Tích hợp với Lí luận văn học (tích hợp dọc):
Nhắc lại những truyện cổ tích ở lớp 6, hệ
thống hóa những tri thức về thể loại truyện cổ
tích (khái niệm, phân loại, đặc điểm về cốt
truyện, nhân vật, lời kể).
- Chương trình Ngữ văn 6 với 3 truyện cổ
tích Việt Nam: Sọ Dừa, Thạch Sanh, Em bé
thông minh.
- Truyện cổ tích gồm 3 loại: Truyện cổ tích
loài vật, truyện cổ tích thần kì, truyện cổ tích
sinh hoạt.
- Truyện cổ tích thần kì thường có yếu tố
hoang đường, thể hiện ước mơ cháy bỏng của
nhân dân lao động về hạnh phúc gia đình, về
lẽ công bằng xã hội, về sự chiến thắng của cái
thiện đối với cái ác, cái tốt đối với cái xấu.
Cốt truyện thường gồm 5 thành phần: Phần
trình bày giới thiệu tình huống có mâu thuẫn
dẫn đến sự kiện.Thắt nút là sự kiện xảy ra báo
hiệu một thay đổi chứa đựng những nguy cơ,
dẫn đến sự kiện khác. Phát triển là chuỗi sự
kiện xảy ra tiếp theo sau thắt nút cho đến đỉnh
điểm. Đỉnh điểm (cao trào) là sự kiện đánh
dấu mâu thuẫn gay gắt đến mức bùng nổ. Mở
nút là sự giải quyết mâu thuẫn. Sau mở nút
thường là hết truyện.
Trong truyện Tấm Cám, đoạn giới thiệu hoàn
cảnh của Tấm là phần trình bày. Sự kiện Tấm
lừa lấy giỏ tép của Tấm là thắt nút. Các sự
kiện Tấm nuôi cá bống, bống bị giết,chôn
xương cá. đều là sự phát triển. Tấm trở về
với Vua là đỉnh điểm. Cám và mẹ chết là mở
nút. Đây là mô hình truyện khép kín. Còn cốt
truyện trong tác phẩm hiện đại không nhất
thiết có đủ các thành phần và tuân theo trật tự
cố định.
Nhân vật không mang tính cá thể mà mang
tính đại diện cho một loại người nào đó trong
xã hội.
6 trang |
Chia sẻ: yendt2356 | Lượt xem: 464 | Lượt tải: 0
Bạn đang xem nội dung tài liệu Về một cách dạy truyện cổ tích "Tấm cám" theo hướng tích hợp, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Nguyễn Thị Kim Dung Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 98(10): 147 - 152
147
VỀ MỘT CÁCH DẠY TRUYỆN CỔ TÍCH "TẤM CÁM"
THEO HƯỚNG TÍCH HỢP
Nguyễn Thị Kim Dung*
Trường Trung học phổ thông Ngô Quyền – Thái Nguyên
TÓM TẮT
Dạy học theo hướng tích hợp là một trong những xu hướng được vận dụng trong dạy học Ngữ văn
ở trường phổ thông. Ở trung học cơ sở, vận dụng tích hợp trong dạy học văn thực hiện dễ dàng và
thuận lợi hơn rất nhiều so với ở trung học phổ thông (THPT). Bởi vì, chương trình và sách giáo
khoa đã có sự sắp xếp theo hướng tích hợp cho cả ba bộ phận của môn Ngữ văn (Đọc văn bản,
Tiếng Việt và Làm văn). Nhằm thể hiện tinh thần đổi mới dạy học theo hướng tích hợp, chúng tôi
đưa ra cách dạy truyện cổ tích Tấm Cám. Với định hướng dạy học và thiết kế trên, sau khi tiến
hành dạy thử nghiệm đối chứng đã tạo ra được hiệu quả rõ rệt.
Từ khóa: hướng tích hợp, Tấm Cám, dạy học Ngữ văn
VẤN ĐỀ DẠY HỌC TÍCH HỢP TRONG
MÔN NGỮ VĂN*
Trước đây (từ năm 2002 về trước) môn văn
trong trường phổ thông bậc trung học gồm 3
phân môn: văn học, tiếng Việt và làm văn.
