Bài giảng Quản trị kinh doanh quốc tế - Phần II: Môi trường kinh doanh quốc tế

Nguyen Hung Phong 1 Phần II: Môi trường kinh doanh quốc tế • I. Môi trường thương mại quốc tế • II. Môi trường tài chính quốc tế • III. Môi trường văn hóa quốc tế Nguyen Hung Phong 2 I. Môi trường thương mại quốc tế I.1 Các lý thuyết cổ điển về mậu dịch quốc tế • I.1 Các lý thuyết cổ điển về mậu dịch quốc tế – Chủ nghĩa trọng thương – Lợi thuyết tuyệt đối (Adam Smith, 1776) – Lợi thế so sánh (David Ricardo, 1836) – Sự dồi dào của các yếu tố sản xuất (Heckscher, Ohlin, Samuelson) – Đời sống của sản phẩm quốc tế (Vernon, 1977) Nguyen Hung Phong 3 Chủ nghĩa trọng thương – Chủ trương khuyến khích xuất khẩu và hạn chế nhập khẩu – Lý do: Chế độ vàng bản vị (thặng dư về mậu dịch sẽ dẫn đến thặng dư và tích lũy vàng, và vàng được xem là tài sản quốc gia) – Lợi ích từ mậu dịch: Lợi ích của bên nầy là thiệt hại của bên kia (Zero-sum-gains) Nguyen Hung Phong 4 Lợi thuyết tuyệt đối (Adam Smith, 1776) – Cơ sở để tiến hành mậu dịch: mỗi bên phải có lợi thế tuyệt đối về một mặt hàng – Cơ sở để có lợi thế tuyệt đối: năng suất lao động phải cao hơn quốc gia còn lại – Sử dụng mô hình 2x2 để giải thích 3 câu hỏi về mậu dịch quốc tế: chiều hướng mậu dịch, cơ sở của mậu dịch, và phúc lợi từ mậu dịch – Hạn chế: không giải thích được hiện tượng mậu dịch giửa một quốc gia đã phát triển và một quốc gia đangpphát triển Nguyen Hung Phong 5 Absolute advantage x y A B 410 6 8 Không có mậu dịch quốc tế A: 6y/10x = 0.6 (1x = 0.6y) B: 8y/4x = 2 (1x = 2y) Khi có mậu dịch quốc tế: Pw (Một đơn vị hàng x đổi được bao nhiêu y) 0.6 < Pw < 2 Phúc lợi từ mậu dịch Giả sử chỉ có hai lao động tại mỗi quốc gia Không có MD QT: 14x and 14y Có MDQT: 20x and 16y Nguyen Hung Phong 6 Lợi thế so sánh (David Ricardo, 1836) – Cơ sở tiến hành mậu dịch: mỗi quốc gia phải có lợi thế so sánh cho một mặt hàng – Lợi thế so sánh: chi phí cơ hội để sản xuất ra mặt hàng đó là nhỏ so với quốc gia còn lại – Chi phí cơ hội để sản xuất 1 mặt hàng: thể hiện số lượng mặt hàng khác phải hy sinh để sản xuất thêm một đơn vị hàng hóa đang xét Nguyen Hung Phong 7 Comparative advantage – Lợi thế so sánh đượxc xác định bởi: – Năng suất tương đối của mặt hàng đó cao hơn quốc gia còn lại – Chi phí cơ hội để sản xuất mặt hàng đó thấp hơn so với quốc gia còn lại A B X 2 Y 6 10 5 Example Nguyen Hung Phong 8 Sự dồi dào của các yếu tố sản xuất (Heckscher, Ohlin, Samuelson) • Phân nhóm các quốc gia: dồi dào về vốn hoặc lao động – (K/L)A > (K/L)B: A dồi dào về vốn, và B dồi dào về lao động • Phân nhóm hàng hóa: thâm dụng vốn hoặc thâm dụng lao động – (K/L)x > (K/L)y: hàng x thâm dụng vốn, và hàng y thâm dụng lao động Nguyen Hung Phong 9 Đời sống của sản phẩm quốc tế (Vernon, 1977) – Phân nhóm các quốc gia: có phát minh (USA), Đã phát triển (Japan, EU), và đang phát triển – Chu kỳ đời sống của sản phẩm mới: bắt đầu từ quốc gia có phát minh trước, sau đó chuyển dịch sang quốc gia đã phát triển, cuối cùng là quốc gia đang phát triển – Khi sản phẩm đến giai đoạn bão hòa việc đầu tư vào quốc gia đã phát triển tạo điều kiện cho các công ty khai thác lợi thế cạnh tranh Nguyen Hung Phong 10 I.2 Phúc lợi do tự do mậu dịch P D Q S E PE QE Pw M N A B QA QB Lượng thặng dư tiêu dùng gia tăng: PWPEEB Nguyen Hung Phong 11 I.3 Rào cản mậu dịch • I.3.1 Lý do thiết lập rào cản mậu dịch – Bảo vệ việc làm cho người lao động – Bảo hộ cho ngành công nghiệp non trẻ – Bảo hộ nhà sản xuất trong nước – Khuyến khích đầu tư trực tiếp – Công cụ trừng phạt – Thực hiện chính sách ISI (công nghiệp hóa theo hướng thay thế hàng nhập khẩu) – ………………… Nguyen Hung Phong 12 I.3 Rào cản mậu dịch (tt) • Các loại rào cản mậu dịch – Thuế quan nhập khẩu – Rào cản phi thuế quan – Hạn ngạch – Tiêu chuẩn chất lượng – Tự nguyện hạn chế xuất khẩu – Thiết lập tỷ giá phân biệt – Rào cản hành chính – Trợ cấp cho nhà sản xuất hàng thay thế nhập khẩu, trợ cấp xuất khẩu Nguyen Hung Phong 13 Tác động của thuế quan nhập khẩu Pw Pw(1+t) P O Q M N A B CD G H EPE QE Phân tích tác động của thuế quan lên các đối tượng trong nền kinh tế Nguyen Hung Phong 14 Tác động của chính sách hạn ngạch nhập khẩu & tự nguyện hạn chế xuất khẩu Pw Pw(1+t) P O Q M N A B CD G H EPE QE Figure 5: The Voluntary Export restraints and import quotas SD SD+ Q I VER P* Nguyen Hung Phong 15 I.3 Rào cản mậu dịch (tt) Các nhược điểm của chính sách bảo hộ mậu dịch – Làm tăng giá cả – Không tạo động lực cải tiến kỹ thuật, nâng cao chất lượng sản phẩm – Không đạt hiệu quả kinh tế theo quy mô – Nguồn lực hạn chế của xã hội bị sử dụng lãng phí – Tạo đặc quyền cho một số thành phần trong nền kinh tế Nguyen Hung Phong 16 I.4 Sự hợp nhất kinh tế theo khu vực • Khu vực mậu dịch tự do – Xóa bỏ rào cản – Mỗi quốc gia có quyền thiết lập biểu thuế riêng • Liên hiệp thuế quan – Xóa bỏ rào cản – Thiết lập biểu thuế chung • Thị trường chung – Xóa bỏ rào cản – Đồng nhất về chính sách mậu dịch quốc tế – Tự do dịch chuyển các yếu tố sản xuất Nguyen Hung Phong 17 I.4 Sự hợp nhất kinh tế theo khu vực (tt) • Liên hiệp kinh tế – Xóa bỏ rào cãn – Đồng nhất về chính sách mậu dịch – Đồng nhất về chính sách tài chính, tiền tệ – Hình thành đồng tiền chung • Liên hiệp chính trị – Giống các đặc điểm của liên hiệp kinh tế + xây dựng hệ thống hành pháp, tư pháp, và lập pháp chung Nguyen Hung Phong 18 II. Môi trường tài chính quốc tế II.1 các nhân tố tác động đến tỷ giá hối đoái • II.1.1 Các cân thanh toán quốc gia • II.1.2 Hệ thống tiền tệ thế giới • II.1.3 Các nhân tố ngắn hạn – lãi suất – lạm phát – các nhân tố kỹ thuật Nguyen Hung Phong 19 II.1.1 Các cân thanh toán quốc gia • BOP = CA + dK + dR = 0 • CA = (X – M) + NFP + NTR – (X-M) cân đối của cán cân thương mại về hàng hóa và dịch vụ – NFP: thu nhập ròng từ các yếu tố sản xuất – NTR: khoản chuyển giao ròng • dK: Lượng vốn ròng vào quốc gia trong năm • dR: thay đổi ròng của dự trử ngoại tệ Nguyen Hung Phong 20 II.1.1 Các cân thanh toán quốc gia • Làm thế nào để dự báo sự mất cân đối của BOP? Các dấu hiện nào có thể sử dụng để dự báo sự mất cân đối của BOP (sự thâm thụt)? • Nguồn số liệu – International Finance Statistics Yearbook, IMF – Website: Nguyen Hung Phong 21 II.1.2 Hệ thống tiền tệ thế giới • Ba loại hệ thống tỷ giá – Tỷ giá cố định – Tỷ giá thả nổi – Tỷ giá thả nổi nhưng có sự can thiệp của Nhà nước • Hiện nay loại hệ thống tỷ giá nào đang thịnh hành? Nguyen Hung Phong 22 II.1.2 Hệ thống tiền tệ thế giới • Các giai đoạn phát triển của hệ thống tiền tệ thế giới – Trước chiến tranh thế giới lần I: cố định – Từ chiến tranh thế giới lần I đến Chiến tranh thế giới lần II: thả nổi – Từ 1944-1973: cố định (Bretton Wood) – Sau 1973; Thả nổi nhung có sự can thiệp • Khủng hoãng nợ và nguồn gốc của nó Nguyen Hung Phong 23 I.1.3 Các nhân tố ngắn hạn tác động đến tỷ giá