Chương trình dạy nghề trình độ sơ cấp nghề: Trồng xoài, ổi, chôm chôm

ưới nước cho xoài 1.3. Tiêu nước cho cây 1.3.1. Tác hại của sự ngập úng đối với cây xoài 1.3.2. Các phương pháp tiêu nước cho xoài 1.3.3. Thực hiện tiêu nước cho vườn xoài Bài 3: Làm cỏ, bón phân cho xoài Thời gian: 12 giờ Mục tiêu: - Làm sạch cỏ trên vườn trồng trước khi bón phân. - Trình bày được nhu cầu phân bón và cách bón phân cho cây xoài ; - Xác định được loại phân bón thích hợp, tính được lượng phân bón và chuẩn bị đầy đủ phân trước khi bón; - Bón được phân cho xoài theo nguyên tắc 5 đúng. 1.1. Tác hại của cỏ dại 1.2. Phòng trừ cỏ dại trong vườn xoài 1.2.1. Biện pháp phòng cỏ dại 1.2.2. Biện pháp trừ cỏ dại trong vườn xoài 1.2.2.1. Dọn cỏ dại và tàn dư thực vật 1.2.1.2. Trừ cỏ dại bằng phương pháp thủ công 1.2.1.3. Trừ cỏ dại bằng máy 1.2.1.4. Trừ cỏ dại bằng phương pháp hóa học 3. Xác định nhu cầu dinh dưỡng của cây xoài 4. Xác định loại và lượng phân bón 4.1. Xác định các loại phân bón cho xoài 4.2. Tính lượng phân bón 5. Chuẩn bị trước khi bón 1.6. Bón phân cho xoài 1.6.1. Bón phân giai đoạn kiến thiết cơ bản 1.6.2. Bón phân giai đoạn kinh doanh Bài 4: Tỉa cành, tạo tán Thời gian: 10 giờ Mục tiêu: - Trình bày được đặc điểm của tán lá cây xoài ; - Xác định được các cành lá của tán cây xoài cần để tạo tán cần cắt tỉa và cách vệ sinh vết cắt; - Cắt tỉa và tạo tán cây xoài đúng yêu cầu kỹ thuật; 1.1. Mục đích tỉa cành, tạo tán 1.2. Định hình tán cây xoài 1.3. Tỉa cành 1.3.1. Xác định cành cần tỉa 1.3.2. Chuẩn bị dụng cụ tỉa cành 1.3.3. Thực hiện tỉa cành 1.4. Vệ sinh và chăm sóc sau tỉa cành 1.5. Tạo tán cho xoài Bài 5: Xử lý ra hoa trái vụ Thời gian: 16 giờ Mục tiêu: - Trình bày được đặc điểm ra hoa kết quả của cây xoài ; - Nêu được cách xử lý ra hoa trái vụ cho cây xoài - Xử lý ra hoa đúng yêu cầu kỹ thuật. 1.1. Xác định thời điểm xử lý 1.2. Các phương pháp xử lý 1.3. Quy trình xử lý xoài ra hoa trái vụ 1.4. Tăng đậu quả 1.5. Chăm sóc sau xử lý 1.5.1. Chăm sóc hoa và quả non 1.5.2. Bao quả Bài 6: Phòng trừ dịch hại chính trên cây xoài Thời gian: 28 giờ Mục tiêu: - Xác định đúng các triệu chứng gây hại của các loại dịch hại chính như sâu, bệnh... trên cây xoài - Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) để phòng trừ loại dịch xoài theo nguyên tắc 4 đúng; - Có trách nhiệm khi sử dụng thuốc BVTV và có trách nhiệm sản xuất sản phẩm đạt tiêu chuẩn nông nghiệp sạch theo hương GAP. 1.1. Phòng trừ sâu, nhện hại xoài 1.1.1. Sâu đục thân xoài 1.1.2. Sâu đục ngọn xoài 1.1.3. Vòi voi đục ngọn 1.1.4. Bọ cắt lá 1.1.5. Ruồi đục quả xoài 1.1.6. Sâu đục quả (hột) xoài 1.1.7. Rầy bông xoài 1.1.8. Sâu ăn bông xoài 1.1.9. Rệp sáp 1.1.10. Bọ trĩ hại xoài 1.1.11. Nhện đỏ hại xoài 1.2. Phòng trừ bệnh hại xoài 1.2.1. Bệnh thán thư 1.2. Phòng trừ bệnh hại xoài 1.2.1. Bệnh thán thư 1.2.2. Bệnh phấn trắng 1.2.3. Bệnh cháy lá 1.2.4. Bệnh đốm đen vi khuẩn IV. ĐIỀU KIỆN THỰC HIỆN MÔ ĐUN 1. Tài liệu giảng dạy Giáo trình dạy nghề mô đun Trồng và chăm sóc xoài trong chương trình dạy nghề trình độ sơ cấp nghề của nghề Trồng xoài, ổi, chôm chôm. 2. Điều kiện về thiết bị dạy học và phụ trợ Máy tính, máy chiếu, phim tài liệu, tranh ảnh, băng, dĩa hướng dẫn chăm sóc xoài . 3. Điều kiện về cơ sở vật chất - Phòng học có đủ bảng, bàn ghế cho lớp học có 30 người. - Cần có 0,1 ha xoài từ sau trồng, 1 năm, 5 năm, đang ra hoa và đang có quả. Cần 0,1 ha, có thể mượn (thuê, mướn) vườn của các cơ sở trồng xoài ở gần nơi tổ chức lớp học. - Các loại dụng cụ tưới nước, phun thuốc, bón phân, tỉa cành tạo tán, xử lý ra hoa, tỉa hoa, quả xoài và dụng cụ chiếu sáng, thang trèo, dây bảo hiểm. Các loại dụng cụ, trang thiết bị này cũng có thể liên kết hay mượn các cơ sở trồng xoài ở gần nơi tổ chức lớp học. - Phân urê; phân supperlân; phân cloruakali; phân chuồng; Thuốc xử lý ra hoa… Mỗi loại đủ dùng cho 0,1 ha xoài . - Các dụng cụ để trèo cây, lấy phấn, thụ phấn cho hoa và tỉa hoa, quả … đủ dùng cho cá nhân học viên hay nhóm học viên của lớp học (có thể mượn của cơ sở trồng xoài ở gần lớp học). 4. Điều kiện khác Các dụng cụ bảo hộ lao động, giáo viên hỗ trợ dạy thực hành và một nông dân lành nghề về lĩnh vực cụ thể như xử lý ra hoa, tỉa cành tạo tán… hỗ trợ làm mẫu. V. PHƯƠNG PHÁP VÀ NỘI DUNG ĐÁNH GIÁ 1. Phương pháp đánh giá - Kiểm tra định kỳ (tích hợp cả lý thuyết và thực hành): Giáo viên quan sát và theo dõi thao tác, thái độ thực hiện, đảm bảo an toàn trong quá trình thực hành của học viên. - Kiểm tra kết thúc mô đun + Kiểm tra theo nhóm (mỗi nhóm từ 3-5 học viên) thực hiện: + Mỗi nhóm học viên thực hiện tính lượng phân bón, bón phân tỉa cành, tạo tán, tỉa hoa, tỉa quả cho 03 cây xoài 5 năm tuổi. + Kiểm tra cá nhân: Xử lý ra hoa trái vụ cho xoài. 2. Nội dung đánh giá - Lý thuyết: Kiểm tra vấn đáp về các bước thực hiện để phòng trừ từng loại dịch hại cụ thể trên cây xoài, các bước thực hiện xử lý ra hoa. - Thực hành: Chọn loại phân, tính lượng phân và bón phân cho cây xoài 5 năm tuổi theo các nội dung như: xới mặt đất, tạo rãnh quanh tán, bón đều phân và lấp đất kín phân; Tỉa cành, tạo tán, tỉa quả. VI. HƯỚNG DẪN THỰC HIỆN MÔ ĐUN 1. Phạm vi áp dụng chương trình - Chương trình mô đun Trồng và chăm sóc xoài được áp dụng cho các khóa đào tạo nghề trình độ sơ cấp và dạy nghề dưới 3 tháng, trước hết là các khóa đào tạo nghề phục vụ cho Đề án đào tạo nghề cho lao động nông thôn dến năm 2020. - Chương trình mô đun Trồng và chăm sóc xoài có thể sử dụng dạy độc lập hoặc cùng một số mô đun khác cho các khoá tập huấn hoặc dạy nghề dưới 3 tháng (dạy nghề thường xuyên). - Chương trình được áp dụng ở những vùng trồng xoài. Nếu áp dụng theo vùng, miền cần chú ý một số từ địa phương, ví dụ: leng = xẻng, bón phân = rắc phân hay rải phân, quả = trái... - Ngoài người lao động nông thôn, có thể giảng dạy nhằm nâng cao kiến thức, kỹ năng nghề cho các lao động khác có nhu cầu. - Là mô đun thực hành có tiếp xúc với thuốc hóa học đòi hỏi phải cẩn thận, đảm bảo an toàn cho người thực hiện và đảm bảo vệ sinh môi trường. 