Thực hiện kế hoạch đào tạo ngành học lịch sử

PHẦN MỞ ĐẦU MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC HIỆN ĐẠI “Hãy dạy làm sao để học sinh cảm thấy những điều được học như một phần thưởng quý giá chứ không như một nhiệm vụ ngán ngẩm” Albert Einstein Đổi mới căn bản các hoạt động giáo dục hiện nay là một yêu cầu cấp thiết trong xu thế hội nhập, phát triển. Sự đổi mới toàn diện về nội dung chương trình, đội ngũ giảng dạy, phương pháp, kỹ thuật và phương thức tư duy của người học là một cuộc cách mạng của ngành giáo dục nhằm đáp ứng những đòi hỏi của đất nước trong bối cảnh mới của thời đại. Đó là một thời đại với sự thay đổi lớn lao về tri thức về hình thức và nội dung, về ý nghĩa tri thức, về trách nhiệm của tri thức và về những đặc điểm của con người có giáo dục. “Dạy học lấy học sinh làm trung tâm” vẫn luôn là trọng tâm của sự đổi mới phương pháp dạy học hiện đại Quan điểm dạy học tích cực này đã được đề ra từ thế kỷ XVIII với tư tưởng của J.J.Rousseau (trào lưu “Triết học Anh sáng”) ở châu Au và ảnh hưởng sâu rộng đến các nhà khoa học thế kỷ XIX. . Ở nước ta từ thập niên 60 của thế kỷ XX đã thực hiện nguyên lý “học đi đôi với hành, giáo dục kết hợp với lao động sản xuất, nhà trường gắn liền với xã hội” theo tư tưởng Hồ Chí Minh. Thực chất, quan điểm “Dạy học lấy học sinh làm trung tâm” cũng đã được xác định từ các thập niên 70, 80, 90 và đến năm 2000 đã chính thức trở thành chủ trương của nhà nước (NQ40/2000/QH10). Đó là quan điểm “thày chủ đạo, trò chủ động” hay “dạy học phát huy tính tích cực của học sinh”. Vấn đề là bằng cách nào gắn được những lý luận hết sức đúng đắn đó vào thực trạng nền giáo dục hiện nay ở tất cả các bậc học. Ngay từ những thập niên 70, 80 của thế kỷ trước, các nhà nghiên cứu giáo dục đã nêu ra những vấn đề bất cập về vị trí, vai trò của khoa học xã hội trong lĩnh vực giáo dục – đào tạo: từ sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng cho đến nay, đa số học sinh, sinh viên thích các ngành khoa học kĩ thuật, khoa học tự nhiên hơn khoa học xã hội. Chỉ có một số ngành của khoa học xã hội liên quan đến kinh tế, đối ngoại như thương nghiệp, kinh tế kế hoạch, quan hệ quốc tế, ngoại giao được sinh viên quan tâm. Còn các ngành như kinh tế chính trị học, chủ nghĩa xã hội khoa học, triết học thì chưa thu hút được học sinh, sinh viên vì chưa thực sự đổi mới chương trình và đội ngũ giảng dạy các ngành khoa học xã hội còn khá bảo thủ, ảnh hưởng của một giai đoạn dài của thời kỳ bao cấp, duy ý chí. Chúng ta muốn hình thành nhân cách xã hội chủ nghĩa nhưng uy tín của khoa học lý luận đang giảm sút, thiếu bổ sung, còn nặng tính hàn lâm, giáo điều và minh họa. Thậm chí, theo một số nhà nghiên cứu thì thực trạng khoa học xã hội hiện nay đã là một vấn đề trầm trọng. Trong xu thế hội nhập quốc tế, xã hội đòi hỏi bức xúc về cải cách chính trị, cải cách hành chính nhưng trong các hệ thống trường học lại ngán ngại môn học chính trị, và khoa học xã hội nói chung. Khoa học lịch sử và văn học cũng nằm trong bối cảnh chung đó. Trong thực tế hiện nay, vị trí bộ môn lịch sử ở bậc học phổ thông, chế độ tuyển sinh và chính sách ngành nghề đối với các ngành khoa học xã hội cũng tác động không nhỏ đến việc xác định mục đích, động cơ học tập và chất lượng đào tạo của đa số học sinh, sinh viên Dư luận, báo chí một vài năm gần đây cũng đã có những diễn đàn bày tỏ sự quan ngại về chất lượng dạy và học lịch sử nhất là về lịch sử dân tộc của học sinh, sinh viên ở tất cả các bậc học. Thế hệ trẻ ngày nay tự khẳng định mình bằng tri thức thời đại và nền văn hoá dân tộc, song còn nhiều hạn chế về phương pháp tư duy trừu tượng mang tính sáng tạo, khám phá. Sinh viên cần biến những tri thức hàn lâm sách vở, kiến thức thời đại thành vốn tri thức của riêng mình mà không phải chỉ là sự sao chép, thừa hưởng. Hiểu sâu, biết rộng những kiến thức lịch sử và kỹ năng vận dụng vào thực tiễn phải là nhu cầu tự thân của tuổi trẻ trong hành trang vào đời. Nhà trường, các thày cô giáo cần phải khắc phục những nhược điểm của phương pháp dạy học truyền thống để rèn luyện cho học sinh phương pháp tư duy độc lập, năng lực trí tuệ và sự say mê sáng tạo. Những trở lực lớn trong phạm vi rộng hiện nay về môi trường làm việc tập thể đó là tính hợp tác, kỹ năng làm việc theo nhóm và ý thức tự giác - một ý thức mới trong hội nhập và phát triển. Những giá trị ảo, bệnh thành tích, sự níu kéo lẫn nhau, chủ nghĩa bình quân trong công tác quản lý, trong dạy và học hiện nay đang là một trở lực vô hình và rất nguy hiểm. Một “sức ì” khá phổ biến trong các trường đại học, cao đẳng hiện nay là sinh viên rất ngại phát biểu (hoặc không muốn là người phát biểu đầu tiên) trong các vấn đề xêmina (seminar). Giảng viên cũng cần có biện pháp tình thế hoặc xem lại cách nêu vấn đề của mình đã phù hợp, lôi cuốn, hấp dẫn sinh viên chưa. Đội ngũ giảng viên lịch sử cũng cần phải biết vượt qua sự bảo thủ của chính mình và những hạn chế của phương pháp dạy học truyền thống. Xã hội văn minh ngày nay chính là xã hội của những con người tự giác – theo nghĩa rộng, do những con người tự giác tạo ra. Đối với các trường đại học, cao đẳng bản chất hoạt động dạy và học là hoạt động nhận thức đặc biệt mang tính chất nghiên cứu của sinh viên dưới sự hướng dẫn của giảng viên. Sinh viên phải là chủ thể của hoạt động nhận thức – huy động ở mức cao nhất tiềm năng, vốn sống để chiếm lĩnh tri thức, kỹ năng. Trong quá trình đó, sinh viên không chỉ tái tạo lại tri thức mà còn tìm kiếm tri thức mới. Với những hoạt động dạy – học tương tác và hệ thống các phương pháp tích cực, sinh viên sẽ được học và tìm kiếm tri thức, kỹ năng trong điều kiện sư phạm. Đổi mới phương pháp dạy học lịch sử theo hướng tích cực (active method) ở các trường Cao đẳng sư phạm, Đại học sư phạm là sự vận dụng, tích hợp các lý thuyết dạy học hiện đại với hệ thống các phương pháp tích cực và có sự trợ giúp của công nghệ mới. Muốn vậy, cần đổi mới nhận thức về 4 nhiệm vụ dạy học của hệ đào tạo sư phạm hiện nay đối với ngành học lịch sử: dạy tri thức khoa học lịch sử, dạy kỹ năng dạy học bộ môn lịch sử; dạy phương pháp lưu trữ, xử lý thông tin, sử dụng thông tin và phương pháp nghiên cứu khoa học lịch sử ; hình thành thái độ, thế giới quan khoa học, đạo đức nghề nghiệp cho sinh viên. Các nhiệm vụ dạy học này phụ thuộc vào sự đổi mới, hoàn thiện 4 yếu tố trong cấu trúc hoạt động dạy - học tương tác: chương trình, giáo trình; giảng viên; phương tiện, thiết bị dạy học hiện đại và sinh viên. Trong đó, giảng viên, sinh viên là hai yếu tố chính (hai yếu tố động) các yếu tố khác chỉ trở nên có ý nghĩa khi đặt trong tác động tương hỗ của hai yếu tố này vì nó định hướng cho những tác động của giảng viên và những đáp ứng của sinh viên trong suốt quá trình học tập. Tuy còn nhiều vấn đề bất cập, song điều kiện quyết định và quan trọng hàng đầu trong công cuộc đổi mới hiện nay vẫn là sự tự hoàn thiện đổi mới của giảng viên. Giảng viên phải được hoàn thiện chu đáo để thích ứng với những thay đổi chức năng, với những nhiệm vụ đa dạng phức tạp của hướng dạy học theo phương pháp tích cực và có tâm huyết với công cuộc đổi mới giáo dụ. Giảng viên phải thực sự có tri thức khoa học sâu rộng về chuyên môn, có trình độ nghiệp vụ tiên tiến để có được sự ứng xử tinh tế trong mọi tình huống.Ngoài sứ mệnh của khoa học xã hội là ngành khoa học dẫn đường, khoa học lịch sử nói riêng còn có ý nghĩa to lớn trong giáo dục truyền thống và những giá trị nhân văn cao quý.Chính tri thức khoa học sâu rộng của giảng viên sẽ quyết định phương pháp khoa học trong giảng dạy, truyền thụ tri thức. Trong thời đại bùng nổ thông tin và cách mạng khoa học – công nghệ, giảng viên cũng cần phải có khả năng nhất định về ngoại ngữ, tin học để khai thác, cập nhật thông tin khoa học và các nguồn tư liệu phong phú trên mạng internet, làm chủ được các phương tiện công nghệ thông tin, thiết bị hiện đại, vận dụng sáng tạo trong giảng dạy. Mục tiêu chính của kế hoạch đào tạo ở cao đẳng, đại học ngành sư phạm không phải là thông tin lại toàn bộ tri thức lịch