Bộ công cụ bảo dưỡng PC: 5 bước bảo vệ hệ thống

Bộ công cụ bảo dưỡng PC: 5 bước bảo vệ hệ thống [11/3/2004 1:49:00 PM] Nếu như bạn thường xuyên sa lưu, có sử dụng tường lửa, hoặc có thực hiện một số bước phòng ngừa khác cho PC thì có thể tránh được những tình huống 'dở khóc dở cười'. Dưới đây là 5 cách phòng ngừa tai họa cho PC. Nếu chỉ thực hiện 4 cách, bạn có thể gặp nguy hiểm. Bước an toàn đầu tiên là thực hiện một sao lưu đầy đủ. Một bạn đọc mới đây cho biết đã vô tình xóa một bài viết quan trọng. Chẳng may bạn đó không có một bản sao nào trên đĩa mềm (hay trên một phương tiện lưu trữ tháo lắp nào khác). CD-RW, DVD±RW và các ổ đĩa cứng lắp ngoài là những phương tiện cho phép sao lưu dễ dàng và ít tốn kém. Đĩa cứng lắp ngoài là công cụ sao lưu tuyệt diệu trong một số trường hợp cụ thể. Chỉ với 70USD bạn đã có thể có một ổ đĩa đủ lớn để sao lưu các chương trình cũng như dữ liệu của mình. Tuy nhiên, nếu muốn giữ nhiều bản sao lưu (một ý tưởng tốt), thì ổ đĩa ngoài có thể là một chọn lựa tốn kém. Ngược lại, các đĩa CD-RW và DVD±RW đều rất rẻ, và nhiều khả năng bạn đã có sẵn một hay cả hai loại ổ ghi đĩa này. Thực hiện sao lưu vào các đĩa có thể ghi lại (CD-RW) nhiều lần chứ không phải là đĩa ghi một lần (CD-R), bạn sẽ tiết kiệm chi phí về lâu dài. Nên sao chép các tập tin dữ liệu mỗi ngày một lần. Nếu dùng Windows 98 hoặc Windows Me, bạn hãy sao lưu các folder sau (có thể bạn không có đủ tất cả): My Documents, Windows\All Users, Windows\Application Data, Windows\Desktop, Windows\Favorites, Windows\Local Settings, Windows\Profiles, Windows\Send To, và Windows\Start Menu. Trong Windows 2000 và XP, mọi thứ cần sao lưu nhiều khả năng nằm cả trong folder Documents and Settings; nhưng trong folder đó bạn đừng sao lưu các folder con History, Temp, và Temporary Internet Files. Hãy tự động hóa việc sao lưu đầy đủ (sao chép mọi tập tin có trong các folder dữ liệu và chạy mỗi tuần một lần) và sao lưu bổ sung (chỉ sao chép các tập tin nào mới được tạo ra hoặc mới được thay đổi kể từ lần sao lưu sau cùng, và chạy hàng ngày). Bạn có thể thực hiện thủ tục sao lưu vào cuối mỗi ngày làm việc. Tham khảo bài 'Tùy biến Windows theo ý bạn' - TGVT A tháng 6/2004 (trang 112) hoặc đến find.pcworld.com/42622 để biết cách thức thực hiện các công việc tự động (như sao lưu chẳng hạn) khi đóng Windows. Xin giới thiệu chương trình zip Backup to CD giá 27USD của Datahjaelp (xem Hình 1). Bạn đến find.pcworld.com/42628 để tải xuống chương trình này. Nếu đã có chương trình nén WinZip, bạn có thể dùng chương trình Spector Backup System; tham khảo bài 'Dễ dàng sao lưu bằng WinZip...' - TGVT A tháng 10/2003 (trang 121) hay đến find.pcworld.com/42626 để có các hướng dẫn theo từng bước. Sao lưu phần mềm Việc sao lưu Windows và các trình ứng dụng không mang tính sống còn như việc bảo vệ dữ liệu (lúc nào bạn cũng có thể cài đặt các chương trình này). Tuy nhiên, trong trường hợp khẩn cấp thì các sao lưu phần mềm có thể tiết kiệm thời gian cho bạn. Chương trình sao lưu hệ thống hoàn chỉnh sẽ thực hiện sao lưu toàn bộ folder Windows (trừ các folder con Temporary và History), tập tin Master Boot Record, các tập tin khởi động trong thư mục gốc, và các folder chương trình tùy chọn. Nó sẽ cất các