Bài giảng Các công cụ thống kê trong quản trị chất lượng

Trần Xuân Kiên Giảng viên Khoa Quản trị Kinh doanh Email: dhktqtkd@gmail.com trankien@tueba.edu.vn Mobile: 0988.880.842 CHƢƠNG 6 CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG QUẢN TRỊ CHẤT LƢỢNG Title Biểu đồ phân bốPhiếu kiểm tra Biểu đồ kiểm soát Biểu đồ phân tán Biểu đồ Pareto Biểu đồ nhân quả CHƢƠNG VI – CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG QTCL 1. Biểu đồ Pareto Biểu đồ Pareto do nhà kinh tế xã hội học người Italia – Vilfredo Pareto (1848 - 1923) đưa ra. Nội dung cơ bản của nguyên lý: đa số các vấn đề trục trặc xuất phát từ một số ít nguyên nhân. (Ví dụ: Trong một nhà máy bạn sẽ thấy 20% trục trặc có thể gây ra 80% phế phẩm; 80% chi phí liên quan trực tiếp đến 20% phế phẩm)  Nguyên tắc Pareto sẽ giúp chúng ta tập trung nguồn lực khắc phục những nguyên nhân gây ra phế phẩm. CHƢƠNG V – CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG QTCL 1 - Biểu đồ PARETO Bước 1: Xác định vấn đề cần điều tra và cách thu thập dữ liệu  Quyết định vấn đề bạn muốn điều tra: Sản phẩm đúc bị lỗi  Quyết định sẽ cần dữ liệu gì và cách phân loại chúng: Các loại khuyết tật của sản phẩm đúc  Xác định phương pháp thu thập dữ liệu và khoảng thời gian thu thập dữ liệu đó: Kiểm tra 100% bằng mắt trong 3 tháng: 4, 5, 6 CHƢƠNG V – CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG QTCL 1 - Biểu đồ PARETO B•íc 2: ThiÕt kÕ b¶ng thu thËp d÷ liÖu B¶ng d÷ liÖu bao gåm: * C¸c d¹ng khuyÕt tËt * TÇn suÊt xuÊt hiÖn * Tæng sè CHƢƠNG V – CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG QTCL 1 - Biểu đồ PARETO B•íc 3: §iÒn vµo c¸c b¶ng ghi sè liÖu vµ tÝnh c¸c tæng B•íc 4: LËp b¶ng d÷ liÖu biÓu ®å Pareto Bao gåm: Lo¹i khuyÕt tËt, Sè c¸c khuyÕt tËt, Tæng tÝch luü, TØ lÖ phÇn tr¨m so víi tæng thÓ, PhÇn tr¨m tÝch luü B•íc 5: S¾p xÕp c¸c d¹ng khuyÕt tËt vµo b¶ng d÷ liÖu - S¾p xÕp theo thø tù gi¶m dÇn vÒ sè l•îng. Môc c¸c d¹ng khuyÕt tËt kh¸c gåm c¸c lo¹i khuyÕt tËt mµ sè l•îng mçi lo¹i nhá h¬n lo¹i khuyÕt tËt nhá nhÊt vµ nªn ®Ó ë dßng cuèi. CHƢƠNG V – CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG QTCL Dạng khuyết tật Số sản phẩm bị khuyết tật Tỷ lệ% các dạng khuyết tật Khuyết tật tích lũy Tỷ lệ% khuyết tật tích lũy A B C D hàn 212 53,0 212 53,0 sơn 114 28,5 326 81,5 lắp ráp 42 10,5 368 92,0 tiện 18 4,5 386 96,5 Khuyết tật khác 14 3,5 400 100 Tổng số 400 100 1 - Biểu đồ PARETO B•íc 6: VÏ c¸c trôc vµ lËp biÓu ®å ph©n bè Trôc tung: Trôc tung bªn tr¸i: Chia tõ 0 ®Õn tæng sè = 400 Trôc tung bªn ph¶i: Chia tõ 0% ®Õn 100% Trôc hoµnh: Chia sè kho¶ng b»ng 5, b»ng sè c¸c lo¹i khuyÕt tËt ®· ®•îc ph©n lo¹i B•íc 7: VÏ ®•êng cong tÝch luü B•íc 8: ViÕt c¸c môc cÇn thiÕt lªn biÓu ®å CHƢƠNG V – CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG QTCL 212 114 42 18 14 53 82 92 97 100 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 0 50 100 150 200 250 300 350 400 hàn sơn lắp ráp tiện Khuyết tật khác P h ầ n t ră m t íc h l u ỹ Số k h u y ết t ậ t Các loại khuyết tật Biểu đồ Pareto Loại khuyết tật Đường cong tích luỹ 1 - Biểu đồ PARETO B•íc 9. ViÕt c¸c chi tiÕt cÇn thiÕt trªn biÓu ®å. C¸c chi tiÕt liªn quan tíi biÓu ®å: Tiªu ®Ò, c¸c con sè quan träng, ®¬n vÞ, tªn ng•êi vÏ biÓu ®å. C¸c h¹ng môc liªn quan tíi d÷ liÖu: thêi gian thu thËp d÷ liÖu, chñ ®Ò vµ ®Þa ®iÓm nghiªn cøu, tæng sè d÷ liÖu. CHƢƠNG V – CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG QTCL øng dông cña biÓu ®å pareto: 1. Lµ c¬ së ban ®Çu ®Ó c¶i tiÕn chó ý: Sù hîp t¸c cña mäi ng•êi liªn quan C¸c kÕt qu¶ ®óng Lùa chän mét môc tiªu ch¾c ch¾n 2. Cho thÊy vÊn ®Ò nµo cÇn c¶i tiÕn tr•íc 3. Kh¼ng ®Þnh hiÖu qu¶ cña viÖc c¶i tiÕn 4. BiÓu thÞ b»ng tiÒn trªn trôc ®øng CHƢƠNG V – CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG QTCL Chó ý khi lËp biÓu ®å Pareto 1. KiÓm tra c¸c d¹ng ph©n lo¹i kh¸c nhau vµ x©y dùng c¸c lo¹i biÓu ®å Pareto 2. Tr¸nh tr•êng hîp tØ lÖ phÇn tr¨m cña c¸c d¹ng khuyÕt tËt kh¸c qu¸ lín 3. NÕu cã thÓ, quy thµnh tiÒn cho c¸c lo¹i khuyÕt tËt vµ thÓ hiÖn trªn trôc hoµnh CHƢƠNG V – CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG QTCL 4. Nếu một loại khuyết tật nào cáo thể xử lý bằng phƣơng pháp đơn giản Nên giải quyết ngay (kể cả khi vấn đề đó ít quan trọng) để tạo động lực khuyến khích các nhân viên trong việc tham gia vào hoạt động cải tiến chất lƣợng. CHƢƠNG V – CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG QTCL 2 - Biểu đồ nhân quả Biểu đồ nhân quả là một biểu đồ thể hiện mối liên quan giữa các đặc tính chất lượng và