Pháp luật Việt Nam về hoạch định chuyển mục đích sử dụng đất nông nghiệp

Tp chí Khoa h c HQGHN: Lu t h c, Tp 32, S 3 (2016) 56-64 TRAO ĐỔI Pháp lu t Vit Nam v ho ch nh chuy n m c ích s d ng t nông nghi p Doãn H ng Nhung 1,* , V V n Tu n2 1Khoa Lu t, i h c Qu c gia Hà N i, 144 Xuân Th y, C u Gi y, Hà N i, Vi t Nam 2Hc vi n Nông nghi p Vi t Nam, Trâu Qu , Gia Lâm, Hà N i, Vi t Nam Nh n ngày 15 tháng 7 n m 2016 Ch nh s a ngày 25 tháng 8 n m 2016; Ch p nh n ng ngày 09 tháng 9 n m 2016 Tóm t ắt: Bài vi t phân tích các quy nh c a Lu t t ai n m 2013 và các v n b n liên quan v ni dung chuy n m c ích s d ng t nông nghi p trong quy ho ch, k ho ch s d ng t, ch ra mt s quy nh ch ưa rõ ràng, m t s v ưng m c ban u c a quá trình th c thi và xu t hoàn thi n quy nh pháp lu t v ho ch nh chuy n m c ích s d ng t nông nghi p. T khóa: Lu t t ai n m 2013, quy ho ch, k ho ch s d ng t, chuy n m c ích s d ng t, t nông nghi p. 1. N ội dung pháp lu ật Vi ệt Nam hi ện hành v ề Pháp lu t v n i dung chuy n m c ích s ho ạch đị nh chuy ển m ục đích s ử d ụng đấ t ∗∗∗ dng t nông nghi p trong quy ho ch s d ng nông nghi ệp t và k ho ch s d ng t h ng n m c p huy n Quy ho ch, k ho ch s d ng t có ý Trong quy ho ch s d ng t, vi c tính toán ngh a c bi t quan tr ng không ch cho tr ưc chuy n m c ích s d ng t nông nghi p d a mt mà c lâu dài. C n c vào c im iu trên nh ng c n c khoa h c, pháp lý nh t nh, ki n t nhiên, ph ươ ng h ưng, nhi m v và m c trong ó có nh ng c n c l p quy ho ch s tiêu phát tri n kinh t xã h i c a m i vùng lãnh dng t. Trong khái ni m quy ho ch s d ng th , quy ho ch s d ng t ưc ti n hành t [2] ã xác nh các c n c : m c tiêu phát nh m nh h ưng cho các c p, các ngành trên tri n kinh t - xã h i, qu c phòng, an ninh, b o a bàn l p quy ho ch, k ho ch s d ng t ai v môi tr ưng và thích ng bi n i khí h u; chi ti t c a mình; xác nh s n nh v m t ti m n ng t ai và nhu c u s d ng t c a pháp lý cho công tác qu n lý nhà n ưc v t; các ngành, l nh v c i v i t ng vùng kinh t - làm c ơ s ti n hành giao t, cho thuê xã h i và ơ n v hành chính. T i Vi t Nam hi n t [1]. nay, y u t t nhiên, kinh t , xã h i, qu c _______ phòng, an ninh và nhu c u s d ng t c a ∗ ngành, l nh v c ưc th hi n thành các “chi n Tác gi liên h . T.: 84-912034084 lưc”, “quy ho ch t ng th ”, “quy ho ch”. Email: nhunglylonghn@yahoo.com 56 D.H. Nhung, V.V. Tu n / Tp chí Khoa h c HQGHN: Lu t h c, T p 32, S 3 (2016) 56-64 57 Các c n c l p quy ho ch s d ng t ưc vc quy ho ch t tr ng lúa và khu v c quy quy nh t i các iu 38, iu 39 và iu 40 ho ch chuy n m c ích s d ng t ưc quy ca Lu t t ai n m 2013. Theo ó, v n i nh t i các im a, b, c, d và e, kho n 1 iu dung thì g m hai nhóm c n c là: (1) nhóm c n 57 Lu t t ai th hi n chi ti t n t ng ơn v c v y u t t nhiên, kinh t - xã h i, qu c hành chính c p xã [5 và 2, im , kho n 2, phòng, an ninh và (2) nhóm c n c v y u t iu 40]. V y nhìn chung, quy ho ch s d ng t ai. V hành chính thì quy ho ch s d ng t xác nh tính chi n l ưc s d ng t, trong t c p trên luôn là c n c tính toán chuy n ó gián ti p c p t i chuy n m c ích s mc ích s d ng t nông nghi p trong quy dng t nông nghi p trong t m nhìn 10 n m ho ch s d ng t c p d ưi (tr quy ho ch s theo m t k quy ho ch [2, iu 37], tính chi dng t c p qu c gia); quy ho ch t ng th phát ti t t ng d n t ươ ng ng v i c p quy ho ch t tri n các vùng kinh t - xã h i; chi n l ưc, quy trên xu ng và di n tích t tr ng lúa, t r ng ho ch phát tri n ngành, l nh v c ưc l p theo ưc th hi n rõ ràng nh t. cp qu c gia [3] là c n c tính toán chuy n m c K ho ch s d ng t c p huy n thu c h ích s d ng t nông nghi p trong quy ho ch th ng quy ho ch, k ho ch s d ng t c a Vi t s d ng t c p qu c gia và c p t