Mỗi phân phân môn có chương trình và sách
giáo khoa riêng. Từ khi đổi mới chương trình
giáo dục phổ thông (2002 - 2003) thì môn
Văn – tiếng Việt được gọi là môn Ngữ Văn, với
tinh thần dạy học tích hợp trong 3 bộ phận.
Có hai hướng tích hợp chủ yếu trong môn
Ngữ văn: Tích hợp ngang và tích hợp dọc.
Tích hợp ngang là gắn kết nội dung kiến
thức và kỹ năng giữa Văn học – Tiếng Việt -
Làm văn. Tích hợp dọc là gắn kết kiến thức
đã học trước với kiến thức đang học. Tất cả
đều hướng tới hình thành ở học sinh năng
lực đọc văn và làm văn để vận dụng vào
cuộc sống thực tiễn.
Dạy học theo hướng tích hợp là một trong
những xu hướng được vận dụng trong dạy
học Ngữ văn ở trường phổ thông. Ở trung
học cơ sở, vận dụng tích hợp trong dạy học
văn thực hiện dễ dàng và thuận lợi hơn rất
nhiều so với ở trung học phổ thông (THPT).
Bởi vì, chương trình và sách giáo khoa đã có
sự sắp xếp theo hướng tích hợp cho cả ba bộ
phận của môn Ngữ văn (Đọc văn bản, Tiếng
Việt và Làm văn).
*
Tel:
Ở THPT, vấn đề tích hợp phức tạp và khó
khăn hơn rất nhiều vì nội dung kiến thức của
Văn học, Tiếng Việt, Làm văn ở THPT được
sắp xếp theo hệ thống khoa học của nó. Ở
phần Văn học thì sắp xếp theo hai tiêu chí:
Lịch sử văn học và thể loại, ví dụ:VHDG-
>VH Trung đại->Văn học hiện đại->Văn học
đương đại, trong đó văn học dân gian lại sắp
xếp theo loại thể: Sử thi->truyền thuyết->cổ
tích->Truyện cười->Ca dao...Phần Tiếng Việt
không đi lại hệ thống ngữ pháp như THCS
mà chỉ tập trung dạy học những vấn đề như
giao tiếp ngôn ngữ, văn bản, đặc điểm ngôn
ngữ nói và ngôn ngữ viết, các loại phong
cách. Những vấn đề học sinh đã học ở THCS
về từ và câu về cơ bản không học lại, khi cần
thiết có điều kiện chỉ ôn tập và nâng cao dưới
hình thức thực hành. Phần Làm văn ở THCS
đã học về 6 loại văn bản, lên THPT coi như
đã xong phần lí thuyết chủ yếu là ôn tập, hệ
thống hóa và nâng cao thêm các kiến thức và
kĩ năng của học sinh. Như vậy là rất khó khăn
cho việc tích hợp ngang vì tìm những điểm
đồng quy là rất khó.Theo quan điểm tích hợp,
dạy truyện cổ tích trong SGK Ngữ văn 10
nằm trong hệ thống truyện dân gian. Trong
khi đó thì Tiếng Việt và Làm văn hầu như
không liên quan gì. Đấy là chưa kể vấn đề
tích hợp liên môn, dạy truyện cổ tích thì tích
hợp văn hóa như thế nào?
Từ thực trạng trên, chúng tôi đã suy nghĩ và
mạnh dạn đưa ra đây hướng khai thác một tác
phẩm cụ thể trong SGK Ngữ văn 10 theo hương
tích hợp để trao đổi với các đồng nghiệp.
Nguyễn Thị Kim Dung Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 98(10): 147 - 152
148
THIẾT KẾ BÀI HỌC “TẤM CÁM” THEO
HƯỚNG TÍCH HỢP
Đặc điểm văn bản và định hướng dạy học
văn bản:
Văn bản này là một văn bản tự sự - một
truyện cổ tích thần kì rất tiêu biểu cho thể
loại: Truyện Tấm Cám. Đây là một kiểu
truyện rất phổ biến trong truyện cổ tích Việt
Nam và thế giới.
Về mặt thể loại, tác phẩm truyện gồm 3 yếu tố:
Cốt truyện, nhân vật và lời kể. Cốt truyện là
hệ thống các sự kiện, ở "Tấm Cám " gồm các
sự kiện về hai chặng đời của nhân vật Tấm.