hối đoái • A. Lạm phát: • Tỷ giá hối đối danh nghĩa: ER được xác định thông qua lý thuyết đồng giá sức mua (PPP) – ER = (P/P*) • Tỷ giá hối đoái thực: RER – RER = (P. CPI)/(P*.CPI*)= (P/P*)/(CPI/CPI*) – RER = ER. (CPI/CPI*) – Nếu CPI>CPI*, RER>ER: nội tệ bị mất giá – Nếu CPI<CPI*, RER<ER: ngoại tệ bị mất giá Nguyen Hung Phong 24 I.1.3 Các nhân tố ngắn hạn tác động đến tỷ giá hối đoái • B. Lãi suất: – i>i*: nội tệ bị mất giá – i<i*: ngoại tệ bị mất giá • Cơ chế tác động: Germany France S=3Fr/DM 4%/3 tháng 10%/3 tháng 100 DM 300Fr 104 DM 330Fr ? Nguyen Hung Phong 25 I.1.3 Các nhân tố ngắn hạn tác động đến tỷ giá hối đoái • Cơ chế tác động – Nếu tỷ giá vẫn như cũ: nhà đầu tư sẽ thu được (330Fr)/(3DM/Fr) = 110DM – Tuy nhiên tỷ giá nầy sẽ không duy trì được vì Nhà nước không có khả năng bán đủ ngoại tệ ra, vì vậy tỷ giá sẽ tăng lên mức X Fr/DM sao cho – 330Fr/(X Fr/DM)= 104DM, lúc đó dòng đầu tư tài chính sẽ chấm dứt – Tỷ giá mới có thể dự báo sau 3 tháng, vì vậy tỷ giá nầy sẽ là tỷ giá có kỳ hạn sau 3 tháng (F3) Nguyen Hung Phong 26 I.1.3 Các nhân tố ngắn hạn tác động đến tỷ giá hối đoái • Tỷ giá có kỳ hạn F được xác định như sau: – F = S.[(1+i)/(1+i*)] – Nếu i>i*, thì F>S: nội tệ bị mất giá – Nếu i<i*, thì F<S: ngoại tệ bị mất giá Nguyen Hung Phong 27 II.1.3 Các nhân tố ngắn hạn tác động đến tỷ giá hối đoái • C. Các nhân tố kỹ thuật – Lòng tin vào một loại ngoại tệ nào đó – Sự biến động mang tính chất chu kỳ – Thời kỳ thanh toán LC – Tính thời vụ của nguồn thu ngọai tệ Nguyen Hung Phong 28 II.2 Rũi ro về tỷ giá hối đoái Rủi ro chuyển đổi – Thể hiện sự mất mát về giá trị tài sản cố định/lợi nhuận khi chuyển đổi từ một loại tiền tệ nầy sang loại khác • Rủi ro trong giao dịch – Thể hiện sự giảm sút về lợi nhuận/lổ khi tiến hành hoạt động giao dịch quốc tế. Rủi ro nầy xuất phát từ chế độ tín dụng thương mại trong thanh toán quốc tế. • Rủi ro kinh tế – Thể hiện tình trạng gia tăng giá phí các nhập lượng đầu vào và kể cả xuất lượng đầu ra do sự biến động về tỷ giá hối đoái Nguyen Hung Phong 29 II.3 Giải pháp hạn chế rũi ro về tỷ giá – Thực hiện hợp đồng mua ngoại tệ có kỳ hạn – Các giải pháp về dự trử vật tư nguyên liệu – Các giải pháp về chi trả tiền lương – Các giải pháp trong thanh toán – Các giải pháp trong việc tìm và khai thác nguồn tín dụng – Dự trử rỗ tiền tệ Nguyen Hung Phong 30 III. Môi trường văn hóa quốc tế • III.1 Bản chất của văn hóa • III.2 Các khía cạnh của văn hóa quốc gia • III.3 Văn hóa tổ chức Nguyen Hung Phong 31 III.1 Bản chất của văn hóa • Định nghĩa văn hóa • Hostede (1981) : “collective program of mind”…or “sofware of mind” • Luthans (1994): “acquired knowledge people use to interpret events, social behaviors Nguyen Hung Phong 32 III.1 Bản chất của văn hóa • III.1.1 Các yếu tố cấu thành văn hóa quốc gia 1. Tôn giáo 2. Triết lý trong cuộc sống 3. Phong tục tập quán 4. Quan điểm về thẩm mỹ 5. Hệ thống tư tưởng về kinh tế và chính trị 6. Ngôn ngữ và các biểu hiện phi ngôn ngữ 7. Hệ thống giáo dục • ...... • Các yếu tố nầy góp phần hình thành nên chuẩn mực đạo đức, hệ thống tiêu chuẩn giá trị, thái độ, hành vi của con người trong xã hội Nguyen Hung Phong 33 III.1 Bản chất của văn hóa • III.1.2 Đặc điểm của văn hóa – Tính chất học tập – Tính chất chia xẽ – Tính chất cấu trúc – Tính chuyển tiếp – Tính điều chỉnh Nguyen Hung Phong 34 III.1 Bản chất của văn hóa • III.1.3 Tác động của sự khác