Sự phát triển phôi của lưỡng thể

CH NG 4: S PHÁT TRI N PHÔI C A ƯƠ Ự Ể Ủ L NG THƯỠ Ể Chu kỳ phát tri n c a chể ủ ế Trứng ếch Phôi nang Phôi vị Mầm thần kinh Mầm cơ quan Nòng nọc Ếch Phân cắt Phân hóa Phân hóa Phân hóa Phân hóa 1. Đ c đi m c u t o tr ng:ặ ể ấ ạ ứ ch đ tr ng vào n c, Ế ẻ ứ ướ m i tr ng đ c bao b c ỗ ứ ượ ọ b i màng noãn hoàng và ở màng sinh ch t nh t ấ ư ế bào tr ng c a cá loài ứ ủ đ ng v t, ngoài ra còn có ộ ậ màng keo bao ph bên ủ ngoài. Màng keo có tác d ng làm cho tr ng sau ụ ứ khi đ vào n c va th ẻ ướ ụ tinh, tr ng có th bám ứ ể vào giá th .ể  Tr ng ch phân c c rõ ràng, ứ ế ự c c đ ng v t ch a nhi u ự ộ ậ ứ ề noãn hoàng h n c c th c v t ơ ự ự ậ và luôn n m phía trên. C c ằ ở ự đ ng v t có nhi u s c t nên ộ ậ ề ắ ố có màu đ m h n c c th c ậ ơ ự ự v t. S đ nh h ng các c c ậ ự ị ướ ự trong tr ng có ý nghĩa r t l n ứ ấ ớ vì trong lúc tr ng phân c t, ứ ắ quay ng c chi u s thu ượ ề ẽ đ c m t quái thai kép. ượ ộ Ở Vi t Nam ch đ vào kho ng ệ ế ẻ ả tháng 3-7 hàng năm. 2. Th tinh và phân c t tr ngụ ắ ứ :  Khi s p đ , con đ c bám vào l ng con cái. Sau ắ ẻ ự ư đó vài gi ch cái đ tr ng đ ng th i ch đ c ờ ế ẻ ứ ồ ờ ế ự phóng tinh, s th tinh x y ra ngay khi tr ng m i ự ụ ả ứ ớ đ c đ ra. Tinh trùng xâm nh p vào v trí gi a ượ ẻ ậ ị ữ bán c u đ ng v t và bán c u th c v t. kho ng ầ ộ ậ ầ ự ậ ả m t gi sau khi tinh trùng xâm nh p, t bào ch t ộ ờ ậ ế ấ trong tr ng v n đ ng t o thành m t v t g i là ứ ậ ộ ạ ộ ệ ọ li m xám đ i di n v i v trí tinh trùng chui vào. ề ố ệ ớ ị Li m xám có ý nghĩa l n đ i v i quá trình phát ề ớ ố ớ tri n c a phôi sau này ể ủ Sau hai gi tính t lúc th tinh, tr ng b t ờ ừ ụ ứ ắ đ u phân c t. Tr ng ch thu c d ng phân ầ ắ ứ ế ộ ạ c t hoàn toàn, không đ u. Sau ba l n phân ắ ề ầ c t đ c 8 phôi bào, 4 phôi bào c c đ ng ắ ượ ở ự ộ v t có kích th c nh h n 4 phôi bào c c ậ ướ ỏ ơ ở ự th c v t. Các phôi bào ti p t c phân c t ự ậ ế ụ ắ d c đ cho ra 16 phôi bào. Sau đó s phân ọ ể ự c t m t d n tính đ ng b . Các phôi bào ắ ấ ầ ồ ộ ở c c đ ng v t phân c t nhah h n c c ự ộ ậ ắ ơ ở ự th c v t. ự ậ 3. quá trình t o phôi nang và phôi vạ ị  Do t c đ phân c t c a các phôi ố ộ ắ ủ bào hai c c khác nhau, phôi bào ở ự c c đ ng v t có kích th c nh ở ự ộ ậ ướ ỏ h n g i là ti n phôi bào còn c c ơ ọ ề ở ự th c v t g i là đ i phôi bào. Qua ự ậ ọ ạ nhi u l n phân c t phôi có d ng ề ầ ắ ạ m t cái túi có xoang r ng n m l ch ộ ỗ ằ ệ v c c đ ng v t, thành g m 2-3 ề ư ộ ậ ồ l p t bào đó là phôi nang. Phôi ớ ế nang l ng th thu c d ng phôi ưỡ ể ộ ạ nang hai c c.