Pháp luật về tham gia giao thông của người khuyết tật – Từ quy định đến thực tiễn thực hiện
- Phát triển mô hình taxi hỗ trợ NKT, có thể thông qua việc quy định mỗi hãng taxi cần đưa ra một tỷ lệ nhất định, chẳng hạn 10% số lượng xe của hãng phải đảm bảo NKT tiếp cận. Hiện tại tên địa bàn thành phố có hãng taxi Thành Công thực hiện đào tạo kỹ năng tiếp cận NKT tham gia taxi, giảm giá 50% phí taxi cho NKT, xây dựng gói cước hỗ trợ riêng, thanh toán qua thẻ riêng và trang bị xe chuyên dụng cho NKT bắt đầu triển khai vào 1/3/2015 [6]. Với những ưu điểm của mô hình này với trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp thực sự là điển hình cần nhân rộng đảm bảo và nâng cao hơn nữa quyền của NKT trong tham gia giao thông.
Bạn đang xem nội dung tài liệu Pháp luật về tham gia giao thông của người khuyết tật – Từ quy định đến thực tiễn thực hiện, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
T p chí Khoa h c HQGHN: Lu t h c, T p 32, S 1 (2016) 50-59
Pháp lu t v tham gia giao thông c a ng i khuy t t t – T
quy nh n th c ti n th c hi n
Nguy n Hi n Ph ơ ng*
Khoa Pháp lu t kinh t - Tr ng i h c Lu t Hà N i, 87 Nguy n Chí Thanh, ng a, Hà N i, Vi t Nam
Nh n ngày 02 tháng 01 n m 2016
Ch nh s a ngày 26 tháng 2 n m 2016; Ch p nh n ng ngày 14 tháng 3 n m 2016
Tóm t ắt: có th th c hi n c các ho t ng sinh ho t, h c t p, lao ng, thì tham gia giao
thông là nhu c u không th thi u c a m i cá nhân. i v i ng i khuy t t t (NKT), quy n tham
gia giao thông không ch d ng l i vi c quy nh và m b o quy n di chuy n cá nhân mà còn
m b o ti p c n các công trình, ph ơ ng ti n giao thông công c ng. Trong th i gian qua, b ng
vi c ban hành Lu t ng i khuy t t t n m 2010 và phê chu n Công c c a Liên h p qu c v
quy n c a NKT, Vi t Nam ã th c s ti n m t b c trong vi c quy nh m b o th c hi n quy n
c a NKT. M c dù v y, nh ng b t c p trong quy nh và khó kh n trong th c hi n quy n ti p c n
giao thông c a NKT v n còn t n t i t ơ ng i ph bi n. Bài vi t này t p trung phân tích quy nh
pháp lu t v quy n tham gia giao thông c a NKT và th c ti n th c hi n trên a bàn thành ph Hà
n i, trên c ơ s ó xu t nh ng gi i pháp nh m m b o hơn n a quy n tham gia giao thông cho
NKT trong giai o n hi n nay.
T khoá: Ng i khuy t t t, giao thông, ti p c n, ph ơ ng ti n công c ng.
1. Ng ười khuy ết t ật và pháp lu ật v ề tham gia mô hình xã h i là công c quan tr ng gi i
∗
giao thông c ủa ng ười khuy ết t ật quy t các nguyên nhân d n n vi c phân bi t
i x , tách bi t NKT kh i c ng ng [1].
Trên th gi i hi n nay khái ni m ng i phù h p v i khái ni m NKT trong Công c v
khuy t t t th ng c ti p c n d i hai góc quy n c a NKT n m 2006 thì khái ni m
y t và xã h i. D i góc y t , NKT c xác “Ng i khuy t t t” chính th c c a ra
nh là ng i b khi m khuy t b ph n, ch c trong Lu t Ng i khuy t t t n m 2010. T i
n ng c ơ th d n n nh ng khó kh n trong sinh kho n 1 i u 2 Lu t này, NKT c hi u là
ho t, lao ng, h c t p,... theo ó h c n có s “ng i b khi m khuy t m t ho c nhi u b
giúp kh c ph c khi m khuy t, hoà nh p ph n c ơ th ho c b suy gi m ch c n ng c
c ng ng. D i góc xã h i, ng i khuy t bi u hi n d i d ng t t khi n cho lao ng,
t t c ti p c n k t h p gi a khi m khuy t và sinh ho t, h c t p g p khó kh n”.
các y u t môi tr ng trong t ơ ng quan quy n V c ơ b n, pháp lu t Vi t Nam và a s các
c a ng i khuy t t t, quan i m khuy t t t theo qu c gia trên th gi i u xác nh các d ng
_______ khuy t t t bao g m khuy t t t v n ng; khuy t
∗ T: 84-945914536 t t nghe, nói; khuy t t t nhìn; khuy t t t th n
Email: hienphuong1975@yahoo.com.vn kinh, tâm th n; khuy t t t trí tu và khuy t t t
50
N.H. Ph ơ ng/ T p chí Khoa h c HQGHN: Lu t h c, T p 32, S 1 (2016) 50-59 51
khác. M i d ng t t l i có nh ng nét c thù có các quy nh c th m b o s ti p c n c a
riêng t o ra nh ng nh h ng khác nhau i v i NKT. H ơn n a, pháp lu t còn quy nh v c ơ
NKT khi tham gia giao thông. Ch ng h n, NKT ch tham v n – t v n NKT, t ch c c a NKT
v n ng g p r t nhi u khó kh n trong sinh v các tiêu chu n hi n có n m b t c nhu
ho t cá nhân, vui ch ơi, h c t p và lao ng nên c u th c s c a NKT, trên c ơ s ó ban hành,
c n c h tr v ph ơ ng ti n i l i (xe l n, s a i các quy nh c a pháp lu t hi n hành
g y ch ng) và c bi t là không gian c n thi t, cho phù h p, nh m m b o th c hi n các
thu n ti n, phù h p di chuy n. i v i NKT quy nh v tham gia giao thông c a NKT
nghe nói, do không nghe th y âm thanh ho c trên th c t .
