Bệnh cây rừng và các nguyên nhân gây bệnh cây rừng

h năng quang h p => l y toàn b dinh d ng c a cây ch (Chuyên ký sinh)ả ợ ấ ộ ưỡ ủ ủ  Gây nên b nh th t ngh t, l ch tâm, l ch tán cây => làm cây sinh tr ng kém.ệ ắ ẹ ệ ệ ở ưở  Có nhi u màu s c: Vàng cam,vàng nh t, xanh vàng, tím xanhề ắ ạ  Kí sinh trên cây nhãn, b ch đàn, keo, mõ, tr u, h iạ ẩ ồ * Đ c đi m xâm nh p lây lanặ ể ậ  Đ n mùa t h ng cũng ra hoa k t qu nh các TV khác. Mùa qu chín trùng mùa thu háiế ơ ồ ế ả ư ả h t cây r ngạ ừ  Qu là d ng qu nang m vách .Vì v y nên h t t h ng th ng l n v i h t cây r ngả ạ ả ở ậ ạ ơ ồ ườ ẫ ớ ạ ừ  S còn l i thì r i r ng trong đ t, mùa xuân năm sau khi g p ĐK thu n l i thì h t t h ngố ạ ơ ụ ấ ặ ậ ợ ạ ơ ồ n y m m, lúc đ u dùng r m m c m xu ng đ t lan vào cây b i r i lan sang cây chả ầ ầ ễ ầ ắ ố ấ ụ ồ ủ  Khi g p cây ch t h ng xu t hi n r m i, xâm nh p tr c ti p và thi t l p quan h kýặ ủ ơ ồ ấ ệ ễ ớ ậ ự ế ế ậ ệ sinh n đinh trên cây ch , r trong đ t d n d n th i đi.ổ ủ ễ ấ ầ ầ ố * Bi n pháp phòng trệ ừ  Theo dõi và k p th i nh b khi t h ng m i xu t hi n trên câyị ờ ổ ỏ ơ ồ ớ ấ ệ  Phun thu c di t c , giai đo n t h ng m i xu t hi n ho c tr c khi ra hoa k t quố ệ ỏ ạ ơ ồ ớ ấ ệ ặ ướ ế ả  Ch t b k p th i nh ng cây đã b t h ng h i n ng.ặ ỏ ị ờ ữ ị ơ ồ ạ ặ  Trong v n m tr c khi gieo h t ph i lo i b h t h t t h ng kh i h t cây r ng.ườ ươ ướ ạ ả ạ ỏ ế ạ ơ ồ ỏ ạ ừ  Cây l t đ t đ h n ch t h ng n y m m. K t h p v i chăm sóc r ng xuyên, phát dâyậ ấ ể ạ ế ơ ồ ả ầ ế ợ ớ ừ leo vào đ u mùa xuân cu i mùa khô. ầ ố Ch ng II: Sinh thái và bi n đ ng b nh câyươ ế ộ ệ I - Quy lu t bi n đ ng b nh câyậ ế ộ ệ 1. Quá trình bi n đ i b nh câyế ổ ệ  - V t gây b nh trong quá trình phát sinh, STPT và xâm nh p vào cây ch ph i tr i quaậ ệ ậ ủ ả ả hàng lo t các bi n đ ng trong cây b nh => thay đ i v sinh lý sinh hoá => Thay đ i v hình thái,ạ ế ộ ệ ổ ề ổ ề gi i ph u.ả ẫ 7 ANHCONG.NET LAM NGHIEP Sinh thái và bi n đ ng b nh câyế ộ ệ a. Nh ng thay đ i v sinh lý, sinh hoáữ ổ ề * S thay đ i v ch đ n c:ự ổ ề ế ộ ướ  Bình th ng cây bi u hi n cân b ng v n c còn khi cây b b nh s cân b ng v n cườ ể ệ ằ ề ướ ị ệ ự ằ ề ướ trong cây b phá v , ph n l n thì hàm l ng n c gi m (khô héo, cháy lá) đ c bi t đ i v i cácị ỡ ầ ớ ượ ướ ả ặ ệ ố ớ b nh h i lá (Do lá có nhi u l khí kh ng, m to khí kh ng, cây b b nh thì hô h p nhi u h nệ ạ ở ề ỗ ổ ở ổ ị ệ ấ ề ơ => khô héo lá)  M t s b nh vi khu n xâm nh p vào mô b nh=> t c ng m ch d n => gi m kh năngộ ố ệ ẩ ậ ệ ắ ố ạ ẫ ả ả d n n c.ẫ ướ  M t s ít b nh A0 đ t cao, nhi t đ không khí cao => th i r , làm cho cây b sũng n cộ ố ệ ấ ệ ộ ố ễ ị ướ => ch tế Sinh thái và bi n đ ng b nh câyế ộ ệ * S thay đ i v tính th m th u c a t bào ch tự ổ ề ẩ ấ ủ ế ấ  Bình th ng thì áp l c th m th u c a TBC di n ra m t cách bình th ng, không tăng,ườ ự ẩ ấ ủ ễ ộ ườ không gi m => h/đ ng sinh lý di n ra bình th ngả ộ ễ ườ  Khi cây b b nh áp l c th m th u trong TBC b thay đ i. Tuỳ theo t ng lo i b nh, loài câyị ệ ự ẩ ấ ị ổ ừ ạ ệ mà áp l c th m th u có th tăng ho c gi m theo t ng lo i b nh và th i kỳ sinh tr ng c a t ngự ẩ ấ ể ặ ả ừ ạ ệ ờ ưở ủ ừ lo i cây => phá hu s hút n c bình th ng c a t bào.ạ ỷ ự ướ ườ ủ ế Sinh thái và bi n đ ng b nh câyế ộ ệ * Thay đ i v kh năng quang h pổ ề ả ợ  Ph n l n khi cây b b nh thì k/năng quang h p gi mầ ớ ị ệ ợ ả  Đ i v i các b nh h i lá: Ph n tr ng lá keo, g s t b ch đàn, r m lá thông, cây kí sinh. Khiố ớ ệ ạ ấ ắ ỉ ắ ạ ơ cây b b nh thì hàm l ng di p l c gi m t 24-36%, kh năng quang h p gi m 40%.ị ệ ượ ệ ụ ả ừ ả ợ ả  Đ i v i b nh h i thân cành: loét thân cành, m c thân cành, gi m ít h n (Cây kí sinh doố ớ ệ ạ ụ ả ơ c nh tranh không gian dinh d ng v i cây ch làm gi m k.năng QH c a cây) ạ ưỡ ớ ủ ả ủ Sinh thái và bi n đ ng b nh câyế ộ ệ * Thay đ i v kh năng hô h pổ ề ả ấ  Khi cây b b nh thì c ng đ hô h p tăng đ c bi t các b nh h i lá, ng.nhân do VGB cị ệ ườ ộ ấ ặ ệ ệ ạ ứ ch các ho t đ ng v hô h p c a cây làm cho các l khí kh ng m to h n bình th ng. Khế ạ ộ ề ấ ủ ỗ ổ ở ơ ườ ả năng hô h p ph thu c và giai đo n phát tri n c a b nh và tăng nhi u nh t cu i th i kỳ ấ ụ ộ ạ ể ủ ệ ề ấ ở ố ờ ủ b nh.ệ * Thay đ i v nhi t đ trong câyổ ề ệ ộ  Khi cây b b nh thì nhi t đ c a cây th ng tăng lên, đ i v i các b nh h i lá thì tăng 0,5ị ệ ệ ộ ủ ườ ố ớ ệ ạ -10C (tuỳ theo th i kỳ phát tri n c a b nh và tu i c a cây), đ i v i b nh h i thân cành thì tăngờ ể ủ ệ ổ ủ ố ớ ệ ạ nhi t đ ít h n. ệ ộ ơ Sinh thái và bi n đ ng b nh câyế ộ ệ b. Thay đ i v hình thái, gi i ph uổ ề ả ẫ Là k t qu c a hàng lo t quá trình thay đ i v các ho t đ ng sinh lý, sinh hoá trong cây ch .ế ả ủ ạ ổ ề ạ ộ ủ  Đ i v i b nh th i c r cây con, loét thân cànhố ớ ệ ố ổ ễ …T i mô b nh các t bào b thu phânạ ệ ế ị ỷ hoàn toàn (th i)ố  B nh m c thân cành (hình thái), gi i ph u: t i mô b nh linin và hemixenlulo b phá hu .ệ ụ ả ẫ ạ ệ ị ỷ  B nh u b u (hình thái) n i lên, gi i ph u: T i mô b nh th tích và s l ng t bào tăngệ ướ ổ ả ẫ ạ ệ ể ố ượ ế đ t bi n.ộ ế  B nh xoăn ph ng lá: t i mô b nh TB b bi n d ng...ệ ồ ạ ệ ị ế ạ Sinh thái và bi n đ ng b nh câyế ộ ệ 2. Tính ký sinh, tính gây b nh và d ch b nh câyệ ị ệ a. Tính ký sinh 8 ANHCONG.NET LAM NGHIEP Khái ni m:ệ Tính ký sinh là kh năng l y ch t dinh d ng (ph ng th c s ng) c a v t gâyả ấ ấ ưỡ ươ ứ ố ủ ậ b nh t th h u c còn s ng hay đã ch t.ệ ừ ể ữ ơ ố ế  Ký sinh hoàn toàn: Bao g m các lo i VGB ch l y đ c dinh d ng t th h u c cònồ ạ ỉ ấ ượ ưỡ ừ ể ữ ơ s ng khi cây ch ch t thì chúng cũng ch t theo nh n m ph n tr ng, g s t, b hóng, cây kí sinh,ố ủ ế ế ư ấ ấ ắ ỉ ắ ồ các lo i virut, vi nh n... ạ ệ Sinh thái và bi n đ ng b nh câyế ộ ệ * Ký sinh kiêm ho i sinh (bán ký sinh)ạ  Bao g m các v t gây b nh ch y u là s ng theo ph ng th c ký sinh, nh ng khi cây chồ ậ ệ ủ ế ố ươ ứ ư ủ ch t chúng l i chuy n sang s ng ho i sinh trong m t th i gian nh t đ nhế ạ ể ố ạ ộ ờ ấ ị  M t s loài n m gây b nh đ m lá, th i c r cây con và m t s loài n m m c thân cành,ộ ố ấ ệ ố ố ổ ễ ộ ố ấ ụ m t s loài vi khu n thu c lo i nàyộ ố ẩ ộ ạ Sinh thái và bi n đ ng b nh câyế ộ ệ * Ho i sinh kiêm ký sinh (ạ ký sinh đi u ki nề ệ )  VGB xâm nh p vào cây b ng cách gi t ch t TB tr c khi chuy n sang ph ng th c s ngậ ằ ế ế ướ ể ươ ứ ố ho i sinh.