Tài liệu sửa chữa và bảo dưỡng cầu chủ động - Trình độ lành nghề sữa chữa ô tô

vµ bé vi sai B¸nh r¨ng chñ ®éng B¸nh r¨ng b¸n trôc B¸n trôc B¸nh r¨ng vi sai ¤ bi c«n B¸nh r¨ng bÞ ®éng Chèt ch÷ thËp Vá bé vi sai B¸n trôc H×nh 3-1: S¬ ®å cÊu t¹o truyÒn lùc chÝnh vµ bé vi sai 2 . Giíi thiÖu vÒ bé vi sai Bé vi sai lµ mét bé phËn cña cÇu chñ ®éng «t«. Bao gåm côm b¸nh r¨ng ®­îc l¾p trong vá hép g¾n liÒn víi b¸nh r¨ng bÞ ®éng cña truyÒn lùc chÝnh, dïng ®Ó ®¶m b¶o cho c¸c b¸nh xe chñ ®éng quay víi vËn tèc kh¸c nhau cho xe ®i vµo ®­êng vßng thuËn lîi vµ an toµn II. NhiÖm vô, yªu cÇu vµ ph©n lo¹i bé vi sai 1. NhiÖm vô Bé vi sai cã nhiÖm vô : - §¶m b¶o cho c¸c b¸nh xe chñ ®éng quay víi vËn tèc kh¸c nhau khi xe vµo ®­êng vßng (b¸nh xe phÝa ngoµi vßng quay nhanh h¬n b¸nh xe phÝa trong). 2. Yªu cÇu - §¶m b¶o cho c¸c b¸nh xe chñ ®éng quay víi vËn tèc kh¸c nhau khi xe vµo ®­êng vßng - KÝch th­íc, träng l­îng nhá - §¶m b¶o vËn hµnh ªm vµ cã ®é bÒn cao. 3. Ph©n lo¹i: a) Theo kÕt cÊu b¸nh r¨ng gåm cã : - Vi sai b¸nh r¨ng c«n - Vi sai b¸nh r¨ng trô - Vi sai cam ma s¸t - Vi sai cã ma s¸t trong b) Theo ph­¬ng ph¸p ®iÒu khiÓn kho¸ vi sai gåm cã : - §iÒu khiÓn c¬ khÝ (b»ng tay) - §iÒu khiÓn b»ng ®iÖn - Tù ®éng ®iÒu khiÓn Ngµy nay bé vi sai b¸nh r¨ng c«n, ®iÒu khiÓn tù ®éng ®­îc dïng nhiÒu trªn «t« III. CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña bé vi sai 1. CÊu t¹o (h×nh 3 - 2 ) a) Vá bé vi sai B¸nh r¨ng b¸n trôc §Öm b¸nh r¨ng vi sai B¸nh r¨ng vi sai ¤ bi c«n B¸nh r¨ng bÞ ®éng Chèt ch÷ thËp Vá bé vi sai B¸n trôc H×nh 3-2: S¬ ®å cÊu t¹o bé vi sai H×nh 3-2: CÊu t¹o bé vi sai a- S¬ ®å truyÒn lùc chÝnh b- CÊu t¹o vi sai c«n - Vá bé vi sai ®ång thêi lµ th©n cña b¸nh r¨ng bÞ ®éng, bao gåm hai n÷a ®­îc l¾p víi nhau b»ng c¸c bu l«ng, bªn trong chøa c¸c b¸nh r¨ng c«n vµ trôc ch÷ thËp. b) C¸c b¸nh r¨ng c«n - C¸c b¸nh r¨ng c«n lµm b»ng thÐp lo¹i r¨ng th¼ng, cã hai hoÆc bèn b¸nh r¨ng vi sai (hµnh tinh) quay tr¬n trªn chèt ch÷ thËp lu«n ¨n khíp víi hai b¸nh r¨ng b¸n trôc. B¸nh r¨ng b¸n trôc cã then hoa bªn trong ®Õ l¾p víi b¸n trôc cña cÇu chñ ®éng. c) Trôc ch÷ thËp - Trôc ch÷ thËp lµm b»ng thÐp, ®­îc ®Þnh vÞ trªn vá vi sai ®Ó l¾p c¸c b¸nh r¨ng vi sai vµ c¸c ®Öm. 2. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng (H×nh. 3-3) a) Khi xe «t« chuyÓn ®éng th¼ng (H×nh. 3-3a) - Khi xe «t« chuyÓn ®éng th¼ng trªn ®­êng b»ng ph¼ng, qu¶ng ®­êng l¨n cña hai b¸nh xe b»ng nhau, sÏ lµm cho c¸c b¸nh r¨ng b¸n trôc quay cïng tèc ®é. Nh­ vËy c¸c b¸nh r¨ng vi sai kh«ng quay trªn trôc ch÷ thËp (t¹o thµnh mét khèi cïng víi vá vi sai), mµ chØ quay theo vá vi sai vµ c¸c b¸n trôc(h×nh 3 -3a). M« men truyÒn xuèng tõ vá vi sai c©n b»ng víi m« men c¶n l¨n t¹i vÕt tiÕp xóc cña b¸nh xe, tøc lµ: nt = np = no vµ Mt = Mp = 0,5 M0 Trong ®ã : nt, np, no - tèc ®é quay cña c¸c b¸nh xe tr¸i, ph¶i, vµ vá vi sai Mt, Mp, M0 - m« men trªn b¸nh xe tr¸i, ph¶i vµ vá vi sai H×nh 3-3: S¬ ®å nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña bé vi sai a- Xe ®i th¼ng; b- Xe quay vßng vÒ phÝa bªn ph¶i; c-Xe bÞ quay tr­ît (patinª). b) Khi xe ®i trªn ®­êng vßng (H×nh. 3-3b) - Khi xe ®i trªn ®­êng vßng, qu¶ng ®­êng l¨n cña c¸c b¸nh xe kh¸c nhau, c¸c b¸nh r¨ng b¸n trôc quay víi c¸c tèc ®é gãc kh¸c nhau, hoÆc lùc c¶n cña c¸c b¸nh xe kh¸c nhau dÉn tíi tèc ®é gãc cña c¸c b¸nh r¨ng b¸n trôc còng kh¸c nhau. Nh­ vËy b¸nh r¨ng hµnh tinh võa quay quanh trôc ch÷ thËp víi tèc ®é gãc ωht vµ quay quanh ®­êng t©m trôc cña b¸nh r¨ng b¸n trôc víi tèc ®é Vht (h×nh 3 - 3b). M« men truyÒn xuèng tõ vá vi sai c©n b»ng víi m« men c¶n ®Æt tai t©m trôc cña b¸nh xe Mt + Mp. Trªn b¸nh r¨ng vi sai: do sù kh«ng c©n b»ng cña c¸c lùc ¨n khíp t¹o nªn m« men quay b¸nh r¨ng hµnh tinh quanh trôc cña nã víi gi¸ trÞ = Mt - Mp, m« men cßn l¹i lµ Mp ®Òu t¸c dông c¶ lªn b¸nh r¨ng b¸n trôc. Bé vi sai ®èi xøng cã hai b¸nh r¨ng b¸n trôc lu«n cã sè r¨ng b»ng nhau, do ®ã tån t¹i quan hÖ nt + np = 2 no. NÕu nt = 0 th× np = 2 no lôc ®ã lùc c¶n cña b¸nh xe bªn ph¶i rÊt nhá cã thÓ coi Mp = 0 tøc lµ b¸nh xe bªn ph¶i mÊt kh¶ n¨ng b¸m mÆt ®­êng, ®ã lµ hiÖn t­îng quay tr­ît (patinª). Nh­ vËy viÖc sö dông vi sai ®èi xøng cho phÐp c¸c b¸nh xe quay víi tèc ®é kh¸c nhau, h¹n chÕ mµi mßn lèp xe nh­ng l¹i lµm xÊu kh¶ n¨ng truyÒn lùc cña cÇu chñ ®éng ®èi víi tr­êng hîp hÖ sè ma s¸t ®­êng rÊt thÊp sÏ g©y hiÖn t­îng tr­ît quay cña lèp chñ ®éng (patinª) lµm tèn nhiªn liÖu, g©y trë ng¹i cho ho¹t ®éng cña xe (®Ó tr¸nh hiÖn t­îng tr­ît quay, mét sè «t« hiÖn ®¹i th­êng dïng lo¹i vi sai ma s¸t trong). 3. Kho¸ vi sai a) CÊu t¹o Kho¸ vi sai gåm cã : c¬ cÊu kho¸ vµ cµng g¹t l¾p bªn c¹nh vá vi sai, khíp gµi cã then hoa ®Ó ¨n khíp víi b¸n trôc vµ vá vi sai (h×nh 3 - 4). B¸n trôc Khíp kho¸ vi sai C¬ cÊu kho¸ vi sai B¸nh r¨ng bÞ ®éng B¸n trôc C¬ cÊu kho¸ vi sai Vá bé vi sai Bé vi sai B¸n trôc B¸n trôc H×nh 3-4: S¬ ®å cÊu t¹o c¬ cÊu kho¸ vi sai b) Nguyªn t¾c kho¸ vi sai KÕt cÊu dïng c¸c bé truyÒn ma s¸t trong th­êng cã gi¸ thµnh cao, v× vËy ®Ó ®¬n gi¶n th­êng dïng kho¸ vi sai trong mét thêi gian ng¾n ë c¸c d¹ng: - Kho¸ cøng hai b¸nh r¨ng b¸n trôc víi nhau b»ng khíp cã hµnh tr×nh tù do. - Kho¸ cøng vá vi sai víi mét trong hai b¸nh r¨ng b¸n trôc (h×nh 3 - 4) Khi kho¸ vi sai ( xe lªn dèc cao, ®­êng tr¬n th¼ng..) tøc lµ nèi cøng hai b¸n trôc hoÆc vá sai víi mét b¸n trôc, do sù kh¸c nhau vÒ m« men c¶n trªn c¸c b¸nh xe cña cïng mét cÇu sÏ g©y qu¸ t¶i cho kÕt cÊu nèi cøng vµ c¸c b¸n trôc, g©y khã kh¨n cho ®iÒu khiÓn tay l¸i. V× vËy trªn xe th­êng l¾p thªm ®Ìn b¸o (LOCK UP) hay cßi b¸o hiÖu ®Ó tr¸nh xoay vµnh tay l¸i khi sö dông chÕ ®é kho¸ vi sai cã thÓ lµm háng vì cÇu chñ ®éng. Sö dông kho¸ cøng vi sai chØ dïng víi mét thêi gian ng¾n, v× vËy khi v­ît qua qu¶ng ®­êng xÊu ph¶i më c¬ cÊu kho¸ vi sai, nh»m tr¸nh qu¸ t¶i vµ h­ háng cÇu chñ ®éng. IV. néi dung B¶o d­ìng bé vi sai H×nh 3 - 5. KiÓm tra vµ ®iÒu chØnh khe hë bªn c¸c b¸nh r¨ng vi sai 1. Lµm s¹ch bªn ngoµi vµ x¶ dÇu b«i tr¬n 2. Th¸o rêi c¸c chi tiÕt bé vi sai vµ lµm s¹ch. 3. KiÓm tra h­ háng chi tiÕt 4.Thay thÕ chi tiÕt theo ®Þnh kú (jo¨ng, c¸c ®Öm) 5. L¾p vµ ®iÒu chØnh khe hë bªn c¸c b¸nh r¨ng vi sai 6. KiÓm tra hoµn chØnh vµ vÖ sinh c«ng nghiÖp V. C©u hái vµ bµi tËp 1. V× sao cÇn cã bé vi sai trªn «t« ? 