Bài giảng Chương 2: Tính chất lý hóa của sợi dệt

www.themegallery.comCompany LogoCHÖÔNG 2: TÍNH CHAÁT LYÙ HOÙA CUÛA SÔÏI DEÄT2.1. XÔ XENLLULO2.2. XÔ PROTIT2.3. XÔ AMIAN2.4. XÔ HOÙA HOÏCwww.themegallery.comCompany Logo2.1. XÔ XENLULOÂ Xenluloâ laø polyme chính cuûa caùc loaïi xô goác thöïc vaät (boâng, lanh, gai, )Coâng thöùc ôû daïng: (C6H10O5)n hoaëc [-C6H7O2(OH)3-]nKhoái löôïng rieâng khoaûng 1,52 – 1,56 g/cm3 www.themegallery.comCompany Logo2.1.1.Caùc tính chaát cuûa xô xenlulo (xô boâng)2.1.1.1. AÛnh höôûng cuûa nöôùc2.1.1.2. AÛnh höôûng cuûa aùnh saùng maët trôøi2.1.1.3. AÛnh höôûng cuûa nhieät ñoä2.1.1.4. AÛnh höôûng cuûa axit2.1.1.5. AÛnh höôûng cuûa chaát oxy hoùa2.1.1.6. AÛnh höôûng cuûa kieàm2.1.1.7. AÛnh höôûng cuûa vi sinh vaät2.1.1.8. ÖÙng duïng2.1.1.9. Öu nhöôïc ñieåm cuûa vaûi sôïi goác xenluloâwww.themegallery.comCompany Logo2.1.1.1. AÛnh höôûng cuûa nöôùcXenluloâ khoâng bò hoøa tan trong moâi tröôøng nöôùc vaø caùc chaát nhö: coàn, benzen, axeâtoân Xenluloâ hoøa tan trong dung dòch amoâniac ñoàng [Cu(NH3)n](OH)2- Trong moâi tröôøng nöôùc, xô boâng bò tröông nôû, dieän tích maët caét ngang taêng töø 22–34% coøn chieàu daøi chæ taêng 1% www.themegallery.comCompany LogoCaùc phaân töû xenluloâ bò oxy hoùa baèng oxy cuûa khoâng khí döôùi taùc duïng cuûa aùnh saùng maët trôøi vaø khí quyeånÑoä beàn cuûa vaät lieäu xenluloâ bò giaûm ñi moät nöûa khi chieáu tröïc tieáp tia saùng maët trôøi trong thôøi gian 900–1000 giôø. Döôùi taùc duïng cuûa khí quyeån: - Vaät lieäu xenluloâ bò laõo hoùa (hao moøn - Giaûm caùc tính chaát cô lí - Giaûm ñoä beàn - Giaûm ñoä daõn nôû cuûa xô vaø taêng ñoä cöùng. Quaù trình naøy tieán haønh caøng maïnh trong ñieàu kieän nhieät ñoä vaø ñoä aåm cuûa khoâng khí taêng cao.2.1.1.2. AÛnh höôûng cuûa aùnh saùng maët trôøiwww.themegallery.comCompany LogoÑoát noùng xô xenluloâ ôû nhieät ñoä 120 – 130oC trong moät vaøi giôø khoâng thaáy coù söï thay ñoåi roõ reät. Sau 160oC quaù trình phaù huûy nhanhSau 180oC quaù trình phaù huûy caùc phaân töû xenluloâ tieán haønh raát maïnh. Khi ñoát noùng trong traïng thaùi khoâ (khoâng cho khoâng khí tham gia töï do) xenluloâ seõ taïo ra caùc chaát: than (gaàn 40% khoái löôïng), nöôùc, axit axeâtic, vaø caùc chaát khaùc. Neáu ñoát noùng ñeán 180oC thì caùc phaân töû xenluloâ daàn daàn bò phaù huûy. Khoâng duøng nhieät ñoä quaù 100oC2.1.1.3. AÛnh höôûng cuûa nhieät ñoäwww.themegallery.comCompany LogoXenluloâ bò phaù huûy trong axit voâ cô, lieân keát glucoâzit bò ñöùt vaø lieân keát vôùi nöôùc – taïo neân quaù trình thuûy phaân. Saûn phaåm cuoái cuøng cuûa quaù trình thuûy phaân laø glucoâ (C6H10O5)n + nH2O  nC6H12O6Caùc loaïi axit höõu cô coù taùc duïng phaù huûy yeáu hôn Cho xenluloâ taùc duïng vôùi axit Nitric seõ taïo thaønh Nitroâxenluloâ. [C6H7O2(OH)3]n + nHNO3  [C6H7O2(ONO2)2OH]n + 2nH2O Nitroâxenluloâ coù chöùa 10,5 – 12% Nitô ñöôïc duøng laøm nguyeân lieäu ban ñaàu ñeå ñieàu cheá xô nitrat laø daïng xô nhaân taïo ñaàu tieân. 