Bài giảng Giới thiệu về phân tích lợi ích chi phí (cba)

CHƢƠNG I GIỚI THIỆU VỀ PHÂN TÍCH LỢI ÍCH CHI PHÍ (CBA) PHÂN TÍCH LỢI ÍCH CHI PHÍ MAIDINHQUY CHAPTER 1 NỘI DUNG MAIDINHQUY CHAPTER 1 - Sự cần thiết lựa chọn các phƣơng án và phƣơng pháp lựa chọn. - Phân biệt phân tích LICP & phân tích tài chính. - Phân biệt phân tích LICP & phân tích HQ-CP - Giới thiệu quá trình hình thành và phát triển phân tích LICP - Phân loại phân tích LICP - Mục đính sử dụng phân tích LICP - Các bước trong phân tích LICP SỰ CẦN THIẾT LỰA CHỌN MAIDINHQUY CHAPTER 1 Xây bệnh viện??? Xây cầu vƣợt biển??? Hay xây trƣờng đại học??? Trong cuộc sống con người luôn đối mặt với việc lựa chọn giữa rất nhiều mục tiêu khác nhau như xây dựng một bệnh viện mới, xây dựng một cây cầu mới hay xây dựng một trường đại học.v.v. Vậy thì người ta sẽ chọn đầu tư vào đâu? Cở sở nào để ra quyết định? SỰ CẦN THIẾT LỰA CHỌN MAIDINHQUY CHAPTER 1 - Nguồn tài nguyên vật lực của XH là có hạn. - Do nguồn lực thì khan hiếm nên không thể cùng lúc đáp ứng mọi mong muốn của xã hội. -Những lựa chọn tương tự như vậy thường xuyên đặt ra trước chúng ta.  Các quyết định luôn luôn là những lựa chọn giữa các phương án cạnh tranh nhau. PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH LỢI ÍCH-CHI PHÍ MAIDINHQUY CHAPTER 1 Phương pháp phân tích lợi ích là gì? “Phân tích lợi ích – chi phí là một phương pháp đánh giá sự mong muốn tương đối giữa các phương án cạnh trạnh nhau, khi sự lựa chọn được đo lường bằng giá trị kinh tế tạo ra cho toàn XH”. (J.A. Sinden) PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH LỢI ÍCH-CHI PHÍ MAIDINHQUY CHAPTER 1 ‚Phân tích LICP là một khung phân tích có hệ thống cho việc thẩm định kinh tế các dự án tư và công được đề xuất trên quan điểm xã hội nói chung‛ H. Campbell & R. Brown (2003) PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH LỢI ÍCH-CHI PHÍ MAIDINHQUY CHAPTER 1 ‚Phân tích kinh tế, còn gọi là phân tích lợi ích – chi phí, là phân tích mở rộng của phân tích tài chính, ... được sử dụng chủ yếu bởi các chính phủ và các cơ quan quốc tế để xem xét một dự án hay chính sách có làm tăng phúc lợi cộng đồng hay không‛ (Frances Perkins, 1994). PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH LỢI ÍCH-CHI PHÍ MAIDINHQUY CHAPTER 1 ‚Phân tích lợi ích – chi phí là một phương pháp đánh giá chính sách mà phương pháp này lượng hóa bằng tiền giá trị của tất cả các kết quả của chính sách đối với tất cả mọi thành viên trong xã hội nói chung. Lợi ích xã hội ròng (NSB = B – C) là thước đo giá trị của chính sách‛ (Boardman, 2001). PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH LỢI ÍCH-CHI PHÍ MAIDINHQUY CHAPTER 1 ‚Phân tích lợi ích – chi phí là một phương pháp đánh giá chính sách mà phương pháp này lượng hóa bằng tiền giá trị của tất cả các kết quả của chính sách đối với tất cả mọi thành viên trong xã hội nói chung. Lợi ích xã hội ròng (NSB = B – C) là thước đo giá trị của chính sách‛ (Boardman, 2001). PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH LỢI ÍCH-CHI PHÍ MAIDINHQUY CHAPTER 1  Phân tích lợi ích – chi phí là một phương pháp đánh giá để cung cấp thông tin cho việc ra quyết định lựa chọn  Phân tích lợi ích – chi phí quan tâm chủ yếu đến hiệu quả kinh tế  Phân tích lợi ích – chi phí xem xét tất cả các lợi ích và chi phí (có giá thị trường và không có giá thị trường)  Phân tích lợi ích – chi phí xem xét vấn đề trên quan điểm xã hội nói chung PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH LỢI ÍCH-CHI PHÍ MAIDINHQUY CHAPTER 1 Cơ Sở Cho Sự Lựa Chọn Khi Phân Tích Lợi ích ròng = Lợi ích – chi phí > 0 • Lợi ích ròng XH có thể khác với lợi ích ròng tư nhân. • Lợi ích ròng XH = Lợi ích ròng tư nhân + Lợi ích tư nhân khác – chi phí khác xảy ra mà tư nhân