Tiểu luận Tốt nghiệp trường cao đẳng nội vụ - Văn thư lưu trữ

h viªn trong ®ång ph¹m. N¨ng lùc tr¸ch nhiÖm h×nh sù vµ ®é tuæi theo luËt ®Þnh ®­îc quy ®Þnh trong §iÒu 13 vµ §iÒu 12 cu¶ Bé LuËt H×nh Sù. Cô thÓ nh­ sau: “ §iÒu 12. Tuæi chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù 1. Ng­êi tõ ®ñ 16 tuæi trë lªn ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù vÒ mäi téi ph¹m. 2. Ng­êi tõ ®ñ 14 tuæi trë lªn, nh­ng ch­a ®ñ 16 tuæi ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù vÒ téi ph¹m rÊt nghiªm träng do cè ý hoÆc téi ph¹m ®Æc biÖt nghiªm träng. §iÒu 13. T×nh tr¹ng kh«ng cã n¨ng lùc tr¸ch nhiÖm h×nh sù 1. Ng­êi thùc hiÖn hµnh vi nguy hiÓm cho x· héi trong khi ®ang m¾c bÖnh t©m thÇn hoÆc mét bÖnh kh¸c lµm mÊt kh¶ n¨ng nhËn thøc hoÆc kh¶ n¨ng ®iÒu khiÓn hµnh vi cña m×nh, th× kh«ng ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù; ®èi víi ng­êi nµy, ph¶i ¸p dông biÖn ph¸p b¾t buéc ch÷a bÖnh. 2. Ng­êi ph¹m téi trong khi cã n¨ng lùc tr¸ch nhiÖm h×nh sù, nh­ng ®· l©m vµo t×nh tr¹ng quy ®Þnh t¹i kho¶n 1 §iÒu nµy tr­íc khi bÞ kÕt ¸n, th× còng ®­îc ¸p dông biÖn ph¸p b¾t buéc ch÷a bÖnh. Sau khi khái bÖnh, ng­êi ®ã cã thÓ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù.” - Thø hai: Téi ph¹m ®­îc thùc hiÖn d­íi h×nh thøc §ång ph¹m ph¶i lµ mét téi ph¹m ®éc lËp. Mét téi ph¹m ®éc lËp lµ mét téi ph¹m cô thÓ cã ®ñ c¸c dÊu hiÖu ®­îc quy ®Þnh trong cÊu thµnh téi ph¹m. Nh÷ng ng­êi tham gia téi ph¹m ®­îc quy ®Þnh d­íi h×nh thøc ®ång ph¹m ph¶i cã nh÷ng hµnh vi ®ñ c¸c yÕu tè cÊu thµnh téi ph¹m ®éc lËp ®ã. Hµnh vi cña nh÷ng ng­êi nµy cã thÓ lµ hµnh vi trùc tiÕp thùc hiÖn téi ph¹m hoÆc cã thÓ lµ hµnh vi kh¸c gióp cho viÖc thùc hiÖn téi ph¹m ®­îc thuËn lîi nh­ hµnh vi thiÕt kÕ cho viÖc thùc hiÖn téi ph¹m, v¹ch kÕ ho¹ch, ®éng viªn nh÷ng ng­êi tham gia kh¸c, gióp vÒ vËt chÊt hoÆc tinh thÇn cho ng­êi thùc hiÖn téi ph¹m nh÷ng hµnh vi nµy cã thÓ ®­îc thÓ hiÖn b»ng hµnh ®éng nh­ng còng cã thÓ thùc hiÖn b»ng kh«ng hµnh ®éng, nh­ng gi¸n tiÕp gióp cho ng­êi kh¸c thùc hiÖn ®­îc téi ph¹m theo dù ®Þnh ®· v¹ch ra ban ®Çu. Nh÷ng hµnh vi thùc hiÖn téi ph¹m d­íi h×nh thøc ®ång ph¹m cã thÓ b¾t ®Çu ngay tõ ®Çu, cã thÓ tham gia khi téi ph¹m xÈy ra. Nh÷ng ®iÓm c¬ b¶n ®Ó x¸c ®Þnh hµnh vi cña mçi ng­êi trong ®ång ph¹m ®Òu t¹o ®iÒu kiÖn cho hµnh vi cña ng­êi kh¸c cïng thùc hiÖn mét téi ph¹m. */. Nh÷ng ng­êi trong §ång Ph¹m cã chung hµnh ®éng vµ h­íng tíi mäi kÕt qu¶ chung. Do téi ph¹m ®­îc thùc hiÖn d­íi h×nh thøc §ång Ph¹m ph¶i do tõ hai hoÆc nhiÒu ng­êi trë lªn, cho nªn nh÷ng ng­êi thùc hiÖn téi ph¹m d­íi h×nh thøc §ång Ph¹m ph¶i cã chung hµnh ®éng. Chung hµnh ®éng trong viÖc thùc hiÖn téi ph¹m d­íi h×nh thøc §ång Ph¹m ®­îc thÓ hiÖn ë chç hµnh vi cña mçi ng­êi cã mèi quan hÖ qua l¹i lÉn nhau gi÷a tæng thÓ c¸c hµnh vi ph¹m téi, hµnh vi cña ng­êi nµy t¹o nªn nh÷ng kh¶ n¨ng thuËn lîi cho hµnh vi cña ng­êi kh¸c, hµnh vi cña mçi ng­êi gãp thµnh ho¹t ®éng chung cña c¶ nhãm trong viÖc thùc hiÖn téi ph¹m. Trong thùc tÕ cã nhiÒu h×nh thøc ®ång ph¹m kh¸c nhau, cã lo¹i ®­îc thùc hiÖn d­íi h×nh thøc céng ®ång ®Ó hµnh ®éng. Cã nghÜa r»ng tÊt c¶ mäi ng­êi trong ho¹t ®éng téi ph¹m ®Òu gi÷ vai trß lµ ng­êi thùc hµnh, trong lo¹i ®ång ph¹m nµy hµnh vi cña mçi ng­êi ®Òu cã ®ñ c¸c yÕu tè cÊu thµnh téi ph¹m. VÝ dô: Trong mét vô ¸n cè ý g©y th­¬ng tÝch, tÊt c¶ nh÷ng ng­êi tham gia tÊn c«ng n¹n nh©n nh­ ®Êm, ®¸ g©y nªn th­¬ng tÝch cho ng­êi bÞ h¹i. Ng­îc l¹i cã h×nh thøc ®ång ph¹m d­íi d¹ng ph©n c«ng vai trß, mçi thµnh viªn trong ®ång ph¹m lµm mét viÖc nhÊt ®Þnh vµ chØ cã ng­êi thùc hµnh míi trùc tiÕp thùc hiÖn téi ph¹m. Nh­ vËy nÕu t¸ch riªng hµnh vi cña tÊt c¶ c¸c thµnh viªn nãi trªn th× kh«ng ®ñ c¸c yÕu tè cÊu thµnh téi ph¹m. Nh­ vËy ®ång ph¹m h×nh thøc nµy, hµnh vi cña mçi ng­êi t¹o thµnh hµnh vi chung cña c¶ nhãm vµ ®¹t mét kÕt qu¶ chung trong thùc hiÖn téi ph¹m. HËu qu¶ téi ph¹m ®­îc thùc hiÖn d­íi h×nh thøc ®ång ph¹m lµ kÕt qu¶ chung cña c¸c hµnh vi cña mçi ng­êi trong ®ång ph¹m. §iÒu ®ã cã nghÜa r»ng hµnh vi riªng biÖt cña mçi ng­êi cã mèi quan hÖ nh©n qu¶ víi hËu qu¶ chung cña téi ph¹m ®­îc thùc hiÖn d­íi h×nh thøc ®ång ph¹m. ThÕ nh­ng, hµnh vi cña mçi ng­êi trong ®ång ph¹m cã møc ®é ¶nh h­ëng kh¸c nhau ®èi víi hËu qu¶ cña téi ph¹m, song hµnh vi cña ng­êi thùc hµnh lµ nguyªn nh©n trùc tiÕp ph¸t sinh hËu qu¶. Nh÷ng hµnh vi cña ng­êi ®ång ph¹m kh¸c hæ trî cho hµnh vi cña ng­êi thùc hµnh ®Ó ng­êi thùc hµnh g©y ra hËu qu¶ cña téi ph¹m nh­ : Hµnh vi cung cÊp c«ng cô, ph­¬ng tiÖn, cung cÊp th«ng tin vÒ thêi gian ho¹t ®éng cña n¹n nh©n, t¹o ra c¸c thêi c¬ cho viÖc thùc hiÖn c¸c téi ph¹m. ChÝnh v× vËy hµnh vi cña ng­êi kh¸c trong ®ång ph¹m (Hµnh vi cña ng­êi tæ chøc, ng­êi xói giôc, ng­êi gióp søc), ph¶i xÈy ra tr­íc hµnh vi cña ng­êi trùc tiÕp thùc hiÖn téi ph¹m. Riªng hµnh vi cña ng­êi gióp søc cã thÓ xÈy ra ®ång thêi hoÆc xÈy ra sau khi cã hµnh vi thùc hiÖn téi ph¹m cña ng­êi thùc hµnh. VÝ dô nh­ hµnh vi che dÊu ng­êi thùc hµnh sau khi téi ph¹m ®­îc thùc hiÖn nh­ng nãi chung tÊt c¶ c¸c hµnh vi cña nh÷ng ng­êi trong ®ång ph¹m ®Òu lµ nguyªn nh©n tæng hîp g©y ra hËu qu¶. 2.2/. §iÒu kiÖn vÒ chñ quan. VÒ ®iÒu kiÖn chñ quan §ång Ph¹m ®ßi hái nh÷ng ng­êi cïng thùc hiÖn téi ph¹m ®Òu cã lçi cè ý (tøc lµ ph¶i cã sù liªn kÕt vÒ mÆt chñ quan gi÷a nh÷ng ng­êi trong ®ång ph¹m). Ngoµi ra ®èi víi nh÷ng téi ph¹m cã dÊu hiÖu môc ®Ých ph¹m téi lµ dÊu hiÖu b¾t buéc, §ång ph¹m ®ßi hái nh÷ng ng­êi cïng thùc hiÖn ph¶i cã cïng môc ®Ých ph¹m téi ®ã. *DÊu hiÖu lçi. Khi thùc hiÖn hµnh vi nguy hiÓm cho x· héi, mçi ng­êi §«ng ph¹m kh«ng chØ cè ý víi hµnh vi cña m×nh mµ cßn biÕt vµ mong muèn sù cè ý tham gia cña nh÷ng ng­êi ®ång ph¹m kh¸c. Lçi cè ý trong ®ång ph¹m ®­îc thÓ hiÖn trªn hai mÆt nh­ sau: + VÒ lý trÝ: §­îc hiÓu lµ cïng lý trÝ gi÷a nh÷ng ng­êi trong ®ång ph¹m khi tho¶ m·n c¸c ®iÒu kiÖn sau: - Mçi ng­êi trong ®ång ph¹m ®Òu biÕt hµnh vi cña m×nh lµ nguy hiÓm cho x· héi vµ ®Òu biÕt ng­êi kh¸c còng cã hµnh vi nguy hiÓm cho x· héi cïng víi m×nh. - Mçi ng­êi trong ®ång ph¹m ph¶i thÊy tr­íc hËu qu¶ cña hµnh vi cña m×nh còng nh­ hËu qu¶ chung cña téi ph¹m mµ hä tham gia thùc hiÖn. Mçi thµnh viªn ®Òu cè ý thùc hiÖn hµnh vi nguy hiÓm cho x· héi cña m×nh. Hä ®Òu nhËn thøc ®­îc hµnh vi cña m×nh lµ hµnh vi nguy hiÓm cho x· héi, cã thÓ g©y nªn hËu qu¶ nguy hiÓm cho x· héi, nh­ng mçi ng­êi ®Òu cè t×nh thùc hiÖn vµ mong muèn hËu qu¶ xÈy ra. Mçi thµnh viªn trong ®ång ph¹m ®Òu thÊy tr­íc hËu qu¶ nguy hiÓm cho x· héi cã thÓ xÈy ra vµ mong muèn cho hËu qu¶ xÈy