Chặng đời sống với hai mẹ con Cám với
những đày ải độc ác của hai mẹ con Cám,
nhưng nhờ Bụt giúp đỡ nên trở thành hoàng
hậu. Và chặng đời sau khi chết với những đấu
tranh quyết liệt với mẹ con Cám để giành lại
hạnh phúc.
Câu truyện đó được kể với những lời kể giản
dị, ngắn gọn, dễ nhớ, dễ thuộc:" Tấm và Cám
là hai chị em cùng cha khác mẹ. Mẹ Tấm chết
từ hồi Tấm mới biết đi..."lối kể ấy cùng với
những yếu tố kì ảo đã tạo nên giá trị nghệ
thuật đặc sắc của tác phẩm.
Bằng câu chuyện trên, người bình dân xưa
bày tỏ ước mơ của họ về hôn nhân hạnh
phúc, về công bằng xã hội (cái thiện phải
thắng cái ác).
Đưa học sinh lớp 10 THPTđến với truyện cổ
tích Tấm Cám với những định hướng dạy học
tích hợp, cho nên nội dung bài học và phương
pháp dạy học phải điều chỉnh chút ít so với
giờ học thông thường.
Bài học sẽ gồm 2 nội dung chính:
-Thâm nhập vào hình tượng nhân vật Tấm
ở hai chặng của cuộc đời cô với hệ thống
những sự kiện và chi tiết hấp dẫn, được kể
bằng những lời kể giản dị, trong sáng, dân dã
(tiếp cận tác phẩm từ đặc trưng thể loại : cốt
truyện, nhân vật, lời kể).
- Sau đó khai thác các yếu tố có thể tích hợp
được từ văn bản truyện cổ tích Tấm Cám:
Tích hợp văn hóa bao gồm những nét văn
hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam:
- Tục thờ cúng tổ tiên (Tấm về cúng giỗ cha).
- Tục mời trầu (bà cụ hàng nước mời trầu
nhà vua).
- Trang phục của người phụ nữ Việt Nam xưa
trong ngày thường và đi lễ hội (cái yếm đỏ và
bộ đồ đi trẩy hội của Tấm).
- Hội hè đình đám đông vui (nhà vua mở hội
tuyển người vào cung)
-Triết lí dân gian về sự công bằng xã hội: ở
hiền gặp lành, ác giả ác báo, trời có mắt...
Tích hợp ngang:
- Từ văn bản truyện Tấm Cám giúp học sinh
học tập về xây dựng cốt truyện gồm 5 thành
phần (trình bày-thắt nút-phát triển-đỉnh điểm-
mở nút) và học tập về lời kể ngắn gọn, giản
dị, giàu chất dân dã , cách tóm tắt văn bản tự sự,
cách chọn sự việc, chi tiết tiêu biểu (Làm văn).
- Từ văn bản Tấm Cám có thể giúp học sinh
luyện tập về nghĩa của từ, về phong cách
ngôn ngữ sinh hoạt...(Tiếng Vịêt).
Tích hợp dọc:
- Nhắc lại những truyện cổ tích ở lớp 6, hệ
thống hóa những tri thức về thể loại truyện cổ
tích (khái niệm, phân loại, đặc điểm về cốt
truyện, nhân vật, lời kể). Cốt truyện thường
gồm 5 thành phần; nhân vật không mang tính
cá thể mà mang tính đại diện cho một loại
người nào đó trong xã hội; lời kể gồm kể, tả,
đối thoại...(Lí luận văn học)
TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
Hoạt động 1:Đọc văn bản và nói về tính phổ
biến của truyện cổ tích Tấm Cám:
Đọc văn bản: GV cho học sinh đọc diễn cảm
toàn bộ văn bản để đánh thức trí tưởng tượng
và xúc cảm của học sinh với số phận nhân vật
Tấm trong" thế giới cổ tích"
Truyện Tấm Cám thuộc loại truyện cổ tích
thần kì.
Là truyện cổ tích quen thuộc và phổ biển nhất
của Việt Nam và thế giới. Theo thống kê của
nữ sĩ người Anh, trên thế giới có 564 kiểu
truyện Tấm Cám. Ở Việt Nam có 30 kiểu
truyện Tấm Cám, tiêu biểu là nhất là Ý Uởi-Ý
Noọng của người Thái.
