Sốt xuất huyết Dengue

SỐT XUẤT HUYẾT DENGUEThS.BS. Dương Hồng phúcBộ môn Vi sinh- Trường Đại học Y Dược – Cần ThơGIỚI THIỆU (Arthropod borne = Arbovirus) Arbovirus: nhóm virus sinh thái đặc tính lý hóa khác nhau truyền bệnh do côn trùng tiết túc kí sinh ở động vật có xương sống, động vật không x. sốngLịch sử1779: dịch Dengue đầu tiên ở Cairo1907: bệnh do virus1944: virus Dengue  ArbovirusVùng dịch tễ: nhiệt đới & cận nhiệt đớiChu kỳ dịch: 10 – 30 nămTại VN: - 1960: đồng bằng sông Cửu long, - 1966: miền Bắc.Dengue virusSợi đơn RNA, sợi đơn, cực dươngHọ FlaviviridaeGiống Flavivirus; 4 type huyết thanh dengue (DEN1- 4), co phản ứng cheo.Hình khối khoảng 20 mặtKích thước thay đổi: 45-60 nm.Có vỏ bọc ngoài chứa Lipoprotein Rossman et al.R Kuhn: PurdueVIRUS DENGUECó 4 týp huyết thanh - Virus Dengue typ I phân lập 1907 chủng Hawai, New Guinea A, Moshisuki - Virus Dengue typ II phân lập 1952 chủng New Guinea B, C, D - Virus Dengue typ III phân lập 1955 ở Philipin chủng H38 - Virus Dengue typ IV phân lập 1957 ở Manila chủng H241 tính chất sinh học chung, giống hình ảnh LS, cấu trúc KN khác nhauCÁC TÍNH CHẤT CHUNGSức đề kháng - Nhạy cảm: +Ether và desoxycholat, formol. +Bị bất hoạt 560C – 600C/10 – 30 phút, pH 3.0 và pH>10 +Tia cực tím. - Bền: + Chịu được pH 7.0 – 8.0 + Bảo tồn nhiều năm: -700C, đông khô + -200C/2 năm, -40C/vài thángCÁC TÍNH CHẤT CHUNGNuôi cấy: Trên tế bào phôi gà, thận chuột đất..Trung gian truyền bệnh:Aedes aegypti (muỗi vằn)± Aedes albopictus± Aedes polynesiensisCó khả năng gây ngưng kết hồng cầu.* Muỗi vằn Aedes aegypti* Muỗi Aedes albopictus* Bệnh SXH DENGUESốt Dengue (SD):  diễn tiến lành tính.Sốt xuất huyết Dengue (SXHD):  diễn tiến nặng.Hội chứng sốc Dengue (HCSD) VIRUS DENGUE - Sau khi maéc beänh, khoâng coù baûo veä cheùo, coù khaû naêng maéc 4 laàn trong ñôøi/ typ Dengue - Khaû naêng ñeà khaùng vôùi caùc typ coøn laïi khi maéc 1 trong 4 typ trong voøng 2 thaùng - Nhieãm 1 trong 4 typ taïo ra mieãn dòch ñoái vôùi virus ñoù coù theå 40 naêm - Coù lieân quan nhoû giöõa caùc khaùng nguyeân * Quá trình xâm nhiễm TBKCcủa Flavivirus* Sinh bệnh họcHalstead (1980): SXH có shock giả thuyết “Miễn dịch tăng cường” - virus  BC đơn nhân - (KT + virus)   thực bào  virus   /TB   chất trung gian  thành mạch:  thấm  sốcSự đáp ứng miễn dịch trong bệnh SD/SXHDPhâân lập, RT-PCRMAC-ELISA* Chẩn đoán theo tiêu chuẩn WHOLâm sàng: - sốt cao - xuất huyết - gan to - shock ()Cận lâm sàng: - Hct  20% - tiểu cầu  100.000/mm3* Tiêu chuẩn chẩn đoán PTN (TCYTTG, 1999)Phát hiện VR DEN hoặc bộ gen VR trong HT BN. KT IgM (+) hoặc Gia tăng > 4 lần hiệu giá IgG kháng VR DEN trong HT kép. Xác định KN VR DEN trong mô tử thiết hoặc trong HT BN. * Phương pháp chẩn đoán PTNVirút học:Phân lập virútRT-PCR: định tính và định lượngXác định trình tự genHuyết thanh học:MAC-ELISA, ELISA-IgG.Phản ứng ngăn ngưng kết hồng cầu (HI)Phản ứng trung hòa* Sơ đồ chẩn đoán PTN của bệnh DENGUEHT BNIgM(/IgG ELISA)Phân lập virútRT-PCR4-30 ngaøy1-4 ngày sốtKết quả (+) Kết quả (+)Nhiễm dengue hiện tạiKết quả (-)Kết quả (-)IgM(/IgG ELISA)HT sau 14 ngàyKhông Dengue* Bệnh phẩm: huyết thanh BNBông, cồn 70o, hoặc cồn iode 10%; băng cá nhân.Găng tay cao su.Dây garô.Ống tiêm vô trùng 3 - 5 ml, kim 23G x 11”; hoặc bộ lấy máu chân không.Ống nghiệm 5 ml, không có chất chống đông.Phích lạnh có các túi giữ lạnh.Nhãn và bút không tan trong cồn và nướcDịch tễ họcTháng 8/2009 cả nước 12.582 trường hợp mắc SXHDCó 9 trường hợp tử vong.SD/SXHD ở trẻ em dưới 15 tuổi chiếm 67.8% (8.821 trường hợp).VIRUS DENGUEVéc tơ truyền bệnh Muỗi Aedes aegypti, Aedes albopictus Sinh lý,sinh thái A. aegypti : - Phân bố khắp nơi, tập trung nơi đông dân cư chum vại, dụng cụ chứa nước dự trữ - Hoạt động cao sáng sớm và chiều tối - Bay xa 100 – 150m, khuyếch tán quanh vùng đẻ trứng khuếch tán thụ động theo phương tiện giao thông - Muỗi cái nhiễm virus sau 8 – 14 ngày thời gian sống 1-3 tháng