nh; Nhu c u Nam [2, iu 36] ưc l p hàng n m [2, iu s d ng t c a ngành, l nh v c, c a a 37] th hi n rõ n i dung chuy n m c ích s ph ươ ng là c n c tính toán chuy n m c ích s dng t nông nghi p. Trong k ho ch này ph i dng t nông nghi p trong quy ho ch s d ng th hi n v trí, di n tích t ph i thu h i th c t cùng c p. Riêng i v i quy ho ch s d ng hi n công trình, d án s d ng t vào m c t c p huy n, ngoài nhu c u s d ng t c a ích quy nh t i iu 61 và iu 62 c a Lu t ngành, l nh v c thì nhu c u s d ng t c a c p t ai n m 2013 và v trí, di n tích t thu h i xã (c p d ưi) c ng là c n c cho vi c tính toán trong vùng ph c n u giá quy n s d ng chuy n m c ích s d ng t nông nghi p trong t th c hi n d án nhà , th ươ ng m i, d ch v , quy ho ch s d ng t c a c p huy n này. Nh ư sn xu t, kinh doanh i v i d án h t ng k vy, nhu c u s d ng t c a ngành, l nh v c và thu t, xây d ng, ch nh trang ô th , khu dân c ư nhu c u s d ng t c a t t c các c p hành nông thôn n t ng ơn v hành chính c p xã; chính u là c n c xác nh vi c chuy n m c Di n tích các lo i t c n chuy n m c ích s ích s d ng t nông nghi p trong quy ho ch dng i vi các lo i t ph i xin phép quy s d ng t. nh t i các im a, b, c, d và e kho n 1 iu 57 Lu t t ai n m 2013 và các v n b n liên ca Lu t t ai n m 2013 trong n m k ho ch quan quy nh rõ v quy ho ch s d ng t c p n t ng ơn v hành chính c p xã [2, iu 40]. tnh là ph i xác nh ch tiêu c a lo i t nông Thông t ư s 29/2014/TT-BTNMT ngày 2 tháng nghi p, g m t tr ng cây lâu n m, t tr ng 6 n m 2014 c a Chính ph quy nh, trong k cây hàng n m khác; khu ch c n ng có lo i t ho ch s d ng t hàng n m c p huy n xác ưc khoanh nh theo không gian ưu tiên nh di n tích t c n ph i chuy n m c ích s s d ng vào m c ích ch y u s n xu t nông dng t th c hi n vi c nh n chuy n nghi p; lâm nghi p; b o t n thiên nhiên[4]. nh ưng, thuê quy n s d ng t, nh n góp v n i v i quy ho ch s d ng t c p huy n thì bng quy n s d ng t trong n m k ho ch ph i xác nh ch tiêu s d ng m t s lo i/phân trên c ơ s xem xét ơ n ngh c a ng ưi s lo i t nông nghi p g m ch tiêu các khu ch c dng t. Trong b n k ho ch s d ng t nng s d ng các lo i t nông nghi p c ơ b n cp huy n th hi n các khu v c d ki n chuy n nh ư t chuyên tr ng lúa n ưc, t chuyên mc ích s d ng t, khu v c d ki n Nhà tr ng cây công nghi p lâu n m, t r ng phòng nưc thu h i t trong n m k ho ch trên n n h, t r ng c d ng, t r ng s n xu t[4, bn quy ho ch s d ng t c p huy n [2, im c, kho n 3, iu 7]. Riêng b n quy iu 56, iu 67]. Lu t t ai n m 2013 quy ho ch s d ng t c p huy n ph i xác nh khu nh: Quy ho ch s d ng t c p huy n ph i 58 D.H. Nhung, V.V. Tu n / Tp chí Khoa h c HQGHN: Lu t h c, T p 32, S 3 (2016) 56-64 th hi n n i dung s d ng t c a c p xã [2, ti p thu, gi i trình ý ki n c a nhân dân ưc kho n 2, iu 35]. Nh ư v y, k ho ch s d ng công khai [2, kho n 2, kho n 3, iu 43; 4, t c p huy n hi n nay ưc chi ti t, th hi n c kho n 2, iu 8]. nhu c u s d ng t c p xã nên tr thành c n c y ban nhân dân c p l p quy ho ch, k tr c tip cho vi c chuy n m c ích s d ng t ho ch s d ng t g i h s ơ n c ơ quan Tài nói chung, chuy n m c ích s d ng t nông nguyên và Môi tr ưng c p trên; h s ơ này ưc nghi p nói riêng. i v i n i dung chuy n m c gi n các thành viên c a H i ng th m nh ích s d ng t nông nghi p thì m c chi h góp ý và h p H i ng th m nh. V c ơ ti t th hi n di n tích và khu v c t nông bn, vi c th m nh ưc th c hi n tr c ti p nghi p chuy n m c ích s d ng thu c tr ưng trên h s ơ, riêng các khu v c d ki n chuy n hp ph i xin phép; di n tích và v trí t nông mc ích s d ng t, c bi t là khu v c nghi p b thu h i th c hi n các d án qu c chuy n m c ích s d ng t tr ng lúa, t phòng, an ninh, phát tri n kinh t xã h i vì l i rng phòng h , t r ng c d ng thì tr ưng ích qu c gia, công c ng. hp c n thi t, H i ng th m nh t ch c ki m Pháp lu t v trình t , th t c l p quy ho ch, tra, kh o sát th c a [4, iu 9]. k ho ch s d ng t, trong ó có n i dung Quy ho ch, k ho ch s d ng t các c p chuy n m c ích s d ng t nông nghi p ưc B Tài nguyên và Môi tr ưng, y ban nhân dân các c p công b công khai t i tr s Các B , s , ban ngành, y ban nhân dân cơ quan và trên c ng thông tin in t c a c p cp d ưi xu t nhu c u s d ng t, trong ó mình. N i dung quy ho ch, k ho ch s d ng có di n tích t nông nghi p c n chuy n m c t c p huy n, trong ó có n i dung chuy n ích s d ng c ơ quan Tài nguyên và Môi tr ưng t ng h p, cân i, d ki n phân b các mc ích s d ng t nông nghi p liên quan ch tiêu s d ng t n t ng ơ n v hành chính n xã, ph ưng, th tr n thì nào công b công cp d ưi [4, kho n 1, iu 7]. Vai trò chính khai t i tr s y ban nhân dân c p xã ó trong trong giai on này là c ơ quan Tài nguyên và su t k quy ho ch, k ho ch s d ng t [2, Môi tr ưng v i vi c th c hi n quy trình l p quy iu 48]. Tr ưng h p quy ho ch s d ng t ã ho ch s d ng t ch t ch , khoa h c g m 6 ưc công b mà ch ưa có k ho ch s d ng t bưc, t iu tra, thu th p thông tin, tài li u n hàng n m c p huy n thì ng ưi s d ng t ưc xây d ng báo cáo thuy t minh t ng h p và các ti p t c s d ng [2, kho n 2, iu 49]. Tr ưng tài li u có liên quan [5]; l p k ho ch s d ng hp ã có k ho ch s d ng t hàng n m c a t g m 3 b ưc [5, iu 22, iu 41], ơ n gi n cp huy n thì ng ưi s d ng t trong khu v c hơn nh t là quy trình l p k ho ch s d ng t ph i chuy n m c ích s d ng t và thu h i hàng n m c p huy n g m 2 b ưc. t theo k ho ch ưc ti p t c th c hi n các Ly ý ki n v quy ho ch, k ho ch s d ng quy n c a ng ưi s d ng t nh ưng không t là b ưc ti p theo th hi n rõ nguyên t c dân ưc xây d ng m i nhà , công trình, tr ng cây ch và công khai trong công tác quy ho ch, k lâu n m. y ban nhân dân c p t nh ch o, ho ch s d ng t [2, iu 35]. Theo ó, quy ki m tra y ban nhân dân c p huy n, c p xã ho ch, k ho ch s d ng t các c p ưc công xác nh c th di n tích, ranh gi i t tr ng khai n i dung trên trang thông tin in t c a lúa, t r ng c d ng, t r ng phòng h ngoài các c ơ quan hành chính nhà n ưc a ph ươ ng th c a và ch u trách nhi m tr ưc Th t ưng và B Tài nguyên và Môi tr ưng [4, kho n 1, Chính ph v vi c b o v t tr ng lúa, t iu 8]. Riêng quy ho ch, k ho ch s d ng t rng c d ng, t r ng phòng h ã ưc xác cp huy n còn ưc t ch c h i ngh , l y ý ki n nh trong quy ho ch, k ho ch s d ng t [4, tr c ti p c a nhân dân v các ch tiêu s d ng kho n 1, kho n 2, iu 11]. t, các d án công trình th c hi n trong k quy ho ch, k ho ch s d ng t; báo cáo t ng h p, D.H. Nhung, V.V. Tu n / Tp chí Khoa h c HQGHN: Lu t h c, T p 32, S 3 (2016) 56-64 59 2. M ột s ố bình lu ận và v ấn đề đặ t ra trong nhân dân không theo hình th c i tho i dn th ực ti ễn áp d ụng n ội dung pháp lu ật n các quy nh này và vi c t ch c h i ngh ho ạch đị nh chuy ển m ục đích s ử d ụng đấ t ly ý ki n nhân dân trên th c t còn mang tính nông nghi ệp hình th c Hi n nay, Vi t Nam có hàng ch c lo i quy Lu t t ai n m 2013 và các v n b n ho ch khác nhau. Theo k ho ch t i n m 2020, hưng d n thi hành ã quy nh khá rõ ràng và c n ưc có 19.285 quy ho ch ưc l p, v i t ng ch t ch v ho ch nh chuy n m c ích s kinh phí g n 8.000 t ng. Trong ó, quy dng t nông nghi p. Trong ó pháp lu t hi n ho ch xây d ng và ô th chi m 63%, quy hành có quy nh v trí, di n tích, khu v c ho ch t ng th phát tri n kinh t - xã h i chi m chuy n m c ích s d ng t nông nghi p th 22%, quy ho ch s d ng t chi m 15%. ó là hi n tr c ti p trong quy ho ch, k ho ch s ch ưa k h ơn 12.000 quy ho ch nông thôn m i dng t. M t khác, n i dung chuy n m c