ạ  Bao g m m t s loài VK, m t s loài n m thu c l p n m đ m gây b nh m c thân cành...ồ ộ ố ộ ố ấ ộ ớ ấ ả ệ ụ * Chuyên ho i sinh:ạ Bao g m các VGB ch có th l y đ c ch t dinh d ng t th h u c đãồ ỉ ể ấ ượ ấ ưỡ ừ ể ữ ơ ch t. Nh n m m c g , vi khu n ho i sinh...ế ư ấ ụ ỗ ẩ ạ Sinh thái và bi n đ ng b nh câyế ộ ệ b. Tính gây b nhệ * Khái ni m:ệ Tính gây b nh là kh năng gây đ c h i c a v t gây b nh đ i v i cây ch .ệ ả ộ ạ ủ ậ ệ ố ớ ủ  Tính gây b nh ph thu c vào các đi u ki n sau:ệ ụ ộ ề ệ - Lo i v t gây b nhạ ậ ệ - Cây chủ - Môi tr ngườ + Lo i v t gây b nh:ạ ậ ệ Kh năng tiêu hao dinh d ng c a VGB (VGB có kh năng tiêu hao dinhả ưỡ ủ ả d ng càng cao thì m c đ gây h i càng n ng)ưỡ ứ ộ ạ ặ Sinh thái và bi n đ ng b nh câyế ộ ệ  Kh năng ti t ra đ c t c a VGBả ế ộ ố ủ (M t s n m m c khi xâm nh p vào cây ch , nó ti t raộ ố ấ ố ậ ủ ế ch t Flavin là m t ch t r t đ c đ i v i cây và d t o ra các ti n t b nh ung th ấ ộ ấ ấ ộ ố ớ ễ ạ ề ố ệ ư  Kh năng ti t ra các ch t kích thích sinh tr ngả ế ấ ưở , kìm hãm sinh tr ng ti t ra càng nhi uưở ế ề bao nhiêu thì càng có nhi u u ề + Cây ch :ủ - Lo i cây ch (đ c tính sinh h c) nh ng cây có vạ ủ ặ ọ ữ ỏ d y, có t ng kitin dày, kh năng ti t nh a đ c thì có kh năng kháng b nh caoầ ầ ả ế ự ộ ả ệ - S c kháng b nh: tu i cây, tình tr ng sinh tr ng c a cây.ứ ệ ổ ạ ưở ủ + Đi u ki n môi tr ng:ề ệ ườ Nhi t đ , m đ , á.sáng, m a gió, m t đ tr ngệ ộ ẩ ộ ư ậ ộ ồ … (n u phù h p choế ợ VGB thì b nh n ng...)ệ ặ Sinh thái và bi n đ ng b nh câyế ộ ệ c. Tính chuyên hoá * Khái ni m:ệ Là kh năng l a ch n cây ch c a VGB. ả ự ọ ủ ủ - Nh ng VGB ch gây b nh đ c m t s loài cây nh t đ nh đó là các VGB có tính chuyên hoáữ ỉ ệ ượ ở ộ ố ấ ị cao  VD: N m gây b nh ph n tr ng lá keo (Oidium ocacia) nó ch gây b nh đ c chi keo.ấ ệ ấ ắ ỉ ệ ượ ở  N m gây b nh r m lá thông ch gây b nh đ c chi thông. - Nh ng loài VGB có khấ ệ ơ ỉ ệ ượ ở ữ ả năng gây h i nhi u loài cây khác nhau đó là các VGB có tính chuyên hoá th pạ ở ề ấ  VD: N m gây b nh m c g , n m gây b nh đ m lá nh ng cây khác nhau, n m gây b nhấ ệ ụ ỗ ấ ệ ố ở ữ ấ ệ th i c r cây con...ố ổ ễ 9 ANHCONG.NET LAM NGHIEP Sinh thái và bi n đ ng b nh câyế ộ ệ d. Ph n ng b o v cây chả ứ ả ệ ủ: Kh năng ch ng ch u b nh c a câyả ố ị ệ ủ  Tính mi n d ch:ễ ị là khái ni m kháng b nh hoàn toàn c a cây m c dù có s ti p xúc tr cệ ệ ủ ặ ự ế ự ti p gi a v t gây b nh và cây ch nh ng cây v n không có bi u hi n b b nhế ữ ậ ệ ủ ư ẫ ể ệ ị ệ  Tính ch ng ch u:ố ị Cây tuy có b b nh nh ng m c đ nh v n cho năng su t và ch tị ệ ư ở ứ ộ ẹ ẫ ấ ấ l ng trung bình.ượ  Tính c m b nh:ả ệ Cây r t d b nhi m b nh và nhi m b nh n ng ngay trong đi u ki nấ ễ ị ễ ệ ễ ệ ặ ề ệ bình th ng. ườ Sinh thái và bi n đ ng b nh câyế ộ ệ  Kh năng ch ng ch u b nh c a cây ph thu c vào các y u t sau:ả ố ị ệ ủ ụ ộ ế ố + Loài cây (đ c tính sinh h c)ặ ọ + Tu i câyổ + Tình tr ng c a câyạ ủ + M t đ câyậ ộ + T thành r ngổ ừ + Đi u ki n môi tr ng: Nhi t đ , m đ , ánh sáng, gió, m a...ề ệ ườ ệ ộ ẩ ộ ư Sinh thái và bi n đ ng b nh câyế ộ ệ 3. D ch b nh câyị ệ a. Khái ni mệ : D ch b nh cây là quá trình sinh, ph bi n và nghiêm tr ng c a m t lo i b nh h iị ệ ổ ế ọ ủ ộ ạ ệ ạ nào đó đ i v i cây tr ng di n ra trên m t khu v c t ng đ i r ng l n v i th i gian nh t đ nh,ố ớ ồ ễ ộ ự ươ ố ộ ớ ớ ờ ấ ị làm cho cây sinh tr ng phát tri n kém, th m chí có th ch t, gây nên t n th t v k.t .ưở ể ậ ể ế ổ ấ ề ế  VD: D ch b nh loét thân cành b ch đàn, d ch ph n tr ng lá keoị ệ ạ ị ấ ắ … Sinh thái và bi n đ ng b nh câyế ộ ệ b. Nguyên nhân và giai đo nạ * Nguyên nhân:  Các đi u ki n môi tr ng thu n l iề ệ ườ ậ ợ + Phi sinh v t: Nhi t đ , m đ , ánh sáng.ậ ệ ộ ẩ ộ + Sinh v t: . V t gây b nhậ ậ ệ - Sinh tr ng nhanhưở - Lây lan xâm nh p nhanhậ - D thích nghi v i đi u ki n môi tr ng.ễ ớ ề ệ ườ + Cây ch : Đ c tính sinh h c, s c đ kháng cao,...ủ ặ ọ ứ ề Sinh thái và bi n đ ng b nh câyế ộ ệ  Các giai đo n d ch:ạ ị G m 3 giai đo nồ ạ + Giai đo n chu n b : V t gây b nh đã có m t trên h u kh p các câu ch , lây lan nhanh (but)ạ ẩ ị ậ ệ ặ ầ ắ ủ tri u ch ng b nh th hi n ch a rõ ràng.ệ ứ ệ ể ệ ư + Giai đo n phát d ch: V t gây b nh xâm nhi m và gây h i n ng, tri u ch ng th hi n rõạ ị ậ ệ ễ ạ ặ ệ ứ ể ệ nh t, đôi khi ch t hàng lo t.ấ ế ạ + Giai đo n suy thoái: VGB sau khi h t ký ch b c vào giai đo n suy thoái, k t thúc d ch.ạ ế ủ ướ ạ ế ị Sinh thái và bi n đ ng b nh câyế ộ ệ II- QUÁ TRÌNH XÂM NHI M B NH CÂYỄ Ệ 1. Quá trình xâm nhi m (vòng xâm nhi m, chu i xâm nhi m)ễ ễ ỗ ễ  V t gây b nh khi ti p xúc đ c v i cây ch tr i qua m t th i gian nó xâm nh p vào câyậ ệ ế ượ ớ ủ ả ộ ờ ậ ch , sau m t th i gian b nh => phát b nh đ hoàn thành vòng xâm nhi m ph n l n đ u tr iủ ộ ờ ủ ệ ệ ể ễ ầ ớ ề ả qua 2 quá trình x xâm nhi m và tái xâm nhi m.ơ ễ ễ Ch ng IIươ Sinh thái và bi n đ ng b nh câyế ộ ệ a. Quá trình s xâm nhi m và tái xâm nhi mơ ễ ễ 10 ANHCONG.NET LAM NGHIEP  Khái ni m:ệ Vào mùa sinh tr ng c a cây VGB sau khi đã qua đông (Trong đ t, cành khô láưở ủ ấ r ng) ti n hành xâm nhi m lên cây l n th nh t đây g i là quá trình ụ ế ễ ầ ứ ấ ọ s xâm nhi mơ ễ . Sau đó nó ti p t c lây lan và xâm nhi m đ n các c quan m i, b ph n m iế ụ ễ ế ơ ớ ộ ậ ớ …, t l n xâm nhi m th haiừ ầ ễ ứ tr đi ng i ta g i đó là quá trình ở ườ ọ tái xâm nhi mễ . Quá trình tái xâm nhi m có th l p đi l p l iễ ể ặ ặ ạ nhi u l n tuỳ thu c vào t ng loài b nh.ề ầ ộ ừ ệ  VD: B nh ph n tr ng lá keo, r m lá thông tái xâm nhi m t 15-20 l n/ năm. Cây ký sinhệ ấ ắ ơ ễ ừ ầ ch tái xâm nhi m 1 l n (ra hoa k t qu 1 l n/năm,...)ỉ ễ ầ ế ả ầ Ch ng IIươ Sinh thái và bi n đ ng b nh câyế ộ ệ  Th i kỳ ti p xúc:ờ ế đ c tính t khi VGB ti p xúc đ c v i cây ch (bám đ c vào cây)ượ ừ ế ượ ớ ủ ượ cho đ n tr c khi xâm nh p đ c vào cây ch thì giai đo n đó g i đ c g i là ế ướ ậ ượ ủ ạ ọ ượ ọ th i kỳ ti p xúc.ờ ế + C h i ti p xúc: không ph i bào t n m nào bay ra cũng có th ti p xúc đ c v i v t khác.ơ ộ ế ả ử ấ ể ế ượ ớ ậ - C h i ti p xúc ph thu c vào đ ng lây lan (nh gió) côn trùng, đ ng v t khác con ng i,ơ ộ ế ụ ộ ườ ờ ộ ậ ườ n c.v.v.)ướ Gió có th làm cho VGB có c h i ti p xúc và ng c l i cũng có th làm m t c h i ti p xúc.