Bài giảng Những nguyên tắc chung của bảo hiểm

11/12/2013 Thạc sĩ Nguyễn Tiến Hùng 1 NHỮNG NGUYÊN TẮC CHUNG CỦA BẢO HIỂM Biên soạn & Trình bày: NGUYỄN TIẾN HÙNG MBA Module 3: TP.HCM – 11/2009 Đề cương HỌC PHẦN: NGUYÊN LÝ VÀ THỰC HÀNH BẢO HIỂM 11/12/2013 Thạc sĩ Nguyễn Tiến Hùng 2 ĐỀ CƯƠNG TỔNG QUÁT  ĐỊNH NGHĨA BẢO HIỂM  VAI TRÒ, TÁC DỤNG CỦA BẢO HIỂM  SỰ CẦN THIẾT CỦA BẢO HIỂM  PHÂN LOẠI BẢO HIỂM  CÁC NGUYÊN TẮC KỶ THUẬT  CÁC NGUYÊN TẮC PHÁP LÝ Định nghĩa bảo hiểm 11/12/2013 Thạc sĩ Nguyễn Tiến Hùng 3 ĐỊNH NGHĨA Định nghĩa bảo hiểm BẢO HIỂM LÀ GÌ? MỐI QUAN HỆ PHÁP LÝ TRÊN HỢP ĐỒNG BẢO HIỂM NGUYÊN TẮC HOẠT ĐỘNG CƠ CHẾ VẬN HÀNH VÀ MỤC ĐÍCH PHƯƠNG DIỆN XÃ HỘI 11/12/2013 Thạc sĩ Nguyễn Tiến Hùng 4 ĐỊNH NGHĨA Định nghĩa bảo hiểm BẢO HIỂM - SỰ CỘNG ĐỒNG HÓA CÁC RỦI RO 11/12/2013 Thạc sĩ Nguyễn Tiến Hùng 5 Thuật ngữ tổn thất ĐỊNH NGHĨA DNBH NMBH ĐẠI LÝ MÔI GIỚI BT, TTBH PBH SỰ KIỆN BẢO HIỂM RỦI RO BẢO HIỂM HỢP ĐỒNG BẢO HIỂM 11/12/2013 Thạc sĩ Nguyễn Tiến Hùng 6 ĐỊNH NGHĨA Định nghĩa bảo hiểm • Bảo hiểm là một hoạt độngï qua đó, một bên là người mua bảo hiểm cam đoan trả một khoản tiền gọi là phí bảo hiểm thực hiện mong muốn để cho mình hoặc để cho một người thứ 3 trong trường hợp xẩy ra rủi ro sẽ nhận được một khoản đền bù các tổn thất được trả bởi một bên khác: đó là người bảo hiểm. Người bảo hiểm nhận trách nhiệm đối với toàn bộ rủi ro và đền bù các thiệt hại theo các phương pháp của thống kê. 11/12/2013 Thạc sĩ Nguyễn Tiến Hùng 7 ĐỊNH NGHĨA Định nghĩa bảo hiểm QUỸ BẢO HIỂM Bồi thường/ Trả tiền bảo hiểm Phí bảo hiểm 11/12/2013 Thạc sĩ Nguyễn Tiến Hùng 8 ĐỊNH NGHĨA Định nghĩa bảo hiểm "Bảo hiểm là sự dự trữ vật chất từ số đông người nhằm bù đắp – khắc phục rủi ro – tổn thất bất ngờ gây ra cho số ít người nằm trong đám đông đó, đảm bảo cho quá trình sinh hoạt, sản xuất của cả cộng đồng được thường xuyên và liên tục” 11/12/2013 Thạc sĩ Nguyễn Tiến Hùng 9 ĐỊNH NGHĨA Vai trò – Tác dụng TNQD TGBH TỔ CHỨC, CÁ NHÂN (Người mua bảo hiểm) NGƯỜI BẢO HIỂM QUỸ BẢO HIỂM QUY MÔ TĂNG TRƯỞNG NỀN KINH TẾ => QUY MÔ TĂNG TRƯỞNG CỦA QUỸ BẢO HIỂM 11/12/2013 Thạc sĩ Nguyễn Tiến Hùng 10 VAI