Bài giảng Sinh lý hệ hô hấp

HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM KHOA CÔNG NGHỆ SINH HỌC Giảng viên: TS. Trần Thị Bình Nguyên f g + https://www.facebook.com/binhnguyencnsh binhnguyencnsh@gmail.com 094 466 1010 SINH HỌC NGƯỜI VÀ ĐỘNG VẬT Biology of Human and Animal CÁC CƠ QUAN HÔ HẤP CHỨC NĂNG HÔ HẤP Ở PHỔI CƠ CHẾ ĐIỀU HÒA HÔ HẤP CÁC PHƯƠNG PHÁP HÔ HẤP NHÂN TẠO SINH LÝ HỆ HÔ HẤP CÁC CƠ QUAN HÔ HẤP 1 2 KHOANG MŨI HẦU 3 THANH QUẢN 4 KHÍ QUẢN & PHẾ QUẢN 5 PHỔI TỔNG QUAN HỆ HÔ HẤP 1 KHOANG MŨI (CACUMNASI) 1 Khoang mũi gồm 3 phần: hai lỗ mũi tr ư ớc, khoang tiền đình và hai lỗ mũi sau. Có vách ngăn giữa chia làm hai hốc mũi trái và phải. Chức năng: dẫn khí, làm sạch và s ư ởi ấm không khí tr ư ớc khi vào phổi đồng thời là c ơ quan khứu giác. 2 HẦU 2 1. ổ mũi 2. ổ miệng 3. thanh quản 4. tỵ hầu 5. khẩu hầu 6. thanh hầu 7. lỗ mũi sau 8. lưỡi gà 9. nắp thanh mon 10. vách mũi 11. ngách hình lê 12. thực quản Chức năng: là ngã t ư gặp nhau của đ ư ờng tiêu hóa và hô hấp, không khí từ mũi qua hầu để vào thanh quản, thức ăn từ miệng qua hầu vào thực quản. 3 THANH QUẢN 3 Thanh quản đ ư ợc cấu tạo bởi các sụn, dây chằng và c ơ . Các sụn: sụn nhẫn, sụn phễu, sụn thanh thiệt. Chức năng: dẫn khí, phát âm chính. 4 KHÍ QUẢN & PHẾ QUẢN 4 4 KHÍ QUẢN & PHẾ QUẢN 5 Phế quản thùy trên Khí quản Dây chằng nhẫn giáp Sụn giáp Cựa khí quản Niêm mạc khí quản Thành màng Mảnh sụn nhẫn A – khí quản nhìn từ trước B – khí quản nhìn từ sau 4 KHÍ QUẢN & PHẾ QUẢN 6 KHÍ QUẢN (TRACHEA) Nối tiếp thanh quản, nằm tr ư ớc thực quản. Có khoảng 16-20 vòng sụn trong, hình chữ C, nối hai đầu vòng sụn là các sợi cơ tr ơ n. Thành trong của khí quản nhiều màng nhầy và lông thịt rung. Chức năng: dẫn khí. 4 KHÍ QUẢN & PHẾ QUẢN 7 KHÍ QUẢN (TRACHEA) Ý NGHĨA CẤU TRÚC SỤN HÌNH CHỮ C 1 2 3 4 Giúp không khí ra vào phổi dễ dàng Điều hòa l ư ợng khí ra vào phổi Giúp thức ăn dễ dàng vào thực quản Dễ dàng tống dị vật ra khỏi khí quản 4 KHÍ QUẢN & PHẾ QUẢN 8 PHẾ QUẢN (BROCHUS) Phế quản Phế quản trái Phế quản phải Thùy phổi Tiểu phế quản Phế nang Cấu tạo: giống khí quản, có c ơ trơn h ư ớng vòng nằm d ư ới lớp đệm, biểu mô. 5 PHỔI 9 Khe ngang Ngách sườn trung thất Khe chếch Ngách sườn hoành Đỉnh phổi Tuyến ức TỔNG QUAN VỀ PHỔI 5 PHỔI 10 TỔNG QUAN VỀ PHỔI 5 PHỔI 11 TỔNG QUAN VỀ PHỔI Phổi có tính chất đàn hồi, xốp và mềm. Gồm 2 phổi trái và phải cách nhau bởi trung thất. Phổi phải có 3 thùy , phổi trái có 2 thùy . Đ ơ n vị cấu tạo: phế nang. Phế nang có các mao mạch phổi để trao đổi khí giữa máu và không khí. 5 PHỔI 12 PHẾ NANG CHỨC NĂNG HÔ HẤP Ở PHỔI 1 