ể ơ ộ ế ượ ạ ể ấ ơ ộ ế Ch ng IIươ Sinh thái và bi n đ ng b nh câyế ộ ệ + ánh sáng m nh và th i gian chi u sáng dài có th d dàng tiêu di t ho c c ch s n y m mạ ờ ế ể ễ ệ ặ ứ ế ự ả ầ c a bào tủ ử - N u ánh sáng v a ph i thì bào t s ng lâu ế ừ ả ử ố + N c m a, gi t s ng đ ng l i làm cho vô s các bào t n m n y m m. ướ ư ọ ươ ọ ạ ố ử ấ ả ầ + m đ không khí cao, á/s y u -> v t gây b nh, n m có kh năng hoàn thành th i kỳ ti p xúc.ẩ ộ ế ậ ệ ấ ả ờ ế + Nhi t đ , m đ , á/s là nhân t t ng h pệ ộ ẩ ộ ố ổ ợ + M t đ bào t , cây r ng, t thành r ng đ u có th làm tăng hay gi m có h i ti p xúc. ậ ộ ử ừ ổ ừ ề ể ả ộ ế Ch ng IIươ Sinh thái và bi n đ ng b nh câyế ộ ệ * Th i kỳ xâm nh pờ ậ  Khái ni m:ệ Th i kỳ xâm nh p đ c tính t khi VGB xâm nh p đ c vào cây ch cho đ nờ ậ ượ ừ ậ ượ ủ ế khi b t đ u thi t l p đ c quan h ký sinh n đ nh trên cây chắ ầ ế ậ ượ ệ ổ ị ủ Th i kỳ này ph thu c vào các ĐK sau: + Đ ng xâm nh pờ ụ ộ ườ ậ - L i d ng các l t nhiên - V t th ng c gi i - Xâm nh p tr c ti pợ ụ ỗ ự ế ươ ơ ớ ậ ự ế + ĐK môi tr ng: Tườ 0, A0, á/s. N u Aế 0 thích h p, a/s y u thì VGB d dàng xâm nh p đ c vàoợ ế ễ ậ ượ cây. + Cây ch : - Đ c tính sinh h c (Nh ng cây v dày, cây ti t ra các ch t đ c trên b m t làm choủ ặ ọ ữ ỏ ế ấ ộ ề ặ nh ng VGB không có kh năng xâm nh p)ữ ả ậ - Tu i cây - Tình tr ng sinh tr ng phát tri n - Lo i VGB (lo i n m, cây ký sinh d dàng cóổ ạ ưở ể ạ ạ ấ ễ kh năng xâm nh p)ả ậ Ch ng IIươ Sinh thái và bi n đ ng b nh câyế ộ ệ * Th i kỳ b nh ờ ủ ệ Khái ni m:ệ Th i kỳ này đ c tính t khi VGB thi t l p đ c quan h ký sinh n đ nh trên câyờ ượ ừ ế ậ ượ ệ ổ ị ch cho đ n tr c khi xu t hi n tri u ch ng. (thay đ i v hình thái gi i ph u). Đây là th i kỳủ ế ướ ấ ệ ệ ứ ổ ề ả ẫ ờ đ u tranh gay g t gi a VGB và cây ch .ấ ắ ữ ủ  Th i kỳ b nh ch u nh h ng sâu s c c a các ĐKờ ủ ệ ị ả ưở ắ ủ + Lo i v t gây b nh: Kh năng tiêu hao dinh d ng, Ti t ra các ch t đ c, Ti t ra các ch t kíchạ ậ ệ ả ưỡ ế ấ ộ ế ấ thích sinh tr ng...ưở Ch ng IIươ Sinh thái và bi n đ ng b nh câyế ộ ệ + Cây ch : - Đ c tính sinh h c c a cây ủ ặ ọ ủ (kh năng ti t ra ch t đ c, nh a đ c) ả ế ấ ộ ự ộ 11 ANHCONG.NET LAM NGHIEP - T ng Cutin, hàm l ng xenlulô trong t bào.ầ ượ ế - S c đ kháng - Tình tr ng ST phát tri n ứ ề ạ ể - Các ĐK v khí t ng: Tề ượ 0, A0, ánh sáng, dinh d ng đ t.v.v.ưỡ ấ Đ i v i các b nh h i lá trong ĐK Tố ớ ệ ạ 0, A0, ánh sáng thích h p thì th i gian b nh c a nó d iợ ờ ủ ệ ủ ướ 10 ngày Ch ng IIươ Sinh thái và bi n đ ng b nh câyế ộ ệ  VD: B nh ph n tr ng lá keo trong đi u ki n Tệ ấ ắ ề ệ 0 t ừ 18 – 220 thì th i gian b nh t 4-5 ngày.ờ ủ ệ ừ T0 cao t 25-28ừ 0, th i gian b nh kéo dài t 15-20 ngàyờ ủ ệ ừ Khi T0 <10 0 thì th i gian b nh t 12-20 ngàyờ ủ ệ ừ  A0 không khí cao => s rút ng n th i gian b nhẽ ắ ờ ủ ệ  Trong đ t mà th a Nit (nhi u đ m) => rút ng n th i gian b nh do virut (n ng đấ ừ ơ ề ạ ắ ờ ủ ệ ồ ộ virut) Ch ng IIươ Sinh thái và bi n đ ng b nh câyế ộ ệ * Th i kỳ phát b nh:ờ ệ là th i kỳ cu i cùng c a quá trình xâm nhi m b nh cây tr i qua hàng lo tờ ố ủ ễ ệ ả ạ nh ng thay đ i sinh lý sinh hoá, thay đ i v hình thái gi i ph u c a cây b nh đó là k t quữ ổ ổ ề ả ẫ ủ ệ ế ả c a cu c đ u tranh gi a VGB và cây ch . ủ ộ ấ ữ ủ Ch ng IIươ Sinh thái và bi n đ ng b nh câyế ộ ệ 2. Các nhân t nh h ng đ n quá trình phát sinh, sinh tr ng phát tri n và xâm nhi mố ả ưở ế ưở ể ễ b nh câyệ a. Nhân t phi sinh v tố ậ : T0, A0 ánh sáng tác đ ng đ n VGB ( ph n n/c v vi khu n, virut,ộ ế ở ầ ề ẩ n m... và các giai đo n c a quá trình xâm nhi m b nh câyấ ạ ủ ễ ệ (TX – XN – UB – PB) b. Các nhân t sinh v t:ố ậ - Côn trùng - Đ ng v t khác - Cây ký sinhộ ậ - Con ng i: thông qua v n chuy n, lai ghépườ ậ ể … (Con ng i có bi n pháp kìm hãm các quá trìnhườ ệ sinh tr ng: lai ghép, ch t phá, bón phân).ưở ặ Ch ng IIươ Sinh thái và bi n đ ng b nh câyế ộ ệ - Con ng i áp d ng các bi n pháp phòng tr nh tr ng r ng h n giao: ch n gi ng khángườ ụ ệ ừ ư ồ ừ ỗ ọ ố b nh, phun thu c...ệ ố + Cây ch :ủ - Đ c tính sinh h cặ ọ - Kh năng kháng b nhả ệ - Tu i câyổ - Tình tr ng sinh tr ng ạ ưở - M t đậ ộ - T thành r ng ổ ừ (Câu h i KT vi t ti u lu n)ỏ ế ể ậ Ch ng IIIươ Đi u tra, d tính ề ự – d báo b nh câyự ệ T h c trong giao tr nh đó đý c đýaự ọ ỡ ợ Ch ng IV ươ Các ph ng pháp phòng tr b nh câyươ ừ ệ 3.1. Khái ni m và m c đích yêu c u chungệ ụ ầ c a vi c phòng tr b nh câyủ ệ ừ ệ 12 ANHCONG.NET LAM NGHIEP  K/n: Phòng tr b nh cây là s d ng các bi n pháp khác nhau, tác đ ng t nhi u phía lênừ ệ ử ụ ệ ộ ừ ề nhi u m t khác nhau đ i v i cây tr ng đ h n ch đ n m c th p nh t nh ng thi t h i do b nhề ặ ố ớ ồ ể ạ ế ế ứ ấ ấ ữ ệ ạ ệ h i gây ra.ạ  M c đích: góp ph n vào vi c tăng năng su t, ch t l ng cây tr ng.ụ ầ ệ ấ ấ ượ ồ Ch ng IV ươ Các ph ng pháp phòng tr b nh câyươ ừ ệ 3.2. Các ph ng pháp phòng tr b nh câyươ ừ ệ 3.2.1 Ph ng pháp K thu t lâm sinhươ ỹ ậ :  K.n: Ph ng pháp k thu t lâm sinhươ ỹ ậ là thông qua hàng lo t nh ng bi n pháp k thu tạ ữ ệ ỹ ậ đ c áp d ng trong kinh doanh và qu n lý r ng nh : Ch n gi ng, gieo m, tr ng r ng, chămượ ụ ả ừ ư ọ ố ươ ồ ừ sóc, nuôi d ng và khai thác r ng... nh m t o ra m t khu r ng kho m nh có s c đ kháng caoưỡ ừ ằ ạ ộ ừ ẻ ạ ứ ề và h n ch s phát sinh c a b nh h i đ n m c th p nh t.ạ ế ự ủ ệ ạ ế ứ ấ ấ Ch ng IV ươ Các ph ng pháp phòng tr b nh câyươ ừ ệ *Đ i v i v n mố ớ ườ ươ  V n m nên đ t nh ng n i cao ráo d thoát n c, có đ d c nh (3-4 đ ), xungườ ươ ặ ở ữ ơ ễ ướ ộ ố ỏ ộ quanh v n m c n có h th ng, t i tiêu thu n l i.ườ ươ ầ ệ ố ướ ậ ợ  V n m nên đ t nh ng n i đ t m i ch a t ng canh tác nông nghi p ho c tr ng rauườ ươ ặ ở ữ ơ ấ ớ ư ừ ệ ặ ồ màu, tr c khi gieo m ph i cày l t đ t, nh t s ch c rácướ ươ ả ậ ấ ặ ạ ỏ Ch ng IV ươ Các ph ng pháp phòng tr b nh câyươ ừ ệ  X lý h t gi ng, ch n gi ng t t, h t t t đ gieoử ạ ố ọ ố ố ạ ố ể  V sinh v n s ch s th ng xuyên, theo dõi s xu t hi n c a b nh h i đ có bi n phápệ ườ ạ ẽ ườ ự ấ ệ ủ ệ ạ ể ệ phòng tr k p th i.ừ ị ờ  Chăm sóc cây con theo đúng quy trình k thu t. ỹ ậ  Không bón phân chu ng ch a hoai m cồ ư ụ  Luôn canh các loài cây gieo m.ươ  Gieo m đúng th i v ...ươ ờ ụ Ch ng IV ươ Các ph ng pháp phòng tr b nh câyươ ừ ệ * u nh c đi m c a ph ng pháp KTLSƯ ượ ể ủ ươ - Quán tri t sâu s c ph ng châm phòng trệ ắ ươ ừ - ít làm /h đ n môi tr ng và các sinh v t có íchả ế ườ ậ - T ng đ i d th c hi n, t n d ng đ c th i gian và nhân l cươ ố ễ ự ệ ậ ụ ượ ờ ự - Có hi u qu cao trong ph m vi h pệ ả ạ ẹ - ít ph thu c vào các ĐK môi tr ngụ ộ ườ - Ph i ti n hành th ng xuyên, liên t cả ế ườ ụ - Khi sâu b nh có nguy c phát d ch thì các bi n pháp KTLS t ra kém hi u qu .