nghe r t kém nên h th ng không th ch
ng v i nh ng gì ang và s p di n ra, m i
nguy hi m t các ph ơ ng ti n giao thông ang 2. Th ực tr ạng quy đị nh c ủa pháp lu ật v ề tham
ho t ng trên ng. T ơ ng t nh v y, NKT gia giao thông c ủa ng ười khuy ết t ật
nhìn (ng i khi m th ) c ng là i t ng g p
V n tham gia giao thông c a NKT t lâu
nhi u khó kh n do h không nhìn th y m i v t
c ng ã c ghi nh n trong các v n b n pháp
xung quanh nên c ng không th ch ng a
lu t c a Vi t Nam. Trong các b n Hi n pháp
ra các ph ơ ng án m b o an toàn cho mình,
n m 1946, 1959, 1980, 1992, 2013 u kh ng
h c ng không nhìn th y ng i ra sao, có v t
nh NKT là công dân, thành viên c a xã h i,
gì c n tr không cho nên c n t o ra không gian
có quy n l i và ngh a v c a m t công dân,
di chuy n m b o an toàn cho ng i khi m
c Nhà n c và xã h i giúp khi g p khó
th Do ó, có th kh ng nh xét góc c
kh n ( i u 14 Hi n pháp 1946, i u 74 Hi n
i m v s c kho , tâm sinh lí cho th y tính a
pháp 1980, i u 59,67 Hi n pháp 1992, i u
d ng c a khuy t t t và vi c m b o các quy n
59 Hi n pháp 2013). Tr c ây, v n tham
c a NKT c n tính n các y u t c thù c a
gia giao thông c a NKT c th c hi n theo
các d ng khuy t t t khác nhau.
Pháp l nh v ng i tàn t t n m 1998. n n m
Khái ni m quy n c a NKT c chia s 2010, Qu c h i n c C ng hòa xã h i ch
c p toàn c u và nh ó nó d n tr thành ngh a Vi t Nam khóa XII ã thông qua Lu t
ph ơ ng ti n mà nhà l p pháp có th s d ng Ng i khuy t t t và ngày 28 tháng 11 n m
nh công c bi n i nh n th c xã h i. 2014 Vi t Nam chính th c phê chu n Công c
Quy n c a NKT trong tham gia giao thông v v quy n c a NKT n m 2006, cùng v i m t
cơ b n u th hi n các n i dung: c di lo t các v n b n liên quan nh : Lu t Giao thông
chuy n cá nhân th c hi n các nhu c u sinh ng b 2008; Lu t ng s t 2005; Lu t
ho t hàng ngày, c tr giúp tham gia giao hàng không dân d ng 2006; Ngh nh
thông b ng ph ơ ng ti n cá nhân phù h p i u 28/2012/N -CP quy nh chi ti t và h ng d n
thi hành m t s i u c a Lu t NKT; Quy chu n
ki n s c kh e, c mang theo và mi n phí v
k thu t qu c gia v xây d ng công trình m
ph ơ ng ti n, thi t b h tr giao thông (xe l n,
b o NKT ti p c n s d ng QCVN 10:
xe l c, g y d n ng,); c h tr mi n 2014/BXD , v n tham gia giao thông c a
gi m giá vé, giá d ch v khi tham gia ph ơ ng NKT trong pháp lu t Vi t Nam ã có nh ng
ti n giao thông công c ng; c u tiên giúp b c phát tri n ti n b , quy nh khá c th ,
, s p x p ch ng i thu n ti n khi s d ng y t ng hình th c và ph ơ ng ti n giao
ph ơ ng ti n giao thông công c ng [2]. thông. Quy n tham gia giao thông c a NKT th
Không ch quy nh v quy n c a NKT mà hi n ch y u nh ng quy nh pháp lu t v
t ng hình th c, t ng ph ơ ng ti n giao thông, vi c i b , s d ng ph ơ ng ti n cá nhân,
pháp lu t v tham gia giao thông c a NKT l i ph ơ ng ti n giao thông công c ng.
52 N.H. Ph ơ ng/ T p chí Khoa h c HQGHN: Lu t h c, T p 32, S 1 (2016) 50-59
2.1. m b o quy n tham gia giao thông cho Các ti n nghi trên ng ph nh i m ch
ng i khuy t t t thông qua các quy nh v xe buýt, gh ngh , c t i n, èn ng, c c tiêu,
vi c i b c a ng i khuy t t t bi n báo, tr m i n tho i công c ng, hòm th ,
tr m rút ti n t ng, b n hoa, cây xanh, thùng
Xu t phát t c thù c a NKT là b khi m rác công c ng v.v không c gây c n tr
khuy t b ph n nào ó trên c ơ th (m t, chân, cho NKT và c c nh báo b ng các t m lát
tay, tai,) ho c b suy gi m ch c n ng c n i ho c ánh d u b ng các màu s c t ơ ng
bi u hi n d i d ng t t, làm cho nh ng ng i ph n NKT nhìn có th nh n bi t.
này không th nhìn th y ng i, không nghe
th y âm thanh ang phát ra, hay không th i 2.2. m b o quy n tham gia giao thông c a
b ng chính ôi chân c a mình nên vi c i b ng i khuy t t t thông qua các quy nh v
c a h càng g p khó kh n h ơn. Vì th m s d ng ph ơ ng ti n giao thông cá nhân.
