Tập bài giảng Tội phạm học

trình xaõ hoäi coù khaû naêng laøm phaùt sinh tình hình toäi phaïm trong thöïc teá. Laø nhöõng hieän töôïng coù tröôùc toäi phaïm veà thôøi gian. Trong moái quan heä giöõa nguyeân nhaân ñieàu kieän vôùi tình hình toäi phaïm thì nguyeân nhaân laø nhaân toá tröïc tieáp laøm phaùt sinh tình hình toäi phaïm, luoân theå hieän nhöõng maâu thuaãn veà nhieàu maët trong ñôøi soáng xaõ hoäi, vaø nhöõng maâu thuaãn naøy luoân toàn taïi 1 caùch oån ñònh beàn vöõng veà maët thôøi gian Ñieàu kieän cuûa tình hình toäi phaïm laø nhöõng nhaân toá khoâng coù khaû naêng tröïc tieáp laøm phaùt sinh tình hình toäi phaïm, khoâng chöùa ñöïng nhöõng maâu thuaãn vaø xung ñoät trong xaõ hoäi nhöng laïi taïo ra nhöõng khaû naêng vaø hoøan caûnh thuaän lôïi ñeå nguyeân nhaân nhanh choùng laøm phaùt sinh tình hình toäi phaïm Ñieàu kieän thöôøng bieåu hieän söï sô hôû vaø thieáu soùt trong caùc hoïat ñoäng quaûn lyù nhaø nöôùc, quaûn lyù xaõ hoäi Ñieàu kieän laø nhöõng nhaân toá toàn taïi keùm veàn vöõng, khoâng oån ñònh, deã bò phaù vôõ vaø thay ñoåi Baûn thaân tình hình toäi phaïm trong xaõ hoäi cuõng coù theå trôû thaønh nguyeân nhaân vaø ñieàu kieän cuûa chính noù laøm phaùt sinh tình hình toäi phaïm Nguyeân nhaân vaø ñieàu kieän luoân coù söï thay ñoåi lieân tuïc veà maët lòch söû, 1 nhoùm nguyeân nhaân vaø ñieàu kieän coù khaû naêng laøm phaùt sinh nhieàu nhoùm toäi, loïai toá khaùc vaø baûn thaân tình hình toäi phaïm cuõng ñöôïc coi laø haäu quaû ñeán töø caùc nhoùm nguyeân nhaân vaø ñieàu kieän è Nguyeân nhaân vaø ñieàu kieän tình hình toäi phaïm laø toång hôïp nhöõng hieän töôïng quaù trình xaõ hoäi, xaùc ñònh tình hình toäi phaïm laø haäu quaû cuûa chuùng, ñoù laø toøan boä nhöõng hieän töôïng vaø quaù trình xaõ hoäi coù khaû naêng laøm phaùt sinh toàn taïi tình hình toäi phaïm 2 Ñaëc ñieåm cuûa nguyeân nhaân vaø ñieàu kieän Luoân laø nhöõng hieän töôïng coù nguoàn goác vaø baûn chaát xaõ hoäi Luoân theå hieän nhöõng maâu thuaãn vaø xung ñoät trong nhieàu lónh vöïc khaùc nhau trong ñôøi soáng xaõ hoäi. Ví duï : kinh teá chính trò, tö töôûng taâm lyù Luoân theå hieän tính tieâu cöïc : ôû söï caûn trôû, ñoái laäp vôùi xu theá phaùt trieån chung cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi nhö söï choáng ñoái veà chính trò, nhöõng chính saùch phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi khoâng phuø hôïp, trình ñoä daân trí thaáp keùm, söï vi phaïm phaùp luaät, ñaïo ñöùc Tính phoå bieán vaø oån ñònh töông ñoái veà maët thôøi gian 3 YÙ nghóa Vieäc nghieân cöùu nguyeân nhaân vaø ñieàu kieän laø cô sôû ñeå xaây döïng caùc bieän phaùp phoøng ngöøa toäi phaïm 1 caùch khoa hoïc vaøhieäu quaû Laø cô sôû cho vieäc hoïach ñònh caùc chính saùch phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi 1 caùch phuø hôïp giaûm thieåu caùc maâu thuaãn xaõ hoäi laø nguyeân nhaân laøm phaùt sinh tình hình toäi phaïm II Phaân loïai nguyeân nhaân vaø ñieàu kieän 1 Phaïm vi vaø möùc ñoä taùc ñoäng Nguyeân nhaân vaø ñieàu kieän tình hình toäi phaïm chung : roäng Nguyeân nhaân vaø ñieàu kieän loïai toäi phaïm : heïp, chæ taùc ñoäng ñeán töøng nhoùm quan heä xaõ hoäi nhaát ñònh Nguyeân nhaân vaø ñieàu kieän cuûa toäi phaïm cuï theå : heïp nhaát, taùc ñoäng ñeán töøng caù nhaân ngöôøi phaïm toäi. Luoân laø nhöõng tình huoáng vaø söï kieän mang tính ñôn nhaát vaø chæ laøm phaùt sinh 1 haønh vi phaïm toäi 2 Caên cöù vaøo noäi dung söï taùc ñoäng Veà kinh teá : nhöõng maâu thuaãn baát hôïp lyù trong ñôøi soáng xaõ hoäi Veà chính trò tö töôûng : phaûn aùnh nhöõng maâu thuaãn veà lôïi ích chính trò cuûa caùc taàng lôùp giai caáp khaùc. Theå hieän söï xung ñoät cuûacaùc hoïc thuyeát , heä tö töôûng, chuû nghóa Veà taâm lyù vaên hoùa : theå hieän söï xung ñoät vaø maâu thuaãn cuûa caùc loïai traøo löu, giaù trò vaên hoùa, phong tuïc taäp quaùn, thoùi quen sôû thích vaø thò hieáu cuûa 1 boä phaän daân cö khoâng phuø hôïp vôùi chuaån möïc xaõ hoäi hieän ñaïi Veà toå chöùc vaø quaûn lyù xaõ hoäi : phaùt sinh chuû yeáu töø nhöõng sai soùt yeáu keùm maâu thuaãn trong caùc hoïat ñoäng quaûn lyù Veà phaùp luaät vaø coâng taùc phoøng choáng toäi phaïm 3 Caên cöù vaøo nguoàn goác hình thaønh Chuû quan : Ñeán töø phía caùc chuû theå hoïat ñoäng phoøng choáng toäi phaïm, töø noäi taïi cuûa caùc quoác gia nôi coù tình hình toäi phaïm toàn taïi Khaùch quan : Laø nhöõng nhaân toá taùc ñoäng töø nhöõng xu theá quaù trình mang tính khu vöïc vaø quoác teá III Nguyeân nhaân vaø tình hình toäi phaïm ôû Vieät nam qua caùc thôøikyø Töø 1976 – 1985 Chính trò Chính saùch can thieäp vaø thuø ñòch cuûa löïc löôïng phaûn ñoäng Kinh teá keá hoïach Chaäm ñoåi môùi laøm phaùt sinh nhieàu maâu thuaãn Töø 1986 – nay Taùc ñoäng tieâu cöïc töø maët traùi cuûa neàn kinh teá thò tröôøng Chính saùch ngoïai giao ña phöông, giao löu veà du lòch vaên hoùa phaùt trieån Trình ñoä quaûn lyù cuûa caùn boä, chính saùch kinh teá trong ñieàu kieän cuûa söï di daân hoäi nhaäp coøn nhieàu haïn cheá CHÖÔNG IV NGUYEÂN NHAÂN VAØ ÑIEÀU KIEÄN CUÛA TOÄI PHAÏM CUÏ THEÅ I Khaùi nieäm chung 1 Khaùi nieäm toäi phaïm cuï theå vaø cô cheá taâm lyù xaõ hoäi cuûa haønh vi phaïm toäi Toäi phaïm cuï theå ñöôïc hieåu laø 1 toäi phaïm rieâng bieät, ñöôïc qui ñònh trong boä luaät hình söï vaø 1 toäi phaïm cuï theå ñöôïc thöïc hieän trong thöïc teá bao giôø cuõng bieåu hieän ra beân ngoøai baèng haønh vi vaø phaûn aùnh 1 quaù trình dieãn bieán taâm lyù xaûy ra beân trong Cô cheá taâm lyù xaõ hoäi cuûa haønh vi phaïm toäi laø moái lieân heä vaø söï taùc ñoäng laãn nhau giöõa caùc ñaëc ñieåm caù nhaân cuûa ngöôøi phaïm toäi vaø nhöõng tình huoáng hoøan caûnh khaùch quan beân ngoøai laøm hình thaønh tính ñoäng cô cuûa haønh vi phaïm toäi, leân keá hoïach phaïm toäi vaø thöïc hieän toäi phaïm trong thöïc teá Caùc ñaëc ñieåm caù nhaân Hình thaønh tính ñoäng cô cuûa haønh vi phaïm toäi Keá hoïach hoùa Thöïc hieän toäi phaïm Tình huoáng hoøan caûnh khaùch quan beân ngoøai Khaâu 1 : hình thaønh tính ñoäng cô cuûa haønh vi phaïm toäi à Khaâu naøy bao goàm heä thoáng caùc nhu caàu, yù ñònh, döï ñònh, keá hoïach vaø lôïi ích trong ñôøi soáng caù nhaân. Caùc yeáu toá naøy trong söï taùc ñoäng laãn nhau vôùi nhöõng tình huoáng khaùch quan beân ngoøai seõ laøm phaùt sinh ñoäng cô cuûa haønh vi phaïm