ra hoÆc cã ý thøc bá mÆc cho hËu qu¶ xÈy ra. + VÒ ý chÝ: §­îc hiÓu lµ cïng ý trÝ gi÷a nh÷ng ng­êi trong ®ång ph¹m khi tho¶ m·n c¸c ®iÒu kiÖn sau: - Gi÷a nh÷ng ng­êi ®ång ph¹m cïng mong muèn cã sù liªn kÕt cña c¸c hµnh vi. - Gi÷a nh÷ng ng­êi ®ång ph¹m cïng mong muèn hoÆc cïng cã ý thøc bá mÆc cho hËu qu¶ chung ph¸t sinh. Mçi thµnh viªn trong ®ång ph¹m ®Òu biÕt hµnh vi cña ng­êi kh¸c còng lµ cè ý tøc lµ biÕt ®­îc hµnh vi cña ng­êi kh¸c cïng thùc hiÖn víi m×nh ®Òu lµ hµnh vi nguy hiÓm cho x· héi. Mçi thµnh viªn trong ®ång ph¹m ®Òu mong muèn sù cè ý cña nh÷ng ng­êi ®ång ph¹m kh¸c ®Ó t¹o nªn søc m¹nh chung cho ho¹t ®éng cña c¶ nhãm. Trong ®a sè c¸c tr­êng hîp, nh÷ng ng­êi ®ång ph¹m trong viÖc thùc hiÖn téi ph¹m ®Òu mong muèn cho hËu qu¶ xÈy ra nªn hä rÊt tÝch cùc thùc hiÖn hµnh vi cña m×nh. * §éng c¬ môc ®Ých trong ®ång ph¹m. Do téi ph¹m ®­îc thùc hiÖn d­íi h×nh thøc ®ång ph¹m lu«n cã sù cè ý cña nh÷ng ng­êi thùc hiÖn téi ph¹m cho nªn mçi ng­êi tham gia thùc hiÖn téi ph¹m ®Òu cã ®éng c¬, môc ®Ých ph¹m téi. §éng c¬ môc ®Ých cña ng­êi tham gia thùc hiÖn téi ph¹m d­íi h×nh thøc ®ång ph¹m cã thÓ trïng hoÆc cã thÓ kh¸c nhau. §iÒu ®ã kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn viÖc x¸c ®Þnh téi danh còng nh­ x¸c ®Þnh tÝnh chÊt ®ång ph¹m cña hä trong viÖc thùc hiÖn téi ph¹m. Tuy nhiªn trong LuËt h×nh sù cã mét sè téi ph¹m cã dÊu hiÖu chung môc ®Ých cña nh÷ng ng­êi ®ång ph¹m lµ b¾t buéc. Chung môc ®Ých ®­îc thÓ hiÖn ë chæ tÊt c¶ nh÷ng ng­êi trong ®ång ph¹m ®Òu h­íng tíi mét môc ®Ých hoÆc thµnh viªn trong ®ång ph¹m biÕt râ vµ tiÕp nhËn môc ®Ých cña nh÷ng ng­êi ®ång ph¹m kh¸c. Tãm l¹i: §ång ph¹m lµ tr­êng hîp cã tõ hai ng­êi trë lªn cã ®ñ n¨ng lùc tr¸ch nhiÖm h×nh sù cïng cè ý thùc hiÖn mét téi ph¹m. §Ó x¸c ®Þnh ®ång ph¹m cÇn ph¶i dùa vµo c¸c ®iÒu kiÖn kh¸ch quan vµ ®iÒu kiÖn chñ quan ®­îc thÓ hiÖn trong mçi thµnh viªn tham gia thùc hiÖn d­íi h×nh thøc ®ång ph¹m cã ý nghÜa quan träng trong viÖc ®¸nh gi¸ tÝnh chÊt, møc ®é ph¹m téi cña téi ph¹m còng nh­ cña mçi ng­êi tham gia thùc hiÖn téi ph¹m. Ch­¬ng 2: C¸c lo¹i ng­êi trong ®ång ph¹m. Trong ®ång ph¹m cã bèn lo¹i ng­êi sau ®©y: 1. Ng­êi thùc hµnh. Ng­êi thùc hµnh lµ ng­êi trùc tiÕp thùc hiÖn téi ph¹m. Ng­êi trùc tiÕp thùc hiÖn téi ph¹m lµ ng­êi tù m×nh thùc hiÖn téi ph¹m hoÆc th«ng qua c¸c hµnh vi cña ng­êi kh«ng ®ñ n¨ng lùc tr¸ch nhiÖm h×nh sù hoÆc kh«ng ®ñ ®é tuæi ®Ó hä thùc hiÖn téi ph¹m. Nh­ vËy ng­êi thùc hiÖn cã hai lo¹i: - Thø nhÊt : Ng­êi thùc hµnh tù m×nh thùc hiÖn téi ph¹m lµ ng­êi trùc tiÕp thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c hµnh vi ®­îc quy ®Þnh trong cÊu thµnh téi ph¹m. Sù tù m×nh nµy cã thÓ ®­îc thùc hiÖn trùc tiÕp b»ng hµnh vi cña ng­êi ph¹m téi nh­ sö dông ch©n, tay hoÆc cã thÓ thùc hiÖn c¸c hµnh vi ph¹m téi th«ng qua sù hç trî cña c¸c lo¹i c«ng cô, ph­¬ng tiÖn kh¸c nhau. Mét téi ph¹m cã thÓ cã mét ng­êi thùc hµnh hoÆc cã thÓ nhiÒu ng­êi thùc hµnh. Trong tr­êng hîp cã mét ng­êi thùc hµnh th× ng­êi thùc hµnh ®ã thÓ hiÖn hÕt c¸c hµnh vi ®­îc quy ®Þnh trong cÊu thµnh téi ph¹m. Trong tr­êng hîp cã nhiÒu ng­êi thùc hµnh b»ng nhiÒu hµnh vi th× kh«ng nhÊt thiÕt mçi ng­êi ph¶i thùc hiÖn trän vÑn tÊt c¶ c¸c hµnh vi trong cÊu thµnh téi ph¹m mµ mçi ng­êi chØ cÇn thùc hiÖn mét phÇn cña hµnh vi nµy ®­îc quy ®Þnh trong cÊu thµnh téi ph¹m. Nh­ng tæng hîp hµnh vi cña nh÷ng ng­êi ®ång ph¹m tho¶ m·n c¸c dÊu hiÖu trong cÊu thµnh téi ph¹m. - Thø hai : Ng­êi thùc hµnh thùc hiÖn hµnh vi ph¹m téi th«ng qua nh÷ng ng­êi kh«ng ®ñ n¨ng lùc tr¸ch nhiÖm h×nh sù . Tøc lµ ng­êi thùc hµnh kh«ng tù m×nh trùc tiÕp thùc hiÖn hµnh vi kh¸ch quan mµ cã hµnh vi t¸c ®éng ®Õn ng­êi kh¸c ®Ó ng­êi nµy trùc tiÕp thùc hiÖn hµnh vi kh¸ch quan. Nh÷ng ng­êi bÞ t¸c ®éng lµ ng­êi trùc tiÕp thùc hiÖn hµnh vi kh¸ch quan hä kh«ng ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù. Chóng thuéc c¸c tr­êng hîp phæ biÕn sau: + Do hä kh«ng cã n¨ng lùc tr¸ch nhiÖm h×nh sù. Ng­êi thùc hµnh thùc hiÖn hµnh vi ph¹m téi th«ng qua nh÷ng ng­êi kh«ng ®ñ n¨ng lùc tr¸ch nhiÖm h×nh sù. Lµ tr­êng hîp ng­êi thùc hiÖn kh«ng trùc tiÕp tù m×nh thùc hiÖn hµnh vi ph¹m téi nh­ng ng­êi thùc hµnh trong tr­êng hîp nµy cã hµnh vi t¸c ®éng ®Õn ng­êi kh«ng ®ñ n¨ng lùc tr¸ch nhiÖm h×nh sù theo LuËt H×nh sù quy ®Þnh ®Ó nh÷ng ng­êi nµy thùc hiÖn hµnh vi ph¹m téi. VÝ dô thuª em bÐ 13 tuæi ®­a thuèc phiÖn qua biªn giíi. + Hä kh«ng cã lçi hoÆc chØ cã lçi v« ý. Trong thùc tÕ xÈy ra c¸c tr­êng hîp ng­êi kh«ng cã lçi trong viÖc thùc hiÖn hµnh vi nguy hiÓm cho x· héi v× sai lÇm, hoÆc bÞ lõa dèi, hoÆc bÞ ng­êi kh¸c c­ìng bøc vÒ thÓ chÊt mµ ph¶i thùc hiÖn hµnh vi ®ã th× b¶n th©n hä còng kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù. VÝ dô tr­êng hîp göi quµ trong ®ã cã thuèc phiÖn mµ ng­êi vËn chuyÓn kh«ng biÕt ®ã lµ thuèc phiÖn. + Hä bÞ c­ìng bøc vÒ tinh thÇn trong tr­êng hîp ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù. Nh­ vËy trong tr­êng hîp nµy, ng­êi thùc hµnh thùc hiÖn hµnh vi ph¹m téi mang ®Æc tÝnh gi¸n tiÕp t¸c ®éng vµo quan hÖ x· héi ®­îc LuËt h×nh sù b¶o vÖ. Nh­ng hä vÉn ®­îc coi lµ ng­êi tù m×nh thùc hiÖn hµnh vi ph¹m téi v× ®· sö dông ng­êi kh«ng ®ñ n¨ng lùc tr¸ch nhiÖm h×nh sù thùc hiÖn hµnh vi ph¹m téi thay m×nh. Khi x¸c ®Þnh ng­êi thùc hiÖn trong ®ång ph¹m cÇn x¸c ®Þnh ®¶m b¶o ®óng c¸c ®iÒu kiÖn sau ®©y: - Ng­êi thùc hµnh ph¶i ®ñ ®iÒu kiÖn cña mét chñ thÓ cña téi ph¹m trong viÖc thùc hiÖn hµnh vi ph¹m téi. Tuú theo quy ®Þnh cña LuËt H×nh sù trong tõng téi ph¹m chñ thÓ nµo th× ng­êi thùc hµnh ph¶i mang dÊu hiÖu cña chñ thÓ ®ã. - Hµnh vi ph¹m téi cña ng­êi thùc hµnh cã ý nghÜa trong viÖc x¸c ®Þnh ®óng tÝnh chÊt møc ®é nguy hiÓm cña téi ph¹m. Do vËy trong téi ph¹m ®­îc thùc hiÖn d­íi h×nh thøc ®ång ph¹m th× cÇn thiÕt x¸c lËp hµnh vi ph¹m téi cña ng­êi thùc hµnh ®Ó x¸c ®Þnh møc ®é ph¹m téi cña nh÷ng ng­êi ®ång ph¹m kh¸c. 2. Ng­êi tæ chøc. Ng­êi tæ chøc ®­îc quy ®Þnh t¹i Kho¶n 2, §iÒu 20 Bé luËt h×nh sù 1999 bao gåm 3 lo¹i ng­êi nh­ sau: - Ng­êi chñ m­u: lµ ng­êi chñ ®éng vÒ mÆt tinh thÇn g©y ra viÖc thùc hiÖn téi ph¹m, lµ ng­êi cã s¸ng kiÕn thµnh lËp tæ chøc ph¹m téi, ng­êi ®­a ra ph­¬ng h­íng, c¸ch thøc thùc hiÖn téi ph¹m, tæ chøc l«i kÐo nh÷ng kÎ kh¸c tham gia vµo viÖc thùc hiÖn téi ph¹m. Ng­êi chñ m­u cã thÓ tham gia hoÆc cã thÓ kh«ng tham gia vµo viÖc thµnh lËp tæ chøc. - Ng­êi cÇm ®Çu: Lµ ng­êi ®øng ra thµnh lËp c¸c b¨ng nhãm ph¹m téi hoÆc cã hµnh vi tham gia vµo viÖc so¹n th¶o kÕ ho¹ch, ph©n c«ng giao tr¸ch nhiÖm cho ®ång bän. Ng­êi cÇm ®Çu lµ ng­êi ®øng ®Çu tæ chøc