Vệ sinh Bệnh viện

VÖ sinh bÖnh viÖn ThS. Lª ThÞ Thanh Xu©n Môc tiªu: Sau khi häc xong bµi häc, sinh viªn cã kh¶ n¨ng: Tr×nh bµy ®­îc vai trß cña vÖ sinh bÖnh viÖn Tr×nh bµy ®­îc mét sè yªu cÇu vÖ sinh khi qui ho¹ch thiÕt kÕ x©y dùng bÖnh viÖn Tr×nh bµy ®­îc kh¸i niÖm, c¸c nguån l©y nhiÔm, ®­êng truyÒn bÖnh vµ c¸c t¸c nh©n g©y nhiÔm trïng bÖnh viÖn chÝnh. Néi dung: 1. Vai trß cña vÖ sinh bÖnh viÖn 1.1. VÖ sinh bÖnh viÖn ®ãng vai trß hÕt søc quan träng trong x©y dùng hÖ thèng y tÕ quèc gia ®¶m b¶o cho viÖc kh¸m ch÷a bÖnh cho nh©n d©n BÖnh viÖn võa lµ n¬i cung øng c¸c dÞch vô kü thuËt y häc cao víi nh÷ng c¸n bé chuyªn khoa lµnh nghÒ, võa lµ tuyÕn hç trî chuyªn m«n kü thuËt cho tuyÕn d­íi, lµ n¬i ®µo t¹o nh©n viªn y tÕ vµ tuyªn truyÒn gi¸o dôc søc kháe cho nh©n d©n. V× vËy, vÖ sinh bÖnh viÖn kh«ng nh÷ng gióp cho viÖc chÈn ®o¸n, ®iÒu trÞ vµ phôc håi søc kháe cña ng­êi bÖnh ®­îc tèt h¬n mµ cßn ®ãng gãp cho c«ng t¸c dù phßng tÝch cùc bÖnh tËt t¹i bÖnh viÖn nãi riªng vµ céng ®ång nãi chung 1.2. VÖ sinh bÖnh viÖn t¹o ra mét m«i tr­êng thuËn lîi cho viÖc ®iÒu trÞ bÖnh tËt vµ phôc håi søc kháe cho ng­êi bÖnh Ng­êi bÖnh lµ ng­êi ®· cã nh÷ng th­¬ng tæn vÒ søc kháe vµ t©m lý v× vËy kh¶ n¨ng thÝch øng cña ng­êi bÖnh ®èi víi c¸c t¸c nh©n tõ m«i tr­êng xung quanh kÐm h¬n ng­êi b×nh th­êng. V× vËy, vÖ sinh bÖnh viÖn t¹o m«i tr­êng yªn tÜnh, m¸t mÎ, tho¶i m¸i...sÏ gióp cho bÖnh nh©n yªn t©m ®iÒu trÞ, gi¶m bít nh÷ng c¬n ®au, t×nh tr¹ng mÊt ngñ, c¶m gi¸c khã chÞu, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó hä nhanh chãng phôc håi søc kháe vÒ thÓ chÊt vµ tinh thÇn 1.3. VÖ sinh bÖnh viÖn sÏ h¹n chÕ c¸c tai biÕn ®iÒu trÞ, h¹n chÕ nguy c¬ l©y lan bÖnh chÐo ë bÖnh viÖn vµ gi÷a bÖnh viÖn víi khu d©n c­ xung quanh BÖnh viÖn lµ n¬i héi tô cña nhiÒu lo¹i bÖnh nh©n, ®a sè lµ bÖnh nÆng, bÖnh viÖn còng lµ n¬i tËp trung nhiÒu lo¹i bÖnh truyÒn nhiÔm nhÊt - võa lµ n¬i c¸ch ly nh÷ng bÖnh nh©n m¾c bÖnh truyÒn nhiÔm vµ còng lµ n¬i ph¸t hiÖn nh÷ng bÖnh truyÒn nhiÔm kh¸c nhau. V× thÕ nguy c¬ l©y nhiÔm ë bÖnh viÖn lµ rÊt cao. Sù l©y lan trong bÖnh viÖn lµ nguy c¬ quan träng h¬n c¶, nhÊt lµ ®èi víi nh÷ng bÖnh viÖn trÎ em, bÖnh viÖn l©y, bÖnh viÖn lao. Ng­êi bÞ bÖnh truyÒn nhiÔm g©y nguy hiÓm cho nh÷ng bÖnh nh©n ë gi­êng chung quanh vµ nguy hiÓm cho thÇy thuèc, nh©n viªn y tÕ. BÖnh viÖn còng lµ n¬i giao l­u cña rÊt nhiÒu ®èi t­îng kh¸c nhau: bÖnh nh©n, nh©n viªn y tÕ, ng­êi nhµ vµ d©n c­ xung quanh bÖnh viÖn. V× vËy c¸c bÖnh truyÒn nhiÔm cã thÓ l©y truyÒn tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau nh­ BÖnh nh©n - bÖnh nh©n; BÖnh nh©n - nh©n viªn y tÕ; BÖnh nh©n - ng­êi nhµ T¹i Anh hµng n¨m cã kho¶ng 1 triÖu ngµy/gi­êng bÖnh t¨ng thªm do c¸c biÕn chøng nhiÔm khuÈn mñ sau mæ, t¹i Mü cø hai m­¬i bÖnh nh©n nhËp viÖn th× cã mét bÖnh nh©n m¾c nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn. B¶n th©n viÖc ®­a c¸c kü thuËt, c«ng nghÖ míi vµo phôc vô kh¸m ch÷a bÖnh ë c¸c bÖnh viÖn, vÝ dô nh­ sö dông m¸y siªu ©m, kÝnh hiÓn vi ®iÖn tö, m¸y chôp Scanner, c¸c chÊt ®ång vÞ phãng x¹, cÊy ghÐp m« phñ t¹ng...còng ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng ®iÒu kiÖn vÖ sinh nhÊt ®Þnh ë c¸c phßng lµm viÖc. Muèn n©ng cao tr×nh ®é kü thuËt, bÖnh viÖn ph¶i ®ång thêi n©ng cao tr×nh ®é vÖ sinh 1.4. VÖ sinh bÖnh viÖn lµ tÊm g­¬ng tèt ®Ó cho nh©n d©n häc tËp, noi theo BÖnh viÖn lµ n¬i ng­êi bÖnh vµ ng­êi th©n cña bÖnh nh©n cã mÆt, lui tíi hµng ngµy. BÖnh viÖn s¹ch, ®Ñp, nÒ nÕp vÖ sinh tèt sÏ lµ tÊm g­¬ng ®Ó nh©n d©n häc tËp, noi theo. Trong ®iÒu kiÖn bÖnh viÖn vÖ sinh tèt, ng­êi d©n dÔ dµng tiÕp thu nh÷ng lêi khuyªn b¶o cña thÇy thuèc vµ c¸c nh©n viªn y tÕ kh¸c vÒ phßng bÖnh, ch÷a bÖnh vµ gi÷ g×n nÕp sèng vÖ sinh 1.5. §iÒu kiÖn vÖ sinh bÖnh viÖn tèt sÏ ®¶m b¶o an toµn lao ®éng nghÒ nghiÖp cho c¸c nh©n viªn trong bÖnh viÖn Lao ®éng bÖnh viÖn lµ lo¹i lao ®éng cã nhiÒu yÕu tè t¸c h¹i nghÒ nghiÖp, cã thÓ ¶nh h­ëng xÊu tíi søc kháe cña nh÷ng ng­êi lµm viÖc trong m«i tr­êng nµy vÝ dô c¨ng th¼ng thÇn kinh t©m lý (phÉu thuËt, cÊp cøu, g©y mª håi søc...), c¸c t¸c h¹i y häc (nh©n viªn ®iÖn quang, lý liÖu ph¸p...), tiÕp xóc víi hãa chÊt cã h¹i tíi søc kháe (phßng xÐt nghiÖm, thÝ nghiÖm...) hay l©y nhiÔm khuÈn trong bÖnh viÖn do tiÕp xóc víi bÖnh nh©n vµ chÊt th¶i bÖnh viÖn. V× vËy, lµm cho bÖnh viÖn ngµy cµng s¹ch, ®Ñp, vÖ sinh võa lµ tr¸ch nhiÖm võa lµ lîi Ých cña c¸c nh©n viªn trong bÖnh viÖn Víi nh÷ng lý do trªn, ®Ó ®¶m b¶o cho mét bÖnh viÖn cã thÓ hoµn thµnh tèt nhiÖm vô, vÖ sinh bÖnh viÖn gi÷ mét vai trß ®Æc biÖt quan träng 2. Mét sè yªu cÇu vÖ sinh khi quy ho¹ch thiÕt kÕ x©y dùng bÖnh viÖn 2. 