2. Hướng dẫn một số điểm chính về phương pháp giảng dạy mô đun đào tạo Mô đun này có cả phần lý thuyết và thực hành, nên tiến hành song song vừa học lý thuyết vừa học thực hành để học viên dễ nhớ và tiếp thu bài học tốt. - Phần lý thuyết + Giáo viên sử dụng nhiều phương pháp giảng dạy, nhưng chú trọng phương pháp giảng dạy tích cực như: Nêu vấn đề, đàm thoại, chuyển giao phương pháp phát triển công nghệ có sự tham gia (PTD), lớp học hiện trường (FFS) và khuyến nông thị trường… để phát huy tính tích cực của học viên. + Giáo viên sử dụng các học cụ trực quan như: Mô hình, bảng biểu, tranh ảnh, băng đĩa về Chăm sóc xoài để học viên nắm bắt kiến thức một cách dễ dàng. - Phần thực hành: Hướng dẫn thực hành theo phương pháp làm mẫu + Giáo viên mời một học viên trong lớp đã thạo bài thực hành hiện làm mẫu từng bước, cả lớp chú ý theo dõi, sau đó mỗi học viên tự thực hiện lại nhiều lần cho đến khi đạt yêu cầu kỹ thuật trong phạm vi thời gian quy định; + Giáo viên khuyến khích thái độ tự tin và mạnh dạn của học viên trong thực hành và giúp học viên tự kiểm tra việc thực hiện của chính bản thân họ; + Giáo viên nhận xét kỹ năng thực hành của học viên, nêu ra những trở ngại, sai sót đã hoặc có thể gặp phải trong khi thực hiện công việc và cách khắc phục. 3. Những trọng tâm chương trình cần chú ý - Phần lý thuyết: Cách bón phân cho cây xoài ; Cách tỉa cành, tạo tán, xử lý ra hoa xoài . - Phần thực hành: + Bón phân; Tỉa cành tạo tán cho cây xoài + Xử lý ra hoa, tỉa quả cho xoài + Phòng trừ dịch hại 4. Tài liệu cần tham khảo 1. Nguyễn Phước Tuyên và Võ Hùng Nhiệm, 2001. Kỹ Thuật trồng xoài. NXBNN. 2. Nguyễn Mạnh Chinh, 2001. Chất điều hòa sinh trưởng thực vật ứng dụng trong nông nghiệp, NXBNN. 3. Trần Thế Tục, Ngô Hồng Bình, 2004. Cây xoài và kỹ thuật trồng, NXB Lao động xã hội. 4. Võ Thế Truyền, Huỳnh Trí Đức, Huỳnh Văn Thành, 2003. Kỹ thuật trồng xoài, Sổ tay kỹ thuật trồng cây ăn quả miền Trung và miền Nam. Nhà xuất bản Nông Nghiệp. 5. Trần Văn Hâu, 2008. Giáo trình xử lý ra hoa cây ăn trái. NXB Đại học quốc gia TP Hồ Chí Minh. 6. Viện cây ăn quả Miền Nam, 2009. Giới thiệu giống cây ăn quả phổ biến Miền Nam. NXBNN TP Hồ Chí Minh. CHƯƠNG TRÌNH MÔ ĐUN Tên mô đun: Trồng và chăm sóc ổi Mã số mô đun: MĐ 03 Nghề: Trồng xoài, ổi, chôm chôm CHƯƠNG TRÌNH MÔ ĐUN: TRỒNG VÀ CHĂM SÓC ỔI Mã số mô đun: MĐ 03 Thời gian mô đun: 96 (Lý thuyết: 16 giờ ; Thực hành: 76 giờ; Kiểm tra hết mô đun: 4 giờ) I. VỊ TRÍ, TÍNH CHẤT CỦA MÔ ĐUN 1. Vị trí: Mô đun Trồng và chăm sóc ổi được dạy sau mô đun Chuẩn bị trước khi trồng, có thể học song song các mô Trồng và chăm sóc xoài, Trồng và chăm sóc chôm chôm. Học trước mô đun Thu hoạch và bảo quản, Tiêu thụ sản phẩm. 2. Tính chất: Là mô đun tích hợp giữa kiến thức và kỹ năng thực hành nghề Trồng xoài, ổi, chôm chôm, một trong các mô đun trọng tâm trong chương trình dạy nghề trình độ sơ cấp nghề của nghề, thực hiện chủ yếu ở ngoài thực địa. II. MỤC TIÊU MÔ ĐUN 1. Kiến thức - Mô tả các bước thao tác kỹ thuật của quá trình trồng cây ổi; - Trình bày được cách tưới nước, bón phân, tỉa cành-tạo tán cho ổi ; - Mô tả được triệu chứng gây hại và hình thái của một số loại dịch hại chính. 2. Kỹ năng - Tính đúng số cây giống ổi cần trồng và trồng cây đúng yêu cầu kỹ thuật; - Thực hiện được các bước phòng trừ dịch hại hiệu quả trên cây ổi; - Tưới nước, bón phân, tỉa cành-tạo tán cho ổi đúng yêu cầu kỹ thuật. 3. Thái độ - Tuân thủ nghiêm ngặt quy trình kỹ thuật khi thực hiện công việc. Có ý thức bảo vệ môi trường. III. NỘI DUNG MÔ ĐUN 1. Nội dung tổng quát và phân phối thời gian Số TT Tên các bài trong mô đun Thời gian (giờ chuẩn) Tổng số Lý thuyết Thực hành Kiểm tra * 1 Trồng mới ổi 24 4 19 1 2 Tưới và tiêu nước cho ổi 12 2 10 3 Làm cỏ, bón phân cho ổi 12 2 9 1 4 Tỉa cành tạo tán và chăm sóc quả 16 3 12 1 5 Phòng trừ dịch hại chính trên cây ổi 28 5 22 1 Kiểm tra hết mô đun 4 4 Cộng 96 16 72 8 Ghi chú: *Thời gian kiểm tra tích hợp giữa lý thuyết với thực hành được tính vào giờ thực hành. 2. Nội dung chi tiết Bài 1: Trồng mới ổi Thời gian: 24 giờ Mục tiêu: - Xác định được các đặc tính cơ bản của cây ổi và tình hình sản xuất và tiêu thụ ổi tại thời điểm trồng. - Thực hiện được các thao tác kỹ thuật trồng ổi như: đặt cây, lấp đất, giữ cho cây đứng vững sau trồng, tưới nước, che nắng và phủ gốc cho cây ổi mới trồng. 1.1 Đặc điểm của cây ổi 1.1. 1. Nguồn gốc, giá trị kinh tế và tình hình sản xuất 1.1.1.1. Nguồn gốc cây ổi 1.1.1.2. Sự phân bố của cây ổi 1.1.1.3. Giá trị dinh dưỡng và kinh tế của cây ổi 1.1.1.4. Tình hình sản xuất ổi 1.1.1.5. Giới thiệu một số giống ổi trồng phổ biến 1.2. Đặc tính thực vật của cây ổi 1.2.1. Rễ cây ổi 1.2.2. Thân cây ổi 1.2.3. Lá, tán lá cây ổi 1.2.4. Hoa và quả ổi 1.3. Thực hiện trồng ổi 1.3.1. Xử lý hố trồng 1.3.2. Đảo phân trong hố trước khi trồng 1.3.3. Kiểm tra cây giống trước khi đặt 1.3.4. Đặt cây vào hố 1.3.5. Lấp đất 1.3.5.1. Xác định độ sâu lấp đất 1.3.5.2. Chuẩn bị đất để lấp 1.3.5.3. Lấp đất quanh bầu cây 1.4. Cắm cọc giữ cho cây đứng vững 1.4.1. Xác định cách cắm cọc 1.4.2. Chuẩn bị cọc cắm 1.4.3. Cắm và buộc (cột) cọc để giữ cây 1.5. Tưới nước giữ ẩm cho cây sau trồng 1.5.1. Xác định lượng nước tưới 1.5.2. Giữ ẩm thường xuyên 1.6. Che nắng cho cây sau trồng 1.6.1. Xác định cách che nắng 1.6.2. Xác định vật liệu che nắng 1.6.3. Che nắng cho cây 1.7. Phủ (tủ) gốc cho cây mới trồng 1.7.1. Xác định vật liệu phủ 1.7.2. Chuẩn bị vật liệu phủ 1.7.3. Phủ đều vật liệu quanh gốc cây Bài 2: Tưới và tiêu nước cho ổi Thời gian: 12 giờ Mục tiêu: - Trình bày được cách xác định độ ẩm đất, thời điểm tưới và tiêu nước cho cây ổi ; - Tưới và tiêu nước phù hợp với yêu cầu nước của cây ổi . 