ph¹m téi, ng­êi ®øng ra thµnh lËp c¸c b¨ng, æ nhãm hoÆc tham gia so¹n th¶o kÕ ho¹ch, ®«n ®èc ®iÒu khiÓn mäi ho¹t ®éng cña tæ chøc. Ng­êi cÇm ®Çu bao giê còng ®øng trong tæ chøc ®Ó chØ ®¹o mäi ho¹t ®éng cña tæ chøc téi ph¹m. - Ng­êi chØ huy: Lµ ng­êi trùc tiÕp ®iÒu khiÓn ho¹t ®éng cña c¸c b¨ng nhãm ph¹m téi, lµ ng­êi ®iÒu khiÓn trùc tiÕp viÖc thùc hiÖn téi ph¹m cña nh÷ng ng­êi tham gia trong ®ång ph¹m, ng­êi chØ huy gi÷ vai trß ®«n ®èc nh÷ng ng­êi ®ång ph¹m kh¸c thùc hiÖn kÕ ho¹ch ph¹m téi ®· ®Æt ra. Trong c¸c lo¹i ng­êi tæ chøc th× ng­êi chñ m­u gi÷ vai trß quan träng nhÊt, tÝnh nguy hiÓm cña ng­êi chñ m­u thÓ hiÖn ë chç v¹ch ra ph­¬ng h­íng ho¹t ®éng téi ph¹m vµ c¸ch thøc ®Ó ph¸t triÓn, x©y dùng tæ chøc ph¹m téi. ChÝnh vai trß cña ng­êi chñ m­u nh­ vËy cho nªn ng­êi chñ m­u th­êng lµ ng­êi cã kinh nghiÖm trong viÖc thùc hiÖn téi ph¹m vµ ®èi phã víi ho¹t ®éng cña c¬ quan ®iÒu tra kh¸m ph¸ téi ph¹m. Trong thùc tÕ ng­êi chñ m­u, ng­êi cÇm ®Çu, ng­êi chØ huy cã thÓ ®­îc t¸ch riªng nh­ng còng cã thÓ thèng nhÊt trong mét ng­êi. Mét ng­êi võa lµ ng­êi chñ m­u, cÇm ®Çu chØ huy, ®iÒu ®ã phô thuéc vµo tÝnh chÊt cña téi ph¹m vµ sè l­îng ng­êi tham gia trong ®ång ph¹m. Tãm l¹i, trong mèi quan hÖ víi nh÷ng ng­êi ®ång ph¹m kh¸c, ng­êi tæ chøc lµ ng­êi gi÷ vai trß thµnh lËp nhãm ®ång ph¹m hoÆc ®iÒu khiÓn ho¹t ®éng cña nhãm ®ã. Ng­êi thµnh lËp lµ ng­êi ®· ®Ò x­íng viÖc thiÕt lËp nhãm ®ång ph¹m hoÆc chØ lµ ng­êi ®· thùc hiÖn viÖc ®Ò x­íng ®ã nh­ rñ rª, l«i kÐo ng­êi kh¸c tham gia vµo nhãm ®ång ph¹m, thiÕt lËp c¸c mèi liªn hÖ tæ chøc gi÷a nh÷ng ng­êi ®ång ph¹m víi nhau. - Ng­êi ®iÒu khiÓn ho¹t ®éng cña nhãm ®ång ph¹m bao gåm nh÷ng ng­êi gi÷ vai trß ®iÒu khiÓn ho¹t ®éng chung cña toµn nhãm nh­ v¹ch ph­¬ng h­íng ho¹t ®éng, v¹ch c¸c kÕ ho¹ch thùc hiÖn, ph©n c«ng vai trß, nhiÖm vô cho nh÷ng ng­êi ®ång ph¹m kh¸c. - Nh÷ng ng­êi chØ gi÷ vai trß trùc tiÕp ®iÒu khiÓn viÖc thùc hiÖn vô viÖc ph¹m téi cô thÓ cña nhãm ®ång ph¹m. Víi vai trß nh­ vËy ng­êi tæ chøc lu«n lu«n ®­îc coi lµ ng­êi cã hµnh vi nguy hiÓm nhÊt trong vô ®ång ph¹m. Do vËy trong nguyªn t¾c xö lý ®­îc quy ®Þnh ë §iÒu 3 Bé luËt H×nh sù ng­êi chñ m­u cÇm ®Çu chØ huy ®· bÞ coi lµ lo¹i ®èi t­îng cÇn ph¶i nghiªm trÞ. 3. Ng­êi xói giôc. Ng­êi xói giôc lµ ng­êi dô dç, kÝch ®éng, thóc ®Èy ng­êi kh¸c thùc hiÖn téi ph¹m. Ng­êi xói giôc cã 2 ®Æc ®iÓm sau: - T¸c ®éng ®Õn t­ t­ëng ng­êi kh¸c b»ng thñ ®o¹n kÝch ®éng, dô dç thóc ®Èy khiÕn ng­êi nµy h×nh thµnh ý ®Þnh ph¹m téi. Sù kÝch ®éng dô dç thóc ®Èy ng­êi kh¸c thùc hiÖn téi ph¹m ®­îc thÓ hiÖn ë chæ ng­êi xói giôc cã hµnh vi t¸c ®éng mang ®Õn t­ t­ëng, ý chÝ cña ng­êi kh¸c lµm ng­êi kh¸c tõ ch­a cã ý ®Þnh ph¹m téi, hoÆc ng­êi ®ang chÇn chõ trong viÖc thùc hiÖn téi ph¹m ®i ®Õn n¶y sinh ý ®Þnh ph¹m téi vµ ®i ®Õn thùc hiÖn téi ph¹m hoÆc quyÕt t©m thùc hiÖn téi ph¹m ®Õn cïng. ChÝnh v× vËy ng­êi xói giôc lu«n ®­îc thùc hiÖn b»ng hµnh ®éng cô thÓ. §Ó x¸c ®Þnh vai trß cña ng­êi xói giôc víi hµnh vi thùc hiÖn téi ph¹m cña ng­êi thùc hµnh cÇn x¸c lËp quan hÖ nh©n qu¶. Mèi quan hÖ nh©n qu¶ ®­îc thÓ hiÖn ë chæ chÝnh hµnh vi xói giôc ®· dÉn ®Õn hµnh vi thùc hiÖn téi ph¹m, hµnh vi xói giôc xÈy ra tr­íc hµnh vi thùc hiÖn téi ph¹m x¶y ra sau. - Hµnh vi xói giôc ph¶i nh»m vµo mét, mét sè ng­êi cô thÓ vµ ph¶i nh»m g©y ra viÖc thùc hiÖn mét téi ph¹m nhÊt ®Þnh. Nh÷ng ®Æc ®iÓm cña hµnh vi xói giôc th­êng lµ thÓ hiÖn b»ng lêi nãi, b»ng c¸c thñ ®o¹n kh¸c nhau nh­ kÝch ®éng, c­ìng Ðp lõa phØnh, nh­ng hµnh vi xói giôc ph¶i h­íng vµo mét téi ph¹m cô thÓ, h­íng vµo mét sè ng­êi nhÊt ®Þnh ®Ó hä ®i ®Õn thùc hiÖn hµnh vi trong cÊu thµnh téi ph¹m cô thÓ. Nh­ng ng­êi xói giôc còng cã thÓ chØ cã t¸c ®éng thóc ®Èy ng­êi kh¸c thùc hiÖn ý ®Þnh ph¹m téi ®· cã. Ng­êi xói giôc còng cã thÓ cïng tham gia vµo viÖc ph¹m téi nh­ng còng cã thÓ kh«ng. Trong vô ¸n cô thÓ viÖc nghiªn cøu c¸c thñ ®o¹n cña ng­êi xói giôc lµ cÇn thiÕt, mét mÆt ®Ó x¸c ®Þnh lµ chÝnh nh÷ng biÖn ph¸p Êy ®· t¸c ®éng ®Õn ng­êi bÞ xói giôc, ®­a ng­êi nµy ®Õn chæ ph¹m téi. MÆt kh¸c còng ®Ó thÊy lµ ng­êi bÞ xói giôc tuy cã bÞ thóc ®Èy nh­ng ®· tù ý m×nh ph¹m téi. Hµnh vi xói giôc ph¶i trùc tiÕp nghÜa lµ kÎ xói giôc ph¶i nh»m vµo mét hoÆc mét sè ng­êi nhÊt ®Þnh. ViÖc kªu gäi h« hµo mµ kh«ng h­íng tíi nh÷ng ng­êi x¸c ®Þnh th× kh«ng ph¶i hµnh vi xói giôc. Hµnh vi xói giôc ph¶i cô thÓ nghÜa lµ ph¶i nh»m g©y ra viÖc thùc hiÖn téi ph¹m nhÊt ®Þnh viÖc truyÒn b¸, phæ biÕn, gieo r¾c nh÷ng t­ t­ëng xÊu cho mät ng­êi hoÆc mét sè ng­êi vµ khiÕn nh÷ng ng­êi nµy ®i vµo con ®­êng ph¹m téi còng kh«ng ph¶i lµ hµnh vi xói giôc trong ®ång ph¹m mµ chØ cã thÓ cÊu thµnh téi ®éc lËp kh¸c nh­ téi dô dç, Ðp buéc. VÒ mÆt chñ quan cÇn x¸c ®Þnh ng­êi xói giôc cã ý ®Þnh râ rµng thóc ®Èy ng­êi kh¸c ph¹m téi. Nh÷ng ng­êi cã lêi nãi hoÆc viÖc lµm cã thÓ g©y ¶nh h­ëng ®Õn viÖc ph¹m téi cña ng­êi kh¸c nh­ng kh«ng cã ý ®Þnh thóc ®Èy ng­êi nµy ph¹m téi th× còng kh«ng ph¶i lµ ng­êi xói giôc. Hµnh vi xói giôc cã møc ®é nghiªm träng kh¸c nhau tuú b¶n chÊt cña ng­êi xói giôc vµ ng­êi bÞ xói giôc còng nh­ tuú mèi quan hÖ gi÷a hä víi nhau. Lîi dông chøc vô quyÒn h¹n, t«n gi¸o, tÝn nguìng, sù nhÑ d¹ cña ng­êi ch­a thµnh niªn thóc ®Èy hä ph¹m téi lµ nh÷ng tr­êng hîp nghiªm träng. 4. Ng­êi gióp søc. Ng­êi gióp søc lµ ng­êi t¹o ®iÒu kiÖn vÒ vËt chÊt hoÆc tinh thÇn cho viÖc thùc hiÖn téi ph¹m. Ng­êi gióp søc cã 2 d¹ng nh­ sau: - Gióp søc vÒ vËt chÊt: Lµ d¹ng cung cÊp c«ng cô, ph­¬ng tiÖn cho ng­êi kh¸c sö dông ®Ó thùc hiÖn téi ph¹m. - Gióp søc vÒ tinh thÇn: Nh­ chØ dÉn, gãp ý kiÕn, cung cÊp t×nh h×nh hoÆc høa hÑn tr­íc sÏ che giÊu téi ph¹m hoÆc høa hÑn tr­íc sÏ tiªu thô tang vËt. Hµnh vi cña ng­êi gióp søc lµ t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc thùc hiÖn téi ph¹m. Nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®ã bao gåm cung cÊp c¸c c«ng cô ph­¬ng tiÖn dïng vµo viÖc thùc hiÖn téi ph¹m. Cung cÊp c¸c th«ng tin cÇn thiÕt liªn quan ®Õn téi ph¹m ®Þnh ph¹m, chØ dÉn gãp ý kiÕn cho viÖc thùc hiÖn téi ph¹m ®­îc thuËn lîi. Do vËy cã thÓ lµ tr­êng hîp cña nh÷ng ng­êi cã nghÜa vô ph¸p lý ph¶i hµnh ®éng nh­ng ®· cè ý kh«ng hµnh ®éng vµ qua ®ã ®· lo¹i trõ trë ng¹i kh¸ch quan ng¨n c¶n viÖc thùc hiÖn téi ph¹m cña ng­êi trùc tiÕp thùc hiÖn téi ph¹m t¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi ®ã cã thÓ thùc hiÖn hoÆc tiÕp tôc thùc hiÖn téi ph¹m ®­îc ®Õn cïng. VÝ dô: A khi ®ang lµm nhiÖm vô b¶o vÖ ®· ph¸t hiÖn ra B lµ b¹n m×nh ®ang mang tµi s¶n võa lÊy ®­îc trong kho cña c¬ quan ra khái khu vùc c¬ quan nh­ng ®· kh«ng