biệt về văn hóa đến – Hành vi cũa người tiêu dùng tại các quốc gia khác nhau: đòi hỏi các công ty phải diều chỉnh sản phẩm – Phong cách quản trị khác nhau: cần thiết trong việc quản trị trong môi trường đa văn hóa tại các công ty đa quốc gia, trong đàm phán và thương lượng quốc tế. Nguyen Hung Phong 35 III.2 Các khía cạnh của văn hóa quốc gia I. Khoaûng caùch quyeàn löïc thaáp I. Khoaûng caùch quyeàn löïc cao Söï baát bình ñaúng caàn giaûm thieåu Chaáp nhaän söï baát bình ñaúng Ngöôøi coù quyeàn löïc thaáp coù söï ñoäc laäp töông ñoái so vôùi ngöôøi coù quyeàn löïc cao Ngöôøi coù quyeàn löïc thaáp phaûi phuï thuoäc vaøo ngöôøi coù quyeàn löïc cao hôn Treû em caàn ñöôïc ñoái xöõ bình ñaúng Treû em caàn phaûi tuaân lôøi cha meï Hoïc sinh caàn döôïc ñoái xöû bình ñaúng Hoïc sinh caàn phaûi toân troïng thaày coâ giaùo Nhöõng ngöôøi coù trình ñoä cao thöôøng ít ñoäc ñoaùn Söï ñoäc doaùn laø phoå bieán trong quaûn trò Heä thoâng ñaúng caáp trong toå chöùc chæ theå hieän söï khaùc bieät veà vai troø cuûa caùc thaønh vieân Heä thoáng ñaúng ñöôïc thieáp laäp nhaèm theå hieän söï khaùc bieät veà quyeàn löïc trong toå chöùc Khoaûng caùc veà tieàn löông giöûa caáp cao vaø thaáp thöôøng heïp Khoaûng caùc veà tieàn löông giöûa caáp cao vaø thaáp thöôøng raát lôùn Ngöôøi laõnh ñaïo lyù töôûng laø ngöôøi coù tinh thaàn daân chuû Ngöôøi laõnh ñaïo lyù töôûng laø ngöôøi ñoäc ñoaùn nhöng toát buïng Caùc bieåu hieän cuûa ñòa vò vaø quyeàn löïc caàn ñöôïc xoaù boû Caùc bieåu hieän cuûa ñòa vò vaø quyeàn löïc caàn ñöôïc theå hieän vaø toân troïng Phaân quyeàn laø phoå bieán Taäp tru quyeàn löïc laø phoå bieán Nguyen Hung Phong 36 III.2 Các khía cạnh của văn hóa quốc gia (tt) II. Neù traùnh baát oån thaáp II. Neù traùnh baát oån cao Xaõ hoäi vaø toá chöùc ñaëc tröng bôùi ít luaät leä, quy ñònh Xaõ hoäi vaø toå chöùc ñaëc tröng bôûi raát nhieàu luaät leä, quy ñònh Ngöôøi ta tin raèng neáu moät quy ñònh naøo ñoù khoâng phuø hôïp thì caàn phaõi ñaáu tranh ñeå xoùa boû Ngöôøi ta thöôøng tìm caùch neù traùnh caùc quy ñònh vaø luaät leä khoâng phuø hôïp thay vì ñaáu tranh ñeå xoaù boõ noù Söï phaûn ñoái coâng khai cuûa moïi ngöôøi ñöôïc chaáp nhaän vaø khuyeán khích Xaõ hoäi muoán giaûm thieåu nhöõng ñaáu tranh coâng khai Con ngöôøi coù caùi nhìn laïc quan veà töông lai vaø caùc ñònh cheá cuûa xaõ hoäi Con ngöôøi coù caùi nhìn bi quan veà töông lai vaø caùc ñònh cheá cuûa xaõ hoäi Xaõ hoäi coù caùi nhìn laïc quan veà tuoåi treû Xaõ hoäi coù caùi nhìn bi quan veå tuoåi treû Xaõ hoäi ñöôïc ñaëc tröng bôûi söï khoan dung vaø tính töông ñoái Xaõ hoäi ñaëc tröng bôûi tö töôûng cöïc ñoan vaø ñöôïc ñieàu haønh baèng quy ñònh vaø luaät leä Moïi ngöôøi tin raèng khoâng eân aùp ñaët suy nghó vaø nieàm tin cuûa mình vaøo ngöôøi khaùc Ngöôøi ta tin raèng chaân lyù laø chæ coù moät vaø hoï laø ngöôøi ñang naém giöõ laáy Coù moät söï hoaø ñoàng veà toân giaùo, chính trò, tö töôûng Coù moät söï ñaáu tranh khoâng khoan nhöôïng vôùi nhöõng söï khaùc bieät veà toân giaùo, chính trò, tö töôûng Xaõ hoäi ñaët nieàm tin vaøo nhöõng nhaø tö Xaõ hoäi ñaët nieàm tin vaøo nhöõng nhaø chuyeân Nguyen Hung Phong 37 III.2 Các khía cạnh của văn hóa quốc gia(tt) III. Chuû nghiaõ taäp theå III. Chuû nghiaõ caù nhaân Con ngöôøi caàn phaûi chaêm lo vaø trung thaønh vôùi gia ñình, doøng hoï Khi lôùn leân, con ngöôøi chæ coù traùch nhieäm vôùi baûn thaân mình vaø gia