ích ti Vi t Nam mà n tháng 10 n m 2015 ã có s d ng t nông nghi p còn th hi n ch tiêu, 97,2% hoàn thành gây lãng phí công s c, ti n di n tích và khu v c t phi nông nghi p và t bc và ch ng chéo, khó th c hi n [6]. nông nghi p, theo ó n u có s sai l ch v ch tiêu, di n tích, khu v c t phi nông nghi p c a Trong Báo cáo tng k t tình hình thi hành quy ho ch, k ho ch s d ng t sau so v i ch Lu t t ai 2003 và nh h ưng s a i Lu t tiêu, di n tích, khu v c t phi nông nghi p t ai nh n nh: Công tác qu n lý t ai trong quy ho ch, k ho ch s d ng t tr ưc thì theo quy ho ch, k ho ch s d ng t ngày tt y u d n n chuy n m c ích s d ng t càng i vào th c ch t, góp ph n tích c c vào nông nghi p. Ph n sai l ch v v trí, di n tích, vi c s d ng t h p lý và có hi u qu . Vi c khu v c ó chính là n ơi chuy n m c ích s cho phép chuy n m c ích s d ng t ã bám dng t nông nghi p. Ngoài ra, s sai l ch v sát và tuân th quy ho ch, k ho ch s d ng v trí, di n tích, khu v c c a lo i t nông t. Tuy v y, ch t l ưng d báo nhu c u qu nghi p nh t nh trong quy ho ch, k ho ch s t cho phát tri n các ngành, các l nh v c khi dng t sau so v i v trí, di n tích, khu v c t lp quy ho ch, k ho ch s d ng t ch ưa sát lo i t nông nghi p ó trong quy ho ch, k th c t , d n t i tình tr ng v a thi u l i v a th a ho ch s d ng t tr ưc có th d n n vi c qu t. Ch ng h n riêng t tr ng lúa n ưc chuy n m c ích s d ng t nông nghi p này th i k 2001-2010, ch tiêu Qu c h i duy t cho sang m c ích s d ng t nông nghi p khác. phép gi m 407.000 ha, k t qu th c hi n trong 10 n m ch gi m 270.000 ha, b ng 2/3 quy Tuy nhiên, pháp lu t hi n hành v n t n t i ho ch. Ngoài ra, th c ti n có nhi u ví d in mt s h n ch , mà rõ nét nh t là: (1) ch ưa cho hình cho ch t l ưng quy ho ch, k ho ch s th y rõ c ơ ch và k t qu ho t ng c a H i dng t và vi c th c thi quy ho ch, k ho ch ng th m nh, bi u hi n tính c l p c a s d ng t Vi t Nam [7]. Sau ây là m t vài Hi ng th m nh so v i c ơ quan l p và c ơ ví d : quan phê duy t k ho ch s d ng t ( y ban nhân dân c p t nh), tính ch t c a vi c gi i trình Ví d 1: Ngày 02 tháng 02 n m 2012, Th ca c ơ quan l p k ho ch s d ng t ( y ban tưng Chính ph ban hành Quy t nh s nhân dân c p huy n) i v i thông báo c a H i 124/Q -TTg, phê duy t Quy ho ch t ng th ng th m nh... (2) giao trách nhi m t ch c phát tri n s n xu t ngành nông nghi p n n m hi ngh l y ý ki n nhân dân v k ho ch s 2020 và t m nhìn n 2030, trong ó di n tích dng t h ng nm c p huy n cho y ban nhân t b trí cho cây cà phê là 500.000 ha. n dân c p huy n mà không ph i là y ban nhân ngày 21 tháng 8 n m 2012, Quy t nh s dân c p chính quy n c ơ s (c p xã); thi u quy 1987/Q-BNN-TT phê duy t “Quy ho ch phát nh v c ơ c u, thành ph n ng ưi dân tham gia; tri n ngành cà phê Vi t Nam n n m 2020 và quy nh vi c gi i trình, ti p thu ý ki n c a tm nhìn n n m 2030” c a B Nông nghi p và Phát tri n nông thôn v n xác nh di n tích 60 D.H. Nhung, V.V. Tu n / Tp chí Khoa h c HQGHN: Lu t h c, T p 32, S 3 (2016) 56-64 cà phê c n ưc t 500.000 ha. Tuy nhiên, sau tính khoa h c, có tính kh thi... Nh ng t n t i ó tròn 2 n m, ngày 1 tháng 8 n m 2014 B ca công tác quy hoch, k ho ch s d ng t Nông nghi p và Phát tri n nông thôn ban hành nêu trên cho th y rõ Vi t Nam ch ưa có m t c n phê duy t án phát tri n ngành cà phê b n c chính xác, khoa h c v chuy n m c ích s vng n n m 2020 thì di n tích cà phê l i dng t nông nghi p. Trong ó, theo chúng tôi ưc xác nh là n nh là 600.000 ha (t ng mt ph n c ng do các quy nh c a pháp lu t, 20% so v i 2 v n b n tr ưc ó, trong ó có 1 nhưng t ch c th c hi n m i là t n t i chính vn b n c a Th t ưng Chính ph (cp trên c a trong công tác này. Trong ó không ngo i tr B Nông nghi p và Phát tri n