Phản ứng oxi hóa khử

1 Tên bài: PHẢN ỨNG OXI HÓA KHỬ Lớp: 10 nâng cao Tiết 40 Người soạn: NGUYỄN THỊ HỒNG THẮM I.Chuẩn kiến thức kĩ năng 1. Kiến thức Hiểu được: - Phản ứng oxi hóa khử là phản ứng hóa học trong đó có sự thay đổi số oxi hóa của nguyên tố. - Chất oxi hóa là chất nhận electron, chất khử là chất nhường electron. Sự oxi hóa là sự nhường electron, sự khử là sự nhận electron. Biết được: - Các bước lập phương trình phản ứng oxi hóa khử. - Ý nghĩa của phản ứng oxi hóa – khử trong thực tiễn. 2. Kĩ năng - Phân biệt được chất oxi hóa, chất khử, sự oxi hóa và sự khử trong phản ứng oxi hóa khử cụ thể. - Lập được phương trình hóa học của phản ứng oxi hóa dựa vào mức oxi hóa. II. Trọng tâm - Khái niệm phản ứng oxi hóa - khử. - Lập PTHH của phản ứng oxi hóa – khử. III. Chuẩn bị 1. Đồ dùng dạy học a) Giáo viên - Chuẩn bị các phiếu học tập. - Máy chiếu (nếu có), sơ đồ điều chế Cu từ CuO hoặc sơ đồ điều chế Fe từ quặng,… b) Học sinh Ôn lại các kiến thức cũ: - Phản ứng oxi hóa – khử ở lớp 8. - Ôn lại các kiến thức về liên kết ion và hợp chất ion. - Quy tắc tính số oxi hóa. 2. Phương pháp dạy học : Đàm thoại, gởi mở. IV. Tổ chức hoạt động dạy học 1. Ổn định lớp 2. KT bài cũ ( 3 – 5 phút ) Cho các phản ứng hóa học sau: a) NaOH + HCl NaCl + H2O b) Al + Fe2O3 Al2O3 + Fe c) Fe + CuSO4 FeSO4 + Cu d) Na + O2 Na2O Cân bằng phản ứng và xác định số oxi hóa. Giáo viên cho học sinh nhận xét phần trả lời của bạn. 2 3. Tiến hành dạy học Ở lớp 8 các em đã được nghiên cứu về phản ứng oxi hóa khử và đã rút ra định nghĩa về phản ứng oxi hóa – khử. Vậy ở lớp 10 phản ứng oxi hóa – khử được định nghĩa như thế nào? Để trả lời câu hỏi này chúng ta sẽ vào học bài hôm nay nghiên cứu mức cao hơn của phản ứng oxi hóa khử. Hoạt động giáo viên Hoạt động học sinh Ghi bảng 1. Hoạt động 1 Phiếu học tập số 1 a/ Viết ptpu giữa natri và oxi chỉ rõ chất khử, chất oxi hóa, sự khử, sự oxi hóa? b/ Hãy tìm trong phản ứng trên chất nào nhường e, chất nào nhận e? c/ Xác định số oxi hóa của các chất trước và sau phản ứng? nhận xét về sự thay đổi của chúng? d/ Các em có kết luận gì về phản ứng trên? Giáo viên dẫn dắt học sinh để học sinh có kết luận đúng. 2. Hoạt động 2 Phiếu học tập số 2 a/ Phản ứng của natri với oxi. 4Na + O2 2Na2O b/* Nguyên tử Na nhường e Chất khử Na Na+ +1e 1s22s22p63s1 1s22s22p6 * Nguyên tử O2 nhận e Chất oxi hóa O + 2e O2- 1s22s22p4 1s22s22p6 (Dựa vào lý thuyết trang 99 sách giáo khoa để phát biểu chất nào là chất oxi hóa, chất nào là chất khử.) c/ Na có số oxi hóa tăng từ 0 lên +1. Oxi có số oxi hóa giảm từ 0 xuống -2. d/ Phản ứng trên là phản ứng oxi hóa khử vì nó có sự thay đổi số oxi hóa. Học sinh trả lời: - Al và Na là chất chiếm oxi. - Chất cung cấp oxi là: Fe2O3, O2. I. Phản ứng oxi hóa khử 1. Phản ứng của natri với oxi. 4Na + O2 2Na2O Chất khử ( sự oxi hóa ) Na Na+ +1e Chất oxi hóa ( sự khử ) O + 2e O2- sự hình thành phân tử Na2O 2Na+ + O2- Na2O 2. Phản ứng của Fe với dung dịch muối đồng sulfat Sự oxi hóa Sự khử Chất khử Chất oxi hóa 0 0 +1 - 2 Sự oxi hóa Sự khử Chất khử Chất oxi hóa +1 -2 3 a/ Hãy viết phương trình hóa học cho phản ứng giữa sắt với dd muối đồng sunfat? b/ Có thể dựa vào sự kết hợp với oxi và chất cung cấp oxi như ở phần 1 để xác định chất khử chất oxi hóa hay không ? c/ Hãy xác định số oxi hóa của các chất trong phản ứng và nhận xét sự thay đổi của chúng và kết luận chất nào là chất khử, chất nào là chất oxi hóa? d/ Phản ứng đó có phải là phản ứng oxi hóa khử không? 