Đĩa cứng - Kén chọn và chăm sóc

Kén chọn và chăm sóc Làm sao chọn được ổ đĩa cứng mới hợp lý và bảo vệ sức khỏe cho ổ đĩa cứng hiện tại? Ổ đĩa cứng hiện nay có dung lượng ngày càng lớn và giá ngày càng hạ. Qui đổi ra mức chi phí/byte dữ liệu, bạn sẽ thấy nó thấp đến không ngờ. Chính yếu tố này đã “kích cầu” mua mới hoặc nâng cấp ổ đĩa cứng của người tiêu dùng. Hy vọng thông qua những thử nghiệm trong bài này, bạn sẽ tìm được ổ đĩa cứng mới phù hợp với nhu cầu và nền tảng hệ thống PC của mình. Ngoài ra, bài viết còn cung cấp cho bạn một số kinh nghiệm xử lý sự cố thông thường. Đâu là ổ đĩa cứng đỉnh cao? NẾU ĐĨA CỨNG HIỆN TẠI KHÔNG CÒN DƯ DẢ DUNG LƯỢNG, bạn nên nghĩ đến giải pháp nâng cấp. Tuy nhiên, hệ điều hành và phần mềm hiện tại chưa thể tự động nhận diện đĩa cứng vượt quá 137,4GB; vì thế bạn cần thực hiện thêm một số cài đặt quan trọng như được nêu trong phần “Rắc rối lớn với ổ cứng bự”, trang 73. Thử nghiệm với 14 ổ đĩa cứng mới nhất của IBM, Maxtor, Seagate và Western Digital, PC World Mỹ đã đưa ra một số khuyến cáo đáng giá. Cũng vào lúc này, Hitachi hoàn tất việc mua lại bộ phận sản xuất đĩa cứng của IBM. Tuy nhiên thị trường sẽ không xảy ra biến động vì Hitachi Global Storage Technologies tuyên bố tiếp tục duy trì dòng ổ cứng Deskstar; trong đó có sản phẩm Deskstar 180GXP được đề cập trong bài viết này. Tất cả ổ đĩa cứng được đối xử bình đẳng, đánh giá theo các yếu tố như tốc độ, dung lượng, giá, chính sách bảo hành và chế độ hỗ trợ kỹ thuật. Bạn có thể tiết kiệm bằng cách mua ổ đĩa cứng không kèm theo phụ kiện như ốc, cáp, phần mềm cài đặt. Việc lắp đặt cũng không quá khó khăn, bạn có thể tham khảo hướng dẫn nâng cấp trong bài “Lắp đặt một ổ cứng nhanh hơn, lớn hơn”, PCW VN A 6/2001. Kết quả thử nghiệm hoàn toàn phù hợp với phép suy luận logic: ổ đĩa cứng 7.200rpm nhanh hơn ổ đĩa cứng 5.400rpm, hệ thống hai ổ đĩa cứng có card RAID phân chia luồng dữ liệu nhanh hơn một ổ đĩa cứng (cùng loại), ổ đĩa cứng có bộ đệm 8MB nhanh hơn ổ đĩa cứng dùng bộ đệm 2MB trong những tác vụ Photoshop truy xuất nhiều đến ổ đĩa cứng. Kết quả thử nghiệm, đánh giá bạn có thể tham khảo bảng “Ổ đĩa cứng lớn, tốt”. Maxtor dẫn đầu về tốc độ khi cả hai ổ đĩa cứng Ultra Series Hard Drive Kit và MaXLine II 300GB dành cho mạng lưu trữ cấp xí nghiệp lần lượt đoạt giải ổ đĩa cứng nhanh nhất nhóm sản phẩm chuẩn giao tiếp ATA song song (parallel ATA) và nhóm 5.400rpm. Hơn nữa, ổ đĩa cứng MaXLine Plus II dùng chuẩn giao tiếp Serial ATA dành cho máy chủ của họ cũng thuộc hàng nhanh nhất. Hiện tại, Maxtor đã ngưng sản xuất dòng MaXLine Plus II 200GB nhưng sẽ đưa ra dòng sản phẩm Diamond Max Plus 9 có tính năng tương đương. serial ATA cho tương lai Tiến hành so sánh tốc độ giữa một cặp ổ đĩa cứng Seagate chỉ khác nhau về chuẩn giao tiếp (ATA song song và Serial ATA) cho thấy tốc độ của ổ Serial ATA nhanh hơn. Nhưng mới chỉ có sản phẩm Seagate và Maxtor trong số thử nghiệm lần này