TRÒ – TÁC DỤNG BẢO HIỂM: CÔNG CỤ AN TOÀN LỜI HỨA ĐẢM BẢO Khi chưa có rủi ro xảy ra SỰ AN TÂM Khi có rủi ro Tổn thất xảy ra BỒI THƯỜNG TRẢ TIỀN BẢO HIỂM SỰ AN TOÀN TÀI CHÍNH Vai trò – Tác dụng 11/12/2013 Thạc sĩ Nguyễn Tiến Hùng 11 VAI TRÒ – TÁC DỤNG Vai trò – Tác dụng BẢO HIỂM: DỊCH VỤ ĐẶC BIỆT SẢN PHẨM VÔ HÌNH KHÔNG TIÊU HAO VẬT CHẤT LỜI HỨA ĐẢM BẢO CUNG ỨNG: DV TÂM LÝ SỰ AN TÂM TRỪU TƯỢNG: • KHÔNG NHÌN THẤY • KHÓ NHẬN BIẾT CUNG ỨNG: DV TÀI CHÍNH BỒI THƯỜNG TRẢ TIỀN BẢO HIỂM CHẤT LƯỢNG: • MỨC ĐỘ ĐÁP ỨNG NHU CẤU • SỰ TIN TƯỞNG CỦA KHÁCH HÀNG 11/12/2013 Thạc sĩ Nguyễn Tiến Hùng 12 Vai trò – Tác dụng VAI TRÒ – TÁC DỤNG DNBH NMBH ĐẠI LÝ MÔI GIỚI BT, TTBH PBH SỰ KIỆN BẢO HIỂM RỦI RO BẢO HIỂM HỢP ĐỒNG BẢO HIỂM CHUYỂN GIAO RỦI RO TẠO RA SỰ AN TOÀN TÀI CHÍNH 11/12/2013 Thạc sĩ Nguyễn Tiến Hùng 13 VAI TRÒ – TÁC DỤNG Vai trò – Tác dụng CHUYỂN GIAO RỦI RO TẠO RA SỰ AN TÂM TỔN THẤT • LỚN • KHÔNG CHẮC CHẮN x x+1 x+2 x+3 x+4 x+n PHÍ BẢO HIỂM • CHẮC CHẮN, ĐỀU ĐẶN • NHỎ Chuyển giao rủi ro cũng có nghĩa là cá nhân/ tổ chức đổi cái không chắc chắn của mình (khả năng xảy ra thiệt hại) lấy cái chắc chắn xảy ra với giá trị nhỏ hơn (phí bảo hiểm) 11/12/2013 Thạc sĩ Nguyễn Tiến Hùng 14 VAI TRÒ – TÁC DỤNG BẢO HIỂM THÚC ĐẨY Ý THỨC PHÒNG NGỪA RỦI RO RỦI RO CÁC CÁ NHÂN TỔ CHỨC TRONG NỀN KT-XH Nhận thức, Xử lý CÁC TỔ CHỨC BẢO HIỂMQuản lý Rủi ro Chủ động chuyển giao rủi ro Vai trò – Tác dụng 11/12/2013 Thạc sĩ Nguyễn Tiến Hùng 15 VAI TRÒ – TÁC DỤNG TNQD TGBH TỔ CHỨC, CÁ NHÂN (Người mua bảo hiểm) QUỸ BẢO HIỂM TỔ CHỨC BẢO HIỂM Giá trị gia tăng ngành bảo hiểm Quản lý NGÀNH BẢO HIỂM: THỊ TRƯỜNG LAO ĐỘNG Vai trò – Tác dụng 11/12/2013 Thạc sĩ Nguyễn Tiến Hùng 16 BẢO HIỂM: VAI TRÒ TRUNG GIAN TÀI CHÍNH QUỸ BẢO HIỂM Tạm thời nhàn rỗi Nguyên tắc ứng trước Sự cách biệt giữa Thời điểm thu phí Và thời điểm chi trả NGUỒN VỐN ĐẦU TƯ VAI TRÒ – TÁC DỤNG Vai trò – Tác dụng 11/12/2013 Thạc sĩ Nguyễn Tiến Hùng 17 VAI TRÒ – TÁC DỤNG SỰ CẦN THIẾT BẢO HIỂM: VAI TRÒ TRUNG GIAN TÀI CHÍNH Thừa Vốn: DÂN CƯ DOANH NGHIỆP CHÍNH PHỦ Thiếu Vốn: DOANH NGHIỆP CHÍNH PHỦ Thị trường Tài chính Thị trường Bảo hiểm Lợi tức Lợi