b¾t gi÷ mµ ®Ó cho B tiÕp tôc thùc hiÖn hµnh vi ®ã. D¹ng gióp søc ®Æc biÖt ®· ®­îc thùc tiÔn xÐt xö tõ tr­íc ®Õn nay thõa nhËn vµ coi lµ d¹ng gióp søc b»ng lêi hõa hÑn tr­íc sÏ che dÊu ng­êi ph¹m téi, che dÊu c¸c tang vËt chøng hoÆc sÎ tiªu thô c¸c ®å vËt, tµi s¶n do ph¹m téi mµ cã sau khi téi ph¹m ®· thùc hiÖn xong. Lêi høa hÑn tr­íc cña ng­êi gióp søc tuy kh«ng t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi cô thÓ nh­ng còng cã nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc vµo qu¸ tr×nh thùc hiÖn téi ph¹m, cñng cè thªm lßng tin, t¹o sù yªn t©m cho ng­êi thùc hµnh khi thùc hiÖn hµnh vi ph¹m téi. Sùc t¸c ®éng nµy thÓ hiÖn ë chæ ®· còng cè ý ®Þnh ph¹m téi, còng cè quyÕt t©m ph¹m téi hoÆc quyÕt t©m ph¹m téi ®Õn cïng cña ng­êi trùc tiÕp thùc hiÖn téi ph¹m. Hµnh vi thùc hiÖn téi ph¹m cã thÓ x¶y ra hay kh«ng x¶y ra, cã thÓ tiÕp tôc x¶y ra hay dõng l¹i ®Òu cã thÓ phô thuéc vµo lêi høa hÑn cña ng­êi gióp søc. ChÝnh do cã sù t¸c ®éng tinh thÇn nh­ vËy mµ LuËt h×nh sù ViÖt Nam ®· coi hµnh vi høa hÑn còng lµ d¹ng gióp søc tinh thÇn, ng­êi høa hÑn còng lµ ®ång ph¹m víi vai trß lµ ng­êi gióp søc. Lêi høa hÑn cña ng­êi gióp søc cã thÓ xÈy ra tr­íc khi qu¸ tr×nh thùc hiÖn téi ph¹m b¾t ®Çu nh­ng còng cã thÓ xÈy ra khi qu¸ tr×nh ®ã ®ang diÔn ra, nÕu hµnh vi gióp søc x¶y ra sau khi téi ph¹m ®· hoµn thµnh thi ng­êi gióp søc ®ã kh«ng ph¶i lµ ®ång ph¹m gióp søc trong vô ¸n ®ã mµ hµnh vi ®ã cã thÓ cÊu thµnh téi che dÊu téi ph¹m hoÆc téi tiªu thô ®å vËt tµi s¶n do ng­êi kh¸c ph¹m téi mµ cã . Hµnh vi gióp søc th­êng ®­îc thùc hiÖn tr­íc khi ng­êi thùc hµnh b¾t tay vµo hµnh ®éng ph¹m téi nh­ng còng cã nh÷ng tr­êng hîp ng­êi gióp søc tham gia khi téi ph¹m ®ang tiÕn hµnh. Hµnh vi høa hÑn, bµn b¹c, gãp ý cña ng­êi gióp søc cã thÓ nhÇm lÉn víi hµnh vi xói giôc, ng­êi gióp søc kh¸c ng­êi xói giôc ë chæ hµnh vi gióp søc kh«ng cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh trong viÖc kÝch ®éng ng­êi kh¸c ph¹m téi thùc hiÖn téi ph¹m . Mµ hä chØ gióp ng­êi kh¸c vèn ®· cã ý ®Þnh ph¹m téi thªm ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó thùc hiÖn téi ph¹m hoÆc yªn t©m h¬n khi thùc hiÖn téi ph¹m. Tãm l¹i qua sù ph©n tÝch trªn th× LuËt h×nh sù ViÖt Nam hiÖn nay chØ quy ®Þnh bèn lo¹i ng­êi ®ång ph¹m, ®ã lµ: ng­êi thùc hµnh, ng­êi tæ chøc, ng­êi xói giôc, ng­êi gióp søc. Nh­ vËy ®èi víi tr­êng hîp téi ph¹m ®­îc thùc hiÖn bëi mét hay nhiÒu tæ chøc bao gåm nhiÒu ng­êi nh»m môc ®Ých ph¹m téi (mµ ta hay gäi lµ tæ chøc téi ph¹m, vÝ dô: tæ chøc téi ph¹m ma tuý) th× ®èi víi nh÷ng ng­êi thµnh lËp, tham gia tæ chøc téi ph¹m ®ã mµ kh«ng ph¶i lµ 04 lo¹i ng­êi ®ång ph¹m nh­ ®· nªu trªn cã ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù kh«ng ? §iÒu nµy LuËt h×nh sù ViÖt Nam ch­a quy ®Þnh lµ mét thiÕu sãt cÇn kh¾c phôc, bëi v× thùc tÕ hiÖn nay cã nh÷ng tæ chøc téi ph¹m rÊt nguy hiÓm ho¹t ®éng xuyªn quèc gia mµ trong nhiÒu tr­êng hîp ng­êi thµnh lËp hoÆc tham gia tæ chøc Êy còng lµ mét trong 04 lo¹i ng­êi ®ång ph¹m nh­ ®· nªu trªn. Ch­¬ng 3 : Ph©n lo¹i c¸c h×nh thøc ®ång ph¹m. §ång ph¹m ®­îc thÓ hiÖn d­íi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm cña mèi quan hÖ gi÷a nh÷ng ng­êi ®ång ph¹m vÒ mÆt kh¸ch quan vµ chñ quan mµ cã thÓ ph©n lo¹i c¸c h×nh thøc ®ång ph¹m. 1. C¨n cø vµo nh÷ng dÊu hiÖu kh¸ch quan. 1.1. §ång ph¹m gi¶n ®¬n : Lµ h×nh thøc ®ång ph¹m trong ®ã cã nh÷ng ng­êi cïng tham gia thùc hiÖn téi ph¹m ®Òu gi÷ vai trß lµ ng­êi thùc hµnh. Cã nghÜa r»ng tÊt c¶ nh÷ng ng­êi cïng tham gia thùc hiÖn téi ph¹m cã vai trß nh­ nhau trong viÖc thùc hiÖn téi ph¹m. §Æc ®iÓm c¬ b¶n trong ®ång ph¹m gi¶n ®¬n lµ hµnh vi cña mçi ng­êi ®Òu cã ®ñ c¸c yÕu tè cÊu thµnh téi ph¹m. 1.2. §ång ph¹m phøc t¹p : Lµ h×nh thøc ®ång ph¹m trong ®ã cã c¸c lo¹i ng­êi kh¸c nhau b»ng c¸c hµnh vi kh¸c nhau. Cã ng­êi gi÷ vai trß lµ ng­êi thùc hµnh, cã ng­êi gi÷ vai trß lµ ng­êi tæ chøc, ng­êi gióp søc, ng­êi xói giôc. Nh­ vËy trong ®ång ph¹m phøc t¹p nh÷ng ng­êi tham gia thùc hiÖn téi ph¹m cã c¸c vai trß kh¸c nhau, cã mét ng­êi hoÆc cã mét sè ng­êi trùc tiÕp thùc hiÖn téi ph¹m víi vai trß lµ ng­êi thùc hµnh, nh÷ng ng­êi kh¸c th× gi÷ vai trß lµ ng­êi gióp c«ng cô ph­¬ng tiÖn ph¹m téi, ng­êi ®éng viªn tinh thÇn, che dÊu téi ph¹m, ng­êi kÝch ®éng, xói dôc, ng­êi tæ chøc, bµy m­u, ng­êi chØ dÉn viÖc thùc hiÖn téi ph¹m. Hµnh vi cña nh÷ng ng­êi kh«ng trùc tiÕp thùc hiÖn nh÷ng hµnh vi trong cÊu thµnh téi ph¹m nh­ng nh÷ng hµnh vi nµy t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc thùc hiÖn téi ph¹m cña ng­êi thùc hµnh ®Ó ®¹t ®­îc kÕt qu¶ cña téi ph¹m. 2. C¨n cø vµo c¸c dÊu hiÖu chñ quan. 2.1/ §ång ph¹m cã th«ng m­u tr­íc: Lµ h×nh thøc ®ång ph¹m trong ®ã cã nh÷ng ng­êi cïng tham gia thùc hiÖn téi ph¹m cã sù bµn b¹c tho¶ thuËn víi nhau tõ tr­íc khi thùc téi ph¹m. Sù bµn b¹c víi nhau gi÷a nh÷ng ng­êi ®ång ph¹m ®­îc thÓ hiÖn ë viÖc v¹ch ra kÕ ho¹ch thùc hiÖn téi ph¹m dù kiÕn c¸c t×nh huèng cã thÓ x¶y ra, chuÈn bÞ kû cµng c¸c c«ng cô, ph­¬ng tiÖn trong viÖc thùc hiÖn téi ph¹m. Téi ph¹m ®­îc thÓ hiÖn d­íi h×nh thøc ®ång ph¹m cã th«ng m­u tr­íc, cã tÝnh nguy hiÓm cao vµ th­êng thùc hiÖn c¸c téi ph¹m nghiªm träng, g©y ra hËu qu¶ nghiªm träng hoÆc ®Æc biÖt nghiªm träng cho x· héi. 2.2/ §ång ph¹m kh«ng cã th«ng m­u tr­íc : Lµ h×nh thøc ®ång ph¹m trong ®ã cã nh÷ng ng­êi cïng tham gia thùc hiÖn téi ph¹m kh«ng cã sù bµn b¹c, tho¶ thuËn víi nhau tõ tr­íc khi thùc hiÖn téi ph¹m. Th«ng th­êng nh÷ng ng­êi thùc hiÖn téi ph¹m trong h×nh thøc ®ång ph¹m kh«ng cã th«ng m­u tr­íc, tuy kh«ng bµn b¹c víi nhau tõ tr­íc nh­ng khi thùc hiÖn téi ph¹m th× mäi ng­êi ®Òu hiÓu ý ®Þnh cña nhau vµ cïng b¾t tay vµo viÖc thùc hiÖn téi ph¹m. Hµnh vi cña nh÷ng ng­êi nµy ®Òu hæ trî t¹o cho nhau nh÷ng hoµn c¶nh thuËn lîi trong viÖc thùc hiÖn téi ph¹m. 3. C¨n cø vµo dÊu hiÖu chñ quan vµ kh¸ch quan C¨n cø ®Ó ph©n lo¹i h×nh thøc ®ång ph¹m nµy dùa vµo møc ®é quan hÖ cña nh÷ng ng­êi cïng tham gia thùc hiÖn téi ph¹m. 3.1/ Ph¹m téi cã tæ chøc: Ph¹m téi cã tæ chøc lµ tr­êng hîp ®ång ph¹m cã sù c©u kÕt chÆt chÏ gi÷a nh÷ng ng­êi ®ång ph¹m. (Kho¶n 3, §iÒu 20 Bé luËt h×nh sù). Nh­ vËy, ®Æc ®iÓm cña ph¹m téi cã tæ chøc lµ sù cÊu kÕt chÆt chÏ gi÷a nh÷ng ng­êi trong ®ång ph¹m Sù cÊu kÕt chÆt chÏ tøc lµ chØ møc ®é liªn kÕt cao h¬n, chÆt chÏ h¬n vÒ kh¸ch quan vµ sù ph©n ho¸ vai trß nhiÖm vô vÒ chñ quan cña mçi ng­êi trong ®ång ph¹m. Ranh giíi x¸c ®Þnh nh­ thÕ nµo lµ sù c©u kÕt chÆt chÏ chØ mang tÝnh t­¬ng ®èi. Thùc tiÔn thõa nhËn c¸c tr­êng hîp sau lµ ph¹m téi cã tæ chøc: + Nh÷ng