Bài giảng Giới thiệu lập trình - Bài 1: Giới thiệu (tiếp theo) - Lê Nguyên Khôi

Giới Thiệu Lập Trình Giới Thiệu TS. Lê Nguyên Khôi Trường Đại học Công nghệ, ĐHQGHN Nội Dung 1
Khái niệm về chương trình và lập trình
Cấu trúc một chương trình
Biên soạn, biên dịch chương trình
Chạy chương trình
Sửa và gỡ lỗi chương trình
Môi trường lập trình Giới Thiệu Lập Trình Chương Trình 2
Một dãy các lệnh (instruction) cho máy tính
Máy tính không thể tự vận hành
Cần mệnh lệnh để hoạt động
Máy tính chạy các lệnh của chương trình tại bộ xử lý trung tâm (CPU)
Chương trình chạy sai
Không phải do lỗi máy tính
Do các lệnh hướng dẫn máy tính sai
Lập trình viên tìm và sửa lỗi Giới Thiệu Lập Trình Lập Trình 3
Quá trình tạo ra chương trình giải quyết vấn đề cụ thể bằng máy tính, bao gồm:
Phân tích vấn đề
Xây dựng giải pháp
Đánh giá giải pháp
Cài đặt giải pháp
Kiểm thử
Gỡ lỗi
Tối ưu Giới Thiệu Lập Trình Tại Sao Cần Lập Trình 4
Điều khiển máy tính
Giải quyết nhiều vấn đề hiện đại
Trải nghiệm sáng tạo thú vị
Khai phá tiềm năng trí tuệ Giới Thiệu Lập Trình Đánh Giá Chương Trình 5
Tính đúng đắn (correctness)
Kết quả tương ứng với thông tin đầu vào
Tính chịu lỗi (robustness)
Xử lý: lỗi khi chạy, thông tin đầu vào sai
Tính dễ dùng (usability)
Người dùng dễ dàng sử dụng
Tính khả chuyển (portatbility)
Thích nghi trong các môi trường khác nhau
Tính bảo trì (maintainability)
Dễ dàng sửa đổi, nâng cấp
Tính hiệu quả (efficiency)
Độ tin cậy, tốc độ xử lý, tài nguyên sử dụng, ít rủi ro Giới Thiệu Lập Trình Cài Đặt Giải Pháp 6
Sau khi xây dựng giải pháp, đánh giá giải pháp, lập trình viên tiến hành giải đặt giải pháp (viết chương trình)
Sử dụng ngôn ngữ:
Ngôn ngữ máy: trực tiếp điều khiển bộ vi xử lý
Ngôn ngữ tự nhiên: máy không hiểu
Ngôn ngữ bậc cao: C, C++, Java, C#, Python
Có thể chuyển thành ngôn ngữ máy
Sử dụng công cụ, chương trình dịch
Gần với ngôn ngữ tự nhiên
Dễ đọc, dễ hiểu, dễ trao đổi Giới Thiệu Lập Trình Trình Tự Xây Dựng Chương Trình 7
Soạn thảo
Biên dịch
Chạy chương trình
Kiểm thử
Gỡ lỗi Giới Thiệu Lập Trình Chương Trình Trong Ngôn Ngữ C++ 8
Tải và cài đặt MinGW32
Biên soạn chương trình sử dụng Notepad
Lưu chương trình vào với phần mở rộng .cpp
Mở chương trình Command Prompt, truy cập đến thư mục đã lưu tệp
Biên dịch chương trình sử dụng g++ được tệp có phần mở rộng .exe (chương trình)
Chạy chương trình với các bộ dữ liệu khác nhau để phát hiện lỗi Giới Thiệu Lập Trình Chương Trình Đầu Tiên 9
Yêu cầu máy tính in ra dòng “Hello, World !!!” #include using namespace std; int main() { cout << "Hello, World !!!" << endl; return 0; } Giới Thiệu Lập Trình Chương Trình Đầu Tiên 10
Yêu cầu máy tính in ra dòng “Hello, World !!!” #include using namespace std; int main() { cout << "Hello, World !!!" << endl; return 0; } điểm bắt đầu chương trình bắt đầu kết thúc Giới Thiệu Lập Trình Chương Trình Đầu Tiên 11
Yêu cầu máy tính in ra dòng “Hello, World !!!” #include using namespace std; int main() { cout << "Hello, World !!!" << endl; return 0; } tải thư viện tải không gian tên Giới Thiệu Lập Trình Chương Trình Đầu Tiên 12
Yêu cầu máy tính in ra dòng “Hello, World !!!” #include using namespace std; int main() { cout << "Hello, World !!!" << endl; return 0; } mệnh lệnh in ra màn hình xuống dòng In tất cả giữa 2 dấu nháy kép “” Giới Thiệu Lập Trình Chương Trình Đầu Tiên 13