b o cho vi c i b c a NKT c an toàn,
thu n ti n h ơn pháp lu t ã ban hành h th ng Nh m m b o s an toàn khi tham gia giao
các quy chu n, tiêu chu n, ch ng h n nh : Tiêu thông c a NKT, kho n 1 i u 41 Lu t NKT
chu n xây d ng Vi t Nam TCXDVN 265:2002 xác nh ph ơ ng ti n giao thông cá nhân do
“ ng và hè ph - Nguyên t c c ơ b n xây NKT s d ng ph i m b o quy chu n k thu t
d ng công trình m b o ng i tàn t t ti p c n, qu c gia và phù h p v i i u ki n s c kh e c a
s d ng” và g n ây là Quy chu n k thu t ng i s d ng.
qu c gia QCVN 10:2014/BXD v xây d ng Ph ơ ng ti n giao thông c ơ gi i ng b
công trình m b o NKT ti p c n s d ng ban (xe g n máy, xe mô tô) ph i áp ng các yêu
hành ngày 29/12/2014 có hi u l c t ngày c u chung quy nh trong QCVN
1/7/2015. ây là ngu n lu t vô cùng quan tr ng 14:2011/BGTVT Quy chu n k thu t qu c gia
m b o khi thi t k , xây d ng c ơ s h t ng, v ch t l ng an toàn k thu t và b o v môi
các công trình công c ng nhà u t , ơ n v tr ng i v i xe mô tô, xe g n máy. i v i
tr c ti p thi công ph i tuân th . xe cho NKT s d ng thì ph i áp ng thêm m t
i v i ng vào công trình, m c 2.2 và s yêu c u riêng nh : n u ng c ơ c a xe là
m c 2.3 QCVN 10:2014/BXD quy nh trong ng c ơ nhi t thì dung tích làm vi c không l n
m t khuôn viên, công trình ho c h ng m c hơn 125 cm3; chi u dài xe không quá 2,5 m,
công trình ít nh t ph i có m t ng vào m chi u r ng không quá 1,2 m, chi u cao không
b o NKT ti p c n s d ng. i v i l i vào, quá 1,4 m; kh n ng leo d c l n nh t c a xe
pháp lu t quy nh khi xây d ng công trình không nh h ơn 12%; xe ph i có ký hi u xe
ho c m t h ng m c công trình thì ph i có ít dùng cho NKT v trí thích h p có th nh n
nh t m t l i chính d n vào công trình m b o bi t d dàng; c ơ c u i u khi n ho t ng c a
ti p c n s d ng c a NKT, l i vào cho NKT có xe, c ơ c u i u khi n h th ng phanh ph i phù
c a thì không c làm ng ng c a, t i l i vào h p v i kh n ng i u khi n c a NKT i u
ph i l p t bi n báo và t m lát có d u hi u ch khi n xe ó;
h ng ti p c n n thang máy dành cho NKT. i v i lo i ph ơ ng ti n òi h i có gi y
T i nút giao thông gi a l i i b và ng phép i u khi n, NKT c h c và c p gi y
dành cho các ph ơ ng ti n giao thông, l i sang phép i u khi n i v i ph ơ ng ti n c a h .
ng dành cho ng i i b ho c t i l i vào Quy nh v gi y phép i u khi n ph ơ ng ti n
công trình n u có s chênh l ch cao l n h ơn giao thông c ơ gi i ng b do NKT s d ng
150 mm ph i b trí v t d c và t m lát c nh báo ph i tuân theo Lu t Giao thông ng b 2008,
giao c t. d c c a m t d c không l n h ơn Quy t nh 05/2008/Q -BGTVT ngày
1/12 [3]. 30/3/2008 v b sung m t s n i dung trong
N.H. Ph ơ ng/ T p chí Khoa h c HQGHN: Lu t h c, T p 32, S 1 (2016) 50-59 53
ào t o sát h ch và c p gi y phép lái xe cho Ph ơ ng ti n giao thông công c ng mà NKT
NKT. có th s d ng g m xe buýt, ô tô ch khách
Ngoài ra, xe dùng cho NKT ph i c ki m tuy n c nh, taxi, máy bay, tàu h a, tàu i n,
tra an toàn k thu t và b o v môi tr ng tr c tàu th y, phà
khi a vào l u thông, s d ng. V m t thi t k , ph ơ ng ti n giao thông
xe mô tô, xe g n máy dùng cho NKT công c ng NKT có th ti p c n s d ng ph i
c a vào l u hành, s d ng thì NKT ph i áp ng quy chu n k thu t qu c gia v giao
th c hi n các th t c ng ký, c p bi n s xe thông ti p c n. S l ng ph ơ ng ti n giao
quy nh t i Thông t liên t ch s thông ti p c n trên t ng tuy n v n t i hành
32/2007/TTLT-BCA-BGTVT ngày 28/12/2007 khách ph i th c hi n theo l trình và t l do
h ng d n v vi c ng ký, qu n lý và l u hành Chính ph quy nh (kho n 3 i u 42 Lu t
ph ơ ng ti n giao thông c ơ gi i ng b dùng NKT n m 2010).
cho th ơ ng binh và ng i tàn t t; Thông t s i v i t ng lo i ph ơ ng ti n giao thông
06/2009/TT-BCA quy nh vi c c p, thu h i công c ng thì l i có nh ng quy chu n k thu t
ng ký, bi n s các lo i ph ơ ng ti n giao qu c gia v giao thông ti p c n riêng bi t.