ng­êi ®ång ph¹m ®· tham gia vµo tæ chøc ph¹m téi nh­ §¶ng ph¸i chèng chÝnh quyÒn nh©n d©n, b¨ng æ trém, c­íp. Ph¹m téi cã tæ chøc ®­îc h×nh thµnh víi ph­¬ng h­íng ho¹t ®éng l©u dµi, bÒn v÷ng cã ph©n c«ng vai trß cña nh÷ng ng­êi tham gia tæ chøc, cã cÊp trªn, cÊp d­íi, cã ©m m­u, ph­¬ng thøc, thñ ®o¹n ho¹t ®éng l©u dµi vµ ë møc ®é cao. + Nh÷ng ng­êi ph¹m téi ®· cïng nhau ph¹m téi nhiÒu lÇn theo mét kÕ ho¹ch ®· thèng nhÊt tr­íc. Téi ph¹m ®­îc thùc hiÖn bao giê còng cã kÕ ho¹ch tõ tr­íc, nh÷ng ng­êi tham gia thùc hiÖn téi ph¹m cã sù tÝnh to¸n chu ®¸o, kü cµng, ®Çy ®ñ mäi mÆt tõ khi thùc hiÖn téi ph¹m cho ®Õn khi thùc hiÖn téi ph¹m xong. + Nh÷ng ng­êi ®ång ph¹m chØ thùc hiÖn téi ph¹m mét lÇn nh­ng ®· thùc hiÖn theo kÕ ho¹ch ®­îc tÝnh to¸n kü cµng, chu ®¸o. TÝnh t¸o b¹o cña nh÷ng ng­êi tham gia thùc hiÖn téi ph¹m ®­îc thÓ hiÖn ë chæ téi ph¹m ®­îc thùc hiÖn ®Õn cïng, thùc hiÖn xong téi ph¹m míi th«i, ®¹t b»ng ®­îc môc ®Ých ph¹m téi. Ph¹m téi kh«ng ph¶i mét lÇn mµ nhiÒu lÇn víi nhiÒu téi ph¹m kh¸c nhau, ph¹m téi liªn tôc khi cã ®iÒu kiÖn, téi ph¹m lu«n g©y nªn hËu qu¶ nghiªm träng hoÆc ®Æc biÖt nghiªm träng. Ph¹m téi cã tæ chøc lµ néi dung ®Æc biÖt cu¶ ®ång ph¹m, møc ®é kÕt cÊu cao h¬n so víi c¸c h×nh thøc ®ång ph¹m kh¸c. ChÝnh v× vËy ph¹m téi cã tæ chøc ®­îc coi lµ h×nh thøc ®ång ph¹m rÊt nguy hiÓm trong viÖc thùc hiÖn téi ph¹m. Ph¹m téi cã tæ chøc ®­îc coi lµ mét t×nh tiÕt t¨ng nÆng ®­îc quy ®Þnh t¹i §iÒu 48 Bé luËt h×nh sù, trong mét sè téi ph¹m cô thÓ ®­îc quy ®Þnh trong phÇn c¸c téi ph¹m Bé luËt H×nh sù, ph¹m téi cã tæ chøc ®­îc coi lµ t×nh tiÕt ®Þnh khung trong cÊu thµnh t¨ng nÆng. Nghiªn cøu vÒ téi ph¹m cã tæ chøc thÊy r»ng, mÆc dï kh¸i niÖm ph¹m téi cã tæ chøc ®· ®­îc quy ®Þnh trong Bé luËt h×nh sù, nh­ng vÒ mÆt lý luËn LuËt h×nh sù kh¸i niÖm ph¹m téi cã tæ chøc ch­a tu©n thñ ®Çy ®ñ quy t¾c cña logÝc h×nh thøc. Kho¶n 3 §iÒu 20 Bé luËt H×nh sù n¨m 1999 quy ®Þnh ph¹m téi cã tæ chøc lµ h×nh thøc ®ång ph¹m, trong khi ®ã khoa häc LuËt H×nh sù n­íc ta thõa nhËn ®ång ph¹m lµ mét h×nh thøc ph¹m téi ®Æc biÖt. M©u thuÉn l«gic dÔ dµng nhËn thÊy ®ång ph¹m lµ h×nh thøc ph¹m téi, ph¹m téi cã tæ chøc, lµ h×nh thøc ®ång ph¹m. Nãi c¸ch kh¸c trong hai mÖnh ®Ò nµy, mét mÖnh ®Ò ®óng th× mÖnh ®Ò kh¸c sai, kh«ng thÓ c¶ hai mÖnh ®Ò ®Òu ®óng. §iÒu cÇn kh¼ng ®Þnh mÖnh ®Ò ®ång ph¹m lµ h×nh thøc ®Æc biÖt lµ mÖnh ®Ò ®óng v× nã ®­îc thõa nhËn réng r·i ë n­íc ta vµ ë nhiÒu n­íc. V× vËy ®Ó ®¶m b¶o chÝnh x¸c nªn sö dông côm tõ ®ång ph¹m cã tæ chøc thay thÕ cho côm tõ ph¹m téi cã tæ chøc. Tõ ®ã cã thÓ ®­a ra kh¸i niÖm ®ång ph¹m cã tæ chøc nh­ sau: §ång ph¹m cã tæ chøc lµ h×nh thøc ph¹m téi cã sù cÊu kÕt chÆt chÏ gi÷a nh÷ng ng­êi cïng tham gia vµo viÖc thùc hiÖn téi ph¹m. Trong mèi quan hÖ gi÷a ®ång ph¹m cã tæ chøc víi tæ chøc téi ph¹m, cÇn kh¼ng ®Þnh c¸c téi ph¹m cã tæ chøc téi ph¹m thùc hiÖn ®Òu b»ng ph­¬ng thøc ®ång ph¹m cã tæ chøc, ng­îc l¹i kh«ng ph¶i mäi tr­êng hîp ®ång ph¹m cã tæ chøc ®Òu do tæ chøc téi ph¹m thùc hiÖn, mµ cã thÓ do c¸c nhãm ®ång ph¹m thùc hiÖn, chØ cÇn tho¶ m·n ®iÒu kiÖn cã sù cÊu kÕt chÆt chÎ gi÷a nh÷ng ng­êi cïng tham gia vµo viÖc thùc hiÖn téi ph¹m. Trong mèi quan hÖ gi÷a ®ång ph¹m cã tæ chøc víi téi ph¹m cã tæ chøc cÇn kh¼ng ®Þnh mäi téi ph¹m thuéc ph¹m trï téi ph¹m cã tæ chøc døt kho¸t ph¶i ®­îc thùc hiÖn b»ng ph­¬ng thøc ®ång ph¹m cã tæ chøc ®Òu thuéc ph¹m trï téi ph¹m cã tæ chøc, mµ chØ nh÷ng téi ph¹m nµo do c¸c tæ chøc téi ph¹m thùc hiÖn míi thuéc ph¹m trï nµy. 3.2/ Tr­êng hîp ®ång ph¹m kh¸c: Ngoµi tr­êng hîp ph¹m téi cã tæ chøc (tøc lµ tr­êng hîp ®ång ph¹m kh«ng cã sù c©u kÕt chÆt chÏ cña nh÷ng ng­êi ®ång ph¹m). Ch­¬ng 4:VÊn ®Ò tr¸ch nhiÖm h×nh sù trong ®ång ph¹m. 1. Nguyªn t¾c x¸c ®Þnh tr¸ch nhiÖm h×nh sù trong ®ång ph¹m. Nh÷ng ng­êi thùc hiÖn téi ph¹m d­íi h×nh thøc ®ång ph¹m ®Òu ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù khi thùc hiÖn téi ph¹m. Nh­ng trong ®ång ph¹m mçi ng­êi cã vai trß kh¸c nhau cho nªn ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù ë c¸c møc ®é kh¸c nhau tuú thuéc vµo tÝnh chÊt møc ®é ph¹m téi mµ nh÷ng ng­êi trong ®ång ph¹m ®· thùc hiÖn. ViÖc x¸c ®Þnh tr¸ch nhiÖm h×nh sù cña nh÷ng ng­êi ®ång ph¹m võa ph¶i tu©n thñ nh÷ng nguyªn t¾c chung ®­îc ¸p dông cho tÊt c¶ nh÷ng tr­êng hîp ph¹m téi, võa ph¶i tu©n thñ nh÷ng nguyªn t¾c cã tÝnh riªng biÖt, theo luËt h×nh sù ViÖt Nam, viÖc x¸c ®Þnh tr¸ch nhiÖm h×nh sù cña nh÷ng ng­êi ®ång ph¹m ph¶i tu©n thñ c¸c nguyªn t¾c cã tÝnh riªng biÖt sau: 1.1/ Nguyªn t¾c chÞu tr¸ch nhiÖm chung vÒ téi ph¹m cïng thùc hiÖn: TÊt c¶ nh÷ng ng­êi ®ång ph¹m ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm chung vÒ téi ph¹m cïng thùc hiÖn. Do ®ång ph¹m lµ cïng chung hµnh ®éng cña nhiÒu ng­êi cïng cè ý thùc hiÖn téi ph¹m ®· dÉn ®Õn mét hËu qu¶ chung. ChÝnh v× vËy tÊt c¶ nh÷ng ng­êi ®ång ph¹m ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm chung vÒ toµn bé téi ph¹m mµ hä ®· thùc hiÖn, tr¸ch nhiÖm chung vÒ toµn bé téi ph¹m ®· g©y ra ®­îc thÓ hiÖn ë chæ. Nh÷ng ng­êi ®ång ph¹m ®Òu bÞ truy tè xÐt xö vÒ mét téi danh theo cïng mét ®iÒu luËt vµ trong ph¹m vi nh÷ng chÕ tµi mµ ®iÒu luËt ®ã quy ®Þnh. TÊt c¶ nh÷ng ng­êi ®ång ph¹m ph¶i chÞu vÒ nh÷ng t×nh tiÕt t¨ng nÆng nÕu hä cïng biÕt ®­îc quy ®Þnh trong §iÒu 48 Bé luËt h×nh sù. Nh÷ng ng­êi trong ®ång ph¹m ph¶i chÞu chung nh÷ng nguyªn t¾c vÒ truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù, vÒ nguyªn t¾c quyÕt ®Þnh h×nh ph¹t, vÒ thêi hiÖu truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù cña téi ph¹m mµ hä cïng thùc hiÖn. 1.2/ Nguyªn t¾c chÞu tr¸ch nhiÖm ®éc lËp vÒ viÖc cïng thùc hiÖn vô §ång ph¹m: MÆc dï ®ång ph¹m lµ nhiÒu ng­êi cïng chung thùc hiÖn téi ph¹m nh­ng tr¸ch nhiÖm h×nh sù lµ tr¸ch nhiÖm c¸ nh©n phô thuéc vµo tÝnh chÊt, møc ®é tõng hµnh vi ph¹m téi cña ng­êi ®ång ph¹m cho nªn mäi ng­êi trong ®ång ph¹m ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm ®éc lËp vÒ hµnh vi ph¹m téi cña m×nh khi cïng thùc hiÖn mét téi ph¹m d­íi h×nh thøc ®ång ph¹m,. Mçi ng­êi ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù ®éc lËp tøc lµ viÖc x¸c ®Þnh tr¸ch nhiÖm h×nh sù tuú thuéc vµo hµnh vi cô thÓ cu¶ tõng ng­êi ®ång ph¹m. ViÖc x¸c ®Þnh tr¸ch nhiÖm h×nh sù ®éc lËp ®­îc thÓ hiÖn ë chæ, tÝnh chÊt, møc ®é nguy hiÓm hµnh vi ph¹m téi cña tõng ng­êi trong ®ång ph¹m ®Õn ®©u th× ¸p dông h×nh ph¹t ®Õn ®ã. Nh÷ng ng­êi ®ång ph¹m kh«ng ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù vÒ hµnh vi v­ît qu¸ cña ng­êi ®ång ph¹m kh¸c. Hµnh vi v­ît qu¸ lµ hµnh vi cã thÓ cÊu thµnh