2. C¬ cÊu kho¸ vi sai cã t¸c dông g× vµ sö dông ë thêi ®iÓm nµo ? 3. (Bµi tËp) VÏ s¬ ®å cÊu t¹o vµ nªu nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña bé vi sai cã c¬ cÊu kho¸ vi sai?  tHùC tËp b¶o d­ìng bé vi sai I. tæ chøc chuÈn bÞ n¬i lµm viÖc 1. Môc ®Ých: RÌn luyÖn kü n¨ng th¸o l¾p bé vi sai NhËn d¹ng c¸c bé ph©n chÝnh cña bé vi sai. 2. Yªu cÇu: Th¸o, l¾p thµnh th¹o, ®óng quy tr×nh vµ ®óng yªu cÇu kü thuËt. NhËn d¹ng ®­îc c¸c bé phËn cña bé vi sai. Sö dông dông cô hîp lý, chÝnh x¸c. §¶m b¶o an toµn trong qu¸ tr×nh th¸o, l¾p Tæ chøc n¬i lµm viÖc khoa häc, ng¨n n¾p, gän gµng. ChuÈn bÞ: Dông cô: - Dông cô th¸o l¾p bé vi sai - C¶o th¸o æ bi vµ khay ®ùng dông cô, chi tiÕt - Gi¸ n©ng cÇu xe, kÝch n©ng §ång hå so Pan me, th­íc cÆp VËt t­: GiÎ s¹ch GiÊy nh¸m Nhiªn liÖu, dÇu b«i tr¬n Ro¨ng ®Öm vµ keo d¸n - Tµi liÖu ph¸t tay vÒ c¸c quy tr×nh vµ tra cøu c¸c yªu cÇu kü thuËt söa ch÷a. - Bè trÝ n¬i lµm viÖc cho 4 nhãm häc viªn ®ñ diÖn tÝch, ¸nh s¸ng vµ th«ng giã. iI. th¸o l¾p bé vi sai A. quy tr×nh th¸o rêi bé vi sai 1. Lµm s¹ch bªn ngoµi - Dïng giÎ s¹ch lµm s¹c bªn ngoµi côm b¸nh r¨ng bÞ ®éng 2. Th¸o vµnh r¨ng bÞ ®éng - Dïng dông cô trhaÝo c¸c bu l«ng h·m vµnh r¨ng - Th¸o vµnh r¨ng 3. Th¸o c¸c bu l«ng cña vá vi sai H×nh 3-6: Th¸o rêi bé vi sai 4. Th¸o c¸c b¸nh r¨ng, chèt ch÷ thËp vµ ®Öm 5. Lµm s¹ch c¸c chi tiÕt Vá bé vi sai Chèt ch÷ thËp §Öm b¸nh r¨ng B¸nh r¨ng vi sai B¸nh r¨ng b¸n trôc §ai èc h·m B¸nh r¨ng bÞ ®éng Bé vi sai 6. KiÓm tra vµ vÖ sinh c«ng nghiÖp B. quy tr×nh L¾p bé vi sai Ng­îc l¹i quy tr×nh th¸o (sau khi söa ch÷a vµ thay thÕ c¸c chi tiÕt h­ háng) * C¸c chó ý. - Thay dÇu ®óng lo¹i vµ tra mì b«i tr¬n c¸c chi tiÕt : then hoa vµ b¸nh r¨ng. - Thay thÕ c¸c chi tiÕt theo ®Þnh kú b¶o d­ìng. II. b¶o d­ìng bé vi sai A. quy tr×nh b¶o d­ìng bé vi sai 1. Lµm s¹ch bªn ngoµi vµ x¶ dÇu b«i tr¬n 2. Th¸o rêi c¸c chi tiÕt bé vi sai vµ lµm s¹ch. 3. KiÓm tra h­ háng chi tiÕt H×nh 3 - 7. KiÓm tra vµ ®iÒu chØnh khe hë bªn c¸c b¸nh r¨ng vi sai 4.Thay thÕ chi tiÕt theo ®Þnh kú (c¸c ®Öm) 5. L¾p vµ ®iÒu chØnh khe hë bªn c¸c b¸nh r¨ng vi sai 6. KiÓm tra hoµn chØnh vµ vÖ sinh c«ng nghiÖp B. KiÓm tra vµ ®iÒu chØnh bé vi sai 1. KiÓm tra khe hë bªn cña c¸c b¸nh r¨ng (h×nh 3- 7) Sau khi l¾p ®Çy ®ñ bé vi sai vµ vÆn chÆt ®ai èc h·m vá ®ñ lùc quy ®Þnh. Dïng c¨n l¸ ®óng khe hë tiªu chuÈn ( =0,05 - 0,2 mm) ®Ó kiÓm tra. 2. §iÒu chØnh NÕu khe hë kh«ng ®óng tiªu chuÈn cÇn thay ®æi c¸c vßng ®Öm. C¸c chó ý - KiÓm tra vµ quan s¸t kü c¸c chi tiÕt bÞ nøt vµ chên háng ren. - Sö dông dông cô ®óng lo¹i vµ vÆn chÆt ®ñ lùc quy ®Þnh. - Thay thÕ c¸c chi tiÕt theo ®Þnh kú vµ bÞ h­ háng. C¸c bµi tËp më réng vµ n©ng cao I. Tªn bµi tËp 1. Bé vi sai ma s¸t trong lo¹i ®¬n? 2. Bé vi sai ma s¸t trong lo¹i kÐp ? II. Yªu cÇu cÇn ®¹t 1. Tr×nh bµy ®­îc cÊu t¹o vµ nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña vi sai ma s¸t trong lo¹i ®¬n? 2. VÏ ®óng s¬ ®å cÊu t¹o vµ tr×nh bµy nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña vi sai ma s¸t trong lo¹i kÐp III. Thêi gian - Sau 2 tuÇn nép ®ñ c¸c bµi tËp. Bµi 4 Söa ch÷a vµ b¶o d­ìng bé vi sai - M· bµi: HAR.01 30 02 Giíi thiÖu : Bé vi sai lµ mét bé phËn cña cÇu chñ ®éng «t«. Bao gåm côm b¸nh r¨ng c«n ®­îc l¾p trong th©n b¸nh r¨ng bÞ ®éng cña truyÒn lùc chÝnh, dïng ®Ó ®¶m b¶o cho c¸c b¸nh xe chñ ®éng quay víi vËn tèc kh¸c nhau (b¸nh xe phÝa ngoµi vßng quay nhanh h¬n b¸nh xe phÝa trong) cho xe ®i vµo ®­êng vßng thuËn lîi vµ an toµn. Th«ng qua lùc truyÒn cña c¸c cÆp b¸nh r¨ng vµ chèt ch÷ thËp vµ ®iÒu kiÖn lµm viÖc chÞu lùc lín vµ nhiÖt ®é cao cña bé vi sai, nªn c¸c chi tiÕt dÔ bÞ h­ háng cÇn ®­îc tiÕn hµnh kiÓm tra th­êng xuyªn vµ b¶o d­ìng, söa ch÷a kÞp thêi ®Ó ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu kü thuËt vµ n©ng cao tuæi thä cña bé vi sai «t«. Môc tiªu thùc hiÖn: 1. Gi¶i thÝch ®óng c¸c hiÖn t­îng, nguyªn nh©n h­ háng cña bé vi sai. 2. Tr×nh bµy ®­îc c¸c ph­¬ng ph¸p kiÓm tra b¶o d­ìng, söa ch÷a bé vi sai. 3. Th¸o l¾p, kiÓm tra vµ b¶o d­ìng söa ch÷a ®­îc bé vi sai ®óng yªu cÇu kü thuËt. Néi dung chÝnh: 1. C¸c hiÖn t­îng, nguyªn nh©n h­ háng cña bé vi sai. 2. Ph­¬ng ph¸p kiÓm tra b¶o d­ìng, söa ch÷a bé vi sai. .3. Th¸o l¾p, kiÓm tra vµ b¶o d­ìng söa ch÷a bé vi sai. Häc t¹i phßng chuyªn m«n ho¸ I. HiÖn t­îng vµ nguyªn nh©n h­ háng bé vi sai A. nh÷ng h­ háng cña bé vi sai 1. Bé vi sai ho¹t ®éng cã tiÕng ån kh¸c th­êng khi vµo ®­êng vßng a) HiÖn t­îng Khi «t« ho¹t ®éng ®i vµo ®­êng vßng nghe tiÕng ån ë côm truyÒn lùc chÝnh, ®­êng vßng cµng nhá tiÕng ån cµng t¨ng. b) Nguyªn nh©n - B¸nh r¨ng vi sai vµ b¸n trôc : mßn, rç, g·y vì, thiÕu dÇu b«i tr¬n - §iÒu chØnh sai khe hë cña b¸nh r¨ng vi sai. 2. C¬ cÊu gµi vi sai kh«ng cã t¸c dông a) HiÖn t­îng . Khi gµi vi sai nh­ng c¸c b¸nh xe chñ ®éng kh«ng cã t¸c dông. b) Nguyªn nh©n - Khíp gµi vÝ sai : mßn, g·y, háng - C¬ cÊu ®iÒu khiÓn g·y, háng B. KiÓm tra bé vi sai 1. KiÓm tra khi vËn hµnh - Khi vËn hµnh «t« chó ý nghe tiÕng hó, ån kh¸c th­êng ë côm truyÒn lùc chÝnh vµ bé vi sai, nÕu cã tiÕng hó vµ ån cÇn phaØ kiÓm tra vµ söa ch÷a kÞp thêi. 2. KiÓm tra c¬ cÊu kho¸ vi sai - Cho «t« vËn hµnh qua mÆt ®­êng kh«ng ph¼ng, ®Ó cho mét bªn b¸nh xe kh«ng quay vµ mét bªn b¸nh xe kh«ng b¸m mÆt ®­êng quay nhanh. Sau ®ã kho¸ vi sai vµ tiÕp tôc vËn hµnh nÕu bªn b¸nh xe kh«ng quay kh«ng dÞch chuyÓn, chøng tá c¬ cÊu kho¸ vi sai bÞ háng cÇn kiÓm tra söa ch÷a. . II. Ph­¬ng ph¸p b¶o d­ìng bé vi sai 1 . Lµm s¹ch bªn ngoµi vµ x¶ dÇu b«i tr¬n 2. Th¸o rêi c¸c chi tiÕt, bé phËn vµ lµm s¹ch. 3. KiÓm tra h­ háng chi tiÕt vµ thay thÕ chi tiÕt theo ®Þnh kú ( jo¨ng, ®Öm) 4. KiÓm tra vµ ®iÒu chØnh khe hë bªn cña c¸c b¸nh r¨ng. 5. L¾p c¸c chi tiÕt vµ bé phËn. 6. Thay dÇu b«i tr¬n Chèt ch÷ thËp B¸nh r¨ng b¸n trôc B¸nh r¨ng vi sai B¸nh r¨ng b¸n trôc Vá bé vi sai B¸nh r¨ng bÞ ®éng Bé vi sai H×nh 4 - 1. KiÓm tra vµ ®iÒu chØnh khe hë bªn c¸c b¸nh r¨ng 7. KiÓm tra tæng thÓ vµ vÖ sinh c«ng nghiÖp IV. C©u hái vµ bµi tËp 1. Gi¶i thÝch nguyªn nh©n khi «t« vµo ®­êng vßng cã nhiÒu tiÕng ån kh¸c th­êng ? 