Yêu cầu máy tính in ra dòng “Hello, World !!!” #include using namespace std; int main() { cout << "Hello, World !!!" << endl; return 0; } Thông báo với hệ điều hành không có lỗi xảy ra. Giá trị khác 0, xảy ra lỗi trong quá trình chạy. Giới Thiệu Lập Trình Chương Trình Đầu Tiên 14
Yêu cầu máy tính in ra dòng “Hello, World !!!” sau đó dòng “I am a computer” #include using namespace std; int main() { cout << "Hello, World !!!" << endl; return 0; } Giới Thiệu Lập Trình Chương Trình Đầu Tiên 15
In nhiều dòng liên tục #include using namespace std; int main() { cout << "Hello, World !!!" << endl; cout << "I am a computer" << endl; return 0; } Giới Thiệu Lập Trình Chương Trình Đầu Tiên 16
In nhiều dòng liên tục #include using namespace std; int main() { cout << "Hello, World !!!" << endl; cout << "I am a computer" << endl; return 0; } không có dấu chấm phẩy Giới Thiệu Lập Trình Chương Trình Tổng & Hiệu 2 Số Nguyên 17
Tính tổng & hiệu của 2 số nguyên a và b
Xây dựng giải pháp: 1. Nhập 2 số nguyên a và b 2. Tính tổng & hiệu của a và b 3. Lưu các giá trị của tổng & hiệu sau khi tính 4. In ra tổng & hiệu
Kiểm tra giải pháp với các cặp số khác nhau Giới Thiệu Lập Trình Tổng & Hiệu 2 Số Nguyên Trong C++ 18 /* chương trình C++ tính tổng & hiệu 2 số nguyên */ #include using namespace std; int main() { int soThu1, soThu2; // khai báo cin >> soThu1; // nhập dữ liệu cin >> soThu2; // nhập dữ liệu int tong, hieu; // khai báo tong = soThu1 + soThu2; // tính tổng hieu = soThu1 – soThu2; // tính hiệu cout << "tong: " << tong << endl; // in kết quả cout << "hieu: " << hieu << endl; // in kết quả return 0; } Giới Thiệu Lập Trình Tổng & Hiệu 2 Số Nguyên Trong C++ chú thích cho lập trình viên 19 /* chương trình C++ tính tổng & hiệu 2 số nguyên */ #include using namespace std; int main() { int soThu1, soThu2; // khai báo cin >> soThu1; // nhập dữ liệu cin >> soThu2; // nhập dữ liệu int tong, hieu; // khai báo tong = soThu1 + soThu2; // tính tổng hieu = soThu1 – soThu2; // tính hiệu cout << "tong: " << tong << endl; // in kết quả cout << "hieu: " << hieu << endl; // in kết quả return 0; } Giới Thiệu Lập Trình Tổng & Hiệu 2 Số Nguyên Trong C++ một phần ngôn ngữ C++ (từ khóa) 20 /* chương trình C++ tính tổng & hiệu 2 số nguyên */ #include using namespace std; int main() { int soThu1, soThu2; // khai báo cin >> soThu1; // nhập dữ liệu cin >> soThu2; // nhập dữ liệu int tong, hieu; // khai báo tong = soThu1 + soThu2; // tính tổng hieu = soThu1 – soThu2; // tính hiệu cout << "tong: " << tong << endl; // in kết quả cout << "hieu: " << hieu << endl; // in kết quả return 0; } Giới Thiệu Lập Trình Tổng & Hiệu 2 Số Nguyên Trong C++ toán tử 21 /* chương trình C++ tính tổng & hiệu 2 số nguyên */ #include using namespace std; int main() { int soThu1, soThu2; // khai báo cin >> soThu1; // nhập dữ liệu cin >> soThu2; // nhập dữ liệu int tong, hieu; // khai báo tong = soThu1 + soThu2; // tính tổng hieu = soThu1 – soThu2; // tính hiệu cout << "tong: " << tong << endl; // in kết quả cout << "hieu: " << hieu << endl; // in kết quả return 0; } Giới Thiệu Lập Trình Tổng & Hiệu 2 Số Nguyên Trong C++ thực hiện mệnh lệnh, kết thúc bằng dấu ; 22 /* chương trình C++ tính tổng & hiệu 2 số nguyên */ #include using namespace std; int main() { int soThu1, soThu2; // khai báo cin >> soThu1; // nhập dữ liệu cin >> soThu2; // nhập