các yếu tố ảnh hưởng đến các đặc tính đó. Còn được gọi là Biểu đồ xương cá, Biểu đồ Ishikawa; Biểu đồ đặc tính. Biểu đồ nhân quả (CED) là một phương pháp nhằm tìm ra nguyên nhân làm cho hàng kém chất lượng, từ đó thực hiện hành động để đảm bảo chất lượng. Biểu đồ nhân quả là một công cụ hiệu quả giúp phát hiện nguyên nhân tối đa, những nguyên nhân này có liên quan tới một hiện tượng nào đó, tới phế phẩm và đặc trưng chất lượng, đồng thời giúp nắm được toàn cảnh mối quan hệ một cách có hệ thống. CHƢƠNG V – CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG QTCL 2 - Biểu đồ nhân quả C¸c b•íc x©y dùng biÓu ®å nh©n qu¶ B•íc 1: X¸c ®Þnh ®Æc tÝnh chÊt l•îng. ViÕt ®Æc tÝnh ®ã bªn ph¶i trang giÊy,VÏ mòi tªn lín (x•¬ng sèng), B•íc 2: Th¶o luËn vÒ c¸c yÕu tè ¶nh h•ëng tíi chÊt l•îng, liÖt kª Ph•¬ng ph¸p: Huy ®éng trÝ n·o Nguyªn t¾c huy ®éng trÝ n·o: Kh«ng phª ph¸n chØ trÝch ý kiÕn cña ng•êi kh¸c ViÕt ra cµng nhiÒu ý kiÕn cµng tèt Hoan nghªnh c¸c ý kiÕn cña ng•êi kh«ng cïng së thÝch Bè trÝ, x¾p xÕp vµ söa ch÷a c¸c ý kiÕn. Sè ng•êi tham gia: kh«ng qu¸ nhiÒu (<10 ng•êi) Thêi gian: kh«ng qu¸ dµi (<20’) CHƢƠNG V – CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG QTCL 2 - Biểu đồ nhân quả C¸c b•íc x©y dùng biÓu ®å nh©n qu¶ B•íc 3: Ph©n lo¹i c¸c yÕu tè tõ 4 ®Õn 8 lo¹i vµ vÏ x•¬ng lín. (Chó ý ®Õn 4M : Con người – C«ng nghÖ – Ph•¬ng ph¸p – ThiÕt bÞ) B•íc 4: X¸c ®Þnh c¸c x­¬ng nhá vµ võa (nguyªn nh©n cÊp 1, 2, 3…) B•íc 5: X¸c ®Þnh tÇm quan träng cña c¸c yÕu tè (liªn quan trùc tiÕp tíi c¸c ®Æc tÝnh chÊt l•îng) B•íc 6: Ghi l¹i mäi th«ng tin cÇn thiÕt CHƢƠNG V – CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG QTCL (C¸c ®Æc tÝnh) KÕt qu¶ H¹ng môc KÕt qu¶ Nguyªn nh©n cÊp 1 KÕt qu¶ X•¬ng võaX•¬ng lín Nguyªn nh©n cÊp 2KÕt qu¶ X•¬ng nhá CHƢƠNG V – CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG QTCL Effect Cause Cause CauseCause CauseCause Cause Cause Cause Cause Cause Cause Cause Cause Cause Cause CauseCause Cause Cause Cause Cause Cause Cause Cause Cause Cause Cause Cause Cause Cause Cause Cause CHƢƠNG V – CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG QTCL 2 - Biểu đồ nhân quả Một số lƣu ý khi vẽ Biểu đồ nhân quả a) Trƣớc tiên, chọn xƣơng sống rồi đặt các xƣơng dăm vào các xƣơng nhánh nhỏ. b) Miêu tả một cách chi tiết sự thay đổi điều kiện vận hành lên các xƣơng dăm, đây chính là nguyên nhân của các đặc trƣng trung gian. (Ví dụ, có một vài xƣơng dăm miêu tả chi tiết sự thay đổi điện áp mà sự thay đổi này chính là một đặc trƣng trung gian) c) Bắt đầu điều tra từ hạng mục (xƣơng dăm) quan trọng. Do vậy, nên sử dụng Biểu đồ nhân quả (CED) và Biểu đồ Pareto. d) Ưu tiên điều tra nguyên nhân trong công ty trƣớc nguyên nhân từ ngoài công ty. CHƢƠNG V – CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG QTCL Kỹ thuật chơi Golf Bóng bay sang phảiBóng bay sang trái Đánh vào mặt trước Bóng trượt（ anti- clock wise Spin）Bóng xoáy Mặt mở Đường ngoài trong Đường trong ngoài Mặt gậy trùm qua bóng Bóng hướng sang trái Đường ngoài trong Mặt gậy trùm qua bóng Bóng hướng sang phải Đường trong ngoài (Mặt mở) Góc cầm lớn Hoãn đổi tay Vị trí bóng bên phải Vị trí bóng gần Vị trí bóng gần Vị trí bóng xa Góc dưới lớn Đánh bằng tay phải Giơ tay lên mặt trước Vị trí bóng ở bên trái Ko thay đổi độ nặng Đánh vào đỉnh Vị trí bóng ở bên phải Thay đổi độ nặng quá nhiều Vị trí bóng xa Trước tay Kỹ thuật chơi Golf B óng không bay thẳng và bay xa 2 – BiÓu ®å nh©n qu¶ øng dông cña biÓu ®å nh©n qu¶: Sö dông kÕt hîp víi c«ng cô kh¸c 1. LiÖt kª c¸c nguyªn nh©n g©y biÕn ®éng, v•ît giíi h¹n tiªu chuÈn => Duy tr× æn ®Þnh qu¸ tr×nh 2. §Þnh râ nguyªn nh©n nµo cÇn xem xÐt tr•íc tiªn => C¶i tiÕn qu¸ tr×nh 3. §µo t¹o, huÊn luyÖn c¸n bé kü thuËt vµ kiÓm tra 4. S¬ ®å nh©n qu¶ biÓu thÞ tr×nh ®é hiÓu biÕt vÊn ®Ò 5. Cã thÓ sö dông cho bÊt kú vÊn ®Ò nµo CHƢƠNG V – CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG QTCL 3 - Phiếu kiểm tra Phiếu kiểm tra là phiếu giúp dễ dàng thu thập dữ liệu bằng cách chỉ cần kiểm tra hoặc vạch lên tờ giấy. Giá trị của phiếu kiểm tra:  Dễ dàng hiểu đƣợc toàn bộ tình trạng của vấn đề liên quan.  