2. C¬ cÊu khãa h·m vi sai th­êng cã nh÷ng h­ háng nh­ thÕ nµo ? tHùC tËp söa ch÷a vµ b¶o d­ìng bé vi sai I. tæ chøc chuÈn bÞ n¬i lµm viÖc 1. Môc ®Ých: RÌn luyÖn kü n¨ng th¸o l¾p bé vi sai NhËn d¹ng c¸c bé ph©n chÝnh cña bé vi sai. 2. Yªu cÇu: Th¸o, l¾p thµnh th¹o, ®óng quy tr×nh vµ ®óng yªu cÇu kü thuËt. NhËn d¹ng ®­îc c¸c bé phËn cña bé vi sai. Sö dông dông cô hîp lý, chÝnh x¸c. §¶m b¶o an toµn trong qu¸ tr×nh th¸o, l¾p Tæ chøc n¬i lµm viÖc khoa häc, ng¨n n¾p, gän gµng. ChuÈn bÞ: Dông cô: - Dông cô th¸o l¾p bé vi sai - C¶o th¸o æ bi vµ khay ®ùng dông cô, chi tiÕt - Gi¸ n©ng cÇu xe, kÝch n©ng §ång hå so Pan me, th­íc cÆp VËt t­: GiÎ s¹ch GiÊy nh¸m Nhiªn liÖu, dÇu b«i tr¬n Ro¨ng ®Öm vµ keo d¸n - Tµi liÖu ph¸t tay vÒ c¸c quy tr×nh vµ tra cøu c¸c yªu cÇu kü thuËt söa ch÷a. - Bè trÝ n¬i lµm viÖc cho 4 nhãm häc viªn ®ñ diÖn tÝch, ¸nh s¸ng vµ th«ng giã. II. quy tr×nh th¸o l¾p bé vi sai A. Th¸o truyÒn lùc chÝnh vµ bé vi sai trªn xe «t« 1.ChuÈn bÞ dông cô vµ n¬i lµm viÖc - Bé dông cô tay nghÒ th¸o l¾p - KÝch n©ng, gi¸ kª chÌn vµ d©y treo c¸c ®¨ng 2. Lµm s¹ch bªn ngoµi côm cÇu chñ ®éng - KÝch, n©ng khung xe ch¾c ch¾n vµ kÐo h·m phanh tay - Dïng b¬m n­íc ¸p suÊt cao vµ phun n­íc röa s¹ch c¸c cÆn bÈn bªn ngoµi gÇm «t«. - Dïng b¬m h¬i vµ thæi khÝ nÐn lµm s¹ch cÆn bÈn vµ níc b¸m bªn ngoµi côm truyÒn ®éng c¸c ®¨ng 3. Th¸o b¸nh r¨ng bÞ ®éng - X¶ dÇu vá cÇu - Th¸o n¾p vá cÇu chñ ®éng - Th¸o c¸c b¸n trôc - Th¸o b¸nh r¨ng bÞ ®éng 4. Th¸o bé vi sai - Th¸o c¸c ®ai èc h·m - Th¸o rêi bé vi sai 6. Lµm s¹ch vµ kiÓm tra C. Quy tr×nh l¾p Ng­îc l¹i quy tr×nh th¸o (sau khi söa ch÷a vµ thay thÕ c¸c chi tiÕt h­ háng) * C¸c chó ý. - Kª kÝch, n©ng cÇu xe an toµn - Thay dÇu ®óng lo¹i vµ tra mì b«i tr¬n c¸c chi tiÕt : æ bi, then hoa vµ b¸nh r¨ng. - Thay thÕ c¸c chi tiÕt theo ®Þnh kú b¶o d­ìng. - L¾p ®óng vÞ trÝ c¸c dÊu æ l¾p bi vµ ®iªï chØnh khe hë bªn cña c¸c b¸nh r¨ng bé vi sai ®óng yªu cÇu kü thuËt. III. b¶o d­ìng bé vi sai A. quy tr×nh B¶o d­ìng bé vi sai (§· häc trong bµi 3) B. KiÓm tra vµ ®iÒu chØnh bé vi sai 1. KiÓm tra bé vi sai khi vËn hµnh H×nh 4 - 2. KiÓm tra vµ ®iÒu chØnh khe hë bªn c¸c b¸nh r¨ng vi sai - Khi vËn hµnh «t« v¸o ®­êng vßng chó ý nghe tiÕng hó, ån kh¸c th­êng ë côm truyÒn lùc chÝnh, nÕu cã tiÕng hó kh¸c th­êng vµ ån cÇn phaØ kiÓm tra vµ söa ch÷a kÞp thêi. - Khi gµi kho¸ vi sai vµ vËn hµnh, kiÓm tra c¬ cÊu kho¸ vi sai cã t¸c dông ho¹t ®éng 2. KiÓm tra vµ ®iÒu chØnh khe hë bªn cña c¸c b¸nh r¨ng (h×nh 3- 4) a) KiÓm tra Sau khi l¾p ®Çy ®ñ bé vi sai vµ vÆn chÆt ®ai èc h·m vá ®ñ lùc quy ®Þnh. Dïng c¨n l¸ ®óng khe hë tiªu chuÈn ( =0,05 - 0,2 mm) ®Ó kiÓm tra. b) §iÒu chØnh NÕu khe hë kh«ng ®óng tiªu chuÈn cÇn thay ®æi c¸c vßng ®Öm ®Ó ®¹t khe hë yªu cÇu. IV. söa ch÷a bé vi sai 1. Vá bé vi sai a) H­ háng vµ kiÓm tra - H­ háng chÝnh cña vá bé vi sai : nøt, mßn c¸c lç l¾p æ bi, c¸c lç ren vµ ®ai èc h·m æ bi c«n. - KiÓm tra : Dïng th­íc cÆp vµ pan me ®Ó ®o ®é mßn cña c¸c lç so víi tiªu chuÈn kü thuËt (kh«ng lín h¬n 0,02mm). Dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó quan s¸t c¸c vÕt nøt bªn ngoµi vá bé vi sai. b) Söa ch÷a - C¸c lç l¾p chèt ch÷ thËp mßn qu¸ giíi h¹n cho phÐp tiÕn hµnh m¹ thÐp sau ®ã doa l¹i lç theo kÝch th­íc danh ®Þnh. - C¸c vÕt nøt nhá vµ c¸c lç ren bÞ chên háng cã thÓ hµn ®¾p , söa nguéi vµ ta r« l¹i ren. C¸c vÕt nøt cã tæng chiÒu dµi v­ît qu¸ 100 mm th× ph¶i thay vá míi. 2. Chèt ch÷ thËp a) H­ háng vµ kiÓm tra - H­ háng chèt ch÷ thËp : nøt, mßn bÒ mÆt l¾p c¸c b¸nh r¨ng - KiÓm tra : Dïng pan me, ®Ó ®o ®é mßn cña cña trôc (®é mßn cña trôc kh«ng lín h¬n 0,02 mm) vµ dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó kiÓm tra c¸c vÕt nøt. b) Söa ch÷a - Chèt ch÷ thËp mßn bÒ mÆt l¾p b¸nh r¨ng cã thÓ phôc håi b»ng m¹ thÐp hoÆc hµn ®¾p sau ®ã gia c«ng l¹i kÝch th­íc danh ®Þnh. H×nh 4 -3. KiÓm tra ®é mßn c¸c b¸nh r¨ng vi sai 3. C¸c b¸nh r¨ng vµ c¬ cÊu kho¸ vi sai a) H­ háng vµ kiÓm tra (h×nh. 4-3) - H­ háng c¸c b¸nh r¨ng vµ c¬ cÊu h·m vi sai : nøt, g·y r¨ng, mßn rç bÒ mÆt r¨ng vµ c¸c chi tiÕt c¬ cÊu kho¸ vi sai - KiÓm tra : Dïng d©y ch×, ®ång hå so ®Ó ®o ®é mßn b¸nh r¨ng (0,06-0,20 mm) vµ c¸c chi tiÕt c¬ cÊu kho¸ vµ dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó kiÓm tra c¸c vÕt nøt. b) Söa ch÷a - C¸c chi tiÕt cã vÕt nøt nhá vµ c¸c lç ren bÞ chên háng cã thÓ hµn ®¾p, söa nguéi vµ ta r« l¹i ren. C¸c vÕt nøt cã tæng chiÒu dµi v­ît qu¸ 100 mm th× ph¶i thay thÕ. - C¸c b¸nh r¨ng : bÞ nøt, mßn bÒ mÆt r¨ng vµ phÇn then hoa qu¸ giíi h¹n cho phÐp cÇn ®­îc thay míi. C¸c bµi tËp më réng vµ n©ng cao I. Tªn bµi tËp 1. HiÖn t­îng vµ nguyªn nh©n h­ háng bé vi sai ? 2. LËp b¶ng kiÓm tra, ph©n lo¹i chi tiÕt TOYOTA B¶ng kiÓm tra ph©n lo¹i chi tiÕt Ngµy kiÓm tra : Ngµy th¸ng n¨m 2004 Nhãm ( ng­êi) kiÓm tra : Tªn chi tiÕt, bé phËn : Bé vi sai Lo¹i «t« : TOYOTA TT Tªn chi tiÕt § vÞ tÝnh Sè L­îng §ñ, thiÕu KÝch th­íc mßn T×nh tr¹ng KT Thay thÕ Söa ch÷a 1 Vá bé vi sai C¸i 01 ®ñ -Nøt x 2 B¸nh r¨ng hµnh tinh - 4 §ñ 0,3 x 3 B¸nh r¨ng b¸n trôc - 2 - 0,2 - Mßn x 4 Trôc ch÷ thËp 1 - nwts x Phßng kü thuËt Ng­êi kiÓm tra II. Yªu cÇu cÇn ®¹t 1. Tr×nh bµy c¸c hiÖn t­îng vµ nguyªn nh©n h­ háng bé vi sai 2. LËp b¶ng kiÓm tra mét bé vÝ sai ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c III. Thêi gian - Sau 2 tuÇn nép ®ñ c¸c bµi tËp. Bµi 5 söa ch÷a vµ b¶o d­ìng b¸n trôc - M· bµi: HAR.01 30 03 Giíi thiÖu : B¸n trôc (nöa trôc) lµ mét bé phËn cña cÇu chñ ®éng «t«. Lµ mét trôc b»ng thÐp cã then hoa vµ mÆt bÝch, cã nhiÖm vô truyÒn m«men xo¾n tõ bé vi sai ®Õn c¸c b¸nh xe chñ ®éng.Th«ng qua lùc truyÒn gi÷a hai ®Çu cña b¸n trôc vµ ®iÒu kiÖn lµm viÖc chÞu m«men xo¾n lín lµm cho b¸n trôc dÔ bÞ h­ háng cÇn ®­îc tiÕn hµnh kiÓm tra th­êng xuyªn vµ b¶o d­ìng, söa ch÷a kÞp thêi ®Ó ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu kü thuËt vµ n©ng cao tuæi thä cña c¸c b¸n trôc «t«. Môc tiªu thùc hiÖn: 1. Ph¸t biÓu ®óng yªu cÇu, nhiÖm vô vµ ph©n lo¹i cña b¸n trôc 2. Tr×nh bµy ®­îc cÊu t¹o vµ nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña b¸n trôc. 3. Gi¶I thÝch ®óng c¸c hiÖn t­îng, nguyªn nh©n h­ háng cña b¸n trôc. 4. Tr×nh bµy ®­îc c¸c ph­¬ng ph¸p kiÓm tra b¶o d­ìng, söa ch÷a b¸n trôc 5.Th¸o l¾p, kiÓm tra vµ b¶o d­ìng söa ch÷a ®­îc b¸n trôc ®óng yªu cÇu kü thuËt.. Néi dung chÝnh: 1. NhiÖm vô, yªu cÇu vµ ph©n lo¹i b¸n trôc 2. CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña b¸n trôc 3. HiÖn t­îng, nguyªn nh©n h­ háng cña b¸n trôc. 4. Ph­¬ng ph¸p kiÓm tra b¶o d­ìng, söa ch÷a b¸n trôc. 5.Th¸o l¾p, kiÓm