hoặc XH chịu. PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH LỢI ÍCH-CHI PHÍ MAIDINHQUY CHAPTER 1 Ví dụ minh hoạ VD1: Ông A thành lập công ty du lịch: • Lợi ích ròng cho ông A = Lợi ích (doanh thu) – chi phí và thuế. • Lợi ích khác cho XH khi công ty du lịch đựơc mở: Tăng thu nhập cho dân cư địa phương khi sản xuất và bán quà lưu niệm, thực phẩm và các dịch vụ khác cho du khách. • Chi phí mà XH hoặc cá nhân khác gánh chịu khi có công ty du lịch: Chi phí an ninh, bảo hiểm, mở mang đường xá. PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH LỢI ÍCH-CHI PHÍ MAIDINHQUY CHAPTER 1 Ví dụ minh hoạ • Ví dụ 2: (trang11-12) Hãng A thiết lập dịch vụ chuyển phát nhanh bưu phẩm làm cho doanh thu tăng 150.000 $/năm với chi phí là 100.000 $/năm và thuế sẽ trả ở lợi ích ròng là 20%. Lợi ích ròng của A trước thuế: = Lợi ích – chi phí: = 150.000 - 100.000 = 50.000$ Thuế 20% của 50.000 = 50.000* 20% = 10.000$ Lợi ích ròng của Hãng A sau thuế: = 50.000 - 10.000 = 40.000$ PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH LỢI ÍCH-CHI PHÍ MAIDINHQUY CHAPTER 1 • Nhờ có chuyển phát nhanh của A tác động làm hãng B tăng doanh thu 115.000$/năm với chi phí tăng 40.000$ và thuế 20% vào lợi ích ròng: -Lợi ích ròng của B trước thuế = 115.000 – 40.000 = 75.000$ -Thuế 20% = 75.000 * 20% = 15.000$ • Lợi ích ròng của B sau thuế = 75.000 – 15.000 = 60.000$ • Tổng lợi ích ròng tư nhân (A & B) = 40.000 + 60.000 = 100.000$ PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH LỢI ÍCH-CHI PHÍ MAIDINHQUY CHAPTER 1 • Nhưng XH gánh chịu những chi phí khác bao gồm: -Tăng cảnh sát điều khiển giao thông 50.000 $/năm -Tăng xây dựng đường xá 95.000$/ năm -Thuế = 10.000 + 15.000 = 25.000$ coi như lợi ích XH Như vậy: Lợi ích ròng XH = (Lợi ích ròng tư nhân + Thuế) – Chi phí XH = (100.000 + 25.000) – (95.000 + 50.000) = -20.000$ Phương án này không được ưa thích dưới góc độ XH, nhưng rõ ràng cả A & B lại yêu thích nó. PHƯƠNG PHÁP LUẬN CỦA CBA MAIDINHQUY CHAPTER 1 Decision Undertake the Project Do not Undertake the Project Scarce Resources Allocated to the Project Scarce Resources Allocated to Alternative Uses Value of Project Output Value of Output from Resources in Alternative Uses Project Benefit = $X Project Opportunity Cost = $Y If X>Y, recommend the project “With and Without” Approach to Cost-Benefit Analysis PHƯƠNG PHÁP LUẬN CỦA CBA MAIDINHQUY CHAPTER 1 “With” and “without” “before and after”? o Trong khi người phân tích có thể ‚đề xuất‛ dự án, còn việc quyết định tùy vào người ra quyết định o CBA có ý nghĩa bổ sung cho quá trình ra quyết định, chứ không thay thế việc ra quyết định PHÂN BIỆT CBA & FA MAIDINHQUY CHAPTER 1 • Phân tích tài chính được sử dụng chủ yếu trong khu vực tư nhân để xác định xem kết quả nào tốt nhất theo quan điểm tư nhân (quan điểm chủ sở hữu hoặc quan điểm tổng đầu tư). Các dòng tiền và doanh thu kỳ vọng được coi là các dòng lợi ích, và các khoản tiền chi trả trực tiếp để mua các yếu tố sản xuất được xem như chi phí bất kể ảnh của xuất lượng ở các khu vực khác trong nền kinh tế. Chi phí gây ra cho nhóm cá nhân thứ ba, như thiệt hại môi trường, … không được tính đến. PHÂN BIỆT CBA & FA MAIDINHQUY CHAPTER 1 • Phân tích lợi ích – chi phí được dùng cho việc đánh giá các dự án công, và kết quả của dự án luôn luôn được đánh giá trên cơ sở mối quan tâm công cộng. • Không giống như phân tích tài chính, trong đó các lợi ích và chi phí được đo lường bằng giá thị trường, việc đánh giá trong phân tích lợi ích – chi phí được tính theo giá đã điều chỉnh những biến dạng thị trường (giá ẩn, giá kinh tế). Điều quan trọng cần lưu ý là các chi phí và lợi ích được đo lường dưới dạng những thứ ‘được’ và ‘mất’ sự hữu dụng xã hội chứ không chỉ đơn thuần là các dòng