ñình hieän taïi Gía trò cuûa con ngöôøi ñöôïc nhaän daïng thoâng qua gia ñình, doøng hoï, vaø caùc moái quan heä xaõ hoäi Giaù trò cuûa con nguôøi ñöôïc nhaän daïng thoâng qua chính baûn thaân hoï Treû em ñöôïc daïy tieáng “chuùng toâi” ngay töø nhoû Treû em ñöôïc daïy tieáng “toâi” trong trach nhieäm vaø quuyeàn lôïi ngay töø nhoû Söï hoaø ñoàng caàn ñöôïc duy trì cho neân phaûi traùnh ñoái ñaàu tröïc tieáp Moät con ngöôøi troïng danh döï caàn noùi thaúng nhöõng suy nghó trong ñaàu cuûa mình Muïc ñích cuûa giaùo duïc laø hoïc ñeå thöïc hieän Muïc ñích cuûa giaùo duïc laø hoïc caùch hoïc nhö theá naøo Baèng caáp laø giaáy thoâng haønh ñeå con ngöôøi böôùc vaøo moät taàng lôùp cao hôn Vieäc laáy baèng caáp theå hieän vieäc töï toân troïng mình vaø naâng cao giaù trò kinh teá Moái quan heä giöûa laõnh ñaïo vaø nhaân vieân thöôøn bò gia ñình hoùa Moái quan heä giöûa laõnh ñaïo vaø nhaân vieân laø moái quan heä hôïp ñoàng maø hai beân cuøng coù lôïi Nguyen Hung Phong 38 III.2 Các khía cạnh của văn hóa quốc gia (tt) IV. Nam Tính IV. Nöõ tính Giaù trò thoáng trò trong xaõ hoäi laø tieàn baïc, vaät chaát vaø söï thaønh coâng Giaù trò thoáng trò trong xaõ hoäi laø söï chaêm soùc cho ngöôøi khaùc vaø naâng cao chaát löôïng cuoäc soáng Tieâu chuaån ñeå löïa choïn coâng vieäc: thu nhaäp cao, danh voïng, thaùch thöùc, vaø thaêng tieán Tieâu chuaån ñeå choïn coâng vieäc: Coù tính hôïp taùc, baàu khoâng khí thaân thieän nôi laøm vieäc, vaø ñoä an toaøn Töøng caù nhaân ñöôïc khuyeán khích ra quyeát ñònh ñoäc laäp, vaø söï thaønh ñaït ñöôïc ñaùnh giaù treân cô sôû cuûa caûi vaø söï khaâm phuïc bôûi moïi ngöôøi Caù nhaân ñöôïc khuyeán khích ra quyeát ñònh treân cô sôû nhoùm vaø söï thaønh ñaït ñöôïc ñaùnh giaù treân cô sôû moái quan heä vôùi ngöôøi khaùc vaø moâi tröôøng soáng chung quanh Nôi laøm vieäc ñaët tröng bôûi aùp löïc coâng vieäc raát cao vaø caùc quaûn trò gia thöôøng cho raèng ngöôøi lao ñoäng khoâng thích laøm vieäc cho neân caàn phaûi kieåm soaùt hoï moät caùch chaët cheõ Aùp löïc coâng vieäc taïi nôi laøm vieäc thaáp vaø quaûn trò gia thöôøng cho raèng ngöôøi lao ñoäng coù tính chuû ñoäng trong vieäc thöïc hieän coâng vieäc Nguyen Hung Phong 39 PD UA IND MAS PD UA IND MAS Malaysia 104 36 26 50 South Korea 60 85 18 39 Guatemala 95 101 6 37 Iran 58 59 41 43 Panama 95 86 11 44 Taiwan 58 69 17 45 Philippines 94 44 32 64 Spain 57 86 51 42 Mexico 81 82 30 69 Pakistan 55 70 14 50 Venezuela 81 76 12 73 Japan 54 92 46 95 Arab 80 68 38 53 Italy 50 75 76 70 Equador 78 67 8 63 Argentina 49 86 46 56 Indonesia 78 48 14 46 South Africa 49 49 65 63 India 77 40 48 56 Jamaica 45 13 39 68 West Africa 77 54 20 46 USA 40 46 91 62 Yugoslavia 76 88 27 21 Canada 39 48 80 52 Singapore 74 8 20 48 Netherlands 38 53 80 14 Brazi l 69 76 38 49 Austral ia 36 51 90 61 France 68 86 71 43 Costa Rica 35 86 15 21 Hongkong 68 29 25 57 West Germany 35 65 67 66 Colombia 67 80 13 64 Great Britain 35 35 89 66 Salvador 66 94 19 40 Switzerland 34 58 68 70 Turkey 66 85 37 45 Finland 33 59 63 26 Belgium 65 94 75 54 Norway 31 50 69 8 East Africa 64 52 27 41 Sweden 31 29 71 5 Peru 64 87 16 42 Ireland 28 35 70 68 Thailand 64 64 20 34 New Zealand 22 49 79 58 Chi le 63 86 23 28 Denmark 18 23 74 16 Portugal 63 104 27 31 Israel 13 81 54 47 Uruguay 61 100 36 38 Austria 11 70 55 79 Greece 60 112 35 57 Nguyen Hung Phong 40 Table 2.2 Comparison five dimensions