nông thôn) và 1 tác ng t hi n t ưng tham nh ng. vn b n c a chính B này). iu này cho th y, Vi t Nam có quá nhi u quy ho ch, riêng cây cà phê ã có không ít h ơn 3 quy ho ch; và ch tiêu 3. Một s ố đề xu ất hoàn thi ện nội dung pháp ca các quy ho ch ưa ra l i không kh p nhau. lu ật ho ạch đị nh chuy ển m ục đích s ử d ụng Nu trên gi y t ã v y thì t gi y t ra th c đất nông nghi ệp ti n s sai l ch càng áng s h ơn. Ví d 2: Theo Quy t nh s 750/Q -TTG Mt là, hoàn thi n quy nh v l y ý ki n ca Th t ưng Chính ph ngày 3 tháng 6 n m chuy n m c ích s d ng t nông nghip trong 2009 phê duy t Quy ho ch phát tri n cao su n quy trình l p quy ho ch, k ho ch s d ng t nm 2015 và t m nhìn n n m 2020 thì di n Ly ý ki n v quy ho ch, k ho ch s d ng tích cây cao su n m 2015, n nh n n m t là b ưc th hi n rõ nguyên t c dân ch và 2020 là kho ng 800.000 ha. Tuy nhiên, hi n công khai trong công tác quy ho ch, k ho ch nay di n tích cao su ã v ưt kho ng trên s d ng t [2, iu 35]. Pháp lu t hi n hành 115.000ha. Trong 29 t nh, thành tr ng cao su quy nh có hai hình th c l y ki n nhân dân: thì 11 t nh v ưt nh h ưng quy ho ch kho ng tr c ti p và gián ti p. Hình th c l y ý ki n nhân 162.000ha, ch y u t p trung các t nh ông dân gián ti p ưc th c hi n i v i c ba c p Nam B như: Bình Ph ưc v ưt 82.000 ha, Tây quy ho ch, k ho ch s d ng t. Hình th c Ninh v ưt 33.200 ha, Bình Thu n v ưt 10.800 tr c ti p l y ý ki n c a nhân dân ch ưc th c ha, Bình D ươ ng v ưt 7.300 ha, Có 9 t nh hi n i v i quy ho ch, k ho ch s d ng t ch ưa n m trong quy ho ch nh ư Hà Giang, Lào cp huy n thông qua t ch c h i ngh . N i dung Cai, Bình nh, Khánh Hòa, Lâm ng, Long ưc l y ý ki n g m: ch tiêu s d ng t, các An nh ưng v n có trên 13.000ha cao su. d án công trình th c hi n trong k quy ho ch, Các ví d trên cho th y m t th c t phù h p k ho ch s d ng t. Sau ó n i dung này vi nh n nh c a các chuyên gia là: Trong th i ưc c ơ quan có th m quy n ti p thu, gi i trình gian qua, nhi u quy ho ch s d ng t ưc và ưc công khai [2, kho n 2, kho n 3, iu phê duy t còn ch ưa b o m yêu c u v ch t 43; 4, kho n 2, iu 8]. i v i quy ho ch, k lưng, c bi t là kém tính kh thi, có quy ho ch s d ng t qu c phòng, an ninh thì B ho ch ph i iu ch nh nhi u l n, thm chí khá Qu c phòng, B Công an l y ý ki n c a y ban nhi u quy ho ch "treo". Cách ti p c n và nhân dân c p t nh v d th o ph ươ ng án quy ph ươ ng pháp l p quy ho ch c a Vi t Nam trong ho ch, k ho ch s d ng t, t ng h p, ti p thu, nhi u n m qua theo m t trình t ng ưc, i "t gi i trình ý ki n [2, kho n 4, iu 43]. Tuy ng n n g c". Và vi c l p quy ch sai ã và nhiên pháp lu t hi n hành không quy nh c ang gây ra h u rt l n. th v H i ngh . Ngoài ra, quy nh v cách Nhi u nghiên c u ưa ra nh n nh r ng, th c ti p thu, gi i trình ý ki n c a ng ưi dân kt qu c a vi c tri n khai th c hi n các quy ch ưa h p lý. Bi u hi n c th là: i/T phía Nhà ho ch ph thu c vào ch t l ưng c a các quy nưc thì, quy ho ch, k ho ch s dng t th ho ch ã ưc phê duy t. Nói khác i, các quy hi n ý chí c a ng ưi l p ra nó là Nhà n ưc; r i ho ch ưc l p và phê duy t ph i th c s có vi c gi i trình, ti p thu ý ki n ng ưi dân v quy D.H. Nhung, V.V. Tu n / Tp chí Khoa h c HQGHN: Lu t h c, T p 32, S 3 (2016) 56-64 61 ho ch, k ho ch s d ng t c ng là Nhà n ưc, Nhà n ưc thu h i t nông nghi p giao, cho theo ý chí c a Nhà n ưc, nên suy cho cùng thì thuê ng ưi s d ng t khác ng th i v i s “hoàn thi n” c a b n quy ho ch, k ho ch s chuy n m c ích s d ng t nông nghi p. dng t sau h i ngh l y ý ki n c a ng ưi dân ii/ B sung vào n i dung l y ý ki n nhân vn hoàn toàn là ý chí c a Nhà n ưc. ii/t phía dân i v i các d án s d ng t nông nghi p ng ưi dân thì, h ưc l y ý ki n tr c ti p t i chuy n m