1.1. Xác định nhu cầu nước của cây 1.2. Tưới nước cho ổi 1.2.1. Chuẩn bị hệ thống tưới cho ổi 1.2.2. Xác định thời điểm tưới nước cho cây 1.2.3. Tưới nước cho ổi 1.3. Tiêu nước cho cây 1.3.1. Chuẩn bị hệ thống tiêu nước cho ổi 1.3.2. Xác định tác hại của sự ngập úng đối với cây ổi 1.3.3. Tiêu nước cho vườn ổi Bài 3: Làm cỏ, bón phân cho ổi Thời gian: 12 giờ Mục tiêu: - Làm sạch cỏ trên vườn trồng trước khi bón phân. - Trình bày được nhu cầu phân bón và cách bón phân cho cây ổi ; - Xác định được loại phân bón thích hợp, tính được lượng phân bón và chuẩn bị đầy đủ phân trước khi bón; - Bón được phân cho ổi theo nguyên tắc 5 đúng. 1.1. Tác hại của cỏ dại 1.2. Xác định loại cỏ dại trong vườn ổi 1.3. Xác định thời điểm và phương pháp làm cỏ 1.4. Phòng cỏ dại trong vườn ổi 1.4.1. Trồng xen 1.4.2. Che phủ 1.5. Trừ cỏ dại trong vườn ổi 1.5.1. Trừ cỏ dại bằng phương pháp thủ công 1.5.2. Trừ cỏ dại bằng phương pháp cơ giới 1.5.3. Trừ cỏ dại bằng thuốc hóa học 1.6. Xác định nhu cầu dinh dưỡng của cây ổi 1.6.1. Xác định nhu cầu dinh dưỡng đạm 1.6.2. Xác định nhu cầu dinh dưỡng lân 1.6.3. Xác định nhu cầu dinh dưỡng kali 1.6.4. Xác định nhu cầu dinh dưỡng vi lượng 1.7. Xác định loại phân bón 1.7.1. Xác định các loại phân bón cho ổi 1.7.2. Tính lượng phân bón 1.8. Chuẩn bị trước khi bón 1.8.1. Chuẩn bị phân bón 1.8.2. Chuẩn bị dụng cụ để bón phân 1.9. Bón phân cho ổi 1.9.1. Bón phân giai đoạn kiến thiết cơ bản 1.9.2. Bón phân giai đoạn kinh doanh 1.10. Bón phân cho ổi theo nguyên tắc 5 đúng 1.10.1. Bón đúng loại phân 1.10.2. Bón đúng nhu cầu sinh lý của cây ổi 1.13.3. Bón đúng điều kiện đất đai và ngoại cảnh 1.10.4. Bón đúng lúc 1.10.5. Bón đúng phương pháp Bài 4: Tỉa cành tạo tán và chăm sóc quả Thời gian: 16 giờ Mục tiêu: - Trình bày được đặc điểm của tán lá cây ổi ; - Xác định được các cành lá của tán cây ổi cần để tạo tán cần cắt tỉa và cách vệ sinh vết cắt; - Cắt tỉa và tạo tán cây ổi đúng yêu cầu kỹ thuật; - Tỉa quả và bao trái đúng kỹ thuật. 1.1. Định hình tán cây 1.1.1. Tìm hiểu đặc điểm tán cây ổi 1.1.2. Xác định tán cây ổi 1.2. Tỉa cành 1.2.1. Xác định cành cần tỉa 1.2.2. Thực hiện cắt tỉa cành 1.3. Tạo tán cho ổi 1.4. Tỉa quả, bao quả cho ổi 1.4.1. Tỉa quả 1.4.2. Bao quả Bài 5: Phòng trừ dịch hại chính trên cây ổi Thời gian: 28 giờ Mục tiêu: - Xác định đúng các triệu chứng gây hại của các loại dịch hại chính như sâu, bệnh... trên cây ổi - Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) để phòng trừ loại dịch ổi theo nguyên tắc 4 đúng; - Có trách nhiệm khi sử dụng thuốc BVTV và có trách nhiệm sản xuất sản phẩm đạt tiêu chuẩn nông nghiệp sạch theo hương GAP. 1.1. Tìm hiểu về dịch hại trên ổi 1.1.1. Khái niệm 1.1.2. Đặc điểm chung 1.1.3. Một số nhóm dịch hại trên cây ổi 1.2. Phòng trừ sâu hại ổi 1.2.1. Ruồi đục quả 1.2.2. Rệp sáp phấn 1.2.3. Bọ cánh phấn 1.2.4. Rầy mềm 1.2.5. Sâu đục trái 1.2.6. Sâu đục cành 1.2.7. Bọ xít hại trái 1.3. Phòng trừ bệnh hại ổi 1.3.1. Bệnh thán thư 1.3.2. Bệnh đốm mắt ếch 1.3.3. Bệnh gỉ sắt 1.3.4. Bệnh ghẻ 1.3.5. Bệnh sương mai 1.3.6. Bệnh muội đen (bồ hóng) 1.3.7. Bệnh đốm rong 1.3.8. Bệnh héo khô 1.3.9. Bệnh thối đen trái 1.3.10. Bệnh sinh lý IV. ĐIỀU KIỆN THỰC HIỆN MÔ ĐUN Tài liệu giảng dạy Giáo trình dạy nghề mô đun Trồng và chăm sóc ổi trong chương trình dạy nghề trình độ sơ cấp nghề của nghề Trồng xoài, ổi, chôm chôm. Điều kiện về thiết bị dạy học và phụ trợ Máy tính, máy chiếu, phim tài liệu, tranh ảnh, băng, dĩa hướng dẫn chăm sóc ổi . 3. Điều kiện về cơ sở vật chất - Phòng học có đủ bảng, bàn ghế cho lớp học có 30 người. - Cần có 0,1 ha ổi từ sau trồng, 1 năm, 5 năm, đang ra hoa và đang có quả. Cần 0,1 ha, có thể mượn (thuê, mướn) vườn của các cơ sở trồng ổi ở gần nơi tổ chức lớp học. - Các loại dụng cụ tưới nước, phun thuốc, bón phân, tỉa cành tạo tán, tỉa hoa, quả ổi và thang trèo, dây bảo hiểm. Các loại dụng cụ, trang thiết bị này cũng có thể liên kết hay mượn các cơ sở trồng ổi ở gần nơi tổ chức lớp học. - Phân urê; phân supperlân; phân cloruakali; phân chuồng; thuốc bảo vệ thực vật… Mỗi loại đủ dùng cho 0,1 ha ổi . 4. Điều kiện khác Các dụng cụ bảo hộ lao động, giáo viên hỗ trợ dạy thực hành và một nông dân lành nghề về lĩnh vực cụ thể như phòng trừ dịch hại, tỉa cành tạo tán… hỗ trợ làm mẫu. V. PHƯƠNG PHÁP VÀ NỘI DUNG ĐÁNH GIÁ 1. Phương pháp đánh giá - Kiểm tra định kỳ (tích hợp cả lý thuyết và thực hành): Giáo viên quan sát và theo dõi thao tác, thái độ thực hiện, đảm bảo an toàn trong quá trình thực hành của học viên. - Kiểm tra kết thúc mô đun + Kiểm tra theo nhóm (mỗi nhóm từ 3-5 học viên) thực hiện: + Mỗi nhóm học viên thực hiện tính lượng phân bón, bón phân tỉa cành, tạo tán, tỉa quả cho 03 cây ổi 3 năm tuổi. + Kiểm tra cá nhân: Tỉa cành tạo tán. 2. Nội dung đánh giá - Lý thuyết: Kiểm tra vấn đáp về các bước thực hiện để phòng trừ từng loại dịch hại cụ thể trên cây ổi, các bước thực hiện tỉa cành tạo tán. - Thực hành: Chọn loại phân, tính lượng phân và bón phân cho cây ổi 3 năm tuổi theo các nội dung như: xới mặt đất, tạo rãnh quanh tán, bón đều phân và lấp đất kín phân; Tỉa cành, tạo tán, tỉa quả. VI. HƯỚNG DẪN THỰC HIỆN MÔ ĐUN 1. Phạm vi áp dụng chương trình - Chương trình mô đun Trồng và chăm sóc ổi được áp dụng cho các khóa đào tạo nghề trình độ sơ cấp và dạy nghề dưới 3 tháng, trước hết là các khóa đào tạo nghề phục vụ cho Đề án đào tạo nghề cho lao động nông thôn dến năm 2020. - Chương trình mô đun Trồng và chăm sóc ổi có thể sử dụng dạy độc lập hoặc cùng một số mô đun khác cho các khoá tập huấn hoặc dạy nghề dưới 3 tháng (dạy nghề thường xuyên). - Chương trình được áp dụng ở những vùng trồng ổi. Nếu áp dụng theo vùng, miền cần chú ý một số từ địa phương, ví dụ: leng = xẻng, bón phân = rắc phân hay rải phân, quả = trái... - Ngoài người lao động nông thôn, có thể giảng dạy nhằm nâng cao kiến thức, kỹ năng nghề cho các lao động khác có nhu cầu. - Là mô đun thực hành có tiếp xúc với thuốc hóa học đòi hỏi phải cẩn thận, đảm bảo an toàn cho người thực hiện và đảm bảo vệ sinh môi trường. 