2.1.1.4. AÛnh höôûng cuûa axitwww.themegallery.comCompany LogoCenllulo beàn vôùi hydrosulfit neân chaát naøy duøng ñeå taåy traéng quaàn aùo.Tính chaát cuûa xô xenluloâ thay ñoåi, ñoä beàn sôïi giaûm hoaëc coù theå bò phaù huûy ñoái vôùi boät taåy traéng, muoái natri, muoái kali2.1.1.5. AÛnh höôûng cuûa chaát oxy hoùawww.themegallery.comCompany LogoXenluloâ beàn vöõng döôùi taùc duïng cuûa kieàm. Neáu cho phaûn öùng tieán haønh khi ñoát noùng NaOH vôùi xenluloâ ta ñöôïc moät hôïp chaát laø xenluloâ kieàm. C6H7O2(OH)3 + NaOH  C6H7O2(OH)2OH.NaOH Ñaây laø hôïp chaát khoâng beàn, deã haáp thuï nöôùc, deã nhuoäm maøuTrong dung dòch NAOH naáu soâi, caáu truùc phaân töû bò phaù huûy 2.1.1.6. AÛnh höôûng cuûa kieàmwww.themegallery.comCompany LogoÖÙng duïng cuûa quaù trình kieàm hoùa:Laøm boùng: Laøm cho xô boâng bôùt xoaên, co ruùt veà chieàu daøi, taêng kích thöôùc maët caét ngang, do ñoù taêng ñoä beàn tuyeät ñoái khi keùo ñöùt.Neáu quaù trình taùc duïng cuûa kieàm leân vaät lieäu Xenllulo ñoàng thôøi keùo caêng, khi ñoù xô coù daïng troøn hôn, beà maët nhaün hôn, phaûn chieáu aùnh saùng toát hôn. 2.1.1.6. AÛnh höôûng cuûa kieàmwww.themegallery.comCompany Logo2.1.1.7. AÛnh höôûng cuûa vi sinh vaätKhi ñeå vaät lieäu xenluloâ bò aåm trong thôøi gian daøi, nhaát laø trong moâi tröôøng khoâng khí aåm moät soá loaïi vi khuaån vaø naám moác seõ phaùt trieån gaây neân quaù trình thuûy phaân xenluloâ daãn tôùi phaù huûy moät phaàn hoaëc phaù huûy hoaøn toaøn caáu truùc phaân töû.www.themegallery.comCompany Logo2.1.1.8. ÖÙng duïng Vaûi sôïi xenluloâ thöôøng duøng may quaàn aùo maëc muøa heø, quaàn aùo treû em, ngöôøi giaø, ngöôøi beänh,Vaûi cotton duøng trong sinh hoaït caàn huùt aåm toát nhö aùo goái, chaên meàn, taám traûi giöôøng, khaên tay, khaên taém, khaên baøn, khaên aên, giaøy vaûi v.v...Nhieät ñoä uûi thích hôïp töø 180o 200oC, uûi khi vaûi aåm.Giaët baèng xaø phoøng kieàm.Phôi ngoaøi naéng, caát giöõ nôi khoâ raùo ñeå traùnh bò aåm moác.www.themegallery.comCompany Logo2.1.1.9. Öu nhöôïc ñieåm cuûa vaûi sôïi goác xenluloâÖu ñieåm: - Söû duïng cho may maëc hôïp veä sinh do huùt aåm cao, phaùt sinh tónh ñieän ma saùt ít - Thích hôïp cho haøng maëc loùt, maëc maùt, quaàn aùo treû em, ngöôøi giaø, trang phuïc lao ñoäng, quaân ñoäi - Thích hôïp cho ñoà duøng sinh hoaït caàn huùt aåm toát nhö aùo goái, chaên meàn, khaên tay, khaên taém, giaøy vaûi Nhöôïc ñieåm: - Choùng nhaøu - Deã muïc do vi sinh vaät, - Khoâng ñöôïc beàn.www.themegallery.comCompany Logo2.2. XƠ PROTITProtit laø polyme chính taïo neân len, tô taèm vaø moät soá xô nhaân taïo.Polyme ñöôïc hình thaønh töø nhieàu phaân töû axit amin coù coâng thöùc daïng