c ích s d ng ph c v cho m c Hi ngh , nh ưng sau ó l i ti p nh n k t qu ích phát tri n kinh t xã h i vì l i ích qu c gia, gi i trình gián ti p thông qua trang thông tin công c ng. Ph ươ ng th c l y ý ki n là nguyên in t c a c ơ quan nhà n ưc có th m quy n tc “đồng thu ận” , t c là ph i t m t t l ch không ưc i tho i tr c ti p, công khai ng ý t i thi u nh t nh c a nh ng h gia nên ch ưa kh ng nh r ng s gi i trình và ình, cá nhân b thu h i t nông nghi p chuy n ti p thu ý ki n ng ưi dân hoàn thi n quy mc ích s d ng t cho d án ho c c a c ng ho ch, k ho ch s d ng t c a c ơ quan có ng c ư dân a ph ươ ng thì d án m i ưc th m quy n là hợp ý dân . ư a vào quy ho ch, k ho ch s d ng t. Cn m t cách ti p c n và m t ph ươ ng th c iii/ B sung m t kho n vào iu 8 Ngh mi khi l y ý ki n c a ng ưi dân ó là: V i s nh s 43/2014/N -CP n i dung: “c ơ quan l p hu toàn dân thì ng ưi dân là ch th c s i quy ho ch, k ho ch s d ng t có trách nhi m vi t nên h ưc quy n quy t nh vi c s tng h p ý ki n óng góp b ng v n b n, ghi rõ dng tài s n, tài nguyên c a mình, c a qu c gia s l ưng ý ki n ng ý, s l ưng ý ki n không mình cùng v i Nhà n ưc trên c ơ s k t h p hài ng ý, s l ưng ý ki n khác i v i k ho ch hòa l i ích chung c a qu c gia và l i ích riêng s d ng t h ng n m c p huy n; ph i h p v i ca h . Vi c xây d ng quy ho ch, k ho ch s y ban nhân dân c p xã n ơi có t tr ng lúa, dng t c n ưc hi u là, Nhà n ưc v i t ư t r ng c d ng, r ng phòng h ph i chuy n cách là t ch c i di n cho nhân dân, vì l i ích mc ích s d ng t ch c i tho i i v i công c a toàn xã h i, sau khi ch ng ho ch tr ưng h p còn có ý ki n không ng ý; hoàn nh vi c s d ng ngu n tài nguyên quý c a ch nh ph ươ ng án trình c ơ quan có th m quy n”. qu c gia thì th ng nh t v i nhân dân trên c ơ s Nh ư v y n i dung chuy n m c ích s d ng t li ích h p lý và c ng ng trách nhi m. t tr ng lúa, t r ng c d ng, r ng phòng h ưc iu ó thì ý ki n c a ng ưi dân v n i ưc th c hi n cùng v i và gi ng v i ph ươ ng dung quy ho ch, k ho ch s d ng t, c bi t th c l y ý ki n c a nhân dân v ph ươ ng án b i i v i n i dung chuy n m c ích s d ng t th ưng, h tr , tái nh c ư ưc quy nh t i im nông nghi p c n ph i ưc th c hi n thông qua a, kho n 2, iu 69 Lu t t ai n m 2013. ph ươ ng th c bi ểu quy ết ho ặc ph ủ quy ết sau khi ưc gi i thích y t phía Nhà n ưc, k c Hai là, b sung các quy nh v iu ch nh, s tham gia c a các oàn th qu n chúng. hy b quy ho ch, k ho ch v n i dung thu h i Nh ư v y c n: chuy n m c ích s d ng t nông nghi p i/ B sung iu 43 Lu t t ai n m 2013 Th c ti n t i Vi t Nam th i gian qua, m t ho c iu 8 Ngh nh s 43/2014/N -CP m t trong nh ng im t n t i c ơ b n là công tác kho n quy nh v quy trình t ch c H i ngh , iu ch nh quy ho ch, k ho ch s d ng t c a cơ quan, cá nhân có trách nhi m t ch c H i các c p chính quy n a ph ươ ng khá tùy ti n. ngh ; c ơ c u, thành ph n nhân dân tham gia H i Do v y, vi c thu h i và chuy n m c ích s ngh ; th i im, a im t ch c H i ngh dng t nông nghi p nói chung, c bi t i bo m quy n c a ng ưi dân ưc tr c ti p vi t tr ng lúa di n ra không nh ư mong mu n nêu ý ki n t i H i ngh v quy ho ch, k ho ch ca chính quy n Trung ươ ng. T i Báo cáo (b s d ng t, trong ó có n i dung chuy n m c sung) vic th c hi n các ngh quy t c a Qu c ích s d ng t nông nghi p. Quy nh thành hi, ngh quy t, k t lu n c a U ban Th ưng v ph n b t bu c là nh ng h nông dân thu c di n Qu c h i v ho t ng giám sát chuyên , ho t 62 D.H. Nhung, V.V. Tu n / Tp chí Khoa h c HQGHN: Lu t h c, T p 32, S 3 (2016) 56-64 ng ch t v n t u nhi m k khoá XIII n quan xét duy t quy ho ch, k ho ch s d ng t nm 2015 ánh giá: Mt s t nh khó kh n v thu quy n quy t nh và công b iu ch nh quy hút u t ư, ã t o iu ki n t