toäi. Khaâu thöù nhaát cuûa cô cheá coøn dieãn ra trong yù thöùc chuû quan cuûa ngöôøi phaïm toäi chöa coù baát kyø söï bieåu hieän naøo ra beân ngoøai theá giôùi khaùch quan. Vì vaäy ôû khaâu naøy cuûa cô cheá, ngöôøi phaïm toäi chöa phaûi chòu söï ñieàu chænh cuûa phaùp luaät, nhaø nöôùc vaø xaõ hoäi Khaâu 2 : keá hoïach hoùa à trong khaâu naøy, chuû theå seõ xaùc ñònh muïc ñích cuûa haønh vi cuõng nhö xaùc ñònh caùch thöùc phöông tieän thuû ñoïan ñòa ñieåm thôøi gian thöïc hieän toäi phaïm ñoàng thôøi ra caùc quyeát ñònh cuï theå cho baûn thaân : khaâu chuaån bò phaïm toäi. ÔÛ khaâu naøy ñaõ coù söï boäc loä ra beân ngoøai theá giôùi khaùch quan thoâng qua nhöõng haønh vi nhaát ñònh cuûa ngöôøi phaïm toäi. Tuy nhieân söï boäc loä naøy vaãn coøn haïn cheá vaø chöa ñöôïc moâ taû trong caáu thaønh toäi phaïm töông öùng Khaâu 3 : Thöïc hieän toäi phaïm à sau khi ñaõ hình thaønh ñoäng cô vaø vaïch ra keá hoïach thì ngöôøi phaïm toäi seõ thöïc hieän haønh vi trong thöïc teá. Khaâu naøy coù möùc ñoä bieåu hieän ra beân ngoøai 1 caùc ñaày ñuû vaø toøan dieän nhaát. Do vaäy ôû khaâu naøy cuûa cô cheá, ngöôøi phaïm toäi phaûi chòu söï ñieàu chænh cuûa phaùp luaät, nhaø nöôùc vaø xaõ hoäi Ba khaâu naøy cuûa cô cheá luoân dieãn ra trong 1 trình töï chaët cheõ, khaâu tröôùc laø tieàn ñeà laø cô sôû cuûa khaâu sau, hoøan toøan khoâng coù söï ñaûo loän thay ñoåi veà traät töï giöõa caùc khaâu. Chuù yù Khoâng phaûi baát cöù toäi phaïm naøo ñöôïc thöïc hieän cuõng boäc loä ñaày ñuû caû 3 khaâu cuûa cô cheá maø tuøy thuoäc vaøo loïai loãi. Chæ coù toäi phaïm ñöôïc thöïc hieän vôùi loãi coá yù môùi boäc loä ñaày ñuû caû 3 khaâu cuûa cô cheá. Coøn toäi phaïm ñöôïc thöïc hieän vôùi loãi voâ yù thì chæ coù khaâu thöù 3 : thöïc hieän toäi phaïm 2 Phaân loïai cô cheá taâm lyù xaõ hoäi cuûa haønh vi phaïm toäi Caên cöù vaøo möùc ñoä hoøan thaønh cuûa cô cheá thì coù 2 nhoùm Cô cheá taâm lyù xaõ hoäi cuûa haønh vi phaïm toäi ñöôïc bieåu hieän 1 caùch ñaày ñuû trong thöïc teá à bao giôø cuõng ñi cuøng vôùi loãi coá yù Cô cheá taâm lyù xaõ hoäi cuûa haønh vi phaïm toäi ñöôïc bieåu hieän khoâng ñaày ñuû trong thöïc teá à bao goàm 2 loïai Chæ coù khaâu thöïc hieän toäi phaïm à taát caû caùc toäi phaïm thöïc hieän vôùi loãi voâ yù Chæ coù khaâu hình thaønh ñoäng cô vaø keá hoïach hoùa à goàm coù Chæ coù khaâu hình thaønh ñoäng cô vaø keá hoïach hoùa do nguyeân nhaân chuû quan : baûn thaân ngöôøi phaïm toäi quyeát ñònh nöûa chöøng chaám döùt toäi phaïm à khoâng phaûi chòu traùch nhieäm hình söï, ngoïai tröø khi ñaõ hình thaønh caáu thaønh toäi phaïm khaùc. Ví duï : Khoâng thöïc hieän cöôùp thì vaãn phaïm toäi mua baùn, söû duïng traùi pheùp vuõ khí quaân duïng Chæ coù khaâu hình thaønh ñoäng cô vaø keá hoïach hoùa do nguyeân nhaân khaùch quan : toäi phaïm khoâng hoøan thaønh vì lyù do khaùch quan. Ví duï Noå suùng gieát ngöôøi nhöng khoâng gaây haäu quaû do ñaïn leùp à vaãn phaûi chòu traùch nhieäm hình söï töông öùng vôùi vieäc phaïm toäi chöa ñaït (töông ñöông ¾ möùc hình phaït cuûa toäi phaïm hoøan thaønh ) Caên cöù vaøo nguoàn goác hình thaønh cuûa cô cheá thì coù 4 nhoùm Cô cheá taâm lyù xaõ hoäi cuûa haønh vi phaïm toäi ñöôïc hình thaønh do söï bieán daïng cuûa heä thoáng nhu caàu vaø lôïi ích caù nhaân. Ví duï Toäi phaïm söû duïng ma tuùy, haønh vi mua daâm v.v. laø nhöõng ñoøi hoûi quaù ñaùng, maâu thuaãn vôùi söï phaùt trieån cuûa xaõ hoäi ñaõ thuùc ñaåy caù nhaân phaïm toäi, tìm kieám phöông thöùc thoûa maõn nhu caàu Cô cheá taâm lyù xaõ hoäi cuûa haønh vi phaïm toäi ñöôïc hình thaønh töø nhöõng maâu thuaãn giöõa nhu caàu vaø lôïi ích vôùi khaû naêng cuûa baûn thaân caù nhaân. Tuy laø ñoäng löïc ñeå xaõ hoäi phaùt trieån nhöng neáu chuû theå khoâng theå kieåm soùat ñöôïc thì coù theå trôû thaønh toäi phaïm Cô cheá taâm lyù xaõ hoäi cuûa haønh vi phaïm toäi coù lieân quan ñeán söï bieán daïng cuûa 1 soá quan ñieåm quan nieäm veà ñaïo ñöùc, veà phaùp luaät cuõng nhö ñònh höôùng giaù trò cuûa caù nhaân. Ví duï Ñaùnh giaù, nhaän thöùc sai laàm cuûa caù nhaân veà khaùi nieäm töï do so vôùi chuaån möïc cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi à Nhoùm toäi xaâm phaïm an ninh quoác gia, traät töï xaõ hoäi Cô cheá taâm lyù xaõ hoäi cuûa haønh vi phaïm toäi ñöôïc hình thaønh töø nhöõng khieám khuyeát vaø sai soùt trong vieäc ñeà ra vaø thöïc hieän 1 soá quyeát ñònh cuûa baûn thaân caù nhaân Xaây döïng caùc bieän phaùp kieåm tra giaùm saùt caùc haønh vi cuûa con ngöôøi trong thöïc teá nhaèm naâng cao hieäu quaû coâng taùc phoøng choáng toäi phaïm 2 Khaùi nieäm nguyeân nhaân vaø ñieàu kieän cuûa toäi phaïm cuï theå Nguyeân nhaân vaø ñieàu kieän cuûa toäi phaïm cuï theå chính laø caùc nhoùm yeáu toá tham gia taùc ñoäng laãn nhau trong cô cheá taâm lyù xaõ hoäi cuûa haønh vi phaïm toäi Khaùi nieäm Nguyeân nhaân vaø ñieàu kieän cuûa toäi phaïm cuï theå laø nhöõng ñaëc ñieåm caù nhaân cuûa ngöôøi phaïm toäi vaø nhöõng tình huoáng hoøan caûnh khaùch quan beân ngoøai trong söï taùc ñoäng laãn nhau cuûa chuùng daãn ñeán vieäc thöïc hieän toäi phaïm cuï theå à laø nhöõng yeáu toá ñeán töø phía ngöôøi phaïm toäi, ñoùng vai troø quyeát ñònh. Caùc yeáu toá khaùch quan chæ taïo ra hoøan caûnh, ñieàu kieän thuaän lôïi Ñaëc ñieåm Nguyeân nhaân vaø ñieàu kieän cuûa toäi phaïm cuï theå luoân ñöôïc theå hieän döôùi daïng nhöõng ñaëc ñieåm caù nhaân cuï theå : sinh hoïc, nhaän thöùc, xaõ hoäi ( giôùi tính, trình ñoä … ) Nguyeân nhaân vaø ñieàu kieän cuûa toäi phaïm cuï theå luoân ñöôïc theå hieän döôùi daïng nhöõng tình huoáng vaø hoøan caûnh khaùch quan mang tính caù bieät ñôn nhaát à khaùc vôùi tình hình toäi phaïm : khoâng laäp ñi laäp laïi, toàn taïi raát ngaén. Ví duï chæ vöøa queân khoùa xe thì ñaõ maát, chæ vöøa lô ñaõng nghe ñieän thoïai thì bò giaät Nguyeân nhaân vaø ñieàu kieän cuûa toäi phaïm cuï theå luoân luoân theå hieän ôû 1 theå thoáng nhaát cuûa caùc nhaân toá khaùch quan vaø chuû quan töông taùc vôùi nhau II Caùc nguyeân nhaân vaø ñieàu kieän cuûa toäi phaïm cuï theå 1 Caùc tình huoáng hoøan caûnh phaïm toäi cuï theå ( caùc yeáu toá khaùch quan ) Tình huoáng phaïm toäi laø nhöõng hoøan caûnh ñöôïc xaùc ñònh 1 caùch cuï theå veà khoâng gian vaø thôøi gian, tình huoáng cuõng coù theå ñöôïc taïo ra bôûi ñaëc ñieåm cuûa ñoái töôïng phaïm toäi