tra vµ b¶o d­ìng söa ch÷a b¸n trôc. Häc trªn líp I. Giíi thiÖu chung vÒ côm truyÒn lùc chÝnh vµ b¸n trôc B¸n trôc B¸n trôc Moay¬ Bé vi sai æ bi c«n B¸nh r¨ng bÞ ®éng Vá cÇu B¸nh r¨ng chñ ®éng H×nh 5-1: S¬ ®å cÊu t¹o chung vÒ côm b¸n trôc gi¶m t¶i hoµn toµn II. NhiÖm vô, yªu cÇu vµ ph©n lo¹i b¸n trôc 1. NhiÖm vô B¸n trôc cã nhiÖm vô -TruyÒn m« men xo¾n tõ bé vi sai ®Õn c¸c b¸nh xe chñ ®éng. 2. Yªu cÇu - §¶m b¶o truyÒn hÕt m« men xo¾n ®Õn c¸c b¸nh xe chñ ®éng. - KÝch th­íc, träng l­îng nhá vµ cã ®é bÒn cao. 3. Ph©n lo¹i Theo kÕt cÊu gåm cã : - B¸n trôc gi¶m t¶i mét nöa. - B¸n trôc gi¶m t¶i hoµn toµn. III. CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña b¸n trôc 1. CÊu t¹o a) Lo¹i gi¶m t¶i hoµn toµn H×nh 5-2: S¬ ®å cÊu t¹o chung vÒ côm b¸n trôc gi¶m t¶i hoµn toµn B¸n trôc lµm b»ng thÐp hîp kim, mét ®Çu cã then hoa l¾p víi b¸nh r¨ng c«n 1 trong bé vi sai, ®Çu kia cã mÆt bich ®Ó l¾p víi moay¬ cña b¸nh xe chñ ®éng quay trªn hai æ bi c«n. B¸n trôc B¸n trôc Moay¬ Tang trèng æ bi c«n Vá cÇu B¸nh xe chñ ®éng B¸n trôc gi¶m t¶i hoµn toµn (th­êng dïng trªn c¸c «t« t¶i ) chÞu c¸c l­c sau: - M« men xo¾n vÆn b¸n trôc. - C¸c lùc vµ m« men kh¸c ®Òu truyÒn qua hai æ bi c«n ®Õn vá cÇu chñ ®éng. b) Lo¹i gi¶m t¶i mét n÷a (h×nh 5 - 3) B¸n trôc lµm b»ng thÐp hîp kim, mét ®Çu cã then hoa l¾p víi b¸nh r¨ng c«n trong bé vi sai vµ mét ®Çu cã phÇn c«n ®Ó l¾p chÆt víi moay¬ cña b¸nh xe chñ ®éng vµ ®­îc l¾p quay trªn mét æ bi cÇu ®Æt trong vá cÇu. B¸n trôc gi¶m t¶i mét nöa (th­êng dïng trªn c¸c «t« con) chÞu c¸c l­c sau: - M« men uèn vµ men xo¾n vÆn b¸n trôc. - Lùc chiÒu trôc T lóc b¸nh xe bÞ tr­ît ngang H×nh 5 - 3 : CÊu t¹o b¸n trôc gi¶m t¶I 1/2 PhÇn then hoa æ bi cÇu Moay¬ Trôc thÐp 2. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng - Khi xe «t« ho¹t ®éng m« men xo¾c ®­îc truyÒn tõ bé vi sai th«ng qua b¸nh r¨ng b¸n trôc truyÒn ®Õn phÇn then hoa cña b¸n trôc vµ mÆt bÝch (hoÆc moay¬) lµm cho b¸nh xe Bé vi sai B¸n trôc Moay¬ B¸n trôc H×nh 5 - 4 : Ho¹t ®éng cña b¸n trôc chñ ®éng quay. III. HiÖn t­îng vµ nguyªn nh©n h­ háng b¸n trôc a. c¸c H­ háng cña b¸n trôc 1. B¸n trôc ho¹t ®éng cã tiÕng hó a) HiÖn t­îng -Khi «t« ho¹t ®éng nghe tiÕng hó ë côm b¸n trôc vÒ hai phÝa, tèc ®é cµng lín tiÕng hó cµng t¨ng. b) Nguyªn nh©n - PhÇn then hoa cña b¸n trôc vµ b¸nh r¨ng: mßn, nøt, rç nhiÒu, thiÕu dÇu b«i tr¬n 2. B¸n trôc ho¹t ®éng rung giËt, cã tiÕng ån lín a) HiÖn t­îng . Khi «t« ho¹t ®éng nghe tiÕng ån lín ë côm b¸n trôc, tèc ®é cµng lín tiÕng ån cµng t¨ng b) Nguyªn nh©n - B¸n trôc vµ c¸c æ bi : cong vµ vì æ bi - ThiÕu dÇu b«i tr¬n B. KiÓm tra b¸n trôc 1. KiÓm tra khi vËn hµnh - Khi vËn hµnh «t« chó ý nghe tiÕng hó, ån kh¸c th­êng ë côm b¸n trôc, nÕu cã tiÕng hó vµ ån cÇn phaØ kiÓm tra vµ söa ch÷a kÞp thêi. 2. KiÓm tra bªn ngoµi b¸n trôc - Dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó quan s¸t c¸c vÕt nøt bªn ngoµi mÆt bÝch. IV. Néi dung b¶o d­ìng b¸n trôc 1. Lµm s¹ch bªn ngoµi côm b¸nh xe. 2. Th¸o vµ lµm s¹ch b¸n trôc. 3. KiÓm tra h­ háng 4. Thay thÕ chi tiÕt theo ®Þnh kú ( jo¨ng, ®Öm, æ bi) 5. Lµm s¹ch vµ tra mì b«i tr¬n phÇn then hoa, æ bi. 6. L¾p c¸c chi tiÕt vµ bé phËn. V. C©u hái vµ bµi tËp 1. T¹i sao trªn «t« mét cÇu chñ ®éng «t« ph¶i cã hai b¸n trôc ( n÷a trôc) mµ kh«ng chÕ t¹o liÒn mét trôc ? 2. NhiÖm vô cña b¸n trôc ? 3. (Bµi tËp) VÏ s¬ ®å cÊu t¹o cña c¸c lo¹i b¸n trôc? 4. (Bµi tËp) Tr×nh bµy c¸c hiÖn t­îng, nguyªn nh©n h­ háng vµ ph­¬ng ph¸p söa ch÷a b¸n trôc?  tHùC tËp söa ch÷a vµ b¶o d­ìng b¸n trôc I. tæ chøc chuÈn bÞ n¬i lµm viÖc 1. Môc ®Ých: RÌn luyÖn kü n¨ng th¸o l¾p b¸n trôc NhËn d¹ng c¸c bé ph©n chÝnh cña b¸n trôc 2. Yªu cÇu: Th¸o, l¾p thµnh th¹o, ®óng quy tr×nh vµ ®óng yªu cÇu kü thuËt. NhËn d¹ng ®­îc c¸c bé phËn b¸n trôc Sö dông dông cô hîp lý, chÝnh x¸c. §¶m b¶o an toµn trong qu¸ tr×nh th¸o, l¾p Tæ chøc n¬i lµm viÖc khoa häc, ng¨n n¾p, gän gµng. ChuÈn bÞ: a) Dông cô: - Dông cô th¸o l¾p b¸n trôc - C¶o th¸o æ bi vµ khay ®ùng dông cô, chi tiÕt - Gi¸ n©ng cÇu xe, kÝch n©ng §ång hå so Pan me, th­íc cÆp b) VËt t­: GiÎ s¹ch GiÊy nh¸m Nhiªn liÖu, dÇu b«i tr¬n Ro¨ng ®Öm vµ keo d¸n - Tµi liÖu ph¸t tay vÒ c¸c quy tr×nh vµ tra cøu c¸c yªu cÇu kü thuËt söa ch÷a. - Bè trÝ n¬i lµm viÖc cho 4 nhãm häc viªn ®ñ diÖn tÝch, ¸nh s¸ng vµ th«ng giã.  II. th¸o l¾p b¸n trôc A. Quy tr×nh th¸o b¸n trôc (lo¹i gi¶m t¶i 1/2 ) 1. Th¸o c¸c b¸nh xe vµ tang trèng - Dïng gç kª chÌn c¸c b¸nh xe - Dïng bé dông cô tay nghÒ söa ch÷a «t«, níi láng c¸c ®ai èc h·m b¸nh xe - Dïng kÝch n©ng cÇu xe vµ dïng gç kª cÇu xe ch¾c ch¾n - Th¸o c¸c ®ai èc h·m , b¸nh xe vµ tang trèng ra ngoµi. 2.Th¸o c¸c èng, d©y dÉn hÖ thèng phanh vµ c¸c guèc phanh - X¶ dÇu phanh vµo b×nh chøa - Th¸o c¸c guèc phanh 3.Th¸o m©m phanh vµ b¸n trôc (H×nh. 5-5) - Th¸o c¸c bu l«ng h·m mÆt bÝch cña b¸n trôc - Th¸o m©m phanh vµ b¸n trôc 4. Th¸o moay¬ - Dïng c¶o th¸o rêi æ bi vµ moay¬ khái b¸n trôc 5. Lµm s¹ch vµ kiÓm tra c¸c chi tiÕt M©m phanh B¸n trôc æ bi cÇu Moay¬ §ai èc h·m Vá cÇu chñ ®éng H×nh 5- 5 . Th¸o l¾p b¸n trôc (Lo¹i gi¶m t¶I 1/2) H×nh 3 -3 KiÓm tra b¸n trôc b- KiÓm tra khe hë bªn cña b¸nh r¨ng B- Quy tr×nh l¾p Ng­îc l¹i quy tr×nh th¸o (sau khi söa ch÷a vµ thay thÕ c¸c chi tiÕt h­ háng) C¸c chó ý. - Kª kÝch, gi¸ n©ng cÇu xe vµ chÌn lèp xe an toµn khi lµm viÖc d­íi gÇm xe. - Tra mì b«i tr¬n c¸c chi tiÕt : æ bi, then hoa vµ b¸nh r¨ng. - Thay thÕ c¸c chi tiÕt theo ®Þnh kú b¶o d­ìng. - L¾p ®óng yªu cÇu kü thuËt. III. B¶o d­ìng b¸n trôc 1. ChuÈn bÞ dông cô vµ n¬i lµm viÖc 2. Lµm s¹ch bªn ngoµi côm b¸nh xe 3. Th¸o c¸c bé phËn dÉn ®éng phanh vµ b¸nh xe, tang trèng 4. Th¸o m©m phanh vµ b¸n trôc 5. Lµm s¹ch, kiÓm tra vµ tra mì b«i tr¬n æ bi vµ b¸n trôc. 6. L¾p b¸n trôc vµ m©m phanh 7. KiÓm tra tæng hîp vµ vÖ sinh c«ng nghiÖp * C¸c chó ý - Kª kÝch vµ chÌn lèp xe an toµn - KiÓm tra vµ quan s¸t kü c¸c chi tiÕt bÞ nøt vµ chên háng ren. - Sö dông dông cô ®óng lo¹i vµ vÆn chÆt ®ñ lùc quy ®Þnh. - Thay thÕ c¸c chi tiÕt theo ®Þnh kú vµ bÞ h­ háng. . IV. SöA ch÷a b¸n trôc 1. MÆt bÝch a) H­ háng vµ kiÓm tra - H­ háng chÝnh cña mÆt bÝch : nøt, mßn c¸c lç c«n. - KiÓm tra : Dïng ®ång hå so ®Ó kiÓm tra ®é vªnh cña mÆt bÝch (®é vªnh kh«ng lín h¬n 0,2 mm) dïng c÷ ®o ®é mßn cña c¸c lç so víi tiªu chuÈn kü