ự Xoang vị Lát c t phôi nangắ Sau quá trình phôi t o phôi nang, th phôi ạ ể chuy n sang giai đo n phôi v . Đ u tiên phía ể ạ ị ầ d i xích đ o c a tr ng xu t hi n m t khe lõm ướ ạ ủ ứ ấ ệ ộ hình cung g i là môi l ng phôi kh u. khe lõm lan ọ ư ả d n xu ng hai bên t o thành môi bên và lan ầ ố ạ xu ng bên d i t o thành môi d i. cu i cùng ố ướ ạ ướ ố phôi kh u là m t khe lõm hình tròn. Các phôi bào ẩ ộ nh không ng ng phát tri n vào bên trong qua ỏ ừ ể phôi kh u, đ ng th i phát tri n xu ng phía d i ẩ ồ ờ ể ố ướ bao ph c th phôi đ y các đ i phôi bào c c ủ ả ể ẩ ạ ở ự th c v t vào bên trong qua phôi kh u.ự ậ ẩ  các ti u phôi bào phát tri n nhanh chóng bao ể ể ph kh p m t ngoài c a th phôi, ch đ l i m t ủ ắ ặ ủ ể ỉ ể ạ ộ l tr ng đó là nút noãn hoàng. S di chuy n các ỗ ố ự ể phôi bào c c đ ng v t chính là s di chuy n ở ự ộ ậ ự ể c a dây s ng và trung bì b m t phôi bào vào ủ ố ở ề ặ bên trong. Đ ng th i các đ i phôi bào cũng di ồ ờ ạ chuy n vào bên trong đ làm c s t o thành n i ể ể ơ ở ạ ộ bì ru t sau này. K t thúc giai đo n phôi v , th ộ ế ạ ị ể phôi đã hình thành ba lá phôi và phân hóa đ t o ể ạ thành các c quan c a c th sau này. ơ ủ ơ ể Hình 3. S phát tri n phôi c a ch ự ể ủ Ế A. T bào h p tế ợ ử B. Giai đo n 4 t bào ạ ế C. Giai đo n 8 t bàoạ ế D. Lát c t d c m t phôi nang ắ ọ ộ E-F Lát c t d c phôi v hai gian đo n sau ắ ọ ị ở ạ 5. S t o thành các c quanự ạ ơ kho ng 36-58 gi sau khi tr ng đ , ả ờ ứ ẻ t m th n kinh xu t hi n và bi n đ i ấ ầ ấ ệ ế ổ thành ng th n kinh. Khi não b hình ố ầ ộ thành, m t s c quan c m giác nh h ộ ố ơ ả ư ố kh u giác, bóng m t, túi tai cũng đ c ứ ắ ượ hình thành. Giai đo n này có th phân bi t đ c ạ ể ệ ượ đ u và đuôi phôi. Trên bi u bì c a phôi ầ ể ủ đã xu t hi n các lông rung và phôi có ấ ệ th chuy n đ ng nh trong màng phôi ể ể ộ ẹ do các th ti t l ng phôi đã hình ể ế ở ư thành.  Hình 4. S hình thành phôi th n kinh chự ầ ở ế  A. Giai đo n đ u c a phôi th n kinh ạ ầ ủ ầ  B. Lát c t ngang qua m t phôi th n kinh sau khi ắ ộ ầ thành l p trung phôi bì ậ  C. Lát c t ngang qua m t phôi sau khi th tinh ắ ộ ụ kho ng 24 gi ả ờ  A  B  C 5. u th và bi n tháiẤ ể ế  Phôi thoát kh i màng tr ng, c th ỏ ứ ơ ể đ u tiên là u th . u th có vây ầ ấ ể Ấ ể đuôi r ng và mang ngoài phân ộ nhánh. Mi ng đã hình thành và r t ệ ấ phát tri n. Ti p theo giác bám tiêu ể ế bi n, mang đ c che l p b i m t ế ượ ấ ở ộ n p da g i là n p mang. Cu i cùng ế ọ ắ ố n p mang đ c hoàn toàn che kín ắ ượ mang t o nên xoang v h thong v i ạ ư ớ bên ngoài v a thong v i h ng. u ừ ớ ọ ấ th lúc này g i là nòng n cể ọ ọ  Nòng n c l n lên trog vòng ọ ớ vài tháng và sau đó bi n ế thành ch con. Bi n thái ế ế này x y ra d i d ki m ả ướ ự ể soát c a tuy n giáp tr ng. ủ ế ạ nòng n c tiêu bi n đuôi, ọ ế xu t hi n chi tr c, thay ấ ệ ướ đ i hình d ng đ u, m t ổ ạ ầ ấ mang và nhi u bi n đ i v ề ế ỗ ề hình d ng than th .ạ ể