toång quaùt: H2N-CnHn-COOH.Hai nhoùm chöùc ôû ñaàu vaø cuoái phaân töû polyme laø: + Amin (-NH2) coù tính kieàm + Cacboxil (-COOH) coù tính axit Vì theá laøm cho xô protit deã aên maøu vôùi caû hai loaïi thuoác nhuoäm axit vaø thuoác nhuoäm bazô.www.themegallery.comCompany Logo2.2.1. TÔ TAÈMTô taèm chieám hôn 90%, laø loaïi tô phoå bieán nhaát.Saâu taèm aên laù daâu nhaû ra chaát loûng. Chaát loûng gaëp khoâng khí cöùng ñoâng raát nhanh thaønh sôïi tô taèm.Phibroin chieám khoaûng 75% thaønh phaàn trong tô taèm.Khoái löôïng rieâng cuûa phibroâin: 1,37 g/cm3.Ñoä daøi: ñoä daøi cuûa tô taèm phuï thuoäc vaøo gioáng taèm vaø muøa thu hoaïch. Moãi keùn taèm coù theå cho töø 300-1500 meùt tô.Ñoä maûnh: ñoä maûnh cuûa tô taèm phuï thuoäc vaøo phöông phaùp gia coâng (kyõ thuaät öôm tô)Ñoä beàn: tô taèm coù ñoä beàn cao hôn xô boâng.www.themegallery.comCompany Logo2.2.1.1. Chu kyø sinh tröôûng  cuûa tô taèmTröùngTaèmNhoängNgaøi (Böôùm)(1)Tröùng taèm coù hình baàu duïc, daøi 1,5mm(2) Taèm aên laù daâu (sau 16-18 ngaøy) taèm chín (chín 3-4 ngaøy)  Taèm nhaû tô keùo keùn (keùo 3-4 ngaøy). Taèm bieán thaønh nhoäng trong keùn(3) Khoaûng 8-10 ngaøy töø khi keùo keùn nhoäng ngaøi. (4) Ngaøi thaûi ra chaát kieàm loûng taåm öôùt 1 ñaàu keùn vaø chui ra ngoaøi. Ngaøi khoâng aên soáng 4-10 ngaøy, ñeû 400-600 tröùngwww.themegallery.comCompany Logo2.2.1.2. Caáu taïo cuûa keùn taèmKeùn taèm goàm 3 lôùp:Lôùp ngoaøi cuøng: laø lôùp tô goác (lôùp aùo keùn). - Chaát löôïng cuûa lôùp naøy khoâng toát, tô cöùng vaø thoâ, nhieàu keo. - Chuû yeáu duøng ñeå deät luïa goác hoaëc ñan löôùi.Lôùp giöõa: laø lôùp tô noõn ( thaân tô). - Chaát löôïng cuûa lôùp tô naøy toát, sôïi tô maûnh, meàm mòn. - Duøng ñeå deât luïa.Lôùp trong cuøng: laø lôùp aùo nhoäng, lôùp naøy khoâng öôm tô ñöôïc thöôøng ñaùnh tôi ñeå keùo sôïi ñuõi ñeå deät thaûmwww.themegallery.comCompany Logo2.2.1.3. Tính chaát cô lyù cuûa tô taèmAÛnh höôûng cuûa nöôùcAÛnh höôûng cuûa nhieät ñộAÛnh höôûng cuûa aùnh saùng maët trôøiAÛnh höôûng cuûa axitAÛnh höôûng cuûa kieàmAÛnh höôûng cuûa caùc chaát oxy hoùaÖÙng duïng cuûa tô taèm.www.themegallery.comCompany Logoa. AÛnh höôûng cuûa nöôùcTrong moâi tröôøng nöôùc, xô meàm ra, tröông nôû vaø ñaøn hoài hôn. ÔÛ nhieät ñoä cuûa nöôùc 250C tô seõ nôû chieàu ngang töø 16-20%, chieàu daøi chæ taêng 1-2%. Trong moâi tröôøng khoâng khí coù ñoä aåm töông ñoái ñeán 90%, luùc ñoù ñöôøng kính sôïi tô taêng ñeán 9%.