Thị trường chứng khoán - Phần 3: Thị trường thứ cấp - Sở giao dịch chứng khoán

14/30/2020Giảng viên: ThS Lương Minh LanNăm 2012Thị trường chứng khoán1ThS. Lương Minh Lan24/30/2020Phần 3THỊ TRƯỜNG THỨ CẤP - SỞ GIAO DỊCH CHỨNG KHOÁN2ThS. Lương Minh Lan34/30/20201. Tổ chức Sở giao dịch chứng khoán1.1 Khái niệm: Sở giao dịch chứng khoán là thị trường trong đó việc giao dịch mua bán chứng khoán được thực hiện tại 1 địa điểm tập trung. Đặc điểm của thị trường này là chỉ giao dịch những loại chứng khoán được niêm yết.3ThS. Lương Minh Lan44/30/20201. Tổ chức Sở giao dịch chứng khoán4ThS. Lương Minh Lan54/30/20201.2 Hình thức sở hữu và tổ chức của Sở giao dịch chứng khoán1.2.1 Hình thức sở hữu Sở giao dịch chứng khoán là một tổ chức có tư cách pháp nhân được thành lập theo quy định của pháp luật.Hình thức sở hữu thành viênHình thức công ty cổ phầnHình thức sở hữu Nhà nước1. Tổ chức Sở giao dịch chứng khoán5ThS. Lương Minh Lan64/30/20201.2.2 Tổ chức Sở giao dịch chứng khoán - Hội đồng quản trị bao gồm các đại diện là những người có liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp đến TTCK. - Thành viên Hội đồng quản trị bao gồm đại diện các Cty chứng khoán thành viên và một số đơn vị như đại diện cty có ck niêm yết, các tổ chức công nghiệp, các nhà chuyên môn và đại diện của Chính phủ1. Tổ chức Sở giao dịch chứng khoán6ThS. Lương Minh Lan74/30/2020Nhiệm vụ và quyền hạn của HĐQT Sở Giao dịch chứng khoánChấp thuận, đình chỉ hoặc huỷ bỏ việc niêm yết chứng khoán;Đình chỉ, rút giấy phép thành viên;Chấp thuận ngân sách của Sở Giao dịch chứng khoán;Ban hành, sửa đổi các quy định của Sở;Giám sát hoạt động của các thành viên1. Tổ chức Sở giao dịch chứng khoán7ThS. Lương Minh Lan84/30/20202. Hoạt động của Sở giao dịch chứng khoán2.1 Kỹ thuật giao dịchHệ thống giao dịch thủ côngHệ thống giao dịch bán tự độngHệ thống giao dịch bán tự động hoàn toàn8ThS. Lương Minh Lan94/30/20202.2 Quy trình giao dịch trên TTCK thông qua Sở giao dịch CKKhách hàng phải mở 1 tài khoản giao dịch chứng khoán tại 1 Cty CK;Nhà đầu tư đưa ra yêu cầu mua, bán bằng cách đặt lệnh thông qua nhân viên môi giới của cty ck;Nhân viên môi giới kiểm tra tính hợp lệ, hợp pháp của phiếu lệnh;Nhân viên môi giới tiến hành nhập lệnh vào hệ thống kết nối với sàn giao dịch của Sở Giao dịch;So khớp lệnh với nhau trong hệ thống và báo kết quả giao dịch cho Cty CK. Giá khớp được thông báo công khai và thống nhất cho cả bên mua và bên bán;Nhân viên môi giới thông báo kết quả mua, bán thành công cho khách hàngCty CK chuyển kết quả giao dịch để thanh toán bù trừ tại Trung tâm lưu ký chứng khoán.9ThS. Lương Minh Lan104/30/20202.3 Thị trường chứng khoán Thị trường chứng khoán (TTCK) là một thị trường mà nơi đó người ta mua bán, chuyển nhượng, trao đổi chứng khoán với mục đích tìm kiếm lợi nhuận.2. Hoạt động của Sở giao dịch chứng khoán10ThS. Lương Minh Lan114/30/2020 Thị trường chứng khoán tập trung (niêm yết trên sàn): Sở giao dịch Chứng khoán TP.HCM (HOSE) Sở giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) (Các giao dịch được tổ chức tập trung theo một địa điểm, các