1. Khu ®Êt x©y dùng bÖnh viÖn 2.1.1. §Þa ®iÓm: BÖnh viÖn nªn ®Æt ë khu trung t©m d©n c­, t¹o ®iÒu kiÖn dÔ dµng cho sù ®i l¹i cña thÇy thuèc, bÖnh nh©n vµ ng­êi ®Õn th¨m hái. Tuy nhiªn, c¸c bÖnh viÖn lao, t©m thÇn, phong...cÇn ph¶i ë xa khu d©n c­ Ýt nhÊt 1000 m. Nªn chän ®Þa ®iÓm bÖnh viÖn ë khu cao r¸o, kh«ng bÞ ngËp lôt, tiÖn ®­êng giao th«ng thñy bé ®Ó viÖc chuyªn chë bÖnh nh©n ®­îc dÔ dµng, nhanh chãng Kh«ng nªn chän ®Þa ®iÓm bÖnh viÖn ë gÇn chî, xÝ nghiÖp, bÕn xe cã ng­êi ®«ng ®óc, n¬i cuèi chiÒu giã so víi c¸c xÝ nghiÖp cã th¶i ra bôi, khÝ ®éc hoÆc ph¸t sinh ra tiÕng ån m¹nh. 2.1.2. DiÖn tÝch khu ®Êt bÖnh viÖn DiÖn tÝch khu ®Êt bÖnh viÖn tïy thuéc vµo qui m« bÖnh viÖn lín hay nhá (sè gi­êng bÖnh), møc ®é trang thiÕt bÞ vµ ®iÒu kiÖn ®Êt ®ai cho phÐp sö dông (®« thÞ, n«ng th«n). HiÖn nay ng­êi ta th­êng lÊy møc 100-150 m2/1 gi­êng bÖnh ®Ó tÝnh ra tæng diÖn tÝch khu ®Êt cÇn thiÕt cho mét bÖnh viÖn 2.1.3. Bè trÝ mÆt b»ng x©y dùng trong bÖnh viÖn DiÖn tÝch c©y xanh vµ v­ên hoa chiÕm 50-60% diÖn tÝch mÆt b»ng C¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc trong bÖnh viÖn ®­îc chia thµnh Khu hµnh chÝnh, phßng kh¸m: gÇn cæng bÖnh viÖn, c¸ch xa ®­êng giao th«ng chÝnh Ýt nhÊt 15 m ®Ó h¹n chÕ ¶nh h­ëng xÊu cña tiÕng ån giao th«ng Khu ®iÒu trÞ bÖnh nh©n: dµnh ë chç ®Êt tèt nhÊt, ®Ñp nhÊt. Kho¶ng c¸ch tõ khu nµy ®Õn ®­êng giao th«ng chÝnh Ýt nhÊt lµ 30 m. Xung quanh cã v­ên c©y xanh cã bÒ réng tõ 15-30 m. Khu vùc hËu cÇn, qu¶n trÞ gåm nhµ bÕp, nhµ kho, nhµ giÆt, ga ra « t«, khu söa ch÷a, phßng s¸t khuÈn tÈy uÕ bÖnh viÖn... Trong ®ã 80% tæng diÖn tÝch x©y dùng bÖnh viÖn lµ dµnh cho 3 khu trªn, 20% tæng diÖn tÝch x©y dùng cßn l¹i dïng vµo c¸c viÖc kh¸c nh­ khu gi¶i phÉu bÖnh, nhµ x¸c, nhµ vÖ sinh, thu gom xö lý r¸c th¶i.... 2.1.4. Yªu cÇu vÖ sinh gi÷a c¸c khu Kho¶ng c¸ch gi÷a khu ®iÒu trÞ bÖnh nh©n, khu phßng kh¸m bÖnh tíi khu hËu cÇn, qu¶n trÞ ph¶i xa Ýt nhÊt 20 mÐt Kho¶ng c¸ch tõ khoa l©y tíi c¸c khu kh«ng cã bÖnh nh©n l©y ph¶i xa Ýt nhÊt 30 mÐt Kho¶ng c¸ch tõ c¸c buång bÖnh ®Õn nhµ d©n ë ph¶i xa Ýt nhÊt 30 mÐt NÕu bÖnh viÖn gåm nh÷ng toµ nhµ cao tÇng th× kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c nhµ cao 2-3 tÇng lµ 25 m, 4-5 tÇng lµ 30 m, trªn 5 tÇng th× ph¶i gÊp 2 lÇn chiÒu cao cña tßa nhµ cao nhÊt Bao quanh toµn bé bÖnh viÖn cÇn cã khu c¸ch ly víi bªn ngoµi víi bÒ réng 5-15 mÐt ®Ó h¹n chÕ bít bôi, tiÕng ån, h¬i khÝ ®éc tõ ngoµi tíi chèng n¾ng, nãng trong mïa hÌ Khu hËu cÇn, qu¶n trÞ cÇn cã lèi ®i riªng ®Ó tr¸nh ¶nh h­ëng tíi ho¹t ®éng kh¸m ch÷a bÖnh cña bÖnh viÖn Nhµ x¸c, khu gi¶i phÉu bÖnh, nhµ tang lÔ cÇn bè trÝ ë khu vùc kÝn ®¸o nhÊt trong bÖnh viÖn, cã ®­êng ®i riªng ra ngoµi, kh«ng ®i qua cæng chung cña bÖnh viÖn 2.2. ThiÕt kÕ c¸c phßng trong bÖnh viÖn 2.2.1. KÝch th­íc c¸c phßng vµ lèi ®i l¹i gi÷a c¸c phßng: ChiÒu réng lèi ®i l¹i th­êng lµ 2,2 mÐt. ChiÒu s©u phßng tèi ®a kh«ng qu¸ 6 mÐt ®Ó cã ¸nh s¸ng tù nhiªn tèt ChiÒu cao trÇn nhµ cña c¸c phßng kh¸m ch÷a bÖnh vµ c¸c phßng bÖnh nh©n tèt nhÊt lµ 3,5 mÐt ®Ó phßng võa tho¸ng m¸t, võa ®Ñp m¾t 2.2.2. HÖ thèng ¸nh s¸ng c¸c phßng §Ó cã ¸nh s¸ng tù nhiªn tèt, hÖ sè chiÕu s¸ng (lµ tû lÖ diÖn tÝch cöa sæ trªn diÖn tÝch sµn) cÇn ®¹t ®­îc nh÷ng chØ sè sau ®©y: Phßng mæ, phßng thay b¨ng, phßng s¶n 1/1 Phßng b¸c sÜ, phßng ®iÒu trÞ, phßng chÈn ®o¸n 1/5 Phßng xÐt nghiÖm, phßng d­îc 1/6 Phßng bÖnh nh©n 1/7 Nh×n chung ¸nh s¸ng nªn ph©n t¸n vµ kh«ng chãi. Sù th«ng giã cöa sæ kh«ng dïng cho buång Xquang, bÕp... Nh÷ng buång nµy cÇn cã hÖ thèng th«ng giã nh©n t¹o. C¸ch s¾p xÕp gi­êng bÖnh trong c¸c phßng Møc diÖn tÝch sµn nhµ trung b×nh cho mçi gi­êng bÖnh tõ 6-9 m2. Mçi phßng bÖnh nªn cã 1-6 gi­êng bÖnh, ®èi víi bÖnh nh©n trÎ em cã thÓ kª 8-12 gi­êng bÖnh nÕu cã chiÕu s¸ng tù nhiªn tõ 2 bªn. §Ó tr¸nh l©y bÖnh b»ng n­íc bät c¸c gi­êng bÖnh cÇn kª c¸ch xa nhau 0.9-1 mÐt Mçi khu ®iÒu trÞ bÖnh nh©n (khoa, phßng) cÇn cã Ýt nhÊt mét phßng riªng biÖt dµnh cho bÖnh nh©n rÊt nÆng hoÆc nghi m¾c bÖnh l©y. 2.2.3. Sè l­îng c¸c phßng trong bÖnh viÖn Trong mét bÖnh viÖn hoÆc mét khoa ®iÒu trÞ ®éc lËp cÇn ph¶i cã ®ñ 3 nhãm nhµ hoÆc phßng sau ®©y ®Ó phôc vô ng­êi bÖnh: a) Nhãm nhµ ®iÒu trÞ gåm phßng bÖnh nh©n, phßng giao ban, phßng b¸c sÜ, phßng kh¸m bÖnh, phßng tiªm vµ thay b¨ng, phßng vËt lý trÞ liÖu, ®iÖn quang, xÐt nghiÖm v.v. b) Nhãm nhµ vÖ sinh gåm phßng ®¹i tiÓu tiÖn, phßng t¾m, phßng röa mÆt, phßng röa dông cô, phßng ®Ó quÇn ¸o bÈn, phßng giÆt hÊp, phßng tÈy uÕ vµ khö khuÈn v.v. c) Nhãm nhµ phôc vô sinh ho¹t cã nhµ bÕp, nhµ ¨n, c¨ng tin, nhµ kho, nhµ trùc nh©n viªn, nhµ ®Ó xe, tr¹m b¬m n­íc, tr¹m ®iÖn v.v. Mçi bÖnh viÖn cã 25-30 gi­êng bÖnh cÇn bè trÝ Ýt nhÊt 10 buång bÖnh nh©n, 20 phßng phôc vô ®iÒu trÞ. KÝch th­íc mçi buång bÖnh nh©n tïy thuéc vµo sè gi­êng bÖnh kª ë trong (1 gi­êng, 2 gi­êng, 4 gi­êng, 6 gi­êng...) Khu nhµ ¨n, nhµ bÕp cÇn