vaø cuûa naïn nhaân. Tình huoáng xeùt veà maët chuû quan chính laø moái töông quan laø söï so saùnh vaø ñaùnh giaù cuûa ngöôøi phaïm toäi vôùi ñoái töôïng phaïm toäi vaø vôùi naïn nhaân. Tình huoáng chæ xuaát hieän trong thöïc teá khi trong söï ñaùnh giaù ñoù thì söï maïo hieåm cuûa vieäc thöïc hieän toäi phaïm ñöôïc giaûm xuoáng ôû möùc thaáp nhaát. Ví duï Choïn ñòa ñieåm vaéng veû, thôøi gian nöûa ñeâm ñeå thöïc hieän toäi phaïm. Choïn taøi saûn quí giaù, nhoû goïn deã tieâu thuï caát giaáu. Naïn nhaân coù thoùi quen ñeo nhieàu nöõ trang, laø phuï nöõ, ngöôøi giaø Phaân loïai tình huoáng phaïm toäi Caên cöù vaøo thôøi gian toàn taïi cuûa tình huoáng thì coù 3 nhoùm Tình huoáng toàn taïi nhaát thôøi, 1 laàn à Ví duï : Lô ñaõng goïi ñieän thoïai di ñoäng Tình huoáng toàn taïi trong thôøi gian töông ñoái daøi à Ví duï naïn nhaân ñang ñi treân ñoïan ñöôøng vaéng veû Tình huoáng toàn taïi keùo daøi vaø mang tính laäp laïi : coù möùc ñoä oån ñònh, theå hieän caùc maâu thuaãn xung ñoät cuûa caùc caù nhaân tham gia vaøo tình huoáng, vaøo quan heä xaõ hoäi à Ví duï Vieäc haønh haï trong ñôøi soáng gia ñình : coù taùc ñoäng raát lôùn Caên cöù vaøo möùc ñoä taùc ñoäng cuûa tình huoáng thì coù 2 nhoùm Tình huoáng hoã trôï phaïm toäi : khoâng coù söï xung ñoät beân ngoøai cuûa caùc caù nhaân tham gia vaøo tình huoáng. Ví duï vieäc chen laán xoâ ñaåy nôi ñoâng ngöôøi taïo ñieàu kieän cho vieäc troäm caép Tình huoáng khieâu khích phaïm toäi : ñöôïc taïo ra bôûi nhöõng maâu thuaãn xung ñoät cuûa caùc beân tham gia vaøo tình huoáng : haønh vi, lôøi noùi khoâng chính ñaùng. Ví duï Söï kích ñoäng, laêng maï cuûa caùc beân Caên cöù vaøo nguoàn goác hình thaønh cuûa tình huoáng thì coù 3 nhoùm Tình huoáng do ngöôøi phaïm toäi taïo ra. Bao goàm 2 nhoùm Tình huoáng do ngöôøi phaïm toäi taïo ra vaø ngay sau ñoù thöïc hieän haønh vi phaïm toäi. Ví duï gaây ra va chaïm trong giao thoâng ñeå thöïc hieän troäm caép, söû duïng giaáy tôø giaû ñeå löøa ñaûo, duï doã naïn nhaân ñeán nôi thanh vaéng ñeå traán loät Tình huoáng do ngöôøi phaïm toäi taïo ra nhöng tröôùc ñoù chöa coù yù ñònh phaïm toäi. Ví duï phaïm toäi khi söû duïng chaát kích thích do ñaõ ñöa baûn thaân vaøo traïng thaùi haïn cheá khaûnaêng kieåm tra, giaùm saùt vaø gaây ra toäi phaïm maëc duø khoâng coù yù ñònh tröôùc. Ví duï khi tham gia ñaùnh baïc vaø bò chaùy tuùi thì naûy ra yù ñònh cöôùp cuûa ñeå buø ñaép thaâm huït è Hoã trôï vieäc ñònh toäi löôïng hình, ñaùnh giaù hieäu quaû caùc bieän phaùp phoøng choáng toäi phaïm Tình huoáng do naïn nhaân taïo ra ( coøn goïi laø khía caïnh naïn nhaân cuûa toäi phaïm cuï theå ) laø toång hôïp caùc yeáu toá thuoäc veà naïn nhaân coù vai troø trong cô cheá taâm lyù xaõ hoäi cuûa haønh vi phaïm toäi goùp phaàn laøm phaùt sinh 1 toäi phaïm cuï theå gaây thieät haïi cho chính naïn nhaân. Khía caïnh naïn nhaân chæ ñoùng vai troø trong vaøi nhoùm toäi phaïm : toäi phaïm xaâm haïi sôû höõu, tính maïng söùc khoûe. Caùc nhoùm toäi khaùc nhö xaâm phaïm an ninh quoác gia, traät töï coâng coâng, hoái loä thì khoâng coù naïn nhaân cuï theå. Khía caïnh cuûa naïn nhaân coù theå ñöôïc taïo ra bôûi Ñaëc ñieåm nhaân thaân ( sinh hoïc, xaõ hoäi, taâm lyù ). Ví duï Ñaëc ñieåm sinh hoïc cuûa ngöøôi giaø, treû em, phuï nöõ laø khaû naêng phoøng veä haïn cheá neân thöôøng laø naïn nhaân. Ñaëc ñieåm xaõ hoäi cuûa ngheà phoùng vieân chieán tröôøng, coâng an deã bò thöông tích. Haønh vi cuûa naïn nhaân Haønh vi tích cöïc cuûa naïn nhaân à haønh vi chính ñaùng, hôïp phaùp nhöng gaây thieät haïi cho chính baûn thaân naïn nhaân. Ví duï Caûnh saùt hình söï, kieåm laâm, thöïc hieän coâng vuï truy ñuoåi toäi phaïm, ngöôøi laøm chöùng coù theå bò toäi phaïm coá yù gaây thöông tích, gieát ngöôøi Haønh vi tieâu cöïc à haønh vi baát hôïp phaùp khoâng chính ñaùng vi phaïm ñaïo ñöùc, vi phaïm phaùp luaät taùc ñoäng tröïc tieáp ñeán keû phaïm toäi hay giaùn tieáp ñeán ngöôøi thaân cuûa keû phaïm toäi. Ví duï vieäc taán coâng tröôùc, vieäc thieáu chung thuûy, vieäc xuùc phaïm danh döï, Haønh vi voâ yù caåu thaû à theå hieän söï töï tin, chuû quan, deã daõi vôùi söï an toøan, tính maïng, nhaân phaåm, taøi saûn cuûa naïn nhaân. Ví duï Trôøi noùng leân saân thöôïng hoùng gioù nguû maø laïi queân khoùa cöûa Moái quan heä giöõa naïn nhaân vaø keû phaïm toäi Ñeå ñaït söï maïo hieåm thaáp nhaát vaø hieäu quûa phaïm toäi toái ña, keû phaïm toäi caàn caân nhaéc tính toùan, thu thaäp caùc thoâng tin veà naïn nhaân. Quan heä quen bieát giöõa naïn nhaân vaø keû phaïm toäi Quan heä phuï thuoäc à huyeát thoáng, gia ñình, coâng taùc, tín ngöôõng … : thöôøng theå hieän maâu thuaãn giöõa naïn nhaân vaø keû phaïm toäi è Ñöa ra caùc bieän phaùp phoøng ngöøa toäi phaïm cuï theå töø khía caïnh naïn nhaân, taïo ñieàu kieän phaùt hieän tyû leä toäi phaïm aån trong xaõ hoäi. Ví duï toäi phaïm hieáp daâm, loïan luaân, cöôõng daâm thöôøng bò che daáu Tình huoáng do nhöõng löïc löôïng töï nhieân, töï phaùt, nhöõng hoøan caûnh ngaãu nhieân taïo ra. Ví duï : caây ñoå, daây ñieän bò ñöùt, taêng giaù haøng hoùa khi giao thoâng khoù khaên ñình treä do möa baõo Tình huoáng ñoùng vai troø quan troïng trong vieäc phaùt sinh haønh vi toäi phaïm, coù theå taùc ñoäng ñeán moïi khaâu trong cô cheá taâm lyù xaõ hoäi, ñoùng vai troø hoã trôï thuùc ñaåy cho haønh vi phaïm toäi xaûy ra 2 Caùc nguyeân nhaân vaø ñieàu kieän töø phía ngöôøi phaïm toäi ( nhaân toá chuû quan ) Laø nhoùm nguyeân nhaân ñieàu kieän giöõ vai troø quyeát ñònh trong vieäc laøm phaùt sinh 1 toäi phaïm cuï theå, neáu khoâng coù thì khoâng coù haønh vi phaïm toäi. Caùc ñaëc ñieåm sinh hoïc vaø xaõ hoäi cuûa ngöôøi phaïm toäi à khoâng quyeát ñònh maø chæ taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc thöïc hieän 1 toäi phaïm cuï theå, aûnh höôûng ñeán vieäc löïa choïn phöông thöùc thuû ñoïan, vieäc löïa choïn coâng cuï phöông tieän phaïm toäi trong thöïc teá . Ví duï tuoåi taùc, giôùi tính, ngheà nghieäp, nôi cö truù, ñòa vò trong xaõ hoäi … Caùc ñaëc ñieåm taâm lyù phaûn aùnh nhaän thöùc xaõ hoäi tieâu cöïc cuûa ngöôøi phaïm toäi : goàm nhöõng thuoäc tính taâm lyù caù nhaân nhö nhu caàu, ñònh höôùng xaõ hoäi, höùng thuù sôû thích thò hieáu, yù thöùc phaùp luaät … à chính laø nguyeân nhaân gaây ra toäi phaïm, giöõ vai troø quyeát ñònh trong taát