mét téi ®éc lËp kh¸c ngoµi ®éng c¬, môc ®Ých cña téi ph¹m mµ nh÷ng ng­êi ®ång ph¹m ®· thùc hiÖn. Ng­êi cã hµnh vi v­ît qu¸ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm ®éc lËp vÒ téi do hµnh vi v­ît qu¸ cña m×nh g©y nªn. Nh÷ng t×nh tiÕt t¨ng nÆng hoÆc t×nh tiÕt gi¶m nhÑ thuéc riªng ng­êi nµo th× chØ ®­îc ¸p dông cho ng­êi ®ã. Nh÷ng t×nh tiÕt lo¹i trõ tr¸ch nhiÖm h×nh sù ®èi víi ng­êi ®ång ph¹m nµo th× ng­êi ®ã ®­îc h­ëng chø kh«ng ¸p dông chung cho tÊt c¶ nh÷ng ng­êi ®ång ph¹m kh¸c. Hµnh vi tæ chøc, xói giôc, gióp søc dï ch­a ®­a ®Õn viÖc thùc hiÖn téi ph¹m vÉn ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù vÒ sù chuÈn bÞ thùc hiÖn téi ph¹m tuú thuéc vµo tõng téi ph¹m cô thÓ ®­îc quy ®Þnh trong LuËt h×nh sù. ViÖc tù ý nöa chõng chÊm døt thùc hiÖn téi ph¹m cña mét trong nh÷ng ng­êi ®ång ph¹m kh«ng lo¹i trõ tr¸ch nhiÖm h×nh sù cña nh÷ng ng­êi ®ång ph¹m kh¸c. TÝnh chÊt møc ®é tham gia cña mçi ng­êi ®ång ph¹m kh¸c nhau th× ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù kh¸c nhau, tuú thuéc vµo møc ®é tham gia vµ møc ®é hËu qu¶ mµ nh÷ng ng­êi trong ®ång ph¹m ®· g©y ra. 1.3/ Nguyªn t¾c c¸ thÓ hãa tr¸ch nhiÖm h×nh sù cña nh÷ng ng­êi ®ång ph¹m: H×nh ph¹t ®­îc ¸p dông ®èi víi ng­êi ®ång ph¹m tuú thuéc vµo tÝnh chÊt, møc ®é tham gia cña hä. Mçi ng­êi trong ®ång ph¹m cã vai trß kh¸c nhau, cho nªn tÝnh chÊt, møc ®é nguy hiÓm cña hä kh¸c nhau. Th«ng th­êng hµnh vi cña ng­êi tæ chøc, ng­êi xói giôc ®­îc coi lµ nguy hiÓm. Nh­ng trong nhiÒu tr­êng hîp hµnh vi cña ng­êi thùc hµnh còng rÊt nguy hiÓm khi hä trùc tiÕp g©y nªn hËu qu¶ nghiªm träng. TÊt nhiªn ng­êi nµo thùc hiÖn nh÷ng hµnh vi nguy hiÓm h¬n th× ph¶i chÞu h×nh ph¹t nÆng h¬n. ThÓ hiÖn nguyªn t¾c nµy, LuËt h×nh sù ViÖt Nam x¸c ®Þnh chÝnh s¸ch h×nh ph¹t cña Nhµ n­íc ta lµ "Nghiªm trÞ kÕt hîp víi khoan hång" ®ã lµ "Nghiªm trÞ ng­êi chñ m­u, cÇm ®Çu, chØ huy, ngoan cè chèng ®èi…khoan hång ®èi víi ng­êi tù thó, thµnh khÈn khai b¸o, tè gi¸c ng­êi §ång ph¹m, lËp c«ng chuéc téi…" ChÝnh s¸ch nµy ®­îc thÓ hiÖn râ nÐt trong ®­êng lèi xÐt xö c¸c vô ®ång ph¹m cã sù phan hãa râ nÐt hai lo¹i ng­êi, mét bªn lµ nh÷ng tªn cÇm ®Çu, mét bªn lµ nh÷ng ng­êi nhÊt thêi ph¹m téi. 2. Nh÷ng vÊn ®Ò cÇn ph¶i chó ý khi x¸c ®Þnh tr¸ch nhiÖm h×nh sù cña nh÷ng ng­êi ®ång ph¹m. Khi x¸c ®Þnh tr¸ch nhiÖm h×nh sù cña nh÷ng ng­êi ®ång ph¹m cÇn chó ý nh÷ng ®iÓm sau ®©y: 2.1. VÊn ®Ò chñ thÓ ®Æc biÖt: §èi víi c¸c téi ®ßi hái chñ thÓ ®Æc biÖt chØ cÇn ng­êi thùc hµnh tho¶ m·n c¸c ®Æc ®iÓm vÒ chñ thÓ ®Æc biÖt cßn nh÷ng ng­êi ®ång ph¹m kh¸c kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i tho¶ m·n c¸c ®Æc ®iÓm cña chñ thÓ ®Æc biÖt. VÝ dô: Trong vô tham «, ng­êi thùc hµnh ph¶i lµ ng­êi cã chøc vô, quyÒn h¹n liªn quan ®Õn tµi s¶n, cßn nh÷ng ng­êi §ång ph¹m kh¸c (xói dôc, gióp søc, tæ chøc) cã thÓ lµ bÊt cø ng­êi nµo. 2.2/. VÊn ®Ò x¸c ®Þnh tr¸ch nhiÖm h×nh sù ë c¸c giai ®o¹n thùc hiÖn téi ph¹m trong ®ång ph¹m: NÕu nh÷ng ng­êi ®ång ph¹m kh«ng thùc hiÖn téi ph¹m ®­îc ®Õn cïng do nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan th× ng­êi thùc hµnh thùc hiÖn téi ph¹m ®Õn giai ®o¹n nµo th× hä ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù ë giai ®o¹n ®ã. Tøc lµ nÕu nh÷ng ng­êi ®ång ph¹m kh«ng thùc hiÖn téi ph¹m ®­îc ®Õn cïng do nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan ngoµi ý muèn cña nh÷ng ng­êi ®ång ph¹m th× téi ph¹m ®­îc thùc hiÖn ®Õn ®©u, ®Õn giai ®o¹n nµo th× tr¸ch nhiÖm h×nh sù cña hä ph¶i ®­îc ghi ®Õn ®ã NÕu ng­êi bÞ xói giôc kh«ng nghe theo sù xói giôc th× chØ riªng ng­êi cã hµnh vi xói giôc ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù vÒ téi ®· xói giôc ë giai ®o¹n chuÈn bÞ ph¹m téi. Tøc lµ nÕu ng­êi bÞ xói dôc kh«ng nghe theo hoÆc sù xói dôc kh«ng cã kÕt qu¶ th× chØ riªng ng­êi xói dôc ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm H×nh sù vÒ téi ®· xói dôc Ng­êi gióp søc cã hµnh vi gióp søc cho ng­êi kh¸c ®Ó thùc hiÖn téi ph¹m, nh­ng ng­êi nµy ®· kh«ng sö dông sù gióp søc ®ã hoÆc sö dông vµo viÖc thùc hiÖn mét téi ph¹m kh¸c, th× ng­êi cã hµnh vi gióp søc ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù vÒ téi ®Þnh gióp søc. VÝ dô: Canh g¸c gióp ng­êi kh¸c ®Ó ng­êi nµy bu«n b¸n thuèc phiÖn nh­ng thùc tÕ kh«ng cã thuèc phiÖn mµ chØ lµ sù lõa ®¶o. Trong tr­êng hîp nµy ng­êi gióp søc ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù vÒ téi mua b¸n tr¸i phÐp c¸c chÊt ma tuý. 2.3/. VÊn ®Ò tù ý nöa chõng chÊm døt viÖc ph¹m téi NÕu ng­êi thùc hµnh tù ý nöa chõng chÊm døt viÖc ph¹m téi th× c¸c ®iÒu kiÖn ®Æt ra nh­ tr­êng hîp ph¹m téi riªng lÎ. Nh÷ng ng­êi ®ång ph¹m kh¸c ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù vÒ téi ng­êi thùc hµnh ®· thùc hiÖn ë giai ®o¹n chuÈn bÞ ph¹m téi hoÆc ph¹m téi ch­a ®¹t, tuú thuéc vµo thêi ®iÓm ng­êi thùc hµnh tù ý nöa chõng chÊm døt viÖc ph¹m téi. §èi víi ng­êi tæ chøc, ng­êi xói giôc, ng­êi gióp søc ®­îc coi lµ tù ý nöa chõng chÊm døt viÖc ph¹m téi khi tho¶ m·n c¸c ®iÒu kiÖn sau: - VÒ thêi ®iÓm: Ph¶i dõng l¹i viÖc thùc hiÖn téi ph¹m tr­íc khi ng­êi thùc hµnh b¾t tay vµo viÖc thùc hiÖn téi ph¹m. - Ph¶i cã hµnh vi tÝch cùc lµm mÊt t¸c dông cña nh÷ng hµnh vi tr­íc ®ã ®Ó ng¨n chÆn téi ph¹m nh­: b¸o cho ng­êi bÞ h¹i ®Ó phßng ngõa. Giao, nép sóng cho c¬ quan chøc n¨ng Cô thÓ: Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn téi ph¹m nÕu mét trong nh÷ng ng­êi ®ång ph¹m cã hµnh vi tù ý nöa chõng chÊm døt viÖc ph¹m téi ®­îc quy ®Þnh trong §iÒu 19 Bé luËt H×nh sù. Ng­êi nµo cã hµnh vi tù ý nöa chõng chÊm døt viÖc ph¹m téi th× ng­êi ®ã ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù. §èi víi ng­êi thùc hµnh hµnh vi tù ý nöa chõng chÊm døt viÖc ph¹m téi khi hä cã nh÷ng ®iÒu kiÖn ®­îc quy ®Þnh trong §iÒu 19 Bé LuËt H×nh Sù. Ng­êi nµo cã hµnh vi tù ý nöa chõng chÊm døt viÖc ph¹m téi th× ng­êi ®ã ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù. Nh÷ng ng­êi §ång ph¹m kh¸c vÉn ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù vÒ téi hä ®· tham gia ë giai ®o¹n chuÈn bÞ hoÆc ch­a ®¹t, tuú thuéc vµo thêi ®iÓm mµ ng­êi thùc hµnh ®· tù ý nöa chõng chÊm døt viÖc ph¹m téi. §èi víi ng­êi tæ chøc, ng­êi xói giôc, ng­êi gióp søc, viÖc tù ý nöa chõng chÊm døt viÖc ph¹m téi ®­îc thùc hiÖn tr­íc khi ng­êi thùc hµnh thùc hiÖn téi ph¹m. §ång thêi nh÷ng ng­êi trªn ph¶i cã hµnh vi c¶n trë ng­êi thùc hµnh thùc hiÖn ph¹m téi nh­ kh«ng t¹o nªn ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ng­êi thùc hµnh thùc hiÖn téi ph¹m th× ®­îc thõa nhËn lµ tù ý, nöa chõng chÊm døt viÖc