Có thể nắm đƣợc tình hình cập nhật mỗi khi lấy dữ liệu. Mục đích của phiếu kiểm tra: thu thập, ghi chép lại các dữ liệu để đánh giá tình hình chất lượng và đưa ra những quyết định xử lý hợp lý. CHƢƠNG V – CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG QTCL 3 - Phiếu kiểm tra Nguyên tắc thu thập dữ liệu ThÝch ®¸ng: cã liªn quan ®Õn vÊn ®Ò nªn ph¶i hiÓu râ vÊn ®Ò. Tin cËy ®•îc: Ph•¬ng ph¸p, thiÕt bÞ ®o ph¶i thÝch hîp vµ chÝnh x¸c. Nh©n viªn ®o ph¶i trung thùc vµ thµnh th¹o. Sè l•îng d÷ liÖu ph¶i ®ñ tin cËy. Tiªu biÓu: D÷ liÖu ph¶i tiªu biÓu cho t×nh huèng nªn viÖc lùa chon mÉu ph¶i kh¸ch quan, kh«ng thiªn vÞ. §äc ®•îc: D÷ liÖu ph¶i ghi chÐp nh• thÕ nµo ®Ó cã thÓ ®äc mét c¸ch chÝnh x¸c, dÔ dµng lÊy tin tøc vµ ®Çy ®ñ chi tiÕt c¸c th«ng tin muèn thu thËp. CHƢƠNG V – CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG QTCL 3 - Phiếu kiểm tra Cách lập và sử dụng phiếu kiểm tra B•íc 1: Môc ®Ých râ rµng Ph¶i lËp phiÕu kiÓm tra phï hîp víi môc ®Ých. Môc ®Ých ph¶i ®•îc x¸c ®Þnh râ rµng vµ s©u x¾c nh•: “Ph¶i ®iÒu tra nghiªn cøu sè khuyÕt tËt” “Ph¶i ®iÒu tra nghiªn cøu ®Þa ®iÓm khuyÕt tËt” “Ph¶i ®iÒu tra nghiªn cøu sù biÕn ®éng vÒ kÝch th­íc” B•íc 2: QuyÕt ®Þnh lo¹i phiÕu kiÓm tra Ph¶i quyÕt ®Þnh lo¹i phiÕu kiÓm tra phï hîp víi môc ®Ých kiÓm tra CHƢƠNG V – CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG QTCL 3 - Phiếu kiểm tra Cách lập và sử dụng phiếu kiểm tra B•íc 3: QuyÕt ®Þnh c¸c h¹ng môc kiÓm tra Ph¶i quyÕt ®Þnh c¸c h¹ng môc kiÓm tra phï hîp víi môc ®Ých kiÓm tra, xem xÐt d÷ liÖu chän läc. Mét phiÕu kiÓm tra ph¶i nªu ®•îc c¸c h¹ng môc khuyÕt tËt, mÆt kh¸c ph¶i nªu ®•îc vÞ trÝ khuyÕt tËt. Nh•ng kh«ng ®•îc nhiÒu chi tiÕt CHƢƠNG V – CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG QTCL 3 - Phiếu kiểm tra Cách lập và sử dụng phiếu kiểm tra B•íc 4: LËp phiÕu kiÓm tra Khi thiÕt kÕ mét mÉu phiÕu kiÓm tra ph¶i tham kh¶o c¸c phiÕu kiÓm tra kh¸c vµ c©n nh¾c kü l•ìng viÖc x¾p xÕp ®Ó m« t¶ ®•îc c¸c h¹ng môc. §iÒu quan träng lµ phiÕu kiÓm tra ph¶i dÔ dµng l•u gi÷, dÔ dµng nh×n thÊy ®•îc toµn bé vµ dÔ dµng xö lý sau khi thu thËp gi÷u liÖu. CÇn ph¶i cã c¸c h¹ng môc: (1)Tiªu ®Ò: ®Ó thÊy ®•îc môc ®Ých mét c¸ch dÔ dµng (2) Môc tiªu vµ c¸c h¹ng môc: Tªn s¶n phÈm, tªn chi tiÕt, tªn h¹ng môc? (3) Ph•¬ng ph¸p kiÓm tra: B»ng c«ng cô g× vµ nh• thÕ nµo? (4) Ngµy, thêi gian, kho¶ng thêi gian, vµ tõ khi nµo? (5) Ng•êi kiÓm tra: Ai kiÓm tra? (6) §Þa ®iÓm kiÓm tra: KiÓm tra ë ®©u? (7) KÕt qu¶ kiÓm tra: TÝnh to¸n toµn bé, trung b×nh, tû lÖ, v.v. vµ nªu lý do. CHƢƠNG V – CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG QTCL 3 - Phiếu kiểm tra Cách lập và sử dụng phiếu kiểm tra B•íc 5: Hå s¬ d÷ liÖu Víi sù quan s¸t kü l•ìng trªn thùc tÕ d÷ liÖu sÏ ®•îc l•u gi÷ trong phiÕu kiÓm tra. §Ó d÷ liÖu phï hîp víi viÖc l•u hå s¬ ta sö dông dÊu , , , , , , , , , v.v, nã kh«ng chØ ®Ñp mµ nã cßn lµ c¸c con sè. Sö dông dÊu nh• thÕ nµy rÊt thuËn tiÖn víi viÖc nÕu ta muèn m« t¶ mét sè lo¹i d÷ liÖu trong mét cét. B•íc 6: KÕt qu¶ kiÓm tra Tæng sè cuèi cïng, gi¸ trÞ trung b×nh, tû lÖ, v.v. sÏ ®•îc m« t¶ sau khi tãm t¾t kÕt qu¶ phiÕu kiÓm tra. Mét sè tr•êng hîp cho thÊy trong suèt qu¸ tr×nh kiÓm tra ph¶i m« t¶ b»ng c¸ch ®¸nh dÊu vµo cét hay kho¶ng trèng: lµm nh• thÕ rÊt cã lîi ®Ó nghiªn cøu c¸c nguyªn nh©n. CHƢƠNG V – CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG QTCL 3 - Phiếu kiểm tra Cách lập và sử dụng phiếu kiểm tra B•íc 7: Xem xÐt c¸c kÕt qu¶ kiÓm tra B•íc tiÕp theo lµ xem xÐt toµn bé xu h•íng, møc ®é biÕn ®éng, tû lÖ gi÷a c¸c h¹ng môc kiÓm tra ®•îc, tÇn suÊt xuÊt hiÖn c¸c khuyÕt tËt hay tæng sè khuyÕt tËt, biÕn ®éng do ph©n lo¹i, khuynh h•íng ph©n lo¹i, d¹ng ph©n bè, v.v B•íc 8: T×m nguyªn nh©n B•íc tiÕp theo lµ xem xÐt vµ ®iÒu tra nghiªn cøu c¸c nguyªn nh©n, nghiªn cøu c¸c nguyªn nh©n khuyÕt tËt, c¸c nguyªn nh©n biÕn ®éng vÒ kÝch th•íc, ph©n lo¹i lao ®éng, m¸y mãc, nguyªn vËt liÖu, ph•¬ng ph¸p, v.v CHƢƠNG V – CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG QTCL 3 - Phiếu kiểm tra Cách lập và sử dụng phiếu kiểm tra B•íc 9: Thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p ®èi phã. Hµnh ®éng ®èi víi c¸c nguyªn nh©n gäi lµ biÖn ph¸p ®èi phã, vµ ph¶i ®•îc tÊt c¶ mäi ng•êi ®•a ra xem xÐt. §Ó xem xÐt kÕt qu¶ mong ®îi cña c¸c biÖn ph¸p ®èi phã, ®iÒu tra l¹i c¸c nguyªn nh©n thùc tÕ do thùc hiÖn biÖn ph¸p ®èi phã, ®ßi hái ph¶i cã sù nhÊt trÝ gi÷a nh©n viªn vµ tr•ëng bé phËn liªn quan. CHƢƠNG V – CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG QTCL 3 - Phiếu kiểm tra Cách lập và sử dụng phiếu kiểm tra B•íc 10: Xem xÐt kÕt qu¶ ViÖc x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ®•îc thùc hiÖn sau khi biÖn ph¸p ®èi phã lµ cÇn thiÕt; KÕt qu¶ sÏ tèt h¬n nÕu biÖn ph¸p ®èi phã hiÖu qu¶. NÕu kÕt qu¶ kh«ng trë nªn tèt h¬n, kh«ng thÓ coi biÖn ph¸p ®èi phã lµ kh«ng cã hiÖu qu¶. PhiÕu kiÓm tra còng lµ c«ng cô h÷u Ých cho viÖc xem xÐt nµy. B•íc 11: Xem xÐt viÖc tiªu chuÈn