Bài giảng Chương 2: Lý thuyết cung cầu

5/13/2015 3:37 PM nguyenvanvuan@gmail.com 1 Chƣơng 2: LÝ THUYẾT CUNG CẦU I. GIỚI THIỆU Hai khái niệm rất quan trọng là cân bằng thị trường và hệ số co giãn Thị trường là một tập hợp bao gồm người bán và người mua mua bán hàng hoá với nhau Thị trường có cùng một chức năng kinh tế là xác lập mức giá và số lượng hàng hoá được mua bán tại mức giá đó 5/13/2015 3:37 PM nguyenvanvuan@gmail.com 2 II. NHU CẦU HÀNG HOÁ II.1. SỐ CẦU VÀ BIỂU CẦU Số lượng một loại hàng hoá nào đó mà người mua muốn mua ứng với một mức giá nhất định gọi là số cầu đối với hàng hoá đó tại mức giá đó Bảng biểu thể hiện mối quan hệ giữa số cầu và giá của một loại hàng hoá nào đó được gọi là biểu cầu 5/13/2015 3:37 PM nguyenvanvuan@gmail.com 3 II.1. SỐ CẦU VÀ BIỂU CẦU 5/13/2015 3:37 PM nguyenvanvuan@gmail.com 4 II.2. HÀM SỐ CẦU VÀ ĐƢỜNG CẦU Đường cầu thường có hướng dốc xuống từ trái sang phải vì khi giá cả tăng lên số cầu giảm đi. Đường cầu không nhất thiết là một đường thẳng. Hàm số cầu: 5/13/2015 3:37 PM nguyenvanvuan@gmail.com 5 II.3. SỰ DỊCH CHUYỂN CỦA ĐƢỜNG CẦU Thu nhập của người tiêu dùng Giá cả của hàng hóa có liên quan Kỳ vọng của người tiêu dùng Quảng cáo và thị hiếu của người tiêu dùng Quy mô và cấu trúc dân số Điều kiện tự nhiên và yếu tố chính trị 5/13/2015 3:37 PM nguyenvanvuan@gmail.com 6 Thu nhập của ngƣời tiêu dùng 5/13/2015 3:37 PM nguyenvanvuan@gmail.com 7 Giá cả của hàng hóa có liên quan Hàng hóa thay thế là những loại hàng hóa cùng thỏa mãn một nhu cầu (nhưng có thể mức độ thỏa mãn là khác nhau). Thông thường, hàng hóa thay thế là những loại hàng hóa cùng công dụng và cùng chức năng nên người tiêu dùng có thể chuyển từ mặt hàng này sang mặt hàng khác khi giá của các mặt hàng này thay đổi. Cầu đối với một loại hàng hóa nào đó sẽ giảm (tăng) đi khi giá của (các) mặt hàng hóa thay thế của nó giảm (tăng). Hàng hóa bổ sung là những hàng hóa được sử dụng song hành với nhau để bổ sung cho nhau nhằm thỏa mãn một nhu cầu nhất định nào đó. Cầu đối với một loại hàng hóa nào đó sẽ giảm (tăng) khi giá của (các) hàng hóa bổ sung của nó tăng (giảm). 5/13/2015 3:37 PM nguyenvanvuan@gmail.com 8 II.4. HÀM SỐ CẦU MỞ RỘNG 5/13/2015 3:37 PM nguyenvanvuan@gmail.com 9 III. THẶNG DƢ TIÊU DÙNG B PA 0 QA A Chi phí thực tế Giá thị trƣờng Thặng dƣ tiêu dùng Q P 5/13/2015 3:37 PM nguyenvanvuan@gmail.com 10 IV. CUNG HÀNG HOÁ IV.1. SỐ CUNG VÀ BIỂU CUNG Số cung của 1 loại HH nào đó là số lượng của loại hàng hoá đó mà người bán muốn bán ra thị trường trong một khoảng thời gian nhất định ứng với 1 mức giá nhất định tại một địa điểm nào đó 5/13/2015 3:37 PM nguyenvanvuan@gmail.com 11 IV.2. HÀM SỐ CUNG VÀ ĐƢỜNG CUNG QS được