caû caùc khaâu cuûa cô cheá taâm lyù xaõ hoäi, nhaát laø vieäc hình thaønh ñoäng cô phaïm toäi, kieåm tra giaùm saùt haønh vi cuûa keû phaïm toäi CHÖÔNG V NHAÂN THAÂN NGÖÔØI PHAÏM TOÄI I Khaùi nieäm nhaân thaân ngöôøi phaïm toäi 1 Khaùi nieäm Ñaëc ñieåm nhaân thaân laø nhöõng ñaëc ñieåm thuoäc veà ngöôøi phaïm toäi ( ñöôïc tích luõy hình thaønh trong suoát quaù trình soáng ) vaø noù phaûn aùnh baûn chaát xaõ hoäi cuûa ngöôøi phaïm toäi khi hoï tham gia vaøo caùc moái quan heä xaõ hoäi. Nhöõng ñaëc ñieåm nhaân thaân cuûa ngöôøi phaïm toäi ñöôïc toäi phaïm hoïc nghieân cöùu laø nhöõng ñaëc ñieåm mang tính ñaëc tröng, phoå bieán ñieån hình vaø coù vai troø quan troïng trong cô cheá taâm lyù xaõ hoäi cuûa haønh vi phaïm toäi. Caùc ñaëc ñieåm nhaân thaân cuûa ngöôøi phaïm toäi ñöôïc toäi phaïm hoïc nghieân cöùu ôû 1 soá khía caïnh Ñaëc ñieåm sinh hoïc Tuoåi taùc, giôùi tính Ñaëc ñieåm xaõ hoäi trình ñoä hoïc vaán, nôi cö truù, ngheà nghieäp Ñaëc ñieåm taâm lyù phaûn aùnh nhaän thöùc xaõ hoäi tieâu cöïc cuûa ngöôøi phaïm toäi Ñaëc ñieåm nhaân thaân mang tính phaùp lyù hình söï Nhaân thaân ngöôøi phaïm toäi laø nhöõng ñaëc ñieåm daáu hieäu ñaëc tröng nhaát phaûn aùnh baûn chaát cuûa ngöôøi phaïm toäi, nhöõng ñaëc ñieåm daáu hieäu naøy taùc ñoäng vôùi nhöõng tình huoáng vaø hoøan caûnh khaùch quan khaùc ñaõ taïo ra xöû söï phaïm toäi cuûa ngöôøi ñoù 2 Phaân bieät khaùi nieäm nhaân thaân ngöôøi phaïm toäi trong toäi phaïm hoïc vôùi 1 soá khaùi nieäm coù lieân quan Nhaân thaân chuû theå toäi phaïm vaø nhaân thaân ngöôøi phaïm toäi trong khoa hoïc luaät hình söï Nhaân thaân cuûa bò can, nhaân thaân cuûa bò caùo trong luaät toá tuïng hình söï Muïc ñích nghieân cöùu cuûa moãi ngaønh khoa hoïc Toäi phaïm hoïc nghieân cöùu nhaân thaân ngöôøi phaïm toäi nhaèm xaùc ñònh nguyeân nhaân vaø ñieàu kieän toäi phaïm cuï theå, xaây döïng caùc bieän phaùp phoøng ngöøa döï baùo toäi phaïm trong xaõ hoäi Luaät hình söï nghieân cöùu nhaân thaân ngöôøi phaïm toäi ñeå xaùc ñònh caên cöù truy cöùu traùch nhieäm hình söï cuûa toäi phaïm, Luaät toá tuïng hình söï nghieân cöùu nhaân thaân ngöôøi phaïm toäi ñeå ñònh toäi danh, ñònh khung hình phaït Phaïm vi nghieân cöùu Toäi phaïm hoïc nghieân cöùu nhaân thaân ngöôøi phaïm toäi vôùi phaïm vi roäng hôn, möùc ñoä chi tieát hôn saâu saéc hôn ( do muïc ñích nghieân cöùu ) nghieân cöùu caû 4 nhoùm ñaëc ñieåm Luaät hình söï nghieân cöùu nhaân thaân ngöôøi phaïm toäi vôùi phaïm vi heïp hôn, chæ taäp trung vaøo nhoùm ñaëc ñieåm mang tính phaùp lyù hình söï Luaät toá tuïng hình söï nghieân cöùu nhaân thaân bò can bò caùo ñeå giaûi quyeát ñuùng ñaén vuï aùn, xaùc ñònh quyeàn vaø nghóa vuï cuûa chuû theå trong caùc giai ñoïan khaùc nhau cuûa vuï aùn. Ví duï nghieân cöùu nhaân thaân bò can bò caùo ñeå xaùc ñònh bieän phaùp ngaên chaën phuø hôïp Ví duï Nam giôùi khoâng phaïm toäi gieát con môùi ñeû, ñoä tuoåi aûnh höôûng ñeán loïai toäi phaïm ñua xe hay kinh teá laïm duïng chöùc vuï, theå hieän möùc ñoä xaõ hoäi hoùa 3 YÙ nghóa Nghieân cöùu nhaân thaân ngöôøi phaïm toäi taïo cô sôû cho vieäc xaùc ñònh nguyeân nhaân vaø ñieàu kieän cuûa toäi phaïm,ñaëc bieät laø nhoùm nguyeân nhaân vaø ñieàu kieän töø phía ngöôøi phaïm toäi. Nghieân cöùu nhaân thaân ngöôøi phaïm toäi coù yù nghóa trong vieäc quyeát ñònh bieän phaùp traùch nhieäm hình söï phuø hôïp. Ví duï ñieàu 45 luaät hình söï qui ñònh phaûi xem xeùt ñaëc ñieåm nhaân thaân ngöôøi phaïm toäi Nghieân cöùu nhaân thaân ngöôøi phaïm toäi seõ taïo cô sôû cho vieäc xaây döïng caùc bieän phaùp giaùo duïc caûi taïo ngöôøi phaïm toäi phuø hôïp Nghieân cöùu nhaân thaân ngöôøi phaïm toäi taïo cô sôû cho vieäc xaây döïng caùc bieän phaùp döï baùo vaø phoøng ngöøa toäi phaïm trong xaõ hoäi II Moái quan heä giöõa caùc ñaëc ñieåm sinh hoïc vôùi caùc ñaëc ñieåm xaõ hoäi trong nhaân thaân ngöôøi phaïm toäi 1 Quan ñieåm ñeà cao vai troø caùc ñaëc ñieåm sinh hoïc ( p93 taäp baøi giaûng ) Quan ñieåm naøy cho raèng nhöõng ñaëc ñieåm sinh hoïc cuûa ngöôøi phaïm toäi giöõ vai troø quyeát ñònh ñoái vôùi vieäc thöïc hieän toäi phaïm ( phaïm toäi baåm sinh ) ñoàng thôøi noù phuû nhaän vai troø cuûa caùc ñaëc ñieåm xaõ hoäi thuoäc ngöôøi phaïm toäi Caáu taïo cô theå ( kieåu cô theå ) Toäi phaïm coù lieân quan ñeán söï di truyeàn Quan ñieåm naøy ñaõ loïai boû hoøan toøan vai troø cuûa caùc nhaân toá xaõ hoäi, moâi tröôøn, giaùo duïc, söï kieåm soùat xaõ hoäi ñoái vôùi haønh vi vaø xöû söï cuûa con ngöôøi. Ñoàng thôøi cuõng loïai tröø hoøan toøan söï töï do veà yù chí con ngöôøi khi löïa choïn haønh vi vaø xöû söï. Töø ñoù phuû nhaän vaán ñeà loãi trong traùch nhieäm hình söï, maâu thuaãn giai caáp trong xaõ hoäi coù nhaø nöôùc, vai troø xaõ hoäi ñoái vôùi vieäc thöïc hieän toäi phaïm cuûa con ngöôøi vaø khoâng coù söï chia seû caàn thieát veà traùch nhieäm xaõ hoäi 2 Quan ñieåm ñeà cao vai troø caùc ñaëc ñieåm xaõ hoäi ( p94 taäp baøi giaûng ) Quan ñieåm naøy cho raèng caùc ñaëc ñieåm xaõ hoäi cuûa ngöôøi phaïm toäi giöõ vai troø quyeát ñònh ñôùi vôùi vieäc thöïc hieän toäi phaïm. Tuy nhieân quan ñieåm naøy khoâng loïai tröø hoøan toøan vai troø cuûa caùc ñaëc ñieåm sinh hoïc trong cô cheá haønh vi phaïm toäi maø quan ñieåm naøy thöøa nhaän yeáu toá sinh hoïc laø tieàn ñeà vaät chaát caàn thieát cho söï phaùt trieån ñaëc ñieåm xaõ hoäi. Yeáu toá sinh hoïc cuõng aûnh höôûng 1 caùch xaùc ñònh ñeán vieäc löïa choïn phöông thöùc thuû ñoïan, coâng cuï, phöông tieän khi thöïc hieän toäi phaïm cuûa caù nhaân à Khaúng ñònh yeáu toá loãi trong traùch nhieäm hình söï cuõng nhö vieäc chia xeû traùch nhieäm cuûa nhaø nöôùc vaø xaõ hoäi trong vieäc phaùt sinh toäi phaïm III Caùc ñaëc ñieåm nhaân thaân ñaëc tröng cuûa ngöôøi phaïm toäi 1 Ñaëc ñieåm sinh hoïc Ñaëc ñieåm veà giôùi tính Nghieân cöùu ñaëc ñieåm veà giôùi tính cuûa ngöôøi phaïm toäi nhaèm Xaùc ñònh tyû leä phaïm toäi theo giôùi tính Keát quaû thoáng keâ cho thaáy trong moïi xaõ hoäi, tyû leä phaïm toäi cuûa nam giôùi luoân cao hôn nöõ giôùi. Tuy nhieân ôû moãi xaõ hoäi, moãi neàn vaên hoùa trong töøng thôøi kyø, ñoái vôùi töøng loïai toäi phaïm thì tyû leä naøy laïi coù söï thay ñoåi Xaùc ñònh caùc neùt ñaëc tröng cuûa toäi phaïm do nam giôùi vaø nöõ giôùi thöïc hieän Veà cô caáu cuûa toäi phaïm theo giôùi, nam giôùi thöïc hieän toäi phaïm 1 caùch