thuËt. Dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó quan s¸t c¸c vÕt nøt bªn ngoµi. b) Söa ch÷a - C¸c lç c«n mßn qu¸ giíi h¹n hoÆc nøt cho phÐp tiÕn hµnh hµn ®¾p sau ®ã doa l¹i lç theo kÝch th­íc ban ®Çu. - BÒ mÆt bÞ vªnh qu¸ giíi h¹n cho phÐp tiÕn hµnh gia c«ng hÕt vªnh. 2. Th©n trôc vµ phÇn then hoa a) H­ háng vµ kiÓm tra - H­ háng th©n trôc vµ phÇn then hoa: cong, nøt, mßn bÒ mÆt l¾p æ bi c«n vµ mßn phÇn then hoa - KiÓm tra : Dïng ®ång hå so ®Ó kiÓm tra ®é cong (®é cong kh«ng lín h¬n 1mm), dïng d©y ch× ®Ó ®o ®é mßn cña phÇn then hoa vµ b¸nh r¨ng b¸n trôc vµ dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó kiÓm tra c¸c vÕt nøt. b) Söa ch÷a - Th©n b¸n trôc: bÞ cong qu¸ giíi h¹n cho phÐp cÇn ®­îc n¾n hÕt cong, th©n bÞ nøt ph¶i thay míi. - PhÇn then hoa ; Mßn bÒ mÆt r¨ng, bÞ rç nhÑ cã thÓ phôc håi b»ng hµn ®¾p sau ®ã gia c«ng l¹i kÝch th­íc danh ®Þnh hoÆc thay phÇn then hoa míi. C¸c bµi tËp më réng vµ n©ng cao I. Tªn bµi tËp 1. B¸n trôc lo¹i gi¶m t¶i mét n÷a ? 2. B¸n trôc lo¹i gi¶m t¶i hoµn toµn ? 3. LËp b¶ng kiÓm tra, ph©n lo¹i chi tiÕt cña b¸n trôc «t« TOYOTA B¶ng kiÓm tra ph©n lo¹i chi tiÕt Ngµy kiÓm tra : Ngµy th¸ng n¨m 2004 Nhãm ( ng­êi) kiÓm tra : Tªn chi tiÕt, bé phËn : B¸n trôc Lo¹i «t« : TT Tªn chi tiÕt § vÞ tÝnh Sè L­îng §ñ, thiÕu KÝch th­íc mßn T×nh tr¹ng KT Thay thÕ Söa ch÷a 1 PhÇn then hoa C¸i 01 ®ñ -Nøt x 2 Th©n b¸n trôc - 01 §ñ - cong x 3 MÆt bÝch - 1 - 0,2 - Mßn x 4 æ bi 1 - Vì x Phßng kü thuËt Ng­êi kiÓm tra II. Yªu cÇu cÇn ®¹t 1. Tr×nh bµy ®­îc cÊu t¹o vµ ph­¬ng ph¸p söa ch÷a cña B¸n trôc lo¹i gi¶m t¶i mét n÷a ? 2. VÏ ®óng s¬ ®å cÊu t¹o vµ ph­¬ng ph¸p kiÓm tra h­ háng cña B¸n trôc lo¹i gi¶m t¶i hoµn toµn ? 3. LËp b¶ng kiÓm tra b¸n trôc ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c III. Thêi gian - Sau 1 tuÇn nép ®ñ c¸c bµi tËp. Bµi 6 söa ch÷a vµ b¶o d­ìng moay¬ - M· bµi: HAR.01 30 04 Giíi thiÖu : Moay¬ lµ mét bé phËn cña cÇu chñ ®éng «t«. Dïng ®Ó l¾p mÆt bich b¸n trôc, tang trèng phanh, vµnh b¸nh xe vµ truyÒn chuyÓn ®éng cho c¸c b¸nh xe l¨n trªn ®­êng. Th«ng qua lùc truyÒn cña moay¬ vµ ®iÒu kiÖn lµm viÖc chÞu ma s¸t, m«men xo¾n lín vµ nhiÖt ®é cao lµm cho moay¬ dÔ bÞ h­ háng cÇn ®­îc tiÕn hµnh kiÓm tra th­êng xuyªn vµ b¶o d­ìng, söa ch÷a kÞp thêi ®Ó ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu kü thuËt vµ n©ng cao tuæi thä cña c¸c moay¬. Môc tiªu thùc hiÖn: 1. Ph¸t biÓu ®óng yªu cÇu, nhiÖm vô vµ ph©n lo¹i cña moay¬. 2. Tr×nh bµy ®­îc cÊu t¹o vµ nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña moay¬. 3- Gi¶i thÝch ®óng c¸c hiÖn t­îng, nguyªn nh©n h­ háng cña moay¬. 4. Tr×nh bµy ®­îc c¸c ph­¬ng ph¸p kiÓm tra b¶o d­ìng, söa ch÷a moay¬. 5.Th¸o l¾p, kiÓm tra vµ b¶o d­ìng söa ch÷a ®­îc moay¬ ®óng yªu cÇu kü thuËt. Néi dung chÝnh: 1. NhiÖm vô, yªu cÇu vµ ph©n lo¹i moay¬ 2. CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña moay¬ 3. HiÖn t­îng, nguyªn nh©n h­ háng cña moay¬. 4. Ph­¬ng ph¸p kiÓm tra b¶o d­ìng, söa ch÷a moay¬. 5.Th¸o l¾p, kiÓm tra vµ b¶o d­ìng söa ch÷a ®­îc moay¬ ®óng yªu cÇu kü thuËt. häc trªn líp I. Giíi thiÖu chung vÒ côm b¸n trôc vµ moay¬ H×nh 6-1: S¬ ®å cÊu t¹o chung vÒ côm b¸n trôc vµ moay¬ B¸n trôc B¸n trôc Moay¬ Tang trèng æ bi c«n Vá cÇu B¸nh xe chñ ®éng II. NhiÖm vô, yªu cÇu vµ ph©n lo¹i moay¬ 1. NhiÖm vô Moay¬ cã nhiÖm vô : -TruyÒn m« men xo¾n tõ b¸n trôc ®Õn b¸nh xe chñ ®éng. 2. Yªu cÇu - CÊu t¹o ®¬n gi¶n vµ cã ®é bÒn cao. 3. Ph©n lo¹i - Moay¬ l¾p chÆt víi trôc b¸nh xe («t« con) - Moay¬ l¾p láng víi trôc b¸nh xe («t« t¶i) Moay¬ l¾p chÆt víi b¸n trôc Tang trèng Bul«ng §ai èc h·m Moay¬ l¾p láng æ bi c«n Trôc b¸nh xe B¸n trôc a) b) H×nh 6-2: C¸c lo¹i moay¬ a) Moay¬ l¾p láng b) Moay¬ l¾p chÆt III. CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña moay¬ 1. CÊu t¹o (h×nh 6 - 2 ) a) Moay¬ l¾p chÆt víi trôc b¸nh xe (h×nh 6 – 2b) - Lµ moay¬ l¾p chÆt víi trôc b¸nh xe víi b¸n vµ trôc b¸nh xe ®­îc chÕ t¹o liÒn víi b¸n trôc, trªn moay¬ cã c¸c bu l«ng ®Ó l¾p tang trèng phanh vµ vµnh b¸nh xe. b) Moay¬ l¾p láng víi trôc b¸nh xe (h×nh. 6 – 2a) - Lµ moay¬ l¾p láng víi trôc b¸nh xe, bªn trong cã hai lç gia c«ng chÝnh x¸c ®Ó l¾p hai ca bi vµ æ bi c«n, bªn ngoµi cã vµnh ®Üa khoan c¸c lç l¾p tang trèng phanh vµ cã bÒ mÆt ®Çu ph¼ng cã c¸c lç ren ®Ó l¾p mÆt bÝch cña b¸n trôc. 2. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng - Khi xe «t« ho¹t ®éng m« men xo¾n ®­îc truyÒn tõ b¸n trôc th«ng qua c¸c bu l«ng trªn moay¬ lµm cho moay¬ cña c¸c b¸nh xe chñ ®éng quay trªn hai æ bi c«n truyÒn chuyÓn ®éng ®Õn b¸nh xe. - §èi víi b¸nh xe tr­íc dÉn h­íng, lùc c¶n tõ mÆt ®­êng lµm b¸nh xe quay truyÒn qua c¸c bu l«ng ®Õn moay¬ lµm cho moay¬ quay trªn trôc cña b¸nh xe. III. HiÖn t­îng vµ nguyªn nh©n h­ háng cña moay¬ A. nh÷ng h­ háng moay¬ 1. Moay¬ ho¹t ®éng rung giËt, cã tiÕng ån lín a) HiÖn t­îng . Khi «t« ho¹t ®éng nghe tiÕng ån lín ë côm moay¬, tèc ®é cµng lín tiÕng ån cµng t¨ng b) Nguyªn nh©n - §iÒu chØnh sai ®é r¬ tù do (qu¸ lín) - Moay¬, trôc b¸nh xe vµ c¸c æ bi : nøt, mßn nhiÒu, g¶y láng c¸c bu l«ng vµ vì æ bi - ThiÕu mì b«i tr¬n 2. Moay¬ ho¹t ®éng qu¸ nãng a) HiÖn t­îng - Moay¬ qu¸ nãng . b) Nguyªn nh©n - §iÒu chØnh sai ®é r¬ tù do (kh«ng cã) - Phanh bã cøng 3. Moay¬ ch¶y rØ mì. a) HiÖn t­îng - Bªn ngoµi moay¬ lu«n cã vÕt bÈn, ch¶y rØ mì b«i tr¬n. . b) Nguyªn nh©n - Moay¬ bÞ nøt, háng phít ch¾n mì. - ThiÕu mì b«i tr¬n b. kiÓm tra moay¬ 1. KiÓm tra khi vËn hµnh - Khi vËn hµnh «t« chó ý nghe tiÕng ån kh¸c th­êng ë côm moay¬ nÕu cã tiÕng ån kh¸c th­êng cÇn phaØ kiÓm tra, ®iÒu chØnh vµ söa ch÷a kÞp thêi. - Sau khi xe ho¹t ®éng võa dõng h¼n, sê tay vµo moay¬ c¶m thÊy nãng. 2. KiÓm tra bªn ngoµi moay¬ - Dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó quan s¸t c¸c vÕt nøt, vÕt ch¶y rØ bªn ngoµi moay¬. IV. néi dung b¶o d­ìng moay¬ 1. Lµm s¹ch bªn ngoµi 2. Th¸o rêi moay¬ 3. KiÓm tra h­ háng 4. Thay thÕ chi tiÕt theo ®Þnh kú ( jo¨ng, ®Öm, c¸c æ bi) 5. Tra mì b«i tr¬n 6. L¾p moay¬ vµ c¸c bé phËn. 7. KiÓm tra vµ ®iÒu chØnh ®é r¬ tù do cña moay¬ 8. KiÓm tra tæng thÓ vµ vÖ sinh c«ng nghiÖp V. C©u hái vµ bµi tËp 1. NhiÖm vô cña moay¬ ? 2. T¹i sao moay¬ th­êng h­ háng bÞ mßn, vë æ bi c«n ? 3. (Bµi tËp) VÏ s¬ ®å cÊu t¹o cña c¸c lo¹i moay¬ ? 4. (Bµi tËp) Tr×nh bµy c¸c h­ háng vµ ph­¬ng ph¸p kiÓm tra, söa ch÷a moay¬ ?  