tức Vốn Vốn Ký thác Vốn Vốn Tiêu dùng Bảo tức Dịch vụ bảo hiểm Lợi tức 11/12/2013 Thạc sĩ Nguyễn Tiến Hùng 18 SỰ CẦN THIẾT Rủi ro có thể BH SỰ CẦN THIẾT CỦA BẢO HIỂM ĐỐI VỚI KT - XH SỰ TỒN TẠI CỦA RỦI RO NHỮNG LUẬN CỨ SỰ TỒN TẠI & PHÁT TRIỂN THỰC TẾ TRÊN THẾ GIỚI Ở VIỆT NAMTÍNH ƯU VIỆT CỦA BẢO HIỂM 11/12/2013 Thạc sĩ Nguyễn Tiến Hùng 19 PHÂN LOẠI BẢO HIỂM BẢO HIỂM BẢO HIỂM THƯƠNG MẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI NHÓM MỞ BẮT BUỘC RỦI RO TỰ NGUYỆN NHÓM ĐÓNG RỦI RO CON NGƯỜI CON NGƯỜI TÀI SẢN TNDS NLĐ HƯỞNG LƯƠNG NLĐ TỰ DO Phân loại bảo hiểm 11/12/2013 Thạc sĩ Nguyễn Tiến Hùng 20 PHÂN LOẠI BẢO HIỂM BẢO HIỂM XÃ HỘI BẢO HIỂM THƯƠNG MẠI CHĂM SÓC Y TẾ (BHYT) TRỢ CẤP ỐM ĐAU TRỢ CẤP TNLĐ – BNN TRỢ CẤP THAI SẢN TRỢ CẤP HƯU TRÍ TRỢ CẤP TIỀN TỬ NGƯỜI LAO ĐỘNG HƯỞNG LƯƠNG TỰ DO BẢO HIỂM SỨC KHỎE BH TRỢ CẤP NẰM VIỆN BẢO HIỂM TAI NẠN NIÊN KIM NHÂN THỌ BẢO HIỂM TỬ VONG KHÁC Phân loại bảo hiểm 11/12/2013 Thạc sĩ Nguyễn Tiến Hùng 21 PHÂN LOẠI BẢO HIỂM Sự tương tác giữa BHXH và BHTM trong mô hình bảo hiểm sức khỏe của Mỹ Phân loại bảo hiểm 11/12/2013 Thạc sĩ Nguyễn Tiến Hùng 22 PHÂN LOẠI BẢO HIỂM THƯƠNG MẠI BẢO HIỂM THƯƠNG MẠI PHƯƠNG THỨC CHI TRẢ KỸ THUẬT BẢO HIỂM BỒI THƯỜNG KHOÁN PHÂN BỔ DỒN TÍCH ĐỐI TƯỢNG BẢO HIỂM PHƯƠNG THỨC QUẢN LÝ BẮT BUỘC TỰ NGUYỆN CON NGƯỜI TRÁCH NHIỆM TÀI SẢN Phân loại bảo hiểm 11/12/2013 Thạc sĩ Nguyễn Tiến Hùng 23 CON NGƯỜITRÁCH NHIỆMTÀI SẢN ĐẶC ĐIỂM ĐỐI TƯỢNG ĐẶC ĐIỂM TỔN THẤT VẬT CHẤT CỤ THỂ PHẠM TRÙ PHÁP LÝ VẬT CHẤT TINH THẦN •DỄ XÁC ĐỊNH GIÁ TRỊ •LƯỜNG TRƯỚC •XÁC ĐỊNH GIÁ TRỊ THEO QUY ƯỚC •KHÓ LƯỜNG XĐ 1 PHẦN VÔ GIÁ ĐẶC ĐIỂM HỢP ĐỒNG •GTBH •STBH •STBH •STBH STBT STBT TTBH MỤC ĐÍCH CHI TRẢ BÙ ĐẮP BÙ ĐẮP KHẮC PHỤC PHÂN LOẠI BẢO HIỂM THƯƠNG MẠI Phân loại bảo hiểm 11/12/2013 Thạc sĩ Nguyễn Tiến Hùng 24 NGUYÊN TẮC BỒI THƯỜNG NGUYÊN TẮC KHOÁN NỘI DUNG TRƯỜNG HỢP ÁP DỤNG HỆ QUẢ STBT < GTTT TBH < STBH BH TÀI SẢN BH TNDS BH CON NGƯỜI CẤM BẢO HIỂM TRÙNG CÓ THỂ BẢO HIỂM TRÙNG CẤM BẢO HIỂM TRÊN GIÁ KHÔNG GIỚI HẠN STBH KHÔNG ÁP DỤNG THẾ QUYỀN ÁP DỤNG THẾ QUYỀN ĐÒI NGƯỜI THỨ 3 PHÂN LOẠI BẢO HIỂM THƯƠNG MẠI Phân loại bảo hiểm 11/12/2013 Thạc