sử nói chung mà là truyền thụ các vấn đề, chuyên đề lịch sử mang tính khoa học của chương trình đồng tâm. Đó là các vấn đề về phương pháp luận sử học, những quy luật phát triển của lịch sử xã hội, phương pháp tư duy và những kỹ năng nghề nghiệp cần thiết Chính vì vậy, trong quá trình giảng dạy chương trình, giáo trình lịch sử cần phải được tinh giản vững chắc, phải chủ động, dày công thiết kế các kịch bản dạy học, tạo điều kiện cho thày, trò tổ chức những hoạt động học tập tích cực mà không cắt xén chương trình, dạy dồn, dạy ép hoặc thường xuyên bị “cháy giáo án”. Nhóm phương pháp thuyết giảng và lượng tri thức khoa học của giáo trình, sách giáo khoa là mặt mạnh của khoa học xã hội song cần giảm bớt những thông tin áp đặt buộc sinh viên phải thừa nhận và ghi nhớ máy móc. Với cách dạy theo vấn đề, trong một ý nghĩa nhất định, giáo trình sẽ chỉ còn chức năng lưu trữ hệ thống các dữ liệu tra cứu. Giảng viên nên tăng cường các bài tập nhận thức về phương pháp luận sử học, giảm bớt những câu hỏi tái hiện lịch sử, tăng cường các câu hỏi phát triển thông minh, giảm bớt những kết luận áp đặt và tăng cường phương pháp gợi mở để sinh viên tự nghiên cứu phát triển bài học. Trong thực tế không có hai cách lựa chọn phương pháp dạy học giống nhau và cũng không có hai phong cách giảng dạy giống nhau. Ngành tâm lý học sư phạm có rất nhiều lý thuyết học tập khác nhau như “thuyết hành vi”, “thuyết nhận thức”, “thuyết kiến tạo”, “thuyết tự lập” Mỗi lý thuyết đều có những ưu điểm và giới hạn riêng. Các nhà khoa học ngày nay không tìm kiếm một lý thuyết tổng quát toàn năng mà xu hướng chung là chỉ xây dựng những mô hình riêng lẻ cho từng chuyên ngành từng chuyên đề khoa học. Đó là việc vận dụng kết hợp một cách thích hợp các lý thuyết học tập khác nhau với sự trợ giúp của công nghệ mới nhằm đáp ứng những yêu cầu của cơ chế học tập. Chính vì vậy, những phương pháp, giải pháp nêu ra trong các phân môn, học phần lịch sử trong tài liệu này chỉ mang tính minh họa, gợi ý để cùng tìm ra các hình thức dạy học tốt nhất, hiệu quả nhất. Phương pháp dạy học đối với khoa học lịch sử ở bậc cao đẳng, đại học thích hợp nhất là dạy học theo vấn đề lịch sử và theo các chuyên đề khoa học. Điều kiện tiên quyết là xác định được những vấn đề trọng tâm, bao trùm hết được các mục tiêu đào tạo về nội dung, kỹ năng trong từng phân môn, học phần và từ đó lập ra kế hoạch thực hiện. Hệ thống các phương pháp hiện đại sẽ là sự kết hợp linh hoạt giữa các phương pháp nêu vấn đề, phương pháp diễn giảng, phương pháp xêmina, phương pháp điều phối, phương pháp dự án (project method hoặc project based learning) và sẽ đặc biệt có hiệu quả khi kết hợp với các phương tiện dạy học hiện đại. Các phương pháp này có khả năng vận dụng và tích hợp nhiều lý thuyết học tập khác nhau. Yếu tố tích cực là cách dạy học giải quyết vấn đề, dạy học định hướng hành động, dạy học khám phá và làm việc theo nhóm (thuyết nhận thức). Giảng viên giữ vai trò “người điều phối“ (một ứng dụng lý thuyết kiến tạo) tổ chức sự tương tác giữa sinh viên và đối tượng học tập, giúp sinh viên xây dựng thông tin mới vào cấu trúc tư duy đã được sinh viên tự điều chỉnh. Sinh viên học không chỉ là khám phá mà còn là sự giải thích, cấu trúc mới tri thức Việc dạy học nhằm phát triển tư duy, giải quyết vấn đề. Dạy học khám phá đòi hỏi nhiều thời gian, đòi hỏi cao ở sự chuẩn bị cũng như năng lực của giảng viên. Cấu trúc quá trình tư duy không quan sát trực tiếp được nên chỉ mang tính giả thuyết. (thuyết tự lập). Các phương pháp nhỏ như “tia chớp”, “philip xyz”, “công não”, “bể cá” là những giải pháp tình huống để thay đổi động hình và kích thích tư duy người học nhằm tập trung sự chú ý vào nội dung chính. Các thể loại phương pháp này tuỳ thuộc vào sự vận dụng linh hoạt, sáng tạo của giảng viên và sẽ có hiệu quả cao trong việc phát huy trí lực sinh viên. Cơ sở lựa chọn phương pháp dạy học trên phải căn cứ vào bản chất công việc hoặc tài liệu sẽ học, bản chất mục tiêu học tập cần đạt đến, khả năng, năng lực của sinh viên và khả năng, kiến thức của giảng viên cùng các nguồn lực sẵn có (thời gian, nguồn tư liệu, thiết bị, phương tiện multimedia có thể sử dụng để phát huy hiệu quả nhất ) Khi lựa chọn phương pháp cần kết hợp sử dụng nhiều phương pháp khác nhau sao cho sinh viên được tham gia nhiều nhất trong các hoạt động nhận thức. Sinh viên phải được tự học ít nhất 30% học phần hoặc các môn học (giảng viên cần hướng dẫn chu đáo phương pháp tự học, sinh viên nắm được nhiệm vụ và cách học, giảng viên cũng cần có các biện pháp để kiểm tra chất lượng nội dung tự học một các thiết thực ); sắp xếp sao cho trong một bài giảng lịch sử thời lượng giảng viên diễn giảng là ít nhất. Với hệ thống các phương pháp dạy học hiện đại giảng viên cần thử nghiệm nhiều kĩ thuật khác nhau. Phương pháp dạy học theo vấn đề, theo từng chuyên đề giúp sinh viên ghi nhớ sự kiện, nhân vật, địa danh con số, ngày tháng (sẽ là rất nhiều) một cách khoa học, logic và vận dụng đúng vị trí, vai trò của chúng trong từng nội dung, từng vấn đề. Sinh viên không chỉ thuộc sự kiện, hiện tượng lịch sử mà còn hiểu sâu sắc quy luật phát triển mang tính toàn cục của các vấn đề, các giai đoạn lịch sử. Trong quá trình truyền thụ sinh động các nội dung khoa học, giảng viên phải định hướng được sự phát triển của sinh viên theo mục tiêu giáo dục. Đồng thời cũng phải đảm bảo được sự tự do của sinh viên trong các hoạt động nhận thức. Các phương pháp giảng dạy theo vấn đề, chuyên đề trong các phần phương pháp đào tạo cho một số học phần cụ thể trong sách này cũng được biên soạn theo hướng mở để giảng viên có thể sáng tạo lựa chọn các phương pháp nhỏ giải quyết vấn đề lịch sử một cách tốt nhất, phù hợp nhất và hiệu quả nhất tuỳ theo từng điều kiện hoàn cảnh, đối tượng sinh viên.

185 trang | Chia sẻ: tlsuongmuoi | Lượt xem: 1908 | Lượt tải: 0

Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Thực hiện kế hoạch đào tạo ngành học lịch sử, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

soá haøng traêm ngaøn, phaàn lôùn laø hy sinh ôû vuøng röøng nuùi, xa daân hoaëc nöôùc baïn… Phaàn giaønh cho Ñoàng Nai toâi môùi chæ ghi ñöôïc 34 ñôn vò vuõ trang caùc caáp, 23 caùn boä, chieán só vinh döï ñöôïc taëng danh hieäu Anh huøng löïc löôïng vuõ trang nhaân daân; 288 baø meï ñöôïc taëng danh hieäu Baø meï Vieät Nam Anh huøng. Trong ñoù nhieàu meï baûn thaân laø lieät só. Coù nhieàu meï coù choàng cuøng naêm con, boán con, hai con ñeàu ñaõ hy sinh…. Vôùi caùc meï coøn laïi ñeán hoâm nay, chieán tranh chöa moät ngaøy chaám döùt. Toâi chöa coù ñöôïc soá lieäu veà caùc lieät só ôû Ñoàng Nai vaø caû mieàn Ñoâng. Ñaønh suy töôûng veà nhöõng lieät só voâ danh hieän ñang vónh vieãn naèm laïi giöõa nhöõng caùnh röøng chieán khu. Seõ coù bao nhieâu ngöôøi ôû Ñoàng Nai, Bình Döông, Bình Phöôùc, Laâm Ñoàng hoâm nay mong öôùc laøm ñöôïc nhö “chò Naêm khuøng” böôn traûi, doác loøng ñi tìm haøi coát ñoàng ñoäi. Ñoàng baøo caùc daân toäc Chôro, Stieâng coù coâng lao cho söï soáng coøn cuûa chieán khu Ñ trong nhöõng thôøi kyø cam go nhaát thì ngaøy nay ñôøi soáng saûn xuaát vaø vaên hoaù ñaõ ñöôïc môû mang nhö theá naøo… chuùng ta seõ nghó gì tröôùc moät thöïc teá gaàn nhö moät quy luaät nghieät ngaõ: nhöõng ñòa danh anh huøng naêm xöa ngaøy nay laïi laø nhöõng vuøng saâu, vuøng xa, ngheøo khoù nhaát! Baên khoaên vì moùn nôï tình nghóa maø duø coá gaéng ñeán ñaâu theá heä chuùng ta cuõng khoâng theå ñeàn ñaùp coâng ôn veïn troøn nhö öôùc nguyeän. Baâng khuaâng vì thôøi gian hôn nöûa theá kyû ñaõ troâi qua, vì taàm voùc lôùn lao cuûa caû hai cuoäc khaùng chieán. Chuùng ta khoâng theå xeáp haïng nuùi röøng Vieät Baéc, daûi Tröôøng Sôn huøng vó , röøng U Minh, röøng Saùc nhö nhöõng di tích lòch söû quoác gia, maø röøng mieàn Ñoâng laïi laø söï tieáp noái hoaønh traùng ñoù. Söû saùch, thô ca ñaõ vieát nhieàu veà chieán khu nhöng döôøng nhö vaên chöông, ngheä thuaät hoâm nay vaãn coøn coù söï huït haãng, coøn thieáu nhöõng taùc phaåm veà ñeà taøi chieán tranh xöùng vôùi taàm voùc cuûa