ệ ơ ị ệ ỏ ệ ả Ch ng IV ươ Các ph ng pháp phòng tr b nh câyươ ừ ệ 3.2.2 Ph ng pháp c gi i, v t lýươ ơ ớ ậ  K.n Ph ng pháp c gi i v t lýươ ơ ớ ậ là dùng s c ng i hay các y u t v t lý đ tiêu di tứ ườ ế ố ậ ể ệ ngu n b nhồ ệ  Ph ng pháp này g m m t s bi n pháp sau:ươ ồ ộ ố ệ * Thu gom cành lá, hoa qu b nh r i r ng đ đ t/ ph i n ng. ả ệ ơ ụ ể ố ơ ắ * Ch t b các cành cây b b nh n ng đ tiêu huặ ỏ ị ệ ặ ể ỷ * Ngâm tre n a g trong n c tr c khi s d ng đ h n ch n m m c, m c...ứ ỗ ướ ướ ử ụ ể ạ ế ấ ụ ố * Ph i h t d i tr i n ng to đ h n ch n m m c...ơ ạ ướ ờ ắ ể ạ ế ấ ố 13 ANHCONG.NET LAM NGHIEP Ch ng IV ươ Các ph ng pháp phòng tr b nh câyươ ừ ệ • u khuy t đi m c a ph ng pháp c gi i, v t lýƯ ế ể ủ ươ ơ ớ ậ • T ng đ i d th c hi nươ ố ễ ự ệ • Có hi u cao trong ph m vi h pệ ạ ẹ • M t nhi u th i gian và nhân l cấ ề ờ ự • Không làm nh h ng đ n môi tr ng, con ng i và các sinh v t khácả ưở ế ườ ườ ậ Ch ng IV ươ Các ph ng pháp phòng tr b nh câyươ ừ ệ 3.2.3 Ph ng pháp sinh h cươ ọ * K/n Ph ng pháp sinh h cươ ọ là các bi n pháp l i d ng các sinh v t t nhiên và các ch t ti t raệ ợ ụ ậ ự ấ ế t sinh v t đ phòng tr b nh cây.ừ ậ ể ừ ệ + Dùng n m ký sinh lên n m: ấ ấ - Hi n nay có th s d ng n m Cicinobolus sp đ phun lên n m gây b nh ph n tr ng lá keo.ệ ể ử ụ ấ ể ấ ệ ấ ắ - Có th s d ng n m penicilin đ phun lên cây con b b nh th i c r ...ể ử ụ ấ ể ị ệ ố ổ ễ Ch ng IVươ Các ph ng pháp phòng tr b nh câyươ ừ ệ + Dùng vi khu n đ phân gi i vi khu n: Dùng Vi khu n Agrobacterium tumefaciens đ bón vàoẩ ể ả ẩ ẩ ể g c cây con tiêu di t vi khu n gây b nh sùi g c cây conố ệ ẩ ệ ố + Dùng các h p ch t kháng sinh đ tiêu di t vi khu n: Dùng thu c steptomicin, oorimicin,ợ ấ ể ệ ẩ ố penicilin... đ phun lên cây b b nh vi khu n ho c x lý h t...ể ị ệ ẩ ặ ử ạ + Gi cân b ng sinh h c trong h sinh thái: b o v các loài đ ng th c v t có ích...ữ ằ ọ ệ ả ệ ộ ự ậ Ch ng IVươ Các ph ng pháp phòng tr b nh câyươ ừ ệ + u nh c đi m:Ư ượ ể - Đây là ph ng pháp không gây ô nhi m môi tr ng, không nh h ng đ n s c kho conươ ễ ườ ả ưở ế ứ ẻ ng i và các sinh v t có ích.ườ ậ - Góp ph n b o v tính đa d ng c a h sinh thái.ầ ả ệ ạ ủ ệ - Nh c đi m: Do cây Lâm nghi p cao, đ a hình ph c t p, di n tích r ng l n nên bi n pháp sinhượ ể ệ ị ứ ạ ệ ộ ớ ệ h c ít đ c ng d ng nhi u.ọ ượ ứ ụ ề - Chi phí phòng tr t ng đ i cao.ừ ươ ố Ch ng IV- Các ph ng pháp phòng tr b nh câyươ ươ ừ ệ 3.2.4 Ph ng pháp ki m d ch th c v tươ ể ị ự ậ * K/n: là hàng lo t các bi n pháp nh m ki m tra và phát hi n các m m m ng sâu h i có trongạ ệ ằ ể ệ ầ ố ạ các lo i hàng hoá nh h t gi ng, cây con, hoa qu hay các lâm s n khác khi v n chuy n tạ ư ạ ố ả ả ậ ể ừ vùng này sang vùng khác ho c t n c này sang n c khác.ặ ừ ướ ướ * Các loa ki m d ch:ị ể ị Có 2 lo i ki m d ch:ạ ể ị KD đ i n i và KD đ i ngo iố ộ ố ạ  Ki m d ch đ i n i: KD trong n cể ị ố ộ ướ  Ki m d ch đ i ngo i: KD qu c tể ị ố ạ ố ế Ch ng IVươ Các ph ng pháp phòng tr b nh câyươ ừ ệ  * Nhi m v c a công tác ki m d ch th c v t.ệ ụ ủ ể ị ự ậ  - Ngăn ng a sâu b nh nguy hi m xâm nh p lan tràn.ừ ệ ể ậ  - Bao vây sâu b nh h i m t vùng nh t đ nh đ tiêu di t.ệ ạ ở ộ ấ ị ể ệ  - Lúc đã phát sinh sâu b nh m t vùng m i ph i đ c cô l p và tiêu di t k p th i.ệ ở ộ ớ ả ượ ậ ệ ị ờ  - Ch đ c phép ki m d ch nh ng loài sâu b nh h i có trong danh l c quy đ nh c a Qu cỉ ượ ể ị ữ ệ ạ ụ ị ủ ố t ho c Qu c gia.ế ặ ố 14 ANHCONG.NET LAM NGHIEP Ch ng IVươ Các ph ng pháp phòng tr b nh câyươ ừ ệ * Các bi n pháp Ki m d ch th c v tệ ể ị ự ậ  C m nh p các lo i hàng hoá và nguyên li u, lâm s n t các vùng đang có đ i t ngấ ậ ạ ệ ả ừ ố ượ ki m d ch nguy hi m.ể ị ể  Ch cho nh p nh ng lo i hàng hoá và lâm s n khi đã đ c ki m d ch c n th n theo đúngỉ ậ ữ ạ ả ượ ể ị ẩ ậ quy đ nh.ị  V i các đói t ng khó phát hi n ch đ c nh p sau khi đã đ c gieo m th m t th iớ ượ ệ ỉ ượ ậ ượ ươ ử ộ ờ gian mà không b sâu b nh h i.ị ệ ạ * u khuy t đi m c a ph ng pháp Ki m d ch Ư ế ể ủ ươ ể ị - Ngăn ch n sâu b nh lây lan, đ m b o cho hàng hoá, nguyên li u, lâm s n... có ch t l ng đápặ ệ ả ả ệ ả ấ ượ ng yêu c u, song h n ch t cđ l u thông hàng hoá.ứ ầ ạ ế ố ộ ư Ch ng IVươ Các ph ng pháp phòng tr b nh câyươ ừ ệ 3.2.5. Ph ng pháp hoá h cươ ọ a. K/n: Bi n pháp hoá h cệ ọ là s d ng các ch t đ c hoá h c đ tiêu di t ngu n b nh thông quaử ụ ấ ộ ọ ể ệ ồ ệ con đ ng ti p xúc ho c xâm nh p ườ ế ặ ậ b. Nh ng y/c chung đ i v i thu c hoá h cữ ố ớ ố ọ - ít đ c v i con ng i, gia c m, gia súc và các sinh v t có íchộ ớ ườ ầ ậ - D b o qu n - D s d ng. ễ ả ả ễ ử ụ - Chi phí th p. - ít gây ô nhi m môi tr ng.ấ ễ ườ Ch ng IVươ Các ph ng pháp phòng tr b nh câyươ ừ ệ c. Các d ng thành ph m c a thu c BVTVạ ẩ ủ ố Thu c tr sâu b nh có các d ng thành ph m:ố ừ ệ ạ ẩ - Thu c d ng s a.ố ạ ữ - Thu c d ng n c: hai lo i thu c này th ng đóng chai.ố ạ ướ ạ ố ườ - Thu c d ng b t th ng đóng gói trong túi ni lonố ạ ộ ườ - Thu c d ng viên h t có th đóng vào h p nh a ho c đóng gói trong túi ni lonố ạ ạ ể ộ ự ặ Ch ng IVươ Các ph ng pháp phòng tr b nh câyươ ừ ệ * Ký hi u các d ng thành ph m c a thu c HHệ ạ ẩ ủ ố + EC là d ng thu c s a hay nhũ d u.ạ ố ữ ầ + SWP, SCW, SL, SC: dung d ch tan trong n cị ướ + SP là d ng thu c b t tan trong n c (dd không l ng đ ng)ạ ố ộ ướ ắ ọ + WP là d ng thu c b t th m n c hay thu c b t hoà n c (dung d ch đ lâu l ng đ ng)ạ ố ộ ấ ướ ố ộ ướ ị ể ắ ọ + G, GR là d ng thu c b t không th m n cạ ố ộ ấ ướ + D là Thu c b t d ng b t ho c d ng viên h tố ộ ở ạ ộ ặ ạ ạ Ch ng IVươ Các ph ng pháp phòng tr b nh câyươ ừ ệ d. Các bi n pháp s d ng thu cệ ử ụ ố + Phun thu cố g m phun l ng và phun b t ồ ỏ ộ - Phun l ng: phun n c, phun s ng, phun mùỏ ướ ươ - Phun b t: ộ + Xông h iơ là bi n pháp s d ng các lo i thu c có tính bay h i m nh đ h i đ c tiêu di tệ ử ụ ạ ố ơ ạ ể ơ ộ ệ ngu n b nhồ ệ + Bón thu c vào đ tố ấ : Tiêu di t n m b nh d i đ tệ ấ ệ ướ ấ + X lý h t: X lý khô, t, nhãoử ạ ử ướ Ngâm h t vào dung d ch thu c, ho c tr n h t v i thu c b t hay tu c nhão. ạ ị ố ặ ộ ạ ớ ố ộ ố 15 ANHCONG.NET LAM NGHIEP Ch ng IVươ Các ph ng pháp phòng tr b nh câyươ ừ ệ e. M t s yêu c u chung khi s d ng thu c hoá h cộ ố ầ ử ụ ố ọ + Đúng thu c: thu c tr b nh có nhi u lo i nh ng khi s d ng ph i ch n đúng các lo i thu cố ố ừ ệ ề ạ ư ử ụ ả ọ ạ ố phù h p v i t ng lo i b nh h i thì m i có hi u qu .