sĩ Nguyễn Tiến Hùng 25 PHÂN LOẠI BẢO HIỂM THƯƠNG MẠI KỶ THUẬT PHÂN BỔ KỶ THUẬT DỒN TÍCH NỘI DUNG TRƯỜNG HỢP ÁP DỤNG HỆ QUẢ SỐ ĐÔNG BÙ SỐ ÍT DỒN TÍCH TRÊN TỪNG HỢP ĐỒNG RỦI RO PHI NHÂN THỌ RỦI RO NHÂN THỌ CHUYÊN DOANH: NHÂN THỌ, PHI NHÂN THỌ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH & ĐẦU TƯ ĐIỀU KIỆN VÀ KHẢ NĂNG ĐẦU TU, ĐIỀU HÀNH Phân loại bảo hiểm 11/12/2013 Thạc sĩ Nguyễn Tiến Hùng 26 PHÂN LOẠI BẢO HIỂM THƯƠNG MẠI RỦI RO PHI NHÂN THỌ RỦI RO ỔN ĐỊNH RỦI RO THAY ĐỔI HỢP ĐỒNG NGẮN HẠN HỢP ĐỒNG DÀI HẠN CÓ THỂ SO SÁNH KHÓ SO SÁNH CÓ CĂN CỨ PHÂN BỔ TỬ VONG SINH TỒN KHẢ NĂNG VÀ NHU CẦU TÍCH LŨY KHÁC NHAUPHÍ SAN BẰNG KHẢ NĂNG XẤU RỦI RO NHÂN THỌ Phân loại bảo hiểm 11/12/2013 Thạc sĩ Nguyễn Tiến Hùng 27 NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI BẢO HIỂM THƯƠNG MẠI PHI NHÂN THỌ NHÂN THỌ BẢO VỆ NGẮN HẠN DOANH NGHIỆP CÁ NHÂN BẢO VỆ TIẾT KIỆM TÍN DỤNG THƯƠNG MẠI TÍN DỤNG TIÊU DÙNG ĐẢM BẢO KHẢ NĂNG THU HỒI VỐN TIẾT KIỆM DÀI HẠN KẾT HỢP DỊCH VỤ THANH TOÁN TẬN DỤNG ƯU ĐÃI TRONG ĐẦU TƯ CHO VAY KÝ THÁC QUỸ BẢO HIỂM TẠI NGÂN HÀNG ĐẢM BẢO KHẢ NĂNG THU HỒI VỐN Phân loại bảo hiểm 11/12/2013 Thạc sĩ Nguyễn Tiến Hùng 28 PHÂN LOẠI BẢO HIỂM THƯƠNG MẠI QUY ĐỊNH CỦA LUẬT KDBH CHẾ ĐỘ BẮT BUỘC BẢO HIỂM TRONG BHTM ĐỊNH NGHĨA MỤC ĐÍCH TRƯỜNG HỢP ÁP DỤNGVIỆT NAM HAI MỤC ĐÍCH CƠ BẢN BA NHÓM HOẠT ĐỘNGTHỰC TẾ THẾ NÀO LÀ BẢO HIỂM BẮT BUỘC? Nguyên tắc kỹ thuật 11/12/2013 Thạc sĩ Nguyễn Tiến Hùng 29 CƠ SỞ KỶ THUẬT CỦA BẢO HIỂM LUẬT SỐ LỚN Law of large numbers • Đưa ra vào thế kỷ XVIIe. • Luật số lớn chỉ ra rằng, khi ta chọn ngẫu nhiên các giá trị (mẫu thử) trong một dãy các giá trị (tổng thể), kích thước dãy mẫu thử càng lớn thì các đặc trưng thống kê (trung bình, phương sai, ...) của mẫu thử càng "gần" với các đặc trưng thống kê của tổng thể • 2 phát biểu khác nhau của luật số lớn là: luật số lớn yếu và luật số lớn mạnh. Nguyên tắc kỹ thuật 11/12/2013 Thạc sĩ Nguyễn Tiến Hùng 30 LUẬT YẾU SỐ LỚN Định lý Khintchine Xét n biến ngẫu nhiên X_1, X_2, ..., X_n độc lập, cùng phân phối với phương sai hữu hạn và kỳ vọng E(X), luật yếu số lớn phát biểu rằng, với mọi số thực ε