Quản lý hành chính nhà nước - Chương 1: Quản trị chiến lược

Quản trị chiến lược trong khu vực công Ths.Lê Hồng Hạnh Quản trị chiến lược trong khu vực công Ths.Lê Hồng Hạnh 1.MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN Chiến lược Một số khái niệm liên quan tới chiến lược: Sứ mệnh Tầm nhìn Mục tiêu Quản trị chiến lược Quản trị chiến lược trong khu vực công Ths.Lê Hồng Hạnh Bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp cổ “Strategos”, có nguồn gốc từ quân sự, nghĩa là vai trò của vị tướng trong quân đội. Đến thời Alexander Đại đế, chiến lược chỉ kỹ năng chỉ đạo để khai thác các lực lượng, đè bẹp đối phương và tạo dựng hệ thống thống trị toàn cầu. Từ điển Larous: chiến lược là nghệ thuật chỉ huy các phương tiện để giành chiến thắng. 1.1.Chiến lược 1.1.1. Nguồn gốc của chiến lược Quản trị chiến lược trong khu vực công Ths.Lê Hồng Hạnh Thế kỉ XX, ứng dụng vào lĩnh vực kinh doanh. Trả lời câu hỏi: Tại sao doanh nghiệp A thì thành công còn doanh nghiệp B thì thất bại? Do việc lựa chọn và thực hiện chiến lược quyết định Chiến lược = chiến lược kinh doanh Quản trị chiến lược trong khu vực công Ths.Lê Hồng Hạnh Chandler-người đầu tiên khởi xướng lý thuyết về quản trị chiến lược: Chiến lược là quá trình: xác định mục tiêu, mục đích cơ bản dài hạn của doanh nghiệp áp dụng một chuỗi các hành động phân bổ các nguồn lực cần thiết để thực hiện mục tiêu (1962) Quản trị chiến lược trong khu vực công Ths.Lê Hồng Hạnh Đến 1980, hình thành môn học Quản trị chiến lược trong các trường đại học, Quinn đã đưa ra định nghĩa: Chiến lược là mô thức hay kế hoạch tích hợp các mục tiêu chính yếu, các chính sách và chuỗi hành động vào một tổng thể được cố kết một cách chặt chẽ Quản trị chiến lược trong khu vực công Ths.Lê Hồng Hạnh Mintzberg đưa ra khái niệm chiến lược với 5P: Plan (kế hoạch): chuỗi các hành động đã dự định một cách nhất quán Partern (mô thức): sự kiên định về hành vi theo thời gian Position (vị trí): phù hợp giữa tổ chức và môi trường của nó Perspective (quan niệm): cách thức để nhận thức sâu sắc về thế giới Ploy (thủ thuật): cách thức cụ thể để đánh lừa đối thủ Quản trị chiến lược trong khu vực công Ths.Lê Hồng Hạnh 1.1.2. CHIẾN LƯỢC LÀ… những gì mà một tổ chức phải làm dựa trên những điểm mạnh và yếu của mình trong bối cảnh có những cơ hội và cả những mối đe dọa. (Kenneth Andrews) Yếu tố cần quan tâm trong chiến lược? Điểm mạnh Điểm yếu Cơ hội Thách thức Quản trị chiến lược trong khu vực công Ths.Lê Hồng Hạnh CHIẾN LƯỢC CÒN LÀ… kế hoạch dài hạn, định hướng cho các hoạt động của 1 tổ chức, cơ quan, bao gồm các mục tiêu và cách thức đi đến những mục tiêu đó trong bối cảnh xã hội đang thay đổi. Cấu trúc của chiến lược? Mục tiêu Cách thức đi đến mục tiêu = giải pháp Quản trị chiến lược trong khu vực công Ths.Lê Hồng Hạnh 1.1.3. ĐẶC TRƯNG CỦA CHIẾN LƯỢC Trên cơ sở khái niệm chiến lược, thử tìm ra một vài đặc trưng của chiến lược? Quản trị chiến lược trong khu