tHùC tËp söa ch÷a vµ b¶o d­ìng moay¬ I. tæ chøc chuÈn bÞ n¬i lµm viÖc 1. Môc ®Ých: RÌn luyÖn kü n¨ng th¸o l¾p moay¬ NhËn d¹ng c¸c bé ph©n chÝnh cña moay¬ 2. Yªu cÇu: Th¸o, l¾p thµnh th¹o, ®óng quy tr×nh vµ ®óng yªu cÇu kü thuËt. NhËn d¹ng ®­îc c¸c bé phËn moay¬ Sö dông dông cô hîp lý, chÝnh x¸c. §¶m b¶o an toµn trong qu¸ tr×nh th¸o, l¾p Tæ chøc n¬i lµm viÖc khoa häc, ng¨n n¾p, gän gµng. ChuÈn bÞ: a) Dông cô: - Dông cô th¸o l¾p b¸n trôc - C¶o th¸o æ bi vµ khay ®ùng dông cô, chi tiÕt - Gi¸ n©ng cÇu xe, kÝch n©ng §ång hå so Pan me, th­íc cÆp b) VËt t­: GiÎ s¹ch GiÊy nh¸m Nhiªn liÖu, dÇu b«i tr¬n Ro¨ng ®Öm vµ keo d¸n - Tµi liÖu ph¸t tay vÒ c¸c quy tr×nh vµ tra cøu c¸c yªu cÇu kü thuËt söa ch÷a - Bè trÝ n¬i lµm viÖc cho c¸c nhãm häc viªn ®ñ diÖn tÝch, ¸nh s¸ng vµ th«ng giã.  II - th¸o l¾p moay¬ A. Quy tr×nh th¸o moay¬ KÝch n©ng CÇu chñ ®éng B¸nh xe Trôc bËc Ca bi Moay¬ (Lo¹i moay¬ l¾p láng) a) b) H×nh 6-3. Th¸o, L¾p moay¬ vµ ca bi 1. Th¸o c¸c b¸nh xe - Dïng gç kª chÌn c¸c b¸nh xe - Dïng bé dông cô tay nghÒ söa ch÷a «t«, níi láng c¸c ®ai èc h·m b¸nh xe - Dïng kÝch n©ng cÇu xe vµ dïng gç kª cÇu xe ch¾c ch¾n - Th¸o c¸c ®ai èc h·m vµ b¸nh xe ra ngoµi. 2.Th¸o b¸n trôc - Th¸o c¸c ®ai èc h·m b¸n trôc - LÊy b¸n trôc ra ngoµi 3. Th¸o Moay¬ vµ tang trèng (h×nh. 6-3a) - Th¸o c¸c ®ai èc h·m - Th¸o moay¬ ra ngoµi 4. Th¸o rêi moay¬ (h×nh. 6-3b) - Th¸o tang trèng - Dïng c¶o th¸o rêi hai ca bi 5. Lµm s¹ch vµ kiÓm tra c¸c chi tiÕt B. Quy tr×nh l¾p Ng­îc l¹i quy tr×nh th¸o (sau khi söa ch÷a vµ thay thÕ c¸c chi tiÕt h­ háng) * C¸c chó ý. - Kª kÝch n©ng lèp xe vµ chÌn lèp xe an toµn khi lµm viÖc d­íi gÇm xe. - Thay tra mì b«i tr¬n c¸c chi tiÕt : æ bi vµ moay¬. - Thay thÕ c¸c chi tiÕt theo ®Þnh kú b¶o d­ìng. - L¾p ®óng vÞ trÝ vµ ®iªï chØnh ®é r¬ moay¬ ®óng yªu cÇu kü thuËt. H×nh 6-4. KiÓm tra ®é r¬ cña moay¬ III. B¶o d­ìng moay¬ A. néi dung B¶o d­ìng moay¬ 1. Lµm s¹ch bªn ngoµi 2. Th¸o moay¬ 3. KiÓm tra h­ háng 4. Thay thÕ chi tiÕt theo ®Þnh kú ( jo¨ng, ®Öm, c¸c æ bi) 5. Tra mì b«i tr¬n 6. L¾p moay¬ vµ c¸c bé phËn. 7. KiÓm tra vµ ®iÒu chØnh ®é r¬ tù do cña moay¬ 8. KiÓm tra tæng thÓ vµ vÖ sinh c«ng nghiÖp * C¸c chó ý - Kª kÝch vµ chÌn lèp xe an toµn - KiÓm tra vµ quan s¸t kü c¸c chi tiÕt bÞ nøt vµ chên háng ren. - Sö dông dông cô ®óng lo¹i vµ vÆn chÆt ®ñ lùc quy ®Þnh. - Thay thÕ c¸c chi tiÕt theo ®Þnh kú vµ bÞ h­ háng. - §iÒu chØnh ®é r¬ moay¬ ®óng yªu cÇu kü thuËt quy ®Þnh. B. ®iÒu chØnh moay¬ 1. KiÓm tra vµ ®iÒu chinh moay¬ b¸nh xe tr­íc (h×nh 6-5 vµ 6-6) a) KiÓm tra KÝch n©ng b¸nh xe tr­íc rêi khãi mÆt ®Êt, dïng tay l¾c b¸nh xe theo chiÒu däc vµ chiÒu ngang kh«ng cã ®é r¬ vµ quay b¸nh xe thËt m¹nh(chó ý kiÓm tra tr­íc guèc phanh cã s¸t tang trèng phanh), th× b¸nh xe ph¶i quay Ýt nhÊt 8 vßng míi dõng l¹i Dïng lùc kÕ mãc kÐo moay¬ quay víi mét lùc ®óng quy ®Þnh (0,6 - 1,8 kgcm) hoÆc sau khi xe ho¹t ®éng võa dõng h¼n, sê tay vµo moay¬ c¶m thÊy nãng chøng tá ®é r¬ kh«ng ®óng tiªu chuÈn cÇn ®iÒu chØnh moay¬ kÞp thêi. b) §iÒu chØnh TiÕn hµnh vÆn võa chÆt chÆt ®ai èc ®iÒu chØnh vµ quay b¸nh xe tíi lui vÒ hai phÝa ®Ó cho c¸c con l¨n cña æ bi c«n æn ®Þnh, sau ®ã vÆn chÆt ®ñ lùc vµ níi ra 1/6 - 1/8 vßng ®Ó c¾m chèt chÎ hoÆc l¾p ®ai èc h·m chÆt. a) b) c) d) H×nh. 6 - 5. KiÓm tra vµ ®iÒu chØnh ®é r¬ cña moay¬ b¸nh xe tr­íc a- KiÓm tra ®é r¬ b- §iÒu chØnh níi ra 1/6 vßng c- C¾m chèt chÎ d- KiÓm tra lùc kÐo §ai èc ®iÒu chØnh Moay¬ Lùc kÕ §ång hå so 2. KiÓm tra vµ ®iÒu chinh moay¬ b¸nh xe sau (h×nh 6 - 7) a) KiÓm tra KÝch n©ng b¸nh xe tr­íc rêi khãi mÆt ®Êt, dïng tay l¾c b¸nh xe theo chiÒu däc vµ chiÒu ngang kh«ng cã ®é r¬ vµ quay b¸nh xe thËt m¹nh(chó ý kiÓm tra tr­íc guèc phanh cã s¸t tang trèng phanh), th× b¸nh xe ph¶i quay Ýt nhÊt 8 vßng míi dõng l¹i Dïng lùc kÕ mãc kÐo moay¬ quay víi mét lùc ®óng quy ®Þnh (0,6 - 1,8 kgcm) hoÆc sau khi xe ho¹t ®éng võa dõng h¼n, sê tay vµo moay¬ c¶m thÊy nãng chøng tá ®é r¬ kh«ng ®óng tiªu chuÈn cÇn ®iÒu chØnh moay¬ kÞp thêi. b) §iÒu chØnh Vßng ®Þnh vÞ Vßng ®Þnh vÞ §ai èc ®iÒu chØnh §ai èc h·m 1/16 a) b) H×nh 6 - 7. KiÓm tra vµ ®iÒu chØnh ®é r¬ cña moay¬ b¸nh xe sau a- VÆn chÆt ®ai èc h·m b- §iÒu chØnh níi ra 1/16 vßng TiÕn hµnh vÆn võa chÆt chÆt ®ai èc ®iÒu chØnh vµ quay b¸nh xe tíi lui vÒ hai phÝa ®Ó cho c¸c con l¨n cña æ bi c«n æn ®Þnh, sau ®ã vÆn chÆt ®ñ lùc vµ níi ra 1/16 - 1/5 vßng ®Ó l¾p lät chèt vµo r·nh gÇn nhÊt cña vßng ®Öm h·m, sau ®ã vÆn chÆt ®ai èc h·m chÆt. IV. SöA ch÷a moay¬ 1. Côm moay¬ a) H­ háng vµ kiÓm tra - H­ háng chÝnh cña côm moay¬ : nøt, mßn c¸c lç l¾p ca bi, ch¸y c¸c phÇn ren vµ ®ai èc h·m æ bi c«n. - KiÓm tra : Dïng th­íc cÆp vµ pan me ®Ó ®o ®é mßn cña c¸c lç so víi tiªu chuÈn kü thuËt ( kh«ng lín h¬n 0,02mm). Dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó quan s¸t c¸c vÕt nøt bªn ngoµi. b) Söa ch÷a - C¸c lç l¾p ca bi mßn qu¸ giíi h¹n cho phÐp tiÕn hµnh hµn ®¾p hoÆc l¾p èng lãt sau ®ã doa l¹i lç theo kÝch th­íc danh ®Þnh. - C¸c vÕt nøt nhá vµ c¸c lç ren bÞ chên háng cã thÓ hµn ®¾p, söa nguéi vµ ta r« l¹i ren. C¸c vÕt nøt dµi th× ph¶i thay moay¬ míi. 2. Trôc b¸nh xe vµ c¸c æ bi c«n a) H­ háng vµ kiÓm tra - H­ háng : Trôc b¸nh xe bÞ nøt, mßn phÇn l¾p æ bi vµ c¸c æ bi c«n bÞ mßn, rç c¸c viªn bi vµ ca bi. - KiÓm tra : Dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó kiÓm tra c¸c vÕt nøt, rç, dïng pan me ®o ®é mßn. Sau ®ã so víi tiªu chuÈn kü thuËt ®Ó thay thÕ hoÆc söa ch÷a. b) Söa ch÷a - Trôc b¸nh xe bÞ mßn phÇn l¾p æ bi, ch¸y ren c¸c lç mÆt bÝch cã thÓ hµn ®¾p vµ gia c«ng, bÞ nøt ph¶i ®­îc thay míi. - C¸c ca bi, æ bi c«n mßn rç, vì ph¶i ®­îc thay thÕ. C¸c bµi tËp më réng vµ n©ng cao I. Tªn bµi tËp 1. Moay¬ b¸nh xe 2. LËp b¶ng kiÓm tra, ph©n lo¹i chi tiÕt cña côm moay¬ xe TOYOTA B¶ng kiÓm tra ph©n lo¹i chi tiÕt Ngµy kiÓm tra : Ngµy th¸ng n¨m Nhãm ( ng­êi) kiÓm tra : Tªn chi tiÕt, bé phËn : Moay¬ Lo¹i «t« : TOYOTA TT Tªn chi tiÕt § vÞ tÝnh Sè L­îng §ñ, thiÕu KÝch th­íc mßn T×nh tr¹ng KT Thay thÕ Söa ch÷a 1 Côm moay¬ C¸i 04 ®ñ -Nøt x 2 æ bi c«n - 08 §ñ Vì x 3 §ai èc ®iªï chØnh - 2 - 0,2 - Mßn x 4 §ai èc h·m 4 - x Phßng kü thuËt Ng­êi kiÓm tra II. Yªu cÇu cÇn ®¹t 1. VÏ ®óng s¬ ®å cÊu t¹o vµ tr×nh bµy ph­¬ng pj¸p ®iÒu chØnh Moay¬ 2. LËp b¶ng kiÓm tra ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c c¸c