Sáng kiến kinh nghiệm Một số giải pháp có hiệu quả trong công tác quản lí và giáo dục học sinh Lớp chủ nhiệm ở trường THPT

say với công tác chủ nhiệm. Nội dung chương trình giảng dạy còn nặng về kiến thức thuần tuý, số tiết giành cho giáo dục công dân, giáo dục đạo đức học sinh còn quá ít, trong khi xã hội ngày càng phát triển. Hơn nữa ở lứa tuổi này, tâm sinh lí của các em đang phát triển mạnh, các em ngày càng có nhiều nhu cầu hiểu biết, tìm tòi, bắt chước, thích giao lưu, đua đòi, thích sự khẳng định mình..., trong khi kiến thức về xã hội, gia đình, sự hiểu biết về pháp luật còn hạn chế, nên chiều hướng học sinh hư, lười học, hiện tượng bỏ giờ, trốn tiết, vi phạm pháp luật, vi phạm đạo đức ngày càng nhiều. Đó là khó khăn về mặt khách quan gây cản trở cho những người làm công tác chủ nhiệm lớp. Tuy nhiên, cũng phải nhìn nhận những thiếu sót về phía đội ngũ giáo viên chủ nhiệm. Một bộ phận giáo viên chủ nhiệm chưa thật nhiệt tình, một phần do công việc giảng dạy chiếm nhiều thời gian, hiệu quả công tác chủ nhiệm ít nhiều bị ảnh hưởng. Một thiếu sót Một số giải pháp có hiệu quả trong công tác quản lí và giáo dục học sinh lớp chủ nhiệm ở Trƣờng THPT GV: Nguyễn Văn Phong - 4 - Năm học: 2014 - 2015 khác là nhiều giáo viên chủ nhiệm tiến hành công việc khá cảm tính, chưa có phương pháp chủ nhiệm sáng tạo thích hợp. Có người quá nghiêm khắc, có người quá dễ dãi. Người nghiêm khắc gò ép học sinh theo khuôn khổ một cách máy móc. Và như thế, về mặt tâm lí thì cả giáo viên và học sinh đều như bị áp lực. Người dễ dãi thì lại buông lỏng công tác quản lí, thiếu quan tâm sâu sát. Thực tế, nhiều khi giữa thầy cô chủ nhiệm và học sinh không phải bao giờ cũng tìm được tiếng nói chung. Để khắc phục những khó khăn trên trong công tác chủ nhiệm không phải là điều dễ dàng và đơn giản. Tuy nhiên, tôi xin được đưa ra một số giải pháp để các đồng nghiệp cùng chia sẻ. 2. Các giải pháp tiến hành, thời gian tạo ra giải pháp 2.1. Các giải pháp tiến hành: Để thực hiện tốt công tác tổ chức lớp, ngoài việc thực hiện đầy đủ, có chất lượng cao chức năng, nhiệm vụ của công tác chủ nhiệm, giáo viên chủ nhiệm còn phải có “Nghệ thuật giáo dục”, nhất là trong cách ứng xử với học sinh. Xuất phát từ nhu cầu bức thiết như đã trình bày ở phần lí do chọn đề tài. Bên cạnh đó là sự động viên, hỗ trợ tích cực của đồng nghiệp, của tổ chuyên môn, Ban giám hiệu nhà trường, tôi đã mạnh dạn tiến hành nghiên cứu đề tài này. Cơ sở cụ thể nhất là qua nhiều năm giảng dạy và làm công tác chủ nhiệm, tôi đã đúc kết được kinh nghiệm về đề tài này. Như vậy, trên cơ sở lí thuyết soi đường, thực tế kiểm chứng, từ đó rút ra những bài học kinh nghiệm. Cụ thể các giải pháp và biện pháp được tiến hành là: - Xây dựng kế hoạch chủ nhiệm từ đầu năm học - Tìm hiểu và nắm vững đối tượng giáo dục - Giáo dục học sinh tính tự giác, thực hiện nội quy của trường của lớp - Duy trì và phát huy tính tự quản của học sinh - Cụ thể hóa các phong trào thi đua của Đoàn Thanh Niên và của trường - Giáo dục học sinh bằng sức mạnh tâm lí - Chú trọng đến hiệu quả của tiết sinh hoạt lớp - Phối hợp với các lực lượng giáo dục khác - Chú trọng đến việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh 2.2. Thời gian tạo ra giải pháp: Thời gian tiến hành nghiên cứu đề tài từ năm 2011 đến nay. Một số giải pháp có hiệu quả trong công tác quản lí và giáo dục học sinh lớp chủ nhiệm ở Trƣờng THPT GV: Nguyễn Văn Phong - 5 - Năm học: 2014 - 2015 B. NỘI DUNG I. MỤC TIÊU: Mục tiêu của đề tài này là nhằm giúp học sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kỹ năng cơ bản, góp phần hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Tùy theo từng đối tượng học sinh, từng tuần học, từng tháng học, từng năm học cụ thể mà GVCN sử dung phương pháp phù hợp để công tác quản lí, giáo dục học sinh lớp chủ nhiệm có hiệu quả và tiết sinh hoạt chủ nhiệm hấp dẫn, tạo sự hưng phấn, kích thích các em hứng thú trong tiết sinh hoạt lớp, tạo nên tiết sinh hoạt lớp có chất lượng đồng thời nâng cao hiệu quả giáo dục. II. MÔ TẢ GIẢI PHÁP CỦA ĐỀ TÀI: 1.Thuyết minh tính mới: 1.1. Nội dung các giải pháp: a. Thông thường khi nhận chủ nhiệm một lớp nào đó, giáo viên chủ nhiệm phải xây dựng kế hoạch chủ nhiệm lớp ngay từ đầu năm học: Giáo viên chủ nhiệm có nội dung công tác phong phú, đa dạng, phức tạp, toàn diện liên quan đến tất cả các mặt hoạt động của học sinh trong lớp. Vì vậy muốn đạt kết quả cao cần phải có kế hoạch đúng đắn và phù hợp. Trên cơ sở nắm được mục tiêu, nhiệm vụ của nhà trường trong năm học, đặc điểm tình hình lớp, địa phương, cơ sở vật chất của nhà trường, GVCN tiến hành xây dựng kế hoạch giáo dục. Trong kế hoạch giáo dục phải xác định rõ ràng mục đích, chỉ tiêu phấn đấu và các biện pháp chính. Đặc biệt chú trọng chiến lược phối hợp giữa các lực lượng giáo dục để đạt được mục đích đề ra, cần có phương hướng phát triển lớp, sự thực hiện tuần tự hợp lí nhằm đi đến mục đích. Kế hoạch phải phát huy được mặt mạnh, khắc phục được hạn chế của lớp. Biện pháp thực hiện cần thể hiện tính phong phú, đa dạng. Tuy nhiên các biện pháp đề ra trong kế hoạch chỉ là “phần cứng”. Trong quá trình thực hiện cần phải vận dụng, điều chỉnh một cách linh hoạt các biện pháp giáo dục sao cho phù hợp với tình hình thực tế của lớp của trường để công việc đạt hiệu quả cao. b. Tìm hiểu và nắm vững đối tượng giáo dục: Nhà giáo dục Nga K.D Usinski từng nói: “Muốn giáo dục con người về mọi mặt thì phải hiểu con người về mọi mặt”. Để làm tốt công tác chủ nhiệm lớp cũng như công tác quản lí và giáo dục học sinh, giáo viên chủ nhiệm phải nắm vững tâm - sinh lí, nhu cầu, nguyện vọng, ước mong, khả năng trình độ của học sinh, nắm vững hoàn cảnh sống, những Một số giải pháp có hiệu quả trong công tác quản lí và giáo dục học sinh lớp chủ nhiệm ở Trƣờng THPT GV: Nguyễn Văn Phong - 6 - Năm học: 2014 - 2015 tác động của gia đình, mối quan hệ xã hội, bạn bè của học sinh. Tôi đã cố gắng tìm hiểu học sinh thông qua nhiều biện pháp. Cụ thể như sau: - Tìm hiểu học sinh qua các tài liệu liên quan: Xem học bạ, sơ yếu lí lịch, bản tự nhận xét của