2 MÀNG PHỔI, ÁP SUẤT ÂM TRONG KHOANG MÀNG PHỔI M àng phổi Á p suất âm màng phổi C ơ chế tạo áp suất âm trong khoang màng phổi Ý nghĩa của áp suất âm trong khoang màng phổi SỰ TRAO ĐỔI KHÍ 3 CÁC CƠ QUAN THAM GIA HÔ HẤP H ít vào T hở ra 4 CÁC THỂ TÍCH HÔ HẤP 1 MÀNG PHỔI, ÁP SUẤT ÂM TRONG KHOANG MÀNG PHỔI 13 MÀNG PHỔI Màng phổi là màng mỏng. Màng phổi bao gồm lá tạng lợp mặt ngoài của mặt phổi và lá thành lót ở mặt trong của thành ngực. ÁP SUẤT ÂM MÀNG PHỔI Áp suất trong khoang màng phổi thấp hơn áp suất khí quyển nên gọi là áp suất âm màng phổi. Áp suất âm của khoang màng phổi thay đổi theo nhịp hô hấp. 1 MÀNG PHỔI, ÁP SUẤT ÂM TRONG KHOANG MÀNG PHỔI 14 C Ơ CHẾ TẠO ÁP SUẤT ÂM TRONG KHOANG MÀNG PHỔI ÁP SUẤT ÂM Tính đàn hồi của nhu mô phổi Sự thay đổi kích th ư ớc nồng ngực trong chu kì hô hấp 1 MÀNG PHỔI, ÁP SUẤT ÂM TRONG KHOANG MÀNG PHỔI 15 C Ơ CHẾ TẠO ÁP SUẤT ÂM TRONG KHOANG MÀNG PHỔI Nhu mô phổi có tính đàn hồi lớn, luôn có xu h ư ớng co nhỏ về phía rốn phổi. Lồng ngực là 1 hộp kín, kém đàn hồi. Khi hít vào, phổi bị căng giãn sẽ có xu h ư ớng co về phía rốn phổi, lồng ngực tăng kích th ư ớc. Lá thành và lá tạng có xu h ư ớng tách nhau làm thể tích khoang màng phổi tăng lên, áp suất khoang màng phổi đã âm nay lại càng âm h ơ n. Khi thở ra, phổi thu nhỏ lại thì lực đàn hồi giảm xuống và áp suất bớt âm h ơ n, giảm bớt lực tách giữa lá thành và lá tạng, thể tích khoang màng phổi, áp suất âm dần trở về trạng thái ban đầu. Sau khi sinh kích th ư ớc lồng ngực th ư ờng tăng nhanh h ơ n phổi. Dịch màng phổi đ ư ợc b ơ m liên tục vào các mạch bạch huyết 1 MÀNG PHỔI, ÁP SUẤT ÂM TRONG KHOANG MÀNG PHỔI 16 C Ơ CHẾ TẠO ÁP SUẤT ÂM TRONG KHOANG MÀNG PHỔI 1 MÀNG PHỔI, ÁP SUẤT ÂM TRONG KHOANG MÀNG PHỔI 17 Ý NGHĨA CỦA ÁP SUẤT ÂM TRONG KHOANG MÀNG PHỔI Ý NGHĨA Phổi dễ dàng nở ra bám sát thành ngực Làm máu về tim và lên phổi dễ dàng Làm cho hiệu suất trao đổi khí là cao nhất Nhẹ gánh tim phải Lá tạng luôn dính sát vào lá thành 2 SỰ TRAO ĐỔI KHÍ 18 HÔ HẤP Hô hấp trong Hô hấp ngoài Trao đổi khí ở phổi – mô Vận chuyển O 2 và CO 2 trong máu Trao đổi khí ở phổi – môi tr ư ờng ngoài Động tác hít – thở 3 CÁC CƠ QUAN THAM GIA HÔ HẤP 19 3 CÁC CƠ QUAN THAM GIA HÔ HẤP 20 HÍT VÀO THỂ TÍCH LỒNG NGỰC TĂNG THEO 3 CHIỀU Chiều thẳng đứng phụ thuộc c ơ hoành Chiều tr ư ớc sau c ơ liên s ư ờn, x ư ơng ức Tăng theo chiều ngang c ơ liên s ư ờn KẾT QUẢ không khí từ ngoài vào phổi Khi hít vào cố sức: - Co c ơ ức đòn chũm, c ơ ngực, cơ chéo. - Co cơ hoành 7-8cm → thể tích lồng ngực tăng 1500-2000 cm 3 3 CÁC CƠ QUAN THAM GIA HÔ HẤP 21 THỞ RA Khi thở ra