i a cho nhà u t ư ho ch, k ho ch s d ng t k này ho c k xây d ng khu, c m công nghi p, k c nh ng ti p theo i v i di n tích t ã ưc xác nh khu v c ch ưa có trong quy ho ch s d ng t; t ph i thu h i ho c ph i chuy n m c ích s ó d n n tình tr ng không ch n ưc nhà u dng trong k ho ch s d ng t ã ưc công tư th c s có n ng l c, h u qu là hàng lo t các b mà sau ba (03) n m không ưc th c hi n khu công nghi p, c m công nghi p ch m ti n trong mt s tr ưng h p nh t nh; ng th i gi i phóng m t b ng, xây d ng h t ng manh trao cho c ơ quan này quy n quy t nh và công mún, không thu hút ưc u t ư, t l l p y b hu b quy ho ch, k ho ch s d ng t ã th p, trong khi ó nông dân khu v c ó thì iu ch nh i v i di n tích t ã ưc xác không còn ho c còn quá ít t s n xu t. nh ph i thu h i ho c ph i chuy n m c ích s Vi c tránh s tùy ti n iu ch nh quy ho ch, dng mà sau hai (02) n m mà v n không th c k ho ch s d ng t c n g n v i vi c tránh hi n [8]. Nhà n ưc t ra quy ho ch, k ho ch s d ng iii / B sung quy nh “tr ưng h p do l i t nh ưng không th c hi n ưc, n khi iu ca Nhà n ưc d n n vi c iu ch nh ho c h y ch nh, h y b ã gây ra cho ng ưi s d ng t b i v i di n tích t ghi trong k ho ch s nh ng thi t h i do h n ch quy n. tránh dng t hàng n m c p huy n ã ưc công b ưc nh ng hi n t ưng nh ư v a nêu c n: ph i thu h i th c hi n d án và/ho c ph i i/ S a i và b sung on u c a kho n 3, chuy n m c ích s d ng t mà sau 03 n m iu 49 Lu t t ai n m 2013 thành: Di n ch ưa có quy t nh thu h i t và/ho c ch ưa tích t thu h i th c hi n d án và/ho c ưc phép chuy n m c ích s d ng t thì chuy n m c ích s d ng t trong k ho ch s ng ưi s d ng t ưc b i th ưng thi t h i do dng t hàng n m c a c p huy n ã ưc công hn ch quy n s d ng t gây ra”. b mà sau 03 n m ch ưa có quy t nh thu h i Ba là, hoàn thi n các quy nh v th m nh t và/ho c ch ưa chuy n m c ích s d ng t nh m nâng cao ch t l ưng công tác ho ch nh thì c ơ quan nhà n ưc có th m quy n phê duy t chuy n m c ích s d ng t nông nghi p k ho ch s d ng t ph i iu ch nh, h y b và ph i công b vi c iu ch nh, h y b n i Ch t l ưng c a quy ho ch, k ho ch s dung k ho ch”. Tr ưng h p này b sung ch dng t nói chung, c a công tác ho ch nh “và” bên c nh ch “ho c”, vì th c t a s các chuy n m c ích s d ng t nông nghi p nói d án u t ư ng th i th c hi n thu h i t và riêng là n i dung mang tính pháp lý – k thu t. chuy n m c ích s d ng t; b ch “ ưc Pháp lu t Vi t Nam hi n hành ã quy nh m t phép” trong c m t “ch ưa ưc phép chuy n quy trình xây d ng quy ho ch, k ho ch s mc ích” m r ng n i dung là, không ch dng t b o m vi c tính toán v di n tích, th c hi n vi c s a i, h y b k ho ch s d ng khu v c, v trí chuy n m c ích s d ng t t i v i tr ưng h p chuy n m c ích s nông nghi p cho các m c ích phi nông nghi p dng t ph i xin phép mà th c hi n v i c i phù h p v i yêu c u c a th c ti n i s ng xã vi t không ph i xin phép, t c là th c hi n hi, m c tiêu phát tri n t n ưc và có tính kh i v i t t c các di n tích t chuy n m c ích thi. Tuy nhiên, vì nhi u lý do khác nhau mà s d ng t, không phân bi t có ph i xin phép ch t l ưng c a quy ho ch, k ho ch s d ng t hay không ph i xin phép. là m t trong s nh ng iu áng b n kho n ii/ B sung quy nh x lý i v i di n tích nh t c a Vi t Nam hi n nay. t ã ưc xác nh ph i thu h i ho c ph i Nh ư v y c n: chuy n m c ích s d ng trong k ho ch s i/ B sung vào iu 44 Lu t t ai n m dng t ã ưc công b mà sau ba (03) n m 2013, iu 9 Ngh nh s 43/2014/N -CP quy không ưc th c hi n theo h ưng: Trao cho c ơ nh v v trí, tính ch t c a H i ng th m nh D.H. Nhung, V.V. Tu n / Tp chí Khoa h c HQGHN: Lu t h c, T p 32, S 3 (2016) 56-64 63 quy ho ch, k ho ch s d ng t, trong ó c n cho r ng, quy ho ch s d ng t là “s vi n nêu cao vai trò