Bài giảng Phép biện chứng duy vật về mối liên hệ phổ biến về sự phát triển - Bùi Văn Tuyển

PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬTVỀ MỐI LIÊN HỆ PHỔ BIẾN VỀ SỰ PHÁT TRIỂN Ths Bùi Văn Tuyển Bộ môn: NNLCB CỦA CNMLN SĐT: 0976.226.944 Email: buituyencn27@gmail.com HỌC VIỆN THANH THIẾU NIÊN VIỆT NAMPHÂN VIỆN MIỀN NAM KHOA LÝ LUẬN & KHOA HỌC CƠ SỞ NỘI DUNG CHÍNH Sự ra đời của Phép biện chứng duy vật Hai nguyên lý của phép biện chứng duy vật NỘI DUNG CHÍNH Sự ra đời của Phép biện chứng duy vật Phương pháp siêu hình và phương pháp biện chứng? Hai phương pháp nhận thức đối lập nhau trong lịch sử triết học. PHƯƠNG PHÁP SIÊU HÌNH Là phương pháp xem xét sự vật hiện tượng trong sự cô lập, tách biệt không có sự liên hệ tác động lẫn nhau, nếu có liên hệ thì chỉ là liên hệ bên ngoài, ngẫu nhiên. Phương pháp biện chứng xem xét sự vật hiện tượng trong sự liên hệ tác động qua lại giữa chúng PHƯƠNG PHÁP BIỆN CHỨNG Giữa các giống loài không tồn tại mối liên hệ sinh thành - phát triển và chỉ có sự biến đổi về số lượng cùng loài PHƯƠNG PHÁP SIÊU HÌNH PHƯƠNG PHÁP BIỆN CHỨNG Giữa các giống loài có tồn tại mối liên hệ sinh thành - phát triển & biến đổi về chất trước sự tác động của môi trường sống (Theo thuyết tiến hóa) PHÉP BIỆN CHỨNG? LÀ LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NHẬN THỨC SỰ VẬT HIỆN TƯỢNG TRONG SỰ VẬN ĐỘNG VÀ PHÁT TRIỂN CỦA CHÚNG L ão t ử H er aclit G.V.Ph.Hegen C.M á c v à V.I.L ê nin PBC CHẤT PHÁC THỜI CỔ ĐẠI PBC DUY VẬT HIỆN ĐẠI PBC DUY TÂM CỔ ĐIỂN ĐỨC CÁC HÌNH THỨC CƠ BẢN CỦA PHÉP BIỆN CHỨNG CÁC HÌNH THỨC CƠ BẢN CỦA PHÉP BIỆN CHỨNG Phép biện chứng chất phác thời cổ đại: mang tính chất trực quan, thô sơ, chất phác KIM MỘC THỦY HỎA THỔ Phép biện chứng chất phác thời cổ đại chưa thấy được những quy luật nội tại vận động và phát triển của sự vật hiện tượng Phép biện chứng duy tâm cổ điển Đức TIÊU BIỂU LÀ NHÀ TRIẾT HỌC DUY TÂM KHÁCH QUAN G.V HÊGHEN "Cái gì hợp lý thì tồn tại; Cái gì tồn tại thì hợp lý" (G.W.Ph. Hegen) Do dựa trên nền thế giới quan duy tâm, phép biện chứng cổ điển Đức không thực sự khoa học PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT Phép biện chứng duy vật là đỉnh cao của sự phát triển phép biện chứng; phản ánh đúng sự liên hệ, vận động, phát triển của thế giới. PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT THEO PH.ĂNGGHEN: "Phép biện chứng chẳng qua là môn khoa học về những quy luật phổ biến của sự vận động và phát triển của tự nhiên, của xã hội loài người và của tư duy" LÀ PHÉP BIỆN CHỨNG DỰA TRÊN QUAN ĐIỂM DUY VẬT ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT Chỉ nghiên cứu, khái quát những quy luật chung nhất, phổ biến nhất trong cả 3 lĩnh vực tự nhiên, xã hội và tư duy Các quy luật của phép biện chứng duy vật là phương pháp luận chung nhất cho sự nghiên cứu của các ngành khoa học và của hoạt động thực tiễn Phép biện chứng duy vật có sự thống nhất giữa thế giới quan duy vật và phép biện chứng VAI TRÒ CỦA PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT LÀ CÔNG CỤ SẮC BÉN ĐỂ NHẬN THỨC VÀ CẢI TẠO THẾ GIỚI NỘI DUNG CHÍNH II. Hai nguyên lý của phép biện chứng duy vật "MỐI LIÊN HỆ"? S Ự THỐNG NHẤT Tính quy định Tính tương tác Tính biến đổi HÀM NGHĨA CỦA KHÁI NIỆM MỐI LIÊN HỆ 1. NGUYÊN LÝ VỀ MỐI LIÊN HỆ PHỔ BIẾN Khái niệm triết học chỉ sự phụ thuộc, sự tác động, quy định lẫn nhau giữa các bộ phận cấu thành sự vật, hay giữa các sự vật với nhau Khái niệm mối liên hệ là một khái niệm triết học nói nên rằng, thế giới là một chỉnh thể thống nhất, các sự vật, hiện