ợ ớ ừ ạ ệ ạ ớ ệ ả VD: khi s d ng thu c đ bón xu ng đ t thì ph i dùng các lo i có tính xông h i nh b t S. ử ụ ố ể ố ấ ả ạ ơ ư ộ + Đúng lúc: Đúng giai đo n phát sinh c a b nh, th i ti t...ạ ủ ệ ờ ế + Đúng p.pháp: pha ch đúng n ng đ , đúng li u l ng, và dùng đúng cách (Phun ho c xôngế ồ ộ ề ượ ặ h i...)ơ + An toàn lao đ ng trong s d ng thu c BVTVộ ử ụ ố Ch ng IVươ Các ph ng pháp phòng tr b nh câyươ ừ ệ g. M t s đi m c n l u ý khi s d ng thu c BVTVộ ố ể ầ ư ử ụ ố + Thu c pha xong ph i phun ngay.ố ả + Ph i có b o h lao đ ng khi phun thu c G mả ả ộ ộ ố ồ + Không đ ng phun liên t c quá 2 ti ng đ ng h n u phun lâu s có h i cho c th .ứ ụ ế ồ ồ ế ẽ ạ ơ ể + Ph i phun vào ngày râm, mát ho c lúc sáng s m hay chi u t i đ tránh gây đ c cho ng i vàả ặ ớ ề ố ể ộ ườ cây tr ng, không phun thu c vào nh ng ngày tr i quá n ng nóng, ho c quá l nh . ồ ố ữ ờ ắ ặ ạ + Không phun thu c vào lúc tr i đang m a vì thu c s trôi h t không có tác d ng tiêu di t sâuố ờ ư ố ẽ ế ụ ệ b nh.ệ Ch ng IVươ Các ph ng pháp phòng tr b nh câyươ ừ ệ + Ph i đ ng xuôi theo h ng gió tránh h i thu c bay vào ng i.ả ứ ướ ơ ố ườ + Nh ng ng i có s c kho y u ho c đang m t m i không nên phun thu c.ữ ườ ứ ẻ ế ặ ệ ỏ ố + Các d ng c sau phun thu c ph i đ c r a s ch ngay t i r ng, không r a nh ng n i ngu nụ ụ ố ả ượ ử ạ ạ ừ ử ở ữ ơ ồ n c sinh ho t nh các ao, h , sông, su i... ướ ạ ư ồ ố + Các d ng c phun thu c và các lo i thu c nên đ kho xa n i sinh ho t c a con ng i, xaụ ụ ố ạ ố ể ở ơ ạ ủ ườ ngu n n cồ ướ + Sau khi phun thu c ph i t m r a s ch s và ngh ng i ăn u ng h p lý.ố ả ắ ử ạ ẽ ỉ ơ ố ợ Ch ng IVươ Các ph ng pháp phòng tr b nh câyươ ừ ệ h. u khuy t đi m c a ph ng pháp hoá h cƯ ế ể ủ ươ ọ - Hi u qu tiêu di t b nh h i cao, nhanh, g n, giá thành h , nh ng nh c đi m là r t d gâyệ ả ệ ệ ạ ọ ạ ư ượ ể ấ ễ đ c v i ng i, gia c m, gia súc và các sinh v t có ích.ộ ớ ườ ầ ậ - S d ng thu c hoá h c s làm ô nhi m môi tr ng ử ụ ố ọ ẽ ễ ườ - S d ng thu c hoá h c s nhanh chóng phá v s cân b ng sinh h c t nhiên ử ụ ố ọ ẽ ỡ ự ằ ọ ự - S d ng m t lo i thu c hoá h c nhi u l n s làm cho VGB có kh năng kháng thu c làm choử ụ ộ ạ ố ọ ề ầ ẽ ả ố hi u qu tiêu di t nh ng l n sau s gi m d n.ệ ả ệ ở ữ ầ ẽ ả ầ Ch ng IVươ Các ph ng pháp phòng tr b nh câyươ ừ ệ i. M t s lo i thu c hoá h c th ng dùng trong phòng tr b nh câyộ ố ạ ố ọ ườ ừ ệ Hi n nay trên th tr ng có rát nhi u lo i thu c hoá h c khác nhau vì v y căn c vào t ngệ ị ườ ề ạ ố ọ ậ ứ ừ lo i b nh h i khác nhau chúng ta có th l a ch n các lo i thu c phòng tr khác nhau: ạ ệ ạ ể ự ọ ạ ố ừ (Nh n bi t trong phòng TH)ậ ế Ch ng Vươ M t s lo i b nh h i r ng th ng g pộ ố ạ ệ ạ ừ ườ ặ  - B t l u huỳnh vô c . ộ ư ơ  - B t l u huỳnh h u c th m n c. ộ ư ữ ơ ấ ướ 16 ANHCONG.NET LAM NGHIEP  - Dung d ch boordô 1%. ị  - Dung d ch l u huỳnh - vôi. ị ư  - Sun phát đ ng. ồ  - Ôxiclorua đ ngồ  - Zinep  - Kitazin.  - Daconil.  - Mancozep... Ch ng Vươ M t s lo i b nh h i r ng th ng g pộ ố ạ ệ ạ ừ ườ ặ k. Cách pha ch m t s dung d ch thu c hoá h cế ộ ố ị ố ọ *. Cách pha ch , công d ng boorđô 1%.ế ụ + Chu n b : - 3 bình (không b ng kim lo i: nh a, sành, s ...)ẩ ị ằ ạ ự ứ -1 Cây dài 1m, 1 m u s t m i, 1 t m v i xô l c thu c,1 cái cânẩ ắ ớ ấ ả ọ ố - Vôi s ng 1 ph n ho c vôi tôi (thêm 30% tr ng l ng) ố ầ ặ ọ ượ - Sun phát đ ng 1 ph n, n c 100 ph n. (Ph n tính theo tr ng l ng).ồ ầ ướ ầ ầ ọ ượ Ch ng Vươ M t s lo i b nh h i r ng th ng g pộ ố ạ ệ ạ ừ ườ ặ  Cách pha * Cách 1 + L y 50 ph n n c cho vào bình 1 đ Sun phát đ ng vào.ấ ầ ướ ổ ồ + L y 50 ph n n c cho vào bình 2 đ Vôi s ng ho c vôi tôi (đã cân) vào. ấ ầ ướ ổ ố ặ - C 2 bình đ u dùng cây s ch khu y cho tan tri t đ ả ề ạ ấ ệ ể - Sau đó đ ng th i đ c 2 bình vào bình th 3, v a đ v a khu y đ u. Ta đ c dung d chồ ờ ổ ả ứ ừ ổ ừ ấ ề ượ ị boorđô 1%, có màu xanh da tr i. ờ Ch ng Vươ M t s lo i b nh h i r ng th ng g pộ ố ạ ệ ạ ừ ườ ặ * Cách 2 + L y 90 ph n n c cho vào bình 1 đ Sun phát đ ng vào.ấ ầ ướ ổ ồ + L y 10 ph n n c còn l i cho vào bình 2 đ Vôi s ng ho c vôi tôi (đã cân) vào. ấ ầ ướ ạ ổ ố ặ - C 2 bình đ u dùng cây s ch khu y cho tan tri t đ ả ề ạ ấ ệ ể - Sau đó t t đ dung d ch Sun phát đ ng (bình 1) vào dung d ch n c vôi (bình 2), v a đ v aừ ừ ổ ị ồ ị ướ ừ ổ ừ khu y đ u. Ta đ c dung d ch boorđô 1%, có màu xanh da tr i.ấ ề ượ ị ờ Ch ng Vươ M t s lo i b nh h i r ng th ng g pộ ố ạ ệ ạ ừ ườ ặ  Sau đó đ ki m tra xem dung d ch pha ch (trong c 2 cách pha) có đ t yêu c u hay khôngể ể ị ế ả ạ ầ ta th vào dd 1 m u s t m i sau 3- 5 phút l y ra n u không có đ ng màu nâu đ bám dính thì ddả ẩ ắ ớ ấ ế ồ ỏ pha ch đ t yêu c u. Dùng v i xô l c th c và phun ngay.ế ạ ầ ả ọ ố * Công d ng. ụ  Dung d ch boordeaex 1% - Đ c tr các b nh th i c r , th i g c, th i m c h t...ị ặ ị ệ ố ổ ễ ố ố ố ố ạ  Ngoài ra còn tr các b nh m c s ng, đ o ôn, khô v n, đ m đen lá...ị ệ ố ươ ạ ằ ố Ch ng Vươ M t s lo i b nh h i r ng th ng g pộ ố ạ ệ ạ ừ ườ ặ * Cách pha ch dung d ch l u huỳnh - Vôi.ế ị ư + Nguyên li u: ệ  - Vôi s ng: 1 ph nố ầ  - B t l u huỳnh 2 ph n.ộ ư ầ  - N c 10 ph n.ướ ầ  - 1 b p đun.ế 17 ANHCONG.NET LAM NGHIEP  - 1 n i đun ( không ph i kim lo i: sành, s , đ t...)ồ ả ạ ứ ấ  - 1 bommêk .ế  - V i l c thu c.ả ọ ố  - Bình thu tinh, sành, s ...ỷ ứ Ch ng Vươ M t s lo i b nh h i r ng th ng g pộ ố ạ ệ ạ ừ ườ ặ + Cách ti n hành: ế  Hoà vôi s ng v i n c cho vào n i đun cho đ n khi n c nóng già thì hoà b t S thànhố ớ ướ ồ ế ướ ộ d ng h đ vào n i khu y đ u r i đun cho đ n khi sôi, gi m nh l a ch đ v a đ sôi, đun ti pạ ồ ổ ồ ấ ề ồ ế ả ỏ ử ỉ ể ừ ộ ế đ n khi nào dd trong n i bi n thành màu nâu đ thì d ng l i ế ồ ế ỏ ừ ạ (sau kho ng 50 - 60 phút).ả Ta đ cượ dung d ch n c c t.ị ướ ố  Cho xu ng, đ ngu i r i l c b bã, dùng bom me k đo n ng đ dung d ch n c c t. Sauố ể ộ ồ ọ ỏ ế ồ ộ ị ướ ố đó cho vào chai l thu tinh có n p đ y kín, ghi rõ ngày s n xu t, n ng đ dung d ch n c c t,ọ ỷ ắ ậ ả ấ ồ ộ ị ướ ố tên thu c đ n i tránh ánh sáng tr c ti p th i h n s d ng 2 năm.