lệnh được chuyển vào sàn, tham gia quá trình ghép lệnh -> giá giao dịch) Thị trường chứng khoán phi tập trung (thị trường OTC) (Các giao dịch được tiến hành qua mạng lưới các Cty CK trải khắp quốc gia, giá thị trường hình thành theo phương thức thỏa thuận)2. Hoạt động của Sở giao dịch chứng khoán11ThS. Lương Minh Lan124/30/2020Quy mô của thị trường SỞ GIAO DỊCH CK TP HCM (20/7/2000) 306 cty & chứng chỉ quỹ niêm yết (cập nhật đến 06/02/2012) SỞ GIAO DỊCH CK HÀ NỘI (03/2005) 393 cty niêm yết (cập nhật đến 06/02/2012)ThS. Lương Minh Lan134/30/20202.4 Phương thức giao dịch2.4.1 Giao dịch đấu giá Các nhà tạo lập thị trường đưa ra giá chào mua, chào bán cho một số ck nhất định. Các báo giá này đưa vào hệ thống và chuyển đến mọi thành viên của thị trường. Giá được lựa chọn để giao dịch là giá chào mua và chào bán tốt nhất13ThS. Lương Minh Lan144/30/20202.4 Phương thức giao dịch2.4.2 Giao dịch đấu lệnh Các lệnh của nhà đầu tư được ghép với nhau ngay sau khi các lệnh mua, bán được đưa vào hệ thống với mức giá phù hợp theo nguyên tắc ưu tiên về giá và thời gian14ThS. Lương Minh Lan154/30/20202.4.2 Giao dịch đấu lệnh (tt) - Khớp lệnh định kỳ: Là phương thức giao dịch được thực hiện trên cơ sở so khớp các lệnh mua và lệnh bán chứng khoán tại một thời điểm xác định. (Hiện tại chỉ áp dụng sàn HOSE cho đợt khớp lệnh xác định giá mở cửa và đợt khớp lệnh xác định giá đóng cửa) - Khớp lệnh liên tục Là phương thức giao dịch được thực hiện trên cơ sở so khớp các lệnh mua và lệnh bán chứng khoán ngay khi lệnh được nhập vào hệ thống giao dịch (Hiện tại áp dụng cho sàn HNX và đợt khớp lệnh liên tục của sàn HOSE)15ThS. Lương Minh Lan164/30/20202.5 Các loại lệnh2.5.1 Lệnh cơ bản - Lệnh thị trường: là loại lệnh mua hay bán được thực hiện ngay lập tức theo giá thị trường. - Lệnh giới hạn: là lệnh mua hoặc bán có xác định mức giá giới hạn cụ thể trong một thời gian chờ nhất định.16ThS. Lương Minh Lan174/30/20202.5.1 Lệnh cơ bản (tt) - Lệnh dừng: là lệnh được đưa ra nhằm bảo vệ lợi nhuận hay hạn chế thua lỗ cho nhà đầu tư. + Lệnh dừng bán (stop loss order): là lệnh thị trường có đk, nhà đầu tư chỉ thị bán cp nếu giá cp xuống đến mức được ấn định. + Lệnh dừng mua (stop buy order): là lệnh thị trường có đk, nhà đầu tư chỉ thị mua cp nếu giá cp tăng đến mức được ấn định.17ThS. Lương Minh Lan184/30/20202.5.2 Định chuẩn lệnhLệnh có giá trị trong ngàyLệnh có giá trị cho đến khi bị huỷLệnh xác định giá mở cửa (ATO)Lệnh xác định giá đóng cửa (ATC)Lệnh thực hiện ngay hoặc huỷ bỏLệnh thực hiện toàn bộ hoặc khôngLệnh không quy trách nhiệm.18ThS. Lương Minh Lan194/30/20202.4.3 Nguyên tắc khớp lệnh Ưu tiên về giá:Lệnh mua có mức giá cao hơn được ưu tiên thực hiện trướcLệnh bán có mức giá thấp hơn được ưu tiên thực hiện trước Ưu tiên về thời gian: Trường hợp các lệnh mua hoặc lệnh bán có cùng mức giá thì lệnh nhập vào hệ thống giao dịch trước sẽ được ưu tiên thực hiện trước19ThS. Lương Minh Lan202.5 Giao dịch tại Sở Giao dịch CK TP HCMTHỜI GIAN GIAO DỊCHTừ thứ Hai đến thứ Sáu hàng tuần, trừ các ngày nghỉ theo quy địnhThời gian giao dịch trong ngày (kể từ 05/3/2012): T1: Khớp lệnh định kỳ xác định giá mở cửa (9h00-9h15) T2: Khớp lệnh liên tục lần 1 (9h15-11h30) Khớp lệnh liên tục lần 2 (13h00 -13h45) T3 Khớp lệnh định kỳ xác định giá đóng cửa (13h45-14h00)4/30/2020ThS. Lương Minh Lan214/30/20202.5 Giao dịch tại Sở Giao dịch CK TP HCM (tt)Phương thức khớp lệnhKhớp định định kỳ: áp dụng cho 2 đợt (đợt 1 xác định giá mở cửa và đợt 3 xác định giá đóng cửa)Khớp lệnh liên tục: áp dụng cho đợt 221ThS. Lương Minh Lan224/30/2020Phương thức giao dịch thoả thuậnLà phương thức giao dịch trong đó các thành viên tự thoả thuận với nhau về các điều kiện giao dịch và được đại diện giao dịch của thành viên nhập thông tin vào hệ thống giao dịch để ghi nhậnĐối với giao dịch thỏa thuận cổ phiếu, chứng chỉ quỹ phải tuân theo quy định về biên độ giá trong ngày, và khối lượng giao dịch phải từ 20.000 cp trở lên2.5 Giao dịch tại Sở Giao dịch CK TP HCM (tt)22ThS. Lương Minh Lan234/30/2020Sửa, huỷ lệnh Lệnh đưa vào hệ thống giao dịch không được phép huỷ bỏ hoặc sửa trong cùng 1 đợt khớp lệnh. - Riêng đợt 2 (khớp lệnh liên tục), nhà đầu tư được quyền huỷ hoặc sửa lệnh. (Việc sửa, huỷ lệnh giao dịch chỉ có hiệu lực nếu lệnh gốc hoặc phần còn lại của lệnh gốc chưa được thực hiện) -2.5 Giao dịch tại Sở Giao dịch CK TP HCM (tt)23ThS. Lương Minh Lan244/30/2020Cùng mua, cùng bán một loại chứng khoán - Nhà đầu tư được phép đồng thời đặt lệnh cùng mua, cùng bán trong cùng 1 ngày giao dịch, tuy nhiên chỉ được đặt tiếp lệnh mua (hoặc bán) khi lệnh trước đó của CK cùng loại đã được khớp lệnh. Nếu lệnh trước đó chưa khớp hoặc mới khớp một phần thì NĐT phải hủy lệnh trước khi đặt lệnh giao dịch ngược chiều tiếp theo của loại CK đó. - Nhà đầu tư không được phép cùng lúc đặt lệnh mua và bán cùng một loại CK trong đợt khớp lệnh định kỳ xác định giá đóng cửa và mở cửa trên sàn TP.HCM. 2.5 Giao dịch tại Sở Giao dịch CK TP HCM (tt)24ThS. Lương Minh Lan254/30/2020Đơn vị giao dịchĐơn vị giao dịch là lô, mỗi lô là 10 cổ phiếu, hoặc chứng chỉ quỹ đầu tư  Khi đặt lệnh mua, bán CP phải là đặt bội số của 10.Đối với giao dịch thỏa thuận, khối lượng phải từ 20.000 cổ phiếu hoặc chứng chỉ quỹ đầu tư trở lên.Riêng trái phiếu chỉ giao dịch thỏa thuận2.5 Giao dịch tại Sở Giao dịch CK TP HCM (tt)25ThS. Lương Minh Lan264/30/2020Lệnh giao dịchLệnh giới hạn - LO: Lệnh giao dịch tại mức giá xác định hoặc tốt hơn, có hiệu lực đến hết phiên giao dịch hoặc đến lúc bị hủy trong hệ thống.Lệnh ATO: Lệnh giao dịch tại mức giá khớp lệnh xác định giá mở cửa, có hiệu lực trong T1  Sẽ tự hủy nếu không khớp lệnh trong phiên.Lệnh ATC: Lệnh giao dịch tại mức giá khớp lệnh xác định giá đóng cửa, có hiệu lực trong T32.5 Giao dịch tại Sở Giao dịch CK TP HCM (tt)26ThS. Lương Minh Lan274/30/2020Phương pháp xác định giá mở cửa và giá đóng cửaGiá mở cửa hay giá đóng cửa là giá mà khi ghép lệnh ở đó khối lượng khớp lệnh là lớn nhất2.5 Giao dịch tại Sở Giao dịch CK TP HCM (tt)27ThS. Lương Minh Lan284/30/2020VD phương pháp xác định giá khớp lệnh định kỳCộng dồnĐặt muaGiáĐặt bánCộng dồnKL khớp