Ñoái vôùi xixeârin (chaát keo gheùp dính hai sôïi tô) trong moâi tröôøng nöôùc coù nhieät ñoä 1100C bò hoøa tan hoaøn toaønwww.themegallery.comCompany Logob. AÛnh höôûng cuûa nhieät ñoäNhieät ñoä 130-1400C taùc duïng leân xô trong thôøi gian ngaén khoâng laøm cho xô thay ñoåi tính chaát. Khi ñoát noùng keùo daøi thaäm chí ôû nhieät ñoä thaáp (80-1000C) laøm cho xô bò cöùng, gioøn, thay ñoåi maøu saéc vaø giaûm tính chaát cô lyù. Nhieät ñoä 1700C tô bò phaù huûy.www.themegallery.comCompany Logoc. AÛnh höôûng cuûa aùnh saùng maët trôøiDöôùi taùc duïng cuûa aùnh saùng maët trôøi, ñaëc bieät cuûa tia töû ngoaïi laøm cho phibroin: - Giaûm ñoä beàn - Giaûm ñoä giaõn - Giaûm tính ñaøn hoài - Taêng ñoä cöùng, ñoä gioøn.Neáu chieáu tröïc tieáp aùnh saùng maët trôøi trong 200 giôø thì ñoä beàn cuûa tô seõ giaûm ñi 50%www.themegallery.comCompany Logod. AÛnh höôûng cuûa axitVôùi axit voâ cô yeáu, axit höõu cô coù noàng ñoä trung bình laøm giaûm khoâng ñaùng keå ñoä beàn cuûa tô.Neáu taêng noàng ñoä axit vaø ñoát noùng dung dòch thì quaù trình phaù huûy tô xaûy ra raát nhanh.www.themegallery.comCompany Logoe. AÛnh höôûng cuûa kieàmTrong moâi tröôøng kieàm tô deã bò phaù huûy, möùc ñoä phaù huûy tuøy thuoäc vaøo nhieät ñoä vaø hoaït tính cuûa dung dòch kieàm.Ñeå hoøa tan phibroin duøng dung dòch amoâniac ñoàngCaùc xô coù caáu taïo töø protit khaùc duøng dung dòch kieàm.www.themegallery.comCompany Logof. AÛnh höôûng cuûa caùc chaát oxy hoùaCaùc chaát oxy hoùa hydropeoxit (H2O2), natripeoxit (Na2O2) söû duïng khi gia coâng vaûi tô luïa seõ phaù huûy chaát maøu vaø theå hieän taùc duïng laøm traéng. Söï phaù huûy dieãn ra caøng maïnh khi taêng nhieät ñoä vaø taùc duïng keùo daøi.www.themegallery.comCompany Logog. ÖÙng duïng cuûa tô taèm.Tô taèm: coù ñoä beàn cao, ñaøn hoài, thaåm thaáu toát, hình daùng beân ngoaøi ñeïp, nhaün, oùng aùnh, nhuoäm maøu toát cho neân ñöôïc söû duïng chuû yeáu ñeå deät ra loaïi vaûi moûng.Ñoái vôùi tô roái, pheá phaåm khoâng öôm ñöôïc seõ gia coâng tieáp tuïc trong quaù trình keùo sôïi ñeå taïo thaønh sôïi tô. Loaïi sôïi naøy söû duïng ñeå deät vaûi may maëc. Tô taèm coøn taïo ra caùc loaïi pheá phaåm xe, chæ khaâu, chæ theâu.www.themegallery.comCompany LogoGiaët baèng xaø phoøng trung tính (nhö daàu goäi ñaàu), chanh, boà keát trong nöôùc aám.Phôi ôû nôi raâm maùt, traùnh aùnh naéng maët trôøi chieáu tröïc tieáp vaøo vaûi.Nhieät ñoä uûi töø 1400C  1500C. UÛi ôû maët traùi hoaëc phaûi, duøng khaên aåm ñeå leân maët vaûi tröôùc khi uûi ôû maët phaûi. Neáu uûi ôû nhieät ñoä quaù cao, tô seõ maát ñoä boùng.g. ÖÙng duïng cuûa tô taèm.www.themegallery.comCompany Logo2.2.2. LENLen laø loaïi xô nhaän ñöôïc töø loâng moät soá ñoäng vaät (cöøu, thoû, deâ, laïc ñaø). Trong coâng nghieäp deät len, loâng cöøu ñöôïc duøng nhieàu nhaát (96-97%) sau ñoù laø loâng deâ (2%) vaø loâng laïc ñaø (1%).Keâratin chieám 90% thaønh phaàn trong lenKhoái löôïng rieâng cuûa Keâratin baèng 1,3 g/cm3Ñoä beàn keùm hôn tô taèmwww.themegallery.comCompany Logo2.2.2.1. Phaân loaïi lenDöïa vaøo ñoä maûnh vaø tính ñoàng nhaát cuûa thaønh phaàn taïo thaønh ta phaân chia len ra laøm 4 loaïi: - Len mòn - Len nöûa mòn - Len nöûa thoâ - Len thoâ.www.themegallery.comCompany