cã diÖn tÝch 25 m2 ®èi víi bÖnh viÖn 25 gi­êng, 30-40 m2 ®èi víi bÖnh viÖn 25-40 gi­êng, b×nh qu©n 0.5m2/1 gi­êng bÖnh ®èi víi bÖnh viÖn tõ 50 gi­êng trë lªn. 2.2.4. Buång bÖnh nh©n §èi víi phßng bÖnh, cã thÓ bè trÝ hÖ thèng chiÕu s¸ng theo 3 c¸ch: - ChiÕu s¸ng c¶ hai bªn. - ChiÕu s¸ng mét bªn, mét bªn lµ c¸c buång phôc vô kÕ cËn. - ChiÕu s¸ng mét bªn, mét bªn lµ hµnh lang Hµnh lang, cÇu thang ph¶i réng r·i ®Ó cã thÓ chuyªn chë gi­êng bÖnh nh©n qua ®­îc. Hµnh lang ph¶i réng 2,20m (nÕu ë bªn ngoµi) vµ réng tõ 2,30 - 2,50m (nÕu ë bªn trong). Buång ph¶i ®­îc lau chïi tèt vµ b¶o ®¶m kh«ng cã tiÕng vang. Nh÷ng gãc ch©n t­êng, chç tiÕp gi¸p t­êng víi trÇn vµ sµn nhµ ph¶i låi, tr¸nh trang trÝ nh÷ng gê næi. Cöa më kh«ng ®­îc g©y ra tiÕng ®éng vµ kh«ng nªn cã bËc thÒm v× cßn ph¶i ®­a bÖnh nh©n ra vµo b»ng xe kÐo. 3. NhiÔm trïng bÖnh viÖn: 3. 1. Kh¸i niÖm nhiÔm trïng bÖnh viÖn NhiÔm trïng bÖnh viÖn lµ nhiÔm trïng m¾c ph¶i khi bÖnh nh©n n»m viÖn mµ lý do nhËp viÖn kh«ng ph¶i do nhiÔm trïng ®ã. NhiÔm trïng nµy x¶y ra trong thêi h¹n 48 giê sau khi nhËp viÖn (a) vµ trong thêi h¹n 30 ngµy ®èi víi nhiÔm trïng vÕt mæ (b). NhiÔm trïng bÖnh viÖn liªn quan tíi thùc hµnh ch¨m sãc, ®iÒu trÞ, vµ lµ hËu qu¶ kh«ng mong muèn cña qu¸ tr×nh thùc hµnh y häc trong bÖnh viÖn. NhiÔm trïng bÖnh viÖn lµ chØ tiªu quan träng trong ®¸nh gi¸ chÊt l­îng bÖnh viÖn. 3. 2. Nguån l©y nhiÔm. Cã ba lo¹i nguån l©y nhiÔm chÝnh, ®ã lµ: - Tõ con ng­êi: bÖnh nh©n, nh©n viªn y tÕ, ng­êi nhµ tíi ch¨m sãc, kh¸ch th¨m - Tõ vËt liÖu dông cô y tÕ: ®å v¶i, mÊy thë, sonde, èng soi d¹ dµy, phÕ qu¶n, dao/kÐo mæ... - Tõ m«i tr­êng ch¨m sãc: kh«ng khÝ, ®Êt, bÒ mÆt, n­íc. 3.3. Nguyªn nh©n g©y nhiÔm trïng bÖnh viÖn: - Do sö dông ngµy cµng nhiÒu kh¸ng sinh vµ sö dông kh«ng ®óng nguyªn t¾c, chØ ®Þnh, g©y hiÖn t­îng kh¸ng kh¸ng sinh, c¸c vi khuÈn tån t¹i l©u trong m«i tr­êng, cã søc ®Ò kh¸ng cao - Do t¨ng sè l­îng ng­êi ra vµo bÖnh viÖn - Do t¨ng sù di chuyÓn cña c¸c bÖnh nh©n gi÷a c¸c khoa phßng hoÆc gi÷a c¸c bÖnh viÖn kh¸c nhau - Do sö dông nh÷ng kü thuËt chÈn ®o¸n vµ ®iÒu trÞ ngµy cµng nhiÒu h¬n - Do ch­a cã chÝnh s¸ch, ®Çu t­ tháa ®¸ng ®èi víi c«ng t¸c phßng chèng nhiÔm khuÈn trong bÖnh viÖn - Do nh©n viªn y tÕ Ýt ®­îc ®µo t¹o nghiÖp vô vÒ nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn - Do ch­a tu©n thñ chÆt chÏ nh÷ng qui ®Þnh vÖ sinh bÖnh