bình th ư ờng: các cơ hít vào giãn, xư ơ ng s ư ờn và c ơ hoành giãn. Là động tác thụ động Thở ra gắng sức: một số c ơ bụng co → ép vào các tạng, dồn c ơ hoành lên phía ngực → V lồng ngực giảm → P lồng ngực tăng → đẩy không khí ra. Thở ra bình th ư ờng Thở ra gắng sức 4 CÁC THỂ TÍCH HÔ HẤP 22 Khí lưu thông Khí dự trữ thở ra Khí dự trữ thở vào Dung tích sống Khí cặn Dung l ư ợng phổi CƠ CHẾ ĐIỀU HÒA HÔ HẤP 1 2 CƠ CHẾ ĐIỀU HÒA HÔ HẤP CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HÔ HẤP 1 CƠ CHẾ ĐIỀU HÒA HÔ HẤP 23 Điều hòa thần kinh CƠ CHẾ ĐIỀU HÒA HÔ HẤP Thể dịch Phản xạ hô hấp Các trung khu hô hấp Vỏ não Áp suất riêng phần của O 2 Áp suất riêng phần của CO 2 2 CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HÔ HẤP 24 Huyết áp: khi huyết áp tăng thì hô hấp giảm và ngược lại Cảm giác đau: gây ra các trạng thái thở nhanh, thở chậm hoặc ngưng thở. Nhiệt độ: nhiệt độ tăng cao gây thở nhanh, nhiệt độ lạnh đột ngột làm ngưng thở trong thời gian ngắn rồi lại thở nhanh một thời gian. Phản xạ ho, hắt hơi: - Ho : là sự đẩy mạnh hơi ra ngoài lúc thanh quản đang khép lại. - Hắt hơi: do phản xạ co phế quản (hít vào sâu và chậm, thở nhanh và mạnh ngay sau đó). CÁC PHƯƠNG PHÁP HÔ HẤP NHÂN TẠO 1 2 CÁC TRƯỜNG HỢP CẦN HÔ HẤP NHÂN TẠO CÁC PHƯƠNG PHÁP HÔ HẤP NHÂ TẠO 1 CÁC TRƯỜNG HỢP CẦN HÔ HẤP NHÂN TẠO 25 Hô hấp nhân tạo (HHNT) là ph ư ơng pháp cấp cứu dùng cho nạn nhân vừa bị ng ư ng thở đột ngột do chấn th ư ơng (tai nạn), bị ngạt do hóc dị vật, ngộp thở, bị đuối n ư ớc, Thời gian và tốc độ xử lý cấp cứu ng ư ời chết đuối phải đ ư ợc tính từng phút : Phút thứ nhất: nạn nhân bị mất thở; Phút thứ hai – ba: nạn nhân thở d ư ới n ư ớc; Phút thứ tư: nạn nhân bị mất cảm giác và tim ngừng đập; Phút thứ năm – bảy: nạn nhân chết lâm sàn, nh ư ng vẫn còn hy vọng cứu sống; Phút thứ tám – m ư ời lăm: nạn nhân chết hẳn, hết hy vọng cứu sống. 1 CÁC PHƯƠNG PHÁP HÔ HẤP NHÂN TẠO 26 Phương pháp Sylvester Phương pháp Schaeffer Phương pháp Nielsen Phương pháp “Hà hơi thổi ngạt” kết hợp “Ấn tim ngoài lồng ngực”   1 CÁC PHƯƠNG PHÁP HÔ HẤP NHÂN TẠO 27 PH Ư ƠNG PHÁP SYLVESTER 1 CÁC PHƯƠNG PHÁP HÔ HẤP NHÂN TẠO 28 PH Ư ƠNG PHÁP SCHAEFFER 1 CÁC PHƯƠNG PHÁP HÔ HẤP NHÂN TẠO 29 PH Ư ƠNG PHÁP NIELSEN 1 CÁC PHƯƠNG PHÁP HÔ HẤP NHÂN TẠO 30 PH Ư ƠNG PHÁP “HÀ HƠI THỔI NGẠT” KẾT HỢP “ẤN TIM NGOÀI LỒNG NGỰC” PH Ư ƠNG PHÁP HÀ HƠI THỔI NGẠT 1 CÁC PHƯƠNG PHÁP HÔ HẤP NHÂN TẠO 31 PH Ư ƠNG PHÁP “HÀ HƠI THỔI NGẠT” KẾT HỢP “ẤN TIM NGOÀI LỒNG NGỰC” ẤN TIM NGOÀI LỒNG NGỰC GIẢI THÍCH TIẾNG KHÓC ĐẦU ĐỜI CỦA TRẺ SƠ SINH? THANKS YOU CẢM ƠN THẦY CÔ VÀ CÁC BẠN !