lòch söû. Ì SÔ LÖÔÏC LÒCH SÖÛ HÌNH THAØNH KHU KYÕ NGHEÄ BIEÂN HOAØ - SONADEÙZI (Socieùteù nationale pour le deùveloppement des zones industrielles) Sau Hieäp ñònh Geneøve thaùng 7-1954, chieán tranh chaám döùt treân toaøn coõi Ñoâng Döông. Hoaø bình ñöôïc laäp laïi, mieàn Baéc hoaøn toaøn ñöôïc giaûi phoùng, nhöng ñaát nöôùc ta vaãn taïm thôøi bò chia caét laøm hai mieàn. Vó tuyeán 170 trôû thaønh ranh giôùi quaân söï taïm thôøi ñeå hai beân taäp keát. Hieäp ñònh Geneøve vöøa ñöôïc kyù keát thì boïn can thieäp Myõ ñaõ nhaûy vaøo mieàn Nam, ngang nhieân vi phaïm ñoäc laäp chuû quyeàn cuûa ñaát nöôùc ta. Chuùng döïng leân cheá ñoä ñoäc taøi tay sai phaùt xít Ngoâ Ñình Dieäm, aâm möu chia caét laâu daøi ñaát nöôùc ta 20-7-1954 Ngaøy kyù keát hieäp ñònh Geneøve veà ñình chieán ôû Ñoâng döông. Hieäp ñònh quy ñònh thôøi haïn toå chöùc toång tuyeån cöû thoáng nhaát nöôùc Vieät Nam vaøo thaùng 7-1956. , bieán mieàn Nam thaønh thuoäc ñòa kieåu môùi vaø laø caên cöù quaân söï khoång loà cuûa chuùng ôû Ñoâng Nam chaâu AÙ, thöïc hieän “chieán löôïc toaøn caàu” phaûn caùch maïng. Cuoäc ñaáu tranh ñeå giaûi phoùng mieàn Nam, thoáng nhaát ñaát nöôùc cuûa nhaân daân ta laïi tieáp tuïc. Phaùt huy truyeàn thoáng caùch maïng, coâng nhaân Bieân Hoaø – Long Khaùnh Tröôùc giaûi phoùng, ñòa lyù haønh chính Ñoàng Nai hieän nay goàm 3 tænh Bieân Hoaø, Long Khaùnh vaø Taân Phuù. cuøng ñoàng baøo caû nöôùc laïi böôùc vaøo cuoäc ñaáu tranh môùi ñaày hy sinh, thöû thaùch choáng ñeá quoác Myõ vaø beø luõ tay sai. Moät trong ba muïc tieâu cuûa chieán löôïc toaøn caàu phaûn caùch maïng cuûa Ñeá quoác Myõ laø tieán haønh ñaøn aùp phong traøo giaûi phoùng daân toäc vaø phong traøo hoaø bình, daân chuû treân theá giôùi. Ngoaïi tröôûng Myõ Ñalet (Foster Dullet) töøng tuyeân boá: “Neáu Ñoâng döông suïp ñoå thì haäu quaû seõ cöïc kyø nghieâm troïng, khoâng nhöõng ñoái vôùi Thaùi Lan, Maõ Lai, Mieán Ñieän, maø Inñoâneâxia cuõng seõ bò coäng saûn thu huùt maát”. Chính vì vaäy Myõ ñaõ laáy Ñoâng döông laøm nôi thí ñieåm ñaàu tieân aùp duïng chuû nghóa thöïc daân môùi nhaèm choáng laïi phong traøo caùch maïng theá giôùiNgaøy nay vôùi tieàm naêng kinh teá hôn 10 ngaøn tyû USD GDP haøng naêm, chieám hôn 1/3 GDP theá giôùi tö baûn, Myõ coù hôn 1 trieäu quaân ôû 30 nöôùc, ñöùng ñaàu vaø laø thaønh vieân 5 Lieân minh phoøng thuû khu vöïc cuûa 42 quoác gia, vieän trôï quaân söï vaø kinh teá cho gaàn 100 nöôùc treân khaép ñòa caàu. . Chuû nghóa choáng coäng cuûa Myõ ôû mieàn Nam mang tính chaát phuïc thuø ñieân cuoàng, hung haõn nhaát. Söï caáu keát Myõ – nguïy cuõng laø söï caáu keát mang tính chaát phuïc thuø giai caáp phaûn ñoäng vaø taøn baïo. Chính saùch cô baûn cuûa Myõ ñoái vôùi theá giôùi laø chính saùch chieán tranh, chính saùch thöïc löïc, aâm möu döïa vaøo “theá maïnh” veà tieàm löïc kinh teá vaø quaân söï ñeå khuaát phuïc caùc daân toäc khaùc. Myõ ñaõ vieân trôï kinh teá vieän trôï quaân söï oà aït vaøo mieàn Nam taïo neân söï “phoàn vinh “ giaû taïo vaø moät xaõ hoäi tieâu thuï leä thuoäc vôùi hôn 80% haøng hoaù nhaäp khaåu, chuû yeáu laø haøng tieâu duøng. Hai möôi moát naêm chieán tranh ôû Vieät Nam, Myõ ñaõ chi phí 352 tæ USD. Tình hình kinh teá mieàn Nam noùi chung vaø caùc tænh Bieân Hoaø, Long Khaùnh noùi rieâng coù nhieàu thay ñoåi saâu saéc veà moïi maët, song caên baûn vaãn laø neàn saûn xuaát noâng nghieäp laïc haäu. Ñoù laø neàn kinh teá hoaøn toaøn phuï thuoäc Myõ, töø trang bò, kyõ thuaät ñeán voán ñaàu tö vaø nguyeân lieäu… Thò tröôøng mieàn Nam trôû thaønh nôi tieâu thuï haøng hoaù eá thöøa cuûa tö baûn Myõ. Baùo Thôøi Luaän ngaøy 18-7-1957 nhaän xeùt veà neàn kinh teá mieàn Nam nhö sau: “Hôn 80% toång soá haøng nhaäp caûng laø nhöõng thöù haøng tieâu thuï, nhieàu nhaát laø thöïc phaåm, caùc thöù giaûi khaùt, thuoác laù, haøng vaûi vaø xe hôi. Haøng hoaù ñeå trang bò kinh teá taêng gia saûn xuaát chieám moät phaàn raát nhoû. Nhö theá nghóa laø vieän trôï Myõ ñaøi thoï haàu heát toång soá nhaäp caûng ñaõ khuyeán khích tieâu xaøi nhieàu hôn khuyeán khích laøm aên… Trong ba naêm qua, daân chuùng Vieät Nam ñaõ bò caùm doã vaøo ñôøi soáng xa hoa, tieâu xaøi quaù möùc saûn xuaát. Ngaøy nay, hoï sa suùt vaø kinh teá luïn baïi laø leõ dó nhieân”. Coâng nghieäp mieàn Nam noùi chung vaø coâng nghieäp Bieân Hoøa döôùi thôøi Myõ–nguïy laø moät neàn coâng nghieäp mang tính chaát thöïc daân môùi, laø moät neàn coâng nghieäp khoâng hoaøn chænh, khoâng ñoàng boä, leä thuoäc hoaøn toaøn vaøo voán nöôùc ngoaøi, leä thuoäc caû trang thieát bò kyõ thuaät ñeán nguyeân lieäu, vaät tö… vaø phaùt trieån theo nhu caàu chieán tranh cuûa Myõ. Tuy nhieân, gaén lieàn vôùi cuoäc chieán tranh cuûa moät cöôøng quoác ñeá quoác nhö Myõ, cô sôû kinh teá cuûa chính quyeàn Saøi Goøn vaø giai caáp tö saûn maïi baûn cuõng coù moät böôùc phaùt trieån cao hôn so vôùi thôøi thöïc daân Phaùp. Moät soá ngaønh phaùt trieån vôùi toác ñoä nhanh vaø ñöôïc trang bò kyõ thuaät hieän ñaïi nhö xaây döïng, nhaát laø ngaønh xaây döïng phuïc vuï quaân söï nhö: caàu ñöôøng, saân bay, caùc caên cöù chieán löôïc… Caùc ngaønh saûn xuaát vaät lieäu xaây döïng, xi maêng, cô khí, ñieän nöôùc, giao thoâng vaän taûi, vaät phaåm tieâu duøng vaø dòch vuï… cuõng oà aït phaùt trieån theo. Söï phaùt trieån môû ñaàu töø vieäc khôûi coâng xa loä Saøi Goøn – Bieân Hoøa, môû roäng caùc saân bay chieán löôïc vaø sau ñoù laø xaây döïng Trung taâm khueách tröông Kyõ ngheä lôùn nhaát mieàn Nam SONADEÙZI (Socieùteù nationale pour le deùveloppement des zones industrielles) Ngaøy nay laø Coâng ty phaùt trieån khu coâng nghieäp Bieân Hoøa (Corporation for the Development of Bien Hoa Industrial Zone) , ôû Bieân Hoøa. Cuøng vôùi söï phaùt trieån coâng nghieäp, ñoäi nguõ coâng nhaân Bieân Hoaø noùi rieâng vaø coâng nhaân mieàn Nam taêng leân nhanh choùng. Thaønh phaàn cô caáu vaø ñaëc ñieåm cuûa giai caáp coâng nhaân thôøi kyø naøy cuõng coù nhieàu bieán ñoåi. Toaøn mieàn Nam naêm 1955 coù 30 vaïn coâng nhaân ñeán naêm 1969 ñaõ taêng leân hôn hai laàn 67 vaïn. Ñaëc bieät trong nhöõng naêm chieán tranh cuïc boä, soá coâng nhaân trong caùc ngaønh xaây döïng, giao thoâng vaän taûi vaø caùc ngaønh dòch vuï taêng leân nhanh choùng. Neùt noåi baät laø giai caáp coâng nhaân ngaøy caøng gaén keát yù thöùc giai caáp vôùi yù thöùc daân toäc trong tình hình vaø nhieäm vuï môùi cuûa caùch maïng mieàn Nam. Phong traøo coâng nhaân phaùt trieån maïnh caû veà ñaáu tranh chính trò vaø ñaáu tranh vuõ trang, taäp trung laø caùc cuoäc ñaáu tranh cuûa coâng nhaân cao su trong caùc ñoàn ñieàn vaø coâng nhaân Khu Coâng nghieäp. Sau 1954, theá löïc kinh teá cuûa Phaùp vaãn chieám öu theá vaø coøn khaû naêng caïnh tranh ñoái vôùi Myõ vaø Nhaät Baûn. ÔÛ mieàn Nam, Phaùp coøn hôn 100 nhaø maùy, xí nghieäp vôùi soá voán töø 200 ñeán 250 trieäu quan ôû caùc ngaønh ñieän, nöôùc, röôïu, hoaù chaát, thuoác laù vaø caùc ngaønh baûo hieåm, ngaân haøng, vaän taûi soâng bieån, söûa chöõa cô khí, thaàu khoaùn xaây döïng caàu ñöôøng vaø nhaø cöûa… Veà haøng hoaù, Phaùp coøn ñang caïnh tranh quyeát lieät vôùi Myõ veà thieát bò hoaû xa, phuï tuøng maùy moùc, phuï tuøng xe hôi, xe ñaïp, saét theùp nhoû vaø caùc saûn phaåm hoaù chaát. Tröôùc tình hình kinh teá Myõ xaâm nhaäp, tö baûn Phaùp ñaõ keâu goïi chung voán vôùi tö saûn Vieät Nam ñeå caïnh tranh coù hieäu quaû hôn. Vôùi hình thöùc “vieän trôï” Myõ xaâm nhaäp veà kinh teá vaøo mieàn Nam veà moïi maët. Baèng theá maïnh cuûa ñoàng dollars, Myõ ñaõ naém caùc yeát haàu veà kinh teá nhö cuïc doanh teá quoác gia, caùc cô quan tín duïng, vieän hoái ñoaùi… töøng böôùc pheá truaát ñòa vò kinh teá cuûa Phaùp, naém troïn caùc ngaønh xuaát nhaäp caûng, noäi ngoaïi thöông, caùc cô quan taøi chính vaø tieàn teä. Phaùp chæ coøn laïi nhöõng cô sôû kinh doanh, thöông maïi. Chính quyeàn Ngoâ Ñình Dieäm ñaõ thöïc hieän quoác höõu hoaù taát caû caùc cô sôû coâng nghieäp cuûa thöïc daân Phaùp ôû mieàn Nam. Rieâng caùc ñoàn ñieàn cao su, tö baûn Phaùp coøn 60.000 ha cao su saûn xuaát haøng naêm treân 50.000 taán muû