hỗ trợ Serial ATA nên chưa thể rút ra kết luận cuối cùng được. Rõ ràng là Serial ATA có ưu điểm hơn ATA song song: tuyến cáp (gồm 7 dây) nhỏ và dài (tối đa 1m) nên dễ cắm; đặc biệt là không bị nhiễu tín hiệu. Điều này cho phép thu nhỏ hơn nữa kích thước PC. Tốc độ truyền dữ liệu Serial ATA cũng nhanh hơn. Tốc độ truyền cao nhất của ATA song song là 133MB/s. Nếu vượt qua tốc độ này, tín hiệu giữa các đường dây của tuyến cáp sẽ gây nhiễu lẫn nhau, ảnh hưởng đến chất lượng dữ liệu. Serial ATA khắc phục được hiện tượng này nên hỗ trợ tốc độ truyền lên đến 150MB/s; tương lai sẽ tăng lên 300MB/s và 600MB/s. Băng thông này quá rộng so với nhu cầu hiện nay, mang tính đón đầu công nghệ là chính. Ngoài ra, chuẩn Serial ATA còn có khả năng lập hàng chờ và thực thi lệnh cùng lúc với CPU. Giải pháp RAID Để đạt được tốc độ nhanh nhất, bạn nên liên kết hai ổ đĩa cứng bằng một card RAID, như TX2000 (hỗ trợ chuẩn ATA song song) hoặc S150 TX4 (chuẩn Serial ATA) của Promise. Thiết lập chế độ stripping (RAID 0), hai ổ đĩa cứng được ghép lại thành một nên số tuyến cáp truyền và đầu đọc/ghi tăng lên gấp đôi. Chế độ stripping thật sự tạo ra bước đột phá tốc độ cho hệ thống đĩa cứng, tham khảo “Phần cứng tăng thêm tốc độ cho ổ cứng” PCW VN A 3/2003. Hệ thống RAID phát huy lợi điểm trong môi trường làm việc với tập tin ảnh, âm thanh, video dung lượng lớn. Nếu chỉ là đóng/mở tập tin dung lượng nhỏ, bạn sẽ không nhận thấy lợi ích của RAID. Xét về mặt chi phí, giá mua một cặp ổ đĩa cứng ngang ngửa giá ổ có dung lượng bằng tổng dung lượng cặp ổ đĩa cứng này nên chỉ có chi phí mua card RAID là trội lên. Bên cạnh đó, bạn phải chấp nhận hy sinh yếu tố tốc độ tìm kiếm vì hệ thống RAID phải quản lý cùng lúc hai đĩa cứng. Tác vụ tìm tập tin có lâu hơn nhưng không đáng kể. Đưa đĩa vào hoạt động DÙ HỆ THỐNG ĐÁNG GIÁ 400 USD hay 4.000 USD đi nữa thì giá trị dữ liệu mới là cao nhất. Giá trị tăng lên nhiều lần khi chúng là tập tin kinh doanh, tài chính của doanh nghiệp, bộ sưu tập hình ảnh hoặc bản thảo của quyển sách sẽ bán chạy trong tương lai... Chính vì thế bạn hãy áp dụng các biện pháp sau để phòng ngừa và đảm bảo “sức khỏe” cho ổ đĩa cứng. Chia đĩa thành nhiều phân vùng Phân chia đĩa cứng thành nhiều phân vùng giúp tránh trường hợp sự cố mất trắng dữ liệu, cho phép cài đặt đồng thời nhiều hệ điều hành và quản lý dễ dàng hơn. Tốt nhất, bạn nên thiết lập phân vùng riêng cho hệ điều hành, tách biệt với phân vùng cài đặt chương trình ứng dụng và lưu dữ liệu. Để khi cần thiết, bạn có thể định dạng hoặc cài lại hệ điều hành mà không làm mất dữ liệu. Nên dành riêng một phân vùng cho bộ nhớ ảo (virtual memory) Windows để đĩa cứng bớt bị phân mảnh bởi tập tin swap hoặc paging của hệ điều hành. Hầu hết phần mềm cài đặt đi kèm ổ đĩa cứng đều hỗ trợ tạo phân vùng trên đĩa cứng mới. Nếu không, bạn có thể dùng lệnh FDisk trong DOS hoặc tiện ích trên Windows. Muốn thay đổi phân vùng trên ổ đĩa cứng