u c a đ i t ng nuôiầ ủ ố ượ 7.Enzyme (men) tiêu hóa • Đ tăng đ tiêu hóa th c ăn c a đ ng v t ể ộ ứ ủ ộ ậ th y s n có th b sung enzyme vào th c ủ ả ể ổ ứ ăn. • Các lo i enzyme th ng s d ng là: ạ ườ ử ụ cellulase, hemicellulase, pectinase, phytase, amylase, protease, xylase… Th ng ng i ta ph i nhi u lo i enzyme ườ ườ ố ề ạ đ b sung vào th c ăn cho ĐVTSể ổ ứ Kh năng ch u nhi t c a enzyme r t ả ị ệ ủ ấ kém vì v y trong s n xu t th c ăn ng i ậ ả ấ ứ ườ ta th ng s d ng enzyme d ng l ng và ườ ử ụ ạ ỏ phun vào th c ăn sau khi ép viênứ 8.Hormon • M c tiêu:ụ Làm chuy n hóa th c ăn và tăng ể ứ tr ngưở Tác đ ng đ n phát tri n sinh d cộ ế ể ụ Tác đ ng đ n đi u hòa áp su t th m ộ ế ề ấ ẩ th uấ • Hormon đã b c m s d ng t lâu m t s ị ấ ử ụ ừ ở ộ ố n c trên th gi i do ng i ta lo ng i vi c ướ ế ớ ườ ạ ệ t n l u trong th t c a đ ng v t nuôi, khi ồ ư ị ủ ộ ậ ng i s d ng s nh h ng đ n tuy n n i ườ ử ụ ẽ ả ưở ế ế ộ ti t, đ c bi t đ i v i hormon tăng tr ngế ặ ệ ố ớ ưở 9.Ch ph m sinh h cế ẩ ọ • Là sinh v t s ng đ c đ a vào th c ăn ậ ố ượ ư ứ nh m thúc đ y s tiêu hóa c a ĐVTS ằ ẩ ự ủ b ng vi c tác đ ng lên h vi sinh v t ằ ệ ộ ệ ậ trong h th ng tiêu hóaệ ố • Ch ph m sinh h c có th là m t loài ế ẩ ọ ể ộ ho c nhi u loàiặ ề • B sung h vi sinh v t có l i đ c nh ổ ệ ậ ợ ể ạ tranh v i nhóm vi sinh v t có h i, cân ớ ậ ạ b ng h vi sinh v t đ ng ru tằ ệ ậ ườ ộ • Ch ph m sinh h c ch đ c đ a vào th c ăn ế ẩ ọ ỉ ượ ư ứ sau khi ép viên. Vi sinh v t th ng đ c b ậ ườ ượ ổ sung vào th c ăn th y s n là nhóm Bacillus và ứ ủ ả Lactobacillus 10.Acid amin t ng h pổ ợ • M c đích: cân đ i acid amin thi t y u ụ ố ế ế trong công th c th c ănứ ứ • Acid amin t ng h p d i 2 d ng D và L, ổ ợ ướ ạ h u h t các loài đ ng v t s d ng t t các ầ ế ộ ậ ử ụ ố acid amin d ng Lạ • Các acid amin th ng s d ng: D, L-ườ ử ụ Methyonine, L-Lysine 11.Ho t ch t kích thích h mi n d chạ ấ ệ ễ ị • M c đích:Làm gia tăng s c đ kháng cho ụ ứ ề ĐVTS • Các h p ch t này th ng là các s n ợ ấ ườ ả ph m trích ly t n m men(glucan, ẩ ừ ấ nucleotide), t đ ng v t (peptide), t vi ừ ộ ậ ừ khu n, n m…ẩ ấ Tài Li u ThamKh oệ ả www.thuvien.com.vn www.phytochemicals.info www.wikipedia.org www.vietlinh.com.vn www.tailieu.com.vn Tr n Th Thanh Hi n, Nguy n Anh ầ ị ề ễ Tu n,2009. Dinh d ng và th c ăn th y ấ ưỡ ứ ủ s n.NXB Nông nghi pả ệ