thaønh phaåm xuaát khaåu. Boïn chuû tö baûn Phaùp vaãn ñöôïc Myõ-nguïy duy trì vaø tieáp tay ñeå taêng cöôøng boùc loät, ñaøn aùp phong traøo caùch maïng cuûa coâng nhaân. ÔÛ Bieân Hoaø sau 1954, caùc cô sôû coâng nghieäp cuûa Phaùp chuû yeáu taäp trung vaøo ngaønh troàng, khai thaùc vaø cheá bieán cao su trong caùc ñoàn ñieàn. Coâng nghieäp cô khí chæ coù hai cô sôû khoâng lôùn laém laø BIF vaø ñeà-poâ xe löûa Dó An. Toång soá dieän tích troàng, khai thaùc cao su vaø soá löôïng coâng nhaân cuõng ñaõ suït giaûm nhieàu so vôùi tröôùc chieán tranh (1939). Töø naêm 1956, Myõ ñaõ tieán haønh ñaàu tö maïnh vaøo mieàn Nam, oà aït nhaäp khaåu haøng tieâu duøng, naém nhöõng theá löïc tuyeät ñoái veà kinh teá. Thôøi gian naøy Myõ ñaõ hoaøn thaønh vieäc môû roäng coâng ty daàu Stanvac (Standar vacoil company) vôùi döï tröõ 43 trieäu lít daàu, coâng ty S.V.O.C söû duïng gaàn 4.000 coâng nhaân vaø nhaân vieân, haõng Pepsicola môû mang saûn xuaát nöôùc giaûi khaùt cho caû Ñoâng Nam AÙ, haõng Cornell Bross chuyeân baùn vaûi cho moät coâng ty deät ôû New York, haõng Indo-comptoirs chuyeân baùn xe camion cuûa haõng Feùdeùral… Ngoaøi ra Myõ coøn môû roäng khai thaùc ñeán caùc ngaønh khaùc nhö thaàu toaøn boä ngaønh xaây döïng, caàu ñöôøng, taøu ñaùnh caù vaø khai thaùc caùc ñoàn ñieàn… Ngoaøi vieän trôï cuûa Myõ veà kinh teá vaø quaân söï, giai caáp tö saûn maïi baûn vaø ñòa chuû laø choã döïa chính trò chuû yeáu cuûa cheá ñoä ñoäc taøi tay sai phaùt xít Ngoâ Ñình Dieäm. Caùc chính saùch chuû tröông cuûa chính quyeàn Saøi Goøn veà kinh teá nhaèm cuûng coá quyeàn lôïi vaø ñòa vò cuûa hai giai caáp cô baûn naøy. Chính saùch phaùt trieån coâng nghieäp, tieåu thuû coâng nghieäp cuûa chính quyeàn Saøi Goøn ôû Bieân Hoaø töø 1954-1961 hoaøn toaøn phuï thuoäc vaøo chính saùch kinh teá thöïc daân môùi cuûa Myõ. Myõ ñaõ giaät daây cho chính quyeàn Dieäm ñöa ra nhieàu bieän phaùp kinh teá veà kieåm soaùt xuaát nhaäp caûng, hoái ñoaùi tieàn teä, hoaù giaù, thueá saûn xuaát, buoân baùn leû… laøm cho taàng lôùp tö saûn, thöông maïi, saûn xuaát nhoû ôû mieàn Nam bò phaù saûn traàm troïng cuøng vôùi haøng trieäu ngöôøi lao ñoäng thaát nghieäp. Neàn kinh teá, taøi chính mieàn Nam noùi chung vaãn bò ñoäng, beá taéc vaø khuûng hoaûng. Moät maët chính quyeàn Ngoâ Ñình Dieäm vaãn phaûi phuï thuoäc hoaøn toaøn vaøo “vieän trôï” veà kinh teá vaø quaân söï cuûa quan thaày Myõ, maët khaùc phaûi lo ñoái phoù vôùi phong traøo ñaáu tranh chính trò lan roäng khaép mieàn Nam, ñoái phoù vôùi caùc löïc löôïng ñoái laäp ñeå cuûng coá, oån ñònh chính quyeàn caùc caáp. Cuoái thaäp nieân 50, neàn coâng nghieäp ôû Bieân Hoaø môùi ñöôïc manh nha khôûi ñaàu töø moät ngaønh coâng nghieäp nheï. Ñoù laø vieäc xaây döïng nhaø maùy giaáy Ñoàng Nai COGIDO ôû aáp An Haûo, xaõ Tam Hieäp vaø nhaø maùy giaáy Taân Mai COGIVINA ôû gaàn nhaø maùy cöa Taân Mai BIF. Ñaàu thaäp nieân 60, moät soá xí nghieäp coâng nghieäp vöøa vaø nhoû nöõa ñöôïc xaây döïng ôû Bình Ña, An Haûo. Khi xa loä Bieân Hoaø – Saøi Goøn hoaøn thaønh, Bieân Hoaø nhanh choùng trôû thaønh moät trong nhöõng troïng ñieåm coù yù nghóa chieán löôïc veà kinh teá, quaân söï. Muïc ñích haøng ñaàu cuûa Myõ – nguïy trong vieäc xaây döïng caùc khu kyõ ngheä laø nhaèm phuïc vuï cho yeâu caàu haäu caàn cho chieán tranh xaâm löôïc. Caùc khu kyõ ngheä vôùi heä thoáng caùc ngaønh ngheà saûn xuaát phuïc vuï tröïc tieáp bao quanh caùc caên cöù quaân söï vaø caùc vuøng phuï caän maø chuùng cho laø “an toaøn” Theo “Keá hoaïch Lilientan” (Vuõ Quoác Thuùc) ñaùnh giaù: “Chæ coù moät ñaëc ñieåm roõ raøng töùc laø haàu nhö toaøn boä khaû naêng cheá taïo cuûa quoác gia naøy ñöôïc taäp trung taïi khu vöïc Saøi Goøn, Bieân Hoaø”. Tuaàn san kinh teá taøi chính Phoøng thöông maïi thì khaúng ñònh coù khoaûng 90% kyõ ngheä taäp trung ôû ñaây. . Naêm 1961, chính quyeàn Saøi Goøn ñaõ laäp ra UÛy ban nghieân cöùu cuûa Trung taâm khuyeách tröông kyõ ngheä SONADEZI (Socieùteù nationale pour le deùveloppement des zones industrielles) thuoäc Boä Kinh teá. Töø giöõa naêm 1961 vuøng ñaát ñoài vôùi dieän tích hôn 500 ha thuoäc ñòa baøn hai xaõ Tam Hieäp vaø Long Bình ñaõ ñöôïc quy hoaïch ñeå hình thaønh khu coâng nghieäp, phaùt trieån kinh teá, môû roäng heä thoáng kho taøng khoång loà veà nguyeân lieäu, nhieân lieäu, vuõ khí, khí taøi phuïc vuï cho chieán löôïc “chieán tranh ñaëc bieät” ñaõ ñöôïc môû ra. Vôùi vò trí ñòa lyù, ñòa hình, caáu taïo ñòa chaát, nguoàn nguyeân lieäu taïi choã ñeå saûn xuaát vaät lieäu xaây döïng cuøng vôùi ñaàu moái caùc ñöôøng giao thoâng thuûy, boä, haøng khoâng, Bieân hoaø trôû thaønh vò trí thuaän lôïi cho vieäc phaùt trieån quy moâ neàn coâng nghieäp chieán tranh … Keá hoaïch laäp khu Khueách tröông Kyõ ngheä cuûa chính quyeàn Saøi Goøn nhaèm moät soá caùc muïc ñích kinh teá vaø xaõ hoäi lôùn nhö sau: - Phaân taùn löïc löôïng coâng nhaân taäp trung quaù lôùn ôû ñoâ thaønh vaø giaõn daân soá cuûa Saøi Goøn ñang taêng cô hoïc leân raát nhanh (töø 1 trieäu ngöôøi 1945 ñeán 1,4 trieäu ngöôøi 1954). - Neàn coâng nghieäp mieàn Nam coù ñieàu kieän phaùt trieån ñeàu khaép, khaéc phuïc tình traïng maát caân ñoái giöõa Saøi Goøn vaø caùc tænh laân caän. Thuaän lôïi cho vieäc höôùng daãn, chuyeån giao coâng ngheä vaø kyõ thuaät cho Bieân Hoaø. - Caáu taïo ñòa chaát ôû ñaây laø vuøng ñoài goø, neàn ñaù cöùng neân ít toán keùm cho caùc nhaø thaàu tö baûn xaây döïng haï taàng cô sôû, ñöôøng giao thoâng, gia coá neàn moùng caùc nhaø maùy lôùn. Vò trí khu Kyõ ngheä raát thuaän lôïi cho vieäc löu thoâng vôùi cöôùc phí haï ñaùng keå treân caùc truïc loä huyeát maïch: Saøi Goøn – mieàn Trung, Saøi Goøn – Ñaø Laït, Saøi Goøn – Vuõng Taøu; coù theå deã daøng noái theâm ñöôøng ray vaøo tuyeán ñöôøng xe löûa Baéc-Nam chæ caùch 3 km; soâng Ñoàng nai cho pheùp löu thoâng quanh naêm vôùi ñuû loaïi taøu thuyeàn, xaø lan vôùi taûi troïng haøng traêm taán. Khu Kyõ ngheä chæ caùch Saøi Goøn 20 km neân nhanh choùng ñöôïc öu tieân cung caáp tín duïng, trôï caáp voán, thò tröôøng xuaát nhaäp khaåu haøng hoaù, ñaøo taïo coâng nhaân laønh ngheà, chuyeân gia kyõ thuaät vaø thôï gioûi… Ñaây laø vò trí hoäi ñuû caùc yeáu toá thuaän lôïi veà kinh teá, xaõ hoäi, ñaàu moái giao thoâng caû veà ñöôøng boä, ñöôøng saét, ñöôøng khoâng vaø ñöôøng soâng. Khu coâng nghieäp môùi noái lieàn huyeát maïch giao thoâng veà phía ñoâng vôùi xa loä Bieân Hoaø – Saøi Goøn, môû roäng veà phía taây vôùi nhaùnh soâng Raïch Caùt cuûa soâng Ñoàng Nai. Truïc loä 15 laø huyeát maïch ra phía Baéc vaø phía Nam laø soâng Ñoàng Nai noái lieàn vôùi caûng Saøi Goøn kho xaêng Nhaø Beø, Caùt Laùi vaø kho bom thaønh Tuy Haï… Khu kyõ ngheä môùi ñöôïc môû ôû ñaây coøn coù taùc duïng lôùn veà ñieàu phoái nguoàn nhaân löïc hôïp lyù vì khi ñoù Bieân Hoaø ñang tieàm taøng moät nguoàn nhaân löïc lôùn vôùi hôn 300 ngaøn lao ñoäng ôû quaän Ñöùc Tu, coù nhieàu thôï thuû coâng laønh ngheà, coâng nhaân chuyeân nghieäp trong caùc cô sôû tieåu thuû coâng nghieäp nhö caùc loø gaïch, loø goám, moû ñaù… Ngoaøi ra khu ñònh cö ôû xaõ Hoá Nai coù 75 ngaøn daân di cö ñang thieáu ruoäng ñaát caøy caáy vaø phaûi soáng döïa vaøo nguoàn laâm saûn ñang daàn daàn caïn kieät do khai thaùc röøng oà aït. Nhöng ñieàu quan troïng hôn trong vieäc xaây döïng khu kyõ ngheä taäp trung ôû Bieân Hoøa naèm trong aâm möu cuûa ñeá quoác Myõ laø phaùt trieån chuû nghóa tö baûn ôû mieàn Nam Vieät Nam ñeå gia nhaäptoaøn caàu hoùa do Myõ chi phoái. Caùc ngaønh ngheà tieåu thuû coâng truyeàn thoáng nhö: goám söù, gaïch ngoùi, myõ ngheä, ñieâu khaéc ñaù, khai thaùc ñaù vaø cheá bieán noâng saûn thöïc phaåm… laø nhöõng tieàm naêng veà thuû coâng, myõ ngheä truyeàn thoáng ñaõ coù töø hai theá kyû tröôùc. Caùc ngheà goám söù, ngheà cheá taùc, ñieâu khaéc ñaù… hoaøn toaøn coù theå ñaùp öùng ñöôïc caùc yeâu caàu saûn phaåm xuaát khaåu coù giaù trò cao vôùi caùc maët haøng daân duïng, myõ thuaät vaø coâng nghieäp. Ñòa baøn Böûu Long, Hoaù An, Bình Hoaø, Taân Vaïn vôùi nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân nhö caùc