thông c ơ gi i ng b . Ch ng h n i v i tàu h a thì Lu t ng s t
Bên c nh ó, pháp lu t c ng quy nh v n m 2005 t i kho n 1 i u 21 quy nh: “ga
ch xe c a NKTtrong bãi xe công c ng hành khách ph i có công trình dành riêng ph c
và bãi xe trong các tòa nhà, v trí ch xe v hành khách là NKT” ; kho n 3 i u 43:
c a NKT ph i c b trí g n l i vào công “Trên toa xe khách ph i có thi t b ph c v
trình, có bi n báo. NKT”; kho n 2 i u 97: “Doanh nghi p ng
Theo quy nh t i m c 3 Ph n II Thông t s t có ngh a v ph c v hành khách v n minh,
liên t ch s 32/2007/TTLT-BCA-BGTVT l ch s , chu áo và t ch c l c l ng ph c v
c tham gia giao thông b ng ph ơ ng ti n cá hành khách là NKT vào ga, lên tàu, xu ng tàu
nhân thì ng i i u khi n xe c ơ gi i dùng cho thu n l i”. ng th i i v i toa xe khách ti p
NKT ph i áp ng các i u ki n sau: m b o c n NKT ph i m b o các yêu c u theo quy
tu i theo quy nh c a Lu t giao thông nh t i QCVN 18:2011/BGTVT Quy chu n k
ng b ; ph i có Gi y ch ng nh n s c kh e thu t qu c gia v ki m tra, nghi m thu toa xe
do c ơ s y t có th m quy n c p và k t lu n khi s n xu t, l p ráp và nh p kh u m i.
i u ki n s c kh e i u khi n xe c ơ gi i i v i ô tô (xe khách, xe buýt), tr c ây
dùng cho NKT; i v i ng i lái xe g n máy theo Thông t s 39/2012/TT-BGTVT Nhà
d i 50 cm 3 ph i am hi u Lu t Giao thông n c khuy n khích t ch c, cá nhân kinh doanh
ng b ; i v i ng i lái xe mô tô t 50 v n t i hành khách công c ng b ng xe khách
cm 3 tr lên ph i có gi y phép lái xe; khi i u u t , c i t o ph ơ ng ti n giao thông ti p c n
khi n xe c ơ gi i dùng cho NKT, ng i lái xe b trí trên các tuy n v n t i hành khách ph c
ph i nghiêm ch nh ch p hành các quy nh c a v nhu c u tham gia giao thông c a NKT
pháp lu t v giao thông ng b và mang theo (Kho n 3 i u 4). Nh ng n nay, v i Thông
các gi y t xu t trình khi c ki m tra theo t s 62/2014/TT-BGTVT ban hành QCVN
yêu c u c a c ơ quan có th m quy n. 82:2014/BGTVT Quy chu n k thu t qu c gia
v ô tô khách thành ph NKT ti p c n s
2.3. m b o quy n tham gia giao thông c a d ng có hi u l c vào ngày 1/6/2015 thì ô tô
ng i khuy t t t thông qua quy nh v s khách thành ph t 17 ch ng i tr lên ph i áp
d ng ph ơ ng ti n giao thông công c ng ng yêu c u k thu t quy nh trong quy chu n
này và ph i c ki m tra, th nghi m theo quy
nh v ki m tra ch t l ng an toàn k thu t và
54 N.H. Ph ơ ng/ T p chí Khoa h c HQGHN: Lu t h c, T p 32, S 1 (2016) 50-59
b o v môi tr ng. i v i xe buýt ph c v NKT có trách nhi m nh ng ch , u tiên cho
NKT, ngoài các yêu c u k thu t chung còn NKT; ph i h p v i nhân viên ph c v c a ơ n
ph i b o m các yêu c u k thu t riêng c v v n t i tr giúp NKT tham gia giao thông an
quy nh t i ph n 2 Tiêu chu n ngành 22 TCN toàn, thu n ti n.
302-06 c a B Giao thông v n t i ban hành
ngày 02/3/ 2006 v i s l ng xe buýt áp ng
quy chu n k thu t v giao thông ti p c n theo 3. Th ực tr ạng th ực hi ện pháp lu ật v ề tham gia
t ng th i k n n m 2015, 2020 và 2025 theo giao thông c ủa ng ười khuy ết t ật t ại thành ph ố
quy nh c a y ban nhân dân c p t nh ( i m a Hà N ội
Kho n 1 i u 14 Ngh nh s 28/2012/N -
Hà N i – Th ô c a Vi t Nam, trung tâm
CP).
c a tuy n giao thông huy t m ch và là m t
i v i máy bay, hành khách là NKT ph i trong nh ng thành ph có s dân và m t dân
c hãng hàng không quan tâm ch m sóc c cao c a c n c. Tuy nhiên, m t th c tr ng
trong quá trình v n chuy n [4]. Ng i khai thác x y ra khi tham gia giao thông trên các tuy n
ph i xây d ng ph ơ ng th c v n chuy n hành ph c a Hà N i là th ng xuyên ùn t c do c ơ
khách có kh n ng di chuy n h n ch nh hãng s h t ng ô th còn th p kém, l ng ph ơ ng
hàng không ph i th c hi n các ngh a v v n ti n tham gia giao thông quá l n – c bi t là xe
chuy n hành khách là NKT nh i v i hành máy cùng v i ý th c ch a t t c a m t b ph n
khách thông th ng, b trí nhân viên ch m sóc, ng i tham gia giao thông. V i nh ng nét c
h tr ; ng th i có trách nhi m t ch c và tr ng y, có th th y r ng vi c tham gia giao
tri n khai các lo i hình d ch v h tr trong quá thông c a NKT có nhi u thu n l i song c ng có
trình v n chuy n. NKT c mi n phí c c v n nh ng khó kh n nh t nh.
chuy n công c h tr (xe l n, n ng, g y d n
B ng hành lang pháp lý khá y v
ng,); lo i d ch v h tr b t bu c cho
quy n tham gia giao thông c a NKT, th c ti n
t ng i t ng hành khách c bi t,...