Nguyễn Thị Kim Dung Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 98(10): 147 - 152
149
Cô Tấm đã đi vào đời sống văn hóa của nhân
dân Việt Nam từ bao đời. Số phận cô được
nhân dân cảm thông và chia sẻ, để rồi từ trong
truyện cổ tích cô bước vào cuộc đời, vào thơ,
ca, nhạc, họa...
Hoạt động 2: Thâm nhập vào hình tượng
nhân vật Tấm
Tấm bị mẹ con Cám đày đọa và sát hại:
Gợi dẫn 1: Trong những năm tháng sống
chung với mẹ con Cám, cô bé mồ côi Tấm đã
trải qua mấy lần bị đày đọa và sát hại? Tấm
phản ứng như thế nào trước sự hành hạ của mẹ
con Cám và Bụt đã giúp đỡ Tấm như thế nào?
Yêu cầu: HS phải trả lời bằng nhắc lại lời kể
trong văn bản ở SGK.
Lần 1: Tấm bị Cám "trút hết tôm tép vào giỏ
của mình và về trước mất rồi".
- Phản ứng của Tấm: "Tấm ngồi xuống bờ
ruộng, bưng mặt khóc nức nở"
- Bụt hiện lên bảo Tấm đem con cá bống về
thả xuống giếng nuôi nó theo cách: "mỗi bữa
đáng ăn ba bát thì con ăn hai, còn một đem
cho bống. Mỗi lần cho ăn con nhớ gọi: Bống
bống bang bang..."
Lần 2: Mẹ con Cám "bắt cá bống đem về
làm thịt"
- Phản ứng của Tấm: "ăn xong, Tấm lại đem
cơm cho bống... không thấy bống đâu cả ...
Tấm bưng mặt khóc òa".
- Bụt hiện lên bày cho Tấm: "nhặt xương nó,
kiếm lấy bốn cái lọ mà đựng, rồi đem chôn ở
bốn chân giường".
Lần 3:Mẹ con Cám không cho Tấm đi trẩy
hội: "lấy một đấu gạo trộn với đấu thóc" bắt
Tấm nhặt.
- Phản ứng của Tấm: "Tấm bực mình, tủi thân
òa lên khóc"
- Bụt hiện lên "sai một đàn chim sẻ xuống
nhặt giúp" rồi lại bảo Tấm "đào bốn cái lọ ở
chân giường lên thì sẽ có quần áo mặc".
Lần 4: Mẹ con Cám sát hại Tấm .
- Phản ứng của Tấm: "Tấm vâng lời, trèo lên
cây... Thấy cây rung mạnh,Tấm hỏi, mụ trả
lời: - Dì đuổi kiến cho con đấy mà."
- Tấm chết, mụ dì ghẻ "lột hết quần áo của
Tấm mặc vào cho Cám.."
Quả là cái ác đã hiện hình qua mẹ con Cám.
Mâu thuẫn này thể hiện sự xung đột trong gia
đình thời cổ. Song chủ yếu là mâu thuẫn giữa
cái thiện và cái ác trong xã hội.
Mỗi khi Tấm khóc là Bụt lại xuất hiện để an
ủi và giúp đỡ cô: Tấm mất yếm đào Bụt cho
cá bống, Tấm mất cá bống Bụt cho hy vọng
đổi đời, Tấm không được đi xem hội, Bụt
cho chim sẻ đến giúp và đưa Tấm đến đỉnh
cao hạnh phúc: Tấm trở thành hoàng hậu.
Bụt là nhân vật tôn giáo, nhưng đã được dân
gian hóa để trở thành ông lão hiền lành ,tốt
bụng để giúp đỡ những người bất hạnh. Đây
là yếu tố thần kì thường có trong truyện cổ
tích (Thần, Tiên, Bụt..) Nhân vật Bụt thường
đóng vai trò thúc đẩy sự phát triển của cốt
truyện và thể hiện thái độ, tình cảm của nhân
dân đối với những người bất hạnh; thể hiện
ước mơ về hạnh phúc và công bằng xã hội
(HS so sánh các truyện cổ tích đã học như: Sọ
Dừa, Thạch Sanh..)