ho¸ Khi ®¹t ®•îc kÕt qu¶ tèt h¬n, viÖc tiªu chuÈn ho¸ lµ cÇn thiÕt ®Ó phßng ngõa sù xuÊt hiÖn l¹i dÉn ®Õn t×nh tr¹ng tåi. Kh«ng chØ cã viÖc söa ®æi sæ tay vËn hµnh mµ c«ng viÖc ®µo t¹o còng lµ mét trong nh÷ng c¸ch ®Ó chèng l¹i sù l¹c hËu. PhiÕu kiÓm tra lµ c«ng cô h÷u Ých ®Ó xem xÐt tiÕn ®é. CHƢƠNG V – CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG QTCL 3 - Phiếu kiểm tra C¸c ®iÓm cÇn chó ý vÒ b¶ng kiÓm tra 1. TÊt c¶ nh÷ng ng•êi liªn quan ®Òu hiÓu vÒ môc ®Ých kiÓm tra Th«ng th•êng môc ®Ých kiÓm tra ë c¸c ph©n x•ëng cã c«ng viÖc kh¸c nhau sÏ kh¸c nhau. §iÒu cÇn thiÕt lµ ph¶i xem xÐt yÕu tè nµo cÇn ph¶i thu thËp, cho môc ®Ých g×. Môc ®Ých kh«ng râ rµng sÏ dÉn ®Õn viÖc kiÓm tra kh«ng ®¹t kÕt qu¶ tèt còng nh• viÖc hiÓu kh«ng ®óng cña mäi ng•êi tham dù sÏ dÉn ®Õn kÕt qu¶ ®iÒu tra kh«ng tèt. 2. LËp phiÕu kiÓm tra phï hîp víi môc ®Ých kiÓm tra CÇn ph¶i nghiªn cøu vÒ lµm thÕ nµo ®Ó ph©n lo¹i d÷ liÖu cho môc ®Ých kiÓm tra. “§Ó biÕt vÒ c¸c lo¹i khuyÕt tËt”, “BiÕt vÒ vÞ trÝ khuyÕt tËt”, “BiÕt vÒ sù biÕn ®éng cña kÝch th­íc”. CÇn lËp phiÕu kiÓm tra phï hîp víi môc ®Ých dùa trªn sù xem xÐt vÒ ph©n lo¹i c¸c néi dung kiÓm tra tõ viÖc ph©n lo¹i d÷ liÖu nh• lo¹i s¶n phÈm, lo¹i hiÖn t•îng, vÞ trÝ, thêi gian, giai ®o¹n... CHƢƠNG V – CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG QTCL 3 - Phiếu kiểm tra C¸c ®iÓm cÇn chó ý vÒ b¶ng kiÓm tra 3. DÔ kiÓm tra Mét phiÕu kiÓm tra tèt lµ phiÕu mµ ta cã thÓ dÔ dµng thu thËp d÷ liÖu, dÔ dµng lËp hå s¬ vµ dÔ hiÓu mäi khÝa c¹nh khi nh×n l•ít qua. X¾p xÕp c¸c h¹ng môc kiÓm tra vµ ph•¬ng ph¸p l•u hå s¬ nªn ®•îc tiÕn hµnh cÈn thËn. §«i khi viÖc lËp hå s¬ cã thÓ ®¬n gi¶n b»ng c¸c dÊu O, , X ...bªn c¹nh c¸c dÊu cao rÊt hiÖu qu¶ khi sö dông ®Ó m« t¶ mét vµi lo¹i d÷ liÖu. 4. Söa ®æi vµ c¶i tiÕn th•êng xuyªn c¸c h¹ng môc kiÓm tra PhiÕu kiÓm tra kh«ng ®•îc chÊp nhËn ®Ó sö dông lÆp ®i lÆp l¹i mµ kh«ng cã sù söa ®æi. CÇn ph¶i söa ®æi vµ c¶i tiÕn víi sù xem xÐt cña mäi thµnh viªn ®Ó phï hîp víi môc ®Ých. CHƢƠNG V – CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG QTCL 3 - Phiếu kiểm tra C¸c ®iÓm cÇn chó ý vÒ b¶ng kiÓm tra 5. Hå s¬ nhËn biÕt vÊn ®Ò vµ c¸c h¹ng môc cÇn c¶i tiÕn trong khi kiÓm tra. KÕt qu¶ kiÓm tra lµ d÷ liÖu quan träng khi nhËn biÕt vÊn ®Ò trong khi kiÓm tra, quan s¸t viÖc vËn hµnh, sù ho¹t ®éng cña m¸y mãc, ®iÒu kiÖn nguyªn vËt liÖu...khi xem xÐt môc ®Ých kiÓm tra 6. Mäi bªn liªn quan nªn nghiªn cøu kÕt qu¶ kiÓm tra Sau khi d÷ liÖu ®· ®•îc kiÓm tra, ph¸t hiÖn tÊt c¶ nguyªn nh©n g©y khuyÕt tËt hoÆc sai háng hoÆc biÕn sè Èn. C¸c nguyªn nh©n Èn sÏ ®•îc lµm râ b»ng c¸ch kiÓm tra tÇn xuÊt sai háng, sù biÕn ®éng. 7. Thùc hiÖn hµnh ®éng kh¾c phôc ngay lËp tøc ngay sau khi kiÓm tra §iÒu quan träng lµ ph¶i liªn hÖ kÕt qu¶ ®· ®•îc nghiªn cøu víi c¸c nguyªn nh©n thùc vµ thùc hiÖn hµnh ®éng kh¾c phôc ngay lËp tøc kh«ng bá lì c¬ héi. CHƢƠNG V – CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG QTCL 3 - Phiếu kiểm tra Ví dụ trong việc thiết kế và sử dụng phiếu kiểm tra CHƢƠNG V – CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG QTCL 4 - Biểu đồ phân bố Biểu đồ phân bố là một trong các phƣơng pháp chỉ ra tình trạng phân bố bằng trực quan thông qua việc sắp xếp, tập hợp và phân loại Mục đích: - Biết được hình dạng phân bố làm cho biểu đồ có thể dễ hiểu hơn - Biết được năng lực quá trình so sánh với các tiểu chuẩn (hay qui định kỹ thuật) - Phân tích quá trình và quản lý quá trình - Xác định được trung tâm và biến động của sự phân bố - Xác định dạng phân bố thống kê CHƢƠNG V – CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG QTCL 4 - Biểu đồ phân bố Ý nghĩa: - Phát hiện ra các vấn đề và thiết lập các quá trình cải tiến - Xem xét phân tích hiệu quả của quá trình - Khẳng định kết quả hoạt động của quá trình •Chú ý: - Thu thập số liệu trên 50. - Phân tầng dữ liệu vì lựa chọn nhiều số liệu có khả năng gây nên sự pha trộn của các phân bố. - Đối với những biến động liên quan đến thời gian nên sử dụng biểu đồ kiểm soát CHƢƠNG V – CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG QTCL 4 - Biểu đồ phân bố Các dạng biểu đồ phân bố (1) Phân bố chuẩn (2) Phân bố không chuẩn: Dạng răng lược; Dạng hai đỉnh; Dạng phân bố lệch; Dạng vách núi; Dạng hai đỉnh biệt lập; Dạng bề mặt tương đối bằng phẳng (Dạng cao nguyên). CHƢƠNG V – CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG QTCL 4 - Biểu đồ phân bố Các dạng biểu đồ phân bố (1) Phân bố chuẩn: là dạng lý tưởng, khi có những biến động nhỏ trong quá trình thì sản phẩm vẫn không bị loại bỏ và nằm trong giới hạn cho phép CHƢƠNG V – CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG QTCL a) D¹ng chuÈn 4 - Biểu đồ phân bố Các dạng biểu đồ phân bố (2) Phân bố không chuẩn: - Dạng răng lƣợc: Đặng trưng cho lỗi trong khi thu thập số liệu => Tiến hành thu thập và phân nhóm lại các số liệu thu thập. - Dạng hai đỉnh: Dạng này phản ánh có 2 quá trình cùng xảy ra. CHƢƠNG V – CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG QTCL b) D¹ng l•îc f) D¹ng 2 ®Ønh 4 - Biểu đồ phân bố Các dạng biểu đồ phân bố (2) Phân bố không chuẩn: - Dạng cao nguyên (bề mặt bằng phẳng): phản ánh DN không có qui trình xác định chung mà có nhiều qui trình khác nhau tùy thuộc vào cách thao tác của từng người lao động. - Dạng phân bố lệch: Dạng này đỉnh lệch khỏi tâm của dãy dữ liệu và phải xem xét phần lệch ra ngoài. CHƢƠNG V – CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG QTCL e) D¹ng cao nguyªn c) D¹ng dèc vÒ mét bªn 4 - Biểu đồ phân bố Các dạng biểu đồ phân bố (2) Phân bố không chuẩn: - Dạng vách núi: Dạng này có thể xảy ra khi tiến hành phân loại quá trình. - Dạng hai đỉnh tách rời nhau: Dạng này cho thấy có hai quá trình song song tồn tại, trong đó một quá trình phụ ảnh hưởng không tốt đến chất lượng. CHƢƠNG V – CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG QTCL d) D¹ng v¸ch nói dùng ®øng g) D¹ng ®¶o 4 - Biểu đồ phân bố Các bƣớc thiết lập biểu đồ phân bố CHƢƠNG V – CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG QTCL Sè l•îng (DVT: èng) C¸c kÕt qu¶ cña phÐp ®o ®•êng kÝnh èng thÐp 1~10 2.510 2.517 2.522 2.522 2.510 2.511 2.519 2.532 2.543 2.525 11~20 2.527 2.536 2.506 2.541 2.512 2.515 2.521 2.536 2.529 2.524 21~30 2.529 2.523 2.523 2.523 2.519 2.528 2.543 2.538 2.518 2.534 31~40 2.520 2.514 2.512 2.534 2.526 2.530 2.532 2.526 2.523 2.520 41~50 2.535 2.523 2.526 2.525 2.532 2.522 2.502 2.530 2.522 2.514 51~60 2.533 2.510 2.542 2.524 2.530 2.521 2.522 2.535 2.540 2.528 61~70 2.525 2.515 2.520 2.519 2.526 2.527 2.522 2.542 2.540 2.528 71~80 2.531 2.545 2.524 2.522 2.520 2.519 2.519 2.529 2.522 2.513 81~90 2.518 2.527 2.511 2.519 2.531 2.527 2.529 2.528 2.519 2.521 4 - Biểu đồ phân bố Các bƣớc thiết lập biểu đồ phân bố CHƢƠNG V – CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG QTCL Qui trình Ví dụ Bước-1 Tính độ rộng (R) Tìm ra giá trị lớn nhất và giá trị nhỏ nhất của các giá trị quan sát được và tính R. R=(giá trị lớn nhất quan sát đƣợc)- (giá trị nhỏ nhất quan sát đƣợc) Có thể dễ dàng tìm ra giá trị lớn nhất hay giá trị nhỏ nhất qua cách sau: Chọn các giá trị lớn nhất và nhỏ nhất từ mỗi dòng của bảng các giá trị quan sát được, sau đó lấy giá trị lớn nhất trong các giá trị lớn nhất và lấy giá trị nhỏ nhất trong các giá trị nhỏ nhất. Đó là giá trị lớn nhất và nhỏ nhất của toàn bộ các giá trị quan sát được. Bước-1 Tính R R có được từ giá trị lớn nhất và giá trị nhỏ nhất đã quan sát được. Giá trị lớn nhất = 2.545 Giá trị nhỏ nhất = 2.502 Do vậy, R=2.545-2.502=0.043 Sè.r C¸c kÕt qu¶ cña phÐp ®o Max Min 1~10 2.510 2.517 2.522 2.522 2.510 2.511 2.519 2.532 2.543 2.525 2.543 2.510 11~20 2.527 2.536 2.506 2.541 2.512 2.515 2.521 2.536 2.529 2.524 2.541 2.506 21~30 2.529 2.523 2.523 2.523 2.519 2.528 2.543 2.538 2.518 2.534 2.543 2.518 31~40 2.520 2.514 2.512 2.534 2.526 2.530 2.532 2.526 2.523 2.520 2.534 2.512 41~50 2.535 2.523 2.526 2.525 2.532 2.522 2.502 2.530 2.522 2.514 2.535 2.502 51~60 2.533 2.510 2.542 2.524 2.530 2.521 2.522 2.535 2.540 2.528 2.542 2.510 61~70 2.525 2.515 2.520 2.519 2.526 2.527 2.522 2.542 2.540 2.528 2.542 2.515 71~80 2.531 2.545 2.524 2.522 2.520 2.519 2.519 2.529 2.522 2.513 2.545 2.513 81~90 2.518 2.527 2.511 2.519 2.531 2.527 2.529 2.528 2.519 2.521 2.531 2.511 Gi¸ trÞ lín nhÊt (nhá nhÊt) 2.545 2 .502 Qui trình Ví dụ Bước-2 Xác định độ rộng lớp Độ rộng của lớp được xác định sao cho độ rộng R, bao gồm các giá trị lớn nhất và nhỏ nhất, được chia thành các khoảng có độ rộng bằng nhau. Để có được độ rộng các khoảng bằng nhau, chia R cho 1, 2 hoặc 5 (hoặc 10; 20; 50; 0.2; 0.5; 0,002; 0,005...) để thu được từ 5 - 20 khoảng có độ rộng bằng nhau. Bước-2 Xác định độ rộng lớp 0.043 : 0.002=21.5, Làm tròn thành 22 0.043 : 0.005=8.6, Làm tròn thành 9 0.043 : 0.010=4.3, Làm tròn thành 4 Như vậy, độ rộng lớp được xác định là 0.005, số lớp giữa 5 và 20. 