gọi là hàm số cung: Trong đó: QS = lượng cung; P = giá; a, b, α và β là các hằng số dương 5/13/2015 3:37 PM nguyenvanvuan@gmail.com 12 IV.2. HÀM SỐ CUNG VÀ ĐƢỜNG CUNG 40 32 0 90 A B S P Q 5/13/2015 3:37 PM nguyenvanvuan@gmail.com 13 IV.3. SỰ DỊCH CHUYỂN CỦA ĐƢỜNG CUNG Giá yếu tố đầu vào Q P 5/13/2015 3:37 PM nguyenvanvuan@gmail.com 14 IV.3. SỰ DỊCH CHUYỂN CỦA ĐƢỜNG CUNG Tiến bộ kĩ thuật Q P 5/13/2015 3:37 PM nguyenvanvuan@gmail.com 15 IV.3. SỰ DỊCH CHUYỂN CỦA ĐƢỜNG CUNG Kỳ vọng của nhà sản xuất Thuế và quy định của chính phủ S0 S0 + t Q P 0 1 1,2 5/13/2015 3:37 PM nguyenvanvuan@gmail.com 16 IV.3. SỰ DỊCH CHUYỂN CỦA ĐƢỜNG CUNG Điều kiện tự nhiên và các yếu tố khách quan khác Sự sẵn có của vốn sản xuất và khả năng vay vốn Số doanh nghiệp hoạt động trong ngành Sự uyển chuyển trong sản xuất 5/13/2015 3:37 PM nguyenvanvuan@gmail.com 17 IV.4. HÀM SỐ CUNG MỞ RỘNG Giá yếu tố đầu vào Giá công lao đông 5/13/2015 3:37 PM nguyenvanvuan@gmail.com 18 V. THẶNG DƢ SẢN XUẤT B 133 0 800 A Chi phí thực tế Thặng dƣ sản xuất Q P C 400 5/13/2015 3:37 PM nguyenvanvuan@gmail.com 19 VI. CƠ CHẾ THỊ TRƢỜNG Q P 0 S D QE E F G A B PE P1 P2 THIẾU THỪA 5/13/2015 3:37 PM nguyenvanvuan@gmail.com 20 VII. SỰ VẬN ĐỘNG CỦA ĐIỂM CÂN BẰNG 5/13/2015 3:37 PM nguyenvanvuan@gmail.com 21 VIII. HỆ SỐ CO GIÃN CỦA CẦU VÀ CUNG VIII.1. HỆ SỐ CO GIÃN CỦA CẦU Hệ số co giãn của cầu là tỉ lệ % thay đổi lượng cầu khi một nhân tố ảnh ảnh hưởng đến cầu đang xét thay đổi 1% (các yếu tố khác không đổi). Thông thường, người ta khảo sát ba loại hệ số co giãn của cầu như sau: - Hệ số co giãn của cầu theo giá - Hệ số co giãn của cầu theo thu nhập - Hệ số co giãn chéo của cầu 5/13/2015 3:37 PM nguyenvanvuan@gmail.com 22 HỆ SỐ CO GIÃN CỦA CẦU THEO GIÁ Thí dụ: Giả sử tại một điểm nhất định trên đường cầu, giá bắp tăng lên 3% làm cho lượng cầu giảm đi 6%. Hệ số co giãn của cầu đối với giá bắp tại điểm này là bao nhiêu? Hệ số co giãn của cầu đối với giá bắp tại điểm này là: )( )(')(' / / , Pf P Pf Q P Pf Q P dP dQ Q P P Q PP QQ e PQD       2 %3 %6 / / ,       PP QQ e PQD 5/13/2015 3:37 PM nguyenvanvuan@gmail.com 23 HỆ SỐ CO GIÃN CỦA CẦU THEO GIÁ 1. , cầu co giãn nhiều: số phần trăm thay đổi của cầu lớn hơn số phần trăm thay đổi của giá. 2. , cầu co giãn đơn vị: số phần trăm thay đổi của lượng cầu bằng đúng với tỷ lệ thay đổi của giá. 3. , cầu co giãn ít: số phần trăm thay đổi của lượng cầu nhỏ hơn số phần trăm thay đổi của giá. 4. , cầu hoàn toàn không co giãn: lượng cầu hoàn toàn không thay đổi khi giá thay đổi. 5. , cầu hoàn toàn co giãn: giá không thể thay đổi.   1, PQDe   1, PQDe   1, PQDe   0, PQDe   PQDe , 5/13/2015 3:37 PM nguyenvanvuan@gmail.com 24 Các yếu tố ảnh hƣởng đến