Sau khi chết, Tấm hóa thân trở về đấu
tranh giành lại hạnh phúc:
Gợi dẫn 2: Từ một cô gái mồ côi, Tấm trở
thành hoàng hậu. Mẹ con Cám còn thực hiện
những dã tâm nào nữa? Lần này, Tấm có bị
động và yếu ớt như trước nữa không?
Yêu cầu:
Theo quy luật sáng tạo của truyện cổ tích thần
kì, tiến trình mới lại diễn ra theo kết cấu đặc
trưng của truyện cổ tích: Tấm trở thành hoàng
hậu với cuộc sống hạnh phúc. Mẹ con Cám đã
giết Tấm và Tấm đã hóa thân trở về để đấu
tranh giành lại hạnh phúc.
Hóa thân lần 1: Hóa thành chim vàng anh:
- Tấm chết, hóa thành chim vàng anh quấn
quýt bên vua, hót mắng Cám:
"Giặt áo chồng tao
Thì giặt cho sạch..."
- Cám "vừa lo sợ, vừa tức giận"
Hóa thân lần 2: Hóa thành cây xoan đào:
- Vàng anh bị giết, "Chỗ chôn lông chim mọc
lên cây xoan đào thật đẹp" tỏa bóng mát cho
vua nằm.
- Cám "không nói ra nhưng trong lòng ghen
lồng ghen lộn".
Nguyễn Thị Kim Dung Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 98(10): 147 - 152
150
Hóa thân lần 3: Hóa thành khung cửi:
-Xoan đào bị chặt, hóa thành khung cửi, mỗi
khi Cám dệt vải khung cửi kêu:
"Cót ca cót két,
Lấy tranh chồng chị
Chị khoét mắt ra"
-Cám "sởn cả tóc gáy không dám dệt nữa".
Hóa thân lần 4: Hóa thành quả thị:
- Khung cửi bị đốt, đống tro bên đường mọc
lên cây thị, có một quả duy nhất chín vàng.
Từ quả thị Tấm bước ra "trở thành cô Tấm
xinh đẹp."
- "Cám thấy Tấm xinh đẹp hơn xưa, sinh lòng
ghen ghét.."
Như vậy ở chặng thứ hai này, mâu thuẫn giữa
Tấm và mẹ con Cám không hề giảm mà ngày
càng gay gắt quyết liệt. Đây không còn là
mâu thuẫn gia đình mà đã phát triển thành
xung đột mất còn mang tính xã hội. Mẹ con
Cám tìm đủ mọi cách truy đuổi hòng tiêu diệt
bằng được Tấm để độc chiếm ngôi vị hoàng
hậu, trọn đời hưởng vinh hoa phú quý.
Sự phản ứng mạnh mẽ và quyết liệt của Tấm:
Ở chặng thứ 2 này khác hẳn với trước. Một cô
Tấm hiền lành, yếu ớt vừa ngã xuống thì một
cô Tấm mạnh mẽ, quyết liệt đã sống dậy, trở
về với cuộc đời để đòi hạnh phúc. Sau mỗi
lần bị giết, bị chết, bị chặt, bị đốt Tấm đều
không chết, đều tìm cách hóa thân sang kiếp
khác, vật khác, đều tìm cách mắng rủa tố cáo
tội ác cướp chồng, giết chị của Cám.
Gợi dẫn 3: Những lần hóa thân trở về đấu
tranh giành lại hạnh phúc của Tấm trong "thế
giới cổ tích" có ý nghĩa như thế nào??
Yêu cầu:
- Những vật hóa thân cũng đều là những yếu
tố kì ảo. Song nó khác hẳn yếu tố kì ảo như
ông Bụt ở phần đầu truyện. Ở phần đầu, Bụt
hiện lên mỗi lẫn Tấm khóc. Ở đây Tấm không
hề khóc, không thấy có sự xuất hiện của Bụt.
Tấm phải tự mình giành và giữ hạnh phúc.
- Tác giả dân gian gửi gắm quan niệm: Mỗi
người phải tự mình đấu tranh chống lại cái ác
để giành và giữ lấy hạnh phúc của mình, có
như vậy hạnh phúc mới bền chặt.