học sinh, nhận xét của GVCN cấp THCS hoặc của GVCN cũ. Đây là tài liệu đáng tin cậy ban đầu giúp tôi nhận biết và phân loại học sinh. - Tìm hiểu học sinh thông qua quan sát trực tiếp: Quan sát trực tiếp học sinh hằng ngày trong các hoạt động trên lớp, ngoài lớp để biết hành vi thái độ học sinh. Đây là tài liệu sống, qua đó tôi cố gắng tìm ra những nét cá tính nhất của từng em. Tôi quan sát lớp chủ nhiệm cả trong giờ ra chơi xem em nào nghịch thái quá, em nào từ tốn, hiền lành, có khi trên đường vào dạy lớp khác tôi cũng ngang qua lớp chủ nhiệm. Nếu thấy những sai phạm của học sinh thì phải nhắc nhở ngay. - Có thể tiến hành những thử nghiệm tìm hiểu học sinh. Đây là cách làm giúp cho người giáo viên chủ nhiệm có thể thu được thông tin về một hay nhiều vấn đề cần làm sáng tỏ. Những thử nghiệm này là những bài tập tình huống đã được xây dựng về một vấn đề nào đó để học sinh có dịp bộc lộ mình. Chẳng hạn có thể đưa ra tình huống: Thầy đang rất cần một số em chiều nay tham gia trang trí lại lớp học cho đẹp mắt hơn; hoặc cho học sinh trả lời nhanh vào phiếu in sẵn một số câu hỏi về vấn đề định tìm hiểu (ví dụ: tìm hiểu về thái độ của học sinh đối với cha mẹ và anh chị em trong gia đình bằng những câu hỏi đơn giản),... Những thử nghiệm nhỏ này có thể áp dụng linh hoạt sao cho phù hợp với học sinh ở từng vùng dân cư. Kết quả thử nghiệm sẽ giúp giáo viên chủ nhiệm lớp có thể nắm bắt được thêm những thông tin mới, bổ sung cho những nhận định của mình về học sinh. c. Giáo dục học sinh tính tự giác, thực hiện nội quy của trường của lớp: Công việc này ban đầu khá vất vả, GVCN có thể phải thường xuyên đến lớp vào đầu buổi học, giữa các tiết và cuối buổi học. Để rèn cho học sinh tính tổ chức kỷ luật, phải giúp các em nhận thức đúng vấn đề, trên cơ sở đó các em sẽ thực hiện một cách tự giác. Ví dụ: Giờ tập trung đầu tuần của khối lớp học buổi chiều là vào tiết 5 - tiết cuối cùng trong ngày. Học sinh ra tập trung chào thường mang theo cặp để sau buổi chào cờ có thể ra về được ngay. Việc này tuy có tiện nhưng ảnh hưởng đến tác phong của các em. Ngoài ra những công việc nhà trường triển khai trong giờ chào cờ, do tác động của ngoại cảnh, học sinh ngồi nghe chắc chắn không lĩnh hội được hết mọi vấn đề. Do đó tôi đã quy định học sinh phải để cặp tại lớp, sau giờ chào cờ học sinh trở lại lớp lấy cặp và nghe thầy giáo quán triệt lại những công việc nhà trường vừa triển khai. Trong thực tế các lớp do tôi chủ nhiệm thực hiện rất tự giác qui định này. Có những việc tưởng chừng như rất nhỏ nhưng hiệu quả lại lớn. Chẳng hạn: thống nhất sử dụng một loại giấy kiểm tra (học sinh nộp tiền và lớp đặt mua) cũng tạo cho các em tác phong học tập tốt. Một số giải pháp có hiệu quả trong công tác quản lí và giáo dục học sinh lớp chủ nhiệm ở Trƣờng THPT GV: Nguyễn Văn Phong - 7 - Năm học: 2014 - 2015 d. Khi lớp đã có nền nếp rồi, để duy trì được cần phải phát huy khả năng tự quản của học sinh: Việc này phải dựa vào ban cán sự lớp và Ban chấp hành chi đoàn. Điều quan trọng là phải chọn được những học sinh nhiệt tình và có năng lực công tác. Song dù có năng lực tốt thế nào thì các em vẫn đang ở lứa tuổi học trò, do đó GVCN phải giáo dục cho học sinh ý thức được đầy đủ vai trò, nhiệm vụ của người cán bộ lớp để các em thực sự có trách nhiệm và nâng cao tinh thần trách nhiệm đối với công tác được giao. Khi xây dựng đội ngũ tự quản cần xuất phát từ đặc điểm, nhiệm vụ từng năm học và tính chất phát triển của tập thể học sinh. Nhiều GVCN chỉ căn cứ vào một số tiêu chuẩn cán bộ lớp như học giỏi, đạo đức tốt, rất ít GVCN dựa vào đặc điểm của quá trình phát triển của tập thể để xây dựng cấu trúc đội ngũ tự quản. Nên căn cứ vào 3 giai đoạn phát triển của tập thể lớp mà lựa chọn đội ngũ tự quản. Ví dụ: ở giai đoạn đầu (tập thể mới hình thành) rất cần có một lớp trưởng, bí thư chi đoàn (thủ lĩnh) biết hi sinh, có uy tín, biết quan tâm đến người khác, gương mẫu, biết cảm hoá các bạn..., không nhất thiết phải là học sinh học giỏi nhất lớp. Nhưng sang giai đoạn 2 và 3 (khi tập thể đã phát triển) rất cần có “thủ lĩnh” năng động, sáng tạo, luôn tìm tòi nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức hoạt động mọi mặt để cuốn hút các bạn. Giáo viên chủ nhiệm nên lấy hoạt động chiều sâu của nội dung học tập, hoạt động ngoại khoá, văn hoá xã hội làm phương tiện giáo dục tập thể, rèn luyện năng lực tự quản, thái độ, tình cảm và hành vi của học sinh. Để phát huy vai trò cố vấn, GVCN cần có năng lực dự báo chính xác khả năng của học sinh trong lớp, biết khêu gợi tiềm năng sáng tạo của các em trong việc đề xuất các nội dung hoạt động, xây dựng kế hoạch hoạt động toàn diện phù hợp với nhiệm vụ và điều kiện của mỗi tuần, mỗi tháng, mỗi học kì của từng năm học. Giáo viên chủ nhiệm chỉ là người giúp học sinh tự tổ chức các hoạt động đã được kế hoạch hoá. Điều đó không có nghĩa là GVCN khoán trắng, đứng ngoài hoạt động của tập thể lớp học mà nên cùng hoạt động, điều chỉnh hoạt động, kịp thời giúp các em tháo gỡ những khó khăn trong quá trình hoạt động. Ngoài ra cần tạo hứng thú trong công việc, tạo sự đoàn kết nhất trí cao trong ban cán sự lớp để làm sao các em cũng phải biết làm việc “hết mình”, biết phấn đấu vì tập thể và biết tự giác, chủ động điều hành lớp ngay cả khi không có giáo viên chủ nhiệm. Sử dụng phiếu giao việc cũng là một hình thức tạo cho học sinh phát huy tính tự giác, tự quản, tinh thần trách nhiệm trong công việc. Trên cơ sở được giao việc học sinh phải tự lập kế hoạch và giáo viên chủ nhiệm hẹn thời gian để duyệt. Nhìn chung được giao việc và nhất là được thầy cô tin tưởng, phát huy tính dân chủ và tự quản các em rất phấn khởi và tất nhiên phải rút kinh nghiệm, khen chê kịp thời (trong một năm học, ban cán sự ít nhất được động viên, khen thưởng hai lần vào dịp sơ kết học kỳ I và tổng kết năm học). Một số giải pháp có hiệu quả trong công tác quản lí và giáo dục học sinh lớp chủ nhiệm ở Trƣờng THPT GV: Nguyễn Văn Phong - 8 - Năm học: 2014 - 2015 e. Cụ thể hoá các đợt thi đua do Đoàn thanh niên phát động cũng là một biện pháp tích cực thúc đẩy phong trào đi lên của tập thể lớp: Phong trào thi đua học tập và các hoạt động khác trong nhà trường được Đoàn thanh niên phát động và duy trì thường xuyên suốt năm học. Trên cơ sở đó, lớp lại đề ra các hình thức thi đua giữa các tổ, nhóm và các cá nhân. Kết thúc mỗi đợt thi đua lại chọn ra những tập thể (tổ, nhóm) và các cá nhân xuất sắc để biểu dương khen thưởng. Để tạo hứng thú cho học sinh trong việc xây dựng bài học ở trên lớp, tôi gợi ý các em tính điểm thi đua cho mỗi lượt phát biểu. Kết quả nhiều giờ học diễn ra sôi nổi và có chất lượng, giáo viên dạy rất phấn khởi. f. Giáo dục học sinh bằng sức mạnh tâm lí Trong một lớp học bao giờ cũng có học sinh ngoan ngoãn, học sinh nghịch ngợm, cá biệt. Do đó tìm hiểu nắm vững từng đối tượng học sinh sẽ giúp GVCN sử dụng vũ khí tâm lí để giáo dục học sinh có hiệu quả. Đối với những học sinh ngoan, có ý thức thì chỉ cần nhắc nhở chung. Nhưng đối với những học sinh có cá tính, có hoàn cảnh khó khăn thì lại phải vừa nghiêm khắc khi xử lý những sai phạm của các em, vừa phải tình cảm, động viên, thậm chí phải dỗ dành. Giáo dục những học sinh cá biệt điều quan trọng là phải tạo được mối quan hệ gần gũi, cảm thông giữa thầy và trò. Muốn vậy GVCN không chỉ đứng ở cương vị người thầy mà phải biết nhập vai, biết lắng nghe các em nói, tìm hiểu tâm tư của các em, tạo cho các em có cảm giác mình được chia sẻ, cảm thông, được giúp đỡ thì các em sẽ tự giác sửa chữa khuyết điểm, tự giác phấn đấu hơn. Có những học sinh khi mắc khuyết điểm đã nói với bạn bè rằng: không sợ bị kỷ luật, bị phạt mà chỉ sợ làm ảnh hưởng đến thành tích thi đua của lớp, sợ làm thầy buồn Có em học sinh đầu năm học lớp 10 thường xuyên đi học muộn, nhiều hôm không vào được trường lại ra quán Internet. Tôi đã sắp xếp thời gian đến thăm gia đình học sinh này, mới hay em ở với ông bà nội (bố em mất từ khi em mới được 5 tuổi, mẹ đi lấy chồng khác). Vì ít được quan tâm nên em cũng sao nhãng chuyện học hành. Được thầy đến thăm nhà, động viên nên em tiến bộ rất nhanh, chấm dứt hiện tượng đi học muộn và tham gia rất tích cực vào các hoạt động của lớp. Qua trường hợp cụ thể vừa nêu, tôi thấy việc sắp xếp thời gian đến thăm gia đình học sinh (đặc biệt là những học sinh cá biệt) cũng đem lại nhiều hiệu quả trong công tác chủ nhiệm. Ngoài ra, để tạo không khí cởi mở trong tập thể lớp và cũng là để giúp cho mình hiểu học sinh hơn, tôi thường động viên các em ghi nhật ký lớp hằng ngày. Thi thoảng tôi lại cho học sinh viết cảm nhận về lớp mình. Có những điều thường ngày có khi khó nói ra được, nhưng khi viết cảm nhận hoặc ghi nhật kí lớp các em lại có dịp để giãi bày. Qua Một số giải pháp có hiệu quả trong công tác quản lí và giáo dục học sinh lớp chủ nhiệm ở Trƣờng THPT GV: Nguyễn Văn Phong - 9 - Năm học: 2014 - 2015 những bài cảm nhận và những trang nhật ký lớp, thầy trò, bạn bè hiểu nhiều về nhau hơn và đương nhiên tập thể lớp ngày càng thêm gắn bó. g. Phối hợp với các lực lượng giáo dục khác: Phối hợp với Ban giám hiệu nhà trường: Giáo viên chủ nhiệm là cầu nối giữa Hiệu trưởng với học sinh, truyền đạt chủ trương chính sách của ngành, nội quy của nhà trường đến học sinh không phải bằng mệnh lệnh mà bằng sự thuyết phục cảm hoá, gương mẫu của bản thân mình. Bên cạnh đó GVCN phát hiện kịp thời các hành vi xấu của học sinh, đề nghị nhà trường xét kỷ luật nghiêm khắc nhằm ngăn chặn hành vi xấu khác có thể xảy ra tiếp. Phối hợp với giáo viên bộ môn: Biết lắng nghe những nhận xét của giáo viên bộ môn thậm chí là những phê phán cá nhân, tập thể lớp mình sau đó chọn lọc, phân tích thông tin để phối hợp tác động giáo dục cùng chiều, khắc phục khó khăn, vướng mắc của học sinh trong quá trình học tập, đề đạt nguyện vọng của học sinh với giáo viên bộ môn để nâng cao chất lượng giáo dục. Phối hợp với ban nề nếp: thường xuyên theo dõi sổ trực của ban nề nếp để biết được tình hình thực hiện nội qui của lớp chủ nhiệm để có biện pháp giáo dục kịp thời. Phối hợp với cha mẹ học sinh: Giáo viên chủ nhiệm và cha mẹ học sinh phải thống nhất được phương hướng phấn đấu của lớp đặt trong kế hoạch chung của nhà trường, đặc biệt là thống nhất được các biện pháp quản lí, giáo dục học sinh khi đến trường cũng như ở nhà. Đây là điều kiện đầu tiên để giáo viên chủ nhiệm có được sự ủng hộ của phụ huynh trong công tác chủ nhiệm lớp. Đặc biệt với những học sinh vi phạm nội quy của trường, lớp, tuỳ theo mức độ vi phạm GVCN thông báo với phụ huynh bằng văn bản (giấy thông báo), bằng điện thoại hoặc trực tiếp gặp để thống nhất biện pháp giáo dục. Trong thực tế biện pháp này tôi và nhiều giáo viên đã làm và có hiệu quả: học sinh tiến bộ và phụ huynh cũng cảm thấy thoải mái mỗi khi được mời đến gặp GVCN Nhìn chung nếu biết kết hợp các lực lượng giáo dục, chắc chắn công tác quản lí và giáo dục học sinh lớp chủ nhiệm sẽ đạt hiệu quả cao hơn. h. Việc thực hiện nghiêm túc các giờ sinh hoạt lớp cần được coi trọng: Tuy nhiên cách thức tổ chức các giờ sinh hoạt trên lớp cũng nên linh hoạt. Giờ sinh hoạt lớp không nên chỉ kiểm điểm học sinh hoặc có kiểm điểm thì cũng không nên máy móc. Đôi khi có thể biến giờ sinh hoạt thành những hội thảo nhỏ với những chủ đề phù hợp với học sinh như: chọn nghề cho tương lai, sự lạc quan trong cuộc sống, những mơ ước tuổi trẻ, làm thế nào để sống đẹp mỗi ngày, văn minh trong cách tặng quà,... Có thể thay những lời phê bình gay gắt bằng một câu chuyện nào đó. Chẳng hạn: Trước đây khi chủ nhiệm lớp Hệ công lập tự chủ, có tuần lớp có nhiều cá nhân vi phạm nội quy, nhiều giờ học xếp loại trung bình, yếuGiờ sinh hoạt của tuần đó thay vì kiểm điểm tôi cho các em được phép phát biểu thoải mái. Tôi gợi ý để các em nói ra những Một số giải pháp có hiệu quả trong công tác quản lí và giáo dục học sinh lớp chủ nhiệm ở Trƣờng THPT GV: Nguyễn Văn Phong - 10 - Năm học: 2014 - 2015 dự định trong tương lai về việc chọn ngành nghề, chọn trường học. Nhìn chung các em rất cởi mở và tỏ ra hưng phấn với đề tài này. Sau khi nghe các em nói, tôi mới đặt vấn đề: “Mọi dự định, mọi ước mơ của các em đều đẹp cả, điều quan trọng là cần phải cố gắng thực hiện cho bằng được. Song nếu các em học hành như thế này thì liệu có đạt được mục đích của mình không?”