of Culture between Vietnam and main partners PD index IND index MAS index UA index LTO index Vietnam 70 20 40 30 80 Taiwan 58 17 45 69 87 Singapore 74 20 48 8 48 Japan 54 46 95 92 80 South Korea 60 18 39 85 75 USA 40 91 62 46 29 Nguyen Hung Phong 41 III.3 Văn hóa Tổ Chức • III.3.1 Định nghĩa về văn hóa tổ chức – Luthans (1992) bao gồm các chuẩn mực đạo đức, hệ thống giá trị, niềm tin, và bầu không khí tại môi trường làm việc của công ty – Deshpande và Webster (1989): mô hình về các giá trị và niềm tin được mọi người trong tổ chức cùng chia xẽ nhờ vào đó mọi người trong tổ chức đều nhận thức được mục tiêu và sự vận hành của tổ chức Nguyen Hung Phong 42 III.3 Văn hóa Tổ Chức Văn hóa quốc gia Văn hóa quốc gia khác Văn hóa cá nhân Văn hóa Công ty Nguyen Hung Phong 43 III.3.2 Phân loại văn hóa Tổ Chức 1.Deshpande and Webster (1989) Lieân quan ñeán 2. Joiner (2001) Lieân quan ñeán Thò toäc (Clan) COL Ñònh höôùng quyeàn löïc (Power-orientated) High PD and COL ÖÙng xöû tình huoáng (Adhocracy) Low UA Ñònh höôùng vaøo vai troø (Role orientated) High PD and IND Ñaúng caáp (Hierarchy) High UA Ñònh höôùng vaøo nhieäm vuï (Task orientated) Low PD and IND Thò tröôøng (Market) IND Ñònh höôùng vaøo söï thoaû maõn (Fulfillment orientated) Low PD and COL Nguyen Hung Phong 44 III.3.2 Phân loại văn hóa Tổ Chức • Clan: – dominant attributes are cohesiveness, participation, teamwork, and a sense of family. – Its leaders are mentors, facilitators, and parents figure. – Its bonding is achieved through loyalty, tradition and interpersonal cohesion. – Its strategic emphases are developing human resources, commitment and morale. • Adhocracy: – The dominant attributes are entrepreneurship, creativity and adaptability. – Leaders in organization tend to be entrepreneurs, innovators and risk takers. – Its bonding is achieved through entrepreneurship, flexibility and risk. – Strategic emphases are innovation, growth and new resources. Nguyen Hung Phong 45 III.3.2 Phân loại văn hóa Tổ Chức • Hierarchy: – the dominant attributes are order, uniformity, rules and regulations. – Leaders tend to be coordinators or administrators. – Bonding is achieved through rules, policies and procedures. – Strategic emphases are stability, predictability and smooth operations. • Market: – the dominant attributes are competitiveness and goal achievement. – Leaders are decisive and achievement orientated. – Bonding is achieved through goal orientation, production and competition. – Strategic emphases are competitive advantage and market superiority. • (Source: Deshpande, Farley, and Webster, 1993) Nguyen Hung Phong 46 III.3.2 Phân loại văn hóa Tổ Chức • Power orientated culture – strong emphasis on the hierarchy and an oriented toward the person. – Individuals within this organizational form are expected to perform their tasks as directed by the leader, who may be viewed as the caring parent. – Subordinates not only respect the dominant leader but also seek guidance and approval. • Role oriented culture – strongly emphasizes on the hierarchy and an orientation toward the task. – A tall organization, narrow at the top and wide at the base where role and task are clearly defined and coordinated from the top, characterizes this organizational culture. – Authority is derived from a person’s position or role within the organization, not the person per