moû ñaù, caùt soâng Ñoàng Nai, nguyeân lieäu ñaát seùt doài daøo vaø caùc loaïi phuï nhuõ cuûa ñaát giaøu cao lanh... raát thuaän lôïi cho vieäc saûn xuaát vaät lieäu xaây döïng taïi choã. Khu Kyõ ngheä seõ keùo theo söï hình thaønh caùc khu daân cö, caùc coâng trình phuùc lôïi vaø dòch vuï xaõ hoäi nhö: chôï buùa, quaùn aên, nhaø thöông, tröôøng hoïc, khu giaûi trí… cho caùc gia ñình coâng nhaân vaø nhaân vieân coâng sôû. 1. Teân hoïc phaàn : NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CHUNG VEÀ BOÄ MOÂN PHÖÔNG PHAÙP DAÏY HOÏC LÒCH SÖÛ ÔÛ TRÖÔØNG CÑSP. 2. Maõ soá : 3. Thôøi löôïng : 1 (12,3) 4. Muïc tieâu : * Veà kieán thöùc: Phöông phaùp daïy hoïc lòch söû laø moät khoa hoïc. Nhöõng tieâu chí ñeå xaùc ñònh PPDHLS laø moät khoa hoïc. Ñoái töôïng, chöùc naêng, nhieäm vuï, phöông phaùp nghieân cöùu boä moân. Naém vöõng nhöõng nguyeân taéc caáu taïo chöông trình boä moân lòch söû ôû tröôøng THCS, nhieäm vuï cuûa boä moân lòch söû, caáu taïo chöông trình vaø saùch giaùo khoa lòch söû. Nhöõng ñaëc tröng cô baûn cuûa boä moân lòch söû, ñaëc bieät laø con ñöôøng nhaän thöùc lòch söû cuûa hoïc sinh töø söï kieän lòch söû cuï theå ñeán khaùi quaùt lyù luaän * Veà tö töôûng: Cho giaùo sinh nhaän thöùc ñöôïc vò trí, taàm quan troïng cuûa boä moân PPDHLS ôû tröôøng SP. Thaáy ñöôïc moái quan heä cuûa moân hoïc vôùi caùc moân khoa hoïc cô baûn vaø moân khoa hoïc giaùo duïc. Coù yù thöùc reøn luyeän, töï hoïc nhaèm ñaùp öùng yeâu caàu kyõ naêng nghieäp vuï. * Veà kyõ naêng Böôùc ñaàu bieát vaän duïng lyù luaän ñeå tìm hieåu chöông trình lòch söû ôû tröôøng THCS. Coù thaùi ñoä ñuùng ñaén khi xaùc ñònh hoïc taäp boä moân PPDHLS. Pheâ phaùn nhöõng quan ñieåm sai laàm veà PPDHLS. Coù yù thöùc vaän duïng lyù luaän vaøo hoïc taäp ôû CÑSP vaø chuaån bò cho coâng taùc giaûng daïy ôû THCS (laøm quen vôùi moät soá baøi trong SGK Lòch söû ôû THCS, suy nghó vaø trình baøy vieäc giaùo duïc tö töôûng, tình caûm vaø phaùt trieån tö duy hoïc sinh. 5. Chöông trình chi tieát Chöông I PHÖÔNG PHAÙP DAÏY HOÏC LÒCH SÖÛ LAØ MOÄT KHOA HOÏC (2 tieát) 1. Nhöõng quan nieäm khaùc nhau veà PPDHLS. 2. PPDHLS laø moät khoa hoïc. 2.1. Ñoái töôïng cuûa moân PPDHLS. 2.2. Chöùc naêng, nhieäm vuï cuûa moân PPDHLS. 2.3. Phöông phaùp nghieân cöùu boä moân. Chöông II BOÄ MOÂN LÒCH SÖÛ ÔÛ TRÖÔØNG TRUNG HOÏC CÔ SÔÛ (2 tieát) 1. Caáu taïo chöông trình cuûa boä moân lòch söû ôû THCS 1.1. Nhöõng cô sôû khoa hoïc vaø thöïc tieãn xaây döïng chöông trình. 1.2. Caáu taïo chöông trình moân lòch söû ôû tröôøng THCS. 2. Nhieäm vuï cuûa boä moân lòch söû ôû tröôøng THCS. Chöông III HÌNH THAØNH TRI THÖÙC LÒCH SÖÛ CHO HOÏC SINH (4 tieát) 1. Ñaëc tröng cuûa nhaän thöùc lòch söû. 2. Taïo bieåu töôïng lòch söû cho hoïc sinh. 3. Hình thaønh khaùi nieäm lòch söû cho hoïc sinh 4. Neâu quy luaät, ruùt baøi hoïc lòch söû cho hoïc sinh. 5. Hình thaønh tri thöùc lòch söû trong moái lieân heä vôùi caùc moân hoïc khaùc. Chöông IV GIAÙO DUÏC TÖ TÖÔÛNG, TÌNH CAÛM CHO HOÏC SINH QUA BOÄ MOÂN LÒCH SÖÛ ÔÛ TRÖÔØNG THCS. (2 tieát) 1. Nhöõng öu theá cuûa boä moân lòch söû trong vieäc giaùo duïc tö töôûng, tình caûm. 2. Giaùo duïc tö töôûng, tình caûm cho hoïc sinh qua DHLS. 3. Nguyeân taéc vaø bieän phaùp sö phaïm. Chöông V PHAÙT TRIEÅN TÖ DUY LÒCH SÖÛ CHO HOÏC SINH QUA DAÏY HOÏC LÒCH SÖÛ (2 tieát) 1. Khaû naêng cuûa boä moân lòch söû trong vieäc phaùt trieån tö duy lòch söû cho hoïc sinh. 2. Nhöõng con ñöôøng phaùt trieån tö duy lòch söû cho hoïc sinh. 3. Moät soá bieän phaùp sö phaïm nhaèm phaùt trieån tö duy lòch söû cho hoïc sinh. Phaàn thöïc haønh: · Toå chöùc trao ñoåi treân lôùp, xeâmina caùc vaán ñeà: - PPDHLS laø moät khoa hoïc. - Caáu taïo chöông trình lòch söû ôû THCS. - Nhaän thöùc lòch söû vôùi vieäc phaùt trieån tö duy hoïc sinh. · Choïn moät baøi trong saùch giaùo khoa lòch söû ñeå khai thaùc noäi dung vaø phöông phaùp thöïc hieän nhieäm vuï giaùo duïc tö töôûng, tình caûm hoaëc phaùt trieån tö duy hoïc sinh. 6. Ñaùnh giaù · Hình thöùc: - Thi vieát. - Thi vaán ñaùp. - Choïn moät soá sinh vieân khaù, gioûi laøm baøi taäp nhoû (tieåu luaän) vaø seõ chaám thay theá moân thi. · Tieâu chí: Naém vöõng kieán thöùc, bieát trình baøy (noùi vaø vieát), vaän duïng vaøo tìm hieåu chöông trình SGK Lòch söû THCS. 7. Höôùng daãn thöïc hieän chöông trình - Ñaây laø hoïc phaàn ñaàu tieân cuûa boä moân PPDHLS ñöôïc hoïc ôû CÑSP, laøm kieán thöùc chung nhaát ñeå hoïc tieáp caùc hoïc phaàn sau cuûa boä moân vaø gaây yù thöùc veà nghieäp vuï sö phaïm cho sinh vieân. Vì vaäy caàn phaûi: - Veà phöông phaùp caàn tieán haønh xen keõ giöõa cung caáp lyù thuyeát vaø thöïc haønh theo töøng chöông (theo gôïi yù ôû phaàn thöïc haønh). - Veà toå chöùc daïy hoïc: Caàn chuù yù toå chöùc moät caùch thích hôïp vôùi ñieàu kieän cuï theå cho sinh vieân thaûo luaän xeâmina hoaëc döï giôø ôû tröôøng phoå thoâng theo yeâu caàu chuaån bò tröôùc. 8. Taøi lieäu tham khaûo 1. Phan Ngoïc Lieân – Traàn Vaên Trò (chuû bieân): Phöông phaùp daïy hoïc lòch söû - NXBGD-HN-1998. 2. Nguyeãn Ngoïc Quang: Lyù luaän daïy hoïc ñaïi cöông – Taäp I – Tröôøng CBQLTÖ -1986 3. Gaây höùng thuù hoïc taäp - Nhieàu taùc giaû - NXBGD-1983. 4. N.Saùcñacoáp: Tö duy cuûa hoïc sinh -Taäp I-II-NXBGD -HN-1980. 5. Traàn Kieàu (chuû bieân) : Ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc ôû tröôøng THCS- Vieän KHGD –HN-1997. 6. Phan Ngoïc Lieân- Trònh Tuøng: Phaùt huy tính tích cöïc cuûa hoïc sinh trong DHLS ôû tröôøng THCS-NXBGD-HN-1999. 7. Phan Ngoïc Lieân (chuû bieân), Trònh Ñình Tuøng, Nguyeãn Thò Coâi: Phöông phaùp daïy hoïc Lòch söû, taäp I, II, NXB ÑHSP Haø Noäi, 2002. 1. Teân hoïc phaàn : HEÄ THOÁNG CAÙC PHÖÔNG PHAÙP DAÏY HOÏC LÒCH SÖÛ ÔÛ TRÖÔØNG CAO ÑAÚNG SÖ PHAÏM 2. Maõ soá : 3. Thôøi löôïng : 2 (22,8) 4. Muïc tieâu : * Veà kieán thöùc Coù nhöõng hieåu bieát ñuùng ñaén veà quy luaät nhaän thöùc lòch söû cuûa hoïc sinh, töø ñoù xaùc ñònh caùc bieän phaùp sö phaïm taùc ñoäng vaøo quy luaät ñoù. Hieåu ñöôïc cô sôû phaân loaïi caùc phöông phaùp DHLS. Naém vöõng caùc nhoùm phöông phaùp vaø caùc phöông phaùp daïy hoïc lòch söû cuï theå trong ñoù. Naém vöõng ñöôïc quan ñieåm môùi vaän duïng vaøo DHLS. * Veà tö töôûng: Nhaän thöùc daïy hoïc laø moät hoaït ñoäng phöùc taïp, vöøa laø moät khoa hoïc vaø ñoàng thôøi vöøa laø moät ngheä thuaät. Lyù luaän daïy hoïc phuï thuoäc nhieàu yeáu toá luoân vaän ñoäng, vì vaäy, phaûi khoâng ngöøng töï hoïc, töï boài döôõng ñeå ñaùp öùng yeâu caàu ngheà. * Veà kyõ naêng: Coù kyõ naêng vaän duïng nhöõng phöông phaùp daïy hoïc vaøo giaûng daïy moät baøi lòch söû cuï theå. Coù khaû naêng daïy moät baøi hay moät noäi dung lòch söû trong saùch giaùo khoa. Bieát lyù giaûi vì sao ôû kieán thöùc naøy, söï kieän naøy phaûi söû duïng phöông phaùp ñoù. Naém caùc kyõ naêng thöïc haønh: Söû duïng ngoân ngöõ trong mieâu taû, töôøng thuaät, keå chuyeän, söû duïng baûn ñoà, hình aûnh, hieän vaät, keát hôïp caùc kyõ naêng trong moät baøi daïy. 5. Chöông trình chi tieát Chöông I CÔ SÔÛ PHAÂN LOAÏI VAØ HEÄ THOÁNG CAÙC PHÖÔNG PHAÙP DAÏY HOÏC LÒCH SÖÛ (4 tieát) 1. Caùc caùch phaân loaïi PPDHLS. 2. Cô sôû ñeå xaùc ñònh heä thoáng PPDHLS ôû tröôøng PTTHCS. 3. Phaân loaïi caùc nhoùm phöông phaùp trong DHLS. Chöông II NHOÙM CAÙC PHÖÔNG PHAÙP THOÂNG TIN – TAÙI HIEÄN LÒCH SÖÛ (10 tieát) 1. Vò trí, vai troø cuûa nhoùm thoâng tin – taùi hieän lòch söû. 2. Phöông phaùp mieâu taû. 3. Phöông phaùp töôøng thuaät. 4. Phöông phaùp giaûi thích. 5. Phöông phaùp neâu ñaëc ñieåm nhaân vaät, söï kieän. 6. Phöông phaùp keå chuyeän. 7. Phöông phaùp tröïc quan: hieän vaät, tranh aûnh, baûn ñoà LS, baêng hình. Chöông III NHOÙM CAÙC PHÖÔNG PHAÙP PHAÙT TRIEÅN KHAÛ NAÊNG NHAÄN THÖÙC VAØ THÖÏC HAØNH CHO HOÏC SINH (6 tieát) 1. Vò trí, vai troø cuûa nhoùm phöông phaùp phaùt trieån khaû naêng nhaän thöùc lòch söû cho hoïc sinh. 2. Phöông phaùp söû duïng saùch giaùo khoa lòch söû. 3. Phöông phaùp söû duïng caùc loaïi taøi lieäu. 