2. Hướng dẫn một số điểm chính về phương pháp giảng dạy mô đun đào tạo Mô đun này có cả phần lý thuyết và thực hành, nên tiến hành song song vừa học lý thuyết vừa học thực hành để học viên dễ nhớ và tiếp thu bài học tốt. - Phần lý thuyết + Giáo viên sử dụng nhiều phương pháp giảng dạy, nhưng chú trọng phương pháp giảng dạy tích cực như: Nêu vấn đề, đàm thoại, chuyển giao phương pháp phát triển công nghệ có sự tham gia (PTD), lớp học hiện trường (FFS) và khuyến nông thị trường… để phát huy tính tích cực của học viên. + Giáo viên sử dụng các học cụ trực quan như: Mô hình, bảng biểu, tranh ảnh, băng đĩa về Trồng và chăm sóc ổi để học viên nắm bắt kiến thức một cách dễ dàng. - Phần thực hành: Hướng dẫn thực hành theo phương pháp làm mẫu + Giáo viên mời một học viên trong lớp đã thạo bài thực hành hiện làm mẫu từng bước, cả lớp chú ý theo dõi, sau đó mỗi học viên tự thực hiện lại nhiều lần cho đến khi đạt yêu cầu kỹ thuật trong phạm vi thời gian quy định; + Giáo viên khuyến khích thái độ tự tin và mạnh dạn của học viên trong thực hành và giúp học viên tự kiểm tra việc thực hiện của chính bản thân họ; + Giáo viên nhận xét kỹ năng thực hành của học viên, nêu ra những trở ngại, sai sót đã hoặc có thể gặp phải trong khi thực hiện công việc và cách khắc phục. 3. Những trọng tâm chương trình cần chú ý - Phần lý thuyết: Cách bón phân cho cây ổi ; Cách tỉa cành, tạo tán, phòng trừ sâu bệnh . - Phần thực hành: + Bón phân; Tỉa cành tạo tán cho cây ổi + Làm cỏ bón phân, tỉa quả, bao trái cho ổi + Phòng trừ dịch hại 4. Tài liệu cần tham khảo 1. Trung tâm nghiên cứu nông nghiệp vùng núi phía Bắc, 2011. Kỹ thuật trồng cây ổi Đài Loan. ( 2. Nguyễn Mạnh Chinh, Chất điều hòa sinh trưởng thực vật ứng dụng trong nông nghiệp, NXBNN, 2001. 3. Nguyễn Văn Kế, 2001. Cây ăn quả nhiệt đới quyển, NXBNN TP Hồ CHí Minh 4. Lê Thanh Phong, Nguyễn Bảo Vệ, 2005. Giáo trình cây ăn trái. Tủ sách Đại Học Cần Thơ. 5. Trung tâm khuyến nông quốc gia, 2013. Tập huấn kỹ thuật trồng, bảo quản ổi cao sản Tứ Quý. Bộ NN và PTNT. 6. Viện cây ăn quả Miền Nam, 2009. Giới thiệu giống cây ăn quả phổ biến Miền Nam. NXBNN TP Hồ Chí Minh. CHƯƠNG TRÌNH MÔ ĐUN Tên mô đun: Trồng và chăm sóc chôm chôm Mã số mô đun: MĐ 04 Nghề: Trồng xoài, ổi, chôm chôm CHƯƠNG TRÌNH MÔ ĐUN: TRỒNG VÀ CHĂM SÓC CHÔM CHÔM Mã số mô đun: MĐ 04 Thời gian mô đun: 96 (Lý thuyết: 16 giờ ; Thực hành: 76 giờ; Kiểm tra hết mô đun: 4 giờ) I. VỊ TRÍ, TÍNH CHẤT CỦA MÔ ĐUN 1. Vị trí: Mô đun Trồng và chăm sóc chôm chôm được dạy sau mô đun Chuẩn bị trước khi trồng, có thể học song song các mô Trồng và chăm sóc ổi, Trồng và chăm sóc chôm xoài. Học trước mô đun Thu hoạch và bảo quản, Tiêu thụ sản phẩm. 2. Tính chất: Là một trong các mô đun trọng tâm trong chương trình dạy nghề trình độ sơ cấp nghề của nghề, thực hiện chủ yếu ở ngoài thực địa. II. MỤC TIÊU MÔ ĐUN 1. Kiến thức - Mô tả các bước thao tác kỹ thuật của quá trình trồng cây chôm chôm; - Trình bày được cách tưới nước, bón phân, tỉa cành-tạo tán cho chôm chôm; - Mô tả được triệu chứng gây hại và hình thái của một số loại dịch hại chính; - Nêu được kỹ thuật xử lý ra hoa, tỉa hoa, tỉa quả cho chôm chôm. 2. Kỹ năng - Tính đúng số cây giống chôm chôm cần trồng và trồng cây đúng yêu cầu kỹ thuật; - Nhận biết được triệu chứng gây hại và hình thái của một số loại dịch hại chính; - Thực hiện được các bước phòng trừ dịch hại hiệu quả trên cây chôm chôm; - Tưới nước, bón phân, tỉa cành-tạo tán cho chôm chôm đúng yêu cầu kỹ thuật; - Xử lý ra hoa, tỉa hoa, tỉa quả cho chôm chôm đúng kỹ thuật. 3. Thái độ - Tuân thủ nghiêm ngặt quy trình kỹ thuật khi thực hiện công việc. Có ý thức bảo vệ môi trường. III. NỘI DUNG MÔ ĐUN 1. Nội dung tổng quát và phân phối thời gian Số TT Tên các bài trong mô đun Thời gian (giờ chuẩn) Tổng số Lý thuyết Thực hành Kiểm tra * 1 Trồng mới chôm chôm 20 3 16 1 2 Tưới và tiêu nước cho chôm chôm 12 2 10 3 Làm cỏ, bón phân cho chôm chôm 12 2 9 1 4 Tỉa cành, tạo tán 12 2 9 1 5 Xử lý ra hoa 16 3 13 6 Phòng trừ dịch hại chính trên cây chôm chôm 20 4 15 1 Kiểm tra hết mô đun 4 4 Cộng 96 16 72 8 Ghi chú: *Thời gian kiểm tra tích hợp giữa lý thuyết với thực hành được tính vào giờ thực hành. 2. Nội dung chi tiết Bài 1: Trồng mới chôm chôm Thời gian: 20 giờ Mục tiêu: - Xác định được các đặc tính cơ bản của cây chôm chôm và tình hình sản xuất và tiêu thụ chôm chôm tại thời điểm trồng. - Thực hiện được các thao tác kỹ thuật trồng chôm chôm như: đặt cây, lấp đất, giữ cho cây đứng vững sau trồng, tưới nước, che nắng và phủ gốc cho cây chôm chôm mới trồng. 1.1 Đặc điểm của cây chôm chôm 1.1. 1. Nguồn gốc, giá trị kinh tế và tình hình sản xuất 1.1.1.1. Nguồn gốc cây chôm chôm 1.1.1.2. Sự phân bố của cây chôm chôm 1.1.1.3. Giá trị dinh dưỡng và kinh tế của cây chôm chôm 1.1.1.4. Tình hình sản xuất chôm chôm 1.1.1.5. Giới thiệu một số giống chôm chôm trồng phổ biến 1.2. Đặc tính thực vật của cây chôm chôm 1.2.1. Rễ cây chôm chôm 1.2.2. Thân cây chôm chôm 1.2.3. Lá, tán lá cây chôm chôm 1.2.4. Hoa và quả chôm chôm 1.3. Thực hiện trồng chôm chôm 1.3.1. Xử lý hố trồng 1.3.2. Đảo phân trong hố trước khi trồng 1.3.3. Kiểm tra cây giống trước khi đặt 1.3.4. Đặt cây vào hố 1.3.5. Lấp đất 1.3.5.1. Xác định độ sâu lấp đất 1.3.5.2. Chuẩn bị đất để lấp 1.3.5.3. Lấp đất quanh bầu cây 1.4. Cắm cọc giữ cho cây đứng vững 1.4.1. Xác định cách cắm cọc 1.4.2. Chuẩn bị cọc cắm 1.4.3. Cắm và buộc (cột) cọc để giữ cây 1.5. Tưới nước giữ ẩm cho cây sau trồng 1.5.1. Xác định lượng nước tưới 1.5.2. Giữ ẩm thường xuyên 1.6. Che nắng cho cây sau trồng 1.6.1. Xác định cách che nắng 1.6.2. Xác định vật liệu che nắng 1.6.3. Che nắng cho cây 1.7. Phủ (tủ) gốc cho cây mới trồng 1.7.1. Xác định vật liệu phủ 1.7.2. Chuẩn bị vật liệu phủ 1.7.3. Phủ đều vật liệu quanh gốc cây Bài 2: Tưới và tiêu nước cho chôm chôm Thời gian: 12 giờ Mục tiêu: - Trình bày được cách xác định độ ẩm đất, thời điểm tưới và tiêu nước cho cây chôm chôm ; - Tưới và tiêu nước phù hợp với yêu cầu nước của cây chôm chôm . 1.1. Xác định nhu cầu nước của cây 1.2. Tưới nước cho chôm chôm 1.2.1. Chuẩn bị hệ thống tưới cho chôm chôm 1.2.2. Xác định thời điểm tưới nước cho cây 1.2.3. Tưới nước cho chôm chôm 1.3. Tiêu nước cho cây 1.3.1. Chuẩn bị hệ thống tiêu nước cho chôm chôm 1.3.2. Xác định tác hại của sự ngập úng đối với cây chôm chôm 1.3.3. Tiêu nước cho vườn chôm chôm Bài 3: Làm cỏ, bón phân cho chôm chôm Thời gian: 12 giờ Mục tiêu: - Làm sạch cỏ trên vườn trồng trước khi bón phân. - Trình bày được nhu cầu phân bón và cách bón phân cho cây chôm chôm ; - Xác định được loại phân bón thích hợp, tính được lượng phân bón và chuẩn bị đầy đủ phân trước khi bón; - Bón được phân cho chôm chôm theo nguyên tắc 5 đúng. 1.1. Tác hại của cỏ dại 1.2. Xác định loại cỏ dại trong vườn chôm chôm 1.3. Xác định thời điểm và phương pháp làm cỏ 1.4. Phòng cỏ dại trong vườn chôm chôm 1.4.1. Trồng xen 1.4.2. Che phủ 1.5. Trừ cỏ dại trong vườn chôm chôm 1.5.1. Trừ cỏ dại bằng phương pháp thủ công 1.5.2. Trừ cỏ dại bằng phương pháp cơ giới 1.5.3. Trừ cỏ dại bằng thuốc hóa học 1.6. Xác định nhu cầu dinh dưỡng của cây chôm chôm 1.6.1. Xác định nhu cầu dinh dưỡng đạm 1.6.2. Xác định nhu cầu dinh dưỡng lân 1.6.3. Xác định nhu cầu dinh dưỡng kali 1.6.4. Xác định nhu cầu dinh dưỡng vi lượng 1.7. Xác định loại phân bón 1.7.1. Xác định các loại phân bón cho chôm chôm 1.7.2. Tính lượng phân bón 1.8. Chuẩn bị trước khi bón 1.8.1. Chuẩn bị phân bón 1.8.2. Chuẩn bị dụng cụ để bón phân 1.9. Bón phân cho chôm chôm 1.9.1. Bón phân giai đoạn kiến thiết cơ bản 1.9.2. Bón phân giai đoạn kinh doanh 1.10. Bón phân cho chôm chôm theo nguyên tắc 5 đúng 1.10.1. Bón đúng loại phân 1.10.2. Bón đúng nhu cầu sinh lý của cây chôm chôm 1.13.3. Bón đúng điều kiện đất đai và ngoại cảnh 1.10.4. Bón đúng lúc 1.10.5. Bón đúng phương pháp Bài 4: Tỉa cành, tạo tán Thời gian: 12 giờ Mục tiêu: - Trình bày được đặc điểm của tán lá cây chôm chôm ; - Xác định được các cành lá của tán cây chôm chôm cần để tạo tán cần cắt tỉa và cách vệ sinh vết cắt; - Cắt tỉa và tạo tán cây chôm chôm đúng yêu cầu kỹ thuật; 1.1. Định hình tán cây 1.1.1. Tìm hiểu đặc điểm tán cây chôm chôm 1.1.2. Xác định tán cây chôm chôm 1.2. Tỉa cành 1.2.1. Xác định cành cần tỉa 1.2.2. Thực hiện cắt tỉa cành 1.3. Tạo tán cho chôm chôm Bài 5: Xử lý ra hoa Thời gian: 16 giờ Mục tiêu: - Trình bày được đặc điểm ra hoa kết quả của cây chôm chôm ; - Nêu được cách xử lý ra hoa trái vụ cho cây chôm chôm - Xử lý ra hoa đúng yêu cầu kỹ thuật. 1.1. Xử lý ra hoa quả vụ 1.1.1. Xác định thời điểm xử lý 1.1.2. Chuẩn bị trước khi xử lý 1.1.3. Xác định phương pháp xử lý 1.1.4. Xử lý ra hoa 1.2. Chăm sóc sau xử lý 1.2.1. Tỉa quả 1.2.2. Bao quả Bài 6: Phòng trừ dịch hại chính trên cây chôm chôm Thời gian: 20 giờ Mục tiêu: - Xác định đúng các triệu chứng gây hại của các loại dịch hại chính như sâu, bệnh... trên cây chôm chôm - Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) để phòng trừ loại dịch chôm chôm theo nguyên tắc 4 đúng; - Có trách nhiệm khi sử dụng thuốc BVTV và có trách nhiệm sản xuất sản phẩm đạt tiêu chuẩn nông nghiệp sạch theo hương GAP. 1.1. Tìm hiểu về dịch hại trên chôm chôm 1.1.1. Khái niệm 1.1.2. Đặc điểm chung 1.1.3. Một số nhóm dịch hại trên cây chôm chôm 1.2. Phòng trừ sâu hại chôm chôm 1.2.1. Rệp sáp 1.2.1. Sâu ăn bông 1.2.1. Sâu đục trái 1.3. Phòng trừ bệnh hại chôm chôm 1.3.1. Thối trái 1.3.2. Phấn trắng 1.3.3. Đốm rong 1.3.4. Bệnh cháy lá IV. ĐIỀU KIỆN THỰC HIỆN MÔ ĐUN 1. Tài liệu giảng dạy Giáo trình dạy nghề mô đun Trồng và chăm sóc chôm chôm trong chương trình dạy nghề trình độ sơ cấp nghề của nghề Trồng chôm chôm, ổi, chôm chôm. Điều kiện về thiết bị dạy học và phụ trợ Máy tính, máy chiếu, phim tài liệu, tranh ảnh, băng, dĩa hướng dẫn chăm sóc chôm chôm . 3. Điều kiện về cơ sở vật chất - Phòng học có đủ bảng, bàn ghế cho lớp học có 30 người. - Cần có 0,1 ha chôm chôm từ sau trồng, 1 năm, 5 năm, đang ra hoa và đang có quả. Cần 0,1 ha, có thể mượn (thuê, mướn) vườn của các cơ sở trồng chôm chôm ở gần nơi tổ chức lớp học. - Các loại dụng cụ tưới nước, phun thuốc, bón phân, tỉa cành tạo tán, xử lý ra hoa, thụ phấn, tỉa hoa, quả chôm chôm và dụng cụ chiếu sáng, thang trèo, dây bảo hiểm. Các loại dụng cụ, trang thiết bị này cũng có thể liên kết hay mượn các cơ sở trồng chôm chôm ở gần nơi tổ chức lớp học. - Phân urê; phân supperlân; phân cloruakali; phân chuồng; Thuốc xử lý ra hoa… Mỗi loại đủ dùng cho 0,1 ha chôm chôm . - Các dụng cụ để trèo cây, xử lý ra hoa… đủ dùng cho cá nhân học viên hay nhóm học viên của lớp học (có thể mượn của cơ sở trồng chôm chôm ở gần lớp học). 4. Điều kiện khác Các dụng cụ bảo hộ lao động, giáo viên hỗ trợ dạy thực hành và một nông dân lành nghề về lĩnh vực cụ thể như xử lý ra hoa, tỉa cành tạo tán… hỗ trợ làm mẫu. V. PHƯƠNG PHÁP VÀ NỘI DUNG ĐÁNH GIÁ 1. Phương pháp đánh giá - Kiểm tra định kỳ (tích hợp cả lý thuyết và thực hành): Giáo viên quan sát và theo dõi thao tác, thái độ thực hiện, đảm bảo an toàn trong quá trình thực hành của học viên. - Kiểm tra kết thúc mô đun + Kiểm tra theo nhóm (mỗi nhóm từ 3-5 học viên) thực hiện: + Mỗi nhóm học viên thực hiện tính lượng phân bón, bón phân tỉa cành, tạo tán, tỉa hoa, tỉa quả cho 03 cây chôm chôm 5 năm tuổi. + Kiểm tra cá nhân: Xử lý ra hoa trái vụ cho chôm chôm . 2. Nội dung đánh giá - Lý thuyết: Kiểm tra vấn đáp về các bước thực hiện để phòng trừ từng loại dịch hại cụ thể trên cây chôm chôm, các bước thực hiện xử lý ra hoa. - Thực hành: Chọn loại phân, tính lượng phân và bón phân cho cây chôm chôm 5 năm tuổi theo các nội dung như: xới mặt đất, tạo rãnh quanh tán, bón đều phân và lấp đất kín phân; Tỉa cành, tạo tán, tỉa quả. VI. HƯỚNG DẪN THỰC HIỆN MÔ ĐUN 1. Phạm vi áp dụng chương trình - Chương trình mô đun Trồng và chăm sóc chôm chôm được áp dụng cho các khóa đào tạo nghề trình độ sơ cấp và dạy nghề dưới 3 tháng, trước hết là các khóa đào tạo nghề phục vụ cho Đề án đào tạo nghề cho lao động nông thôn dến năm 2020. - Chương trình mô đun Trồng và chăm sóc chôm chôm có thể sử dụng dạy độc lập hoặc cùng một số mô đun khác cho các khoá tập huấn hoặc dạy nghề dưới 3 tháng (dạy nghề thường xuyên). - Chương trình được áp dụng ở những vùng trồng chôm chôm. Nếu áp dụng theo vùng, miền cần chú ý một số từ địa phương, ví dụ: leng = xẻng, bón phân = rắc phân hay rải phân, quả = trái... - Ngoài người lao động nông thôn, có thể giảng dạy nhằm nâng cao kiến thức, kỹ năng nghề cho các lao động khác có nhu cầu. - Là mô đun thực hành có tiếp xúc với thuốc hóa học đòi hỏi phải cẩn thận, đảm bảo an toàn cho người thực hiện và đảm bảo vệ sinh môi trường. 