vực công Ths.Lê Hồng Hạnh 1.1.3. ĐẶC TRƯNG CỦA CHIẾN LƯỢC Là sản phẩm của quá trình hoạch định hợp lý Quản trị chiến lược trong khu vực công Ths.Lê Hồng Hạnh Chủ thể xây dựng chiến lược? Người đứng đầu cơ quan, tổ chức, chủ doanh nghiệp, ban giám đốc công ty, hội đồng quản trị doanh nghiệp… Quản trị chiến lược trong khu vực công Ths.Lê Hồng Hạnh Chủ thể thực hiện chiến lược? Tất cả các thành viên của tổ chức Quản trị chiến lược trong khu vực công Ths.Lê Hồng Hạnh Xác định những mục tiêu cơ bản mà tổ chức cần đạt được Luôn gắn với thời gian thực hiện Xác định việc sử dụng những nguồn lực hiện có của tổ chức để thực hiện mục tiêu đã định Xác định con đường để có thể đạt được mục tiêu đã đề ra bằng cách sử dụng nguồn lực có hiệu quả. Chiến lược được xây dựng trên cơ sở tiềm lực của tổ chức nhằm thích ứng với sự thay đổi. Là một quá trình liên tục từ xây dựng chiến lược đến tổ chức thực hiện và đánh giá chiến lược Quản trị chiến lược trong khu vực công Ths.Lê Hồng Hạnh 1.1.4. Phân biệt sứ mệnh, tầm nhìn, mục tiêu Quản trị chiến lược trong khu vực công Ths.Lê Hồng Hạnh TẦM NHÌN (Vission) Thể hiện mong muốn, khát vọng mang tính khái quát của một tổ chức “Tấm bản đồ chỉ đường” thể hiện đích đến trong tương lai của tổ chức Những mục đích chính mà tổ chức muốn đạt được trong thời gian dài hạn Quản trị chiến lược trong khu vực công Ths.Lê Hồng Hạnh SỨ MỆNH (Mission) Là một tuyên bố của tổ chức, thể hiện triết lý hoạt động, mục đích ra đời và tồn tại của tổ chức Cho biết chức năng, nhiệm vụ chính của tổ chức Trả lời câu hỏi tại sao tổ chức tồn tại? Để phân biệt các tổ chức với nhau Quản trị chiến lược trong khu vực công Ths.Lê Hồng Hạnh MỤC TIÊU (Objective) Là những thành quả xác định mà tổ chức muốn đạt được khi theo đuổi sứ mệnh (chức năng, nhiệm vụ) của mình. Là phương tiện để đạt được sứ mệnh Là cơ sở để phân bổ nguồn lực Quản trị chiến lược trong khu vực công Ths.Lê Hồng Hạnh 1.2.QUẢN TRỊ CHIẾN LƯỢC Quản trị chiến lược trong khu vực công Ths.Lê Hồng Hạnh 1.2.1. KHÁI NIỆM Trong kinh doanh: Quản trị chiến lược là tập hợp các quyết định và hành động quản trị quyết định sự thành công lâu dài của doanh nghiệp Quản trị chiến lược trong khu vực công Ths.Lê Hồng Hạnh Định nghĩa sử dụng trong các khóa đào tạo quản trị kinh doanh ở Anh, Mỹ: Quản trị chiến lược là nghệ thuật và khoa học của việc xây dựng, thực hiện và đánh giá các quyết định tổng hợp giúp cho mỗi tổ chức có thể đạt được mục tiêu của mình. Nghệ thuật? Khoa học? Mục đích của quản trị chiến lược? Quản trị chiến lược trong khu vực công Ths.Lê Hồng Hạnh Quản trị chiến lược là tiến trình dài hạn trong đó bao gồm: Xây dựng viễn cảnh, mục tiêu, sứ mệnh, Phân tích môi trường bên ngoài, môi trường bên trong của tổ chức, Lập kế hoạch thực thi và phân bổ nguồn lực, Thực hiện các nỗ lực để đạt mục tiêu chiến lược đã đề ra Và đánh giá, điều chỉnh chiến lược Quản trị chiến lược trong khu vực công Ths.Lê Hồng Hạnh 1.2.2. VAI TRÒ CỦA QUẢN TRỊ CHIẾN LƯỢC TRONG TỔ CHỨC Giúp tổ chức nhận rõ được: Thực trạng hoạt động Mục tiêu hướng tới Cách thức đạt được mục tiêu Giúp nhận dạng, sắp xếp ưu tiên và tận dụng các cơ hội Đưa ra cách nhìn thực tế về các khó khăn của công tác quản trị Tối thiểu hóa các rủi ro Quản trị chiến lược trong khu vực công Ths.Lê Hồng Hạnh Giúp phân bổ tốt hơn thời gian và nguồn lực cho cơ hội đã được xác định Tạo mối liên hệ giữa các cá nhân, đơn vị trong tổ chức khi hướng mọi nỗ lực của các thành viên tới mục tiêu chiến lược (mục tiêu chung) Xác định được trách nhiệm của từng cá nhân. Phát huy các sáng kiến của các thành viên trong tổ chức trong quá trình xây dựng và thực hiện chiến lược. Đem lại mức độ kỷ luật và sự chính thức đối với công tác quản trị trong tổ chức Quản trị chiến lược trong khu vực công Ths.Lê Hồng Hạnh 1.2.3.MỘT SỐ MÔ HÌNH QUẢN TRỊ CHIẾN LƯỢC Quản trị chiến lược là một quá trình, bao gồm nhiều hoạt động khác nhau Thể hiện thông qua các mô hình Có nhiều loại mô hình quản trị chiến lược Quản trị chiến lược trong khu vực công Ths.Lê Hồng Hạnh Mô hình quản trị chiến lược hiện nay GIAI ĐOẠN HOẠCH ĐỊNH CHIẾN LƯỢC THỰC THI CHIẾN LƯỢC ĐÁNH GIÁ CHIẾN LƯỢC CÁC HOẠT ĐỘNG Tổ chức nghiên cứu Phân tích Đưa ra chiến lược Đo lường kết quả Đối chiếu với mục tiêu Điều chỉnh Xác định hoạt động Thực hiện mục tiêu Phân bổ nguồn lực Quản trị chiến lược trong khu vực công Ths.Lê Hồng Hạnh 2.CÁC LOẠI CHIẾN LƯỢC 2.1.Cách phân loại phổ biến nhất: Căn cứ vào cấp độ quản lý: Chiến lược bộ phận Chiến lược của tổ chức Chiến lược địa phương Chiến lược quốc gia Quản trị chiến lược trong khu vực công Ths.Lê Hồng Hạnh 2.2. Căn cứ vào lĩnh vực hoạt động: Chiến lược nguồn nhân lực Chiến lược quản lý thông tin Chiến lược tài chính Chiến lược phát triển kinh tế Chiến lược văn hóa- xã hội Chiến lược an ninh quốc phòng Chiến lược môi trường … Quản trị chiến lược trong khu vực công Ths.Lê Hồng Hạnh 2.3. Căn cứ vào thời gian thực hiện: Chiến lược dài hạn Chiến lược trung hạn Chiến lược ngắn hạn Quản trị chiến lược trong khu vực công Ths.Lê Hồng Hạnh 3. CÁC TRƯỜNG PHÁI LÝ THUYẾT VỀ QUẢN TRỊ CHIẾN LƯỢC Thể hiện thông qua sự phát triển của các lý thuyết về quản trị chiến lược qua các thời kì Quản trị chiến lược trong khu vực công Ths.Lê Hồng Hạnh 3.1. Trường phái thiết kếDesigning school Xuất hiện vào cuối những năm 1950 và đầu những năm 1960 Mục đích: giúp chiến lược có thể ứng dụng trong thực tiễn có thể thực hiện được thông qua tìm kiếm: “trạng thái bên trong” “năng lực gây khác biệt” “các kỳ vọng bên ngoài” mối liên hệ giữa chiến lược và cấu trúc tổ chức Quản trị chiến lược trong khu vực công Ths.Lê Hồng Hạnh Xem chiến lược như là một tiến trình nhận thức với những bước đi cơ bản: Đánh giá bên trong (các sức mạnh và điểm yếu  năng lực gây khác biệt) Đánh giá bên ngoài (các cơ hội, thách thức  các nhân tố then chốt) Các nhân tố then chốt thành công và các năng lực gây khác biệt  các chiến lược