th c hi n nh ng quy nh này ã t c m t
NKT khi tham gia giao thông b ng ph ơ ng s k t qu không nh , góp ph n t o ra môi
ti n giao thông công c ng s c u tiên mua tr ng thu n l i NKT tham gia giao thông,
vé t i c a bán vé, c s d ng ch ng i dành hòa nh p cu c s ng. Tuy v y c ng không th
cho các i t ng u tiên; NKT c bi t n ng, ph nh n c m t th c t là m b o th c
n ng c mi n giá vé, giá d ch v khi tham gia hi n quy n này cho NKT còn quá nhi u h n
giao thông b ng xe buýt; c gi m t i thi u ch . Nh ng h n ch c ơ b n ph i tính n là
15% i v i máy bay; gi m t i thi u 25% i nh ng khó kh n c thù c a i t ng khi n
v i tàu h a, tàu i n, tàu th y, xe ô tô v n t i vi c chuyên bi t hóa trong th c hi n áp ng
khách theo tuy n c nh. nhu c u t ng i t ng không d dàng, i u
Các t ch c, cá nhân qu n lý, kinh doanh ki n c ơ s h t ng giao thông còn quá nhi u
v n t i hành khách b ng ph ơ ng ti n giao thông khó kh n và h ơn c là nh n th c v NKT,
công c ng có trách nhi m b trí thi t b , công quy n NKT bình ng trong ti p c n giao thông
c và nhân viên tr giúp NKT lên, xu ng còn h n ch ph n l n b ph n dân c . Ngay
ph ơ ng ti n c thu n ti n. Ph ơ ng án tr vi c i b , NKT Hà n i th c s g p c n tr ,
giúp này ph i c thông báo nh ng n ơi d khó kh n khi tham gia giao thông b i s quá
nh n bi t t i các b n, nhà ga NKT ti p c n, t i, m t ki m soát giao thông gi cao i m
s d ng. Trách nhi m không ch thu c v các t luôn th ng tr c khi n ngay c ng i không
ch c, cá nhân i u hành, qu n lý v n t i mà còn khuy t t t còn e ng i. Trong h i th o v quy n
thu c v hành khách tham gia giao thông b ng c a NKT ti p c n giao thông di n ra t i Hà n i
ph ơ ng ti n giao thông công c ng cùng v i ngày 29/9/2015 d i s ch trì c a H i NKT
N.H. Ph ơ ng/ T p chí Khoa h c HQGHN: Lu t h c, T p 32, S 1 (2016) 50-59 55
TP Hà n i, có i bi u ã t ng ví von: “ph i hàng lo t các ho t ng c i t o c ơ s h t ng,
ch t i n a êm chúng tôi m i i l i c Hà ph ơ ng ti n giao thông công c ng. T ng công
N i” . Th c t cho th y, h u h t các con ng ty v n t i Hà N i (Transerco) ã ti n hành l p
trong n i thành Hà n i u nh , các tiêu chí v b ng thông tin i n t LED trên xe buýt thay
v t d c, ng lên hay v a hè u không c th toàn b các b ng l t ph c i n giúp hi n
m b o, ho c là không có, ho c b l n chi m. th a d ng các thông tin nh s hi u tuy n, tên
i v i nh ng con ng m i m , có i u ki n tuy n, h ng i c a xe, các tuy n t ng c ng,
t t h ơn v không gian, h t ng thì vi c m b o các tuy n buýt nhanh, s i n tho i ng dây
ti p c n cho NKT c chú ý h ơn ch ng h n nóng. T i nhà ch và i m d ng xe buýt c ng
nh c u v t cho ng i i b , v a hè, ng c l p b ng thông tin i n t LED giúp hành
trong các khu ô th m i Ciputra, M Trì, khách c bi t là NKT (ng i i c, ng i câm)
Trung Hòa –Nhân Chính... có c y thông tin mình c n khi tham gia
V vi c s d ng ph ơ ng ti n giao thông cá ho t ng buýt, nh danh sách tuy n i qua, xe
nhân c a NKT, Hà n i vi c c p b ng lái xe, tuy n s p n và nh ng xe tuy n s p i, kho ng
sát h ch ph ơ ng ti n c ơ gi i i u ki n l u cách xe s p n c ng nh th i gian và xe tuy n
thông cho NKT c ng th c hi n khá linh ho t chu n b xu t b n. Trên xe buýt ã thi t k các
trên c ơ s m b o quy n cho NKT. V i s a gh u tiên cho NKT g n c a lên và có dán
d ng v nhu c u s d ng ph ơ ng ti n (nh p bi n ch d n cho hành khách, c bi t là NKT
kh u, s n xu t trong n c, t ch ) và c i m nh n bi t.
riêng v giao thông Hà n i, vi c th c hi n quy N m 2015, nhà ch xe buýt hi n i nh t
nh pháp lu t v tham gia giao thông b ng ph c v hành khách, c bi t là hành khách
ph ơ ng ti n cá nhân cho NKT c ánh giá là khuy t t t i xe buýt nhanh trên tuy n ng
có nhi u ti n b , áp ng c yêu c u c a NKT. Kim Mã – Yên Ngh a c a vào s d ng
So v i các a ph ơ ng khác trên c n c, [5]. L i vào nhà ch c lát g ch màu vàng
cùng v i thành ph H chí Minh, Hà n i là n ơi m t ơ ng ph n v i n n, t m lát h ng d n
có ph ơ ng ti n giao thông công c ng nh xe ng i khi m th có th nh n bi t ng i. H ơn
buýt, tàu h a, máy bay... l u thông nhi u do n a, l i vào, l i ra nhà ch này còn c tôn
v y quy n tham gia giao thông công c ng c a n n cao h ơn so v i m t ng 60 cm ngang
NKT c th hi n rõ nét nh t. V i nh ng quy b ng v i sàn xe buýt t o thu n l i h ơn cho
nh v quy n c a NKT, th i gian qua Hà n i NKT lên, xu ng xe buýt.