moay¬ xe TOYOTA III. Thêi gian - Sau 1 tuÇn nép ®ñ c¸c bµi tËp. Bµi 7 söa ch÷a vµ b¶o d­ìng b¸nh xe - M· bµi: HAR.01 30 05 Giíi thiÖu : B¸nh xe lµ mét bé phËn cña cÇu chñ ®éng «t«. Bao gåm : lèp xe, s¨m, vµnh xe, vµ c¸c vßng h·m, dïng ®Ó t¹o ®é b¸m vµ chuyÓn ®éng cña «t«. Th«ng qua lùc truyÒn cña b¸nh xe vµ ®iÒu kiÖn lµm viÖc chÞu ¸p lùc lín, chÞu ma s¸t vµ nhiÖt ®é cao lµm cho b¸nh xe dÔ bÞ mßn háng cÇn ®­îc tiÕn hµnh kiÓm tra th­êng xuyªn vµ b¶o d­ìng thay thÕ kÞp thêi ®Ó ®¶m b¶o an toµn vµ n©ng cao tuæi thä cña c¸c b¸nh xe. Môc tiªu thùc hiÖn: 1. Ph¸t biÓu ®óng yªu cÇu, nhiÖm vô vµ ph©n lo¹i cña b¸nh xe. 2. Tr×nh bµy ®­îc cÊu t¹o vµ nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña b¸nh xe. 3. Gi¶i thÝch ®óng c¸c hiÖn t­îng, nguyªn nh©n h­ háng cña b¸nh xe. 4. Tr×nh bµy ®­îc c¸c ph­¬ng ph¸p kiÓm tra b¶o d­ìng, söa ch÷a b¸nh xe. 5.Th¸o l¾p, kiÓm tra vµ b¶o d­ìng söa ch÷a ®­îc b¸nh xe ®óng yªu cÇu kü thuËt. Néi dung chÝnh: 1. NhiÖm vô, yªu cÇu vµ ph©n lo¹i b¸nh xe 2. CÊu t¹o cña b¸nh xe 3. HiÖn t­îng, nguyªn nh©n h­ háng cña b¸nh xe. 4. Ph­¬ng ph¸p kiÓm tra b¶o d­ìng, söa ch÷a b¸nh xe. .5.Th¸o l¾p, kiÓm tra vµ b¶o d­ìng söa ch÷a b¸nh xe. Häc trªn líp I. Giíi thiÖu chung vÒ côm b¸nh xe Vµnh xe Moay¬ Lèp xe B¸nh xe S¨m xe DÇm cÇu Vµnh xe Trôc b¸nh xe a) b) H×nh 7-1: S¬ ®å cÊu t¹o côm moay¬ vµ b¸nh xe a) B¸nh xe cÇu tr­íc b) B¸nh xe cÇu sau II. NhiÖm vô, yªu cÇu vµ ph©n lo¹i b¸nh xe 1. NhiÖm vô B¸nh xe cã nhiÖm vô : -TruyÒn lùc vµ t¹o chuyÓn ®éng cho «t«. 2. Yªu cÇu - §¶m b¶o ®é b¸m ch¾c vµ l¨n ªm dÞu trªn mÆt ®­êng. - Cã tuæi thä cao 3. Ph©n lo¹i a) Theo lo¹i b¸nh xe cã : - B¸nh xe chñ ®éng - B¸nh xe dÉn h­íng - B¸nh xe hçn hîp b) Theo lo¹i lèp cã c¸c lo¹i lèp (h×nh 7-2) : - Lèp cã s¨m ( nhÑ, th¸o l¾p dÔ dµng, ®µn håi tèt vµ tuæi thä cao) - Lèp kh«ng s¨m ( cÊu t¹o ®¬ gi¶n, th¸o l¾p khã kh¨n, dÔ bÞ rß h¬i) - Lèp sîi mµnh chÐo vµ lèp sîi mµnh h­íng t©m (Radial - ®µn håi tèt, tuæi thä cao) H×nh 7 -2 C¸c lo¹i hoa lèp - Lèp sîi mµnh chÐo vµ lèp sîi mµnh h­íng t©m (Radial - ®µn håi tèt, tuæi thä cao) II. CÊu t¹o b¸nh xe 1. Vµnh b¸nh xe (h×nh. 7-3) Lèp xe H×nh 7-3 CÊu t¹o vµnh b¸nh xe - Vµnh ®­îc dËp b»ng thÐp tèt, trªn Vµnh b¸nh xe vµnh cã l¾p vßng h·m vµ vßng kho¸ më miÖng dïng ®Ó th¸o l¾p lèp, vµnh lµm liÒn víi ®Üa , trªn ®Üa cã c¸c lç (khoÐt mÆt c«n ®Ó ®Þnh vÞ ®ai èc) ®Ó l¾p vµo bu l«ng cña moay¬ b¸nh xe. - Vßng h·m lµm b»ng thÐp dËp liÒn dïng ®Ó ®Þnh vÞ vµ th¸o l¾p s¨m lèp. - Vßng kho¸ lµm b»ng thÐp cã më miÖng dïng ®Ó khãa gi÷ vßng h·m vµ th¸o l¾p lèp dÔ dµng. 2. Lèp vµ s¨m (h×nh. 7-4) - S¨m lèp ®­îc l¾p trªn vµnh b¸nh xe, dïng ®Ó hÊp thô c¸c va ®Ëp, ®¶m b¶o ªm dÞu vµ t¨ng ®é b¸m cho b¸nh xe l¨n trªn ®­êng. - S¨m lèp cã thÓ lµm rêi hoÆc liÒn, hiÖn nay s¨m lèp rêi ®­îc sö dông nhiÒu, do cã ­u ®iÓm : nhÑ, ®µn håi tèt, gi¶m ¸p suÊt chËm, dÔ th¸o l¾p vµ cã tuæi thä cao. a) Lèp cã s¨m (S¨m lèp rêi) b) Lèp kh«ng s¨m (S¨m lèp liÒn) H×nh 7 -4 CÊu t¹o lèp xe vµ van s¨m §Öm s¨m Tanh lèp Vµnh xe G©n lèp S¨m xe MÐp lèp Bè (mµnh) lèp Van h¬i a) S¨m xe S¨m lµ mét èng cao su ®µn håi h×nh vµnh khuyªn kÝn, cã van ®Ó b¬m khÝ nÐn ( 2,5 - 3 kG/ cm2) cã t¸c dông ®¶m b¶o ªm dÞu, gi÷ chÆt lèp trong vµnh vµ t¨ng ®é b¸m cho lèp xe. Ngoµi ra cßn cã lãt vµnh ®Ó b¶o vÖ vµ n©ng cao ®é bÒn cña s¨m. b) Lèp xe Lèp xe dïng ®Ó t¹o ra ®é b¸m víi mÆt ®­êng, ®¶m b¶o ªm dÞu, chøa s¨m vµ khÝ nÐn. H×nh 7 -5 KÝ hiÖu lèp xe Lèp xe cÊu t¹o tõ nhiÒu phÇn: PhÇn x­¬ng mµnh (cèt) 3 lµ phÇn chÝnh cña lèp gåm nhiÒu líp mµnh v¶i bè tÈm cao su vµ vµi líp cao su máng Ðp xen kÏ víi nhau. PhÇn x­¬ng mµnh cã liªn kÕt ch¾c víi mÐp lèp ®Ó gi÷ chÆt lèp trªn vµnh b¸nh xe. Trong mÐp lèp lµ tanh lèp lµm b¨ng sîi thÐp xung quanh quÊn b»ng sîi v¶i tÈm cao su. Tanh lèp gi÷ cho s­ên lèp khái bÞ do·ng ra vµ ng¨n kh«ng cho lèp tr­ît ra khái vµnh. Líp b¶o vÖ lèp 1 lµ mét líp cao su dµy chãng mßn tèt, mÆt ngoµi cã t¹o c¸c hoa lèp ®Ó t¨ng lùc b¸m cña lèp víi mÆt ®­êng. Líp ®Öm 2 lµm b»ng c¸c líp v¸i vµ cao su xèp xen kÏ nhau dïng ®Ó liªn kÕt líp b¶o vÖ víi x­¬ng mµnh vµ b¶o vÖ cho líp x­¬ng mµnh khái bÞ va ®Ëp trùc tiÕp tõ líp b¶o vÖ truyÒn tíi. c) Ký hiÖu lèp Theo hÖ thèng tiªu chuÈn cña Ch©u ¢u 185 / 70 R 14 84 S hoÆc 6.15 - 14 4PR -185 / 70 : 185 lµ chiÒu réng cñ a lèp B = 185 mm, 70 lµ chØ sè prfin H/B = 70% - 6.15 : lµ chiÒu réng cñ a lèp B = 6,15 inche - R : CÊu tróc x­¬ng mµnh Radial (mµnh ®an h­íng t©m) -14 : §­êng kÝnh l¾p vµnh xe - 4PR : Sè l­îng líp mµnh tiªu chuÈn (4 líp mµnh) - S : ChØ tiªu tèc ®é xe lín nhÊt (180 km/h) - J : ~ (100km/h...) III. HiÖn t­îng vµ nguyªn nh©n h­ háng cña b¸nh xe A. nh÷ng H­ háng cña b¸nh xe 1. B¸nh xe ho¹t ®éng rung giËt, cã tiÕng ån a) HiÖn t­îng . Khi «t« ho¹t ®éng nghe tiÕng ån lín ë côm b¸nh xe, tèc ®é cµng lín tiÕng ån cµng t¨ng b) Nguyªn nh©n - Vµnh xe : vªnh, nøt - Lèp xe : nøt, ¸p su©t h¬i thÊp h¬n quy ®Þnh 2. B¸nh xe ho¹t ®éng cã tiÕng næ lín ®ét ngét a) HiÖn t­îng Xe ®ang ho¹t ®éng cã tiÕng næ lín, rung giËt vµ tay l¸i kh«ng æn ®Þnh . . b) Nguyªn nh©n - S¨m lèp bÞ nøt, thñng ®ét ngét - S¨m lèp b¬m h¬i qu¸ ¸p suÊt quy ®Þnh. B. kiÓm tra b¸nh xe 1. KiÓm tra bªn ngoµi b¸nh xe vµ ¸p suÊt h¬i cña lèp xe. - Dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó quan s¸t c¸c vÕt nøt bªn ngoµi lèp xe vµ vµnh b¸nh xe. - Dïng ®ång hå ¸p suÊt h¬i ®Ó kiÓm tra ¸p suÊt h¬i cña lèp xe. 2. KiÓm tra khi vËn hµnh - Khi vËn hµnh «t« chó ý nghe tiÕng ån kh¸c th­êng ë côm b¸nh xe, nÕu cã tiÕng ån cÇn phaØ kiÓm tra vµ söa ch÷a kÞp thêi. IV. néi dung b¶o d­ìng b¸nh xe 1. Lµm s¹ch bªn ngoµi 2. Th¸o rêi b¸nh xe vµ lµm s¹ch. 3. KiÓm tra h­ háng 4. Thay thÕ chi tiÕt theo ®Þnh kú ( s¨m, ®Öm) 5. L¾p b¸nh xe vµ b¬m ®ñ ¸p suÊt h¬i. a) Lo¹i 6 lèp b) Lo¹i 4 lèp H×nh 7 - 6. Thay ®æi vÞ trÝ c¸c lèp 6. §æi vÞ trÝ c¸c lèp (h×nh 5- 4) Lèp dù phßng V. C©u hái vµ bµi tËp 1. NhiÖm vô cña b¸nh xe ? 2. V× sao xe «t« vËn hµnh kh«ng ªm vµ tay l¸i kh«ng æn ®Þnh ? 3. (Bµi tËp) Tr×nh bµy cÊu t¹o b¸nh xe vµ vÏ s¬ ®å ®æi vÞ trÝ c¸c lèp xe trªn «t«? 