se. Nguyen Hung Phong 47 III.3.2 Phân loại văn hóa Tổ Chức • Task orientated culture – strong emphasis on equality and an oriented toward the task. – Organization structure, process, and resources are geared toward achieving the specified task or project goals. – Power is derived from the expertise rather than the formal hierarchy. • Fulfillment orientated culture – strong emphasis on equality as well as an orientation toward the person. – The purpose of this culture is to serve as an incubator for the self-expression and self-fulfillment of its members. Nguyen Hung Phong 48 3. Hostede (1991) 4. Denison (2001) 1.Ñònh höôùng theo quy trình/Keát quaû High/Low UA 1. Involvement 1.1 Gia taêng naêng löïc (Empowerment) 1.2 Ñònh höôùng nhoùm (Team orientation) 1.3 Phaùt trieån naêng löïc (Capacity development Low PD FEM FEM 2.Ñònh höôùng theo coâng vieäc/nhaân vieân IND and COL 2. Consistency 2.1 Giaù trò chuû yeáu(Core value) 2.2 Söï ñoàng thuaän (Agreement) 2.3 Hôïp taùc (Coordination) IND COL FEM 3.Ñònh höôùng ngheà nghieäp/ñòa phöông IND and COL 3. Adaptability 3.1 Taïo söï thay ñoåi (Creating change) 3.2 Taäp trung vaøo khaùch haøng (Customer focus) 3.3 Hoïc taäp trong toå chöùc ( Organizational learning) Low UA 4. Heä thoáng môû/ñoùng IND and COL 4.Mission 4.1 Ñònh höôùng chieán löôïc (Strategic direction) 4.2 Muïc ñích & Muïc tieâu (Goals and objectives) 4.3 Söù meänh (Vision) LT IND LT 5. Kieåm soaùt chaët/loõng High/Low PD Nguyen Hung Phong 49 III.3.2 Phân loại văn hóa Tổ Chức 8 khía caïnh cuûa vaên hoùa toå chöùc 9 khía caïnh cuûa vaên hoùa toå chöùc Lieân heä vôùi 5 khía caïnh cuûa VHQG 1. Planning orientation (Ñònh höôùng veà keá hoaïch) 1. Long-term orientation (Ñònh höôùng daøi haïn) Long-term value 2.Team orientation (Ñònh höôùng nhoùm) 2. Inter-unit cooperation (Ñònh höôùng hôïp taùc beân trong) Masculinity 3. People orientation (ñònh höôùng veà con ngöôøi) 3. People orientation (Ñònh höôùng veà con ngöôùi) Collectivism 4.Result orientation (Ñònh höôùng theo keát quaû) 4. Performance-result system (Ñònh höôùng theo keát quaû cuûa heä thoáng) Individualism 5.Agressive action (Ñònh höôùng taán coâng) 5. Competitive orientation (Ñònh höôùng caïnh tranh) Masculinity 6. Innovation (Ñònh höôùng caûi tieán) 6. Change response (Phaûn öùng tröôùc söï thay ñoåi) 7. Source of security (Nguoàn cho söï an toaøn) 8. Risk aversion (Neù traùnh ruûi ro) Low uncertainty avoidance 7.Open communication (Ñònh höôùng veà truyeàn thoâng môû) Individualism 8. Confrontation (Ñònh höôùng ñoái khaùng) Individualism 9. Bureaucratic orientation (Ñònh High power distance Nguyen Hung Phong 50 III.3.3 Đo lường văn hóa Tổ Chức Nhaân toá 1: Söï hôïp taùc noäi boä 1 2 3 4 5 1. Thoâng tin ñöôïc töï do chia xeõ giöûa caùc boä phaän trong toå chöùc 2. Söï truyeàn thoâng raát keùm giöûa caùc boä phaän trong toå chöùc 3. Nguoàn löïc ñöôïc töï do chia xeõ giöûa caùc boâ phaän trong moät toå chöùc 4.Caùc boä phaän trong moät toå chöùc coù söï tin caäy laãn nhau. 5. Toâi luoân nhaän ñöôïc ñaày ñuû thoâng tin töø caùc boä phaän khaùc 6. Toå chöùc khuyeán khích söï hôïp taùc vaø laøm vieäc theo nhoùm giöûa caùc boä phaän Nhaân toá 2: Ñònh höôùng daøi haïn 7.Vieäc döï baùo chính xaùc töông lai cuûa doanh nghieäp raát quan troïng. 