lệnh50050021.7001.2007.2005002.0001.50021.6002.5006.0002.0003.7001.70021.5001003.5003.5003.700-21.4002.0003.4003.4004.7001.00021.3001.2001.4001.4006.2001.50021.2002002002008.2002.00021.100--028ThS. Lương Minh Lan294/30/2020Bài tập: Bạn hãy xác định giá khớp lệnh định kỳĐặt muaGiáĐặt bán150056.5800020056.0200070055.53300150055.01500180054.5600350054.0100500053.50600053.050029ThS. Lương Minh Lan304/30/2020Đơn vị yết giáĐối với cổ phiếu và chứng chỉ quỹ đầu tư:Đối với trái phiếu: đơn vị yết giá là 100 đồngGiá chứng khoánĐơn vị yết giáDưới 50.000đ100 đTừ 50.000đ đến dưới 100.000đ500 đTừ 100.000đ trở lên1.000 đ2.5 Giao dịch tại Sở Giao dịch CK TP HCM (tt)304/30/2020ThS. Lương Minh Lan314/30/2020Biên độ dao động giáGiá tham chiếu là giá đóng cửa của ngày giao dịch gần nhất trước đó.Biên độ dao động giá hiện tại là giá tham chiếu +/- 5% cho mỗi ngày giao dịch.Không áp dụng biên độ dao động giá đối với trái phiếu.2.5 Giao dịch tại Sở Giao dịch CK TP HCM (tt)31ThS. Lương Minh Lan324/30/2020Các nguyên tắc GDTại HOSETại HNXThời gian giao dịch9h00-14h00 các ngày trong tuần (T2-T6)9h00-14h15 các ngày trong tuần (T2-T6)Phương thức giao dịchĐịnh kỳ và liên tục (3 đợt)Báo giá (liên tục) 1 đợtĐơn vị giao dịchLô: 10 CP. Thoả thuận: 20.000CPLô: 100CP. Thoả thuận: 10.000CPĐơn vị yết giáChia thành 3 mức100đ đối với mọi mức giáLệnh giao dịchLệnh ATO, ATC, Giới hạnLệnh giới hạnBiên độ dao động giá+/-5% giá Tham chiếu +/-7% giá Tham chiếuGiá tham chiếu ngày hôm sauGiá đóng cửa của ngày hôm trướcBình quân gia quyền của giao dịch 15p cuối2.5 Giao dịch tại Sở Giao dịch CK TP HCM (tt)32ThS. Lương Minh Lan334/30/20203. Quy định điều kiện niêm yết tại 2 sàn3.1 Quy trình đăng ký niêm yết: Phương án của HĐQT => Trình ĐHĐCĐ => Lập hồ sơ đăng ký niêm yết => Đăng ký với Sở GDCK => Niêm yết và giao dịch 33ThS. Lương Minh Lan344/30/20203.2 Điều kiện niêm yết cổ phiếuHOSECTCP có VĐL đã góp tại thời điểm ĐKNY ≥ 80 tỷ VNĐ tính theo giá trị ghi trên sổ kế toán (+/- 30%); Hoạt động KD 2 năm liền trước năm ĐKNY phải có lãi và không có lỗ luỹ kế tính đến năm ĐKNY;Không có các khoản nợ quá hạn chưa được dự phòng theo qđịnh của pháp luật; công khai mọi khoản nợ đối với Cty của thành viên HĐQT, BKS, GĐ/TGĐ, TGĐ/PTGĐ, KTT, cổ đông lớn và những người có liên quan;HNXCTCP có VĐL đã góp tại thời điểm ĐKNY ≥ 10 tỷ VNĐ theo giá trị ghi trên sổ kế toán;Hoạt động KD của năm liền trước năm ĐKNY phải có lãi, không có các khoản nợ phải trả quá hạn >1 năm và hoàn thành nghĩa vụ tài chính với Nhà nước;CP có quyền biểu quyết của Cty do ≥ 100 cổ đông nắm giữ;34ThS. Lương Minh Lan3.2 Điều kiện niêm yết cổ phiếu(tt)≥ 20% cổ phiếu có quyền biểu quyết của Cty do ≥ 100 cổ đông nắm giữ;Cổ đông là thành viên HĐQT, BKS, GĐ/TGĐ, TGĐ/PTGĐ và KTT của Cty phải cam kết nắm giữ 100% số CP do mình sở hữu trong 6 tháng kể từ ngày NY và 50% số CP này trong 6 tháng tiếp theo, không tính số CP sở hữu Nhà nước do các cá nhân này đại diện nắm giữ;Có hồ sơ ĐKNY CP hợp lệ.Cổ đông là thành viên HĐQT, BKS, GĐ/TGĐ, TGĐ/PTGĐ và KTT của Cty phải cam kết nắm giữ 100% số CP do mình sở hữu trong 6 tháng kể từ ngày NY và 50% số CP này trong 6 tháng tiếp theo, không tính số CP sở