Chi tiết kết thúc truyện Tấm Cám
Gợi dẫn 4: Em có suy nghĩ gì về chi tiết Tấm
trả thù, kết truyện?
- Đây là ý kiến còn gây nhiều băn khoăn,
chưa thống nhất. Nhiều người cho rằng làm
như vậy là thỏa đáng, trừng phạt như vậy
hoặc nặng hơn vẫn phù hợp nhưng cũng
không ít người cho rằng làm như thế là độc ác
không phù hợp với bản chất và tính cách của
Tấm. Có người còn cho rằng cách xử trí của
Thạch Sanh hay hơn, đẹp hơn, phù hợp với
truyền thống khoan hồng, độ lượng của nhân
dân ta hơn cách làm của Tấm.
- Ý kiến của em như thế nào? (HS tiếp tục
suy nghĩ)
Hoạt động 3: Thực hiện dạy học tích hợp:
Gợi dẫn 5: Từ văn bản truyện cổ tích Tấm
Cám, em có được những hiểu biết gì về văn
hóa, về Làm văn, về Tiếng Việt, về Lí luận
văn học?
Yêu cầu:
Tích hợp văn hóa: Những nét văn hóa truyền
thống của dân tộc Việt Nam:
- Tục thờ cúng tổ tiên (Tấm về cúng giỗ cha).
- Tục mời trầu (bà cụ hàng nước mời trầu nhà
vua). Nhờ miếng trầu têm cánh phượng mà
nhà vua nhận ra người vợ đảm đang khéo léo
của mình. Miếng trầu là hình ảnh quen thuộc
trong đời sống văn hóa gắn với phong tục hôn
nhân. Nhận trầu và ăn trầu là nhận lời giao
ước, kết đôi:
+ Miếng trầu nên dâu nhà người.
+ Miếng trầu ăn ngọt như đường
Đã ăn lấy của phải thương lấy người.
Vì vậy miếng trầu mang ý nghĩa giao duyên
không thể không có mặt trong sự hội ngộ giữa
nhà vua và Tấm.
- Trang phục của người phụ nữ Việt Nam xưa
trong ngày thường và đi lễ hội (cái yếm đỏ và
bộ đồ đi trẩy hội của Tấm).
- Hội hè đình đám đông vui (nhà vua mở hội
tuyển người vào cung)
- Triết lí dân gian về sự công bằng xã hội: ở
hiền gặp lành, ác giả ác báo, trời có mắt... Sự
hóa thân trở về với cuộc đời của Tấm phản
Nguyễn Thị Kim Dung Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 98(10): 147 - 152
151
ánh ước mơ "ở hiền gặp lành"của nhân dân
điều đó cũng thể hiện quan niệm và ước mơ
hết sức thực tế về hạnh phúc của người lao
động. Họ không tìm hạnh phúc ở cõi thần tiên
cực lạc nào khác mà tìm giữ hạnh phúc ở
ngay chính cõi trần này.Phần lớn các truyện
cổ tích thần kì thường có kết cấu phổ biến
nhân vật chính thường trải qua những hoạn
nạn, thử thách, cuối cùng sẽ được hưởng
hạnh phúc.
Tích hợp với Làm văn và Tiếng Việt (tích
hợp ngang):
- Từ văn bản truyện Tấm Cám giúp học sinh
học tập về xây dựng cốt truyện gồm 5 thành
phần (trình bày-thắt nút-phát triển-đỉnh điểm-
mở nút) và học tập về lời kể ngắn gọn, giản
dị, giàu chất dân dã , cách tóm tắt văn bản tự sự,
cách chọn sự việc, chi tiết tiêu biểu (Làm văn).
- Từ văn bản Tấm Cám có thể giúp học sinh
luyện tập về nghĩa của từ, về phong cách
ngôn ngữ sinh hoạt...(Tiếng Việt).
Tích hợp với Lí luận văn học (tích hợp dọc):
Nhắc lại những truyện cổ tích ở lớp 6, hệ
thống hóa những tri thức về thể loại truyện cổ
tích (khái niệm, phân loại, đặc điểm về cốt
truyện, nhân vật, lời kể).
- Chương trình Ngữ văn 6 với 3 truyện cổ
tích Việt Nam: Sọ Dừa, Thạch Sanh, Em bé
thông minh.