4 - Biểu đồ phân bố (1) Số lớp: Số lớp là bao nhiêu thì thích hợp? Bảng S-1. Số lớp Trong thống kê, khi số dữ liệu không quá nhiều (khoảng 100), thì số lớp thích hợp là 7~10, khi số dữ liệu lớn, thì nó có thể là 10~15. Một vài kỹ sư QC đã hình thành nên bảng sau. Bảng S-2. Phân lớp CHƢƠNG V – CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG QTCL Độ rộng lớp Số lớp 0.001 mm 43 0.002 22 0.005 9 0.010 5 Số dữ liệu Số lớp 50~100 Xấp xỉ 6~10 100~250 7~12 Lớn hơn 250 10~20 4 - Biểu đồ phân bố (2) Độ rộng lớp Rất hợp lý khi độ rộng lớp có thể được quyết định bằng các con số đơn giản như 1, 2 hay 5 (chúng ta sử dụng hệ thập phân) và số lớp phải được điều chỉnh. h=(giá trị lớn nhất - giá trị nhỏ nhất)/k k = n (n=90) (3) Diễn đạt lớp Chúng ta có thể chọn 2.502~2.507, 2.507~2.512, ... (4) Giá trị đại diện của lớp Giá trị đại diện của lớp là điểm giữa của mỗi lớp, thậm chí cả khi điểm giữa này không tròn số. Giá trị phân số không gây trở ngại lớn nhưng nếu là số tròn thì dễ hiểu hơn. CHƢƠNG V – CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG QTCL Qui trình Ví dụ Bước-3 Chuẩn bị bảng tần xuất, trong đó gồm các lớp, điểm giữa, đánh dấu tần xuất, tần xuất, vv... Bước-3 Chuẩn bị bảng tần xuất Bước -4 Xác định biên và độ rộng của các lớp sao cho chúng bao gồm các giá trị lớn nhất và nhỏ nhất, viết vào bảng tần suất Đầu tiên, chọn biên dưới của lớp đầu tiên và cộng thêm độ rộng của một lớp để xác định được đường biên giữa lớp thứ nhất và lớp thứ 2. Khi thực hiện việc này, đảm bảo rằng lớp thứ nhất có chứa giá trị nhỏ nhất và các giá trị biên rơi vào 1/2 đơn vị đo. Tiếp tục như trên ta được lớp cuối cùng, đảm bảo rằng lớp cuối chứa giá trị lớn nhất. Bước-4 Xác định các đường biên lớp. Các đường biên của lớp thứ nhất nên xác định là 2.5005 và 2.5055 sao cho lớp chứa giá trị nhỏ nhất 2.502; các đường biên của lớp thứ 2 nên là 2.5055 ~ 2.5105, tiếp tục như vậy. Ghi lên bảng tần suất (xem bảng 2.3.6) Bước-5 Tính điểm giữa của các lớp theo phương trình sau, tính điểm giữa của lớp và viết dưới bảng tần suất. Điểm giữa của lớp thứ nhất = (Tổng của biên trên và biên dưới của lớp thứ nhất) ữ 2 Điểm giữa của lớp thứ 2 = (Tổng của biên trên và biên dưới của lớp thứ 2) ữ 2 Và tiếp tục tính theo như vậy Điểm giữa của lớp thứ 2, thứ 3 ... có thể tính theo cách sau Điểm giữa của lớp thứ 2, 3 = (Điểm giữa của lớp thứ nhất) + (độ rộng của lớp) Bước-5 Tính điểm giữa lớp. Điểm giữa của lớp thứ nhất = (2.5005+ 2.5055):2=2.503 Điểm giữa của lớp thứ 2 = (2.5055 + 2.5105):2=2.508 tính tiếp tục như vậy. Bước-6 Tần xuất Đọc các giá trị nhận được và ghi tần suất vào mỗi lớp sử dụng các ký hiệu. Tần suất: 1 2 3 4 5 6 \ Ký hiệu: I II III IIII IIIII IIIII I Bước -6 Tần xuất tính toán được. Ghi vao bảng tần xuất (xem bảng sau đây) Líp Diem giua Ký hiÖu tÇn xuÊt TÇn suÊt 1 2.5005~2.5055 2.503 I 1 2 2.5055~2.5105 2.508 IIII 4 3 2.5105~2.5155 2.513 IIIII IIII 9 4 2.5155~2.5205 2.518 IIIII IIIII IIII 14 5 2.5205~2.5255 2.523 IIIII IIIII IIIII IIIII II 22 6 2.5255~2.5305 2.528 IIIII IIIII IIIII IIII 19 7 2.5305~2.5355 2.533 IIIII IIIII 10 8 2.5355~2.5405 2.538 IIIII 5 9 2.5405~2.5455 2.543 IIIII I 6 Tæng 90 4 - Biểu đồ phân bố Vẽ biểu đồ Bƣớc 1: Đánh dấu trục nằm ngang theo một tỷ lệ. Tỷ lệ không nên dựa vào độ rộng của lớp mà tốt hơn dựa trên đơn vị đo của số liệu. Điều này tạo điều kiện thuận lợi khi so sánh các biểu đồ phân bố cùng biểu diễn các yếu tố và đặc trưng giống nhau cũng như các yêu cầu kỹ thuật. Trên trục nằm ngang lấy một khoảng bằng độ rộng của lớp về mỗi phía của lớp thứ nhất và các lớp cuối cùng. Bƣớc 2: Đánh dấu trục tung bên tay trái theo tỷ lệ tần suất, và nếu cần thiết vẽ trục tung bên tay phải theo tỷ lệ tần suất tương đối. Chiều cao của lớp có tần suất lớn nhất nên gấp 0,5 đến 2 lần khoảng cách giữa giá trị lớn nhất trên trục hoành. Bƣớc-3 Đánh dấu tỷ lệ trục ngang với các giá trị biên của lớp. CHƢƠNG V – CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG QTCL 4 - Biểu đồ phân bố Vẽ biểu đồ Bƣớc-4 Sử dụng độ rộng lớp như một đường cơ bản, vẽ hình chữ nhật với độ cao tương ứng với tần xuất trong lớp. Bƣớc-5 Vẽ một đường thẳng trên biểu đồ phân bố để biểu thị giá trị trung bình, và đồng thời cũng vẽ một đường thẳng để chỉ ra giới hạn kỹ thuật, nếu có. Bƣớc-6 Tại chỗ trống của biểu đồ, ghi chú thông tin về các dữ liệu của biểu đồ (giai đoạn thu thập dữ liệu...), số dữ liệu n, giá trị trung bình, độ lệch chuẩn. CHƢƠNG V – CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG QTCL 510 15 20 TÇn xuÊt 2.50 2.51 2.52 2.53 2.54 2.55 §•êng kÝnh trôc (mm) n = 90 5247.2x 5 - Biểu đồ phân tán Biểu đồ phân tán là một dạng hình vẽ nhằm biểu thị mối quan hệ giữa 2 tham số, một tham số là y biểu diễn bởi