Đánh giá và chọn ra chiến lược tốt nhất. Triển khai việc thực thi chiến lược Công cụ: Phương pháp phân tích SWOT Quản trị chiến lược trong khu vực công Ths.Lê Hồng Hạnh 3.2. Trường phái hoạch định (Planning school) Bắt đầu từ năm 1965 với việc xuất bản ấn phẩm “Chiến lược công ty” (Ansoff) Trường phái này đã thống trị trong suốt những năm 70 nhưng vào đầu những năm 80, nó đã bị công kích mạnh mẽ và đến những năm 90, nó đã thất bại. Quản trị chiến lược trong khu vực công Ths.Lê Hồng Hạnh Mục đích: xây dựng mô hình chuẩn cho quá trình hoạch định các chiến lược của tổ chức Có nhiều mô hình được thiết kế, nhưng ý tưởng chính bao gồm các giai đoạn: Thiết lập mục tiêu Đánh giá bên ngoài Đánh giá bên trong Đánh giá chiến lược Cụ thể hóa chiến lược Lập kế hoạch cho toàn bộ quá trình Quản trị chiến lược trong khu vực công Ths.Lê Hồng Hạnh 3.3. Trường phái định vị (Positioning school) Được Porter nêu ra vào những năm 1980 Giải quyết được những vấn đề bất cập của 2 trường phái thiết kế và hoạch định: Tổng kết từ các nghiên cứu tình huống cụ thể để hình thành lý thuyết Tập trung phân tích môi trường bên ngoài để chiến lược có thể thực hiện được trong mọi điều kiện Quản trị chiến lược trong khu vực công Ths.Lê Hồng Hạnh Mục đích: Mỗi ngành có một vài chiến lược chính có thể sử dụng chungtập trung xây dựng chiến lược ngành Xây dựng chiến lược dưới góc độ kinh tế học: mô hình chiến lược- cách thực hiện- hiệu quả Chỉ ra khả năng để giành lợi thế cạnh tranh chủ yếu chỉ là định vị và tự gây khác biệt trong một ngành Làm phù hợp giữa chiến lược hợp lý với điều kiện môi trường Quản trị chiến lược trong khu vực công Ths.Lê Hồng Hạnh Mô hình năm lực lượng cạnh tranh: xác định tính hấp dẫn của ngành và giúp xác định chiến lược cạnh tranh: Đe dọa của người mới nhập cuộc Đe dọa từ sản phẩm thay thế Năng lực thương lượng của các nhà cung cấp Năng lực thương lượng của người mua Cường độ ganh đua trong ngành Quản trị chiến lược trong khu vực công Ths.Lê Hồng Hạnh Để hình thành chiến lược, phải xác định lợi thế cạnh tranh, gồm: Chi phí thấp Sự gây khác biệt Từ đó xác định chiến lược phù hợp với lợi thế cạnh tranh mà tổ chức/doanh nghiệp có Dẫn đạo chi phí: giành lợi thế chi phí trên phạm vi rộng Gây khác biệt: giành lợi thế về sự khác biệt trên phạm vi rộng Tập trung chi phí: giành lợi thế chi phí trên phạm vi hẹp Tập trung gây khác biệt: giành lợi thế về sự khác biệt trên phạm vi hẹp Quản trị chiến lược trong khu vực công Ths.Lê Hồng Hạnh Ngày nay, trường phái này vẫn được xem trọng và được ứng dụng trong việc phát triển các mô hình chiến lược mới. Quản trị chiến lược trong khu vực công Ths.Lê Hồng Hạnh 3.4.Trường phái mô tả, mô phỏngPrescription school Chuyển từ tập trung vào chiến lược ngành để vận dụng vào tổ chức chiến lược của tổ chức Gồm một số trường phái: Trường phái doanh nhân Trường phái nhận thức Trường phái học tập Trường phái chính trị Trường phái văn hóa Trường phái môi trường