đang chứa dữ liệu, bạn nên dùng chương trình Partition Magic của PowerQuest hoặc Partition Commander của V Communications. Cả hai đều cho phép khởi tạo, co giãn dung lượng, di chuyển phân vùng mà không làm mất dữ liệu. Nhưng để an toàn, bạn vẫn nên tiến hành sao lưu toàn bộ dữ liệu. Lỡ đâu trong lúc chương trình đang chạy, máy treo hay điện cúp thì sao? Toàn bộ dữ liệu sẽ đi tong! Trong quá trình thử nghiệm, đã có lúc PartitionMagic 8.0 làm cho hệ thống không thể khởi động lại. Chọn hệ thống tập tin Tùy theo phiên bản Windows mà phân vùng đuợc thiết lập ở dạng FAT16, FAT32 hoặc NTFS. Hệ thống tập tin (file system) qui định cách thức lưu, đặt tên và tổ chức của tập tin trên phân vùng. FAT16, hệ thống cổ nhất, giới hạn dung lượng tập tin và phân vùng ở mức 2GB. FAT32 hỗ trợ tập tin 4GB, phân vùng có thể lên đến 2TB (terabyte = 1.024GB). NTFS là linh hoạt nhất, hỗ trợ tập tin dung lượng 16 exabyte (exabyte=109GB). Nhưng chỉ Windows XP, 2000 và NT hiểu được NTFS. Một điểm khác biệt nữa giữa hệ thống NTFS với FAT là kích thước cluster, đơn vị lưu trữ tập tin cơ bản. NTFS và FAT32 cho thiết lập cluster từ 1KB đến 64KB trong khi mức chấp nhận của FAT16 là 512 byte đến 64KB. Cluster càng nhỏ thì không gian đĩa cứng càng được tiết kiệm hơn vì dù tập tin chỉ chứa 1 byte dữ liệu, đĩa cứng vẫn phải dành một cluster để lưu tập tin này. Tuy nhiên, nếu thiết lập kích thước cluster lớn, tốc độ truy xuất của hệ thống sẽ nhanh hơn. Như vậy, bạn nên thiết lập cluster trong khoảng 32KB đến 64KB. Các tiện ích phân vùng kể trên đều cho phép bạn thiết lập kích thước cluster khi tạo hoặc điều chỉnh phân vùng. Công cụ trong Windows XP và 2000 cũng cho phép lập kích thước cluster trên phân vùng mới. Partition Magic cho phép thay đổi kích thước cluster của ổ đĩa cứng Giữ cho tập tin không bị phân mảnh Tập tin bị phân mảnh (fragment) khi vị trí các cluster chứa dữ liệu của nó không liên tục với nhau; gây khó khăn cho quá trình đọc, ghi, chỉnh sửa. Tiện ích dồn đĩa (defragment) có nhiệm vụ dịch chuyển dữ liệu của tập tin về chuỗi cluster liên tục nhau. Nhờ vậy, tốc độ đọc dữ liệu được nâng lên và quá trình phục hồi tập tin lỡ xóa cũng dễ dàng hơn. Một số tiện ích dồn mảnh còn tiến hành tổ chức lại, sắp xếp tập tin thường sử dụng lên vùng đầu ổ đĩa cứng để rút ngắn thời gian nạp lên bộ nhớ; nhưng hiệu quả chưa thể hiện rõ ràng. Windows 2000 và XP tự động theo dõi quá trình chuyển đổi tập tin NTFS và thay thế cluster lỗi; có kèm theo tiện ích dồn mảnh. Trên Windows Me, 98, 95, bạn nên sử dụng tiện ích dồn mảnh của hãng thứ ba như Speed Disk trong Symantec Norton SystemWorks hoặc JetDefrag trong V Communications Fix-It Utilities vì tốc độ nhanh hơn tiện ích đi kèm hệ điều hành. Sửa tập tin lỗi Phiên bản Windows mới nhất có nhiều tính năng cao cấp hỗ trợ sửa lỗi hệ thống tập tin; hiệu quả cao trên phân vùng NTFS. Nhưng hầu như tất cả phiên bản Windows đều có công cụ kiểm tra đĩa để giúp