phoå bieán ôû nhieàu nhoùm toäi vaø loïai toäi khaùc nhau (toäi phaïm xaâm phaïm tình duïc ). Trong khi ñoù, nöõ giôùi laïi thöôøng chieám tyû leä cao ôû 1 soá nhoùm toäi nhaát ñònh nhö toäi phaïm maïi daâm, toäi phaïm buoân ngöôøi, ma tuùy, caùc toäi phaïm chieám ñoïat khoâng coù daáu hieäu baïo löïc è Söï khaùc nhau trong tyû leä phaïm toäi vaø cô caáu toäi phaïm theo giôùi tính laø xuaát phaùt töø söï khaùc nhau giöõa nhöõng ñaëc ñieåm theå chaát, taâm lyù vaø xaõ hoäi cuûa moãi giôùi tính. Söï khaùc bieät trong quaù trình xaõ hoäi hoùa ñoái vôùi moãi giôùi tính ñoùng vai troø ñaëc bieät quan troïng trong söï khaùc bieät à taïo ñieàu kieän caàn thieát cho vieäc thöïc hieän toäi phaïm, aûnh höôûng ñeán vieäc löïa choïn phöông thöùc thuû ñoïan thöïc hieän toäi phaïm Ñaëc ñieåm veà ñoä tuoåi Nghieân cöùu ñaëc ñieåm veà ñoä tuoåi cuûa ngöôøi phaïm toäi nhaèm Xaùc ñònh tyû leä phaïm toäi theo ñoä tuoåi Toäi phaïm hoïc phaân ra 4 nhoùm tuoåi : 14 – nhoû hôn 18 tuoåi, 18 – 30 tuoåi, 30 -45 tuoåi, lôùn hôn 45 tuoåi Keát quaû thoáng keâ cho thaáy toäi phaïm do nhoùm ngöôøi töø 18 – 30 thöôøng chieám tyû leä cao nhaát trong xaõ hoäi, sau ñoù laø nhoùm 30 – 45 vaø nhöõng ngöôøi chöa thaønh nieân. Nhoùm lôùn hôn 45 tuoåi coù tyû leä phaïm toäi thaáp nhaát Xaùc ñònh cô caáu toäi phaïm theo ñoä tuoåi (caùc neùt ñaëc tröng cuûa toäi phaïm theo ñoä tuoåi ) Phaàn lôùn ngöiôøi chöa thaønh nieân thöôøng thöïc hieän caùc toäi phaïm xaâm phaïm sôû höõu, ñieån hình laø troäm caép cöôùp giaät taøi saûn, toäi phaïm veà ma tuùy, caùc toäi xaâm phaïm traät töï coâng coäng. Nhoùm 18 -30 tuoåi thöïc hieän phaàn lôùn caùc toäi phaïm coù söû duïng baïo löïc ( gieát ngöôøi, cöôùp taøi saûn, hieáp daâm ) Nhoùm 30-45 tuoåi vaø töø 45 trôû leân ñaëc tröng bôûi caùc toäi phaïm veà kinh teá, chöùc vuï, xaâm phaïm an ninh quoác gia à nguyeân nhaân laø aûnh höôûng cuûa chöùc naêng sinh hoïc vaø xaõ hoäi. Nhoùm chöa thaønh nieân chöa coù vai troø vò trí trong xaõ hoäi, ñònh höôùng giaù trò chöa chín chaén, vöõng vaøn neân muoán töï khaúng ñònh baûn thaân è Yeáu toá löùa tuoåi cuûa ngöôøi phaïm toäi aûnh höôûing ñeán vieäc thöïc hieän toäi phaïm cuõng xuaát phaùt töø caùc ñaëc ñieåm theå chaát, taâm lyù, xaõ hoäi cuûa moãi löùa tuoåi khaùc nhau. Trong ñoù, vai troø vò trí xaõ hoäi cuûa moãi ñoä tuoåi luoân aûnh höôûng quyeát ñònh ñeán vieäc löïa choïn phöông thöùc thuû ñoïan thöïc hieän toäi phaïm 2 - Caùc ñaëc ñieåm xaõ hoäi Ngheà nghieäp Khi nghieân cöùu veà ngheà nghieäp, toäi phaïm hoïc nhaän thaáy nhöõng ngöôøi khoâng coù vieäc laøm oån ñònh thöôøng coù tyû leä phaïm toäi cao hôn so vôùi ngöôøi coù vieäc laøm oån ñònh. Toäi phaïm cuõng coù söï lieân quan chaët cheõ ñeán ngaønh ngheà maø ngöôøi phaïm toäi ñang ñaûm nhieäm ( Ngaønh haûi quan thì phoå bieán toäi phaïm buoân laäu, hoái loä; ngaønh kieåm laâm thì phoå bieán toäi phaïm phaù röøng … ) Hoøan caûnh gia ñình Khi nghieân cöùu veà hoøan caûnh gia ñình, toäi phaïm hoïc nhaän thaáy toäi phaïm coù moái lieân heä ñeán nhöõng gia ñình coù hoøan caûnh kinh teá khoù khaên, nhöõng gia ñình coù hoøan caûnh hoân nhaân baát haïnh hay ñieàu kieän quaûn lyù buoâng loûng Gia ñình ñoùng vai troø quan troïng trong ñôøi soáng con ngöôøi, taùc ñoäng tröïc tieáp ñeán vieäc hình thaønh vaø phaùt trieån nhaân caùch. Nôi cö truù Khi nghieân cöùu veà nôi cö truù, toäi phaïm hoïc nhaän thaáy tình hình toäi phaïm thöôøng taäp trung ôû nhöõng thaønh phoá lôùn, nhöõng ñòa baøn coù toác ñoä phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi, toác ñoä ñoâ thò hoùa, toác ñoä dòch chuyeån cô caáu xaõ hoäi ôû möùc cao. Ñaëc bieät toäi phaïm cuõng thöôøng phaùt sinh ôû nhöõng ñòa baøn coù söï giaùp ranh veà ñòa giôùi haønh chính, coù söï khoù khaên trong vieäc quan heä xaõ hoäi, quan heä con ngöôøi. Ví duï Tam giaùc Haø noäi - Quûang ninh - Haûi phoøng, Thaønh phoá Hoà Chí Minh, 3 Caùc ñaëc ñieåm veà taâm lyù, nhaän thöùc cuûa ngöôøi phaïm toäi Trình ñoä hoïc vaán Trình ñoä hoïc vaán giöõ vai troø quan troïng trong nhaän thöùc con ngöôøi, coù lieân quan chaët cheõ, coù aûnh höûông xaùc ñònh ñeán vieäc hình thaønh nhöõng nhu caàu, lôïi ích sôû thích, ñònh höôùng giaù trò, quan ñieåm soáng cuûa caù nhaân, taùc ñoäng ñeán vieäc söû duïng thôøi gian, ñeán caùch xöû söï cuûa con ngöôøi noùi chung vaø caùc haønh vi phaïm toäi noùi rieâng Nhöõng ngöôøi coù hoïc vaán thaáp thöôøng chieám tyû troïng cao hôn trong cô caáu tình hình toäi phaïm; ôû nhöõng loïai toäi phaïm khaùc nhau thì trình ñoä hoïc vaán cuûa ngöôøi phaïm toäi cuõng coù söï khaùc nhau. Caùc toäi xaâm phaïm tính maïng söùc khoûe, danh döï, nhaân phaåm con ngöôøi, toäi phaïm xaâm phaïm sôû höõu, toäi phaïm xaâm phaïm traät töï coâng coäng, caùc toäi phaïm coù söû duïng baïo löïc mang tính coân ñoà hung haõn thöôøng do nhoùm ngöôøi coù trình ñoä hoïc vaán thaáp thöïc hieän. Rieâng nhoùm toäi xaâm phaïm an ninh quoác gia, caùc toäi phaïm veà kinh teá, chöùc vuï, xaâm phaïm hoïat ñoäng tö phaùp laïi thöôøng do nhoùm ngöôøi coù trình ñoä hoïc vaán cao thöïc hieän. Ñoái vôùi nhoùm ngöôøi coù trình ñoä hoïc vaán cao khi thöïc hieän toäi phaïm thöôøng coù thuû ñoïan phöông thöùc tinh vi xaûo quyeät hôn nhöõng ngöôøi coù trình ñoä hoïc vaán thaáp Nhu caàu Nhu caàu laø nhöõng ñoøi hoûi maø caù nhaân thaáy caàn phaûi ñöôïc thoûa maõn trong nhöõng ñieàu kieän nhaát ñònh ñeå coù theå toàn taïi vaø phaùt trieån. Nhu caàu gaây cho con ngöôøi ñang ôû trong tình traïng thieáu thoán vaø caù nhaân tìm moïi caùch ñeå ñaùp öùng thoûa maõn noù. Nhu caàu cuûa ngöôøi phaïm toäi coù caùc ñaëc ñieåm Ngöôøi phaïm toäi thöôøng coù söï haïn heïp trong heä thoáng nhu caàu Ngöôøi phaïm toäi thöôøng coù söï maát caân ñoái trong heä thoáng nhu caàu, thöôøng quaù taäp trung quaù möùc vaøo nhöõng nhu caàu thöïc duïng, cöïc ñoan. Ngöôøi phaïm toäi thöôøng toàn taïi nhöõng nhu caàu bieán daïng, ñi ngöôïc laïi nhöõng chuaån möïc ñaïo ñöùc vaø phaùp luaät ( nhu caàu leäch chuaån : theå hieän söï maâu thuaãn vôùi söï phaùt trieån bình thöôøng cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi ) Bieän phaùp thoõa maõn nhu caàu cuûa ngöôøi phaïm toäi thöôøng laø voâ ñaïo ñöùc, phi phaùp luaät, khoâng löïa choïn nhöõng phöông phaùp thoûa maõn nhu caàu hôïp lyù. Ví duï : chieám ñoïat taøi saûn cuûa ngöôøi