Logo2.2.2.1. Phaân loaïi lenLen mòn: - Laø len ñoàng nhaát goàm caùc loâng tô coù kích thöôùc ngang trung bình ñeán 25μm. - Len mòn nhaän ñöôïc töø gioáng loâng cöøu mòn (cöøu Meâ-ri-noât) hoaëc töø gioáng cöøu lai (giöõa cöøu loâng mòn vaø cöøu loâng thoâ). - Len mòn coù phaåm chaát toát nhaát.www.themegallery.comCompany Logo2.2.2.1. Phaân loaïi lenLen nöûa mòn: - Laø len thuoäc loaïi ñoàng nhaát bao taïo neân töø: + Loâng tô coù kích thöôùc lôùn + Loâng nhôõ coù kích thöôùc ngang trung bình 25-31μm. - Loaïi len naøy nhaän ñöôïc töø moät soá gioáng cöøu lai vaø cöøu loâng nöûa mòn.www.themegallery.comCompany LogoLen nöûa thoâ: - Laø len ôû daïng ñoàng nhaát vaø khoâng ñoàng nhaát taïo neân töø: + Loâng tô + Loâng nhôõ + Moät löôïng nhoû loâng thoâ. - Loaïi len naøy nhaän ñöôïc töø gioáng cöøu loâng nöûa thoâ vaø cöøu lai. - Kích thöôùc ngang cuûa len ñoàng nhaát töø 31 – 40μm, coøn len khoâng ñoàng nhaát 24 – 34μm2.2.2.1. Phaân loaïi lenwww.themegallery.comCompany LogoLen thoâ: - Laø loaïi len hoãn hôïp coù thaønh phaàn bao goàm: + Loâng tô + Loâng nhôõ + Loâng thoâ + Loâng cheát. - Len thoâ khoâng ñoàng nhaát nhaän ñöôïc töø gioáng cöøu loâng thoâ vaø moät soá gioáng cöøu lai. - Kích thöôùc ngang trung bình cuûa xô 34-40μm, ñoä khoâng ñeàu raát lôùn.2.2.2.1. Phaân loaïi lenwww.themegallery.comCompany LogoAÛnh höôûng cuûa hôi nöôùc:AÛnh höôûng cuûa nhieät ñoäAÛnh höôûng cuûa aùnh saùng maët trôøi:AÛnh höôûng cuûa axítAÛnh höôûng cuûa kiềmAÛnh höôûng cuûa chất oxy hoùa2.2.2.2. Tính chaát cô lyù cuûa len:www.themegallery.comCompany Logoa. AÛnh höôûng cuûa hôi nöôùc:Ôû nhieät ñoä 250C trong moâi tröôøng nöôùc, dieän tích maët caét ngang taêng 26%, coøn chieàu daøi taêng 1,2%. Trong moâi tröôøng hôi nöôùc 1000C ñoä beàn cuûa xô len giaûm ñaùng keå:- Trong 3 giôø giaûm 18%- Trong 6 giôø giaûm 23%- Trong 60 giôø giaûm 74%).Khi thay ñoåi nhieät ñoä vaø ñoä aåm töông ñoái cuûa khoâng khí, xô len coù khaû naêng haáp thuï tôùi 30 – 35% hôi nöôùc so vôùi khoái löôïng khoâ.Cho len taùc duïng vôùi moâi tröôøng hôi hoaëc nöôùc ôû nhieät ñoä 60–800C sau ñoù saáy, khi ñoù xô hoài phuïc laïi kích thöôùc ban ñaàu.www.themegallery.comCompany Logob. AÛnh höôûng cuûa nhieät ñoäLen chòu ñöôïc taùc duïng cuûa nhieät ñoä 1300C-1400C. Trong thôøi gian ngaén tính chaát khoâng bò thay ñoåi.Neáu saáy ôû nhieät ñoä 800C-100C trong thôøi gian daøi thì xô seõ cöùng, gioøn, giaûm ñoä beàn, ñoä giaõn, giaûm maøu saéc.