thực thu và thực chi, và tất cả các lợi ích và chi phí ngoại tác được xem xét tính toán trong phân tích. PHÂN BIỆT CBA & FA MAIDINHQUY CHAPTER 1 Ví dụ minh hoạ: Dự án điện năng PHÂN BIỆT CBA & FA MAIDINHQUY CHAPTER 1 PHÂN BIỆT CBA & CEA MAIDINHQUY CHAPTER 1 CBA (Cost Benefit Analysis) CEA (Cost Effectiveness Analysis)  Khi các kết quả chủ yếu của dự án có thể đo lường bằng tiền  So sánh trực tiếp các dự án có các mục tiêu giống hoặc khác nhau  Khi thông tin tương đối rõ ràng  Ứng dụng trong hầu hết các lĩnh vực  Khi các kết quả chủ yếu của dự án không thể đo lường bằng tiền  Chỉ so sánh các phương án có cùng mục tiêu  Thông tin càng rõ càng tốt  Phù hợp với các dự án thuộc phạm vi các chương trình dịch vụ cộng đồng và xã hội (y tế, giáo dục, phúc lợi, ..) PHÂN BIỆT CBA & CEA MAIDINHQUY CHAPTER 1 Phân tích hiệu quả – chi phí (CEA): dùng để xếp hạng các kết quả không thể đo lường hoặc so sánh được bằng tiền. Sự khác biệt chủ yếu giữa CBA và CEA liên quan đến việc đo lường kết quả của lợi ích. PHÂN LOẠI CBA MAIDINHQUY CHAPTER 1 Theo Boardman, có thể chi thành 4 loại như sau: (1)Ex-ante CBA: được tiến hành trước khi dự án được thực thi (2)Ex-post CBA: được tiến hành sau khi dự án được thực thi để xem lợi ích mang lại có lớn hơn chi phí không (3)In medias res CBA: được tiến hành trong suốt thời kỳ thực thi dự án (4)Ex-ante/ex-post CBA: dạng kết hợp giữa ex- ante CBA và ex-post CBA. PHÂN LOẠI CBA MAIDINHQUY CHAPTER 1 MỤC ĐÍCH SỬ DỤNG CBA MAIDINHQUY CHAPTER 1  Giúp cải thiện việc ra quyết định Thất bại thị trường => sự can thiệp của chính phủ => CBA cho biết liệu sự can thiệp này có mang lại hiệu quả hơn không? Lợi ích có lớn hơn chi phí không? Nói cách khác, mục đích của CBA là giúp việc ra quyết định và phân bổ nguồn lực hiệu quả hơn.  Giúp người phân tích hiểu biết thêm về dự án cũng như tiến trình của nó ƯU ĐIỂM CỦA CBA MAIDINHQUY CHAPTER 1  Cung cấp thông tin giúp xã hội ra quyết định về việc phân bổ nguồn lực hiệu quả giữa các mục tiêu sử dụng cạnh tranh lẫn nhau (sự rõ ràng và tin cậy cho việc ra chính sách)  Cung cấp khung phân tích vững chắc cho việc thu thập dữ liệu cần thiết  Giúp tổng hợp và lượng hóa bằng tiền các tác động khác nhau để có thể so sánh được  Được ứng dụng cho việc đánh giá nhiều loại tác động của dự án (có giá và không có giá thị trường) HẠN CHẾ CỦA CBA MAIDINHQUY CHAPTER 1 Những hạn chế kỹ thuật của CBA  Lượng hóa bằng tiền các lợi ích và chi phí đôi khi không thể thực hiện được do những hạn chế trong lý thuyết, dữ liệu  Phương pháp thay thế:  Tiến hành CBA định tính  Thực hiệc phân tích chi phí – hiệu quả Sự thích hợp của CBA khi xem xét các mục tiêu khác mục tiêu hiệu qua  Thực hiện phân tích đa mục tiêu  Thực hiện CBA gia quyền theo sự phân phối CÁC NGUYÊN TẮC CỦA CBA MAIDINHQUY CHAPTER 1  Chi phí là tất cả các chi phí bất kể ai gánh chịu  Lợi ích là tất cả các lợi ích bất kể ai hưởng thụ  Phải có một đơn vị đo lường chung  Phải dựa trên đánh giá của người tiêu dùng và người sản xuất vì nó thể hiện hành vi thực sự của họ  Phân tích một dự án nên so sánh giữa ‚có và không‛ có dự án  Phải xác định rõ quan điểm phân tích  Tránh tính hai lần các lợi ích và chi phí  Xác định tiêu chí quyết định các dự án  Phải xác định rõ tác động dộng tăng thêm và thay thế CÁC BƯỚC THỰC HIỆN MỘT CBA MAIDINHQUY CHAPTER 1 1. Nhận dạng vấn đề và xác định các phương án giải quyết 2. Nhận dạng các lợi ích và chi phí xã hội của mỗi phương án 3. Đánh giá lợi ích và chi phí của mỗi phương án (lượng hóa bằng tiền) 4. Lập bảng lợi ích và chi phí hằng năm để chiết khấu các lợi ích và chi phí để đưa về hiện giá 5. Tính toán lợi ích xã hội ròng của mỗi phương án 6. So sánh các phương án theo lợi ích xã hội ròng 7. Phân tích độ nhạy 8. Đưa ra kiến nghị