2. Hướng dẫn một số điểm chính về phương pháp giảng dạy mô đun đào tạo Mô đun này có cả phần lý thuyết và thực hành, nên tiến hành song song vừa học lý thuyết vừa học thực hành để học viên dễ nhớ và tiếp thu bài học tốt. - Phần lý thuyết + Giáo viên sử dụng nhiều phương pháp giảng dạy, nhưng chú trọng phương pháp giảng dạy tích cực như: Nêu vấn đề, đàm thoại, chuyển giao phương pháp phát triển công nghệ có sự tham gia (PTD), lớp học hiện trường (FFS) và khuyến nông thị trường… để phát huy tính tích cực của học viên. + Giáo viên sử dụng các học cụ trực quan như: Mô hình, bảng biểu, tranh ảnh, băng đĩa về Chăm sóc chôm chôm để học viên nắm bắt kiến thức một cách dễ dàng. - Phần thực hành: Hướng dẫn thực hành theo phương pháp làm mẫu + Giáo viên mời một học viên trong lớp đã thạo bài thực hành hiện làm mẫu từng bước, cả lớp chú ý theo dõi, sau đó mỗi học viên tự thực hiện lại nhiều lần cho đến khi đạt yêu cầu kỹ thuật trong phạm vi thời gian quy định; + Giáo viên khuyến khích thái độ tự tin và mạnh dạn của học viên trong thực hành và giúp học viên tự kiểm tra việc thực hiện của chính bản thân họ; + Giáo viên nhận xét kỹ năng thực hành của học viên, nêu ra những trở ngại, sai sót đã hoặc có thể gặp phải trong khi thực hiện công việc và cách khắc phục. 3. Những trọng tâm chương trình cần chú ý - Phần lý thuyết: Cách bón phân cho cây chôm chôm ; Cách tỉa cành, tạo tán, xử lý ra hoa chôm chôm . - Phần thực hành: + Bón phân; Tỉa cành tạo tán cho cây chôm chôm + Xử lý ra hoa, tỉa quả cho chôm chôm + Phòng trừ dịch hại 4. Tài liệu cần tham khảo 1. Nguyễn Trịnh Nhất Hằng, 2001. Kỹ thuật trồng chôm chôm, NXBNN. 2. Phạm Văn Duệ, 2005. Kỹ thuật trồng cây ăn quả, NXB Hà Nội. 3. Võ Thanh Hoàng, Lê Thanh Phong, Dương Minh (1999). Cây chôm chôm, NXBNN Hà Nội. 4. Viện cây ăn quả Miền Nam, 2009. Cẩm nang sản xuất và quản lý chất lượng cây giống cây ăn quả. NXBNN TP Hồ Chí Minh. 5. Trần Văn Hâu, 2008. Giáo trình xử lý ra hoa cây ăn trái. NXB Đại học quốc gia TP Hồ Chí Minh. 6. Viện cây ăn quả Miền Nam, 2003. Sổ tay hướng dẫn tiêu chuẩn vườn và kỹ thuật nhân giống cây ăn quả Miền nam, dùng cho dự án phát triển chè và cây ăn quả. NXBNN, Hà Nội. CHƯƠNG TRÌNH MÔ ĐUN Tên mô đun: Thu hoạch và bảo quản Mã số mô đun: MĐ 05 Nghề: Trồng xoài, ổi, chôm chôm CHƯƠNG TRÌNH MÔ ĐUN: THU HOẠCH VÀ BẢO QUẢN Mã số mô đun: MĐ 05 Thời gian mô đun: 52 (Lý thuyết: 8 giờ ; Thực hành: 40 giờ; Kiểm tra hết mô đun: 4 giờ) I. VỊ TRÍ, TÍNH CHẤT CỦA MÔ ĐUN 1. Vị trí: Mô đun Thu hoạch và bảo quản được dạy sau mô đun chuẩn bị trước khi trồng, Trồng và chăm sóc chôm chôm, Trồng và chăm sóc ổi, Trồng và chăm sóc xoài và sau mô đun Tiêu thụ sản phẩm trong chương trình. 2. Tính chất: Là một trong các mô đun quan trọng trong chương trình dạy nghề trình độ sơ cấp nghề của nghề, thực hiện chủ yếu ở ngoài thực địa. II. MỤC TIÊU MÔ ĐUN 1. Kiến thức: - Nêu được cách xác định thời điểm và cách thu hoạch xoài, ổi, chôm chôm ; - Hiểu biết cách bảo quản sau khi thu hoạch trái xoài, ổi, chôm chôm. 2. Kỹ năng: - Xác định được thời điểm thu hoạch và phương thức thu hoạch xoài, ổi, chôm chôm phù hợp với điều kiện trồng trọt thực tế; - Thu hoạch, bảo quản xoài, ổi, chôm chôm đúng yêu cầu kỹ thuật . 3. Thái độ: - Có trách nhiệm an toàn lao động và sản phẩm mình cung cấp cho người tiêu dùng. III. NỘI DUNG MÔ ĐUN 1. Nội dung tổng quát và phân phối thời gian SốTT Tên các bài trong mô đun Thời gian (giờ chuẩn) Tổng số Lý thuyết Thực hành Kiểm tra* 1 Xác định thời điểm thu hoạch xoài, ổi, chôm chôm 8 2 5 1 2 Chuẩn bị thu hoạch xoài, ổi, chôm chôm 8 2 5 1 3 Thu hoạch xoài, ổi, chôm chôm 16 2 13 1 4 Bảo quản xoài, ổi, chôm chôm 16 2 13 1 Kiểm tra hết mô đun 4 4 Cộng 52 8 36 8 Ghi chú: *Thời gian kiểm tra tích hợp giữa lý thuyết với thực hành được tính vào giờ thực hành. 2. Nội dung chi tiết Bài 1: Xác định thời điểm thu hoạch xoài, ổi, chôm chôm Thời gian: 8 giờ Mục tiêu: - Xác định được thời điểm thu hoạch xoài, ổi, chôm chôm ; - Chọn được phương thức thu hoạch xoài, ổi, chôm chôm phù hợp với điều kiện thực tế trồng xoài, ổi, chôm chôm . 1.1. Tìm hiểu về quả chín 1.1.1. Tìm hiểu thời gian từ ra hoa đến quả chín 1.1.2. Tìm hiểu về quả chín bói 1.1.3. Tìm hiểu về đợt quả chín rộ 1.1.4. Tìm hiểu về độ phù hợp khi thu quả 1.2. Xác định định thời gian chín 1.2.1. Xác định thời gian ra hoa 1.2.2. Tính số ngày từ ra hoa đến quả chín 1.3. Quan sát biểu hiện chín của quả trên cây 1.3.1. Quan sát hình dạng quả 1.3.2. Quan sát tầng rời cuống quả 1.3.3. Quan sát màu sắc quả 1.4. Xác định thời điểm thu hoạch xoài, ổi, chôm chôm 1.5. Chọn phương thức thu hoạch xoài, ổi, chôm chôm 1.5.1. Liệt kê các phương thức thu hoạch 1.5.2. Chọn lựa phương thức thu hoạch phù hợp Bài 2: Chuẩn bị thu hoạch xoài, ổi, chôm chôm Thời gian: 8 giờ Mục tiêu: - Chuẩn bị được những dụng cụ, trang thiết bị như: vật rẻ, mau hỏng, dụng cụ lâu bền, dụng cụ an toàn để thu hoạch xoài, ổi, chôm chôm ; - Chuẩn bị được nơi bảo quản xoài, ổi, chôm chôm sau thu hoạch phù hợp với điều kiện trồng xoài, ổi, chôm chôm của cơ sở; - Chuẩn bị đủ và đúng số nhân công để thu hoạch xoài, ổi, chôm chôm như. 1.1. Chuẩn bị dụng cụ, trang thiết bị để thu hoạch xoài, ổi, chôm chôm 1.1.1. Chuẩn bị dụng cụ, vật tư 1.1.2. Chuẩn bị trang thiết bị, máy móc 1.1.3. Chuẩn bị phương tiện vận chuyển 1.2. Chuẩn bị nơi bảo quản xoài, ổi, chôm chôm sau thu hoạch 1.3. Chuẩn bị nhân công để thu hoạch Bài 3: Thu hoạch xoài, ổi, chôm chôm Thời gian: 16 giờ Mục tiêu: + Thu hái xoài, ổi, chôm chôm và vận chuyển về nơi bảo quản đúng quy trình kỹ thuật; + Học viên có ý thực về an toàn lao động trong khi thu hái quả. 1.1. Thu quả xoài, ổi, chôm chôm 1.1.1. Đặc điểm trái xoài, ổi chôm chôm khi thu hoạch 1.1.2. Yêu cầu kỹ thuật khi thu hái 1.1.3. Thu (hái) quả 1.2. Xếp quả đã thu vào dụng cụ 1.3. Vận chuyển quả về nơi chứa Bài 4: Bảo quản xoài, ổi, chôm chôm Thời gian: 16 giờ Mục tiêu: - Nêu được các loại xoài, ổi, chôm chôm và cách xếp đặt sau khi phân loại. - Phân đúng các loại và sắp đặt riêng từng loại xoài, ổi, chôm chôm sau khi phân loại; - Bảo quản và xử lý được những bất thường trong quá trình bảo quản. 1.1. Phân loại quả xoài, ổi, chôm chôm 1.1.1. Phân loại quả xoài 1.1.2. Phân loại quả ổi 1.1.3. Phân loại quả chôm chôm 1.2. Xử lý quả xoài, ổi, chôm chôm để bảo quản 1.3. Đóng gói quả xoài, ổi, chôm chôm 1.3.1. Đóng gói quả xoài 1.3.2. Đóng gói quả ổi 1.3.3. Đóng gói quả chôm chôm 1.4. Bảo quản xoài, ổi, chôm chôm 1.4.1. Bảo quản bằng hóa chất 1.4.2. Bảo quản bằng hóa chất 1.5. Xử lý những bất thường trong quá trình bảo quản IV. ĐIỀU KIỆN THỰC HIỆN MÔ ĐUN 1. Tài liệu giảng dạy: Giáo trình dạy nghề mô đun Thu hoạch và bảo quản xoài, ổi, chôm chôm trong chương trình dạy nghề trình độ sơ cấp nghề của nghề Trồng xoài, ổi, chôm chôm . 