bạn phát hiện và sửa lỗi. Chúng tự kích hoạt vào lúc khởi động nếu phát hiện trước đó bạn đã tắt máy đột ngột hoặc phát hiện ổ đĩa cứng có lỗi. Bạn không nên ngắt ngang quá trình này mặc dù Windows cho phép vì làm như thế có thể gây mất hoặc hư tập tin. Sử dụng Windows 95/98, bạn nên chạy trình kiểm tra ổ đĩa mỗi tuần một lần. Lệnh gọi khá đơn giản: nhấn chuột phải lên biểu tượng My Computer, chọn Properties•Tools, rồi nhấn vào Check Now trong phần Error checking. Trình kiểm tra ổ đĩa của hãng thứ ba như Disk Doctor trong bộ Norton SystemWorks hoặc DiskFixer trong Fix-It Utilities chạy nhanh hơn nhưng không hiệu quả bằng. Chẩn bệnh thường xuyên Ổ đĩa cứng là một thiết bị cơ khí nên sẽ có lúc bị hỏng hóc. Ngoại trừ trường hợp ổ đĩa bị hư vật lý, bạn luôn có sẵn công cụ để khôi phục dữ liệu trên ổ đĩa cứng khi nhìn thấy dòng báo lỗi “Disk boot failure” hoặc tên tập tin bị chuyển thành mã ngoằn nghoèo. Dưới đây là cách xử trí một số triệu chứng thường gặp. Có tiếng rít: Nếu ổ đĩa cứng bỗng nhiên phát ra tiếng rít, cọ xát, có thể đầu đọc của ổ bị xệ và cọ lên mặt đĩa, hoặc một lỗi cơ khí khác có khả năng phá hủy toàn bộ dữ liệu khi đĩa quay. Cách tốt nhất là bạn tắt máy ngay rồi liên lạc dịch vụ phục hồi như DriveSavers (www.drivesavers.com), Ontrack (www .ontrack.com) nếu ở... nước ngoài! Tại Việt Nam bạn có thể liên hệ với Andi, Hard Group, HD, Thế giới ảo.com. Theo DriveSavers tại Mỹ, giá khôi phục một ổ đĩa cứng 80GB vào khoảng 750 USD. Nếu dữ liệu không quá giá trị và vẫn còn truy xuất được tập tin, bạn có thể tiếp tục cho ổ đĩa cứng hoạt động, cố gắng chép tập tin quan trọng sang ổ mới trước khi ổ đĩa này “từ trần”. Mất dữ liệu: Nếu ổ đĩa hoạt động bình thường mà có tập tin, thư mục mất tích hoặc xuất hiện lặp lại, có lẽ bảng quản lý tập tin, thư mục đã bị hư. Nguyên nhân có thể do virus hoặc do cluster chứa dữ liệu bị hư. Bạn hãy thử sử dụng phần mềm phục hồi từ CD-ROM hoặc đĩa mềm, như R- Studio Agent Emergency của R-Tools (thuộc bộ hỗ trợ mạng R-Studio giá 180 USD tại Mỹ). Chương trình này phục hồi bằng cách đọc thông tin lưu nhúng trong tập tin chứ không tham khảo từ bảng quản lý tập tin, thư mục. Sau đó, bạn nên sao lưu dữ liệu lên vùng an toàn rồi chạy trình chống virus, trình kiểm tra ổ đĩa cứng để xử lý tận gốc lỗi này. Nếu thấy thông báo có sector hư, bạn nên kiểm tra thường xuyên vài ngày một lần; và nên thay ngay ổ đĩa cứng mới khi lượng sector hư ngày càng nhiều lên. Cáp hư: Nếu hệ thống không thể khởi động và ổ đĩa cứng ngừng chạy, bạn nên kiểm tra lại cáp và đầu nối. Đầu tiên kiểm tra đầu nối xem đã cắm chặt chưa, có chân tiếp xúc nào gẫy không. Sau đó thì thử thay cáp nối, có thể đổi cáp của ổ CD hay DVD sang. Có một số trường hợp, lỗi này là do hư đầu nối trong bộ nguồn. Để kiểm tra, bạn thử gắn ổ đĩa cứng này sang máy khác xem sao. Nhưng nhớ là đừng bao giờ gắn ổ cứng mới vào máy khi chưa tìm ra nguyên nhân chính xác gây hư ổ đĩa cứng.