ố ể ở ơ ự ế ờ ạ ử ụ Ch ng Vươ M t s lo i b nh h i r ng th ng g pộ ố ạ ệ ạ ừ ườ ặ + Mu n s d ng thì pha loãng dung d ch n c c t theo công th c:ố ử ụ ị ướ ố ứ M = (B - B1 )/B1  M: s đ n v n c lã c n thêm vào 1 đ n v n c c t.ố ơ ị ứơ ầ ơ ị ướ ố  B: N ng đ n c c t.ồ ộ ướ ố  B1: N ng đ c n pha loãng.ồ ộ ầ + Công d ngụ : dd l u huỳnh vôi là lo i thu c di t n m có tính ph r ng. đ c tr các b nh ph nư ạ ố ệ ấ ổ ộ ặ ị ệ ấ tr ng, b hóng, gh s t, vi nh n, lông nhung nhãn, v i... ắ ồ ỉ ắ ệ ả Ch ng Vươ M t s lo i b nh h i r ng th ng g pộ ố ạ ệ ạ ừ ườ ặ 3.2.6. Ph ng pháp phòng tr sâu b nh t ng h p (IPM) ươ ừ ệ ổ ợ a. K/n: Phòng tr sâu b nh t ng h p là t p h p các bi n pháp khác nhau áp d ng trong m t thừ ệ ổ ợ ậ ợ ệ ụ ộ ể liên hoàn nh m làm cho cây r ng kh i b sâu b nh và đ t đ c tr l ng cao ph m ch t t t.ằ ừ ỏ ị ệ ạ ượ ữ ượ ẩ ấ ố b. M c đích, yêu c u chung c a PP (IPM)ụ ầ ủ  H n ch s phát sinh, phát d ch c a sâu b nh.ạ ế ự ị ủ ệ  H n ch ô nhi m môi tr ng.ạ ế ễ ườ  T o các s n ph m có ch t l ng t t.ạ ả ẩ ấ ượ ố  B o v s c kh o con ng i và các sinh v t có ích.ả ệ ứ ẻ ườ ậ  Tăng c ng s d ng các bi n pháp sinh h c.ườ ử ụ ệ ọ  H n ch t i m c th p nh t vi c s d ng thu c hoá h cạ ế ớ ớ ấ ấ ệ ử ụ ố ọ  S d ng các lo i thu c có tính ch n l c cao. ử ụ ạ ố ọ ọ Ch ng Vươ M t s lo i b nh h i r ng th ng g pộ ố ạ ệ ạ ừ ườ ặ c. u khuy t đi m c a ph ng pháp IPM.Ư ế ể ủ ươ  ít gây ô nhi m môi tr ng.ễ ườ  ít nh h ng đ n s c kho con ng i và các sinh v t có ích khác.ả ưở ế ứ ẻ ườ ậ  Đ m b o cân b ng sinh h c trong h sinh thái.ả ả ằ ọ ệ  H n ch s phát sinh các loài sâu b nh h i m i và s tái phát d ch c a sâu b nh h i.ạ ế ự ệ ạ ớ ự ị ủ ệ ạ  Kh c ph c đ c nh ng nh c đi m c a các bi n pháp trên.ắ ụ ượ ữ ượ ể ủ ệ  M t nhi u th i gian vì ph i ti n hành theo dõi phòng tr th ng xuyên liên t cấ ề ờ ả ế ừ ườ ụ Ch ng Vươ M t s lo i b nh h i r ng th ng g pộ ố ạ ệ ạ ừ ườ ặ 5.1. B nh h i lá và bi n pháp phòng tr .ệ ạ ệ ừ 5.1.1 Đ c đi m chung c a b nh h i lá:ặ ể ủ ệ ạ 18 ANHCONG.NET LAM NGHIEP  B nh h i lá là m t nhóm b nh ph bi n nh t đ i v i cây tr ng, h u nh không loài câyệ ạ ộ ệ ổ ế ấ ố ớ ồ ầ ư nào là không m cắ  B nh h i lá có rât nhi u lo i: Có r t nhi u tri u ch ng b nh khác nhau: cháy lá, khô lá,ệ ạ ề ạ ấ ề ệ ứ ệ đ m lá, lông nhung, ph ng lá, sùi lá...do nhi u nguyên nhân gây nên (n m, VK, VR...) ố ồ ề ấ  Chúng ta th ng g p b nh r m lá thông b nh g s t lá keo, b nh đ m đen lá xoài, b nhườ ặ ệ ơ ệ ỉ ắ ệ ố ệ khô lá sa mu... Ch ng Vươ M t s lo i b nh h i r ng th ng g pộ ố ạ ệ ạ ừ ườ ặ - B nh h i lá lây lan và xâm nhi m r t nhanh (do t ch c t bào lá m m, m ng, nhi u lệ ạ ễ ấ ổ ứ ế ề ỏ ề ỗ khí kh ng, thu kh ng nên v t gây b nh d xâm nh p) ổ ỷ ổ ậ ệ ễ ậ - Th i gian b nh th ng ng n ch t 10 ờ ủ ệ ườ ắ ỉ ừ – 20 ngày, nên nó th ng tái xâm nhi m nhi uườ ễ ề l n trong năm có khi t 15 ầ ừ – 20 l n nh b nh r m lá thông. ầ ư ệ ơ - B nh h i lá r t d phát thành d ch. (Di n tích ti p xúc c a lá v i môi tr ng r t l n)ệ ạ ấ ễ ị ệ ế ủ ớ ườ ấ ớ - Nó không nh ng gây h i n ng v n m mà c r ng m i tr ng. ữ ạ ặ ở ườ ươ ở ả ừ ớ ồ Ch ng Vươ M t s lo i b nh h i r ng th ng g pộ ố ạ ệ ạ ừ ườ ặ - Tuy nhiên lá cây r ng th ng có tu i th t 6 tháng đ n d i 1 năm nên cây r ng tr ngừ ườ ổ ọ ừ ế ướ ở ừ ồ khi đã l n do l ng lá nhi u nên m c đ gây h i không l n l m. Song v n m thì do câyớ ượ ề ứ ộ ạ ớ ắ ở ườ ươ còn non, ít lá, s c kháng b nh l i kém nên b nh h i lá v n m gây nên nh ng t n th tứ ệ ạ ệ ạ ở ườ ươ ữ ổ ấ r t l n. ấ ớ - Ngu n v t gây b nh sau khi xâm nhi m ch y u t n t i trong đ t do lá cây r ng xu ng cònồ ậ ệ ễ ủ ế ồ ạ ấ ụ ố g i là ngu n ọ ồ s xâm nhi m.ơ ễ Ch ng Vươ M t s lo i b nh h i r ng th ng g pộ ố ạ ệ ạ ừ ườ ặ 5.1.2. Bi n pháp phòng tr chung:ệ ừ - Ch n gi ng có kh năng kháng b nh cao.ọ ố ả ệ - Tr ng r ng h n giao theo d i r ng đ phòng tr các lo i b nh ph n tr ng lá keo, r m lá thông.ồ ừ ỗ ả ộ ể ừ ạ ệ ấ ắ ơ - Phun phòng tr b nh th ng xuyên: dùng boocdo 1% c 15 - 20 ngày/l n phun phòng, tr 7-10ừ ệ ườ ứ ầ ừ ngày/l nầ - Thu gom cành khô lá b nh, hoa qu r ng là ngu n s xâm nhi m d i đ t đ đ t ho c x lýệ ả ụ ồ ơ ễ ướ ấ ể ố ặ ử b ng thu c hoá h c: dùng boocdo 1,5 - 2%.ằ ố ọ - T a b t cành cành nhánh, đi u ch nh không gian dinh d ng h p lý... ỉ ớ ề ỉ ưỡ ợ Ch ng Vươ M t s lo i b nh h i r ng th ng g pộ ố ạ ệ ạ ừ ườ ặ 5.1.3 . M t s b nh h i lá th ng g p:ộ ố ệ ạ ườ ặ a. B nh r m lá thôngệ ơ . * Tác h i: ạ  B nh r m lá thông là m t lo i b nh ph bi n đ i v i cây thông con giai đo n v nệ ơ ộ ạ ệ ổ ế ố ớ ở ạ ườ m và r ng non d i 4 tu i, b nh làm cho cây khô lá, ch t hàng lo t, có khi ph i hu b c đ iươ ừ ướ ổ ệ ế ạ ả ỷ ỏ ả ồ đ tr ng l i.ể ồ ạ * Nguyên nhân gây b nhệ :  B nh r m lá thông do nhi u lo i n m gây nên, trong đó ph bi n là lo i n m ký sinh cóệ ơ ề ạ ấ ổ ế ạ ấ tên khoa h c là: ọ Cercospora pinidensilorae gây nên . Ch ng Vươ M t s lo i b nh h i r ng th ng g pộ ố ạ ệ ạ ừ ườ ặ * Tri u ch ng: ệ ứ  Lúc đ u nh ng lá phía d i g c cây, ph n gi a lá xu t hi n các đ m nh màu vàngầ ở ữ ướ ố ầ ữ ấ ệ ố ỏ sau đó lan d n lên phía trên đ nh lá, làm cho lá khô d n t ch ch m đó đ n đ nh lá nh ng láầ ỉ ầ ừ ỗ ấ ế ỉ ư không r ng mà khô và r xu ng.ụ ủ ố 19 ANHCONG.NET LAM NGHIEP  Các lá b b nh lan d n lên các lá phía trên, r i lan sang cây khác r t nhanh, n u b nhị ệ ầ ồ ấ ế ệ n ng s cây b b nh lên t i 70-80% làm cho c v n m ho c c khu r ng m i tr ng ch tặ ố ị ệ ớ ả ườ ươ ặ ả ừ ớ ồ ế tr ng trông gi ng nh r m ph i. ắ ố ư ơ ơ  Sau m t th i gian trên lá khô xu t hi n nh ng ch m nh màu đen x p thành hàng songộ ờ ấ ệ ữ ấ ỏ ế song v i nhau t o thành nh ng đám liên t c đó chính là c quan sinh s n h u tính c a n m.ớ ạ ữ ụ ơ ả ữ ủ ấ Ch ng Vươ M t s lo i b nh h i r ng th ng g pộ ố ạ ệ ạ ừ ườ ặ * Đ c đi m xâm nhi m lây lan:ặ ể ễ  B nh r m lá thông PSPT m nh trong ĐK th i ti t m, m a nhi u, đ tàn che l n, r ngệ ơ ạ ờ ế ẩ ư ề ộ ớ ừ thông r p r p, đ c bi t nh ng cây xanh t t b nh càng n ng.ậ ạ ặ ệ ở ữ ố ệ ặ  VGB lây lan r t nhanh nh gió, nh n c th i kỳ b nh là 10 ấ ờ ờ ướ ờ ủ ệ – 12 ngày.  