. Như vậy không kiểm điểm mà lại hoá ra kiểm điểm nhưng giờ sinh hoạt rõ ràng đỡ căng thẳng hơn và lại có hiệu quả. k. Chú trọng việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh Kĩ năng sống của con người nói chung đó là sự tự ý thức vai trò trách nhiệm của bản thân mình trong việc ứng xử với mọi người xung quanh và môi trường tự nhiên trong đó con người đang tồn tại. Từ những ngày học đầu tiên ở trường phổ thông, học sinh đã được bồi dưỡng cả hai mặt đức và tài. Sự phát triển của mỗi người nói chung và học sinh nói riêng được hình thành thông qua việc tiếp thu tri thức hằng ngày trong cuộc sống như kĩ năng làm việc hợp tác, kĩ năng giao tiếp, kĩ năng thích nghi, kĩ năng xử lí tình huống, kĩ năng giữ gìn bảo vệ môi trường Những kĩ năng này không chỉ đòi hỏi cho một giai đoạn nào đó mà nó cần thiết cho cả đời người đặc biệt là chuỗi ngày đi học. Khẩu hiệu “Mỗi ngày đến trường là một ngày vui” xuất hiện ở các trường cũng vì lẽ đó. Kĩ năng sống được biểu hiện đa dạng tuỳ từng người, từng sự việc và từng hoàn cảnh cụ thể. Nhưng dù trong trường hợp nào, đối với ai thì kĩ năng sống nhất thiết phải vươn tới chân lý tốt đẹp: nhân ái, vị tha, bản lĩnh tự tin, khiêm tốn, văn minh lịch sự, dám nghĩ dám làm, hoà đồng và tôn trọng người khác. Thực tiễn ngày nay cho thấy đôi khi kiến thức uyên bác, học vị cao lại không làm nên sự thành đạt của con người bằng chính kĩ năng sống của họ. Cuộc sống ngày càng phát triển, đất nước đang hội nhập với thế giới, cơ hội có được vị trí trong xã hội và khẳng định bản thân của người lao động đang rộng mở, nhưng số lượng người thất nghiệp vẫn không ngừng gia tăng. Một trong những nguyên nhân quan trọng là do họ chưa được trang bị những kĩ năng sống cơ bản của một người lao động. Chính vì vậy, kĩ năng sống cần được mỗi người chúng ta rèn luyện ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường. Trong bốn trụ cột của giáo dục được Unesco nêu ra là “học để biết, học để làm việc, học để làm người (để tồn tại), học để cùng chung sống” đã có ba nội dung hàm chứa các yêu cầu kĩ năng sống. Điều này càng khẳng định hơn nữa tầm quan trọng và cần thiết của nhà trường trong việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh. Đành rằng hình thành kĩ năng sống phải qua cả trường học và trường đời nhưng trường học vẫn giữ vị trí nền móng vì hầu hết mọi người đều được đi học và nội dung học ở trường phổ thông gồm nhiều lĩnh vực tự nhiên, xã hội, văn hóa, thể dục thẩm mỹ, cùng nhiều bài học về lối sống tốt đẹp của những bậc tiền nhân mà học sinh cần học tập noi theo. Có thể tiến hành giáo dục kĩ năng sống cho học sinh lớp chủ nhiệm bằng các hình thức như: Một số giải pháp có hiệu quả trong công tác quản lí và giáo dục học sinh lớp chủ nhiệm ở Trƣờng THPT GV: Nguyễn Văn Phong - 11 - Năm học: 2014 - 2015 + Tổ chức các hoạt động tập thể, ngoại khoá để các em được tham gia vào hoạt động thực tiễn của cuộc sống, tạo cơ hội bộc lộ chân thật những suy nghĩ, tình cảm, hành vi trong công việc, chia sẻ những khó khăn và niềm vui cũng như hoàn thiện dần dần các kĩ năng thực hành một cách tự nhiên. Từ đây, tính ích kỷ cá nhân, ngại khó, vụng về, rụt rè sợ sệt sẽ nhường chỗ cho lòng bao dung, sự tự tin, dũng cảm, tháo vát, nhanh nhẹn, khéo léo, tinh tế, hoà đồng và thân thiện. Nội dung hoạt động cũng khá đa dạng như: hội trại, thể thao, văn nghệ, diển đàn học sinh với An toàn giao thôngvà chú ý xác định rõ kĩ năng sống cần đạt được cho học sinh sau mỗi hoạt động. Nên để cho học sinh viết lại, nói lại những điều mà các em cảm thấy thú vị và bổ ích nhất sau mỗi hoạt động. + Một hình thức nữa để giáo dục kĩ năng sống cho học sinh đó là thông qua hoạt động dạy học trên lớp. Trong mỗi tiết dạy, ngoài yêu cầu về kiến thức thì yêu cầu về kĩ năng và thái độ luôn được đặt ra và đó cũng chính là yêu cầu về giáo dục kĩ năng sống. Do vậy, trong các giờ lên lớp tôi đều có sự liên hệ với thực tế cuộc sống của học sinh ở cả hai mặt tích cực và hạn chế. Tuỳ theo bài học mà hình thành những kĩ năng tích hợp cho học sinh như kĩ năng đặt câu hỏi và trả lời, kĩ năng trình bày, kĩ năng phân tích tổng hợp, kĩ năng ra quyết định, kĩ năng xử lý tình huống, kĩ năng tự học, kĩ năng làm việc hợp tác (còn gọi là hợp tác nhóm hay hoạt động nhóm) Trong đó, kĩ năng làm việc hợp tác cần được đặc biệt quan tâm vì đây là kĩ năng sống mang tính thời đại, nó thể hiện cách làm việc theo cơ chế phân công hợp tác, tôn trọng quyền và lợi ích của từng thành viên và cùng nhau phát triển. Qua sự tổ chức hướng dẫn của giáo viên, học sinh được chia thành các nhóm. Mỗi em được phân công đảm trách một công việc của nhóm (nhóm trưởng, thư ký, theo dõi thời gian, động viên phát biểu, trình bày trước lớp). Tất cả thành viên trong nhóm được trình bày suy nghĩ của cá nhân nhưng cũng phải tôn trọng ý kiến người khác và chấp nhận sự thống nhất chung của nhóm. Mỗi nhóm sẽ cùng nhau thảo luận để giải quyết một nội dung khó của bài học mà chỉ với mỗi cá nhân có thể không tìm được lời giải đáp. + Ở tiết sinh hoạt lớp, giáo viên cần tạo điều kiện để các em tự đánh giá nhận xét về bản thân và lớp của mình. Các em có thể trình bày ý kiến về những việc làm tốt và chưa tốt; cùng nhau xây dựng nội quy của lớp; thiết kế, đề xuất các việc làm, hoạt động hằng tuần, hằng tháng và cả năm học. + Xây dựng các quy tắc ứng xử với môi trường như giữ gìn vệ sinh trường lớp, bảo vệ môi trường sống, rèn luyện và bảo vệ sức khoẻ, tiết kiệm điện – nước, phòng chống các TNXH. Bên cạnh đó, cần chú ý xây dựng cảnh quan trường lớp với những hình ảnh mang tính giáo dục và thẩm mỹ, những lời hay ý đẹp như “Bảo vệ môi trường là bảo vệ chính cuộc sống của chúng ta”, “Mỗi lần giao tiếp là mỗi lần bạn thể hiện mình”, “Bạn có thể vấp ngã, điều quan trọng là bạn phải đứng lên”... Cách rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh phải từ dễ đến khó. Chẳng hạn khi học sinh mới vào lớp 10, trong mục cùng góp ý trong giờ sinh hoạt, tôi yêu cầu học sinh “Em hãy nói vài ý kiến