trục tung và tham số x biểu diễn bởi trục hoành, và các giá trị đã tính toán. Nói cách khác, biểu đồ phân tán thực chất là một đò thị biểu hiện mối tương quan giữa nguyên nhân và kết quả hoặc giữa các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng. CHƢƠNG V – CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG QTCL Đồ thị biểu diễn mối tƣơng quan giữa x và y 5 - Biểu đồ phân tán Các bƣớc xây dựng biểu đồ phân tán Ví dụ: Công ty sản xuất bình nhựa sử dụng phương pháp thổi khuân đã tính toán các vấn đề đối với các bình hỏng, như các thành bình mỏng. Một sự nghi ngờ xảy ra là do sự thay đổi áp suất không khí rất khác nhau từng ngày là nguyên nhân làm cho thành các bình không đạt yêu cầu. Hãy vẽ biểu đồ phân tán có sử dụng các số liệu này? CHƢƠNG V – CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG QTCL Ngày áp suất không khí Kgf/cm2 Phần trăm sai hỏng, % Ngày áp suất không khí Kgf/cm2 Phần trăm sai hỏng, % 1.10 8.6 0.889 22.10 8.7 0.892 2 8.9 0.884 23 8.5 0.877 3 8.8 0.874 24 9.2 0.885 4 8.8 0.891 25 8.5 0.866 5 8.4 0.874 26 8.3 0.896 8 8.7 0.886 29 8.7 0.896 9 9.2 0.911 30 9.3 0.928 10 8.6 0.912 31 8.9 0.886 11 9.2 0.895 1.11 8.9 0.908 12 8.7 0.896 2 8.3 0.881 15 8.4 0.894 5 8.7 0.882 16 8.2 0.864 6 8.9 0.049 17 9.2 0.922 7 8.7 0.912 18 8.7 0.909 8 9.1 0.925 19 9.4 0.905 9 8.7 0.872 5 - Biểu đồ phân tán Các bƣớc xây dựng biểu đồ phân tán Bƣớc1: Đầu tiên, lựa chọn cặp số liệu (x, y) mà chúng ta muốn nghiên cứu các mối quan hệ, và sắp xếp các dữ liệu và bảng. Cố gắng lựa chọn tối thiếu 30 cặp số liệu. ở đây ta có 30 cặp dữ liệu trong bảng trên. Bƣớc 2: Tìm các giá trị lớn nhất và giá trị nhỏ nhất đối với cả x và y. Qui định dải đo của trục hoành và trục tung sao cho cả 2 độ dài tƣơng ứng bằng nhau, để đồ thị có thể được đọc một cách dẽ dàng. Khi 2 tham số bao gồm yếu tố và đặc tính chất lượng, ta sử dụng trục hoành x là yếu tố và trục tung y là đặc tính chất lượng. Trong ví dụ này, coi áp suất căng không khí được chỉ định là x (trục hoành), và phần trăm sai hỏng là y (trục tung). Khi đó, giá trị lớn nhất của x: xmax =9.4 (kgf/cm 2), giá trị nhỏ nhất của x: xmin =8.2 (kgf/cm 2), giá trị lớn nhất của y: ymax =0.928 (%), giá trị nhỏ nhất củay: ymin =0.864 (%). Ta chia trục hoành theo thang đo 0.5 (kgf/cm2), từ 8.0 to 9.5 (kgf/cm2), và trục tungtheo thang đo 0.01 (%), từ 0.85 đến 0.93 (%). CHƢƠNG V – CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG QTCL 5 - Biểu đồ phân tán Các bƣớc xây dựng biểu đồ phân tán Bƣớc 3: Lựa chọn các dữ liệu trên giấy vẽ đồ thị. Khi giá trị của các dữ liệu này được chọn từ các quan sát khác nhau,hoặc chọn điểm thứ 2 ở lân cận. CHƢƠNG V – CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG QTCL 5 - Biểu đồ phân tán Các bƣớc xây dựng biểu đồ phân tán Bước 4: Nhập và các hạng mục cần thiết. Đảm bảo rằng các hạng mục sau được đề cập sao cho người không xây dựng đồ thị cũng có thể hiểu được dễ dàng: a) Tiêu đề của biểu đồ (trong trường hợp này, Biểu đồ phân tán của áp suất căng không khí và Phần trăm sai hỏng). b) Khoảng thời gian (1.10-9.11). c) Số cặp số liệu (n=30) d) Tiêu đề và các đơn vị của mỗi trục (Trục hoành là áp suất căng không khí (kgf/cm2) và trục tung là phần trăm sai hỏng (%)). e) Tên người xây dựng biểu đồ. CHƢƠNG V – CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG QTCL 6 – BiÓu ®å kiÓm so¸t C¸c lo¹i biÓu ®å kiÓm so¸t §Æc tÝnh d÷ liÖu Lo¹i biÓu ®å Gi¸ trÞ liªn tôc Gi¸ trÞ rêi r¹c BiÓu ®å x - R: Gi¸ trÞ trung b×nh vµ ®é réng BiÓu ®å x - s: Gi¸ trÞ trung b×nh vµ ®é lÖch chuÈn; Cì mÉu > 10 BiÓu ®å x-Rs: Gi¸ trÞ ®o; cì mÉu = 1 BiÓu ®å pn: Sè s¶n phÈm khuyÕt tËt BiÓu ®å p: Tû lÖ s¶n phÈm khuyÕt tËt BiÓu ®å c: Sè khuyÕt tËt BiÓu ®å u: Sè khuyÕt tËt trªn mét ®¬n vÞ s¶n phÈm CHƢƠNG V – CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG QTCL 6 – Biểu đồ kiểm soát CHƢƠNG V – CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG QTCL D¹ng biÓu ®å C«ng thøc tÝnh x RAxLCL xCL RAxUCL 2 2 -  + R RDLCL RCL RDUCL 3 4    pn )1(3 )1(3 pnpnpLCL npCL pnpnpUCL --  -+ p npppLCL pCL npppUCL /)1(3 /)1(3 --  -+ c ccLCL cCL ccUCL 3 3 -  + u nuuLCL uCL nuuUCL /3 /3 +  + CL: Đường trung tâm UCL: Giới hạn kiểm soát trên LCL: Giới hạn kiểm soát dưới Nhãm nhá No. x1 x 2 x 3 x 4 x 5 Σx Xi R 1 47 32 44 35 20 178 35.6 27 2 19 37 31 25 34 146 29.2 18 3 19 11 16 11 44 101 20.2 33 4 29 29 42 59 38 197 39.4 30 5 28 12 45 36 25 146 29.2 33 6 40 35 11 38 33 157 31.4 29 7 15 30 12 33 26 116 23.2 21 8 35 44 32 11 38 160 32.0 33 9 27 37 26 20 35 145 