Trong 1 năm nó tái xâm nhi m 15 ễ – 20 l n. gây h i n ng kho ng t T3 - T8. Đ n T11 thìầ ạ ặ ả ừ ế hình thành bào t h u tính và qua đông trong đ t trong xác cây b nh, đ tử ữ ấ ệ ấ Ch ng Vươ M t s lo i b nh h i r ng th ng g pộ ố ạ ệ ạ ừ ườ ặ * Bi n pháp phòng tr :ệ ừ  V n m nên đ t nh ng n i đ t t i, x p, thoáng khí, thoát n c, đ ánh sángườ ươ ặ ở ữ ơ ấ ơ ố ướ ủ  Th ng xuyên phun phòng đ nh kỳ cho cây c 10-15 ngày 1 l n b ng dd boocdo n ng đườ ị ứ ầ ằ ồ ộ t 1-1,5 %, ho c dd sun fát đ ng cũng n ng đ nh v y ho c zinep, topsin...ừ ặ ồ ồ ộ ư ậ ặ  Không mang cây b b nh đi tr ng.ị ệ ồ  Th ng xuyên theo dõi đ tr b nh k p th i, khi cây m i b b nh t p trung nhân l c đườ ể ừ ệ ị ờ ớ ị ệ ậ ự ể ng t b các lá b nh và mang đi đ t, nh b cây b nh hu đi. ắ ỏ ệ ố ổ ỏ ệ ỷ  Luôn canh các loài cây gieo m ươ Ch ng Vươ M t s lo i b nh h i r ng th ng g pộ ố ạ ệ ạ ừ ườ ặ b. B nh ph n tr ng lá keo.ệ ấ ắ * Tác h i:ạ  B nh ph n tr ng lá keo là m t lo i b nh ph bi n v n m và r ng m i tr ng. Nóệ ấ ắ ộ ạ ệ ổ ế ở ườ ươ ừ ớ ồ gây h i t t c các loài keo ,t l cây b nh có khi lên t i 80-90 % làm cho cây ch t ho c sinhạ ở ấ ả ỷ ệ ệ ớ ế ặ tr ng r t kém không đ tiêu chu n xu t v n, gây nên nh ng t n th t trong kinh doanh lâmưở ấ ủ ẩ ấ ườ ữ ổ ấ nghi p. ệ  Ngoài ra chúng ta còn g p b nh ph n tr ng nhi u loài cây tr ng nông nghi p khác nh :ặ ệ ấ ắ ở ề ồ ệ ư b u, bí, cà chua, hoa h ng...cũng bi u hi n tri u ch ng nh v y.ầ ồ ể ệ ệ ứ ư ậ Ch ng Vươ M t s lo i b nh h i r ng th ng g pộ ố ạ ệ ạ ừ ườ ặ * Nguyên nhân gây b nh:ệ  Nguyên nhân gây b nh là do n m ệ ấ Erysiphe Acaciae ho c ặ Oidium Acaciae gây nên, thu cộ lo i chuyên ký sinhạ * Tri u ch ng:ệ ứ  Hi n t ng rõ nh t c a n m ph n tr ng là lúc đ u trên m t lá và ph n ng n non xu tệ ượ ấ ủ ấ ấ ắ ầ ặ ầ ọ ấ hi n các đ m b t màu tr ng, các đ m tr ng lan d n không rõ hình d ng, b nh n ng thì c haiệ ố ộ ắ ố ắ ầ ạ ệ ặ ả m t lá đ c ph kín l p b t màu tr ng nh ph n. ặ ượ ủ ớ ộ ắ ư ấ  Sau m t th i gian b b nh cây quang h p r t kém, mép lá khô và xoăn l i, ng n khô d nộ ờ ị ệ ợ ấ ạ ọ ầ mà ch t. Ngoài ra chúng ta còn g p b nh ph n tr ng nhi u loài cây tr ng nông nghi p khácế ặ ệ ấ ắ ở ề ồ ệ nh : b u, bí, cà chua, hoa h ng...ư ầ ồ Ch ng Vươ M t s lo i b nh h i r ng th ng g pộ ố ạ ệ ạ ừ ườ ặ * Quá trình phát sinh, phát tri n c a b nh ph n tr ngể ủ ệ ấ ắ 20 ANHCONG.NET LAM NGHIEP  mi n B c n c ta b nh th ng xu t hi n vào cu i mùa đông đ n đ u mùa xuân nămỞ ề ắ ướ ệ ườ ấ ệ ố ế ầ sau (kho ng t T11- T3 d ng l ch năm sau).ả ừ ươ ị  B nh ph n tr ng có liên quan ch t ch v i ĐK th i ti t, Tệ ấ ắ ặ ẽ ớ ờ ế 0 thích h p cho n m ph nợ ấ ấ tr ng phát tri n là t 12-24ắ ể ừ 0C trong TB 220C.  Trong ĐK T0 th p, Aấ 0 thích h p n m ph n tr ng phát tri n và lây lan r t nhanh, nó tái xâmợ ấ ấ ắ ể ấ nhi m nhi u l n/năm. Khi nhi t đ >25ễ ề ầ ệ ộ 0C, tr i ít m a b nh ng ng phát. ờ ư ệ ừ  VGB có kh năng t n t i lâu trong đ t.ả ồ ạ ấ Ch ng Vươ M t s lo i b nh h i r ng th ng g pộ ố ạ ệ ạ ừ ườ ặ * Bi n pháp phòng tr : ệ ừ  K p th i thu gom cây b nh, cành lá b nh đ tiêu huị ờ ệ ệ ể ỷ  Bón phân h p lý, c n chú ý phân t ng h p NPK ngăn ch n cây m c nhi u lá non.ợ ầ ổ ợ ặ ọ ề  C n làm t t d tính d báo và phòng tr b ng thu c hoá h c: h p ch t vôi + l u huỳnh,ầ ố ự ự ừ ằ ố ọ ợ ấ ư Zineb, Tposin có hi u qu caoệ ả  Ch n các gi ng cây có kh năng kháng b nh.ọ ố ả ệ  Chú ý gieo cây con vào tr c mùa l nh ho c sau khi th i ti t đã m lên đ h n ch b nh.ướ ạ ặ ờ ế ấ ể ạ ế ệ  Th ng xuyên luôn canh loài cây gieo m trong v n đ h n ch s tái phát b nhườ ươ ườ ể ạ ế ự ệ Ch ng Vươ M t s lo i b nh h i r ng th ng g pộ ố ạ ệ ạ ừ ườ ặ 5.2. B nh h i thân cành:ệ ạ 5.2.1. Đ c đi m chung c a b nh h i thân cành:ặ ể ủ ệ ạ  Không ph bi n nh b nh h i lá (v cây dày. TB hoá g )ổ ế ư ệ ạ ỏ ỗ  Do nhi u ng/nh gây nên: n m, VK, VR, cây ký sinh...ề ấ  Xâm nh p ch y u l i d ng các v t th ng c gi i (ch t cây, gãy cành, gió bão... ho cậ ủ ế ợ ụ ế ươ ơ ớ ặ ặ r ng sau cháy r ng.ừ ừ  Th i gian b nh dài có khi vài tháng ho c vài năm.ờ ủ ệ ặ  ít phát thành d ch, VGB th ng qua đông qua h ngay trên v t b nh nên th ng gây nênị ườ ạ ế ệ ườ b nh mãn tính.ệ  Tác h i c a b nh h i thân cành thì r t l n: nó làm cho cây sinh tr ng kém, gi m năngạ ủ ệ ạ ấ ớ ưở ả xu t và ph m ch t g , gây thi t h i l n cho kinh doanh r ng n c ta ấ ẩ ấ ỗ ệ ạ ớ ừ ở ướ Ch ng Vươ M t s lo i b nh h i r ng th ng g pộ ố ạ ệ ạ ừ ườ ặ 5.2.2. Bi n pháp phòng tr chung.ệ ừ  Ch n gi ng kháng b nh.ọ ố ệ  Ch t v sinh r ng (cây x u, cong queo, sâu b nh...)ặ ệ ừ ấ ệ  Tăng c ng công tác qu n lý r ng: c m chăn th gia súc, h n ch cháy r ng, không gâyườ ả ừ ấ ả ạ ế ừ v t x c cho câyế ướ  Trong khai thác h n ch h s đ v cho cây.ạ ế ệ ố ỗ ỡ  Sau khai thác ph i v n chy n g ra ngay bãi 1 và d n v sinh r ng s ch s .ả ậ ể ỗ ọ ệ ừ ạ ẽ  K p th i ch t b nh ng cành cây b nhi m b nh khi m i phát hi n.ị ờ ặ ỏ ữ ị ễ ệ ớ ệ Ch ng Vươ M t s lo i b nh h i r ng th ng g pộ ố ạ ệ ạ ừ ườ ặ 5.2.3. M t s b nh h i thân cành th ng g pộ ố ệ ạ ườ ặ a. B nh loét thân cành b ch đàn:ệ ạ  Tác h i ạ : B nh loét thân cành b ch đàn là lo i b nh khá ph bi n n c ta, nh t là b chệ ạ ạ ệ ổ ế ở ướ ấ ạ đàn li u. T l cây b nh có khi lên t i 20-30%. /h l n t i sinh tr ng và ph m ch t g . Cây bễ ỷ ệ ệ ớ ả ớ ớ ưở ẩ ấ ỗ ị b nh cong queo, phát tri n không đ u, l ch tâm...ệ ể ề ệ  Tri u ch ng: ệ ứ Trên v cây xu t hi n nh ng v t n t nh a ch y ra khô, đen l i, sau đó v tỏ ấ ệ ữ ế ứ ự ả ạ ế n t lõm xu ng và lan r ng ra. Cây b b nh có màu nâu x m r t d phân bi t v i cây kho . ứ ố ộ ị ệ ẫ ấ ễ ệ ớ ẻ 21 ANHCONG.NET LAM NGHIEP Ch ng Vươ M t s lo i b nh h i r ng th ng g pộ ố ạ ệ ạ ừ ườ ặ * Nguyên nhân: do 1 loài n m thu c l p n m túi ấ ộ ớ ấ * Đi u ki n phát phát b nhề ệ ệ : - B nh phát sinh vào mùa xuân, phát tri n m nh vào mùa hè, các tháng có m a nhi u tháng 6, 7,ệ ể ạ ư ề 8 - Qua đông ngay trên v t b nh ho c trong đ t. V t loét r ng d n n u không phòng tr k p th i.ế ệ ặ ấ ế ộ ầ ế ừ ị ờ * Bi n pháp phòng tr :ệ ừ - Ch t b nh ng cây b b nh - Đi u ch nh đ tàn che thích h p - Tránh gây v t th ng cho câyặ ỏ ữ ị ệ ề ỉ ộ ợ ế ươ - H n ch tr ng b ch đàn li u - Ch n gi ng kháng b nh. ạ ế ồ ạ ễ ọ ố ệ - N o vét v t b nh, quét h boordô. ạ ế ệ ồ Ch ng Vươ M t s lo i b nh h i r ng th ng g pộ ố ạ ệ ạ ừ ườ ặ b. B nh ch i x tre lu ngệ ổ ể ồ • Tác h i: ạ b nh làm cho cây sinh tr ng kém, gi m ph m ch t và giá tr s d ng c a treệ ưở ả ẩ ấ ị ử ụ ủ lu ng, măng tre.