khaùc ñeå thoõa maõn nhu caàu vaät chaát cuûa caù nhaân. à giöõ vai troø quyeát ñònh trong vieäc hình thaønh ñoäng cô phaïm toäi Ñònh höôùng giaù trò Ñònh höôùng giaù trò laø taäp hôïp nhöõng giaù trò tích luõy ôû caù nhaân trong quaù trình soáng döôùi söï aûnh höôûng cuûa moâi tröôøng xung quanh, kinh nghieäm soáng vaø söï giaùo duïc. Ñònh höôùng giaù trò ñöôïc hình thaønh vaø cuûng coá bôûi naêng löïc nhaän thöùc, bôûi kinh nghieäm caù nhaân qua söï traûi nghieäm laâu daøi. Ñònh höôùng giaù trò cuûa ngöôøi phaïm toäi coù 1 soá bieåu hieän cuï theå Ngöôøi phaïm toäi thöôøng coù söï ñaùnh giaù khoâng ñuùng, coù söï nhaàm laãn giöõa caùc giaù trò trong xaõ hoäi ( xung ñoät giöõa quan nieäm cuûa ngöôøi phaïm toäi vaø chuaån möïc chung cuûa xaõ hoäi ) Coù söï maát caân ñoái trong heä thoáng giaù trò, ngöôøi phaïm toäi thöôøng taäp trung vaøo caùc giaù trò thöù yeáu, giaù trò thöïc duïng, mang tính cöïc ñoan Ngöôøi phaïm toäi thöôøng xaùc ñònh thöù baäc caùc giaù trò theo muïc ñích ích kyû, rieâng bieät ( nhoùm giaù trò xaõ hoäi, nhoùm giaù trò taäp theå, nhoùm giaù trò caù nhaân ). Ngöôøi phaïm toäi saün saøng ñaët nhoùm giaù trò caù nhaân leân treân caùc giaù trò xaõ hoäi, taäp theå. Höùng thuù Coù vai troø quan troïng trong haønh vi cuûa con ngöôøi noùi chung, haønh vi phaïm toäi noùi rieâng. Cuøng c71i nhu caàu noù ñöôïc coi laø 1 trong heä thoáng ñoäng löïc cuûa nhaân caùch YÙ thöùc ñaïo ñöùc, yù thöùc phaùp luaät Söï hieåu bieát giaù trò ñaïo ñöùc vaø phaùp luaät cuûa ngöôøi phaïm toäi coøn haïn cheá Quan nieäm cuûa ngöôøi phaïm toäi veà giaù trò ñaïo ñöùc vaø phaùp luaät coù söï xung ñoät vôùi caùc chuaån möïc chung cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi à Caùc ñaëc ñieåm nhaän thöùc taâm lyù cuûa ngöôøi phaïm toäi ñoùng vai troø tröïc tieáp, quyeát ñònh trong vieäc hình thaønh ñoäng cô phaïm toäi 4 Caùc ñaëc ñieåm nhaân thaân coù tính phaùp lyù hình söï Ví duï Ngöôøi laàn ñaàu phaïm toäi, taùi phaïm, taùi phaïm nguy hieåm, löu manh chuyeân nghieäp, phaïm toäi coân ñoà, ngöôøi toå chöùc, caàm ñaàu, ñoàng phaïm, ngöôøi chöa thaønh nieân phaïm toäi … ñöôïc qui ñònh trong luaät hình söï à theå hieän tính chaát nguy hieåm cuûa haønh vi phaïm toäi ñoái vôùi xaõ hoäi IV Phaân loïai ngöôøi phaïm toäi Tham khaûo taäp baøi giaûng ( p113 ), coù theå phaân loïai döïa treân Caên cöù vaøo ñaëc ñieåm sinh hoïc xaõ hoäi Caên cöù vaøo khuynh höôùng choáng ñoái xaõ hoäi cuûa ngöôøi phaïm toäi Caên cöù vaøo daáu hieäu phaùp lyù hình söï CHÖÔNG VI PHOØNG NGÖØA TOÄI PHAÏM I Khaùi nieäm phoøng ngöøa toäi phaïm 1 Khaùi nieäm Theo nghóa heïp, chæ taäp trung vaøo vieäc ngaên caûn toäi phaïm xaûy ra, khaéc phuïc loïai boû nguyeân nhaân ñieàu kieän Theo nghóa roäng, ngoøai vieäc ngaên caûn toäi phaïm xaûy ra coøn söû duïng caùc bieän phaùp ñeå phaùt hieän xöû lyù toäi phaïm kòp thôøi Phoøng ngöøa toäi phaïm laø vieäc söû duïng heä thoáng caùc bieän phaùp mang tính xaõ hoäi vaø nhaø nöôùc nhaèm khaéc phuïc nhöõng nguyeân nhaân vaø ñieàu kieän cuûa tình hình toäi phaïm, haïn cheá vaø loïai tröø toäi phaïm ra khoûi ñôøi soáng xaõ hoäi 2 Noäi dung cuûa phoøng ngöøa toäi phaïm Phoøng ngöøa xaõ hoäi à ( thuyeát phuïc, giaùo duïc ) loïai tröø khaéc phuïc nhöõng nguyeân nhaân vaø ñieàu kieän phaïm toäi thoâng qua vieäc caûi thieän quan heä xaõ hoäi, hoøan thieän heä thoáng phaùp luaät ñeå tình hình toäi phaïm khoâng coøn cô sôû ñeå phaùt sinh phaùt trieån. Ñaây laø bieän phaùp caên cô, neàn taûng, coát loõi, mang tính chuû ñoäng nhöng ñeå tieán haønh trieät ñeå thì seõ ñoøi hoûi 1 thôøi gian laâu daøi, luoân luoân coù ñoä treã, Phoøng ngöøa baèng söï cöôõng cheá ( mang tính nhaø nöôùc ) à ñöôïc theå hieän qua vieäc phaùt hieän vaø xöû lyù toäi phaïm, troïng taâm laø caùc hoïat ñoäng khôûi toá, ñieàu tra, xeùt xöû, thi haønh aùn hình söï ( Ví duï caùc bieän phaùp xöû lyù haønh chính, caùc trung taâm cai nghieän ) 3 YÙ nghóa cuûa phoøng ngöøa toäi phaïm Phoøng ngöøa toäi phaïm ñem laïi yù nghóa nhaân ñaïo vaø tieán boä xaõ hoäi à nhaø nöôùc vaø xaõ hoäi coù söï chia seû traùch nhieäm vôùi ngöôøi phaïm toäi Veà maët kinh teá, phoøng ngöøa toäi phaïm seõ haïn cheá ñeán möùc thaáp nhaát nhöõng thieät haïi veà kinh teá maø tình hình toäi phaïm gaây ra trong xaõ hoäi keå caû nhöõng thieät haïi giaùn tieáp maø nhaø nöôùc, xaõ hoäi phaûi chi phí ñeå khaéc phuïc haäu quaû do toäi phaïm ñeå laïi. Veà maët quaûn lyù xaõ hoäi, thoâng qua hoïat ñoäng phoøng ngöøa toäi phaïm, nhaø nöôùc coù theå kieåm soùat ñöôïc maûng toái cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi laø tình hình toäi phaïm, qua ñoù naâng cao tính hieäu quaû cuûa hoïat ñoäng quaûn lyù nhaø nöôùc, ñoàng thôøi taêng cöôøng hieäu quaû trong hoïat ñoäng chuyeân moân nghieäp vuï cuûa caùc cô quan baûo veä phaùp luaät II Phaân loïai caùc bieän phaùp phoøng ngöøa toäi phaïm Caên cöù vaøo phaïm vi vaø möùc ñoä taùc ñoäng Caùc bieän phaùp phoøng ngöøa tình hình toäi phaïm chung Caùc bieän phaùp phoøng ngöøa caùc nhoùm toäi phaïm Caùc bieän phaùp phoøng ngöøa caùc toäi phaïm cuï theå Caên cöù vaøo noäi dung vaø tính chaát cuûa caùc bieän phaùp phoøng ngöøa toäi phaïm Caùc bieän phaùp veà kinh teá xaõ hoäi Caùc bieän phaùp veà chính trò tö töôûng ( Ví duï : bình ñaúng giôùi tính, toân giaùo ) Caùc bieän phaùp veà vaên hoùa taâm lyù Caùc bieän phaùp veà toå chöùc, quaûn lyù xaõ hoäi Caùc bieän phaùp veà phaùp luaät vaø phaùt hieän xöû lyù toäi phaïm Caên cöù vaøo ñoái töôïng taùc ñoäng cuûa caùc bieän phaùp phoøng ngöøa Caùc bieän phaùp phoøng ngöøa aùp duïng chung cho moïi ñoái töôïng trong xaõ hoäi : tuyeân truyeàn giuùp ñôõ. Ví duï naâng cao daân trí, daïy ngheà … Caùc bieän phaùp phoøng ngöøa aùp duïng cho ñoái töôïng coù nhaân thaân xaáu deã phaïm toäi Caùc bieän phaùp phoøng ngöøa aùp duïng cho ngöôøi ñaõ phaïm toäi à Ví duï bieän phaùp traùch nhieäm hình söï Caùc bieän phaùp phoøng ngöøa aùp duïng cho caùn boä coâng nhaân vieân chöùc nhaø nöôùc. Caùc bieän phaùp phoøng ngöøa aùp duïng cho ngöôøi chöa thaønh nieân phaïm toäi Caên cöù vaøo ñòa baøn vaø lónh vöïc caàn phoøng ngöøa toäi phaïm Caùc bieän phaùp phoøng ngöøa aùp duïng chung treân phaïm vi toøan boä laõnh thoå quoác gia Caùc bieän phaùp phoøng ngöøa aùp duïng rieâng cho töøng ñòa phöông vaø vuøng mieàn Caùc bieän phaùp