ÔÛ nhieät ñoä 1700C -2000C len bò phaù huûy.www.themegallery.comCompany Logoc. AÛnh höôûng cuûa aùnh saùng maët trôøi:Döôùi taùc duïng cuûa aùnh saùng vaø khí quyeån ñaëc bieät cuûa tia töû ngoaïi seõ tieán haønh quaù trình oxy hoùa len baèng oxy khoâng khí laøm cho len:- Giaûm ñoä beàn vaø ñoä daõn- Giaûm tính ñaøn hoài- Taêng ñoä cöùng vaø ñoä gioøn.Neáu chieáu tröïc tieáp aùnh saùng maët trôøi trong 1120 giôø thì ñoä beàn cuûa len seõ giaûm ñi 50%www.themegallery.comCompany Logod. AÛnh höôûng cuûa axit: Töông töï nhö tô taèmÑoä beàn cuûa len giaûm khoâng ñaùng keå döôùi taùc duïng cuûa axit voâ cô yeáu, axit höõu cô coù noàng ñoä trung bình. Khi noàng ñoä axit taêng vaø nhieät ñoä dung dòch cao, xô len môùi bò phaù huûywww.themegallery.comCompany Logoe. AÛnh höôûng cuûa kieàm: Len deã bò phaù huûy trong moâi tröôøng kieàmMöùc ñoä phaù huûy tuøy thuoäc vaøo nhieät ñoä vaø hoaït tính cuûa dung dòch kieàm. Neáu ñun len trong dung dòch kieàm noàng ñoä 5% thì len seõ bò phaù huûy trong vaøi phuùt sau.www.themegallery.comCompany Logof. AÛnh höôûng cuûa chaát oxy hoùa: Caùc chaát oâxy hoùa nhö: hydroâ peroâxit (H2O2), natri peroâxyt (Na2O2) söû duïng khi gia coâng vaûi len, tô seõ phaù huûy chaát maøu vaø theå hieän taùc duïng laøm traéng. Söï huûy hoaïi xô töøng phaàn hay toaøn boä seõ dieãn ra khi coù taùc duïng cuûa chaát oâxy hoùa trong ñieàu kieän naâng cao nhieät ñoä vaø taùc duïng keùo daøi.www.themegallery.comCompany Logof. ÖÙng duïng cuûa len:Len ñöôïc söû duïng ñeå keùo sôïi taïo ra caùc loaïi cheá phaåm deät vaø deät kim khaùc nhau. Söû duïng ñeå laøm khaên quaøng, bít taát, giaày, vaät lieäu boïc loùt, ñeämGiaët baèng xaø phoøng trung tính (hoaëc xaø phoøng daønh rieâng ñeå giaët)Caùc loaïi complet hoaëc haøng len cao caáp thöôøng phaûi giaët khoâ, laø hôi Khoâng giaët baèng nöôùc noùng.Phôi ôû nôi raâm maùt, thoaùng gioù.Caát giöõ caån thaän ñeå traùnh bò giaùn, nhaäy caén.www.themegallery.comCompany LogoAmian – laø loaïi khoaùng thuoäc nhoùm khrigiotin hoaëc Amphibon. Amian khai thaùc ñöôïc ôû daïng khoái, töø ñoù phaân taùch ra xô maûnh beàn coù ñoä daøi thay ñoåi raát nhieàu töø 1–18 mm.Coù 2 loaïi xô Amian: + Xô khrigiotin – amian : raát maûnh, chieám 95%. Coâng thöùc hoùa hoïc laø RCaSi4O12 (trong ñoù R laø Mg hoaëc Fe).+ Xô amphibon – amian : thoâ vaø cöùng. 2.3. XÔ AMIAN:2.3. AMIANwww.themegallery.comCompany LogoSöû duïng xô amian:Xô amphibon – amian: beàn vöõng vôùi hoùa chaát, vì theá ñöôïc duøng laøm vaät lieäu loïc hoùa chaát (axit)Sôïi amian coù ñoä daøi > 10cm ñöôïc duøng ñeå pha troän vôùi xô boâng, vixco, ñeå keùo sôïi deät vaûi ñeå may quaàn aùo choáng löûa hoaëc coâng ngheä hoùa chaátSôïi amian coù ñoä daøi < 10cm duøng ñeå saûn xuaát bìa cöùng, vaät lieäu boïc, vaät lieäu chòu ma saùt, caùch aâm, caùch nhieät2.3. XÔ AMIAN:2.3. AMIANwww.themegallery.comCompany Logo2.4. XÔ HOÙA HOÏC2.4.1. XÔ NHAÂN TAÏO2.4.1.1. Xô vixco 2.4.1.2. Xô axetat vaø triaxetat2.4.2. XÔ SÔÏI TOÅNG HÔÏP2.4.2.1. Xô Polyeste2.4.2.2. Polyamid (nylon)2.4.2.3. Polyvinilancol (vinilon) 2.4.2.4. Polyuretan (PU) 2.4.3. SÔÏI PHAwww.themegallery.comCompany Logo2.4.1. XÔ NHAÂN TAÏO2.4.1.1.Xô vixco:Nguyeân lieäu ban ñaàu ñöa vaøo