ồ * Tri u ch ng và nguyên nhân.ệ ứ + D ng t chim: ạ ổ B b nh c c b : đ nh m m sinh tr ng b c ch , lá nh t m l i đ u cànhị ệ ụ ộ ỉ ầ ưở ị ứ ế ỏ ụ ạ ở ầ gi ng nh t chim: Do n m Balansia tech Hara thu c l p n m túi gây nên. ố ư ổ ấ ộ ớ ấ + D ng ch i x : ạ ổ ể B b nh toàn thân: Các đ t thân ng n l i, Lá nh b ng 1/10 - 1/20 lá bìnhị ệ ố ắ ạ ỏ ằ th ng. Các ch i b t đ nh m c v n dài t trên cây kéo xu ng đ t 7- 8 mét. Lá m c ch m vàườ ồ ấ ị ọ ươ ừ ố ấ ọ ụ xoè ra gi ng nh ch i x . ố ư ổ ể Ch ng Vươ M t s lo i b nh h i r ng th ng g pộ ố ạ ệ ạ ừ ườ ặ • Đi u ki n phát sinh phát tri n:ề ệ ể B nh ch i x tre lu ng ch y u do n m gây nên (b nhệ ổ ể ồ ủ ế ấ ệ c c b ): Phát sinh phát tri n vào đ u mùa xuân, phát tri n m nh t T3 ụ ộ ể ầ ể ạ ừ – T8 trong ĐK m a m,ư ẩ m. ấ • Bào t n m lây lan r t nhanh nh gió, nh n c ph tr ng các đ nh m m măng.ử ấ ấ ờ ờ ướ ủ ắ ỉ ầ • Trong đi u ki n r ng tre lu ng đ quá tu i khai thác, đ tàn che quá l n b nh càng n ng. ề ệ ừ ồ ể ổ ộ ớ ệ ặ • VGB tái xâm nhi m nhi u l n trong năm. Đ n T11 b t đ u qua đông trong xác cây b nh,ễ ề ầ ế ắ ầ ệ trong đ t mùa xuân năm sau l i ti p t c xâm nhi m.ấ ạ ế ụ ễ Ch ng Vươ M t s lo i b nh h i r ng th ng g pộ ố ạ ệ ạ ừ ườ ặ * Phòng trừ  - Phun Thu c boorđô n ng đ 1-1,5% đ u mùa măng m c. ố ồ ộ ầ ọ  - Tăng c ng chăm sóc qu n lý r ng tre lu ngườ ả ừ ồ  - Không đ tre lu ng quá tu i khai thácể ồ ổ  - Tr ng h n giao v i cây lá r ng. ồ ỗ ớ ộ  - Ki m tra ngu n cây m tr c khi tr ng. ể ồ ẹ ướ ồ Ch ng Vươ M t s lo i b nh h i r ng th ng g pộ ố ạ ệ ạ ừ ườ ặ 5.3 B nh h i rệ ạ ễ 5.3.1. Đ c đi m chung c a b nh h i r :ặ ể ủ ệ ạ ễ  - B nh h i r không ph bi n nh b nh h i lá và b nh h i thân cành nh ng nó gây nênệ ạ ễ ổ ế ư ệ ạ ệ ạ ư nh ng thi t h i l n vì b nh th ng làm cho cây ch t hàng lo t nh b nh th i c r cây con,ữ ệ ạ ớ ệ ườ ế ạ ư ệ ố ổ ễ b nh m c r r ng tr ng vì r là b ph n cung c p dinh d ng cho cây và là giá đ c a cây.ệ ụ ễ ở ừ ồ ễ ộ ậ ấ ưỡ ỡ ủ  - B nh h i r do nhi u nguyên nhân gây nên: n m, vi khu n, vi rút, tuy n trùng...ệ ạ ễ ề ấ ẩ ế 22 ANHCONG.NET LAM NGHIEP Ch ng Vươ M t s lo i b nh h i r ng th ng g pộ ố ạ ệ ạ ừ ườ ặ  Ph n tri u ch ng bi u hi n c trên trên m t đ t và d i m t đ t: nh khô héo, nhầ ệ ứ ể ệ ở ả ặ ấ ướ ặ ấ ư ỏ lá, vàng lá, đ g c, ch t đ ng, song b ph n b b nh thì n m d i m t đ t nên r t khó phân bi tổ ụ ế ứ ộ ậ ị ệ ằ ướ ặ ấ ấ ệ v i các tri u ch ng b nh khác tr b nh th i c r cây con v n m. ớ ệ ứ ệ ừ ệ ố ổ ễ ở ườ ươ  Trong v n m g p r t nhi u lo i b nh h i: b nh th i h r , b nh th i c r , b nhườ ươ ặ ấ ề ạ ệ ạ ệ ố ệ ễ ệ ố ổ ễ ệ sùi g c...ố  B nh h i r thì có nhi u nh ng trong đó ch y u là b nh h i r v n m và b nhệ ạ ễ ề ư ủ ế ệ ạ ễ ở ườ ươ ệ m c g r ng tr ng.ụ ỗ ở ừ ồ Ch ng Vươ M t s lo i b nh h i r ng th ng g pộ ố ạ ệ ạ ừ ườ ặ 5.3.2. Bi n pháp phòng tr chungệ ừ  B/p phòng tr chung đ i v i b nh h i r Vừ ố ớ ệ ạ ễ ở Ư  Ch n l p V. h p lý, th ng xuyên v sinh s ch sọ ậ Ư ợ ườ ệ ạ ẽ  Có h th ng t i tiêu h p lý ệ ố ướ ợ  Ki m d ch TV, Ch n gi ng cây có k/n kháng b nhể ị ọ ố ệ  Tr c khi gieo m x lý đ t và x lý h t gi ng ướ ươ ử ấ ử ạ ố  Gieo m trong b u, tăng hàm l ng P, K ươ ầ ượ  Không bón phân chu ng ch a hoai m c ồ ư ụ  Th ng xuyên phun thu c b o v TVườ ố ả ệ Ch ng Vươ M t s lo i b nh h i r ng th ng g pộ ố ạ ệ ạ ừ ườ ặ * Bi n pháp phòng tr chung đ i v i b nh h i r r ng tr ng: ệ ừ ố ớ ệ ạ ễ ở ừ ồ  - Ch n gi ng kháng b nh. ọ ố ệ  - Ch n cây t t đ tr ng.ọ ố ể ồ  - Đào hào cách ly r cây: nh ng khu r ng b b nh m c r c n đào hào cách ly, l iễ ở ữ ừ ị ệ ụ ễ ầ ợ d ng các đ ng phân lô kho nh đào r ng 50 -60cm, sâu 1,5 ụ ườ ả ộ – 2m.  - Phát hi n cây b h i r k p th i đào h rệ ị ạ ễ ị ờ ệ ễ Ch ng Vươ M t s lo i b nh h i r ng th ng g pộ ố ạ ệ ạ ừ ườ ặ 5.3.3. M t s b nh h i r th ng g p:ộ ố ệ ạ ễ ườ ặ a. B nh th i c r cây con ệ ố ổ ễ (b nh ch t nhũn)ệ ế * Tác h i: + ạ B nh th i c r cây con không nh ng gây h i đ i v i cây con lâm nghi p mà cệ ố ổ ễ ữ ạ ố ớ ệ ả cây nông nghi p nh các lo i rau, màu đ c bi t đ , l c... ệ ư ạ ặ ệ ỗ ạ  B nh th i c r cây con là m t lo i b nh ph bi n v n m, gây h i nhi u loàiệ ố ổ ễ ộ ạ ệ ổ ế ở ườ ươ ạ ở ề cây khác nhau, trong đó các loài cây th ng b n ng nh m trám, lát, b ch đàn..., b nh làm choườ ị ặ ư ỡ ạ ệ cây ch t hàng lo t, /h t i s , ch t l ng cây gi ng và k ho ch tr ng r ng, gây thi t h i vế ạ ả ớ ố ấ ượ ố ế ạ ồ ừ ệ ạ ề kinh t đ i v i SX cây gi ng LN.ế ố ớ ố Ch ng Vươ M t s lo i b nh h i r ng th ng g pộ ố ạ ệ ạ ừ ườ ặ * Nguyên nhân gây b nh:ệ  Do m t s loài n m gây nên. N m gây b nh thu c chi fusarium, chi Rhizoctonia, chiộ ố ấ ấ ệ ộ phythium và chi Alternaria thu c l p n m túi và l p n m b t toàn ho c l p n m noãn gây nên.ộ ớ ấ ớ ấ ấ ặ ớ ấ * Tri u ch ng:ệ ứ  B nh th i c r có các lo i tri u ch ng sau:ệ ố ổ ễ ạ ệ ứ - Th i h t (phôi h t b th i đen)ố ạ ạ ị ố - Th i m m tr c và khi m i nhú kh i m t đ tố ầ ướ ớ ỏ ặ ấ - Đ non khi cây m i cao kho ng <10 cmổ ớ ả 23 ANHCONG.NET LAM NGHIEP - Ch t đ ng khi cây con đã b t đ u hoá gế ứ ắ ầ ỗ Ch ng Vươ M t s lo i b nh h i r ng th ng g pộ ố ạ ệ ạ ừ ườ ặ * Các bi n pháp phòng tr :ệ ừ  Ph i k t h p nhi u bi n pháp phòng tr (IPM) ố ế ợ ề ệ ừ  Phòng tr b nh h i r V là th c hi n t t các b/p ừ ệ ạ ễ ở Ư ự ệ ố k thu t LN ỹ ậ đ i v i v n m:ố ớ ườ ươ - Ch n l p V h p lý, s d ng gi ng s ch b nh, ch n đ t t i x p đ gieo h t, đ t đóng b uọ ậ Ư ợ ử ụ ố ạ ệ ọ ấ ơ ố ể ạ ấ ầ ph i là đ t s ch ch a t ng canh tác NNả ấ ạ ư ừ - X lý h t tr c khi kích thích n y m m b ng dd n c vôi trong ho c dd thu c tím KMnO4ử ạ ướ ả ầ ằ ướ ặ ố 0,4% ngâm 10 – 15 phút ho c dd CusO4 1 ặ – 1,5%. Ch ng Vươ M t s lo i b nh h i r ng th ng g pộ ố ạ ệ ạ ừ ườ ặ - Không bón phân chu ng ch a hoai m c, khi cây b b nh nh c b u đ t tiêu hu .ồ ư ụ ị ệ ổ ả ầ ấ ỷ - Chăm sóc cây con theođúng quy trình k thu t.ỹ ậ - Th ng xuyên phá váng, đ o b u, làm c , đi u ch nh đ che bóng thích h p.ườ ả ầ ỏ ề ỉ ộ ợ - V ph i có h th ng t i tiêu t t.Ư ả ệ ố ướ ố - Gieo m cây trong b u túi nilonươ ầ - Không t n d ng các b u đ t mà cây đã ch t do b nh h i r đ dùng l i.ậ ụ ầ ấ ế ệ ạ ễ ể ạ - Phun thu c hoá h c phòng tr th ng xuyên b ng dd Boordeuax 1% 10 ố ọ ừ ườ ằ – 15 ngày/l n.ầ 24