tượng, quá trình cấu thành thế giới vừa tách biệt, vừa liên hệ qua lại, thâm nhập và chuyển hoá lẫn nhau. "Mối liên hệ phổ biến" "Mối liên hệ phổ biến" Cơ sở của của mối liên hệ phổ biến là ở tính thống nhất vật chất của thế giới Tính chất của mối liên hệ? Tính khách quan Tính phổ biến Mối liên hệ của các sự vật, hiện tượng trong thế giới là khách quan,vốn có của bản thân sự vật hiện tượng, không phụ thuộc vào ý thức con người Mối liên hệ chẳng những có ở mọi sự vật, hiện tượng mà còn có ở các mặt, các yếu tố, các quá trình cấu thành sự vật, hiện tượng, có ở mọi lĩnh vực tự nhiên, xã hội và tư duy. Tính phong phú và đa dạng của liên hệ còn thể hiện: Liên hệ bên ngoài - liên hệ bên trong Cơ bản - không cơ bản Bản chất - không bản chất Chủ yếu - thứ yếu Tất nhiên - ngẫu nhiên... Tính đa dạng, phong phú Mối liên hệ của sự vật hiện tượng là đa dạng, phong phú và vô cùng, vô tận. Hơn nữa giữa chúng lại có sự biến đổi chuyển hóa cho nhau. Ý nghĩa phương pháp luận rút ra từ nguyên lý Quan điểm Toàn diện: * Nhận thức sự vật, hiện tượng phải nhận thức nó trong mối liên hệ qua lại với các sự vật, hiện tượng khác; trong mối liên hệ giữa các thuộc tính, các bộ phận, các yếu tố cấu thành sự vật * Trong hoạt động thực tiễn cải tạo sự vật, hiện tượng phải có các giải pháp đồng bộ, toàn diện Ý nghĩa phương pháp luận rút ra từ nguyên lý Quan điểm Lịch sử - cụ thể Cần phân loại đúng vai trò, vị trí của các mối liên hệ cụ thể của sự vật để có biện pháp thúc đẩy sự vật phát triển theo mục đích nhất định KHÁI NIỆM "PHÁT TRIỂN" 2. NGUYÊN LÝ VỀ SỰ PHÁT TRIỂN Phát triển từ vượn thành người Tăng dân số Phát triển là kh ái ni ệm d ùng để kh ái qu át qu á tr ình vận động đ i l ê n c ủa s ự v ật th ô ng qua c ác b ước nh ảy v ọt v ề ch ất . ( Ph át tri ển l à quá trình biến đổi về chất theo hướng ngày càng hoàn thiện ) (Phát triển khác với tăng l ê n hay gi ảm đ i v ề s ố l ượng) 2. NGUYÊN LÝ VỀ SỰ PHÁT TRIỂN Quan điểm siêu hình : phủ nhận sự phát triển. Nếu có sự phát triển thì chỉ là sự tăng lên hoặc giảm đi đơn thuần về mặt lượng, không có sự thay đổi về chất, không có sự ra đời của cái mới. Quan điểm biện chứng : phát triển là một quá trình vận động tiến lên thông qua những bước nhảy vọt về chất, sự vật cũ mất đi, sự vật mới ra đời. Nguồn gốc của sự phát triển là cuộc đấu tranh giữa các mặt đối lập ở bên trong bản thân sự vật. Tăng trưởng Hàng vạn năm Khoảng 400 0 năm Cuối TK XX Phát triển của kỹ thuật và ứng dụng Tính chất của sự phát triển Tính khách quan: Phát triển là quá trình tự thân của bản thân sự vật hiện tượng. Nguyên nhân của phát triển là do sự đấu tranh giữa các mặt đối lập bên trong sự vật hiện tượng. Tính phổ biến: Sự phát triển diễn ra ở mọi lĩnh vực: tự nhiên, xã hội và tư duy; phát triển là khuynh hướng chung của các sự vật hiện tượng Tính đa dạng, phong phú: Sự phát triển diễn ra với các hình thức, trình độ, không gian và thời gian khác nhau ở các sự vật, hiện tượng khác nhau. Ý nghĩa phương pháp luận rút ra từ nguyên lý Quan điểm phát triển: * Khi xem xet sự vật, hiện tượng phải đặt nó trong sự vận động phát triển, phải phát hiện xu hướng biến đổi, chuyển hoá của chúng * Trong quá trình phát triển, sự vật thường có cả sự biến đổi đi lên lẫn những bước thụt lùi. Do đó, trước khó khăn, thất bại tạm thời cần phải bình tĩnh, có niềm tin. Ý nghĩa phương pháp luận rút ra từ nguyên lý Quan điểm lịch sử - cụ thể: * Khi xem xét sự vận động phát triển của sự vật cần xem xét cả lịch sử quá trình phát triển và các giai đoạn phát triển cụ thể của nó.