ã nhanh chóng th c hi n quy n cho NKT. Có Nh m giúp thi t th c h ơn cho NKT, t
th k n vi c phát hành th xe buýt thông ngày 01/03/2015 hãng taxi Thành Công ã tri n
minh (Smart Card) cho ng i khi m th do khai án “taxi dành cho NKT” trên a bàn
Trung tâm Qu n lý và i u hành giao thông ô thành ph Hà N i - hãng taxi u tiên trên c
th ã ph i h p v i H i Khi m th Hà N i phát n c tri n khai ch ơ ng trình này v i u ãi
hành hay vi c c p th xe buýt mi n phí cho gi m 30 – 50% i v i NKT i tuy n c nh;
th ơ ng binh và NKT trên a bàn Hà N i.Vi c 20% - 40% i v i NKT là khách vãng lai [6].
c i t o xe buýt theo l trình c ng c th c V v n chuy n hàng không n c ta hi n
hi n v i thành công c a án "H tr s n xu t nay, hãng hàng không Vietnam Airlines ã
th nghi m xe buýt ti p c n theo tiêu chu n ã cung c p d ch v h tr c bi t i v i hành
ban hành" và c T ng công ty v n t i Hà N i khách khuy t t t không h n ch s l ng; còn
ã tri n khai th nghi m xe buýt ti p c n NKT hãng hàng không VietJet Air c ng có d ch v
tuy n s 34 Gia Lâm – M ình t n m 2006. h tr hành khách khuy t t t nh ng vì lý do an
Hi n nay, tri n khai án tr giúp NKT toàn, hãng ch có th chuyên ch trên m t
giai o n 2012 – 2020 Hà N i ang th c hi n chuy n bay t i a 5 hành khách b h n ch kh
56 N.H. Ph ơ ng/ T p chí Khoa h c HQGHN: Lu t h c, T p 32, S 1 (2016) 50-59
n ng di chuy n và yêu c u d ch v xe l n trong 80cm, s d ng nhi u b c lên xu ng khi n xe
sân bay (Ramp). l n c a NKT khó có th lên xu ng xe.
M c dù b c u t c m t s thành Không ch g p khó kh n i v i c ơ s h
qu nh ng trên th c t , NKT v n còn g p nhi u t ng, ph ơ ng ti n giao thông mà NKT còn g p
khó kh n khi tham gia giao thông. Trên a bàn ph i rào c n v suy ngh , ng x c a nh ng
Hà N i ã có nhi u c u b hành c a vào ng i có ngh a v ph c v , tr giúp NKT tham
s d ng, phát huy tác d ng trong vi c gi m ùn gia giao thông. Khi g p NKT lên xe buýt, máy
t c giao thông, m b o an toàn cho ng i i bay nhân viên c a các hãng v n t i hành khách
b . Tuy nhiên, các c u b hành này không có còn lúng túng, ho c có thái thi u thi n c m,
ng lên, xu ng dành cho NKT khi n NKT thi u nhi t tình ph c v . Nh ng v vi c t ch i
ph i i l i d i lòng ng r t nguy hi m. v n chuy n NKT c a nhân viên hãng hàng
Các v a hè sang ng Hà N i r t khó s không VietJet Air hay nh lái xe buýt t ch i,
d ng cho ng i khi m th và NKT v n ng vì không v n chuy n xe l n cho NKT v i lý do ch
không có l i d n, không có ch n i Braille và v n chuy n ng i là nh ng tr ng h p áng
tín hi u âm thanh trên các ch d n c a èn giao ti c trong nh n th c v quy n c a NKT.
thông cho ng i khi m th , không có ng
d c cho ng i i xe l n,... Tình tr ng v a hè b
l n chi m làm n ơi buôn bán, t bi n qu ng 4. M ột s ố ki ến ngh ị hoàn thi ện quy đị nh pháp
lu t và gi i pháp nâng cao hi u qu th c thi
cáo, ch xe máy, xe ô tô, khi n NKT không ậ ả ệ ả ự
pháp lu ật v ề tham gia giao thông c ủa ng ười
có l i i c ng x y ra ph bi n. Không ch v y,
khuy ết t ật
trên v a hè nhi u h ga còn b m t n p r t có th
gây ra tình tr ng tr em, ng i khi m th b r ơi
4.1. M t s ki n ngh hoàn thi n quy nh
xu ng h ga. Th c t còn r t hi m nh ng tuy n
pháp lu t v tham gia giao thông c a ng i
ph làm ng d n cho xe l n, th m chí t i ngã khuy t t t
t Ngô Quy n - Lý Th ng Ki t, Hà N i, ngay
i m lên xu ng l i xu t hi n m t c t èn tín Th nh t, pháp lu t v tham gia giao
hi u giao thông khi n cho ng i i b bình
thông c a NKT có th i vào cu c s ng B
th ng còn ph i lách ng i m i qua c. Còn
Giao thông v n t i cùng các c ơ quan ch c n ng
t i tuy n ph xung quanh h Hoàn Ki m, n ơi có ph i nhanh chóng rà soát h th ng v n b n
èn t b m cho ng i qua ng c ng không
chuyên ngành ti n t i s a i b sung, th c
tính n ph ơ ng án dành cho NKT, b i nút b m
hi n các ch ơ ng trình, án, k ho ch th c
t v trí cao, không có ng d n và ch d n hi n c i t o, s a ch a c ơ s h t ng NKT
cho NKT. Ng i s d ng xe l n tay ch có th
ti p c n giao thông. C n ban hành thông t
s d ng v a hè t i trung tâm thành ph nh ng
h ng d n c th v trách nhi m, chính sách h
t i các tuy n ph khác thì không th , m t vài tr NKT tham gia giao thông, t o c ơ s pháp
nơi c t èn tín hi u giao thông l i c n tr l i lên
lý NKT có th d dàng ti p c n, tham gia
xu ng v a hè cho xe l n tay.
giao thông.