- Truyện cổ tích gồm 3 loại: Truyện cổ tích
loài vật, truyện cổ tích thần kì, truyện cổ tích
sinh hoạt.
- Truyện cổ tích thần kì thường có yếu tố
hoang đường, thể hiện ước mơ cháy bỏng của
nhân dân lao động về hạnh phúc gia đình, về
lẽ công bằng xã hội, về sự chiến thắng của cái
thiện đối với cái ác, cái tốt đối với cái xấu...
Cốt truyện thường gồm 5 thành phần: Phần
trình bày giới thiệu tình huống có mâu thuẫn
dẫn đến sự kiện.Thắt nút là sự kiện xảy ra báo
hiệu một thay đổi chứa đựng những nguy cơ,
dẫn đến sự kiện khác. Phát triển là chuỗi sự
kiện xảy ra tiếp theo sau thắt nút cho đến đỉnh
điểm. Đỉnh điểm (cao trào) là sự kiện đánh
dấu mâu thuẫn gay gắt đến mức bùng nổ. Mở
nút là sự giải quyết mâu thuẫn. Sau mở nút
thường là hết truyện.
Trong truyện Tấm Cám, đoạn giới thiệu hoàn
cảnh của Tấm là phần trình bày. Sự kiện Tấm
lừa lấy giỏ tép của Tấm là thắt nút. Các sự
kiện Tấm nuôi cá bống, bống bị giết,chôn
xương cá... đều là sự phát triển. Tấm trở về
với Vua là đỉnh điểm. Cám và mẹ chết là mở
nút. Đây là mô hình truyện khép kín. Còn cốt
truyện trong tác phẩm hiện đại không nhất
thiết có đủ các thành phần và tuân theo trật tự
cố định.
Nhân vật không mang tính cá thể mà mang
tính đại diện cho một loại người nào đó trong
xã hội.
Lời kể gồm kể, tả, đối thoại.
KẾT LUẬN
Với định hướng dạy học và thiết kế trên đây,
sau khi tiến hành dạy thực nghiệm đối chứng,
tôi thấy có hiệu quả rõ rệt. Đặc biệt thể hiện
được tinh thần của sự đổi mới. Từ văn bản
truyện cổ tích Tấm Cám, học sinh đã biết phối
hợp những tri thức gần gũi, có quan hệ với
nhau, phối hợp với nhau để tạo nên kết quả
học tập cao nhất.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1]. Hoàng Hữu Bội (2005), Thiết kế dạy học Ngữ
văn theo hướng tích hợp, (4 cuốn: lớp 6, lớp 7, lớp
8, lớp 9), Nxb Giáo dục, Hà Nội.
[2]. Trương Dĩnh (2006), Thiết kế dạy học Ngữ văn
10 theo hướng tích hợp, Nxb Giáo dục, Hà Nội).
[3]. Nguyễn Thanh Hùng (2009), “Tích hợp trong
dạy học Ngữ văn”, Tạp chí Giáo dục, số 6, 2009.
[4]. Xavier Roegiers (1996), Khoa sư phạm tích
hợp hay làm thế nào để phát triển các năng lực ở
nhà trường (Tài liệu dịch), Nxb Giáo dục, Hà Nội.
Nguyễn Thị Kim Dung Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 98(10): 147 - 152
152
SUMMARY
THE WAY TO TEACH “TAM CAM” FAIRY TALE
IN THE INTERGRATED ORIENTATION
Nguyen Thi Kim Dung*
Ngo Quyen High School – Thai Nguyen
Teaching oriented integration is one of the tends to be applied in teaching Literature in high
school. In secondary education, integrated use in teaching writing made easy and much more
convenient than in secondary schools (high schools). Because the program and textbook
arrangement in the direction of integration for all three parts of language arts (reading text,
Vietnamese and Make text). In order to express the spirit of innovation based learning integrated
approach; we provide a way to teach “Tam Cam” fairy tales. With a teaching orientation and
design, after conducting teaching trials, we have created remarkably effective.
Key words: intergrated orientation, Tam Cam, teaching Literature
Ngày nhận bài: 05/9/2012, ngày phản biện: 20/9/2012, ngày duyệt đăng:12/11/2012
*
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- brief_36383_39976_42201392235147_7902_2052139.pdf