phoøng ngöøa aùp duïng rieâng cho töøng ngaønh vaø töøng lónh vöïc hoïat ñoäng III Caùc nguyeân taéc phoøng ngöøa toäi phaïm Nguyeân taéc phaùp cheá à Moïi hoïat ñoäng phoøng ngöøa toäi phaïm cuûa caùc cô quan nhaø nöôùc, toå chöùc, caùc coâng daân phaûi hôïp hieán vaø hôïp phaùp Nguyeân taéc daân chuû xaõ hoäi chuû nghóa à moïi cô quan toå chöùc coâng daân ñeàu coù theå tham gia hoïat ñoäng phoøng ngöøa toäi phaïm vaø nhaø nöôùc phaûi taïo moïi ñieàu kieän cho caùc chuû theå tham gia hoïat ñoäng phoøng ngöøa toäi phaïm à phaùt huy ñöôïc moïi nguoàn löïc trong xaõ hoäi vaøo vieäc phoøng ngöøa toäi phaïm Nguyeân taéc nhaân ñaïo trong phoøng ngöøa à caùc bieän phaùp phoøng ngöøa toäi phaïm khoâng ñöôïc haï thaáp danh döï nhaân phaåm con ngöøôi maø phaûi nhaèm khoâi phuïc con ngöôøi vaø taïo ñieàu kieän ñeå con ngöôøi phaùt trieån Nguyeân taéc khoa hoïc vaø tieán boä trong phoøng ngöøa à caùc bieän phaùp phoøng ngöøa phaûi ñöôïc xaây döïng treân cô sôû khoa hoïc, caùc thaønh töïu khoa hoïc nhaát ñònh, phaûi öùng duïng caùc thaønh töïu cuûa khoa hoïc vaø coâng ngheä trong vieäc xaây döïng caùc bieän phaùp phoøng ngöøa toäi phaïm. Caùc bieän phaùp phoøng ngöøa toäi phaïm luoân phaûi ñaûm baûo cho moïi ngöôøi coù cô hoäi phaùt trieån bình ñaúng, khoâng ñöôïc phaân bieät chuûng toäc, toân giaùo, giôùi tính, thaùi ñoä chính trò Nguyeân taéc phoái hôïp chaët cheõ giöõa caùc chuû theå trong coâng taùc phoøng ngöøa toäi phaïm à moãi chuû theå khi tham gia phoøng ngöøa toäi phaïm trong phaïm vi vaø nhieäm vuï phoøng ngöøa ôû töøng ñòa phöông, töøng ngaønh maø mình quaûn lyù ñoàng thôøi coù söï phoái hôïp chaët cheõ vôùi caùc chuû theå khaùc ñeå coù theå thöïc hieän 1 caùch toát nhaát hoïat ñoäng phoøng ngöøa toäi phaïm Nguyeân taéc cuï theå hoùa trong phoøng ngöøa toäi phaïm à bieän phaùp phoøng ngöøa toäi phaïm luoân ñöôïc nhaän thöùc roõ raøng, chöùa ñöïng caùc giaûi phaùp khaû thi vaø phuø hôïp vôùi ñieàu kieän ñaëc thuø veà phoøng choáng toäi phaïm ôû moãi ñòa phöông moãi ngaønh moãi lónh vöïc IV Caùc chuû theå phoøng ngöøa toäi phaïm Tham khaûo taäp baøi giaûng , goàm 5 nhoùm Caùc toå chöùc cuûa Ñaûng coäng saûn Vieät nam Quoác hoäi vaø hoäi ñoàng nhaân daân caùc caáp Caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc : chính phuû vaø UBND caùc caáp Caùc cô quan tö phaùp : vieän kieåm saùt, toøa aùn Caùc toå chöùc ñoøan theå vaø moïi coâng daân CHÖÔNG 7 DÖÏ BAÙO TÌNH HÌNH TOÄI PHAÏM VAØ KEÁ HOÏACH HOÙA HOÏAT ÑOÄNG PHOØNG CHOÁNG TOÄI PHAÏM I Döï baùo tình hình toäi phaïm 1 Khaùi nieäm Döï baùo tình hình toäi phaïm laø 1 hoïat ñoäng döïa treân cô sôû lyù luaän vaø thöïc tieãn ñeå ñöa ra nhöõng nhaän ñònh mang tính phaùn ñoùan veà tình hình toäi phaïm trong töông lai, nhöõng thay ñoåi veà nhaân thaân ngöôøi phaïm toäi nhöõng yeáu toá coù aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán tình hình toäi phaïm vaø khaû naêng phoøng choáng toäi phaïm cuûa caùc chuû theå. Töø ñoù kieán nghò caùc phöông höôùng ñeå phoøng ngöøa toäi phaïm 2 Caùc noäi dung cô baûn cuûa döï baùo tình hình toäi phaïm Döï baùo veà toäi phaïm à phaûi cho thaáy söï thay ñoåi cuûa tình hình toäi phaïm trong töông lai, phaûi thaáy khaû naêng xuaát hieän cuûa nhöõng loïai toäi phaïm môùi, cuõng nhö khaûnaêng maát ñi hay giaûm haún cuûa 1 soá toäi phaïm cuï theå tröôùc nhöõng bieán ñoåi cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi Döï baùo veà ngöôøi phaïm toäi à söï thay ñoåi trong nhöõng ñaëc ñieåm nhaân thaân cuûa ngöôøi phaïm toäi, söï thay ñoåi veà phöông thöùc thuû ñoïan coâng cuï phöông tieän trong tình hình môùi Döï baùo veà nhöõng nhaân toá vaãn coøn tieáp tuïc taùc ñoäng aûnh höôûng ñeán tình hình toäi phaïm trong töông lai à Ví duï nhö maët traùi cuûa neàn kinh teá thò tröôøng, Döï baùo khaû naêng phoøng choáng toäi phaïm cuûa caùc chuû theå trong xaõ hoäi, ñaëc bieät laø khaû naêng cuûa caùc chuû theå chuyeân traùch 3 Caùc ñaëc ñieåm cuûa döï baùo tình hình toäi phaïm Döï baùo tình hình toäi phaïm laø 1 boä phaän cuûa döï baùo xaõ hoäi, vì vaäy noù mang ñaày ñuû caùc ñaëc ñieåm quan troïng cuûa döï baùo xaõ hoäi, nhaát laø Tính phaïm vi à khi döï baùo ôû phaïm vi khoâng gian caøng lôùn vaø thôøi gian caøng daøi vaø xa bao nhieâu thì tính phöùc taïp cuûa phöông aùn döï baùo caøng cao baáy nhieâu vaø tính chính xaùc caøng giaûm Tính xaùc suaát ( tính ña khaû naêng ) à phaûi tìm ra nhieàu moâ hình vaø choïn phöông aùn coù xaùc suaát xaûy ra cao nhaát Ngoøai ra, döï baùo tình hình toäi phaïm coøn coù caùc ñaëc ñieåm rieâng sau Döï baùo tình hình toäi phaïm luoân ñöôïc xem laø döï baùo böôùc 2 vaø ñöôïc tieán haønh sau caùc döï baùo kinh teá xaõ hoäi à do tình hình toäi phaïm luoân laø keát quaû, haäu quaû cuûa caùc hieän töôïng kinh teá xaõ hoäi Döï baùo tình hình toäi phaïm laø döï baùo choïn loïc cuûa caùc döï baùo kinh teá xaõ hoäi à chæ nhöõng nhaân toá taùc ñoäng tröïc tieáp ñeán tình hình toäi phaïm môùi ñöôïc choïn ra ñeå tieán haønh döï baùo 4 Caùc thoâng tin taøi lieäu ñöôïc söû duïng trong vieäc döï baùo tình hình toäi phaïm Coù 5 loïai thoâng tin Thoâng tin veà tình hình toäi phaïm trong quaù khöù vaø hieän taïi Thoâng tin veà caùc loïai teä naïn xaõ hoäi coù moái quan heä gaàn guõi vôùi loïai toäi phaïm caàn döï baùo ( khaùi nieäm teä naïn xaõ hoäi khoâng coù tính phaùp lyù hình söï, khaùc vôùi khaùi nieäm tình hình toäi phaïm ) Ví duï teä naïn meâ tín dò ñoan Caùc yeáu toá veà kinh teá xaõ hoäi, taâm lyù, quaûn lyù coøn tieáp tuïc taùc ñoäng ñeán tình hình toäi phaïm trong töông lai Thoâng tin veà heä thoáng phaùp luaät vaø ñònh höôùng hoøan thieän phaùp luaät trong thôøi gian tôùi Ví duï toäi troán thueá khi aùp duïng luaät thueá caù nhaân, Thoâng tin veà caùc chuû theå cuûa hoïat ñoäng phoøng choáng toäi phaïm, ñaëc bieät laø nhoùm chuû theå chuyeân traùch veà vieäc toå chöùc, saép xeáp nhaân söï, trang thieát bò hoã trôï. Ví duï toøa aùn 5 Caùc phöông phaùp döï baùo Trong ñieàu kieän hieän nay söû duïng 4 phöông phaùp Phöông phaùp thoáng keâ ( loïai suy ) Laø phöông phaùp döï baùo toäi phaïm maø chuû yeáu döïa vaøo nhöõng thoâng tin veà tình hình toäi phaïm trong quaù khöù vaø hieän taïi. Töø ñoù phaùt hieän ra caùc qui luaät vaän ñoäng vaø phaùt trieån cuûa tình hình toäi phaïm ñeå roài cho raèng caùc qui luaät