dương, xác suất để khoảng cách giữa trung bình tích lũy và kỳ vọng E(X) lớn hơn ε là tiến về 0 khi n tiến về vô cực. CƠ SỞ KỶ THUẬT CỦA BẢO HIỂM Nguyên tắc kỹ thuật 11/12/2013 Thạc sĩ Nguyễn Tiến Hùng 31 LUẬT MẠNH SỐ LỚN Xét n biến ngẫu nhiên độc lập cùng phân phối xác suất, khả tích (nghĩa là ). Luật số lớn mạnh phát biểu rằng trung bình tích lũy hội tụ hầu như chắc chắn về E(X). Nghĩa là: CƠ SỞ KỶ THUẬT CỦA BẢO HIỂM Nguyên tắc kỹ thuật 11/12/2013 Thạc sĩ Nguyễn Tiến Hùng 32 0 1x0% θ0 θ0 θ1 θ1 x1% RISK DEGREE OF RISKn ∞ n ∞ CƠ SỞ KỶ THUẬT CỦA BẢO HIỂM Nguyên tắc kỹ thuật 11/12/2013 Thạc sĩ Nguyễn Tiến Hùng 33 NGUYÊN TẮC HOẠT ĐỘNG: LUẬT YẾU SỐ LỚN NGUYÊN TẮC DÀN TRÃI NGUYÊN TẮC LỰA CHỌN NGUYÊN TẮC PHÂN CHIA ĐỔNG BẢO HIỂM TÁI BẢO HIỂM DÀN TRÃI VỀ KHÔNG GIAN DÀN TRÃI VỀ THỜI GIAN DÀN TRÃI VỀ GIÁ TRỊ RỦI RO TRÊN CHUẨN RỦI RO CHUẨN RỦI RO DƯỚI CHUẨN CƠ SỞ KỶ THUẬT CỦA BẢO HIỂM Nguyên tắc kỹ thuật 11/12/2013 Thạc sĩ Nguyễn Tiến Hùng 34 ĐỒNG BẢO HIỂM TÁI BẢO HIỂM RỦI RO X NBH A NBH B NBH C x% y% z% 100% NBH A 100% NBH ß t% NBH ß’ u% ĐỒNG BẢO HIỂM VS TÁI BẢO HIỂM CƠ SỞ KỶ THUẬT CỦA BẢO HIỂM Nguyên tắc pháp lý 11/12/2013 Thạc sĩ Nguyễn Tiến Hùng 35 CƠ SỞ PHÁP LÝ CỦA HOẠT ĐỘNG BẢO HIỂM NGUYÊN TẮC HOẠT ĐỘNG VỀMẶT PHÁP LÝ TRUNG THỰC QUYỀN LỢI CÓ THỂ BẢO HIỂM DNBH NMBH BT, TTBH PBH SỰ KIỆN BẢO HIỂM RỦI RO BẢO HIỂM HỢP ĐỒNG BẢO HIỂM KHUNG PHÁP LÝ Nguyên tắc pháp lý 11/12/2013 Thạc sĩ Nguyễn Tiến Hùng 36 NGUYÊN TẮC TRUNG THỰC DNBH NMBH HỢP ĐỒNG BẢO HIỂM NGUY CƠ KHÔNG THỰC HIỆN LỜI HỨA: • DO LỢI DỤNG THẾ MẠNH CHÈN ÉP KHÁCH HÀNG • DO KHÔNG ĐỦ QUỸ BẢO HIỂM • DO THẤT BẠI TRONG HOẠT ĐỘNG (ĐẦU TƯ TÀI CHÍNH,..) GIAN LẬN BẢO HIỂM: • ĐỐI TƯỢNG BẢO HIỂM DO BÊN MUA BẢO HIỂM TRỰC TIẾP QUẢN LÝ VÀ SỬ DỤNG • CHÊNH LỆCH GIỮA STBT VÀ PBH CƠ SỞ PHÁP LÝ CỦA HOẠT ĐỘNG BẢO HIỂM Nguyên tắc pháp lý 11/12/2013 Thạc sĩ Nguyễn Tiến Hùng 37 CƠ SỞ PHÁP LÝ CỦA HOẠT ĐỘNG BẢO HIỂM NGUYÊN TẮC QUYỀN LỢI CÓ THỂ BẢO HIỂM ĐIỀU 3 LUẬT KDBH 2000 Quyền lợi có thể được bảo hiểm là quyền sở hữu, quyền chiếm hữu, quyền sử dụng, quyền tài sản; quyền, nghĩa vụ nuôi dưỡng, cấp dưỡng đối với đối tượng được bảo hiểm. The end