Ph n l n các ph ơ ng ti n giao thông c ng Th hai, m r ng quy n cho ng i khuy t
c ng và b n , nhà ch xe ch a có thi t k phù
t t khi tham gia giao thông b ng vi c b sung
h p v i hành khách khuy t t t làm cho vi c
quy nh cho phép ng i khuy t t t tham gia
NKT cho dù ã c phát th i xe buýt mi n giao thông v i các ph ơ ng ti n ô tô cá nhân
phí c ng không th s d ng c. H u h t các
thi t k phù h p v i d ng t t. ây là nhu c u
xe buýt Hà N i u có sàn xe cao h ơn 70cm,
chính áng c a NKT và c quy nh trong
th m chí là 1m, chi u r ng c a xe h p, d i quy nh công c qu c t song trong ph m vi
pháp lu t qu c gia ch a c n i lu t hóa, ch a
N.H. Ph ơ ng/ T p chí Khoa h c HQGHN: Lu t h c, T p 32, S 1 (2016) 50-59 57
có v n b n h ng d n c th cho vi c c p phép giao thông ho t ng này t c hi u qu
lái xe, l u hành xe ô tô cá nhân cho NKT. cao và có ý ngh a h ơn. Bên c nh ó, c n t ng
Th ba, c n quy nh nh ng bi n pháp ki m c ng vai trò c a t ch c NKT, vì NKT, m
tra, giám sát, x ph t i v i t ch c, cá nhân r ng hình th c tham v n NKT. Hà n i c ng là
vi ph m nh ng quy nh v giao thông ti p c n nơi t p trung nhi u t ch c NKT, vì NKT và do
nh m m b o quy n l i cho NKT th ng nh t v y c ng có i u ki n thu n l i h ơn các a
trong m t Ngh nh quy nh x ph t các hành ph ơ ng khác trong ho t ng này.
vi vi ph m làm c n tr vi c tham gia giao thông Th t , chú tr ng phát tri n h th ng thông
c a NKT. Quy nh pháp lu t hi n hành h u tin ph n h i c a NKT, xây d ng trang web ph
nh còn b ng (không quy nh riêng) n i bi n ki n th c v an toàn giao thông cho NKT.
dung này khi n vi c m b o th c hi n quy n H th ng này giúp NKT ti p c n v i thông tin
tham gia giao thông cho NKT b h n ch nhi u. và ph n ánh v nh ng v n b t c p trong
tham gia giao thông, nh ng vi ph m trong vi c
4.2. M t s gi i pháp nâng cao hi u qu th c tri n khai các quy nh c a pháp lu t liên quan
hi n pháp lu t v tham gia giao thông c a t i vi c h tr NKT ti p c n giao thông. V i
ng i khuy t t t Hà N i kênh thông tin này NKT có th ti p c n g n h ơn
v i s h tr c a Nhà n c và c xã h i và theo
V i c i m riêng c a giao thông Hà N i chi u ng c l i, Nhà n c c ng hi u c nhu
và th c tr ng th c hi n quy n tham gia giao c u c a NKT, a ra nh ng bi n pháp, i u
thông c a ng i khuy t t t trên a bàn Hà N i, ch nh giúp NKT tham gia giao thông d dàng
trong th i gian t i, m t s gi i pháp có th a hơn, t o i u ki n cho h phát tri n hòa nh p
ra nâng cao hi u qu th c thi pháp lu t v vào xã h i.
tham gia giao thông c a NKT nh sau: Th n m, trong quá trình th c hi n nh ng
Th nh t, y m nh h ơn n a ho t ng i u ch nh m b o ti p c n giao thông c a
tuyên truy n, ph bi n chính sách, pháp lu t v NKT, c n ph i tính n b n nhóm y u t chính
quy n c a NKT, giáo d c nâng cao nh n th c ó là: s an toàn, kh n ng ti p c n, tin c y
cho c ng ng v nhu c u và quy n c a NKT và m c chi phí h p lý [7]. C n c vào nh ng
c tham gia giao thông m t cách an toàn, h ơn nhóm y u t trên, trong th i gian t i, Hà N i
th là nh n th c c a chính b n thân NKT v c n th c hi n m t s gi i pháp tr c m t i v i
ti p c n giao thông, c bi t là giao thông m t s lo i hình giao thông ch y u nh sau:
công c ng. - Nhanh chóng th c hi n vi c trang b xe
Th hai, m b o ngu n tài chính y buýt cho NKT ti p c n c. Xe buýt c xác
nhanh ti n trình c i t o c ơ s h t ng, nhà , nh là ph ơ ng ti n giao thông công c ng ch
công trình công trình công c ng theo l trình y u c a NKT b i nh ng lý do giá r , nhi u
c quy nh chung trong lu t Ng i khuy t tuy n ng và m b o an toàn h ơn c cho
t t, khuy n khích nh ng xu t gi i pháp sáng NKT di chuy n Hà n i song nh ng h n ch
t o, áp ng yêu c u ti p c n giao thông c a th c tr ng cho th y c n b sung ngay tiêu chí
NKT. Có nh ng chính sách u ãi, khuy n ti p c n cho h u h t các tuy n xe buýt trên a
khích c th v thu , ngân sách cho cá nhân và bàn Hà n i b ng cách: có tay v n bám c a xe
pháp nhân khi th c hi n c i t o công trình và cho NKT lên xu ng d dàng, có ch ng i riêng,
ph ơ ng ti n giao thông công c ng m b o cho có thi t b nâng h b c lên xu ng, tín hi u bi n
NKT ti p c n trên a bàn thành ph Hà N i. báo b ng âm thanh cùng nh p tín hi u èn giao
Th ba, nâng cao công tác xã h i hóa, huy thông (cho ng i mù), b ng bi n ch sáng (cho
ng s tr giúp c a các t ch c, cá nhân và c ng i i c) các i m d ng, trên xe. Trong
c ng ng trong vi c tr giúp NKT tham gia tr ng h p nh ng tuy n ch a có i u ki n
58 N.H. Ph ơ ng/ T p chí Khoa h c HQGHN: Lu t h c, T p 32, S 1 (2016) 50-59
trang b h tr ti p c n c n xây d ng và ào t o - Phát tri n mô hình taxi h tr NKT, có th
nhân viên các ph c v , tr giúp b ng nhân l c thông qua vi c quy nh m i hãng taxi c n a
(h tr lên xu ng, thông báo i m , l trình ra m t t l nh t nh, ch ng h n 10% s l ng
xe... tr c ti p cho NKT). Các hình th c h tr xe c a hãng ph i m b o NKT ti p c n. Hi n
NKT c n c thông báo công khai, t i các nhà t i tên a bàn thành ph có hãng taxi Thành
ga, b n ón tr khách. Công th c hi n ào t o k n ng ti p c n NKT
- m b o công b ng trong ti p c n giao tham gia taxi, gi m giá 50% phí taxi cho NKT,
thông ng s t, trong ó tr c h t thí i m l p xây d ng gói c c h tr riêng, thanh toán qua
t toa ho c m t l ng ch ng i c bi t cho th riêng và trang b xe chuyên d ng cho NKT
hành khách khuy t t t trên m i oàn tàu. b t u tri n khai vào 1/3/2015 [6]. V i nh ng
Nh ng toa tàu này nên khu v c gi a, kho ng u i m c a mô hình này v i trách nhi m xã
t toa th 3 n toa th 6, m b o m t s yêu h i c a doanh nghi p th c s là i n hình c n
c u nh : m r ng c a toa t i thi u t 800mm, nhân r ng m b o và nâng cao h ơn n a quy n
c a t ng óng m ho c khi hành khách b m c a NKT trong tham gia giao thông.