4. (Bµi tËp) Tr×nh bµy c¸c h­ háng ph­¬ng ph¸p kiÓm tra, söa ch÷a b¸nh xe? tHùC tËp söa ch÷a vµ b¶o d­ìng b¸nh xe I. tæ chøc chuÈn bÞ n¬i lµm viÖc 1. Môc ®Ých: RÌn luyÖn kü n¨ng th¸o l¾p b¸nh xe NhËn d¹ng c¸c bé ph©n chÝnh cña b¸nh xe 2. Yªu cÇu: Th¸o, l¾p thµnh th¹o, ®óng quy tr×nh vµ ®óng yªu cÇu kü thuËt. NhËn d¹ng ®­îc c¸c bé phËn b¸nh xe Sö dông dông cô hîp lý, chÝnh x¸c. §¶m b¶o an toµn trong qu¸ tr×nh th¸o, l¾p Tæ chøc n¬i lµm viÖc khoa häc, ng¨n n¾p, gän gµng. 3. ChuÈn bÞ: a) Dông cô: - Dông cô th¸o l¾p b¸nh xe - C¶o th¸o æ bi vµ khay ®ùng dông cô, chi tiÕt - Gi¸ n©ng cÇu xe, kÝch n©ng - §ång hå so - Pan me, th­íc cÆp b) VËt t­: - GiÎ s¹ch - GiÊy nh¸m - Nhiªn liÖu, dÇu b«i tr¬n - Ro¨ng ®Öm vµ keo d¸n - Tµi liÖu ph¸t tay vÒ c¸c quy tr×nh vµ tra cøu c¸c yªu cÇu kü thuËt söa ch÷a - Bè trÝ n¬i lµm viÖc cho nhãm häc viªn ®ñ diÖn tÝch, ¸nh s¸ng vµ th«ng giã. B¸nh xe KÝch n©ng CÇu xe chñ ®éng II. th¸o l¾p b¸nh xe A. Quy tr×nh th¸o b¸nh xe H×nh 7-7. Th¸o b¸nh xe 1. Níi láng c¸c ®ai èc h·m b¸nh xe - Dïng gç kª chÌn c¸c b¸nh xe - Dïng bé dông cô tay nghÒ söa ch÷a «t«, níi láng c¸c ®ai èc h·m b¸nh xe 2.Th¸o b¸nh xe ra ngoµi. - Dïng kÝch n©ng cÇu xe vµ dïng gç kª cÇu xe ch¾c ch¾n - Th¸o c¸c ®ai èc h·m b¸nh xe - LÊy b¸nh xe ra ngoµi 3.Th¸o rêi b¸nh xe - Th¸o c¸c phanh h·m vµ vßng h·m - Th¸o x¨m, lèp ra khái vµnh 4. Lµm s¹ch vµ kiÓm tra c¸c chi tiÕt B. Quy tr×nh l¾p Ng­îc l¹i quy tr×nh th¸o (sau khi söa ch÷a vµ thay thÕ c¸c chi tiÕt h­ háng) C¸c chó ý - KÝch n©ng b¸nh xe vµ chÌn lèp xe an toµn - Thay thÕ c¸c chi tiÕt theo ®Þnh kú b¶o d­ìng. - B¬m ®ñ ¸p suÊt h¬i vµ ®æi vÞ trÝ c¸c lèp xe ®óng yªu cÇu kü thuËt. III. néi dung B¶o d­ìng b¸nh xe 1. Lµm s¹ch bªn ngoµi côm b¸nh xe 2. Th¸o b¸nh xe ra ngoµi 3. Th¸o rêi b¸nh xe 4. KiÓm tra b¸nh xe vµ thay thÕ s¨m, ®Öm 5. L¾p b¸nh xe vµ b¬m h¬i ®ñ ¸p suÊt quy ®Þnh 6. §æi vÞ trÝ c¸c lèp 7. Lµm s¹ch vµ kiÓm tra tæng thÓ * C¸c chó ý - Kª kÝch vµ chÌn lèp xe an toµn - KiÓm tra vµ quan s¸t kü c¸c vÕt nøt vµ b¬m ®ñ ¸p suÊt lèp. - Sö dông dông cô ®óng lo¹i - Thay thÕ vµ ®æi vÞ trÝ lèp ®óng theo ®Þnh kú. IV. SöA ch÷a b¸nh xe B¸nh xe Que dß Vµnh xe 1. Lèp xe H×nh 7 - 8. KiÓm tra ®é vªnh vµnh b¸nh xe a) H­ háng vµ kiÓm tra - H­ háng chÝnh cña b¸nh xe : nøt, mßn c¸c hoa lèp. - KiÓm tra : Dïng th­íc cÆp ®Ó ®o ®é mßn cña c¸c hoa lèp so víi tiªu chuÈn kü thuËt ( chiÒu cao cña hoa lèp kh«ng nhá h¬n 1 mm) vµ dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó quan s¸t c¸c vÕt nøt bªn ngoµi vá lèp xe. b) Söa ch÷a - Lèp xe bi nøt, mßn qu¸ giíi h¹n cho phÐp tiÕn hµnh thay lèp ®óng lo¹i. - Lèp xe bÞ mßn trong giíi h¹n cho phÐp vµ mßn kh«ng ®Òu cã thÓ tiÕn hµnh ®æi vÞ trÝ lèp 2. Vµnh b¸nh xe a) H­ háng vµ kiÓm tra - H­ háng vµnh xe : nøt, vªnh bÒ mÆt l¾p lèp - KiÓm tra : Dïng ®ång hå so hoÆc que dß ®Ó ®o ®é vªnh (h×nh 7- 8), ®é vªnh kh«ng lín h¬n 1,2 mm ) vµ dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó kiÓm tra c¸c vÕt nøt. b) Söa ch÷a - Vµnh b¸nh xe : bÞ nøt nhÑ, vªnh bÒ mÆt qu¸ giíi h¹n cho phÐp cÇn ®­îc hµn ®¾p vµ n¾n hÕt vªnh. 3. S¨m vµ ®Öm s¨m a) H­ háng vµ kiÓm tra - H­ háng s¨m vµ ®Öm : thñng, háng van vµ ®Öm r¸ch. - KiÓm tra : Dïng n­íc ®Ó kiÓm tra lç thñng cña s¨m vµ van, quan s¸t ®Ó kiÓm tra c¸c vÕt r¸ch háng cña ®Öm s¨m ®Ó söa ch÷a vµ thay thÕ. b) Söa ch÷a - S¨m xe bÞ thñng nhá cã thÓ v¸, nÕu r¸ch thñng nhiÒu vµ háng van ph¶i ®­îc thay s¨m míi. - §Öm s¨m r¸ch háng, thay thÕ. C¸c bµi tËp më réng vµ n©ng cao I. Tªn bµi tËp 1. Lèp xe ? 2. Vµnh xe ? 3. LËp b¶ng kiÓm tra, ph©n lo¹i chi tiÕt cña b¸nh xe B¶ng kiÓm tra ph©n lo¹i chi tiÕt Ngµy kiÓm tra : Ngµy th¸ng n¨m 2004 Nhãm ( ng­êi) kiÓm tra : Tªn chi tiÕt, bé phËn : B¸nh xe Lo¹i «t« : TOYOTA TT Tªn chi tiÕt § vÞ tÝnh Sè L­îng §ñ, thiÕu KÝch th­íc mßn T×nh tr¹ng KT Thay thÕ Söa ch÷a 1 Lèp xe C¸i 04 ®ñ - Mßn x 2 Vµnh b¸nh xe - 04 §ñ -Nøt x 3 S¨m - 4 - Thñng x 4 §Öm s¨m 4 - R¸ch x Phßng kü thuËt Ng­êi kiÓm tra II. Yªu cÇu cÇn ®¹t 1. Tr×nh bµy ®­îc cÊu t¹o cña lèp xe 2. VÏ ®óng s¬ ®å cÊu t¹o cña lèp xe vµ vµnh xe 3. LËp b¶ng kiÓm tra chi tiÕt cña côm b¸nh xe ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c III. Thêi gian - Sau 1 tuÇn nép ®ñ c¸c bµi tËp. §¸p ¸n c¸c c©u hái §¸p ¸n b¸i 1 1. TruyÒn lùc chÝnh lo¹i b¸nh r¨ng c«n dïng trªn «t« cã ®éng c¬ ®Æt däc theo xe. vµ b¸nh r¨ng trô dïng trªn c¸c lo¹i «t« trªn «t« cã ®éng c¬ ®Æt ngang vµ cÇu tr­íc chñ ®éng. 2. NhiÖm vô cña truyÒn lùc chÝnh lµ : gi¶m tèc ®é vµ t¨ng m« men cña ®éng c¬ theo yªu cÇu cña nhµ chÕ t¹o. §¸p ¸n b¸i 2 TruyÒn lùc chÝnh ho¹t ®éng rung giËt, cã tiÕng ån lín Nguyªn nh©n do : - B¸nh r¨ng chñ ®éng, bÞ ®éng vµ c¸c æ bi : nøt, gµy r¨ng vµ vë æ bi - ThiÕu dÇu b«i tr¬n §¸p ¸n b¸i 3 1. Bé vi sai cã t¸c dông lµm cho tèc ®é quay cña hai b¸n trôc kh¸c nhau, gióp cho «t« ®i vµo ®­êng vßng ®Ô dµng vµ an toµn. 2. C¬ cÊu kho¸ vi sai cã t¸c dông kho¸ cøng b¸n trôc víi vá bé vi sai, gióp cho «t« v­ît qua c¸c ®­êng xÊu (tr¸nh hiÖn t­îng mét b¸nh xe quay nhanh vµ mét b¸nh kh«ng quay) §¸p ¸n b¸i 4 1. C¸c b¸nh r¨ng vµ chèt cña bé vi sai : mßn, rç, g·y vë, thiÕu dÇu b«i tr¬n 2. Khíp gµi vÝ sai : mßn, g·y, háng - C¬ cÊu ®iÒu khiÓn g·y, háng §¸p ¸n b¸i 5 1. V× khi «t« quay vßng cÇn cã tèc ®é hai b¸nh xe kh¸c nhau. 2. B¸n trôc dïng ®Ó truyÒn m« men xo¾n tõ bé vi sai ®Õn b¸nh xe chñ ®éng. §¸p ¸n b¸i 6 1. Dïng truyÒn lùc tõ b¸n trôc ®Õn b¸nh xe chñ ®éng 2. Do ®iÒu chØnh ®é r¬ tù do cña moay¬ kh«ng cã. §¸p ¸n b¸i 7 1. B¸nh xe dïng ®ì träng l­îng xe, truyÒn lùc vµ t¹o lùc b¸m lµm cho «t« chuyÓn ®éng. 2. Do ¸p suÊt lèp b¬m kh«ng ®ñ quy ®Þnh vµ c¸c lèp mßn kh«ng ®Òu. C¸c thuËt ng÷ chuyªn m«n - B¸nh r¨ng vi sai (b¸nh r¨ng hµnh tinh) - B¸nh r¨ng b¸n trôc (b¸nh r¨ng vÖ tinh) - B¸n trôc (nöa trôc) - Moay¬ (æ b¸nh xe) Tµi liÖu tham kh¶o 1. NguyÔn tÊt TiÕn-§ç Xu©n KÝnh-Gi¸o tr×nh kü thuËt söa ch÷a «t«-m¸y næ-2002 2. NguyÔn Oanh-Kü thuËt söa ch÷a «t« vµ ®éng c¬ næ hiÖn ®¹i-Khung gÇm bÖ «t«-NXB ban GDCN.TP.Hå ChÝ MInh-1992. 3. NguyÔn §øc Tuyªn-NguyÔn Hoµng ThÕ - Sö dông- B¶o d­ìng vµ söa ch÷a «t«-NXB §¹i häc vµ gi¸o dôc chuyªn nghiÖp-TËp I-II-1989. 4. NguyÔn Thanh TrÝ-Ch©u ngäc Thanh-H­íng dÉn sö dông b¶o tr× vµ söa ch÷a xe «t« ®êi míi-NXB TrÎ-1996. 5. TrÇn Duy §øc ( dÞch)-B¶o d­ìng kü thuËt vµ söa ch÷a «t«-NXB C«ng nh©n kü thuËt Hµ néi-1987. 6. Th¸i nguyÔn b¹ch Liªn - KÕt cÊu vµ tÝnh to¸n «t« - NXB Giao th«ng vËn t¶i 1984 7. NguyÔn Kh¾c Trai - CÊu t¹o gÇm xe con vµ hÖ thèng truyÒn lùc «t« con - Bé m«n «t« -§¹i häc b¸ch khoa Hµ néi 8. TOYOTA - HIACE - Repair Manual For Chassis & Body- 1989