4. Phöông phaùp trao ñoåi, ñaøm thoaïi trong DHLS. 5. Phöông phaùp thöïc haønh: caùc hình thöùc, caùc bieân phaùp sö phaïm. Chöông IV MOÄT SOÁ QUAN ÑIEÅM DAÏY HOÏC HIEÄN ÑAÏI ÑÖÔÏC VAÄN DUÏNG VAØO DAÏY HOÏC LÒCH SÖÛ. (2 tieát) 1. Quan ñieåm lieân moân, tích hôïp trong DHLS. 2. Quan ñieåm daïy hoïc nhaèm phaùt huy tính tích cöïc, ñoäc laäp vaø saùng taïo cuûa hoïc sinh trong DHLS. 3. Toå chöùc vieäc töï hoïc lòch söû cho hoïc sinh. Phaàn thöïc haønh: - Thaûo luaän caùc vaán ñeà (chuaån bò caù nhaân, nhoùm, toå, xeâmina) caùc vaán ñeà, roài tieán haønh: - “Cô sôû ñeå xaùc ñònh caùc nhoùm vaø heä thoáng PP trong DHLS; vò trí, vai troø cuûa töøng nhoùm” - “Choïn moät baøi trong SGKLS tieán haønh xaây döïng moät ñoaïn töôøng thuaät, mieâu taû.” - “Taùc duïng cuûa baûn ñoà LS vaø phöông phaùp söû duïng baûn ñoà LS trong DHLS” (minh hoïa cuï theå) - “Choïn moät baøi trong SGKLS, xaùc ñònh kieán thöùc cô baûn vaø phöông phaùp giuùp hoïc sinh nhaän thöùc kieán thöùc cô baûn ñoù”. - “Quan ñieåm lieân moân, tích hôïp vaø vaän duïng quan ñieåm ñoù trong DHLS: vaän duïng moät baøi cuï theå” 6. Ñaùnh giaù · Hình thöùc: - Kieåm tra hoïc trình: ñieåm hoïc trình coù theå laøm baøi vieát treân lôùp hoaëc chaám baøi chuaån bò thaûo luaän, xeâmina. Cuõng coù theå baøi thöïc haønh nhö baûn ñoà, söu taàm tö lieäu, nhöõng yù kieán phaùt bieåu trong thaûo luaän , xeâmina. - Ñieåm hoïc phaàn: Coù nhieàu caùch löïa choïn: Thi vieát; thi vaán ñaùp baèng boác thaêm caâu hoûi; laøm baøi taäp (tieåu luaän). · Tieâu chí: Naém vöõng kieán thöùc khoa hoïc veà phöông phaùp daïy hoïc lòch söû (veà khoa hoïc lòch söû), chuaån bò vaø tham gia toát xeâmina, söû duïng vaøo baøi giaûng Lòch söû ôû THCS. 7. Höôùng daãn thöïc hieän chöông trình - Ñaây laø hoïc phaàn troïng taâm cuûa chöông trình (3 ñvht), sinh vieân caàn naém vöõng caû lyù thuyeát vaø thöïc haønh. - Do tính chaát moân hoïc neân phaàn thöïc haønh ñöôïc chuù troïng. Sau moãi phaàn lyù thuyeát laø cho sinh vieân thöïc haønh ngay. Coù theå coù nhieàu hình thöùc nhö thöïc haønh treân lôùp, thöïc haønh theo toå, nhoùm. - Caàn gaén vôùi thöïc teá phoå thoâng: Cho sinh vieân döï giôø, xem baêng hình tieát daïy toát, môøi giaùo vieân phoå thoâng coù kinh nghieäm baùo caùo, trao ñoåi. 8. Taøi lieäu tham khaûo 1. Phan Ngoïc Lieân – Traàn Vaên Trò (chuû bieân): Phöông phaùp daïy hoïc lòch söû – NXBGD – HN -1998. 2. Traàn Kieàu (chuû bieân): Ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc ôû tröôøng THCS – Vieän KHGD – Haø Noäi – 1997. 3. Phan Ngoïc Lieân – Trònh Tuøng: Phaùt huy tính tích cöïc cuûa hoïc sinh trong DHLS ôû tröôøng THCS-NXBGD-HN-1999. 4. Trònh Tuøng (chuû bieân): Heä thoáng phöông phaùp DHLS ôû THCS – NXBGD – HN – 2000. 5. Hoäi giaùo duïc LS: Ñoåi môùi vieäc daïy, hoïc laáy : “Hoïc sinh laøm trung taâm” – NXBÑHQG HN – 1996. 6. Phan Ngoïc Lieân (chuû bieân), Trònh Ñình Tuøng, Nguyeãn Thò Coâi: Phöông phaùp daïy hoïc Lòch söû, taäp I, II, NXB ÑHSP Haø Noäi, 2002. 1. Teân hoïc phaàn : CAÙC HÌNH THÖÙC TOÅ CHÖÙC DAÏY HOÏC LÒCH SÖÛ ÔÛ TRÖÔØNG CAO ÑAÚNG SÖ PHAÏM 2. Maõ soá : 3. Thôøi löôïng : 2 (20,10) 4. Muïc tieâu : * Veà kieán thöùc: Naém vöõng caùc hình thöùc toå chöùc daïy hoïc lòch söû ôû tröôøng THCS. Vai troø, yù nghóa cuûa töøng hình thöùc, ñaëc bieät laø baøi treân lôùp. Naém vöõng vieäc soaïn thaûo moät giaùo aùn. Naém vöõng nhöõng yeâu caàu ñoái vôùi moät baøi treân lôùp. Con ñöôøng naâng cao hieäu quaû hoïc lòch söû. Naém vöõng tính ñaëc thuø cuûa giôø hoïc ngoaøi lôùp. Tieâu chuaån ñaùnh giaù moät giôø daïy. * Veà tö töôûng: Moät nhieäm vuï quan troïng cuûa giaùo vieân laø toå chöùc, höôùng daãn laø nhöõng hoaït ñoäng daïy hoïc. Vì vaäy caàn thieát phaûi reøn luyeän kyõ naêng naøy ngay töø luùc coøn hoïc ôû tröôøng sö phaïm. Moân hoïc mang naëng tính chaát ngheà nghieäp neân sinh vieân phaûi reøn luyeän nhieàu, taäp daàn töøng böôùc, laéng nghe nhöõng ñoùng goùp cuûa baïn beø, thaày coâ… * Veà kyõ naêng: Bieát toå chöùc, ñieàu haønh moät giôø treân lôùp. Toå chöùc, ñieàu khieån moät buoåi tham quan ngoaïi khoùa, daï hoäi lòch söû. Bieát caùch tìm hieåu lòch söû ñòa phöông. 5. Chöông trình chi tieát Chöông I BAØI HOÏC LÒCH SÖÛ ÔÛ TRÖÔØNG THCS (9 tieát) 1. Quan nieäm veà baøi hoïc lòch söû. 2. Yeâu caàu ñoái vôùi baøi hoïc lòch söû. 3. Coâng vieäc chuaån bò baøi hoïc lòch söû. 4. Tieán haønh baøi hoïc lòch söû. 5. Ñaùnh giaù baøi hoïc lòch söû. 6. Con ñöôøng naâng cao hieäu quaû baøi hoïc lòch söû. Chöông II COÂNG TAÙC NGOAÏI KHOÙA BOÄ MOÂN LÒCH SÖÛ ÔÛ TRÖÔØNG THCS (4 tieát) 1. Tham quan baûo taøng lòch söû vaø di tích lòch söû. 2. Daï hoäi lòch söû. 3. Giôø hoïc lòch söû ñòa phöông. 4. Xaây döïng hoà sô tö lieäu daïy hoïc lòch söû. Chöông III PHOØNG HOÏC LÒCH SÖÛ ÔÛ TRÖÔØNG THCS (4 tieát) 1. Vai troø, yù nghóa cuûa vieäc xaây döïng phoøng hoïc lòch söû. 2. Trang thieát bò cuûa phoøng hoïc lòch söû. 3. Toå chöùc daïy hoïc lòch söû trong phoøng hoïc lòch söû. Chöông IV NGÖÔØI GIAÙO VIEÂN LÒCH SÖÛ (3 tieát) 1. Nhöõng yeâu caàu chung ñoái vôùi ngöôøi giaùo vieân. 2. Nghieäp vuï sö phaïm ñoái vôùi giaùo vieân lòch söû. 3. Coâng taùc nghieân cöùu khoa hoïc. Phaàn thöïc haønh: Chuaån bò thaûo luaän xeâmina nhöõng vaán ñeà sau vaø taäp luyeän soaïn giaûng baøi: - Nhöõng yeâu caàu cô baûn ñoái vôùi baøi hoïc LS ôû tröôøng THCS. - Soaïn giaùo aùn vaø tieán haønh baøi daïy treân lôùp. - Toå chöùc ruùt kinh nghieäm moät tieát daïy (qua döï giôø cuûa giaùo vieân THCS hay tieán haønh giôø hoïc cuûa giaùo sinh). - Laäp keá hoaïch cho moät noäi dung ngoaïi khoùa. - Toå chöùc tham quan baûo taøng LS hoaëc di tích lòch söû ñòa phöông. 6. Ñaùnh giaù · Hình thöùc: - Thi vieát. - Thi vaán ñaùp. - Chaám baøi taäp (tieåu luaän). - Ñaùnh giaù tieát daïy thöïc haønh, keát hôïp giaùo vieân vôùi töï ñaùnh giaù cuûa sinh vieân vaø lôùp boû phieáu xeáp loaïi. · Tieâu chí: Naém vöõng kieán thöùc hoïc phaàn (vaø khoa hoïc lòch söû), chuaån bò toát, thöïc hieän ñaày ñuû ñuùng yeâu caàu nhöõng coâng vieäc ñaët ra. 7. Höôùng daãn thöïc hieän chöông trình Ñaây laø hoïc phaàn cuoái cuøng, cuõng laø söï toång hôïp kieán thöùc cuûa caùc hoïc phaàn tröôùc. Coâng vieäc soaïn giaùo aùn vaø taäp giaûng daïy phaûi laø coâng vieäc troïng taâm, phaûi daønh thôøi gian thích ñaùng cho coâng vieäc naøy. Giaùo vieân phaûi thöïc hieän nhöõng coâng vieäc toát nhaát ñeå sinh vieân ñi TTSP: taäp soaïn moät soá giaùo aùn theo caùc daïng baøi, tìm hieåu thöïc teá phoå thoâng… Veà phöông phaùp: Keát hôïp lyù thuyeát vaø thöïc haønh, coi troïng khaâu töï taäp giaûng caù nhaân, ôû nhoùm, toå vaø ruùt kinh nghieäm. Cho sinh vieân xem baêng hình tieát daïy toát, döï giôø ôû tröôøng thöïc haønh, coù theå choïn sinh vieân khaù, gioûi daïy thöû. Höôùng daãn sinh vieân töï ñaùnh giaù vaø ñaùnh giaù coâng vieäc laãn nhau. 8. Taøi lieäu tham khaûo 1. Phan Ngoïc Lieân – Traàn Vaên Trò (chuû bieân): Phöông phaùp daïy hoïc lòch söû – NXBGD – HN -1998. 2. PGS, TS Nguyeãn Thò Coâi (chuû bieân): Caùc hình thöùc daïy hoïc lòch söû ôû THCS – NXBGD – 1999. 3. NG-ÑaiRi: Chuaån bò giôø hoïc lòch söû nhö theá naøo? – NXBGD – HN – 1978. 4. Hoäi giaùo duïc LS: Ñoåi môùi vieäc daïy, hoïc laáy “Hoïc sinh laø trung taâm”- NXBÑHQGHN-1996. 5. Phan Ngoïc Lieân (chuû bieân): Thieát keá baøi giaûng lòch söû ôû THCS – NXBÑHQGHN - 1999. 6. Phan Ngoïc Lieân (chuû bieân), Trònh Ñình Tuøng, Nguyeãn Thò Coâi: Phöông phaùp daïy hoïc Lòch söû, taäp I, II, NXB ÑHSP Haø Noäi, 2002. 1. Teân hoïc phaàn : HÖÔÙNG DAÃN DAÏY HOÏC CAÙC KHOÙA TRÌNH LÒCH SÖÛ ÔÛ TRÖÔØNG THCS 2. Maõ soá : 3. Thôøi löôïng : 1 (12,3) 4. Muïc tieâu : * Veà kieán thöùc: - Vaän duïng kieán thöùc caùc hoïc phaàn veà phöông phaùp daïy hoïc Lòch söû, nhöõng kieán thöùc veà khoa hoïc lòch söû ñeå naém ñöôïc noäi dung chuû yeáu cuûa caùc khoùa trình daïy hoïc lòch söû ôû tröôøng THCS. - Hieåu ñöôïc tính loâgíc, heä thoáng cuûa caùc khoaù trình lòch söû ôû tröôøng THCS. - Söû duïng caùc phöông phaùp, phöông tieän daïy hoïc phuø hôïp vôùi caùc baøi lòch söû. * Veà tö töôûng: - YÙ thöùc ñöôïc nhieäm vuï phaûi ñaûm nhieäm veà noäi dung daïy hoïc caùc khoùa trình lòch söû ôû tröôøng THCS. - Coù yù thöùc baûo ñaûm tính loâgic vaø heä thoáng trong quaù trình daïy hoïc lòch söû ôû tröôøng THCS. * Veà kyõ naêng: - Bieát löïa choïn, xaùc ñònh möùc ñoä vaø caáu truùc nhöõng kieán thöùc cô baûn trong quaù trình daïy hoïc caùc khoùa trình lòch söû ôû tröôøng THCS. - Bieát xaùc ñònh moái lieân heä giöõa caùc khoùa trình daïy hoïc lòch söû ôû tröôøng THCS. 5. Chöông trình chi tieát Chöông I NOÄI DUNG CÔ BAÛN CUÛA CAÙC KHOÙA TRÌNH LÒCH SÖÛ THEÁ GIÔÙI. (2 tieát) 1. Khaùi quaùt quaù trình lòch söû coå ñaïi. 2. Khaùi quaùt lòch söû theá giôùi trng ñaïi. 3. Lòch söû theá giôùi caän ñaïi. 4. Lòch söû theá giôùi hieän ñaïi. Chöông II NOÄI DUNG CÔ BAÛN CUÛA CAÙC KHOÙA TRÌNH LÒCH SÖÛ VIEÄT NAM VAØ LÒCH SÖÛ ÑÒA PHÖÔNG (3 tieát) 1. Lòch söû Vieät Nam töø nguoàn goác ñeán theá kyû X. 2. Lòch söû Vieät Nam töø theá kyû X ñeán theá kyû XIX. 3. Lòch söû Vieät Nam töø 1858 ñeán 1918. 4. Lòch söû Vieät Nam töø 1918 ñeán nay. 5. Yeâu caàu, noäi dung chuû yeáu cuûa lòch söû ñòa phöông (nhöõng neùt ñaïi cöông, cô baûn nhaát) Chöông III KHAÙI QUAÙT VEÀ TÍNH HEÄ THOÁNG CUÛA NOÄI DUNG CAÙC KHOÙA TRÌNH LÒCH SÖÛ. (2 tieát) 1. Tính heä thoáng giöõa noäi dung lòch söû theá giôùi vaø lòch söû Vieät Nam. 2. Tính heä thoáng giöõa lòch söû Vieät Nam vaø lòch söû ñòa phöông. Chöông IV ÑÒNH HÖÔÙNG VEÀ PHÖÔNG PHAÙP DAÏY HOÏC CAÙC KHOÙA TRÌNH LÒCH SÖÛ. (5 tieát) 1. Lòch söû theá giôùi. 2. Lòch söû Vieät Nam. Phaàn thöïc haønh: Thaûo luaän caùc vaán ñeà sau: - Choïn löïa kieán thöùc cô baûn, xaùc ñònh möùc ñoä vaø caáu taïo cuûa moät chöông, moät baøi lòch söû. - Moái lieân heä ñoàng ñaïi giöõa lòch söû theá giôùi, Vieät Nam vaø ñòa phöông (lyù luaän nhöng chuû yeáu laø xaùc laäp baûn thoáng keâ veà moái lieân heä giöõa lòch söû theá giôùi vaø lòch söû daân toäc trong caùc thôøi kyø) Choïn moät baøi trong saùch giaùo khoa, thöû xaùc ñònh vò trí, moái quan heä cuûa baøi ñoù trong chöông trình lòch söû ôû tröôøng THCS. Soaïn vaø tieán haønh moät baøi giaûng cuï theå. 6. Ñaùnh giaù · Hình thöùc: Thi (vieát hay vaán ñaùp). Soaïn giaûng vaø tieán haønh daïy moät baøi cuï theå. · Tieâu chí: Naém vöõng caùc khoùa trình lòch söû ôû THCS, soaïn vaø giaûng daïy toát moät baøi lòch söû ôû THCS. 7. Höôùng daãn thöïc hieän chöông trình * Veà noäi dung: Chuû yeáu laø heä thoáng hoùa caùc noäi dung ñaõ ñöôïc hoïc trong giaùo trình tröôùc ñoù ñeå hoïc phaàn naøy veà khoa hoïc lòch söû vaø PPDHLS), cuï theå laø naém ñöôïc caùc khoùa trình lòch söû ôû THCS. * Veà phöông phaùp: Keát hôïp giöõa lyù thuyeát vaø thöïc haønh ñeå soaïn vaø daïy toát moät baøi, chuaån bò cho thöïc taäp sö phaïm. * Veà toå chöùc: Thaûo luaän vaø caù nhaân heä thoáng hoùa caùc kieán thöùc ñaõ ñöôïc hoïc tröôùc ñoù ñeå chuaån bò toát baøi soaïn, tieán haønh toát baøi giaûng. 8. Taøi lieäu tham khaûo 1. Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo: Chöông trình Trung hoïc cô sôû – NXBGD – HN – 2002. 2. Phaàn: Caùc noäi dung lòch söû theá giôùi vaø lòch söû Vieät Nam daïy hoïc ôû tröôøng THCS cuûa caùc giaùo trình ñaõ hoïc. 3. Phan Ngoïc Lieân (chuû bieân): Thieát keá baøi giaûng lòch söû ôû tröôøng Trung hoïc cô sôû. NXB ÑHQG Haø Noäi, 1999. *** PHÖÔNG PHAÙP ÑAØO TAÏO (vaän duïng caùc lyù thuyeát daïy hoïc hieän ñaïi vaøo phöông phaùp giaûng daïy) Noäi dung chöông trình giaùo duïc phoå thoâng cuûa caùc nöôùc coù neàn giaùo duïc tieân tieán nhö Myõ, Canaña, Australia… ñöôïc caáu truùc goàm caùc moân baét buoäc (khoaûng 3 moân nhö toaùn, ngöõ vaên vaø luaät phaùp) vaø caùc moân “tín chæ” töï choïn (khoaûng 40 tín chæ vaø töï choïn thôøi gian hoaøn thaønh). Ñoàng thôøi caùc maët khaùc nhö phoøng hoïc, thieát bò, saùch giaùo khoa… phuø hôïp vôùi caùc hình thöùc daïy hoïc töø daïy minh hoaï chuyeån sang hoïc thöïc haønh moät caùch linh hoaït, thuaän lôïi. Ñaëc bieät, saùch giaùo khoa vieát cho hoïc sinh töï hoïc, khoâng aùp ñaët, kheùp kín, haøn laâm. Heä thoáng thö vieän, phoøng thöïc haønh, maïng internet cho pheùp toå chöùc hoïc sinh hoïc taäp caû ngaøy trong tröôøng… Vôùi moâi tröôøng daïy hoïc töông taùc nhö vaäy, vai troø thaøy coâ giaùo raát ñöôïc ñeà cao vaø yeâu caàu veà phaåm chaát, naêng löïc cuûa giaùo vieân cuõng ñöôïc hoaøn thieän chu ñaùo ñeå thích öùng vôùi nhöõng thay ñoåi chöùc naêng, vôùi nhöõng nhieäm vuï ña daïng phöùc taïp cuûa höôùng daïy hoïc theo phöông phaùp tích cöïc. Trong xu theá hoäi nhaäp quoác teá, hoäi nhaäp khu vöïc, neàn giaùo duïc phoå thoâng cuõng neân tham khaûo noäi dung vaø phöông phaùp daïy hoïc môùi cuûa caùc nöôùc phaùt trieån. MOÂ HÌNH GIAÙO DUÏC (theo UNESCO, 1998) MOÂ HÌNH TRUNG TAÂM VAI TROØ NGÖÔØI HOÏC COÂNG NGHEÄ TRUYEÀN THOÁNG (1) Ngöôøi daïy Thuï ñoäng Baûng/ TV/ Radio THOÂNG TIN (2) Ngöôøi hoïc Chuû ñoäng Maùy tính caù nhaân – PC TRI THÖÙC (3) Nhoùm Thích nghi PC + Maïng Noäi dung chöông trình, saùch giaùo khoa lòch söû ôû nöôùc ta hieän nay cuõng ñaõ vaø ñang ñöôïc bieân soaïn theo höôùng môû, taïo khoaûng troáng töông ñoái cho ngöôøi daïy vaø ngöôøi hoïc phaùt huy tính tích cöïc chuû ñoäng trong caùc hoaït ñoäng daïy vaø hoïc. Ñoù laø söï chuyeån bieán tích cöïc song phöông phaùp daïy hoïc tích cöïc cuûa ñoäi nguõ giaùo vieân THCS coøn luùng tuùng vôùi caùc hình thöùc daïy hoïc môùi, chöa quen söû duïng ñoà duøng daïy hoïc hoaëc toå chöùc höôùng daãn hoïc sinh töï hoïc… Vaán ñeà kieåm tra, thi cöû, nhaát laø thi traéc nghieäm khaùch quan, ñaùnh giaù chaát löôïng daïy vaø hoïc vaãn coøn trong giai ñoaïn nghieân cöùu, theå nghieäm. Chính vì vaäy khi aùp duïng lyù luaän phöông phaùp daïy hoïc hieän ñaïi vaøo thöïc tieãn caàn vaän duïng phöông phaùp phuø hôïp coù möùc ñoä, töøng böôùc xaây döïng moái quan heä töông ñoàng giöõa thaày vaø troø phaùt huy vai troø chuû theå tích cöïc cuûa hoïc sinh trong vieäc chieám lónh tri thöùc. Phöông phaùp ñöôïc hình thaønh trong chính quaù trình sinh vieân chieám lónh kieán thöùc khoa hoïc vì vaäy daïy phöông phaùp thuoäc phaïm truø phöông phaùp daïy cuûa giaûng vieân. Nhöõng phöông phaùp daïy hoïc cuûa giaûng vieân ôû tröôøng cao ñaúng coù yù nghóa nhö khuoân maãu cho sinh vieân sau naøy veà giaûng daïy ôû PTCS. Ngoaøi heä thoáng caùc phöông phaùp truyeàn thoáng nhö thuyeát giaûng, töôøng thuaät, mieâu taû, phaùt vaán, phaân tích, giaûi thích, toång hôïp… phöông phaùp daïy hoïc hieän ñaïi caàn cuï theå hoaù caùc phöông phaùp daïy hoïc theo höôùng tích cöïc. Ñôn cöû moät soá phöông phaùp nhö sau: 1. PHÖÔNG PHAÙP NEÂU VAÁN ÑEÀ Neâu vaán ñeà vaø giaûi quyeát vaán ñeà laø phöông phaùp cuûa thuyeát nhaän thöùc. Vaán ñeà laø nhöõng maâu thuaãn cô baûn ñöôïc giaùo vieân taïo ra töø noäi dung kieán thöùc chính cuûa baøi hoïc hay töøng phaàn baøi hoïc. Neâu vaán ñeà coøn laø caùc tình huoáng coù vaán ñeà maø thoâng qua vieäc giaûi quyeát tình huoáng, hoïc sinh seõ naém baét ñöôïc tri thöùc moät caùch tích cöïc, phaùt huy ñöôïc naêng löïc saùng taïo cuûa hoïc sinh trong vieäc chieám lónh tri thöùc môùi. Noäi dung cuûa phöông phaùp neâu vaán ñeà: Giaùo vieân neâu vaán ñeà, taïo maâu thuaãn, vaø yeâu caàu hoïc sinh tö duy. Hoïc sinh nhaän bieát vaán ñeà caàn giaûi quyeát laø gì? Quan saùt, phaân tích vaán ñeà. Tìm phöông aùn, hoaëc caâu traû lôøi cho vieäc giaûi quyeát vaàn ñeà ñoù. Thoâng thöôøng, moät baøi lòch söû ôû caáp hoïc PTCS chæ giôùi haïn töø 2-3 kieán thöùc cô baûn cuøng caùc muïc tieâu reøn kyõ naêng vaø giaùo duïc tö töôûng, thaùi ñoä. Giaùo vieân caàn taäp trung vaøo vaán ñeà chính (phaàn lôùn giaùo vieân treû, nhieät tình, ham kieán thöùc neân thöôøng neâu nhieàu noäi dung lan man, môû roäng vaán ñeà daãn ñeán xa rôøi troïng taâm baøi giaûng). Tö töôûng, tình caûm vaø thaùi ñoä hoïc sinh seõ ñöôïc hình thaønh thoâng qua tri thöùc vaø kyõ naêng. Baøi taäp nhaän thöùc cuûa sinh vieân (thaûo luaän nhoùm nhoû): Giaûng vieân chia lôùp sinh vieân thaønh caùc nhoùm thích hôïp. Yeâu caàu töøng nhoùm sinh vieân choïn moät baøi lòch söû cuï theå trong saùch giaùo khoa caùc khoái lôùp THCS vaø giao nhieäm vuï cho nhoùm tröôûng ñieàu khieån thaûo luaän: (aán ñònh thôøi gian thích hôïp) a. Ñoïc toaøn boä boá cuïc baøi daïy lòch söû b. Xaùc ñònh noäi dung chính cuûa baøi hoïc c. Ñaët vaán ñeà nhaèm taïo ta maâu thuaãn (yù chính cuûa baøi hoïc) d. Ñeà ra phöông aùn giaûi quyeát vaán ñeà Giaûng vieân toång hôïp keát quaû thaûo luaän: So saùnh, ñaùnh giaù caùch thöùc giaûi quyeát vaán ñeà cuûa moãi nhoùm. Neâu noäi dung giaûi quyeát vaán ñeà ñuùng ñaén nhaát cuûa töøng baøi lòch söû cuûa töøng nhoùm ñaõ choïn. Ruùt kinh nghieäm veà phöông phaùp thaûo luaän, baøi hoïc veà yù thöùc laøm vieäc theo nhoùm vaø hieäu quaû ñaït ñöôïc. 