3.Hoạt động 3 Phiếu học tập số 3 a/ Hãy viết pthh phản ứng giữa Clo và Hidro. b/ Liên kết trong HCl thuộc loại liên kết nào? Vì sao? a/ phương trình phản ứng: Fe + CuSO4 FeSO4 + Cu b/ Không thể dựa vào sự kết hợp với oxi để xác định chất khử và chất oxi hóa ở phản ừng trên. c/ Sự cho nhận electron: Fe + CuSO4 FeSO4 + Cu - Fe có số oxi hóa tăng từ 0 lên +2. - Cu có số oxi hóa giảm từ +2 xuống 0. - Còn các nguyên tố khác thì số oxi hóa không đổi. Chất khử : Fe Fe2+ + 2e Chất oxi hóa : Cu + 2e Cu d/ Phản ứng của Fe với dd CuSO4 cũng là phản ứng oxi hóa khử vì tồn tại đồng thời sự oxi hóa và sự khử. a/ Phương trình phản ứng: H2 + Cl2 2HCl b/ Liên kết trong phân tử HCl là liên kết cộng hóa trị. Fe + CuSO4 FeSO4 + Cu Sự oxi hóa: Fe Fe2+ + 2e Chất khử Sự khử: Cu2+ + 2e Cu Chất oxi hóa 3. Phản ứng của hidro và clo Phương trình phản ứng: H2 + Cl2 2HCl H H+ +1e Chất khử quá trình oxi hóa Cl +1e Cl1- Chất oxi hóa  quá trình khử 0 0+2 +2 0 +2 +6 -2 +2 +6 -2 0 +2 0 0 0 +1 -1 4 c/ Trong phản ứng có sự nhường hay nhận electron không? Có nhận xét gì về số oxi hóa của các chất? d/ Có thể nói phản ứng giữa hidro và clo là phản ứng oxi hóa khử không? Vì sao? Giáo viên gợi ý cho học sinh dựa vào sự thay đổi số oxi hóa để xác định chất khử chất oxi hóa. Từ đó rút ra kết luận chính xác. 4.Hoạt động 4 Giáo viên yêu cầu học sinh nêu: - Chất khử là gì? - Chất oxi hóa là gì? - Sự oxi hóa là gì? - Sự khử là gì? - Các quá trình đó diễn ra như thế nào? 5. Hoạt động 5 Củng cố Giáo viên gọi học sinh lên bảng làm bải tập : 1, 2, 3, 4, 5 trang 103 sách giáo khoa c/ Không có sự nhường hay nhận electron mà chỉ có sự dịch chuyển electron và sự thay đổi số oxi hóa. Số oxi hóa của hidro tăng từ 0 lên +1. Số oxi hóa của clo giảm tử 0 xuống -1. d/ Trong phản ứng của hidro với clo xảy ra đồng thời sự oxi hóa và sự khử. Đó cũng là phản ứng oxi hóa khử. Học sinh trả lời các câu hỏi của giáo viên : - Chất khử là chất nhường e. - Chất oxi hóa là chất nhận e. - sự khử là quá trình nhận e - Sự oxi hóa là quá trình cho e. - Các quá trình diễn ra đồng thời không tách rời nhau. Học sinh suy nghĩ và làm bài 4. Định nghĩa - Chất khử là chất nhường e. - Chất oxi hóa là chất nhận e. - sự khử là quá trình nhận e - Sự oxi hóa là quá trình cho e. 4. Cũng cố - dặn dò : - Qua bài học trên cô mong rằng các em biết như thế nào là một phản ứng oxi hóa – khử. - Khi gặp một phản ứng oxi hóa khử các em biết xác định đâu là chất khử, đâu là chất oxi hóa. - Tiết sau chúng ta sẽ tìm hiểu cách lập phương trình của phản ứng oxi hóa khử, các em về ôn lại bài và xem bài trước để tiết sau học tốt hơn. 5 PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1 a/ Viết ptpu giữa natri và oxi chỉ rõ chất khử, chất oxi hóa, sự khử, sự oxi hóa? ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… b/ Hãy tìm trong phản ứng trên chất nào nhường e, chất nào nhận e? ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… c/ Xác định số oxi hóa của các chất trước và sau phản ứng? nhận xét về sự thay đổi của chúng? ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… d/ Các em có kết luận gì về phản ứng trên? ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… 6 PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2 a/ Hãy viết phương trình hóa học cho phản ứng giữa sắt với dd muối đồng sunfat? ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… b/ Có thể dựa vào sự kết hợp với oxi và chất cung cấp oxi như ở phần 1 để xác định chất khử chất oxi hóa hay không ? ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… c/ Hãy xác định số oxi hóa của các chất trong phản ứng và nhận xét sự thay đổi của chúng và kết luận chất nào là chất khử, chất nào là chất oxi hóa? ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… d/ Phản ứng đó có phải là phản ứng oxi hóa khử không? ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… 7 PHIẾU HỌC TẬP SỐ 3 a/ Hãy viết Phương trình hóa học phản ứng giữa Clo và Hidro. ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… b/ Liên kết trong HCl thuộc loại liên kết nào? Vì sao? ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… c/ Trong phản ứng có sự nhường hay nhận electron không? Có nhận xét gì về số oxi hóa của các chất? ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… d/ Có thể nói phản ứng giữa hidro và clo là phản ứng oxi hóa khử không? Vì sao? ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................