2. Điều kiện về thiết bị dạy học và phụ trợ: Máy tính, máy chiếu, phim tài liệu, băng đĩa, tranh ảnh hướng dẫn thu hoạch và tiêu thụ xoài, ổi, chôm chôm. 3. Điều kiện về cơ sở vật chất: - Phòng học có đủ bảng, bàn ghế cho lớp học 30 người. - 0,1 ha vườn xoài, ổi, chôm chôm đang ở giai đoạn cho thu hoạch; - Các loại dụng cụ, trang thiết bị phục vụ thu hoạch (có thể mượn ở các cơ sở trồng xoài, ổi, chôm chôm ở gần nơi tổ chức lớp học) xoài, ổi, chôm chôm ; - Các dụng cụ giản đơn như dao, kéo, rổ, cần xé, thang trèo, dây bảo hiểm an toàn…đủ dùng cho lớp học có 30 người. 4. Điều kiện khác: Các dụng cụ bảo hộ lao động, giáo viên hỗ trợ dạy thực hành và một nông dân lành nghề về lĩnh vực thu hoạch và bảo quản… hỗ trợ làm mẫu. V. PHƯƠNG PHÁP VÀ NỘI DUNG ĐÁNH GIÁ 1. Phương pháp đánh giá - Kiểm tra định kỳ (tích hợp cả lý thuyết và thực hành): Giáo viên quan sát và theo dõi thao tác, thái độ thực hiện, đảm bảo an toàn trong quá trình thực hành của học viên. - Kiểm tra kết thúc mô đun: Kiếm tra theo nhóm (mỗi nhóm từ 3-5 học viên) thực hiện: + Xác định thời điểm và thu hoạch quả của 1 cây xoài, ổi, chôm chôm ở 5 năm tuổi (vườn đang có các cây từ bắt đầu quả chín đến chín rộ) đang có quả. - Kiểm tra cá nhân: kỹ thuật bảo quản trái xoài, ổi, chôm chôm. 2. Nội dung đánh giá - Lý thuyết: + Kiểm tra vấn đáp về cách xác định thời điểm thu quả và cách thu quả xoài, ổi, chôm chôm. - Thực hành: + Xác định thời điểm thu quả và thu quả xoài, ổi, chôm chôm. VI. HƯỚNG DẪN THỰC HIỆN MÔ ĐUN: 1. Phạm vi áp dụng chương trình - Chương trình mô đun Thu hoạch và tiêu thụ xoài, ổi, chôm chôm áp dụng cho các khóa đào tạo nghề trình độ sơ cấp và dạy nghề dưới 3 tháng, trước hết là các khóa đào tạo nghề phục vụ Đề án đào tạo nghề cho lao động nông thôn đến năm 2020. - Chương trình mô đun Thu hoạch và bảo quản xoài, ổi, chôm chôm có thể sử dụng dạy độc lập hoặc cùng một số mô đun khác cho các khoá tập huấn hoặc dạy nghề dưới 3 tháng (dạy nghề thường xuyên) - Chương trình áp dụng cho các vùng trồng xoài, ổi, chôm chôm . Nếu áp dụng cho vùng, miền cần chú ý dùng từ cho phù hợp, ví dụ thu quả = hái quả; - Ngoài người lao động nông thôn, có thể giảng dạy nhằm nâng cao kiến thức, kỹ năng nghề cho các lao động khác có nhu cầu. - Mô đun Thu hoạch và tiêu thụ xoài, ổi, chôm chôm là mô đun thực hành, có khi phải trèo cây cao, đòi hỏi học viên phải tuân theo nội quy an toàn lao động, khi thực hiện các bước công việc phải cẩn thận. 2. Hướng dẫn một số điểm chính về phương pháp giảng dạy mô đun đào tạo Mô đun này có cả phần lý thuyết và thực hành, nên tiến hành song song vừa học lý thuyết vừa học thực hành để học viên dễ nhớ và tiếp thu bài học tốt. - Phần lý thuyết + Giáo viên sử dụng nhiều phương pháp giảng dạy, nhưng chú trọng phương pháp giảng dạy tích cực như: Nêu vấn đề, đàm thoại, chuyển giao phương pháp phát triển công nghệ có sự tham gia (PTD), lớp học hiện trường (FFS) và khuyến nông thị trường… để phát huy tính tích cực của học viên. + Giáo viên sử dụng các học cụ trực quan như: Mô hình, bảng biểu, tranh ảnh, băng đĩa để học viên nắm bắt kiến thức một cách dễ dàng. - Phần thực hành: Hướng dẫn thực hành theo phương pháp làm mẫu + Giáo viên chỉ định một học viên của lớp làm mẫu. Cả lớp chú ý theo dõi. Sau đó giáo viên bổ sung các thao tác chưa hoàn chỉnh và tổ chức cho học viên của cả lớp cùng thực hiện cho đến khi đạt yêu cầu kỹ thuật của bài thực hành trong khoảng thời gian quy định; + Giáo viên khuyến khích thái độ tự tin và mạnh dạn của học viên trong thực hành và giúp học viên tự kiểm tra việc thực hiện của chính bản thân họ; + Giáo viên nhận xét kỹ năng thực hành của học viên, nêu ra những trở ngại, sai sót đã hoặc có thể gặp phải trong khi thực hiện công việc và cách khắc phục. 3. Những trọng tâm chương trình cần chú ý - Phần lý thuyết: Cách xác định thời gian thu hoạch xoài, ổi, chôm chôm. - Phần thực hành: Xác định thời gian thu hoạch, thu hoạch và bảo quản quả. 4. Tài liệu cần tham khảo 1. Viện cây ăn quả Miền Nam, 2003. Sổ tay hướng dẫn tiêu chuẩn vườn và kỹ thuật nhân giống cây ăn quả Miền Nam, dùng cho dự án phát triển chè và cây ăn quả. NXBNN, Hà Nội. 2. Viện cây ăn quả Miền Nam, 2009. Cẩm nang sản xuất và quản lý chất lượng cây giống cây ăn quả. NXBNN TP Hồ Chí Minh. 3. Phạm Văn Duệ, 2005. Kỹ thuật trồng cây ăn quả, NXB Hà Nội. 4. Nguyễn Văn Kế, 2001. Cây ăn quả nhiệt đới quyển, NXBNN TP Hồ CHí Minh. 5. Lê Thanh Phong, Nguyễn Bảo Vệ, 2005. Giáo trình cây ăn trái. Tủ sách Đại Học Cần Thơ. CHƯƠNG TRÌNH MÔ ĐUN Tên mô đun: Tiêu thụ sản phẩm Mã số mô đun: MĐ 06 Nghề: Trồng xoài, ổi, chôm chôm CHƯƠNG TRÌNH MÔ ĐUN: TIÊU THỤ SẢN PHẨM Mã số mô đun: MĐ 06 Thời gian mô đun: 52 (Lý thuyết: 8 giờ ; Thực hành: 40 giờ; Kiểm tra hết mô đun: 4 giờ) I. VỊ TRÍ, TÍNH CHẤT CỦA MÔ ĐUN 1. Vị trí: Mô đun Tiêu thụ sản phẩm được dạy sau tất cả các mô đun khác trong hương trình 2. Tính chất: Là một trong các mô đun quan trọng trong chương trình dạy nghề trình độ sơ cấp nghề của nghề, thực hiện chủ yếu ở trong phòng và ngoài thực địa. II. MỤC TIÊU MÔ ĐUN 1. Kiến thức - Mô tả được các phương thức bán sản phẩm và nơi bán sản phẩm. - Mô tả được hình thức và nội dung cơ bản của một hợp đồng mua bán sản phẩm xoài, ổi, chôm chôm. - Trình bày cách tính chênh lệch thu - chi trong một năm cho 1 ha khi trồng xoài, ổi, chôm chôm. 2. Kỹ năng - Đọc được hình thức và nội dung cơ bản của một hợp đồng mua bán sản phẩm xoài, ổi, chôm chôm. - Tính được lợi nhuận trong năm của 1 ha vườn trồng xoài, ổi, chôm chôm. 3. Thái độ - Có trách nhiệm khi cung cấp sản phẩm ra thị trường. III. NỘI DUNG MÔ ĐUN 1. Nội dung tổng quát và phân phối thời gian Số TT Tên các bài trong mô đun Thời gian (giờ chuẩn) Tổng số Lý thuyết Thực hành Kiểm tra* 1 Lựa chọn hình thức tiêu thụ 8 2 5 1 2 Lựa chọn nơi tiêu thụ 8 2 5 1 3 Thực hiện bán sản phẩm 16 2 13 1 4 Tính hiệu quả kinh tế 16 2 13 1 Kiểm tra hết mô đun 4 4 Cộng 52 8 36 8 Ghi chú: *Thời gian kiểm tra tích hợp giữa lý thuyết với thực hành được tính vào giờ thực hành. 2. Nội dung chi tiết Bài 1: Lựa chọn hình thức tiêu thụ Thời gian: 8 giờ Mục tiêu: - Xác định được các phương thức tiêu thụ xoài, ổi, chôm chôm phù hợp với điều kiện thực tế; - Lựa