c a H i ng này. C th là, c n vông c a lãnh o”, nó không phù h p yêu c u xác nh tính c l p c a H i ng th m nh ca th c ti n và thi u tính kh thi. kh c i v i c ơ quan l p và c ơ quan quy t nh, phê ph c th c t ó, pháp lu t nên quy nh v duy t quy ho ch, k ho ch s d ng t. Xác thành ph n H i ng th m nh quy ho ch, k nh rõ trong m i quan h v i c ơ quan l p quy ho ch s d ng t g m nh ng chuyên gia trong ho ch, k ho ch s d ng t thì H i ng th m lnh v c này. nh ưc quy n yêu c u gi i thích, gi i trình tr ưc khi ưa ra k t lu n th m nh. Trong m i quan h v i c ơ quan xét duy t quy ho ch, k Tài li ệu tham kh ảo ho ch s d ng t thì ý ki n c a H i ng th m nh có tính ch t tham m ưu, tr tr ưng h p k t [1] Nguy n c Minh (ch nhi m), Nghiên c u i mi h th ng qu n lý t ai hình thành và lu n c a H i ng th m nh là “không t”. phát tri n th tr ưng b t ng s n VN, tài c p Tr ưng h p này thì c ơ quan l p quy ho ch, k nhà n ưc, Tr 7, 8 ho ch s d ng t ph i gi i trình và s a i, [2] Qu c h i, kho n 2, iu 3 Lu t s : gi i trình v n i dung s a i làm c n c b 45/2013/QH13 Lu t t ai ưc Qu c h i n ưc sung cho vi c quy t nh, xét duy t hay không Cng hòa xã h i ch ngh a Vi t Nam khóa XIII, k quy t nh, xét duy t quy ho ch, k ho ch s hp th 6 thông qua ngày 29 tháng 11 n m 2013. dng t c a c ơ quan có th m quy n. [3] Qu c h i, kho n 3, kho n 4, iu 6 D th o Lu t Quy ho ch l n 2 ii/ Có quan im cho r ng c n thành l p các [4] Chính ph , im c, kho n 2, iu 7 Ngh nh s hi ng khoa h c c l p ánh giá các d án 43/2014/N -CP c a Chính ph ngày 15 tháng 5 chuy n i m c ích s d ng t t ư v n cho nm 2014 quy nh chi ti t thi hành m t s iu Chính ph và các c ơ quan h u quan. Vì hi n ca Lu t t ai. nay, tình tr ng chuy n i m c ích s d ng t [5] B Tài nguyên và Môi tr ưng, im b, kho n 6 di n ra tràn lan, liên t c nhi u a ph ươ ng u iu 55 Thông t ư s 29/2014/TT-BTNMT ca B vì m c tiêu t ng tr ưng kinh t nh ưng nh ng h Tài nguyên và Môi tr ưng ngày 2 tháng 6 n m qu khôn l ưng v môi tr ưng thì l i ch ưa ưc 2014 quy nh chi ti t vi c l p, iu ch nh quy ho ch, k ho ch s d ng t. quan tâm thích áng. Theo quan im c a chúng tôi, n u l p ưc m t H i ng th m [6] Lm phát quy ho ch - V n au u c a các nhà qu n lý, nh quy ho ch, k ho ch s d ng t v i tính sac/lam-phat-quy-hoach-van-de-dau-dau-cua-cac- ch t là c ơ quan ph i bi n c l p g m nh ng nha-quan-ly-20150820100919374.htm nhà khoa h c có tâm, có t m thì yêu c u trên [7] B Tài nguyên và Môi tr ưng, Báo cáo T ng k t cng ưc b o m. Tuy nhiên hi n nay pháp tình hình thi hành Lu t t ai 2003 và nh h ưng lu t ch ưa quy nh v thành ph n H i ng sa i Lu t t ai, S 193/BC-BTNMT ngày 6 th m nh, vì th thành ph n H i ng th m tháng 9 n m 2012 nh thông th ưng là i di n c a các c ơ quan [8] V V n Tu n, Pháp lu t v b o v t nông nhà n ưc có th m quy n nên xét v c ơ ch thì nghi p Vi t Nam hi n nay, T p chí Dân ch và Pháp lu t, s chuyên tháng 12 n m 2015, tr 12 ây là cách c ơ quan nhà n ưc có th m quy n “v a á bóng, v a th i còi”. Vì th , có ng ưi ã 64 D.H. Nhung, V.V. Tu n / Tp chí Khoa h c HQGHN: Lu t h c, T p 32, S 3 (2016) 56-64 Vietnam Law on Agricultural Land Use Conversion Planning Doan Hong Nhung, Vu Van Tuan 1VNU School of Law, 144 Xuan Thuy, Cau Giay, Hanoi, Vietnam 2Hanoi University of Agriculture, Trau Quy, Gia Lam, Hanoi, Vietnam Abstract: The article analyzes the provisions of Land Law 2013 and related documents on agricultural land use conversion in the overall land use planning; identifies a number of vague provisions, some hindrances in the law’s enforcement; and proposes finalization of legislation on agricultural land use conversion planning. Keywords: Land Law 2013, master plans and land use plans, land use conversion.