naøy vaãn coøn tieáp tuïc taùc ñoäng, aûnh höôûng ñeán tình hình toäi phaïm trong töông lai. Khi söû duïng phöông phaùp naøy trong döï baùo toäi phaïm thì yeâu caàu ñaët ra laø Phaûi coù ñaày ñuû thoâng tin veà tình hình toäi phaïm trong quaù khöù vaø hieän taïi Chæ coù theå döï baùo caùc loïai toäi phaïm coù ñoä aån thaáp trong xaõ hoäi : coù ñoä nguy hieåm cho xaõ hoäi cao. Ví duï : toäi gieát ngöôøi, gaây thöông tích … ( Do soá lieäu thoáng keâ khoâng theå phaûn aùnh ñaày ñuû caùc loïai toäi phaïm coù ñoä aån cao: thöôøng laø toäi phaïm ít nghieâm troïng, lieân quan ñeán caùc chuû theå ñaëc bieät ) Tình hình toäi phaïm treân ñòa baøn phaûi coù möùc ñoä oån ñònh töông ñoái, neáu coù söï bieán ñoäng thì cuõng phaûi coù söï oån ñònh veà maët thôøi gian Phöông phaùp moâ hình hoùa ( phöông phaùp xaùc laäp phöông trình ) Laø phöông phaùp döï baùo toäi phaïm döïa treân moâ hình veà tình hình toäi phaïm ñöôïc thieát laäp phaûn aùnh qui luaät cuûa tình hình toäi phaïm vaø thöôøng söû duïng moâ hình toùan vaø phöông trình toùan ñeå döï baùo. Sau khi ñöa caùc thoâng tin veà toäi phaïm vaø caùc thoâng tin lieân quan khaùc vaøo moâ hình, moâ hình seõ cho ra keát quaû döï baùo tình hình toäi phaïm trong töông lai Yeâu caàu khi aùp duïng phöông phaùp naøy cuõng töông töï phöông phaùp loïai suy Phöông phaùp chuyeân gia Laø phöông phaùp döï baùo tình hình toäi phaïm döïa treân cô sôû tham khaûo yù kieán caùc chuyeân gia nghieân cöùu vaø hoïat ñoäng thöïc tieãn phoøng choáng toäi phaïm. Caùc chuyeân gia coù theå laøm vieäc theo nhoùm hay laøm vieäc ñoäc laäp. Sau khi toång hôïp yù kieán cuûa taát caû caùc chuyeân gia thì chuû theå cuûa hoïat ñoäng phoøng choáng toäi phaïm seõ löïa choïn 1 phöông aùn döï baùo mang tính khoa hoïc ñaày ñuû toøan dieän nhaát Öu ñieåm : Khi ñöa ra döï baùo thì caùc chuyeân gia khoâng chæ söû duïng caùc thoâng tin chính xaùc ñaõ thu thaäp ñöôïc maø coøn söû duïng caùc thoâng tin do kinh nghieäm vaø söï nhaïy caûm ngheà nghieäp mang laïi à coù theå khaéc phuïc ñöôïc tình traïng thieáu thoâng tin veà tình hình toäi phaïm trong quaù khöù vaø hieän taïi. Coù theå döï baùo caùc toäi phaïm coù ñoä aån cao Phöông phaùp töông töï ( xaây döïng kòch baûn trong hoïat ñoäng döï baùo toäi phaïm ) Laø phöông phaùp döï baùo tình hình toäi phaïm döïa vaøo vieäc nghieân cöùu tình hình toäi phaïm ñaõ xaûy ra ôû nhöõng quoác gia khaùc nhau treân theá giôùi hay ôû caùc vuøng laõnh thoå khaùc nhau töø ñoù phaùn ñoùan xu theá vaän ñoäng vaø phaùt trieån tình hình toäi phaïm ôû nöôùc ta hay ôû vuøng laõnh thoå khaùc 6 YÙ nghóa cuûa döï baùo tình hình toäi phaïm Döï baùo tình hình toäi phaïm seõ taïo söï chuû ñoäng cho caùc chuû theå khi tieán haønh hoïat ñoäng phoøng ngöøa toäi phaïm, laøm neân chaát löôïng phoøng choáng toäi phaïm cao Döï baùo tình hình toäi phaïm taïo cô sôû cho vieäc hoïach ñònh caùc chính saùch phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi trong ñoù coù caùc chính saùch veà phaùp luaät noùi chung vaø chính saùch hình söï noùi rieâng Döï baùo tình hình toäi phaïm coøn taïo cô sôû cho vieäc hoøanthieän boä maùy phoøng choáng toäi phaïm nhö nhaân söï, cô caáu toå chöùc, löïc löôïng, cô cheá phoái hôïp keát hôïp, trang thieát bò, 7 Phaân loïai döï baùo Tham khaûo taäp baøi giaûng, bao goàm 4 loïai Thôøi gian ( ngaén trung daøi ) Ñoái töôïng ( toäi phaïm vaø ngöôøi phaïm toäi) Phaïm vi ( quoác gia, ñòa phuông, ngaønh ngheà ) Chuû theå ( cô quan chöùc naêng, khoa hoïc ) II Keá hoïach hoùa hoïat ñoäng phoøng choáng toäi phaïm 1 Khaùi nieäm Keá hoïach hoùa laø hoïat ñoäng soïan thaûo caùc phöông höôùng chöông trình cuõng nhö caùc bieän phaùp phoøng ngöøa treân 1 ñòa baøn cuï theå trong 1 khoûang thôøi gian xaùc ñònh 2 Caùc thoâng tin taøi lieäu ñöôïc söû duïng trong vieäc xaây döïng keá hoïach Caùc keát quaû döï baùo tình hình toäi phaïm treân ñòa baøn trong thôøi gian tôùi Thoâng tin veà tình hình kinh teá xaõ hoäi, ñaëc ñieåm veà ñòa lyù töï nhieân vaø daân cö treân ñòa baøn 3 Caùc giai ñoïan cuûa keá hoïach phoøng choáng toäi phaïm Bao goàm 4 böôùc Soïan thaûo ( xaây döïng ) keá hoïach phoøng choáng toäi phaïm Thaåm ñònh ( khoa hoïc ) vaø pheâ duyeät ( phaùp lyù ) keá hoïach Trieån khai thöïc hieän keá hoïach trong thöïc teá Sô keát toång keát ñaùnh giaù ruùt kinh nghieäm ñoái vôùi vieäc thöïc hieän keá hoïach 4 Caùc noäi dung cô baûn cuûa keá hoïach phoøng choáng toäi phaïm Phaûi xaùc ñònh cuï theå veà ñoái töôïng ( ngöôøi phaïm toäi coù ñaëc ñieåm nhaân thaân gì, loïai toäi phaïm naøo ) Xaây döïng heä thoáng chæ tieâu cuûa keá hoïach ( caùc muïc tieâu cuï theå caàn ñaït ñöôïc cuûa keá hoïach : 4 chæ tieâu cuûa tình hình toäi phaïm ) Xaùc ñònh caùc chuû theå thöïc hieän keá hoïach Xaùc ñònh thôøi haïn cuûa vieäc thöïc hieän keá hoïach ( ngaén haïn, trung haïn 3-5 naêm, daøi haïn ) Caùc bieän phaùp cuï theå ñeå thöïc hieän keá hoïach trong thöïc teá Xaây döïng cô cheá phoái hôïp, cô cheá kieåm tra, giaùm saùt, khen thöôûng, kyû luaät caùc chuû theå trong vieäc thöïc hieän keá hoïach Xaùc ñònh nguoàn ngaân saùch ñeå ñaùp öùng cho vieäc thöïc hieän keá hoïach 5 Caùc tieâu chí ñaùnh giaù keá hoïach trong thöïc teá Tính khoa hoïc à phaûi ñöôïc xaây döïng treân cô sôû khoa hoïc, khoâng mang tính chuû quan, duy yù chí Tính öu vieät à phaûi choïn phöông aùn coù chi phí thaáp hieäu quaû cao Tính khaû thi à phaûi coù khaû naêng trieån khai trong thöïc teá 6 Phaân loïai Tham khaûo taäp baøi giaûng Kieåm tra hoïc trình Caùc nhaän ñònh sau ñaây ñuùng hay sai ? Taïi sao ? 1 Söï thay ñoåi veà thöïc traïng vaø cô caáu tình hình toäi phaïm khoâng phuï thuoäc vaøo yeáu toá phaùp luaät hình söï Sai 2 “Naïn nhaân cuûa toäi phaïm” vaø “ khía caïnh naïn nhaân trong nguyeân nhaân vaø ñieàu kieän phaïm toäi” laø 2 khaùi nieäm ñoàng nhaát vôùi nhau Sai. Con ngöôøi cuï theå 3 Coù nhöõng bieän phaùp chöõa beänh ñöôïc coi laø bieän phaùp phoøng ngöøa toäi phaïm ( Ví duï : cai nghieän ma tuùy, taâm thaàn, caùc beänh laây nhieãm treân dieän roäng coù theå laøm phaùt sinh dòch beänh ) Ñuùng Ñöôïc söû duïng taøi lieäu Thôøi gian 75 phuùt Töï luaän ( 3 ñ ) Phaân tích chöùng minh so saùnh, trình baøy yù nghóa Töï luaän ( 3 ñ ) 4 caâu nhaän ñònh ( 4 ñ) Chuù yù Nhaàm laãn caùc khaùi nieäm trong nguyeân nhaân ñieàu kieän tình hình toäi phaïm