của mình về những vi phạm của các bạn trong tuần vừa qua”. Ban đầu, các em còn nói năng lí nhí, mắt không dám nhìn thẳng, gương mặt căng thẳng. Nhưng sau vài Một số giải pháp có hiệu quả trong công tác quản lí và giáo dục học sinh lớp chủ nhiệm ở Trƣờng THPT GV: Nguyễn Văn Phong - 12 - Năm học: 2014 - 2015 lần, các em không còn những cái nhìn ái ngại, trở nên dạn dĩ hơn, cảm thấy tự tin và câu nói chắc gọn, cộng thêm một môi trường giáo dục thân thiện hoà đồng, cho phép các em tiến đến gần và hoà nhập với nhau, sau đó là những điều khác như đóng góp ý kiến cho tập thể, ý tưởng độc đáo cho các hoạt động của lớp phong phú hơn, hiệu quả hơn và đặc biệt kỹ năng làm việc nhóm, các em được trang bị lý thuyết cụ thể, rồi thực hành để hiểu. Với kỹ năng làm việc nhóm, các em được tập làm việc để biết cách hợp tác và chấp nhận lẫn nhau trong mọi hoàn cảnh. Mục đích quan trọng nhất là giúp các em tự tin hơn, tự lập hơn trong cuộc sống, đây là điều rất cần thiết trong cuộc sống của các em sau này. Sau đây tôi xin lấy ví dụ về công tác chuẩn bị và tổ chức một tiết sinh hoạt chủ nhiệm để qua đó quản lí và giáo dục học sinh có hiệu quả hơn. Tiết sinh hoạt chủ nhiệm đóng vai trò rất lớn và hết sức quan trọng đối với công tác quản lí và giáo dục học sinh lớp chủ nhiệm của GVCN Qua một tuần hoạt động của lớp kết quả thi đua thực hiện nội qui, nề nề và học tập của lớp được đánh giá qua tiết sinh hoạt chủ nhiệm. Việc tổ chức một tiết sinh hoạt chủ nhiệm tốt sẽ giúp giáo viên chủ nhiệm nắm bắt đầy đủ tình hình hoạt động của lớp qua một tuần và có cách thức xử lý, giáo dục ý thức rèn luyện và học tập phù hợp cũng như triển khai kế hoạch cho hoạt động của lớp tuần tới. I. CÔNG TÁC CHUẨN BỊ CHO MỘT TIẾT SINH HOẠT CHỦ NHIỆM. 1. Xây dựng biểu điểm thi đua của lớp ( thực hiện vào đầu năm học ) - Giáo viên chủ nhiệm cần xây dựng cho lớp mình một biểu điểm thi đua riêng của lớp. Biểu điểm thi đua của lớp phải căn cứ trên nội quy của nhà trường, các tiêu chí thi đua của Đoàn và tình hình thực tế của lớp mình chủ nhiệm để đưa ra biểu điểm cho phù hợp. Những vi phạm nào học sinh lớp mình thường xuyên vi phạm và để ảnh hưởng tới thi đua của lớp thì cần trừ nhiều điểm và có thể có thêm hình phạt phụ. Ví dụ : Biểu điểm thi đua ( Tổng điểm ban đầu: 100 điểm ) STT NỘI DUNG THI ĐUA ĐIỂM CHUẨN ĐIỂM CỘNG, ĐIỂM TRỪ GHI CHÚ I. VỀ TƢ TƢỞNG - ĐẠO ĐỨC 10 Điểm 1. Không tham gia chào cờ đầu tuần, chào cờ không nghiêm túc. -5đ/ lần Một số giải pháp có hiệu quả trong công tác quản lí và giáo dục học sinh lớp chủ nhiệm ở Trƣờng THPT GV: Nguyễn Văn Phong - 13 - Năm học: 2014 - 2015 2. Không tham gia sinh hoạt Đoàn – Hội. -5đ/ lần 3. Vô lễ với giáo viên - 30đ/ lần Hạ hạnh kiểm II. CHUYÊN CẦN 10 Điểm 4. Vắng học không phép ( kể cả ngoại khóa ) - 5 đ/ lần 5. Vắng học có phép ( kể cả ngoại khóa ), trừ trường hợp nhập viện. - 1đ/ lần 6. Đi học trễ -5 đ/ lần 7. Trốn tiết -15 đ/ lần III. NỀ NẾP – KỶ LUẬT 10 Điểm 8. Ăn quà vặt trong lớp -5 đ/ lần 9. Mang hung khí, văn hóa phẩm đồi trụy, hút thuốc, uống rượu bia. -40 đ/ lần Mời PH, hạnh kiểm yếu 10. Leo trèo trên bàn ghế, ngồi trên lan can, trèo tường rào, trèo cây, tự ý đổi chỗ ngồi. -10 đ/ lần 11. Cưỡi xe, đá bóng trong sân trường, để xe không đúng nơi qui định. - 5 đ/ lần 12. Mang điện thoại di động đến trường.( tạm giữ điện thoại ) -20đ/ lần Mời PH IV. HỌC TẬP 10 Điểm 13. Không thuộc bài, không làm bài, soạn bài ở nhà, không chuẩn bị bài. -5 đ / lần Một số giải pháp có hiệu quả trong công tác quản lí và giáo dục học sinh lớp chủ nhiệm ở Trƣờng THPT GV: Nguyễn Văn Phong - 14 - Năm học: 2014 - 2015 14. Không ghi bài học mới, làm việc riêng trong giờ học, không nghiêm túc, không có sách vở và dụng cụ học tập. - 5 đ/ lần 15. Xem tài liệu, gian lận trong kiểm tra. - 30 đ/ lần Mời PH, hạnh kiểm yếu 16. Đạt điểm tốt, phát biểu xây dựng bài có chất lượng. +10 đ/ lần V. ĐỒNG PHỤC 10 Điểm 17. Mặc quần áo không đúng qui định ( kể cả học thêm và hoạt độn ngoại khóa ) - 5đ/ lần 18. Mang giầy dép không đúng qui định, không cái quai hậu. - 5đ/ lần 19. Để tóc không đúng qui định, nhuộm tóc, chải tóc không đúng qui định và sơn móng tay, móc chân hoặc trang điểm. - 5đ/ lần VI. BẢNG TÊN – HUY HIỆU 10 Điểm 20. Đeo bảng tên – đeo huy hiệu không đúng qui định. - 5đ/ lần 21. Không đeo huy hiệu, không đeo bảng tên - 5đ/ lần VII. VỆ SINH 10 Điểm 22. Vứt rác trong, xung quanh phòng học, hành lang. - 5 đ/ lần 23. Không dọn vệ sinh, vệ sinh bẩn. - 5 đ/ lần 24. Không xóa bảng khi chuyển tiết. - 5 đ/ lần Một số giải pháp có hiệu quả trong công tác quản lí và giáo dục học sinh lớp chủ nhiệm ở Trƣờng THPT GV: Nguyễn Văn Phong - 15 - Năm học: 2014 - 2015 25. Đổ rác không đúng vị trí qui định - 10 đ/ lần VIII. SINH HOẠT 15 PHÖT ĐẦU GIỜ VÀ CHUYỂN TIẾT 10 Điểm 26. Không sinh hoạt 15 phút đầu giờ, sinh hoạt không nghiêm túc. - 5 đ/ lần 27. Ra ngoài lớp trong 5 phút chuyển tiết không có lí do chính đáng. - 5 đ/ lần IX. LAO ĐỘNG VÀ HOẠT ĐỘNG PHONG TRÀO 10 Điểm 28. Không tham gia lao động - 10đ/ lần Đi lao động bù. 29. Không mang dụng cụ lao động, lao động không nghiêm túc. - 5 đ/ lần 30. Không tham gia vào các hoạt động phong trào, tham gia không có hiệu quả. - 5 đ/ lần 31. Tham gia các hoạt động phong trào đạt kết quả cao ( có giải ) +20 đ/ lần 32. Hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao +10 đ/ lần X. BẢO QUẢN TÀI SẢN NHÀ TRƢỜNG 10 Điểm 33. Viết, vẽ, khắc trên bàn ghế; viết, vẽ hoặc làm bẩn tường. - 10đ/ lần Quét vôi lại 34. Làm hư hỏng bàn ghế, làm bể cửa kính, phá hỏng dụng cụ học tập và thiết bị điện. - 15đ/ lần Bồi thường TC 100 Điểm Một số giải pháp có hiệu quả trong công tác quản lí và giáo dục học sinh lớp chủ nhiệm ở Trƣờng THPT GV: Nguyễn Văn Phong - 16 - Năm học: 2014 - 2015 2. Cách đánh giá xếp loại hạnh kiểm: a. Cách xếp loại hạnh kiểm hàng tuần: - Mỗi học sinh có tổng số điểm là 100 điểm, học sinh vi phạm lỗi nào thì theo biểu điểm thi đua của lớp để trừ điểm. Sau khi tính các điểm cộng và điểm trừ của mỗi học sinh số điểm còn lại là căn cứ để xếp loại tuần theo các mức Tốt, Khá,TB, Yếu * Xếp loại Tốt : Học sinh có