viÖn (c¶ bÖnh nh©n, ng­êi nhµ vµ nh©n viªn y tÕ) 3.4. Ph­¬ng thøc l©y truyÒn nhiÔm trïng bÖnh viÖn Chñ yÕu qua 3 con ®­êng chÝnh d­íi ®©y: Qua tiÕp xóc trùc tiÕp (®­êng bµn tay), vÝ dô da, dÞch c¬ thÓ. Chñ yÕu qua bµn tay hoÆc dông cô y tÕ. Trªn 90% cña tÊt c¶ c¸c lo¹i nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn l©y truyÒn qua ®­êng nµy Qua c¸c giät nhá (>5micromet), vÝ dô khi nãi, h¾t h¬i, ho. XÊp xØ 9% cña tÊt c¶ c¸c lo¹i nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn l©y truyÒn qua ®­êng nµy Qua kh«ng khÝ (kÝch th­íc <5 micromet), cã thÓ ph¸t t¸n xa vµ lan truyÒn trong kh«ng khÝ. XÊp xØ 1 % cña tÊt c¶ c¸c lo¹i nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn l©y truyÒn qua ®­êng nµy 3. 5. Nh÷ng t¸c nh©n lµm l©y nhiÔm vµ c¸c lo¹i nhiÔm trïng bÖnh viÖn chÝnh C¸c vi sinh vËt g©y ra bÖnh nhiÔm trïng chñ yÕu lµ: - C¸c vi khuÈn 90% - C¸c virut 8% - NÊm ~1% Mét sè vi khuÈn g©y nhiÔm trïng bÖnh viÖn chÝnh: - Trùc khuÈn mñ xanh (Pseudomonacaes) g©y nhiÔm trïng vÕt mæ, c¸c vÕt th­¬ng ngoµi da nh­ báng, truyÒn bÖnh theo ®­êng kh«ng khÝ, dông cô y tÕ, bµn tay - Tô cÇu vµng Staphylococcus aureus: g©y nhiÔm trïng h« hÊp (häng, phÕ qu¶n, phæi), da, nhiÔm trïng huyÕt, truyÒn bÖnh theo ®­êng kh«ng khÝ, dông cô y tÕ, bµn tay - Liªn cÇu khuÈn nhãm D (S. feacalis) cã kh¶ n¨ng g©y nhiÔm trïng tiÕt niÖu, phÉu thuËt bông truyÒn bÖnh theo ®­êng kh«ng khÝ, hoÆc qua bµn tay - Trùc khuÈn ®­êng ruét: (E. Coli) g©y nhiÔm khuÈn tiÕt niÖu, nhiÔm khuÈn huyÕt, truyÒn bÖnh t¹i chç hoÆc qua dông cô (sonde), Klebsiella chñ yÕu g©y viªm phæi ë trÎ em, Acinetobacter: g©y nhiÓm trïng ®­êng h« hÊp chñ yÕu ë c¸c phßng håi søc vµ phßng mæ, truyÒn bÖnh theo ®­êng kh«ng khÝ, dông cô trî gióp h« hÊp - PhÕ cÇu (Pneumonie): g©y viªm phæi (50% ng­êi mang vi khuÈn nµy kh«ng cã triÖu chøng l©m sµng), truyÒn bÖnh theo ®­êng kh«ng khÝ 3. 6. Bèn lo¹i chÝnh cña nhiÔm trïng bÖnh viÖn: NhiÔm trïng trong bÖnh viÖn th­êng g©y hËu qu¶ nÆng nÒ. T­ liÖu c¬ quan cøu trî céng ®ång 1984 (Paris) nªu mét dÉn chøng cã 527.000 bÖnh nh©n nhËp viÖn th× cã tíi 15.000 ® 25.000 nhiÔm trïng trong bÖnh viªn vµ hËu qu¶ lµ 500 ® 200 ng­êi chÕt. HiÖn nay t¹i Mü cø 20 bÖnh nh©n nhËp viÖn th× cã mét bÖnh nh©n nhiÔm trïng bÖnh viÖn (5%) vµ cã kho¶ng 2 triÖu bÖnh nh©n nhiÔm trïng bÖnh viÖn mçi n¨m, chi phÝ ®iÒu trÞ cho nã mÊt kho¶ng 4,5 tû ®« la