dữ liệu int tong, hieu; // khai báo tong = soThu1 + soThu2; // tính tổng hieu = soThu1 – soThu2; // tính hiệu cout << "tong: " << tong << endl; // in kết quả cout << "hieu: " << hieu << endl; // in kết quả return 0; } Giới Thiệu Lập Trình Tổng & Hiệu 2 Số Nguyên Trong C++ khối câu lệnh, phân tách bởi ngoặc cong {} 23 /* chương trình C++ tính tổng & hiệu 2 số nguyên */ #include using namespace std; int main() { int soThu1, soThu2; // khai báo cin >> soThu1; // nhập dữ liệu cin >> soThu2; // nhập dữ liệu int tong, hieu; // khai báo tong = soThu1 + soThu2; // tính tổng hieu = soThu1 – soThu2; // tính hiệu cout << "tong: " << tong << endl; // in kết quả cout << "hieu: " << hieu << endl; // in kết quả return 0; } Giới Thiệu Lập Trình Tổng & Hiệu 2 Số Nguyên Trong C++ nhóm câu lệnh được đặt tên để thực hiện nhiệm vụ 24 /* chương trình C++ tính tổng & hiệu 2 số nguyên */ #include using namespace std; int main() { int soThu1, soThu2; // khai báo cin >> soThu1; // nhập dữ liệu cin >> soThu2; // nhập dữ liệu int tong, hieu; // khai báo tong = soThu1 + soThu2; // tính tổng hieu = soThu1 – soThu2; // tính hiệu cout << "tong: " << tong << endl; // in kết quả cout << "hieu: " << hieu << endl; // in kết quả return 0; } Giới Thiệu Lập Trình Tổng & Hiệu 2 Số Nguyên Trong C++ phong cách viết chương trình, người khác đọc hiểu 25 /* chương trình C++ tính tổng & hiệu 2 số nguyên */ #include using namespace std; int main() { ....int soThu1, soThu2; // khai báo ....cin >> soThu1; // nhập dữ liệu ....cin >> soThu2; // nhập dữ liệu ....int tong, hieu; // khai báo ....tong = soThu1 + soThu2; // tính tổng ....hieu = soThu1 – soThu2; // tính hiệu ....cout << "tong: " << tong << endl; // in kết quả ....cout << "hieu: " << hieu << endl; // in kết quả ....return 0; } Giới Thiệu Lập Trình Dịch & Chạy Chương Trình 26
Viết chương trình (sử dụng Notepad) và lưu vào tệp TongHieu.cpp
Mở Command Prompt (cmd), chuyển đến thư mục lưu tệp ucln.cpp
Dịch chương trình, gõ: g++ TongHieu.cpp, sẽ chuyển mã nguồn ngôn ngữ bậc cao sang ngôn ngữ máy và lưu vào a.exe
Gõ g++ TongHieu.cpp –o TongHieu.exe để lưu vào tệp với tên mong muốn (TongHieu.exe)
Chạy chương trình, gõ TongHieu.exe Giới Thiệu Lập Trình Phát Hiện Lỗi Tự Động 27
Gõ sai chương trình
Dịch mã nguồn ngôn ngữ bậc cao (C++) báo lỗi TongHieu.cpp:7:5: error: “in” was not declared in this scope in soThu1, soThu2; ^ /* chương trình C++ tính tổng & hiệu 2 số nguyên */ #include using namespace std; int main() { in soThu1, soThu2; // khai báo cin >> soThu1; // nhập dữ liệu cin >> soThu2; // nhập dữ liệu Giới Thiệu Lập Trình Kiểm Tra Chương Trình 28
Kiểm tra kết quả chương trình
Dữ liệu: 3 và 10
Kết quả: Tong: 13 Hieu: -7
Luôn luôn kiểm tra chương trình với một bộ dữ liệu được lựa chọn cẩn thận để phát hiện những lỗi không mong muốn (lỗi chạy)
Kiểm tra thường bị quên Giới Thiệu Lập Trình Công Cụ Hỗ Trợ Lập Trình 29
CodeBlocks
Soạn thảo tệp văn bản chương trình
Ghi vào file có đuôi .cpp
Biên dịch: Build > Compile current file
Chạy: Build > Run Giới Thiệu Lập Trình Bài Tập 30
Biên soạn và chạy 02 chương trình trên theo các bước như trong slide 26
Tìm hiểu sự phát triển các ngôn ngữ lập trình
Mượn sách thư viện
Tìm hiểu codepower.vn
Tìm hiểu CodeBlocks
Slide bài giảng tải từ website môn học hoặc website bài tập codepower.vn Giới Thiệu Lập Trình