tổng số điểm còn lại từ 80 điểm trở lên * Xếp loaị Khá : Học sinh có tổng số điểm còn lại từ 65 -> 79 điểm * Xếp loại Trung bình : Học sinh có tổng số điểm còn lại từ 50-> 64 điểm * Xếp loại Yếu: Học sinh có tổng số điểm còn lại dưới 49 điểm. Ví dụ : XẾP LOẠI HẠNH KIỂM TUẦN STT HỌ VÀ TÊN TỔNG ĐIỂM VÀ ĐIỂM CỘNG ĐIỂM TRỪ ĐIỂM CÕN LẠI XẾP LOẠI 1 Nguyễn Văn A 120 80 40 YẾU 2 Nguyễn Văn B 100 20 80 TỐT 3 Nguyễn Thị C 110 40 70 KHÁ 4 Nguyễn Thị D 100 45 55 TRUNG BÌNH Như vậy từ những lỗi vi phạm của học sinh và điểm cộng của từng học sinh trong tổ số điểm còn lại đối chiếu với mức xếp loại thi đua để xếp loại thi đua hàng tuần cho học sinh. - Sau khi Lớp trưởng điều hành các tổ xếp loại hạnh kiểm tuần của các tổ và xét thi đua giữa các tổ trong tuần, lớp trưởng mời GVCN lên nhận xét, đánh giá hoạt động của lớp tuần qua. - GVCN căn cứ trên kết quả xếp hạnh kiểm tuần của mỗi học sinh cũng những lỗi vi phạm của học sinh, kết quả thi đua của lớp trong tuần để nhận xét, đánh giá và xử lý học sinh vi phạm trong tuần tuy theo mức độ vi phạm của học sinh. Cần động viên kịp thời những học sinh có sự tiến bộ, vươn lên trong rèn luyện và học tập cũng như trong mọi hoạt động của lớp. Một số giải pháp có hiệu quả trong công tác quản lí và giáo dục học sinh lớp chủ nhiệm ở Trƣờng THPT GV: Nguyễn Văn Phong - 17 - Năm học: 2014 - 2015 - Sau khi nhận xét, đánh giá, xử lý học sinh vi phạm, GVCN triển khai kế hoạch tuần tới của trường, của Đoàn TN cho học sinh và biện pháp để thực hiện kế hoạch trong tuần sau. - Nếu thời gian của tiết sinh hoạt còn, GVCN có thể tổ chức sinh hoạt văn nghệ hoặc kể cho học sinh những câu chuyện hay. GVCN cũng có thể có cách tìm ra các hình thức khác như tổ chức một trò chơi cho cả lớp. b. Cách xếp loại hạnh kiểm hàng tháng: - Căn cứ kết quả xếp loại hạnh kiểm của học sinh qua các tuần của tháng để GVCN xếp loại hạnh kiểm học sinh của tháng đó. - Khi xếp loại hạnh kiểm học sinh theo tháng, cần đánh giá theo sự tiến bộ của học sinh qua các tuần để xếp loại. Cần động viên, khuyến khích các em học sinh có sự cố gắng, tiến bộ để các em có sự vươn lên, đồng thời cũng để các học sinh khác trong lớp cố gắng hơn. Xếp loại hạnh kiểm tháng không phải là lấy tổng số điểm còn lại của các tuần đem chia trung bình và lấy số điểm trung bình đó để xếp loại tháng đó vì như vây sẽ không thấy được sự tiến bộ đi lên hay theo chiều hướng đi xuống của học sinh. Ví dụ : XẾP LOẠI HẠNH KIỂM THÁNG STT HỌ VÀ TÊN TUẦN 1 TUẦN 2 TUẦN 3 TUẦN 4 THÁNG 10 1 Nguyễn Văn A YẾU (40đ) YẾU (42đ) TRUNG BÌNH (50đ) TRUNG BÌNH (55đ) TRUNG BÌNH 2 Nguyễn Văn B TỐT (80đ) TỐT (81đ) KHÁ (78đ) TỐT (82đ) TỐT 3 Nguyễn Thị C KHÁ (70đ) TRUNG BÌNH (60đ) TRUNG BÌNH (60đ ) TRUNG BÌNH (65đ) TRUNG BÌNH 4 Nguyễn Thị D TRUNG BÌNH (55đ) TRUNG BÌNH (60đ) KHÁ (75đ) KHÁ (78đ) KHÁ - Như bảng xếp hạnh kiểm tháng 10 ta thấy học sinh A, B, D, đều có sự tiến bộ, sự cố gắng trong các tuần sau vì vậy GVCN cần xếp hạnh kiểm tháng theo sự tiến bộ của các em để động viên kịp thời và để các em cố gắng hơn. - Học sinh C ngày càng đi xuống, GVCN xếp hạnh kiểm theo chiều hướng đi xuống để kịp thời nhắc nhở và có biện pháp để giáo dục. Một số giải pháp có hiệu quả trong công tác quản lí và giáo dục học sinh lớp chủ nhiệm ở Trƣờng THPT GV: Nguyễn Văn Phong - 18 - Năm học: 2014 - 2015 - Nếu xếp loại theo cách cộng điểm các tuần và chia trung bình thì học sinh A vẫn xếp loại YẾU cả tháng mặc dù em đã cố gắng trong các tuần sau ( như vây sẽ bỏ qua sự tiến bộ, cố gắng theo chiều hướng tích cực của em ) c. Cách xếp loại hạnh kiểm từng học kì: - Cũng như xếp loại hạnh kiểm tháng, căn cứ trên kết quả xếp loại hạnh kiểm hàng tháng để xếp loại hạnh kiểm mỗi học kì . Khi xếp hạnh kiểm từng học kì, GVCN cũng cần đánh giá theo sự tiến bộ, cố gắng của học sinh để xếp hạnh kiểm trong học kì đó, đồng thời GVCN cũng cần căn cứ kết quả xếp loại học lực của học sinh trong học kì đó để xếp hạnh kiểm. Ví dụ : XẾP LOẠI HẠNH KIỂM HỌC KÌ I STT Họ và tên Tháng 8 Tháng 9 Tháng 10 Tháng 11 Tháng 12 Học Kì I 1 Nguyễn Văn A YẾU YẾU KHÁ KHÁ KHÁ KHÁ 2 Nguyễn Văn B TỐT TỐT KHÁ TỐT TỐT TỐT 3 Nguyễn Thị C KHÁ TRUNG BÌNH TRUNG BÌNH TRUNG BÌNH TRUNG BÌNH TRUNG BÌNH 4 Nguyễn Thị D TRUNG BÌNH TRUNG BÌNH KHÁ KHÁ KHÁ KHÁ d. Cách xếp loại hạnh kiểm cả năm: - GVCN căn cứ trên kết quả xếp loại hạnh kiểm của học kì I và học kì II và học lực của học sinh để xếp loại hạnh kiểm cả năm học. Khi xếp hạnh kiểm cả năm GVCN cũng cần đánh giá theo sự tiến bộ, cố gắng của học sinh để xếp hạnh kiểm. Ví dụ : XẾP LOẠI HẠNH KIỄM CẢ NĂM STT HỌ VÀ TÊN HỌC KÌ I HỌC KÌ II CẢ NĂM 1 Nguyễn Văn A KHÁ TỐT TỐT 2 Nguyễn Văn B TỐT KHÁ KHÁ Một số giải pháp có hiệu quả trong công tác quản lí và giáo dục học sinh lớp chủ nhiệm ở Trƣờng THPT GV: Nguyễn Văn Phong - 19 - Năm học: 2014 - 2015 3 Nguyễn Thị C TRUNG BÌNH TRUNG BÌNH TRUNG BÌNH 4 Nguyễn Thị D KHÁ KHÁ KHÁ Trên đây là phần hướng dẫn cách đánh giá xếp loai hạnh kiểm học sinh để quí thầy, cô giáo chủ nhiệm tham khảo để có biện pháp quản lí và giáo dục học sinh lớp chủ nhiệm. Đồng thời đây là một biện pháp để nâng cao tính tự quản của cán sự lớp. II. TỔ CHỨC TIẾT SINH HOẠT CHỦ NHIỆM. 1. Chuẩn bi cho một tiết sinh hoạt chủ nhiệm. - Giáo viên chủ nhiêm cần hướng dẫn cho ban cán sự lớp và phân công theo dõi chéo giữa các tổ để tạo sự công bằng trong thi đua. Ban cán sự lớp được phân công theo dõi phải có sổ ghi chép cụ thể, chi tiết các lỗi vi phạm của các học sinh trong lớp vi phạm để cuối tuần xếp loại thi đua và để giáo viên chủ nhiệm xử lý, giáo dục học sinh Ví dụ: Tổ 1 theo dõi tổ 2 , Tổ 2 theo dõi tổ 3, Tổ 3 theo dõi tổ 4, tổ 4 theo dõi tổ 1. - GVCN cần tập cho lớp trưởng khả năng tổ chức lớp và điều hành lớp cũng như theo dõi thi đua giữa các tổ. - Trước mỗi tiết sinh hoạt lớp, GVCN cần nắm kết quả xếp loại thi đua tuần của lớp thông qua ban nề nếp của trường để biết tình hình hoạt động của lớp trong tuần. - Nếu trong lớp có xảy ra những vi phạm lớn hoặc trường hợp bất thường của học sinh trong lớp cần nhắc nhở lớp trưởng báo cáo GVCN kịp thời để có biện pháp và hướng xử lý kịp thời. - Trước