thông tin này vào một đĩa CD hoặc DVD khởi động được để phục hồi nhanh, cùng với toàn bộ dữ liệu của bạn. Phần mềm Recovery Commander giá 40USD của V Communications thực hiện sát yêu cầu trên nhất. Tuy nhiên, chương trình này sao lưu vào ổ đĩa cứng thay vì vào đĩa tháo lắp, đồng thời nó cũng không sao lưu tất cả mọi tập tin mà bạn cần bảo vệ. Recovery Commander cũng là một thành viên trong bộ tiện ích System Suite giá 60USD của VCom. Bạn đến find.pcworld.com/42630 để có nhiều thông tin hơn. Tối thiểu bạn cũng phải thường xuyên sao lưu Windows Registry - đặc biệt là khi sử dụng Windows 2000. (Windows 98, Me và XP sẽ tự động thực hiện các sao lưu Registry). Đối với việc sao lưu trong Windows 2000, xin giới thiệu với bạn chương trình miễn phí Emergency Recovery Utility NT của Lars Hederer, đến www.pcworld.com.vn (Download, ID: 42636) để tải xuống. Tham khảo bài 'Bảo vệ máy tính với lộ trình xuyên suốt' - TGVT A tháng 4/2003 (trang 106) hay đến find.pcworld.com/42638 để biết cách sao lưu và phục hồi Registry . Sao lưu hệ thống đầy đủ an toàn nhất là tạo ảnh đĩa - một bản sao hết các sector trong toàn bộ ổ đĩa cứng hay phân vùng cứng. Khi phục hồi ảnh đĩa, ổ đĩa của bạn sẽ quay về lại trạng thái cũ như khi ảnh đó được tạo ra. Mọi thứ đang hoạt động thì bây giờ sẽ hoạt động tiếp. Tuy nhiên bạn sẽ mất hết các tài liệu, e-mail, cũng như các dữ liệu mà bạn đã nhận, đã tạo, hay đã thay đổi kể từ sau khi thực hiện tạo ảnh này. Đó là lý do tại sao bạn cần phải sao lưu bổ sung đối với dữ liệu. Một chương trình tạo ảnh đĩa được ưa thích là Acronis True Image, bạn có thể mua ở www.acronis.com (giá 50USD). Đó là một chương trình đơn giản và dễ sử dụng. Chương trình này thực hiện cả sao lưu đầy đủ lẫn sao lưu bổ sung cho nên rất hữu ích với việc sao lưu hàng ngày. Tạo đĩa cứu nguy Bạn đã chuẩn bị đầy đủ để đối phó với tai nạn khó tránh, khi Windows không chịu khởi động? Để sẵn sàng thực sự, bạn phải có trong tay những phương tiện linh hoạt hơn so với bản sao lưu ảnh đĩa: một đĩa mềm khởi động khẩn cấp. (Dĩ nhiên bạn còn phải có một chương trình phục hồi để đưa ảnh đó lên đĩa cứng). Trong Windows 98 và Me việc tạo một đĩa như vậy khá dễ: Chọn Start.Settings.Control Panel.Add/Remove Programs. Chuẩn bị sẵn một đĩa mềm trắng, đã format, nhấn nhãn Startup Disk, và sau đó làm theo những nhắc nhở (xem Hình 2). Windows 2000 và XP không có khả năng này, và các công cụ chạy trên cơ sở DOS mà bạn đã lưu trong đĩa mềm cứu hộ 98/Me của mình đều vô dụng đối với hệ thống tập tin NTFS dùng trong Hình 1: Sao lưu vào CD, DVD hoặc đĩa cứng bằng Zip Backup to CD Hình 2: chuẩn bị đối phó với sự cố trong Windows 98 và Me bằng đĩa mềm khởi động cứu hộ Windows 2000 và hầu hết các máy XP. Tuy nhiên nếu bạn có một đĩa CD-ROM Microsoft Windows, bạn có thể dùng một công cụ rất tốt gọi là Recovery Console. Để dùng được nó, bạn đưa đĩa CD Windows vào hệ thống và khởi động lại, rồi ấn một phím bất kỳ khi được báo 'Press any key to boot from CD'. Trong màn hình 'Welcome to setup', bạn ấn 'r' ứng với Repair. Nếu không có đĩa CD Windows, nhiều khả năng PC của bạn có kèm theo một đĩa CD phục hồi để sửa chữa các trục trặc. Dùng đĩa này để khởi động như đã trình bày trên và tìm xem có một chương trình