Bài giảng Thuế và hệ thống thuế tại Việt Nam

Môn họcTHUẾ VÀ HỆ THỐNG THUẾ TẠI VIỆT NAM Giảng viên: Nguyễn Thu Hằng Tel: 04 38356800, ext 514, 515 Mobile: 0983881508 Email: thuhang.sv.ftu@gmail.com Thời lượng: 45 tiết = 15 buổi 2. Đánh giá: Chuyên cần: 10% Thi giữa kì: 30% Điểm thi hết môn: 60% Hình thức thi hết môn: trắc nghiệm (lí thuyết + bài tập) 4. Phương pháp giảng dạy và học tập Thuyết trình Thảo luận Bài tập Chơi games Nói chuyện với chuyên gia Bài tập nhóm/bài tập cá nhân Bài kiểm tra trình 5. Tài liệu tham khảo Giáo trình “Thuế và hệ thống thuế ở Việt Nam” – GS.TS Bùi Xuân Lưu (Chủ biên), ĐHNT Các tình huống và bài tập thuế - TS. Nguyễn Hữu Khải (Chủ biên), ĐHNT Giáo trình Thuế, giáo trình Nghiệp vụ thuế – TS Nguyễn Thị Liên (Chủ biên), HVTC MỤC ĐÍCH MÔN HỌC Trang bị kiến thức cơ bản về thuế (quá trình ra đời và phát triển của thuế trên thế giới và ở Việt Nam, khái niệm về thuế, các yếu tố cấu thành nên thuế, nguyên tắc thuế khóa…) Giúp sinh viên tìm hiểu sâu hơn về 5 sắc thuế: GTGT, TTĐB, XNK, TNDN, TNCN Hướng dẫn sinh viên cách giải quyết các tình huống thuế, cách tính toán thuế và kê khai thuế. Kế hoạch lên lớp Kế hoạch lên lớp (tiếp) Kế hoạch lên lớp (tiếp) CHƯƠNG I: SƠ LƯỢC NGUỒN GỐC VÀ QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN CỦA THUẾ I. SƠ LƯỢC NGUỒN GỐC CỦA THUẾ 2 ĐIỀU KIỆN: Thứ nhất: Sự ra đời và tồn tại của Nhà nước Thuế ra đời và tồn tại cùng với sự ra đời, tồn tại và phát triển của Nhà nước, vì Nhà nước và do Nhà nước. Thứ hai: Sự hình thành thu nhập xã hội 3 cách động viên thu nhập vào NSNN Để đảm bảo có được nguồn thu lớn, ổn định và lâu dài → Nhà nước dùng quyền lực để bắt buộc người dân phải động viên một phần thu nhập vào NSNN → Thuế ra đời Kết luận Thuế là một tất yếu khách quan với chức năng chủ yếu đầu tiên là đảm bảo nguồn thu tài chính phục vụ nhu cầu chi tiêu theo chức năng của NN. Nếu của cải làm ra không dư thừa (tức là nếu không có thu nhập xã hội) thì sẽ không có thuế. II. Quá trình phát triển của thuế Mục đích phi kinh tế: trả lương quan lại, xây thành lũy, nuôi binh lính… Hình thức ban đầu: hiện vật, kể cả việc cưỡng bức lao động, nô dịch…→ Quan hệ hàng – tiền phát triển: Thuế thu bằng tiền. Tác dụng duy nhất: nguồn thu nuôi bộ máy Nhà nước. CĐ Nô Lệ - Tiền TBCN TBCN XHCN NN đóng vai trò điều tiết kinh tế → đòi hỏi nguồn thu lớn hơn Hệ thống thuế đa dạng về số lượng sắc thuế và thuế suất Thuế có vai trò lớn hơn: tạo nguồn thu lớn hơn, kích thích phát triển kinh tế. NN là đại diện của nhân dân, quan tâm đến các vấn đề: công bằng xã hội, thất nghiệp… Thuế phức tạp hơn, đa