ph¹m téi. Ch­¬ng 5: Nh÷ng hµnh vi liªn quan ®Õn ®ång ph¹m cÊu thµnh téi ph¹m ®éc lËp: Nh­ phÇn trªn ®· tr×nh bµy, ng­êi ®ång ph¹m lµ ng­êi vÒ mÆt kh¸ch quan, ph¶i cã hµnh vi cïng thùc hiÖn vµ vÒ mÆt chñ quan ph¶i cïng cè ý. ChØ nh÷ng hµnh vi tho¶ m·n ®ång thêi hai ®iÒu kiÖn ®ã míi ®­îc coi lµ hµnh vi ®ång ph¹m. Nh÷ng hµnh vi tuy cã liªn quan ®Õn téi ph¹m nh­ng kh«ng ph¶i lµ hµnh vi cïng thùc hiÖn (Hµnh vi tæ chøc, xói giôc, gióp søc hay thùc hµnh) ®Òu kh«ng ph¶i lµ hµnh vi ®ång ph¹m mµ chØ cã thÓ cÊu thµnh téi ®éc lËp trong nh÷ng tr­êng hîp luËt quy ®Þnh. Nh÷ng hµnh vi ®ã ®­îc gäi lµ nh÷ng hµnh vi liªn quan ®Õn téi ph¹m. Nh÷ng hµnh vi nµy cã thÓ biÓu hiÖn d­íi nhiÒu d¹ng cô thÓ kh¸c nhau nh­ng nãi chung ®Òu thuéc hai lo¹i hoÆc lµ lo¹i hµnh vi kh«ng tè gi¸c téi ph¹m hoÆc lµ lo¹i hµnh vi che dÊu téi ph¹m. C¶ hai lo¹i hµnh vi nµy ®Òu kh«ng cã ¶nh h­ëng ®Õn qu¸ tr×nh thùc hiÖn téi ph¹m mµ nã cã liªn quan. Do vËy, ng­êi cã hµnh vi che dÊu hoÆc kh«ng tè gi¸c téi ph¹m kh«ng thÓ bÞ buéc ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù cïng víi ng­êi ®· thùc hiÖn téi ph¹m víi vai trß ng­êi ®ång ph¹m. Trong Bé luËt h×nh sù ®Çu tiªn còng nh­ trong Bé luËt h×nh sù hiÖn hµnh, tiÕp theo ®iÒu luËt quy ®Þnh vÒ ®ång ph¹m, cã hai ®iÒu luËt quy ®Þnh chung vÒ hµnh vi che giÊu téi ph¹m vµ vÒ hµnh vi kh«ng tè gi¸c téi ph¹m. ViÖc cã nh÷ng quy ®Þnh nh­ vËy lµ cÇn thiÕt ®Ó lµm râ thªm dÊu hiÖu cña ®ång ph¹m vµ ph©n biÖt hµnh vi ®ång ph¹m víi nh÷ng hµnh vi liªn quan ®Õn téi ph¹m. 1. Téi che dÊu téi ph¹m: Theo §iÒu 21 Bé luËt H×nh Sù 1999 quy ®Þnh che giÊu téi ph¹m nghÜa lµ: “Ng­êi nµo kh«ng høa hÑn tr­íc, nh­ng sau khi biÕt téi ph¹m ®­îc thùc hiÖn, ®· che giÊu ng­êi ph¹m téi, c¸c dÊu vÕt, tang vËt cña téi ph¹m hoÆc cã hµnh vi kh¸c c¶n trë viÖc ph¸t hiÖn, ®iÒu tra, xö lý ng­êi ph¹m téi, th× ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù vÒ téi che giÊu téi ph¹m trong nh÷ng tr­êng hîp mµ Bé luËt nµy quy ®Þnh.” Theo §iÒu 313 Bé luËt H×nh Sù 1999 quy ®Þnh vÒ Téi che giÊu téi ph¹m nh­ sau: “1. Ng­êi nµo kh«ng høa hÑn tr­íc mµ che giÊu mét trong c¸c téi ph¹m quy ®Þnh t¹i c¸c ®iÒu sau ®©y, th× bÞ ph¹t c¶i t¹o kh«ng giam gi÷ ®Õn ba n¨m hoÆc ph¹t tï tõ s¸u th¸ng ®Õn n¨m n¨m: - C¸c ®iÒu tõ §iÒu 78 ®Õn §iÒu 91 vÒ c¸c téi x©m ph¹m an ninh quèc gia; - §iÒu 93 (téi giÕt ng­êi); §iÒu 111, c¸c kho¶n 2, 3 vµ 4 (téi hiÕp d©m); §iÒu 112 (téi hiÕp d©m trÎ em); §iÒu 114 (téi c­ìng d©m trÎ em); §iÒu 116, c¸c kho¶n 2 vµ 3 (téi d©m « ®èi víi trÎ em); §iÒu 119, kho¶n 2 (téi mua b¸n phô n÷); - §iÒu 120 (téi mua b¸n, ®¸nh tr¸o hoÆc chiÕm ®o¹t trÎ em); - §iÒu 133 (téi c­íp tµi s¶n); §iÒu 134 (téi b¾t cãc nh»m chiÕm ®o¹t tµi s¶n); §iÒu 138, c¸c kho¶n 2, 3 vµ 4 (téi trém c¾p tµi s¶n); §iÒu 139, c¸c kho¶n 2, 3 vµ 4 (téi lõa ®¶o chiÕm ®o¹t tµi s¶n); §iÒu 140, c¸c kho¶n 2, 3 vµ 4 (téi l¹m dông tÝn nhiÖm chiÕm ®o¹t tµi s¶n); §iÒu 143, c¸c kho¶n 2, 3 vµ 4 (téi huû ho¹i hoÆc cè ý lµm h­ háng tµi s¶n); - §iÒu 153, c¸c kho¶n 3 vµ 4 (téi bu«n lËu); §iÒu 154, kho¶n 3 (téi vËn chuyÓn tr¸i phÐp hµng ho¸, tiÒn tÖ qua biªn giíi); §iÒu 155, c¸c kho¶n 2 vµ 3 (téi s¶n xuÊt, tµng tr÷, vËn chuyÓn, bu«n b¸n hµng cÊm); §iÒu 156, c¸c kho¶n 2 vµ 3 (téi s¶n xuÊt, bu«n b¸n hµng gi¶); §iÒu 157 (téi s¶n xuÊt, bu«n b¸n hµng gi¶ lµ l­¬ng thùc, thùc phÈm, thuèc ch÷a bÖnh, thuèc phßng bÖnh); §iÒu 158, c¸c kho¶n 2 vµ 3 (téi s¶n xuÊt, bu«n b¸n hµng gi¶ lµ thøc ¨n dïng ®Ó ch¨n nu«i, ph©n bãn, thuèc thó y, thuèc b¶o vÖ thùc vËt, gièng c©y trång, vËt nu«i); §iÒu 160, c¸c kho¶n 2 vµ 3 (téi ®Çu c¬); §iÒu 165, c¸c kho¶n 2 vµ 3 (téi cè ý lµm tr¸i quy ®Þnh cña Nhµ n­íc vÒ qu¶n lý kinh tÕ g©y hËu qu¶ nghiªm träng); §iÒu 166, c¸c kho¶n 3 vµ 4 (téi lËp quü tr¸i phÐp); §iÒu 179, c¸c kho¶n 2 vµ 3 (téi vi ph¹m quy ®Þnh vÒ cho vay trong ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc tÝn dông); §iÒu 180 (téi lµm, tµng tr÷, vËn chuyÓn, l­u hµnh tiÒn gi¶, ng©n phiÕu gi¶, c«ng tr¸i gi¶); §iÒu 181 (téi lµm, tµng tr÷, vËn chuyÓn, l­u hµnh sÐc gi¶, c¸c giÊy tê cã gi¸ gi¶ kh¸c); §iÒu 189, c¸c kho¶n 2 vµ 3 (téi huû ho¹i rõng); - §iÒu 193 (téi s¶n xuÊt tr¸i phÐp chÊt ma tuý); §iÒu 194 (téi tµng tr÷, vËn chuyÓn, mua b¸n tr¸i phÐp hoÆc chiÕm ®o¹t chÊt ma tuý); §iÒu 195 (téi tµng tr÷, vËn chuyÓn, mua b¸n tr¸i phÐp hoÆc chiÕm ®o¹t tiÒn chÊt dïng vµo viÖc s¶n xuÊt tr¸i phÐp chÊt ma tuý); §iÒu 196, kho¶n 2 (téi s¶n xuÊt, tµng tr÷, vËn chuyÓn, mua b¸n c¸c ph­¬ng tiÖn, dông cô dïng vµo viÖc s¶n xuÊt hoÆc sö dông tr¸i phÐp chÊt ma tuý); §iÒu 197 (téi tæ chøc sö dông tr¸i phÐp chÊt ma tuý); §iÒu 198 (téi chøa chÊp viÖc sö dông tr¸i phÐp chÊt ma tuý); §iÒu 200 (téi c­ìng bøc, l«i kÐo ng­êi kh¸c sö dông tr¸i phÐp chÊt ma tuý); §iÒu 201, c¸c kho¶n 2, 3 vµ 4 (téi vi ph¹m quy ®Þnh vÒ qu¶n lý, sö dông thuèc g©y nghiÖn hoÆc c¸c chÊt ma tuý kh¸c); - §iÒu 206, c¸c kho¶n 2, 3 vµ 4 (téi tæ chøc ®ua xe tr¸i phÐp); §iÒu 221 (téi chiÕm ®o¹t tµu bay, tµu thuû); §iÒu 230 (téi chÕ t¹o, tµng tr÷, vËn chuyÓn, sö dông, mua b¸n tr¸i phÐp hoÆc chiÕm ®o¹t vò khÝ qu©n dông, ph­¬ng tiÖn kü thuËt qu©n sù); §iÒu 231 (téi ph¸ huû c«ng tr×nh, ph­¬ng tiÖn quan träng vÒ an ninh quèc gia); §iÒu 232, c¸c kho¶n 2, 3 vµ 4 (téi chÕ t¹o, tµng tr÷, vËn chuyÓn, sö dông, mua b¸n tr¸i phÐp hoÆc chiÕm ®o¹t vËt liÖu næ); §iÒu 236, c¸c kho¶n 2, 3 vµ 4 (téi s¶n xuÊt, tµng tr÷, vËn chuyÓn, sö dông, mua b¸n tr¸i phÐp hoÆc chiÕm ®o¹t chÊt phãng x¹); §iÒu 238, c¸c kho¶n 2, 3 vµ 4 (téi s¶n xuÊt, tµng tr÷, vËn chuyÓn, sö dông hoÆc mua b¸n tr¸i phÐp chÊt ch¸y, chÊt ®éc); - §iÒu 256, c¸c kho¶n 2 vµ 3 (téi mua d©m ng­êi ch­a thµnh niªn); - §iÒu 278, c¸c kho¶n 2, 3 vµ 4 (téi tham « tµi s¶n); §iÒu 279, c¸c kho¶n 2, 3 vµ 4 (téi nhËn hèi lé); §iÒu 280, c¸c kho¶n 2, 3 vµ 4 (téi l¹m dông chøc vô, quyÒn h¹n chiÕm ®o¹t tµi s¶n); §iÒu 281, c¸c kho¶n 2 vµ 3 (téi lîi dông chøc vô, quyÒn h¹n trong khi thi hµnh c«ng vô); §iÒu 282, c¸c kho¶n 2 vµ 3 (téi l¹m quyÒn trong khi thi hµnh c«ng vô); §iÒu 283, c¸c kho¶n 2, 3 vµ 4 (téi lîi dông chøc vô, quyÒn h¹n g©y ¶nh h­ëng ®èi víi ng­êi kh¸c ®Ó trôc lîi); §iÒu 284, c¸c kho¶n 2, 3 vµ 4 (téi gi¶ m¹o trong c«ng t¸c); §iÒu 289, c¸c kho¶n 2, 3 vµ 4 (téi ®­a hèi lé); §iÒu 290, c¸c kho¶n 2, 3 vµ 4 (téi lµm m«i giíi hèi lé); - §iÒu 311 kho¶n 2 (téi trèn khái n¬i giam, gi÷ hoÆc trèn khi ®ang bÞ dÉn gi¶i, ®ang bÞ xÐt xö); - C¸c ®iÒu tõ §iÒu 341 ®Õn §iÒu 344 vÒ c¸c téi ph¸ ho¹i hoµ b×nh, chèng loµi ng­êi vµ téi ph¹m chiÕn tranh. 