29.0 17 10 23 45 26 37 32 163 32.6 22 11 28 44 40 31 18 161 32.2 26 12 31 25 24 32 22 134 26.8 10 13 22 37 19 47 14 139 27.8 33 14 37 32 12 38 30 149 29.8 26 15 25 40 24 50 19 158 31.6 31 16 7 31 23 18 32 111 22.2 25 17 38 0 41 40 37 156 31.2 41 18 35 12 29 48 20 144 28.8 36 19 31 20 35 24 47 157 31.4 27 20 12 27 38 40 31 148 29.6 28 21 52 42 52 24 25 195 39.0 28 22 20 31 15 3 28 97 19.4 28 23 29 47 41 32 22 171 34.2 25 24 28 27 22 32 54 163 32.6 32 25 42 34 15 29 21 141 28.2 27 Tæng 746.6 686 Trung b×nh 29.86 27.44 x 6- Biểu đồ kiểm soát Các bƣớc xây dựng biểu đồ kiểm soát CHƢƠNG V – CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG QTCL C¸ch lËp biÓu ®å kiÓm so¸t X - R : Qui trình Ví dụ Bước 1 Thu thập số liệu Thu thấp khoảng 100 số liệu.Chia chúng thành khoảng 20-25 nhóm nhỏ, mỗi nhóm 5 hay 4 số liêu, chia đều các sô trong mỗi nhóm. Hoàn thiện bảng số liệu với chúng (bảng 3.1). Sau đó không có 1 lý do kỹ thuất nào đối với các nhóm nhỏ, chia các sô liệu nay theo thứ tự của chúng. Cỡ của mỗi nhóm năm trong khoảng giữa 2-10 trong phần lớn các trường hợp. Bước 1 B•íc 2 TÝnh TÝnh gi¸ trÞ trung b×nh x(bar) cho tõng nhãm nhá. =(x1+x2+ ---- +xn)/n víi n lµ cì cña nhãm nhá. KÕt qu¶ ®•îc tÝnh chÝnh x¸c h¬n 1 dÊu phÈy so víi d÷ liÖu gèc. B•íc 2 Gièng nh• ë b•íc thø 1, x=(47+32+44+35+20)/5=35.6 x x x Qui trình Ví dụ Bước 3 Tính Tính giá trị trung bình x bằng cách chia tổng x's của từng nhóm nhỏ cho số lượng các mhóm k. = x cần phải tính chính xác tới 2 dấu phẩy so với giá trị đo được. Bƣớc 3 =(35.6+29.2+----+28.2)/25=29.86 x x k/x.....xx n+++ 21 x Bước 4 Tính R Tính toán sự phân bố của từng nhóm R bằng cách lấy giá trị lớn nhất của từng nhóm trừ đi giá trị nhỏ nhất. R=(giá trị lớn nhất của nhóm) -( giá trị nhỏ nhất của nhóm) Bước 4 Với nhóm thứ nhất, R=47-20=27 Bước 5 Tính Tính giá trị trung bình của phân bố R bằng cách chia tổng các R's của từng nhóm nhỏ cho số nhóm k. =(R1+R2+....+Rn)/k R cần được tính chính xách đến 2 dẩu phẩy so với giá trị đo được (độ chính xác như x) Bước 5 =(27+18+---+27)/25=27.44 R R R Ph©n tÝch t×nh tr¹ng cña qu¸ tr×nh * Trong t×nh tr¹ng kiÓm so¸t: - Kh«ng cã ®iÓm n»m ngoµi giíi h¹n kiÓm so¸t. - Kh«ng cã xu h•íng ®Æc biÖt - Sè c¸c ®iÓm n»m trªn vµ d•íi ®•êng trung t©m xÊp xØ b»ng nhau Giíi h¹n kiÓm so¸t trªn (UCL) §•êng trung t©m (CL) Giíi h¹n kiÓm so¸t d•íi (LCL) 6 - Biểu đồ kiểm soát * T×nh tr¹ng ngoµi kiÓm so¸t: 1. Ngoµi giíi h¹n kiÓm so¸t. Cã c¸c ®iÓm n»m ngoµi giíi h¹n kiÓm so¸t Giíi h¹n kiÓm so¸t trªn (UCL) §•êng trung t©m (CL) Giíi h¹n kiÓm so¸t d•íi (LCL) 6 - Biểu đồ kiểm soát 2. Lo¹t (Run): Lµ sù xuÊt hiÖn liªn tiÕp c¸c ®iÓm n»m vÒ mét phÝa cña ®•êng trung t©m. Sè c¸c ®iÓm ®ã gäi lµ ®é dµi cña lo¹t. C¸c lo¹i lo¹t: a. Cã 7 ®iÓm liªn tôc b. Cã Ýt nhÊt 10 trong sè 11 ®iÓm liªn tôc c. Cã Ýt nhÊt 12 trong sè 14 ®iÓm liªn tôc d. Cã Ýt nhÊt 16 trong sè 20 ®iÓm liªn tôc 6 - Biểu đồ kiểm soát 7 ®iÓm liªn tôc 10 trong 11 ®iÓm n»m vÒ 1 phÝa 12/14; 14/17; 16/20 2.5 Biểu đồ kiểm soát 3. Xu h•íng: C¸c ®iÓm t¹o thµnh mét ®•êng cong liªn tôc cã xu h•íng ®i lªn hoÆc ®i xuèng 6 - Biểu đồ kiểm soát 4. TiÖm cËn c¸c ®•êng giíi h¹n Cã c¸c ®iÓm tiÕp cËn giíi h¹n kiÓm so¸t 3, nÕu 2 trong ba ®iÓm n»m ngoµi ®•êng 2, qu¸ tr×nh ®•îc coi lµ bÊt th•êng. 2 2 3 3 6 - Biểu đồ kiểm soát 5.TiÕp cËn ®•êng trung t©m: PhÇn lín c¸c ®iÓm n»m trong giíi h¹n gi÷a ®•êng trung t©m vµ ®•êng 1.5. §iÒu nµy th•êng do c¸ch ph©n nhãm kh«ng hîp lý hoÆc qu¸ tr×nh cã ®ét biÕn. 1.5 1.5 CL 6 - Biểu đồ kiểm soát 6. Cã tÝnh chu kỳ: Khi biÓu ®å cã xu h•íng lªn xuèng lÆp ®i lÆp l¹i víi chu kú gÇn gièng nhau th× ®•îc coi lµ bÊt th•êng. 6 - Biểu đồ kiểm soát AB C A B C LCL UCL 2 trong 3 ®iÓm liªn tôc n»m ë vïng c. 6 - Biểu đồ kiểm soát Sö dông biÓu ®å kiÓm so¸t 1. Chän h¹ng môc cÇn kiÓm so¸t, x¸c ®Þnh râ lo¹i d÷ liÖu 2. X¸c ®Þnh lo¹ii biÓu ®å phï hîp (x –R, p, pn, u , c) 3. ThiÕt lËp biÓu ®å kiÓm so¸t ®Ó ph©n tÝch qu¸ tr×nh (sö dông d÷ liÖu trong qu¸ khø ®Ó x©y dùng biÓu ®å): xem xÐt c¸c ®iÓm kh«ng b×nh th•êng, thùc hiÖn hµnh ®éng (cã thÓ sö dông PP brainstorming) C«ng cô gióp : Ph©n tÝch qu¸ tr×nh vµ KiÓm so¸t qu¸ tr×nh 6 - Biểu đồ kiểm soát Sö dông biÓu ®å kiÓm so¸t (tt) 4. X©y dùng biÓu ®å kiÓm so¸t ®Ó kiÓm so¸t qu¸ tr×nh: tiÕp tôc nèi dµi c¸c ®•êng kiÓm so¸t vµ vÏ c¸c ®iÓm cña d÷ liÖu hiÖn t¹i 5. Thùc hiÖn kiÓm so¸t qu¸ tr×nh: nÕu cã ®iÓm kh«ng b×nh th•êng, xem xÐt vµ thùc hiÖn hµnh ®éng 6. TÝnh to¸n l¹i c¸c ®•êng kiÓm so¸t sau mét thêi gian (Thu hÑp kho¶ng c¸ch cña c¸c ®•êng kiÓm so¸t  qu¸ tr×nh ®•îc c¶i tiÕn)