8. Quaù trình hoaïch ñònh chieán löôïc luoân toàn taïi trong ñôn vò vaø taùc ñoäng ñeán moïi phöông höôùng hoaït ñoäng vaø quyeát ñònh cuûa toå chöùc 9. Quaûn trò gia caáp cao ñaùnh giaù raát cao söï toàn taïi daøi haïn cuûa coâng ty. 10. Heä thoáng vaø quy trình cho söï hoaïch ñònh daøi haïn laø moät boä phaän quan troïng cuûa toå chöùc. 11. Quaûn trò gia luoân hoaïch ñònh tröôùc caùc söï thay ñoåi coù theå taùc ñoâng ñeán keát quaû kinh doanh cuûa coâng ty. 12. Ngöôøi lao ñoäng ñöôïc ñaùnh giaù caên cöù vaøo keát quaû ñoùng goùp cuûa hoï trong toå chöùc. Nguyen Hung Phong 51 III.3.3 Đo lường văn hóa Tổ Chức Nhaân toá 3: Ñònh höôùng veà con ngöôøi 13. Ngöôøi lao ñoäng ñöôïc ñoái xöû raát coâng baèng trong toå chöùc. 14. Toái raát ít khi ñöôïc tham gia vaøo vieäc ra caùc quyeát ñònh quan troïng trong toå chöùc. 15. Caùc quyeát ñònh quan troïng ñöôïc ñöa ra maø khoâng caàn tham khaûo yù kieán cuûa ngöôøi lao ñoäng trong toå chöùc. 16. Quaûn trò gia caáp cao luoân toân troïng ngöôøi lao ñoäng 17. Toå chöùc coù moät moâi tröôøng ñònh höôùng veà ngöôøi lao ñoäng. 18. Nhu caàu ñaøo taïo vaø naâng cao trình ñoä ngöôøi lao ñoäng moät caùch lieân tuïc luoân ñöôïc khuyeán khích trong toå chöùc. Nhaân toá 4: Ñònh höôùng haønh chính 19. Toå chöùc ñöôïc ñaëc tröng bôûi vieäc aùp duïng raát nhieàu quy ñònh, luaät leä chaët cheõ. 20. Toå chöùc ñònh höôùng theo quy trình 21. Trong toå chöùc toâi luoân coù quyeán töï do laøm coâng vieäc theo caùch maø toâi nghó raèng ñoù laø caùch toát nhaát. 22. Toå chöùc thì raát haønh chính vaø caàn phaûi tieán haønh caùc thuû töïc giaáy tôø tröôùc khi ra moät quyeát ñònh. Nguyen Hung Phong 52 III.3.3 Đo lường văn hóa Tổ Chức Nhaân toá 5: Heä thoáng ñònh höôùng veà keát quaû 23. Ngöôøi lao ñoäng trong toå chöùc ñöôïc khen thöôûng khi coù nhöõng haønh ñoäng phuø hôïp ñeå giaûi quyeát caùc vöôùng maéc hay naém baét laáy cô hoäi. 24. Ngöôøi lao ñoäng ñöôïc khen thöôûng döïa vaøo keát quaû lao ñoäng cuûa hoï. 25. Toå chöùc seõ khen thöôûng cho nhöõng ñôn vò coù söï phoái hôïp vaø hôïp taùc vôùi caùc ñôn vò khaùc. Nhaân toá 6: Neù traùnh ruûi ro 26. Ngöôùi lao ñoäng caàn caån thaän vaø thaän troïng khi ra baát kyø moät quyeát ñònh naøo trong toå chöùc. 27. Ngöôøi lao ñoäng trong toå chöùc luoân caûm thaát thoaûi maùi vaø an taâm khi thöïc hieän coâng vieäc theo caùch maø moïi ngöôøi ñaõ laøm tröôùc ñaây. 28. Neáu ngöôøi lao ñoäng daùm chaáp nhaän ruûi ro khi thöïc hieän coâng vieäc vaø bò thaát baïi thì söï nghieäp ngheà nghieäp cuûa hoï seõ bò toån thöông raát nghieâm troïng. Nhaân toá 7: Nguoàn taïo ruûi ro 29. Ngöôøi lao ñoäng coù söï ñaûm baûo veà coâng vieäc trong toå chöùc. 30. Quaûn trò gia caáp cao ñaùnh giaù con ngöôøi quan troïng hôn keát quaû coâng vieäc ñöôïc thöïc hieän. 31. Moïi ngöôøi trong toå chöùc coù theå noùi baát cöù ñieàu gì hoï muoán maø khoâng sôï bò tröøng phaït. Nhaân toá 8: Phaûn öùng truôùc söï thay ñoåi 32. Quyeát ñònh ñöôïc ñöa ra raát nhanh choùng tro toå chöùc. 33. Toå chöùc luoân coù söï thay ñoåi lieân tuïc. Nguyen Hung Phong 53 III.3.4 Thay đổi văn hóa tổ chức • II.3 Làm thế nào để thay đổi văn hóa tổ chức? – Thực hiện sự thay đổi về công nghệ – Thực hiện sự hợp nhất công ty – Thực hiện quy định về tuyển dụng Nguyen Hung Phong 54 Câu hỏi • Môi trường kinh doanh quốc tế hiện nay đã tao ra những cơ hội hay đe dọa gì đến hoạt động kinh doanh quốc tế của các công ty? Các giải pháp để tận dụng những cơ hội nầy là gì? Các giải pháp để hạn chế những đe dọa nầy là gì?