hữu Nhà nước do các cá nhân này đại diện nắm giữ;Có hồ sơ ĐKNY CP hợp lệ354/30/2020ThS. Lương Minh Lan364/30/20203.3 Điều kiện niêm yết trái phiếuHOSELà CTCP, Cty TNHH, DNNN có VĐL đã góp tại thời điểm ĐKNY ≥ 80 tỷ VNĐ tính theo giá trị ghi trên sổ kế toán; Hoạt động KD của 2 năm liền trước năm ĐKNY phải có lãi, không có các khoản nợ phải trả quá hạn > 1 năm và hoàn thành các nghĩa vụ tài chính với Nhà nước;Có ≥ 100 người sở hữu TP cùng một đợt phát hành;Có hồ sơ ĐKNY TP hợp lệ.HNXLà CTCP, Cty TNHH, DNNN có VĐL đã góp tại thời điểm ĐKNY ≥ 10 tỷ VNĐ tính theo giá trị ghi trên sổ kế toán;Các trái phiếu của một đợt phát hành có cùng ngày đáo hạn;Có hồ sơ ĐKNY TP hợp lệ 36ThS. Lương Minh Lan374/30/20203.4 Điều kiện niêm yết chứng chỉ quỹ đại chúngLà quỹ đóng có tổng giá trị CCQ (theo mệnh giá) phát hành ≥ 50 tỷ VNĐ tính theo giá trị ghi trên sổ kế toán; Sáng lập viên và thành viên Ban đại diện quỹ đầu tư CK phải cam kết nắm giữ 100% số CCQ do mình sở hữu trong thời gian 6 tháng kể từ ngày NY và 50% số CCQ này trong 6 tháng tiếp theo; ≥ 100 người sở hữu CCQ của quỹ đại chúng; Hồ sơ ĐKNY CCQ đại chúng hợp lệ.37ThS. Lương Minh Lan384/30/2020Giao dịch tại sàn UpcomTừ thứ 2 đến thứ 6 hàng tuần, giao dịch khớp lệnh liên tục hoặc thoả thuậnThời gian: 10h00 – 15h (nghỉ từ 11h30 – 13h30)Biên độ dao động: +/- 10 % Giá trần = GTC + (GTC x 10%) Giá sàn = GTC – (GTC x 10%)Đơn vị yết giá: 100đ cho mọi loại cổ phiếuGiá tham chiếu (GTC) là giá bình quân của ngày giao dịch gần nhất38ThS. Lương Minh Lan394/30/20204. Tách, gộp cổ phiếu(1) Tách cổ phiếu: là để gia tăng số lượng cổ phần đang lưu hành, nhà đầu tư sẽ sở hữu nhiều cổ phiếu hơn nhưng thị giá cổ phiếu lại giảm xuống.(2) Gộp cổ phiếu: là để giảm số lượng cổ phần đang lưu hành, nhà đầu tư sẽ sở hữu ít cổ phiếu hơn nhưng thị giá cổ phiếu lại tăng lên. Việc tách hay gộp cổ phiếu không làm thay đổi vốn cổ đông hay tổng giá trị thị trường vào thời điểm tách, gộp.39ThS. Lương Minh Lan404/30/20205. Giao dịch không được hưởng cổ tức HĐQT sẽ ấn định thời điểm ngày đăng ký sở hữu cuối cùng để chốt quyền được chia cổ tức, các cổ đông trước hoặc đang ở thời điểm này đều có quyền nhận cổ tức => cổ phiếu sẽ không có cổ tức sau thời điểm này. Giá thị trường vào ngày chốt quyền sẽ bị điều chỉnh giảm tương ứng với phần chia cổ tức40ThS. Lương Minh Lan414/30/20206. Giao dịch cổ phiếu quỹ Cổ phiếu quỹ là cổ phiếu công ty đã phát hành và được mua lại từ công chúng trên thị trường thứ cấp Cổ phiếu quỹ không có quyền như cp thường khác như: quyền bầu cử và quyền nhận cổ tức Việc mua cp quỹ sẽ làm giảm số lượng cổ phiếu đang lưu hành => lợi nhuận trên mỗi cổ phần tăng41ThS. Lương Minh Lan424/30/20207. Giao dịch bảo chứng Giao dịch bảo chứng là việc khách hàng vay tiền của công ty chứng khoán để mua chứng khoán => Hình thành nên tài khoản bảo chứng42ThS. Lương Minh Lan438. Giao dịch thâu tóm công ty Người thâu tóm công ty là tổ chức, cá nhân có ý định nắm giữ tỷ lệ cổ phần lớn của tổ chức niêm yết. Giao dịch thâu tóm phải công khai và phải báo cáo cho Sở Giao dịch chứng khoán434/30/2020ThS. Lương Minh Lan