tiết sinh hoạt, GVCN cần bám sát kế hoạch hoạt động tuần sau của nhà trường, của Đoàn Thanh Niên để triển khai cho học sinh lớp mình đầy đủ, chính xác và kịp thời. 2. Các bƣớc tiến hành: - Bước 1: GVCN ổn định lớp đầu tiết sinh hoạt, GVCN mời lớp trưởng lên điều hành lớp sinh hoạt, GVCN chỉ đóng vai trò người ngồi dự. - Bước 2: Lớp trưởng sẽ lần lượt mời tổ trưởng các tổ báo cáo tình hình tổ mình theo dõi, nêu cụ thể chi tiết những lỗi vi phạm của các thành viên tổ mình theo dõi và xếp loại thi đua tuần của từng cá nhân, tổ. - Bước 3: Các lớp phó báo cáo tình hình về lĩnh vực mình phụ trách của lớp trong tuần. - Bước 4: Lớp trưởng sẽ bổ sung, nhận xét chung về lớp tuần qua để GVCN biết tình hình lớp. - Bước 5: Học sinh tham gia phát biểu ý kiến ( nếu có ) Một số giải pháp có hiệu quả trong công tác quản lí và giáo dục học sinh lớp chủ nhiệm ở Trƣờng THPT GV: Nguyễn Văn Phong - 20 - Năm học: 2014 - 2015 - Bước 6: GVCN đánh giá, nhận xét tình hình học tập và thực hiện nội qui nề nếp của lớp trong tuần. Nêu những ưu – nhược điểm của các cá nhân, tập thể đồng thời phê bình những học sinh chưa có ý thức trong học tập, rèn luyện và tuyên dương những học sinh có thành tích học tập, thực hiện nội qui tốt. - Bước 7: GVCN phổ biến nhiệm vụ và định hướng công việc của tuần tới * GVCN cử 1 thư ký ghi chép lại toàn bộ kết quả xếp loại hạnh kiểm của các tổ và công bố hàng tuần, hàng tháng, học kì và cả năm cho HS biết. Trên đây là phần hướng dẫn cách thức tổ chức một tiết sinh hoạt chủ nhiệm để quí thầy, cô giáo chủ nhiệm tham khảo để có biện pháp quản lí và giáo dục học sinh lớp chủ nhiệm. Đồng thời đây là một biện pháp để nâng cao tính tự quản của cán sự lớp. 1.2. Những điểm mới, điểm sáng tạo của giải pháp: Một trong những điểm mới của đề tài là sử dụng phương pháp phù hợp với lứa tuổi THPT, đảm bảo tính tự giác, chủ động, tính tự quản của HS trong học tập, rèn luyện cũng như trong tiết sinh hoạt chủ nhiệm, tạo nên sự kích thích, hứng thú của các em trong quá trình học tập. Điểm mới quan trọng là việc tổ chức, sắp xếp khoa học trong suốt quá trình làm công tác chủ nhiệm lớp của GVCN. Cụ thể là: xây dựng kế hoạch chủ nhiệm từ đầu năm học, xây dựng đội ngủ cán bộ lớp, xây dựng biểu điểm thi đua, biện pháp quản lí, giáo dục học sinh vi phạm có hiệu quả, xếp loại hạnh kiểm học sinh chính xác và đúng qui chế. 2. Khả năng áp dụng: 2.1. Kết quả thực nghiệm: Qua quá trình áp dụng một số giải pháp nêu trên, công tác chủ nhiệm trong nhiều năm luôn đạt hiệu quả cao; chất lượng hai mặt giáo dục của lớp chủ nhiệm ngày càng tiến bộ, cụ thể : * Năm học 2010-2011: Không sử dụng giải pháp mới CHẤT LƢỢNG HAI MẶT GIÁO DỤC THỐNG KÊ HAI MẶT GIÁO DỤC HỌC LỰC Giỏi Khá Trung bình Yếu Kém Từ TB trở lên SL % SL % SL % SL % SL % SL % Sĩ số đầu 0 0.0 9 22.0 23 56.1 8 19.5 1 2.4 32 78.1 Một số giải pháp có hiệu quả trong công tác quản lí và giáo dục học sinh lớp chủ nhiệm ở Trƣờng THPT GV: Nguyễn Văn Phong - 21 - Năm học: 2014 - 2015 năm: 45 Sĩ số cuối năm: 41 Bỏ học: 4 ( 8.89 % ) HẠNH KIỂM Tốt Khá Trung bình Yếu Từ TB trở lên SL % SL % SL % SL % SL % 11 26.8 17 41.5 13 31.7 0 0.0 41 100.0 * Năm học 2013-2014: Sử dụng giải pháp mới CHẤT LƢỢNG HAI MẶT GIÁO DỤC THỐNG KÊ HAI MẶT GIÁO DỤC HỌC LỰC Giỏi Khá Trung bình Yếu Kém Từ TB trở lên SL % SL % SL % SL % SL % SL % Sĩ số đầu năm: 43 Sĩ số cuối năm: 43 Bỏ học: 0 ( 0.0 % ) 0 0.0 16 37.2 26 60.5 1 2.3 0 0.0 42 97.7 HẠNH KIỂM Tốt Khá Trung bình Yếu Từ TB trở lên SL % SL % SL % SL % SL % 18 41.9 19 44.1 6 14.0 0 0.0 43 100.0 * So sánh kết quả hai mặt giáo dục của 2 năm học nói trên, ta thấy khi sử dụng giải pháp mới học sinh có nhiều tiến bộ trong học tập và rèn luyện đạo đức. Cụ thể: + Tỉ lệ học sinh xếp loại hạnh kiểm Tốt tăng 15.1 %, Khá tăng 2.6 %; không có học sinh xếp loại hạnh kiểm Yếu + Tỉ lệ học sinh xếp loại học lực Khá tăng 14.2 %, Trung bình tăng 3.4 %, tỉ lệ học sinh xếp loại học lực Yếu, Kém giảm 18.6 %. + Không có học sinh bỏ học giữa chừng. Một số giải pháp có hiệu quả trong công tác quản lí và giáo dục học sinh lớp chủ nhiệm ở Trƣờng THPT GV: Nguyễn Văn Phong - 22 - Năm học: 2014 - 2015 2.2. Khả năng thay thế giải pháp hiện có: Với một số giải pháp thực nghiệm mang lại nhiều kết quả đáng phấn khởi như trên, đề tài này đủ sức thuyết phục trong việc thay thế các giải pháp hiện có. 2.3. Khả năng áp dụng: Một số giải pháp mà đề tài đã nêu là rất cụ thể, phù hợp với thực tiễn trong công tác chủ nhiệm lớp nên rất dễ vận dụng. 3. Lợi ích kinh tế - xã hội: Lợi ích rõ ràng nhất của đề tài là kích thích sự hứng thú và nâng cao chất lượng quản lí và giáo dục học sinh lớp chủ nhiệm đồng thời góp phần nâng cao chất lượng tiết sinh hoạt của giáo viên trong công tác chủ nhiệm lớp. Từ những lợi ích cụ thể đó, chất lượng tiết sinh hoạt chủ nhiệm đã có những tác động xã hội tích cực. Học sinh học tập hứng thú, tiết sinh hoạt lớp thoải mái có hiệu quả, học sinh yêu mến trường lớp, hăng hái trong học tập và tích cực trong các hoạt động phong trào; phụ huynh qua đó cũng yên tâm hơn về chất lượng giáo dục hai mặt của nhà trường.. Đối với các GVCN, đề tài này góp phần định hướng cho công tác chủ nhiệm, tiết kiệm được thời gian tìm tòi, việc đầu tư cho công tác chủ nhiệm và tiết sinh hoạt chủ nhiệm vì thế cũng được tốt hơn. Đó chính là những lợi ích thiết thực về kinh tế - xã hội. C. KẾT LUẬN 1. Những điều kiện, kinh nghiệm áp dụng, sử dụng giải pháp: Nhìn chung biện pháp để làm tốt công tác chủ nhiệm thì nhiều, tuỳ theo đặc điểm tình hình của mỗi lớp của mỗi trường, giáo viên chủ nhiệm có thể tìm cho mình những biện pháp, giải pháp thích hợp, không nên áp dụng rập khuôn, máy móc bất kỳ một phương pháp tiên tiến nào bởi lẽ sản phẩm trong giáo dục chính là con người. Tuy nhiên điều cơ bản nhất là giáo viên chủ nghiệm phải tạo được uy tín với học sinh và đồng nghiệp về năng lực chuyên môn và tư cách đạo đức, tác phong công việc. Chỉ có thể trở thành GVCN tốt khi thực sự là một tấm gương mẫu mực trong cuộc sống, giải quyết tốt các mối quan hệ không chỉ đối với học sinh lớp chủ nhiệm mà còn với học sinh toàn