nút, trên b m t bên ngoài nút b m có các
khung p n i h ơn so v i xung quanh 3mm,
l n có th b m b ng lòng bàn tay; gi m Tài li ệu tham kh ảo:
chi u cao các b c lên xu ng, chi u cao t [1] UNDP, A review of International Best Practice in
120mm n 200mm, chi u sâu t 300mm, Accessible Public Transportation for Persons with
chi u r ng t 455mm [8]; nhà v sinh r ng rãi, Disabilities, June 2010, page 7, 19.
tay v n cho NKT s d ng; khu v c nhà ch [2] Xem i u 9, Công c c a Liên h p qu c v
và khu v c bán vé m b o cho NKT ti p c n, quy n c a ng i khuy t t t n m 2006 và i u 41,
có th l p t h th ng ng d n h ng cho 42, Lu t ng i khuy t t t 2010; và Kho n 1, i u
60, Lu t Giao thông ng b 2008;
ng i khi m th b ng các t m lát t o c m giác
[3] Bùi Th Hoàng Lan, m b o tính công b ng i
ho c g ch có màu s c t ơ ng ph n. v i ng i khuy t t t trong vi c s d ng ph ơ ng
- Hà N i c ng là u m i giao thông hàng ti n v n t i ng s t Vi t Nam, T p chí xã h i
không tuy n n i a và qu c t quan tr ng v i h c s 01/2012, tr 95-102.
quy mô l n nh t c n c do v y c ng là n ơi [4] i h c Lu t Hà N i, Giáo trình Lu t ng i
khuy t t t, Nxb.CAND, Hà N i, 2011, tr15.
th c hi n m b o b o quy n tham gia giao
[5] Xem Kho n 2, i u 145, Lu t hàng không dân
thông hàng không tiêu bi u cho NKT. Trong d ng 2006.
th i gian t i c n nhanh chóng rà soát ph ơ ng [6] Xem M c 2.8, Quy chu n k thu t qu c gia
ti n h tr NKT sân bay nh xe nâng, xe l n, QCVN 10:2014/BXD v xây d ng công trình m
th ng nh t giá d ch v v n chuy n i v i NKT b o ng i khuy t t t ti p c n s d ng, ban hành
t t c các hãng hàng không. M c dù NKT kèm theo Thông t 21/2014/TT-BXD ngày
không ph i tr phí cho vi c thuê thi t b này 29/12/2014.
nh ng các hãng hàng không ph i tr phí thuê [7] Ti n D ng, Ra m t taxi cho ng i khuy t t t, Báo
cho công ty d ch v m t t khi n h “ng i” i n t chính ph , 04/02/2015,
v n chuy n NKT. Th c t hi n nay ch có
cho-nguoi-khuyet-tat/20152/ 12830.vgp
Vietnam Airline cung c p d ch v này, các hãng [8] Minh Trang, Xây nhà ch xe buýt nhanh u tiên
khác ph i thuê l i nên h n ch v th i gian và Hà N i, Báo nhân dân i n t , 04/03/2014
giá ti n có s khác nhau, th m chí khác nhau
các sân bay trên toàn qu c. /_mobile_giaothong/item/22520102.html
N.H. Ph ơ ng/ T p chí Khoa h c HQGHN: Lu t h c, T p 32, S 1 (2016) 50-59 59
Laws on Accessing Transportation of Persons with Disabilities
– From Legislation to Practical Implementation
Nguy n Hi n Ph ơ ng
Faculty of Economic Law, Hanoi Law University, 87 Nguy n Chí Thanh, ng a, Hanoi, Vietnam
Abstract: Accessing transportation in order to study, work and live is an indispensable needs of
any individual. For persons with disabilities, the right to access transportation is not only about
regulating and assuring of the right to private vehicle but also about guaranting the right to approach
the public buildings and transportations. In recent years, through the enactment of the Law on persons
with disabilities 2010 and ratification of Convention on the rights of persons with disabilities of the
United Nations, Vietnam has made a progress in regulating and ensuring the rights of persons with
disabilities. However, the shortcomings in regulations and difficulties in implementing the right to
access transportation of persons with disabilities remain. This article focuses on analyzing legislation
and practical implementation of the rights to access transportation of persons with disabilities in
Hanoi, and on that basis, proposes solutions to ensure rights of persons with disablities for the
time being.
Keywords: Persons with disablities, transport, access, public transportation.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
phap_luat_ve_tham_gia_giao_thong_cua_nguoi_khuyet_tat_tu_quy.pdf