saûn xuaát xô sôïi vixco laø xenluloâ laáy töø caùc loaïi goã (thoâng, tuøng)Cho xenluloâ taùc duïng vôùi dung dòch kieàm (NaOH) 18% khoaûng 1 giôø taïo thaønh xenluloâ kieàm. Sau ñoù nghieàn nhoû taùch taïp chaát, tieáp tuïc cho taùc duïng vôùi sunfuacacbon (CS2) taïo thaønh dung dòch ñeå keùo sôïi.www.themegallery.comCompany Logoa. Phaân loaïi Vixco: 2 loaïiVixco coù haøm löôïng xenlulo cao (98%): ôû daïng sôïi beàn- Sôïi meàm mòn, thöôøng pha vôùi tô taèm ñeå deät caùc maët haøng nhö: luïa, satin,..Vixco thoâ: ôû daïng sôïi thoâng thöôøng, ñeå deät vaûi lanh, phíp,Ñoä daøi, ñoä maûnh xô sôïi vixco phuï thuoäc vaøo phöông phaùp gia coângwww.themegallery.comCompany Logob. Tính chaát cuûa VixcoKhaû naêng huùt aåm cao hôn xô boâng: ôû nhieät ñoä töø 20-250C, ñoä aåm khoâng khí 65%, xô boâng huùt aåm 7-8%, vixco: 11-12% Taùc duïng vôùi nhieät ñoä keùm: ÔÛ nhieät ñoä lôùn hôn 1300C tính chaát ñaõ thay ñoåi, ñoä beàn giaûm.Trong moâi tröôøng nöôùc ñoä beàn giaûm 50-60% (vôùi vixco thoâng thöôøng). Khi khoâ ñoä beàn trôû laïi bình thöôøng.Chòu taùc duïng vôùi aùnh saùng maët trôøi keùm: döôùi taùc duïng cuûa aùnh saùng maët trôøi sôïi trôû neân cöùng, gioøn, maøu saéc bieán ñoåi.Coù theå duøng axit yeáu coù noàng ñoä thaáp 1% (HCl – axit clohydrit) ñeå giaët taåy sôïi vixco.Vixco ít nhaøu hôn vaûi laøm töø sôïi boâng.www.themegallery.comCompany Logoc. ÖÙng dung cuûa VixcoDuøng trong ngaønh deät kim, deät thoi, vaûi trang trí.Sôïi vixco coù ñoä beàn cao ñeå laøm sôïi maønh, sôïi coát trong cheá taïo lôùp oâ toâ, xe maùy,..Duøng ñeå choáng löûa, choáng hoùa chaát,www.themegallery.comCompany Logo2.4.1.2. Xô axetat vaø triaxetat:Nguyeân lieäu ñöa vaøo saûn xuaát laø xenluloâ ôû daïng laø daïng xô boâng ngaén. Ñeå loaïi taïp chaát ra khoûi xenluloâ ta duøng phöông phaùp cô hoïc, sau ñoù ñem nghieàn nhoû, giaët, cho taùc duïng vôùi kieàm, taåy Khi ñaït tôùi haøm löôïng xenluloâ 98% ñem axeâtyl hoùa xenluloâ nhaän ñöôïc axetat hay triaxetat. Tieáp tuïc ñem keùo sôïi vaø ñònh hình sôïi.www.themegallery.comCompany Logoa. Tính chaát xô axetat vaø triaxetat:Khaû naêng huùt aåm keùm hôn vixco: ôû nhieät ñoä töø 20-250C, ñoä aåm khoâng khí 65%, xô axeâtat huùt aåm 6 – 6,5%.Trong moâi tröôøng nöôùc ñoä beàn giaûm 44%.Khaû naêng chòu nhieät töø 95-1050CSôïi axetat huùt aåm toát hôn sôïi triaxetat.Döôùi taùc duïng cuûa nhieät ñoä: sôïi axetat beàn vöõng hôn sôïi triaxetat, do ñoù sôïi triaxetat duøng laøm vaät lieäu caùch ñieän.Vaûi triaxetat maëc ít bò nhaøu, ñoä beàn sau nhieàu laàn giaët toát hôn so vôùi vaûi axetat vaø vixco.Vaûi triaxetat khoâng bò moái phaù hoaïi.www.themegallery.comCompany LogoNhìn chung caùc loaïi vaûi deät töø caùc axetyl xenlulo coù nhöôïc ñieåm chuû yeáu laø:Ñoä beàn vaø ñoä huùt aåm thaápÑoä maøi moøn khoâng caoTaêng tính nhieãm ñieänÑoä nhaøu