trường, gia đình, đồng nghiệp, với mọi người ở nơi cư trú. Có thể thấy mọi cử chỉ, cách ăn mặc, nói năng, đi đứng, thái độ biểu hiện của GVCN đối với mọi hiện tượng xã hội lúc có mặt học sinh hay không có mặt học sinh đều có ảnh hưởng đến nhân cách học sinh lớp chủ nhiệm. Một số giải pháp có hiệu quả trong công tác quản lí và giáo dục học sinh lớp chủ nhiệm ở Trƣờng THPT GV: Nguyễn Văn Phong - 23 - Năm học: 2014 - 2015 2. Những triển vọng trong việc vận dụng và phát triển giải pháp: - Nhà giáo dục Nga K.D Usinski từng nói: “Muốn giáo dục con người về mọi mặt thì phải hiểu con người về mọi mặt”. Để làm tốt công tác chủ nhiệm lớp, giáo viên chủ nhiệm phải nắm vững tâm sinh lí, nhu cầu, nguyện vọng, ước mong, khả năng trình độ của học sinh, nắm vững hoàn cảnh sống, những tác động của gia đình, mối quan hệ xã hội, bạn bè của học sinh - Chúng ta đều biết công tác chủ nhiệm lớp rất quan trọng trong sự nghiệp giáo dục nói chung và trong trường THPT nói riêng, vì thế nếu không có phương pháp, giải pháp phù hợp trong công tác chủ nhiệm sẽ tác động xấu đến việc hình thành nhân cách, lối sống của học sinh, ảnh hưởng đến kết quả rèn luyện về đạo đức và học tập của học sinh. Mặc khác công tác chủ nhiệm tốt, có hiệu quả không chỉ đạt các tiêu chí trên mà còn góp phần nâng cao chất lượng giáo dục hai mặt của lớp chủ nhiệm, của trường và sự nghiệp giáo dục của đất nước. 3. Đề xuất – kiến nghị: Để thực hiện tốt đề tài này, tôi xin có vài kiến nghị như sau: - Đối với GVCN: Để làm tốt công tác chủ nhiệm, GVCN trước hết phải đề ra kế hoạch tự hoàn thiện bản thân về mọi mặt: + Bồi đắp lòng yêu nghề, tận tuỵ với công việc. + Không ngừng nâng cao trình độ học vấn, văn hoá chung, trình độ chuyên môn, rèn luyện đạo đức tác phong. + Thường xuyên trao đổi kinh nghiệm lí luận sư phạm, mẫu mực trong giao tiếp xã hội, đồng nghiệp, thầy trò, thực sự là Tấm gương sáng cho học sinh noi theo. + Giáo viên chủ nhiệm phải làm tốt công tác chủ nhiệm mà nhà trường phân công, thường xuyên thay đổi các hình thức tổ chức sinh hoạt lớp * Biện pháp cần, nhưng cái cần hơn cả vẫn là tấm lòng, là sự nhiệt tình, trách nhiệm và tình thương yêu học trò. Nếu chúng ta làm việc với cái tâm của người thầy, công tác chủ nhiệm chắc chắn sẽ thu được nhiều thành công. * Công tác chủ nhiệm nhiều vất vả, khó khăn nhưng cũng nhiều niềm vui, ai yêu nghề cũng sẽ thành công trong công tác chủ nhiệm. - Đối với nhà trường: + Cần tổ chức tốt các buổi chào cờ đầu tuần. Theo đó mục tiêu buổi chào cờ không chỉ là đánh giá xếp loại nền nếp, học tập, các hoạt động giáo dục trong tuần qua theo dõi của cờ đỏ, ban nề nếp., triển khai kế hoạch tuần tới của Ban giám hiệu nhà trường mà cần Một số giải pháp có hiệu quả trong công tác quản lí và giáo dục học sinh lớp chủ nhiệm ở Trƣờng THPT GV: Nguyễn Văn Phong - 24 - Năm học: 2014 - 2015 thay đổi hình thức buổi lễ chào cờ một cách sáng tạo, rèn luyện các kỹ năng cho học sinh. Chẳng hạn như thông qua tiết chào cờ các lớp luân phiên nhau thực hiện các tiết mục văn nghê, hát các bài hát ca ngợi về thầy cô giáo, quê hương , đất nước, các bài viết về học tập,. Từ đó rút ra bài học kinh nghiệm cho toàn thể học sinh. + Xây dựng trường, lớp an toàn - xanh - sạch - đẹp. Trong đó cần chú trọng tạo môi trường tự nhiên gần gũi với cuộc sống như: trồng và chăm sóc cây xanh xung quanh trường, dọn dẹp vệ sinh xung quanh trường,.qua đó giáo dục ý thức bảo vệ môi trường ở các em. + Tổ chức các buổi sinh hoạt ngoại khóa để học sinh rèn luyện kỹ năng sống. - Đối với các cấp quản lí giáo dục: Cần quan tâm hơn nữa đối với chế độ cho GVCN, đây là nguồn cổ vũ, động viên góp phần có hiệu quả trong công tác chủ nhiệm nói riêng mà còn nâng cao chất lượng giáo dục hai mặt trong nhà trường THPT nói chung. Có như vậy mới thực hiện tốt mục tiêu giáo dục toàn diện trong giai đoạn mới hiện nay. Trong quá trình viết sáng kiến kinh nghiệm không sao tránh được những thiếu sót, rất mong sự đóng góp chân thành của quí thầy cô giáo và đồng nghiệp. Hoài nhơn, ngày 05 tháng 12 năm 2014 Ngƣời viết Nguyễn Văn Phong Một số giải pháp có hiệu quả trong công tác quản lí và giáo dục học sinh lớp chủ nhiệm ở Trƣờng THPT GV: Nguyễn Văn Phong - 25 - Năm học: 2014 - 2015 ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Một số giải pháp có hiệu quả trong công tác quản lí và giáo dục học sinh lớp chủ nhiệm ở Trƣờng THPT GV: Nguyễn Văn Phong - 26 - Năm học: 2014 - 2015 MỤC LỤC Trang Phần A: MỞ ĐẦU 1 I. ĐẶT VẤN ĐỀ 1 1. Thực trạng của vấn đề đòi hỏi phải có giải pháp mới 1 2. Ý nghĩa và tác dụng của giải pháp mới 2 3. Phạm vi nghiên cứu của đề tài 2 II. PHƢƠNG PHÁP TIẾN HÀNH 2 1. Cơ sở lí luận và thực tiễn 2 2. Các biện pháp tiến hành, thời gian tạo ra giải pháp 4 Phần B: NỘI DUNG 5 I. MỤC TIÊU 5 II. MÔ TẢ GIẢI PHÁP CỦA ĐỀ TÀI 5 1. Thuyết minh tính mới 5 1.1. Nội dung các giải pháp 5 1.2. Những điểm mới, điểm sáng tạo của giải pháp 20 2. Khả năng áp dụng 20 2.1. Kết quả thực nghiệm 20 2.2. Khả năng thay thế giải pháp hiện có 22 2.3. Khả năng áp dụng 22 3. Lợi ích kinh tế - xã hội 22 Phần C: KẾT LUẬN 22 1. Những điều kiện, kinh nghiệm áp dụng, sử dụng giải pháp 22 2. Những triển vọng trong việc vận dụng và phát triển giải pháp 23 3. Đề xuất, kiến nghị 23 * Tài liệu tham khảo Một số giải pháp có hiệu quả trong công tác quản lí và giáo dục học sinh lớp chủ nhiệm ở Trƣờng THPT GV: Nguyễn Văn Phong - 27 - Năm học: 2014 - 2015 TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Công tác giáo viên chủ nhiệm lớp ở trường THPT, Nxb GDVN – Tác giả: Hà Nhất Thắng – 2009 2. Giao tiếp ứng xử tâm lí tuổi học đường, Nxb Thanh Niên - Tác giả: Nguyễn Công Khánh – 2007 3. Bộ GD-ĐT ( 2006 ), HĐNGLL 10, sách giáo viên, Nxb GD- Hà Nội. 4. Bộ GD-ĐT ( 2007 ), HĐNGLL 11, sách giáo viên, Nxb GD- Hà Nội. 5. Bộ GD-ĐT ( 2008 ), HĐNGLL 12, sách giáo viên, Nxb GD- Hà Nội. 6. Bộ GD-ĐT ( tài liệu bồi dưỡng thường xuyên theo các cấp học, theo thông tư 30/2011, giáo dục kỹ năng sống cho học sinh THPT. 7. Bộ GD-ĐT ( 2010 ) giáo dục kỹ năng sống trong HĐNGLL ở trường THPT, tài liệu dành cho giáo viên, Nxb GD- Việt Nam.