nào trong đó có thể sửa chữa sector khởi động, quét ổ đĩa cứng hay thực hiện những chức năng tương tự. Nếu CD đó chỉ cho phép lại phục hồi đĩa cứng lại tình trạng cũ khi xuất xưởng, bạn hãy bỏ lựa chọn này và dùng giải pháp phục hồi khác. Chương trình Setup Disks for Floppy Boot Install miễn phí của Microsoft có tiện ích Recovery Console ẩn chứa bên trong. Các chương trình Setup Disks được cài đặt trên sáu đĩa mềm, đĩa đầu tiên trong số đó có khả năng khởi động. Bạn phải duyệt qua tất cả 6 đĩa để tìm ra Recovery Console. Bạn đến pcworld.com.vn (Download, ID: 42662) để tải xuống. Tham khảo bài 'Khi Windows XP hoặc 2000 không khởi động' - TGVT A tháng 11/2003 (trang 134) hay đến find.pcworld.com/42640 để có thêm thông tin về các khả năng khởi động cứu nguy trong Windows 2000 và XP. Dồn đĩa cứng Có thể bạn sẽ không đồng ý với phát biểu cho rằng việc dồn (defragment) ổ đĩa cứng sẽ không cải thiện tốc độ hoạt động PC. Tuy nhiên, dồn đĩa sẽ tăng độ tin cậy: Một ổ đĩa có các tập tin bị xếp rời rạc (fragment) chắc chắn sẽ gặp nhiều trục trặc hơn. Bạn phải tiến hành dồn đĩa một hoặc hai lần mỗi tháng. Không việc gì phải mua một chương trình dồn đĩa. Chương trình kèm theo Windows là đủ dùng. Trong Windows 98 và Me, bạn chọn Start.Programs.Accessories.System Tools.Disk Defragmenter. Trong Windows 2000 và XP, bạn mở My Computer, nhấn phải lên ổ đĩa C:, và chọn Properties.Tools.Defragment Now. Nếu thấy khó nhớ, bạn có thể cài đặt Windows để nó tự dồn đĩa theo một lịch trình định sẵn. Những người đang dùng Windows 2000 trước hết phải đến pcworld.com.vn (Download, ID: 42642) để tải xuống chương trình AutoDefrag miễn phí của Morphasys, rồi sau đó lưu tiện ích này vào folder C:\WINNT. Trong tất cả các phiên bản của Windows, bạn đều chọn Start.Programs (All Programs trong XP).Accessories.System Tools.Scheduled Tasks. Nhấn đúp lên Add.Scheduled Tasks để khởi động Scheduled Tasks Wizard. Khi được yêu cầu chọn chương trình, bạn chọn một chương trình bất kỳ, sau này bạn sẽ thay đổi nó. Đặt tên cho tác vụ đó là Defrag (xem Hình 3). Đưa ra các quyết định riêng của mình trong phần còn lại của Wizard, nhưng khi đến trang cuối, bạn đánh dấu chọn lên Open Advanced Properties for this Task when I click Finish rồi nhấn Finish. Trong hộp thoại Defrag, bạn thay những cái trong hộp Run bằng lệnh thích hợp đối với phiên bản Windows đang dùng của bạn: Đó là defrag c: /noprompt /f trong Windows 98 và Me; trong Windows 2000, gõ autodefrag c:; và trong XP gõ defrag c:. (Các toán tử '/noprompt' và '/f' sẽ tự động khởi chạy quá trình dồn đĩa). Nhấn OK, thoát khỏi Scheduled Tasks, và bạn đã cài đặt xong - trừ trường hợp đang dùng XP, khi đó nếu thiếu password tác vụ này sẽ không chạy. Tham khảo phần 'Lập thời biểu cho các tác vụ trong XP' (trong bài 'Đồng bộ những thư mục...') - TGVT A tháng 1/2003 (trang 100) hay find.pcworld.com/42644 để có thêm thông tin. Hình 3: Tự động hóa việc dồn cứng bằng Scheduled Tasks Wizard của Windows Ngăn chặn bọn người xấu Có một số kẻ xấu rình mò trên Internet. Biện pháp phòng chống đầu tiên là tường lửa (firewall) - một chương trình 'giữ cửa' giữa Internet và máy tính của bạn. Bất kỳ khi nào có một cái gì đó bên ngoài cố thâm nhập vào PC của bạn, hay có