dạng hơn, tinh tế hơn để không hạn chế ý chí làm giàu của cá nhân và không làm giảm động lực phát triển xã hội, tăng thu NSNN, thực hiện công bằng xã hội . Sự phát triển của thuế gắn liền với sự phát triển của xã hội. Xã hội càng phát triển thì thuế càng đa dạng và phát triển. KẾT LUẬN III. SƠ LƯỢC VỀ THUẾ Ở VIỆT NAM Thời phong kiến Nhà Trần, Lê: Thuế trực thu: thuế thân, thuế điền Thuế gián thu: đánh phân tán vào các hoạt động thủ công nghiệp: thuế nội quan, thuế quan Nhà Nguyễn: Thuế chính phú (thuế trực thu): Thuế tạp phú (thuế gián thu): → Thiếu chuẩn mực về đạo đức, pháp lý. III. SƠ LƯỢC VỀ THUẾ Ở VIỆT NAM 2. Thời phong kiến nửa thuộc địa (Cuối TK XIX đến 1945) Vẫn duy trì các sắc thuế cơ bản của thời nhà Nguyễn nhưng ở mức độ năng nề hơn. Thực dân Pháp cho kinh doanh thuốc phiện, mở sòng bạc, quán rượu, tiệm nhảy… để thu thuế; Ban hành một số loại thuế mới: thuế môn bài, thuế xuất nhập khẩu, thuế kho và lệ phí cảng… → chế độ thuế rất nặng nề, bất công và kém nhân đạo 3. Thời kì VN dành độc lập và tiến lên XHCN Sau CMT8 Thời kỳ kế hoạch hóa tập trung Thời kỳ đổi mới, nền kinh tế hoạt động theo cơ chế thị trường có sự quản lý của NN 3.1 Sau CM T8/1945 Hñy bá thuÕ th©n, gi¶m, miÔn thuÕ ruéng ®Êt, thuÕ m«n bµi; ban hµnh c¸c s¾c lÖnh vÒ thuÕ → ®¸p øng mét phÇn chi tiªu cho kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p, ph¸t triÓn s¶n xuÊt → G¸nh nÆng thuÕ gi¶m xuèng. Ban hµnh mét sè t¹p thuÕ ®¸nh vµo mét sè ho¹t ®éng cao cÊp, xa xØ vµ mét sè ho¹t ®éng kh¸c (thuÕ s¸t sinh, thuÕ TTDB m« t«…) 1947: - 3 lo¹i thuÕ trùc thu: thuÕ ®iÒn thæ, thuÕ m«n bµi, thuÕ s¸t sinh - 3 lo¹i thuÕ gi¸n thu: thuÕ quan, thuÕ thuèc lµo, thuÕ muèi. 1951: 7 lo¹i thuÕ: thuÕ n«ng nghiÖp; thuÕ c«ng, th­¬ng nghiÖp (thuÕ doanh thu, thuÕ bu«n chuyÕn…); thuÕ hµng hãa; thuÕ xuÊt nhËp khÈu; thuÕ s¸t sinh; thuÕ tr­íc b¹; thuÕ con tem (con niªn). 3.2 Thời kỳ KHH tập trung, bao cấp Vai trß cña thÞ tr­êng vµ h¹ch to¸n kinh tÕ bÞ coi nhÑ; NSNN dùa vµo chÕ ®é thu hoÆc bï theo chØ tiªu. → ThuÕ kh«ng cã vai trß quan träng víi ý nghÜa thùc sù cña nã. 3.3 Thời kỳ đổi mới NÒn kinh tÕ chuyÓn sang häat ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc → ThuÕ b¾t ®Çu cã vai trß quan träng ®Ó kÝch thÝch, ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ , vµ lµ nguån thu chÝnh cña NSNN → Hµng lo¹t luËt thuÕ ra ®êi, ®­îc söa ®æi bæ sung vµ ngµy cµng ®­îc hoµn thiÖn h¬n. C¶i c¸ch thuÕ b­íc 1: 1990-1995 Môc tiªu Trë thµnh c«ng cô qu¶n lý chñ yÕu cña Nhµ n­íc Trë thµnh nguån thu chñ yÕu cña NSNN Gãp phÇn thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ §¶m b¶o tÝnh ph¸p lý cao Phï hîp tõng b­íc víi sù chuyÓn ®æi m« h×nh kinh tÕ vµ ®Æc ®iÓm cña n­íc ta Néi dung Ban hµnh 6 luËt thuÕ: thuÕ doanh thu, thuÕ TT§B, thuÕ lîi tøc, thuÕ xuÊt khÈu, nhËp khÈu, thuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp, thuÕ chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt. 3 ph¸p lÖnh (thuÕ tµi nguyªn, thuÕ thu nhËp ®èi víi ng­êi cã thu nhËp cao, thuÕ nhµ ®Êt) C¶i c¸ch thuÕ b­íc 2: 1995 Môc tiªu VÒ tµi chÝnh: bao qu¸t hÕt mäi nguån thu ®·, ®ang vµ sÏ ph¸t sinh VÒ kinh tÕ: khuyÕn khÝch ph¸t triÓn s¶n xuÊt, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, b¶o hé hîp lý nÒn s¶n xuÊt trong n­íc vµ phï hîp víi qu¸ trinh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. VÒ x· héi: ®¶m b¶o b×nh ®¼ng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, gi¶m chªnh lÖch giµu nghÌo, gãp phÇn æn ®Þnh x· héi VÒ mÆt nghiÖp vô: chÝnh s¸ch thuÕ ph¶i ®¬n gi¶n, râ rµng, dÔ hiÓu, dÔ kiÓm tra, n©ng cao ý thøc tr¸ch nhiÖm vµ nghÜa vô cña mäi c«ng d©n. Néi dung Ban hµnh luËt thuÕ GTGT thay cho thuÕ doanh thu, thuÕ TNDN thay cho thuÕ lîi tøc. Ban hµnh luËt söa ®æi bæ sung mét sè ®iÒu cña thuÕ XNK vµ thuÕ TT§B Ban hµnh ph¸p lÖnh phÝ vµ lÖ phÝ Söa ®æi bæ sung ph¸p lÖnh thuÕ tµi nguyªn, luËt thuÕ chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt. Cải cách thuế lần 3: 2005 - 2010 Mục tiêu Là công cụ quản lý và điều tiết vĩ mô của Nhà nước đối với nền kinh tế, vừa động viên được các nguồn lực đồng thời thúc đẩy phát triển nhanh sức sản xuất; khuyến khích xuất khẩu; khuyến khích đầu tư… Huy động đầy đủ các nguồn thu vào NSNN… Phù hợp với tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế, thực hiện bảo hộ hợp lý, có chọn lọc, có thời hạn, có điều kiện, tăng sức cạnh tranh của nền kinh tế. Tạo môi trường pháp lý bình đẳng, công bằng… Đơn giản, minh bạch, công khai; khắc phục các hiện tượng tiêu cực, yếu kém trong quản lý thuế… Nội dung Ban hành Luật quản lý thuế Ban hành Luật thuế TNCN Sửa đổi, bổ sung Luật thuế GTGT, thuế TTĐB, thuế XNK Hiện đại hóa hệ thống quản lý và hành thu thuế: tự kê khai, nộp thuế; ứng dụng tin học vào quản lý thuế; kê khai thuế điện tử… Thực hiện cải cách hành chính thuế… HÖ thèng thuÕ viÖt nam 1 - ThuÕ gi¸ trÞ gia tang 2 - ThuÕ xuÊt khÈu, nhËp khÈu 3 - ThuÕ tiªu thô ®Æc biÖt 4 - ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp (thay cho thuÕ lîi tøc, ¸p dông tõ 1/1/1999) 5- ThuÕ thu nhËp c¸ nh©n 5 - ThuÕ tµi nguyªn 6 - ThuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp 7 -ThuÕ sử dụng đất phi n«ng nghiÖp 8 -ThuÕ m«n bµi 9 - C¸c lo¹i phÝ, lÖ phÝ