2. PHÖÔNG PHAÙP DAÏY – HOÏC TÖÏ LAÄP Ñaët vaán ñeà - Hieåu theá naøo laø phöông phaùp daïy hoïc töï laäp? Hoïc sinh caàn hoïc gì khi ñeán lôùp hoïc? Ngöôøi hoïc hoïc nhö theá naøo treân lôùp? Vai troø ñieàu phoái cuûa giaùo vieân trong vieäc toå chöùc phöông phaùp daïy – hoïc töï laäp? Caùc hình thöùc toå chöùc daïy –hoïc töï laäp goàm caùc hình thöùc töï hoïc caù nhaân, hình thöùc hoïc taäp theo nhoùm vaø hình thöùc hoïc taäp taäp theå. Giaùo vieân THCS caàn laäp keá hoaïch daïy – hoïc chu ñaùo: Nhöõng baøi khoùa giaùo vieân aùp duïng hoaït ñoäng nhoùm ñeå daïy hoïc phaûi laø nhöõng phaàn cuûa moät chöông trình daïy hoïc ñöôïc chuaån bò kyõ löôõng. Giaùo vieân phaûi trang bò naêng löïc caàn thieát cho hoïc sinh trong hoaït ñoäng nhoùm. Hoïc sinh laøm quen daàn vôùi moâi tröôøng hoïc taäp môùi. Giaùo vieân taïo ñieàu kieän cho hoïc sinh trao ñoåi vôùi nhau theo töøng caëp tröôùc khi yeâu caàu hoï laøm vieäc trong nhöõng nhoùm lôùn hôn. Hoaït ñoäng hôïp taùc theo nhoùm caàn ñi töø thaáp ñeán cao. Ban ñaàu laø nhöõng vaán ñeà nhoû, ñôn giaûn, thôøi gian thöïc hieän ngaén. Veà sau hoïc sinh seõ ñöôïc giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà lôùn hôn. 3. PHÖÔNG PHAÙP KIEÁN TAÏO (constructivists) Laø moät tröôøng phaùi môùi cuûa ngaønh taâm lyù giaùo duïc hoïc, vaø hieän ñang ñoùng moät vai troø quan troïng trong vieäc nghieân cöùu ñeå tìm ra nhöõng phöông phaùp daïy hoïc môùi thöïc söï coù hieäu quaû. Taùc ñoäng cuûa phöông phaùp kieán taïo: - Hoïc sinh khoâng tieáp thu kieán thöùc moät caùch thuï ñoäng - Hoïc sinh seõ chuû ñoäng trong vieäc tìm toøi, hoïc hoûi, töï kieán taïo hieåu bieát cuûa mình veà theá giôùi töï nhieân. Noäi dung cuûa nhöõng thuyeát naøy laø laøm theá naøo ñeå hoïc sinh coù ñöôïc nhöõng suy nghó veà theá giôùi töï nhieân nhö nhöõng hieåu bieát maø caùc em ñang coù. Caùc nguyeân taéc cuûa thuyeát kieán taïo ñoù laø moái quan heä bieän chöùng giöõa ñoái töôïng hoïc vaø ñoái töôïng hoïc sinh. Phaûi gaén ñöôïc tri thöùc hoïc taäp vôùi thöïc tieãn. Hoïc sinh caàn naâng cao tính töï giaùc trong quaù trình hoïc taäp thoâng qua hình thöùc hoïc taäp nhoùm 4.ÑOÅI MÔÙI HÌNH THÖÙC KIEÅM TRA ÑAÙNH GIAÙ Quan nieäm môùi veà kieåm tra ñaùnh giaù: Ñaùnh giaù suoát caû quaù trình hoïc taäp (caû trong vaø ngoaøi lôùp hoïc). Ña daïng caùc hình thöùc kieåm tra ñaùnh giaù (baùo caùo thu hoaïch, baùo caùo moät nghieân cöùu trong noäi dung hoïc taäp, baøi chính khoùa). Ña daïng caùch thöùc theå hieän vaø kieåm tra ñaùnh giaù hai chieàu. Tieâu chí kieåm tra ñaùnh giaù: Thaùi ñoä chuyeân caàn. Tinh thaàn vaø thaùi ñoä tham gia hoïc taäp. Thu hoaïch töø hoaït ñoäng ngoaïi khoùa. Thöïc hieän baøi taäp töï nghieân cöùu. Baùo caùo treân lôùp ñeà taøi lieân quan ñeán boä moân. Thöïc hieän caùc ñoà duøng tröïc quan (tuøy töøng tröôøng hôïp cuï theå). Baøi kieåm tra chính khoùa. CHUÛ THEÅ GIAÙO VIEÂN – NGÖÔØI TRUYEÀN ÑAÏT TRI THÖÙC HOÏC SINH – NGÖÔØI TIEÁP THU TRI THÖÙC ÑOÁI TÖÔÏNG Kieán thöùc khoa hoïc vaø kieán thöùc xaõ hoäi cuûa nhaân loaïi Phaùt trieån trí tueä cuûa ngöôøi hoïc sau quaù trình tham gia giaùo duïc Heä thoáng tri thöùc trong baøi hoïc Phaùt trieån caùc kó naêng töông öùng MUÏC ÑÍCH Thoâng qua caùc phöông phaùp giaùo duïc töông öùng töøng noäi dung giaùo duïc Naém baét kieán thöùc, hình thaønh kó naêng xöû lí kieán thöùc trong baøi hoïc vaø phaùt trieån ôû taàm möùc cao hôn laø kieán thöùc toång hôïp trong cuoäc soáng. Kieán thöùc töø baøi hoïc, töø lí thuyeát - kieán thöùc baûn thaân. Söû duïng coù muïc ñích kieán thöùc aáy vaøo coâng vieäc, vaøo hoaït ñoäng cuûa cuoäc soáng cuûa baûn thaân. PHÖÔNG PHAÙP Toå chöùc nhaän thöùc ñieàu khieån vaø thöïc haønh moät caùch coù heä thoáng Nhaän thöùc tri thöùc nhaân loaïi thoâng qua baøi giaûng vaø söï giuùp ñôõ cuûa thaày giaùo. Reøn luyeän, töï reøn luyeän ñeå naâng cao tri thöùc cuûa chuû theå hoïc taäp HAI MOÂ HÌNH DAÏY HOÏC MOÂ HÌNH DAÏY HOÏC TRUYEÀN THUÏ MOÄT CHIEÀU: DAÏY – GHI NHÔÙ MOÂ HÌNH DAÏY HOÏC HÔÏP TAÙC HAI CHIEÀU 1. Thaày truyeàn ñaït tri thöùc, troø thuï ñoäng tieáp thu 1. Troø töï mình tìm ra kieán thöùc döôùi söï höôùng daãn cuûa thaày 2. Thaày truyeàn thuï moät chieàu, ñoäc thoaïi hay phaùt vaán 2. Ñoái thoaïi : troø – troø, troø – thaày, hôïp taùc vôùi baïn vaø thaày; do thaày toå chöùc 3. Thaày giaûng giaûi – troø ghi nhôù , hoïc thuoäc loøng 3. Hoïc caùch hoïc, caùch öùng xöû, caùch giaûi quyeát vaán ñeà, caùch soáng 4. Thaày ñoäc quyeàn ñaùnh giaù. 4. Töï ñaùnh giaù, töï ñieàu chænh; cung caáp lieân heä ngöôïc cho thaày ñaùnh giaù, coù taùc duïng khuyeán khích töï hoïc 5. Thaày laø thaày daïy: daïy chöõ, daïy ngheà, daïy ngöôøi 5. Thaày laø thaày hoïc: chuyeân gia veà vieäc hoïc, daïy caùch hoïc cho troø töï hoïc chöõ, töï hoïc ngheà, töï hoïc neân ngöôøi. HÖÔÙNG DAÃN SOAÏN BAØI GIAÛNG LÒCH SÖÛ THEO PHÖÔNG PHAÙP TÍCH CÖÏC Giaûng vieân khoâng neân ñöa ra nhöõng “giaùo aùn maãu” nhö tröôùc ñaây vôùi nhöõng coät, muïc baét buoäc vaø 5 böôùc leân lôùp maùy moùc. Baøi giaûng theo höôùng tích cöïc chæ caàn laøm roõ caùc muïc tieâu giaùo duïc (kieán thöùc cô baûn, kyõ naêng, thaùi ñoä) nhöng quan troïng hôn, caàn cuï theå caùc hoaït ñoäng cuûa thaøy vaø troø treân lôùp. Keát caáu baøi giaûng nhö moät kòch baûn daïy hoïc goàm caùc “hoaït ñoäng 1”, “hoaït ñoäng 2”, “hoaït ñoäng 3”, “hoaït ñoäng 4”… theå hieän ñöôïc heä thoáng caâu hoûi (khoaûng 2-3 caâu hoûi chính), caùc phöông phaùp daïy hoïc vaän duïng (nhaát laø caùc hoaït ñoäng nhoùm vaø hoïc sinh töï hoïc) vaø vieäc söû duïng caùc phöông tieän daïy hoïc coù theå coù ñöôïc. Neân khuyeán khích söû duïng caùc phöông tieän multimedia vaø baøi giaûng ñieän töû neáu ñieàu kieän cho pheùp. Keát hôïp caùc hình thöùc daïy hoïc khaùc nhö giaûi oâ chöõ, nhöõng games show nhoû mang noäi dung cuûa baøi giaûng… HÖÔÙNG DAÃN SÖÛ DUÏNG PHÖÔNG TIEÄN DAÏY HOÏC MÔÙI Söû duïng caùc phöông tieän multimedia laø xu höôùng taát yeáu cuûa neàn giaùo duïc hieän ñaïi. Hieän nay ôû nhieàu tröôøng PTCS ñaõ coù chuû tröông giaùo vieân phaûi bieát soaïn baøi giaûng ñieän töû. Nhieàu tröôøng, nhieàu giaùo vieân duø coøn khoù khaên veà cô sôû vaät chaát kyõ thuaät ñaõ töï phaùt ñöa coâng ngheä thoâng tin vaø truyeàn thoâng vaøo trong coâng taùc quaûn lyù, daïy vaø hoïc moät caùch hieäu quaû. Trong ñieàu kieän chung, giaûng vieân chæ neâu ra nhöõng öùng duïng phoå bieán nhaát, taäp trung vaøo caùc noäi dung cô baûn sau: Phöông phaùp söu taàm, löu tröõ vaø xöû lyù tö lieäu lòch söû. Ñaây laø coâng vieäc quan troïng nhaát phaûi tieán haønh thöôøng xuyeân, moïi nôi, moïi luùc vôùi caùc hình thöùc nhö veõ, photo, chuïp aûnh, soá hoaù döõ lieäu vaø löu tröõ trong ñóa meàm hoaëc CD-ROM. Caùc tö lieäu hình aûnh, baûn ñoà, sô ñoà, phim tö lieäu, video clip… caàn ñöôïc phaân loaïi, saép xeáp khoa hoïc trong caùc thö muïc ñeå coù theå deã daøng truy xuaát. Baøi soaïn phaûi theå hieän ñöôïc muïc tieâu ñaøo taïo. Ñaûm baûo tính keát caáu heä thoáng noäi dung. Söû duïng caùc keânh thoâng tin nhö baûn ñoà, sô ñoà, tranh aûnh, phim tö lieäu… phaûi choïn loïc khoa hoïc. Maøu neàn (background), font chöõ phaûi haøi hoaø, trình baøy myõ thuaät. Traùnh thieát keá noäi dung baøi giaûng quaù röôøm raø, phaân taùn hoaëc laïm duïng caùc hieäu öùng aâm thanh, hình ñoäng, chöõ bay nhaûy… Phaàn tieáp theo “MOÄT SOÁ PHÖÔNG AÙN THÖÏC HIEÄN PHÖÔNG PHAÙP ÑAØO TAÏO” Tel: 089751347 & 0919150198 e-Mail: hoanganhkhiem@gmail.com

Các file đính kèm theo tài liệu này:

Thực hiện kế hoạch đào tạo ngành học lịch sử (Sách trợ giúp giảng viên CĐSP).doc