Mü/n¨m Theo ®iÒu tra n¨m 2001 t¹i BÖnh viÖn B¹ch mai, tû lÖ nhiÔm trïng bÖnh viÖn t¹i ViÖt Nam hiÖn nay kho¶ng 6.8% tøc cø 15 bÖnh nh©n nhËp viÖn th× cã 1 bÖnh nh©n m¾c nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn. C¸c lo¹i nhiÔm khuÈn chÝnh th­êng gÆp lµ: - NhiÔm trïng ®­êng tiÕt niÖu: th­êng gÆp ë khoa håi søc tÝch cùc, lo¹i nµy chiÕm kho¶ng 50% lc¸c nhiÔm trïng trong bÖnh viÖn, nã kh¸ng víi nhiÒu kh¸ng sinh vµ cã thÓ lµ ®iÓm xuÊt ph¸t cña nhiÔm trïng m¸u. - NhiÔm trïng phæi: hay nhiÔm trïng ®­êng h« hÊp d­íi 18%. Th­êng gÆp ë khoa håi søc tÝch cùc. Lo¹i nhiÔm trïng bÖnh viÖn nµy míi cã gÇn ®©y, chñ yÕu do kü thuËt, hç trî h« hÊp vµ m¸y ®iÒu hoµ vi khÝ hËu. - NhiÔm trïng vÕt mæ: chiÕm 17% c¸c nhiÔm trïng trong bÖnh viÖn. VÕt mæ t¹o ra mét ®­êng thuËn lîi cho vi trïng x©m nhËp vµo c¬ thÓ. Gi¸m s¸t nhiÔm trïng c¸c vÕt mæ lµ mét trong nh÷ng viÖc ­u tiªn cña héi ®ång chèng nhiÔm trïng trong bÖnh viÖn. C¸c vÕt mæ ®­îc xÕp lo¹i theo nguy c¬ l©y nhiÔm - ph¶i ®Æt ra nh÷ng néi quy vÒ qu¶n lý c¸c b¨ng g¹c vµ ®¸nh gi¸ ®Òu ®Æn. - NhiÔm trïng huyÕt: chiÕm 15% c¸c nhiÔm trïng bÖnh viÖn, th­êng gÆp ë bÖnh nh©n truyÒn m¸u, läc m¸u. Ng­êi ta ph©n lµm hai lo¹i nhiÔm trïng huyÕt: NhiÔm trïng huyÕt tõ æ ®­îc x¸c minh, nhiÔm trïng huyÕt tiªn ph¸t. 3.6. Nh÷ng biÖn ph¸p phßng chèng c¸c bÖnh nhiÔm trïng trong bÖnh viÖn. 3.6.1. Dù phßng c¬ b¶n cho mäi bÖnh nh©n ChØ ®Þnh Kh«ng biÕt t×nh tr¹ng nhiÔm khuÈn cña bÖnh nh©n t¹i thêi ®iÓm nhËp viÖn ¸p dông dù phßng c¬ b¶n ®Ó gi¶m nguy c¬ nhiÔm khuÈn tõ c¶ ë nh÷ng bÖnh nh©n biÕt vµ kh«ng biÕt lµ nguån nhiÔm khuÈn (tiÕp xóc qua bÖnh nh©n hoÆc m«i tr­êng, qua c¸c giät nhá hoÆc kh«ng khÝ) §­îc thùc hiÖn trong tÊt c¶ c¸c c¬ së y tÕ Vai trß cña dù phßng c¬ b¶n trong c¸c c¬ së y tÕ C¬ së h¹ tÇng rÊt cÇn thiÕt ®Ó ng¨n chÆn sù lan truyÒn trong giai ®o¹n sím cña vô dÞch. Nguyªn t¾c “kh«ng lµm tæn h¹i” ®Õn bÖnh nh©n ThÓ hiÖn ý thøc vµ tr¸ch nhiÖm cña nh©n viªn y tÕ Gióp nh©n viªn y tÕ hµnh nghÒ ngay c¶ trong c¸c ®iÒu kiÖn khã kh¨n, vÝ dô: bÖnh dÞch, sù bïng næ dÞch Ph¹m vi kh«ng chØ ë mét sè bÖnh viÖn, mµ ë mäi bÖnh viÖn, ®Õn mäi ng­êi. Dù phßng c¬ b¶n lµ biÖn ph¸p cã hiÖu qu¶ kinh tÕ C¸c biÖn ph¸p dù phßng c¬ b¶n cho mäi bÖnh nh©n VÖ sinh bµn tay Sö dông thÝch hîp ph­¬ng tiÖn phßng hé c¸ nh©n B¶o ®¶m thu gom chÊt th¶i thÝch hîp (nh­ hép ®ùng vËt s¾c nhän an toµn, kim