hệ số co giãn của cầu theo giá Khả năng thay thế của hàng hoá Mức độ thiết yếu của hàng hóa Mức chi tiêu cho hàng hoá trong tổng chi tiêu Tính thời gian Giá hàng hoá và hệ số co giãn điểm Các yếu tố khác 5/13/2015 3:37 PM nguyenvanvuan@gmail.com 25 Giá hàng hoá và hệ số co giãn điểm Với phương trình đường cầu: Q = a + bP, với b < 0. Như thế: Q P b Q P dP dQ e PQD , P (D) Q PA QA 1PDE 1PDE PDE 0PDE 5/13/2015 3:37 PM nguyenvanvuan@gmail.com 26 Sự co giãn của cầu và hình dạng của đƣờng cầu a) Cầu kém co giãn b) Cầu hoàn toàn không co giãn P (D) Q P2 Q2 P1 Q1 A B P (D) Q P2 P1 Q1 A B c) Cầu co giãn d) Cầu hoàn toàn co giãn P (D) Q P2 Q2 P1 Q1 A B P (D) Q P1 Q1 A B Q2 5/13/2015 3:37 PM nguyenvanvuan@gmail.com 27 Ứng dụng của hệ số co giãn của cầu theo giá - Mối quan hệ giữa doanh thu và giá 5/13/2015 3:37 PM nguyenvanvuan@gmail.com 28 Ứng dụng của hệ số co giãn của cầu theo giá - Mối quan hệ giữa doanh thu và giá 5/13/2015 3:37 PM nguyenvanvuan@gmail.com 29 VIII.2. HỆ SỐ CO GIÃN CHÉO CỦA CẦU Hệ số co giãn chéo của 2 mặt hàng X và Y là mối quan hệ so sánh giữa % thay đổi của lượng cầu về hàng hoá X trước % thay đổi của giá hàng hoá Y (các yếu tố khác không đổi) 5/13/2015 3:37 PM nguyenvanvuan@gmail.com 30 VIII.3 HỆ SỐ CO GIÃN CỦA CẦU THEO THU NHẬP Độ co giãn của cầu theo thu nhập là tỉ lệ % thay đổi lượng cầu khi thu nhập thay đổi 1% (các yếu tố khác không đổi). 5/13/2015 3:37 PM nguyenvanvuan@gmail.com 31 VIII.4. HỆ SỐ CO GIÃN CỦA CUNG THEO GIÁ Hệ số co giãn của cung giống như hệ số co giãn của cầu. Nghĩa là nó cũng nó cũng đo lường phần trăm thay đổi của lượng cung khi giá thay đổi một phần trăm (các yếu tố khác không thay đổi). 5/13/2015 3:37 PM nguyenvanvuan@gmail.com 32 IX. ỨNG DỤNG CỦA LÝ THUYẾT CUNG CẦU IX. GIÁ TRẦN 5/13/2015 3:37 PM nguyenvanvuan@gmail.com 33 GIÁ SÀN 5/13/2015 3:37 PM nguyenvanvuan@gmail.com 34 IX.2. ẢNH HƢỞNG CỦA THUẾ Nếu (cầu hoàn toàn không co giãn): dPD = dt. Như thế, thuế sẽ được trả bởi người người mua vì khi giá tăng lên người mua vẫn mua với số lượng như cũ Nếu (cầu co giãn hoàn toàn) thì dPs= -dt. Khi đó, thuế sẽ được trả hoàn toàn bởi người bán Tổng quát hơn, ta có . Đẳng thức này cho rằng cả người mua lẫn người bán đều phải chịu thuế và người (mua hay bán) có hệ số co giãn thấp hơn thì phải chịu thuế nhiều hơn 0, PQDe PQDe , PQs PQ D s e e dtdP dtdP D , ,  5/13/2015 3:37 PM nguyenvanvuan@gmail.com 35 IX.2. ẢNH HƢỞNG CỦA THUẾ 5/13/2015 3:37 PM nguyenvanvuan@gmail.com 36 IX.2. ẢNH HƢỞNG CỦA THUẾ 5/13/2015 3:37 PM nguyenvanvuan@gmail.com 37 IX.3 CHÍNH SÁCH HẠN CHẾ CUNG 5/13/2015 3:37 PM nguyenvanvuan@gmail.com 38 IX.4. TRỢ CẤP 5/13/2015 3:37 PM nguyenvanvuan@gmail.com 39 MỘT SỐ THUẬT NGỮ