chọn được hình thức tiêu thụ phù hợp với quá trình sản xuất của mình và có lợi nhất 1.1. Tìm hiểu các hình thức tiêu thụ 1.2. Liệt kê các hình thức tiêu thụ chính 1.3. Quyết định hình thức tiêu thụ Bài 2: Lựa chọn nơi tiêu thụ Thời gian: 8 giờ Mục tiêu: - Xác định được các nơi tiêu thụ xoài, ổi, chôm chôm phù hợp với điều kiện thực tế; - Lựa chọn được nơi tiêu thụ phù hợp với quá trình sản xuất của mình và có lợi nhất 1.1. Tìm hiểu các nơi tiêu thụ 1.2. Liệt kê các nơi tiêu thụ chính 1.3. Quyết định nơi tiêu thụ Bài 3: Thực hiện bán sản phẩm Thời gian: 16 giờ Mục tiêu: - Mô tả được các hình thức bán sản phẩm phù hợp với điều kiện sản xuất xoài, ổi, chôm chôm. - Đọc được một bản hợp đồng và thanh lý hợp đồng bao tiêu sản phẩm và tiêu thụ sản phẩm có lợi nhất. - Thỏa thuận mua bán xoài, ổi, chôm chôm sao cho thuận tiện và có lợi nhất. 1.1. Hợp đồng bao tiêu sản phẩm 1.2. Hợp đồng tiêu thụ sản phẩm 1.3. Thanh lý hợp đồng tiêu thụ sản phẩm Bài 4: Tính hiệu quả kinh tế Thời gian: 16 giờ Mục tiêu: - Xác định được các chi phí đầu vào và đấu ra trong quá trình sản xuất xoài, ổi, chôm chôm phù hợp với điều kiện thực tế; - Tính được chênh lệch thu-chi trong một năm thu quả của 1 ha xoài, ổi, chôm chôm. - Tính được hiệu quả kinh tế và lợi nhuận thực tế trong quá trình sản xuất xoài, ổi, chôm chôm. 1.1. Tính tổng chí phí đầu tư 1.2. Tính tổng thu nhập đầu ra 1.3. Tính giá thành sản phẩm 1.4. Tính lợi nhuận sản xuất IV. ĐIỀU KIỆN THỰC HIỆN MÔ ĐUN 1. Tài liệu giảng dạy: Giáo trình dạy nghề mô đun Thu hoạch và tiêu thụ xoài, ổi, chôm chôm trong chương trình dạy nghề trình độ sơ cấp nghề của nghề Trồng xoài, ổi, chôm chôm. 2. Điều kiện về thiết bị dạy học và phụ trợ: Máy tính, máy chiếu, phim tài liệu, băng đĩa, tranh ảnh hướng dẫn tiêu thụ xoài, ổi, chôm chôm. 3. Điều kiện về cơ sở vật chất: - Phòng học có đủ bảng, bàn ghế cho lớp học 30 người. - 0,1 ha vườn xoài, ổi, chôm chôm đang ở giai đoạn cho thu hoạch; - Các loại dụng cụ, trang thiết bị phục vụ thu hoạch (có thể mượn ở các cơ sở trồng xoài, ổi, chôm chôm ở gần nơi tổ chức lớp học) xoài, ổi, chôm chôm; - Các dụng cụ giản đơn như sổ sách ghi chép, máy tính…đủ dùng cho lớp học có 30 người. 4. Điều kiện khác: Các dụng cụ bảo hộ lao động, giáo viên hỗ trợ dạy thực hành và một nông dân lành nghề về lĩnh vực tiêu thụ… hỗ trợ làm mẫu. V. PHƯƠNG PHÁP VÀ NỘI DUNG ĐÁNH GIÁ 1. Phương pháp đánh giá - Kiểm tra định kỳ (tích hợp cả lý thuyết và thực hành): Giáo viên quan sát và theo dõi thao tác, thái độ thực hiện, đảm bảo an toàn trong quá trình thực hành của học viên. - Kiểm tra kết thúc mô đun: Kiểm tra theo nhóm (mỗi nhóm từ 3-5 học viên) thực hiện: + Thực hiện giao kèo mua bán xoài, ổi, chôm chôm; + Tính chênh lệch thu - chi của 1 ha vườn xoài, ổi, chôm chôm trong năm cho thu quả. 2. Nội dung đánh giá - Lý thuyết: + Mô tả nội dung và hình thức của một hợp đồng mua bán sản phẩm. + Cách thỏa thuận mua bán xoài, ổi, chôm chôm. - Thực hành: + Giao kèo, thỏa thuận mua bán xoài, ổi, chôm chôm; + Tính chênh lệch thu - chi của 1 ha vườn xoài, ổi, chôm chôm trong năm thu quả. VI. HƯỚNG DẪN THỰC HIỆN MÔ ĐUN 1. Phạm vi áp dụng chương trình - Chương trình mô đun Tiêu thụ sản phẩm xoài, ổi, chôm chôm áp dụng cho các khóa đào tạo nghề trình độ sơ cấp và dạy nghề dưới 3 tháng, trước hết là các khóa đào tạo nghề phục vụ Đề án đào tạo nghề cho lao động nông thôn đến năm 2020. - Chương trình mô đun Tiêu thụ sản phẩm xoài, ổi, chôm chôm có thể sử dụng dạy độc lập hoặc cùng một số mô đun khác cho các khoá tập huấn hoặc dạy nghề dưới 3 tháng (dạy nghề thường xuyên) - Chương trình áp dụng cho các vùng trồng xoài, ổi, chôm chôm . Nếu áp dụng cho vùng, miền cần chú ý dùng từ cho phù hợp, ví dụ thu quả = hái quả; - Ngoài người lao động nông thôn, có thể giảng dạy nhằm nâng cao kiến thức, kỹ năng nghề cho các lao động khác có nhu cầu. - Mô đun Tiêu thụ sản phẩm xoài, ổi, chôm chôm là mô đun thực hành, có khi phải sổ sách ghi chép cẩn thận, máy tính đòi hỏi học viên phải tuân theo nội quy ghi chép đầy đủ, khi thực hiện các bước công việc phải cẩn thận. 2. Hướng dẫn một số điểm chính về phương pháp giảng dạy mô đun đào tạo Mô đun này có cả phần lý thuyết và thực hành, nên tiến hành song song vừa học lý thuyết vừa học thực hành để học viên dễ nhớ và tiếp thu bài học tốt. - Phần lý thuyết + Giáo viên sử dụng nhiều phương pháp giảng dạy, nhưng chú trọng phương pháp giảng dạy tích cực như: Nêu vấn đề, đàm thoại, chuyển giao phương pháp phát triển công nghệ có sự tham gia (PTD), lớp học hiện trường (FFS) và khuyến nông thị trường… để phát huy tính tích cực của học viên. + Giáo viên sử dụng các học cụ trực quan như: Mô hình, bảng biểu, tranh ảnh, băng đĩa để học viên nắm bắt kiến thức một cách dễ dàng. - Phần thực hành: Hướng dẫn thực hành theo phương pháp làm mẫu + Giáo viên chỉ định một học viên của lớp làm mẫu. Cả lớp chú ý theo dõi. Sau đó giáo viên bổ sung các thao tác chưa hoàn chỉnh và tổ chức cho học viên của cả lớp cùng thực hiện cho đến khi đạt yêu cầu kỹ thuật của bài thực hành trong khoảng thời gian quy định; + Giáo viên khuyến khích thái độ tự tin và mạnh dạn của học viên trong thực hành và giúp học viên tự kiểm tra việc thực hiện của chính bản thân họ; + Giáo viên nhận xét kỹ năng thực hành của học viên, nêu ra những trở ngại, sai sót đã hoặc có thể gặp phải trong khi thực hiện công việc và cách khắc phục. 3. Những trọng tâm chương trình cần chú ý - Phần lý thuyết: Mô tả hình thức và nội dung một hợp đồng tiêu thụ sản phẩm. - Phần thực hành: Thực hiện giao kèo mua bán và tính chênh lệch thu - chi của 1 ha xoài, ổi, chôm chôm trong một năm thu quả. 4. Tài liệu cần tham khảo 1. Viện cây ăn quả Miền Nam, 2003. Sổ tay hướng dẫn tiêu chuẩn vườn và kỹ thuật nhân giống cây ăn quả Miền Nam, dùng cho dự án phát triển chè và cây ăn quả. NXBNN, Hà Nội. 2. Viện cây ăn quả Miền Nam, 2009. Cẩm nang sản xuất và quản lý chất lượng cây giống cây ăn quả. NXBNN TP Hồ Chí Minh. 3. Phạm Văn Duệ, 2005. Kỹ thuật trồng cây ăn quả, NXB Hà Nội. 4. Nguyễn Văn Kế, 2001. Cây ăn quả nhiệt đới quyển, NXBNN TP Hồ CHí Minh. 5. Lê Thanh Phong, Nguyễn Bảo Vệ, 2005. Giáo trình cây ăn trái. Tủ sách Đại học Cần Thơ.