lôùna. ÖÙng duïng xô axetat vaø triaxetat:www.themegallery.comCompany Logo2.4.2. XÔ SÔÏI TOÅNG HÔÏP2.4.2.1 Xô polyester (PE):Xô polyester chieám vò trí haøng ñaàu trong soá caùc loaïi xô sôïi toång hôïp treân theá giôùiÑöôïc saûn xuaát chuû yeáu töø polyetylen teâreptalat (PET) – ñoù laø saûn phaåm cuûa söï truøng hôïp hoùa ngöng tuï giöõa axit teâreptalat vaø eâtylenglycol, axit teâreptalat nhaän ñöôïc töø caùc saûn phaåm coù chöùa trong daàu moû, than ñaù.www.themegallery.comCompany LogoTính chaát Xô polyester (PE): Coù khoái löôïng rieâng trung bình 1,38g/cm3Ñoä maûnh, ñoä daøi phuï thuoäc vaøo phöông phaùp gia coâng cheá bieán xô sôïiKhaû naêng huùt aåm raát thaáp, ôû ñieàu kieän khoâng khí bình thöôøng ñoä huùt aåm khoâng quaù 0,5%.Ñoä beàn nhieät cao, chæ khoâng beàn khi nhieät ñoä treân 1600C.Khaû naêng chòu taùc duïng vôùi aùnh saùng maët trôøi toát. Sôïi khoâng giaûm ñoä beàn trong moâi tröôøng nöôùc. Sôïi coù ñoä cöùng lôùn neân deã coù hieän töôïng voùn cuïc.Sôïi PE chòu taùc duïng ñöôïc vôùi axit vaø kieàm nhöng ôû ñieàu kieän nhieät ñoä vaø noàng ñoä dung dòch thaáp.www.themegallery.comCompany Logo2.4.2.2. Xô Polyamid (nylon)Tính chaát xô polyamid:Xô coù khoái löôïng rieâng 1,15g/cm3Ñoä daøi, ñoä maûnh phuï thuoäc vaøo phöông phaùp gia coâng, saûn xuaát sôïi.Khaû naêng huùt aåm thaáp 4-5%, cao hôn polyester, vaûi giaët nhanh khoâ.Khaû naêng chòu nhieät keùm hôn polyester, neáu nhieät ñoä lôùn hôn 1000C ñoä beàn giaûm ñaùng keå, Döôùi taùc duïng cuûa aùnh saùng maët trôøi xô polyamid bò laõo hoùa giaûm maøu saéc.Ñoä beàn cô hoïc cuûa sôïi khaù caoÑoä giaõn ñöùt cao, ñoä beàn maøi moøn cao (cao nhaát trong caùc loaïi xô sôïi toång hôïp) www.themegallery.comCompany Logo2.4.2.3. Xô polyvinilancol (vinilon)Tính chaát Xô polyvinilancol :Khoái löôïng rieâng: 1,26 g/cm3Khaû naêng huùt aåm khoaûng 5%, Taùc duïng vôùi aùnh saùng keùm. Trong moâi tröôøng nöôùc ñoä beàn giaûm ñi töø 15-20%.Xô coù ñoä beàn vöõng khi maøi moønÑoä beàn nhieät cao (ñoát noùng ôû nhieät ñoä 1500C ñoä beàn giaûm ñi 30%).www.themegallery.comCompany Logo2.4.2.4. Xô polyuretan (PU)Tính chaát xô polyuretan:Khoái löôïng rieâng 1,14-1,32g/cm3Ñoä beàn, ñoä giaõn thaápHuùt aåm keùm 1 – 1,5%Sôø coù caûm giaùc cöùng, thoâKhoâng nhuoäm baèng phöông phaùp thoâng thöôøngwww.themegallery.comCompany Logo2.4.2.4. Xô polyuretan (PU)Naêm 1960 saûn xuaát xô PU coù ñoä ñaøn hoài cao goïi laø Spandex coù öu ñieåm:Khoái löôïng rieâng 1g/cm3Huùt aåm 0,3-0,4%Co giaõn cao (500-700%)Ít bieán daïng deûoÑaøn hoài gaáp 10 laàn xô thoâng thöôøng, nhö cao suKeùm beàn vôùi dung dòch taåy chöùa chaát clowww.themegallery.comCompany Logo2.4.3. SÔÏI PHASôïi pha laø sôïi trong thaønh phaàn caáu taïo cuûa sôïi coù ít nhaát hai thaønh phaàn xô khaùc nhauClick to edit company slogan .www.themegallery.comThank You !