một chương trình trên máy tính của bạn cố thâm nhập vào Internet, thì bức tường lửa này sẽ hỏi có cho phép hay không. Chương trình tường lửa cài sẵn trong Windows XP không bảo vệ tốt bằng phần mềm tường lửa thuộc nhóm ba như ZoneAlarm của Zone Lab (xem Hình 4). Đó là một chương trình chu đáo, mạnh, dễ sử dụng và miễn phí. Bạn đến pcworld.com.vn (Download, ID: 42750) để tải về ZoneAlarm, và tham khảo bài 'Tường lửa, khái niệm và cách sử dụng hiệu quả' - TGVT A tháng 12/2003 (trang 106) hay đến find.pcworld.com/42648 để có thêm thông tin. Bạn cũng phải có một chương trình chống virus để kiểm tra các thư đến và đi, cũng như các tập tin trên ổ đĩa cứng nhằm săn bắt các virus đang ẩn nấp trên đó. Bộ phần mềm PC-cillin Internet Securuty giá 50USD của Trend Micro - tiện ích bảo đảm an ninh được ưa chuộng nhất (Best Buy) hiện nay - bao gồm một công cụ chống virus tuyệt vời, một trình tường lửa rất tốt, một bộ lọc thư rác (spam), và nhiều khả năng siêu việt khác. Bạn đến thăm find.pcworld.com/42664 để tải xuống bản thử nghiệm, và tham khảo bài 'Tiện ích chống virus miễn phí tốt nhất' - TGVT A tháng 1/2004 (trang 103) hay đến find.pcworld.com/42650 để có thêm thông tin. Cuối cùng bạn nên để mắt đến phần mềm gián điệp - các chương trình lén lút tự cài vào máy tính và theo dõi các hoạt động của bạn để thu lợi từ các hãng quảng cáo. Một số chương trình loại này báo cáo lại các thói quen mua sắm trực tuyến của bạn, trong khi một số khác thì thay đổi cách hiển thị các website của browser của bạn, đôi khi lại chen thêm các quảng cáo riêng của chúng vào. May mắn là cả hai chương trình chống phần mềm gián điệp tốt nhất đều miễn phí. Bạn đến find.pcworld.com/42652 để tải xuống chương trình Ad-aware của Lavasoft, và đến find.pcworld.com/42654 để tải xuống chương trình Spybot Search & Destroy của Patrick M.Kolla. Các trình tường lửa, chống virus, và các trình phát hiện phần mềm gián điệp đều phải thường xuyên cập nhật. Bạn duy trì các chương trình tường lửa và chống virus chạy ở chế độ nền. Nhớ quét virus và phần mềm gián điệp đối với tất cả các tập tin vừa được tải xuống trước khi cài chúng vào hệ thống của bạn. Đừng quên quy tắc an toàn có vẻ xưa cũ này: không bao giờ được mở một e-mail đính kèm trừ khi bạn đã biết rõ người gửi và đang mong chờ đúng bức thông điệp đó. MỘT KỸ THUẬT KHÁC ĐỂ XỬ LÝ SỰ CỐ MẠNG TGVT A tháng 5/2004 có bài 'PC không thấy nhau' (trang 124) đưa ra cách giải quyết tình trạng các PC trong mạng LAN có thể truy cập Internet nhưng lại không liên lạc được với nhau, một số bạn đọc cho biết các phần mềm tường lửa cũng có thể ngăn cản ghép nối LAN. Nếu các PC nối mạng của bạn không thể 'nhìn thấy' nhau, hãy kiểm tra cả tường lửa. Nếu đang dùng ZoneAlarm, bạn nhấn đúp lên biểu tượng của ZoneAlarm trên khay hệ thống và chọn nhãn Zone (nếu không có nhãn nào như vậy, bạn nhấn lên biểu tượng mũi tên ở góc dưới bên phải). Để bổ sung thêm máy tính khác vào vùng Trusted, bạn nhấn Add.Host/Site. Bảo đảm Trusted đã được chọn trong vùng Zone. Nhập tên máy tính vào vùng 'Host name' và sau đó nhấn Lookup. Khi tường lửa tìm thấy máy tính, bạn nhập vào thông tin mô tả và nhấn OK. Hình 4: Zone Alarm chống xâm nhập hệ thống mà không tốn xu nào Minh Xuân PC World Mỹ 9/2004