tiªm, b¬m tiªm) Lau, lo¹i bá ngay dÞch/m¸u bÞ trµn §¶m b¶o c¸c dông cô ch¨m sãc bÖnh nh©n ®îc lo¹i bá, khö khuÈn hoÆc tiÖt khuÈn gi÷a mçi bÖnh nh©n 3.6.2. Dù phßng tiÕp xóc: ChØ ®Þnh Cã tiÕp xóc víi c¸c bÖnh dÔ l©y trong bÖnh viÖn nh­ Tiªu ch¶y, nhiÔm khuÈn tiªu ho¸, tæn th­¬ng da C¸c biÖn ph¸p dù phßng tiÕp xóc Buång riªng cho mçi bÖnh nh©n (nÕu thÝch hîp) §i g¨ng khi vµo phßng, mÆc ¸o choµng khi tiÕp xóc víi bÖnh nh©n, bÒ mÆt, vËt liÖu bÞ nhiÔm khuÈn Röa tay tr­íc vµ sau khi tiÕp xóc víi bÖnh nh©n, vµ khi rêi buång bÖnh. H¹n chÕ bÖnh nh©n ra ngoµi buång bÖnh Lµm s¹ch, khö khuÈn vµ tiÖt khuÈn dông cô vµ m«i tr­êng thÝch hîp 3.6.3. Dù phßng qua c¸c giät nhá ChØ ®Þnh §èi víi c¸c giät nhá cã kÝch thøc >5micromÐt phßng c¸c bÖnh nh­ viªm mµng n·o, b¹ch hÇu... C¸c biÖn ph¸p dù phßng qua c¸c giät nhá Bè trÝ buång riªng cho mçi bÖnh nh©n (nÕu cã thÓ) KhÈu trang cho nh©n viªn y tÕ H¹n chÕ di chuyÓn bÖnh nh©n, bÖnh nh©n ®eo khÈu trang ngo¹i khoa khi rêi buång bÖnh 3.6.4. Dù phßng qua ®­êng kh«ng khÝ ChØ ®Þnh: §èi víi c¸c mÇm bÖnh cã kÝch th­íc <5micromet phßng c¸c bÖnh nh­ lao, sëi, thuû ®Ëu C¸c biÖn ph¸p dù phßng qua ®­êng kh«ng khÝ Bè trÝ buång riªng cã th«ng khÝ thÝch hîp (¸p lùc ©m nÕu cã thÓ), ®ãng cöa, trao ®æi khÝ >6 lÇn trong mét giê, tho¸t khÝ ra ngoµi tõ èng dÉn Sö dông khÈu trang cã ®é läc cao khi ë trong buång bÖnh (vÝ dô lo¹i N95) BÖnh nh©n lu«n ë trong buång bÖnh KÕt luËn VÖ sinh bÖnh viÖn lµ mét yÕu tè quan träng trong c«ng t¸c ®iÒu trÞ bÖnh viÖn. Néi dung c«ng t¸c vÖ sinh bÖnh viÖn rÊt phøc t¹p, ®ßi hái ý thøc tr¸ch nhiÖm cao c¸c ng­êi l·nh ®¹o, nh©n viªn y tÕ còng nh­ sù ®Çu t­ thÝch ®¸ng cña Nhµ n­íc, ý thøc cña nh©n d©n. VÖ sinh bÖnh viÖn tèt gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo viÖc n©ng cao chÊt l­îng bÖnh viÖn. C©u hái l­îng gi¸ T¹i sao l¹i ph¶i vÖ sinh bÖnh viÖn? VÖ sinh bÖnh viÖn cÇn cã nh÷ng yªu cÇu chÝnh g×? NhiÔm trïng bÖnh viÖn lµ g×? Nguån gèc, ph­¬ng thøc l©y truyÒn nhiÔm trïng bÖnh viÖn? C¸c lo¹i nhiÔm trïng bÖnh viÖn chÝnh hiÖn nay ë ViÖt Nam? C¸c biÖn ph¸p dù phßng nhiÔm trïng trong bÖnh viÖn? Tµi liÖu tham kh¶o Bé m«n VÖ sinh dÞch tÔ (1997), VÖ sinh m«i tr­êng dÞch tÔ, tËp I Bé y tÕ, tr­êng c¸n bé qu¶n lý y tÕ (1999), Qu¶n lý bÖnh viÖn, Nhµ xuÊt b¶n y häc LuËt b¶o vÖ m«i tr­êng, Nhµ xuÊt b¶n khoa häc Kü thuËt, 1994 Bé Y tÕ (1997), Qui chÕ bÖnh viÖn