2. Ph¹m téi trong tr­êng hîp lîi dông chøc vô, quyÒn h¹n c¶n trë viÖc ph¸t hiÖn téi ph¹m hoÆc cã nh÷ng hµnh vi kh¸c bao che ng­êi ph¹m téi, th× bÞ ph¹t tï tõ hai n¨m ®Õn b¶y n¨m.” Téi che giÊu téi ph¹m lµ hµnh vi cña ng­êi tuy kh«ng høa hÑn tr­íc nh­ng sau khi biÕt téi ph¹m ®­îc thùc hiÖn ®· che giÊu ng­êi ph¹m téi, c¸c dÊu vÕt, tang vËt cña téi ph¹m hoÆc cã hµnh vi kh¸c c¶n trë viÖc ph¸t hiÖn, ®iÒu tra, xö lý ng­êi ph¹m téi. §Æc ®iÓm cña hµnh vi che dÊu téi ph¹m lµ kh«ng cã sù høa hÑn tr­íc; Hµnh vi nµy ®­îc thùc hiÖn khi téi ph¹m ®· kÕt thóc. Hµnh vi ®­îc biÓu hiÖn d­íi h×nh thøc hµnh ®éng víi læi cè ý trùc tiÕp. Kh«ng ph¶i hµnh vi che dÊu lo¹i téi nµo còng cÊu thµnh téi mµ chØ cÊu thµnh téi che dÊu téi ph¹m khi che dÊu nh÷ng téi nhÊt ®Þnh ®· ®­îc luËt quy ®Þnh. Téi che giÊu téi ph¹m cã 4 ®Æc ®iÓm sau: + Kh«ng cã sù høa hÑn tr­íc. (nÕu høa hÑn tr­íc sÏ trë thµnh ®ång ph¹m vÒ téi mµ ng­êi ®­îc che giÊu ®· thùc hiÖn). + ChØ thùc hiÖn sau khi téi ph¹m kÕt thóc. + Lu«n thùc hiÖn b»ng hµnh ®éng. + ChØ cÊu thµnh téi nµy theo ®iÒu 313 Bé luËt h×nh sù. 2. Téi kh«ng tè gi¸c téi ph¹m: Theo §iÒu 22 Bé luËt H×nh Sù 1999 quy ®Þnh kh«ng tè gi¸c téi ph¹m nghÜa lµ: “1. Ng­êi nµo biÕt râ téi ph¹m ®ang ®­îc chuÈn bÞ, ®ang ®­îc thùc hiÖn hoÆc ®· ®­îc thùc hiÖn mµ kh«ng tè gi¸c, th× ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù vÒ téi kh«ng tè gi¸c téi ph¹m trong nh÷ng tr­êng hîp quy ®Þnh t¹i §iÒu 313 cña Bé luËt nµy. 2. Ng­êi kh«ng tè gi¸c lµ «ng, bµ , cha, mÑ, con, ch¸u, anh chÞ em ruét, vî hoÆc chång cña ng­êi ph¹m téi chØ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù trong tr­êng hîp kh«ng tè gi¸c c¸c téi x©m ph¹m an ninh quèc gia hoÆc c¸c téi kh¸c lµ téi ®Æc biÖt nghiªm träng quy ®Þnh t¹i §iÒu 313 cña Bé luËt nµy” Theo §iÒu 314 Bé luËt H×nh Sù 1999 quy ®Þnh Téi kh«ng tè gi¸c téi ph¹m: 1. Ng­êi nµo biÕt râ mét trong c¸c téi ph¹m ®­îc quy ®Þnh t¹i §iÒu 313 cña Bé luËt nµy ®ang ®­îc chuÈn bÞ, ®ang hoÆc ®· ®­îc thùc hiÖn mµ kh«ng tè gi¸c, th× bÞ ph¹t c¶nh c¸o, c¶i t¹o kh«ng giam gi÷ ®Õn ba n¨m hoÆc ph¹t tï tõ ba th¸ng ®Õn ba n¨m. 2. Ng­êi kh«ng tè gi¸c lµ «ng, bµ, cha, mÑ, con, ch¸u, anh chÞ em ruét, vî hoÆc chång cña ng­êi ph¹m téi ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù vÒ viÖc kh«ng tè gi¸c c¸c téi x©m ph¹m an ninh quèc gia hoÆc c¸c téi kh¸c lµ téi ®Æc biÖt nghiªm träng theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 1 §iÒu nµy. 3. Ng­êi kh«ng tè gi¸c nÕu ®· cã hµnh ®éng can ng¨n ng­êi ph¹m téi hoÆc h¹n chÕ t¸c h¹i cña téi ph¹m, th× cã thÓ ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù hoÆc miÔn h×nh ph¹t. Téi kh«ng tè gi¸c téi ph¹m lµ hµnh vi cña ng­êi biÕt râ téi ph¹m ®ang ®­îc chuÈn bÞ, ®ang ®­îc thùc hiÖn hoÆc ®· ®­îc thùc hiÖn mµ kh«ng tè gi¸c. Hµnh vi kh«ng tè gi¸c téi ph¹m ®­îc thùc hiÖn b»ng h×nh thøc kh«ng hµnh ®éng. Lçi cña nh÷ng ng­êi kh«ng tè gi¸c téi ph¹m lµ lçi trùc tiÕp. Kh«ng ph¶i hµnh vi kh«ng tè gi¸c nµo còng cÊu thµnh téi kh«ng tè gi¸c téi ph¹m mµ chØ cÊu thµnh téi nµy khi kh«ng tè gi¸c téi ph¹m nh÷ng téi nhÊt ®Þnh ®­îc quy ®Þnh trong Bé luËt h×nh sù. Téi kh«ng tè gi¸c téi ph¹m cã nh÷ng ®Æc ®iÓm sau: + Lu«n thùc hiÖn b»ng kh«ng hµnh ®éng. + Cã thÓ thùc hiÖn ë bÊt kú thêi ®iÓm nµo cña qu¸ tr×nh thùc hiÖn téi ph¹m mµ ng­êi kia ®· hoÆc ®ang hoÆc sÏ thùc hiÖn. + ChØ cÊu thµnh téi nµy theo ®iÒu 313 Bé luËt h×nh sù * Chó ý: NÕu ng­êi kh«ng tè gi¸c lµ «ng bµ, cha mÑ, con, ch¸u, anh chÞ em ruét, vî hoÆc chång cña ng­êi ph¹m téi th× chØ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù trong tr­êng hîp kh«ng tè gi¸c téi x©m ph¹m An ninh quèc gia hoÆc c¸c téi kh¸c ®Æc biÖt nghiªm träng quy ®Þnh t¹i §iÒu 314 Bé luËt h×nh sù. VÝ dô: Kho¶n 4, §iÒu 113 Bé luËt h×nh sù Téi c­íp tµi s¶n. §©y lµ néi dung míi trong Bé luËt h×nh sù 1999 so víi Bé luËt h×nh sù 1985. ViÖc söa ®æi nµy ghi nhËn mèi quan hÖ t×nh c¶m gia ®×nh lµ nÐt ®Æc tr­ng cña truyÒn thèng v¨n ho¸ ¸ §«ng, trªn c¬ së kÕ thõa luËt Hång §øc, luËt Nga 1996. C¸c ®èi t­îng trªn chØ ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù ®èi víi tr­êng hîp kh«ng tè gi¸c téi ph¹m v× lo¹i téi ph¹m nµy thùc hiÖn b»ng kh«ng hµnh ®éng mang tÝnh thô ®éng. Cßn víi hµnh vi che giÊu téi ph¹m th× hä kh«ng ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù v× lo¹i téi nµy nã thÓ hiÖn sù chñ ®éng, tÝch cùc cña ng­êi ph¹m téi th­êng g©y khã kh¨n cho viÖc ph¸t hiÖn, xö lý téi ph¹m. Tãm l¹i, nh÷ng hµnh vi liªn quan ®Õn ®ång ph¹m cÊu thµnh téi ph¹m ®éc lËp ®ã lµ hµnh vi che giÊu téi ph¹m cÊu thµnh Téi che giÊu téi ph¹m hoÆc hµnh vi kh«ng tè gi¸c téi ph¹m cÊu thµnh Téi kh«ng tè gi¸c téi ph¹m. c. phÇn kÕt luËn Nh­ vËy, LuËt h×nh sù ViÖt Nam ®· quy ®Þnh rÊt râ rµng vÒ ChÕ ®Þnh ®ång ph¹m, ®ã lµ: §ång ph¹m lµ tr­êng hîp cã tõ hai ng­êi trë lªn cã ®ñ n¨ng lùc tr¸ch nhiÖm h×nh sù cïng cè ý thùc hiÖn mét téi ph¹m, tøc lµ vÒ ®iÒu kiÖn kh¸ch quan lµ ph¶i cã Ýt nhÊt hai ng­êi cã n¨ng lùc tr¸ch nhiÖm h×nh sù cïng tham gia thùc hiÖn mét téi ph¹m, vÒ ®iÒu kiÖn chñ quan th× h×nh thøc lçi cña nh÷ng ng­êi trong ®ång ph¹m ph¶i lµ lçi cè ý; cã 04 lo¹i ng­êi ®ång ph¹m gåm: ng­êi thùc hµnh, ng­êi tæ chøc, ng­êi xói giôc vµ ng­êi gióp søc. Tuy nhiªn LuËt h×nh sù ViÖt Nam ch­a cã quy ®Þnh vÒ tæ chøc téi ph¹m, ®©y lµ mét d¹ng ®ång ph¹m ®Æc biÖt vµ cùc kú nguy hiÓm, thùc tÕ hiÖn nay t¹i n­íc ta ®· xuÊt hiÖn rÊt nhiÒu tæ chøc téi ph¹m ho¹t ®éng víi quy m« lín, trªn ®Þa bµn réng, ë rÊt nhiÒu lÜnh vùc, mét sè tæ chøc téi ph¹m cßn cã quan hÖ mËt thiÕt víi c¸c tæ chøc téi ph¹m n­íc ngoµi.V× thÕ Bé luËt h×nh sù cÇn bæ sung quy ®Þnh vÒ kh¸i niÖm tæ chøc téi ph¹m nh­ sau: Tæ chøc téi ph¹m lµ mét tËp hîp gåm nhiÒu ng­êi cã sù liªn kÕt, ph©n c«ng, phèi hîp ho¹t ®éng víi nhau do mét hoÆc mét sè c¸ nh©n thµnh lËp, ®iÒu khiÓn mét c¸ch cã kÕ ho¹ch nh»m thùc hiÖn mét hoÆc nhiÒu téi ph¹m. §ång thêi còng cÇn bæ sung quy ®Þnh ng­êi thµnh lËp, tham gia tæ chøc téi ph¹m ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù. MÆt kh¸c viÖc quy ®Þnh ®ång ph¹m lµ mét h×nh thøc ph¹m téi, vµ ph¹m téi cã tæ chøc lµ mét h×nh thøc ®ång ph¹m lµ rÊt khã hiÓu. Nªn cÇn ph¶i cã quy ®Þnh chÝnh x¸c vÒ tr­êng hîp ph¹m téi cã tæ chøc, bëi v× viÖc quy ®Þnh ®ång ph¹m lµ mét h×nh thøc ph¹m téi ®Æc biÖt lµ chÝnh x¸c vµ phï hîp do nã ®· ®­îc thõa nhËn réng r·i ë n­íc ta vµ ë nhiÒu n­íc. V× vËy ®Ó ®¶m b¶o chÝnh x¸c nªn sö dông côm tõ ®ång ph¹m cã tæ chøc thay thÕ cho côm tõ ph¹m téi cã tæ chøc. Tõ ®ã cã thÓ ®­a ra kh¸i niÖm ®ång ph¹m cã tæ chøc nh­ sau: §ång ph¹m cã tæ chøc lµ h×nh thøc ph¹m téi cã sù cÊu kÕt chÆt chÏ gi÷a nh÷ng ng­êi cïng tham gia vµo viÖc thùc hiÖn téi ph¹m.