Phân tích vai trò của thị trường chứng khoán. Đánh giá sự phát triển của thị trường chứng khoán Việt Nam 10 năm qua. Bình luận về nhận định: “Thị trường chứng khoán Việt Nam như 1 sòng bạc

Ti u lu n:ể ậ Phân tích vai trò c a th tr ng ch ng khoán. Đánh giá s phátủ ị ườ ứ ự tri n c a th tr ng ch ng khoán Vi t Nam 10 năm qua. Bình lu n v nh n đ nh: “Thể ủ ị ườ ứ ệ ậ ề ậ ị ị tr ng ch ng khoán Vi t Nam nh 1 sòng b c”ườ ứ ệ ư ạ * * * M c L cụ ụ  I)C s lý thuy t- t ng quan v th tr ng ch ng khoánơ ở ế ổ ề ị ườ ứ  II) Đánh giá s phát tri n c a TTCKVN trong 10 năm quaự ể ủ  III) Vai trò c a TTCKVN đ i v i n n kinh tủ ố ớ ề ế  IV) Bình lu n nh n đ nh: “Th tr ng ch ng khoán Vi t Nam nh 1 sòng b c”ậ ậ ị ị ườ ứ ệ ư ạ Ch ng I:ươ C s lý thuy t v TTCKơ ở ế ề I- Khái ni m:ệ Th tr ng ch ng khoán (TTCK)ị ườ ứ là n i di n ra vi c trao đ i, giao d ch mua bán cácơ ễ ệ ổ ị lo i ch ng khoán nh m m c đích ki m l i.ạ ứ ằ ụ ế ờ KN TTCK kô xác đ nh 1 không gian đ a đi m c th nào c , mà có th là b t c đâuị ị ể ụ ể ả ể ấ ứ n i ng i ta th c hi n mua bán trao đ i các ch ng khoán, th m chí là trên internet.ơ ườ ự ệ ổ ứ ậ II- Đ c đi m :ặ ể 1. V trí c a TTCK trong TTTC:ị ủ Trên TTCK giao d ch 2 lo i công c tài chính: công c trên th tr ng v n và công cị ạ ụ ụ ị ườ ố ụ trên th tr ng n . Trong đó, TTCK là hình nh đ c tr ng c a th tr ng v n.ị ườ ợ ả ặ ư ủ ị ườ ố TTCK là h t nhân trung tâm c a th tr ng tài chính , n i di n ra quá trình phát hành,ạ ủ ị ườ ơ ễ mua bán các công c n và công c v n.ụ ợ ụ ố 2. Phân lo i TTCK:ạ - Th tr ng s c p : n i giao d ch các CK phát hành l n đ u gi a nhà phát hành vàị ườ ơ ấ ơ ị ầ ầ ữ nhà đ u t .ầ ư Th tr ng th c p : n i giao d ch các CK đã phát hành th tr ng s c p gi a cácị ườ ứ ấ ơ ị ở ị ườ ơ ấ ữ nhà đ u t v i nhau.ầ ư ớ 3. Các ch th tham gia TTCK:ủ ể a) Nhà phát hành: Cty c ph n, quĩ đ u t ....ổ ầ ầ ư b) NĐT : - Profession: nh ng NĐT đ a ra quy t đ nh mua bán ck d a vào các phân tích kữ ư ế ị ự ỹ thu t , s li u khoa h c.ậ ố ệ ọ - Free rider : đ a ra quy t đ nh theo tâm lý th tr ng, theo tin đ n, theo đ ng thái c aư ế ị ị ườ ồ ộ ủ các NĐT profession. - "Vĩ nhân": nh ng ng i mua bán ck theo xu h ng ng c v i xu h ng chung c aữ ườ ướ ượ ớ ướ ủ th tr ng.ị ườ c) Các t ch c kinh doanh trên TTCKổ ứ -NHTM: Vn, NHTM đóng vai trò quan tr ng trong vi c kd ck, đ c bi t là trái phi uở ọ ệ ặ ệ ế chính ph .ủ - Cty ch ng khoán : đ c l p ra đ chuyên sâu vào th c hi n các nghi p v liênứ ượ ậ ể ự ệ ệ ụ quan đ n ck:ế + Môi gi iớ + Qu n lý danh m c đ u tả ụ ầ ư + T v n đ u tư ấ ầ ư + T doanh ckự + b o lãnh phát hành ckả d) Các c quan qu n lý và giám sát TTơ ả - C quan qu n lý Nhà n c : VN: qu n lý c p cao nh t : U ban CK Nhà n cơ ả ướ ở ả ấ ấ ỷ ướ - S giao d ch ckở ị - Hi p h i Nhà kinh doanh ckệ ộ - T ch c l u ký và thanh toán bù tr ck.ổ ứ ư ừ - T ch c tài tr ckổ ứ ợ - Cty đánh giá h s tín nhi m (Standard& Poor, Moody, Fitch...) : cung c p các d chệ ố ệ ấ ị v đánh giá năng l c tr c g c và lãi đúng h n, ho c ti m l c tài chính c a t ch c phátụ ự ả ả ố ạ ặ ề ự ủ ổ ứ hành. 4. Đ c đi m khác c a ặ ể ủ Th tr ng ch ng khoánị ườ ứ : - Đ c đ c tr ng b i hình th c ượ ặ ư ở ứ tài chính tr c ti pự ế , ng i c n v n và ng i cungườ ầ ố ườ c p v n đ u tr c ti p tham gia th tr ng, gi a h không có trung gian tài chính;ấ ố ề ự ế ị ườ ữ ọ - Là th tr ng g n v i ị ườ ầ ớ Th tr ng c nh tranh hoàn h oị ườ ạ ả . M i ng i đ u t do thamọ ườ ề ự gia vào th tr ng. Không có s áp đ t giá c trên th tr ng ch ng khoán, mà giá c đâyị ườ ự ặ ả ị ườ ứ ả ở đ c hình thành d a trên quan h ượ ự ệ cung – c uầ ; - V c b n là m t ề ơ ả ộ th tr ng liên t cị ườ ụ , sau khi các ch ng khoán đ c phát hành trênứ ượ th tr ng s c p, nó có th đ c mua đi bán l i nhi u l n trên th tr ng th c p. Thị ườ ơ ấ ể ượ ạ ề ầ ị ườ ứ ấ ị tr ng ch ng khoán đ m b o cho các nhà đ u t có th chuy n ch ng khoán c a h thànhườ ứ ả ả ầ ư ể ể ứ ủ ọ ti n m t b t c lúc nào h mu n.ề ặ ấ ứ ọ ố III- Vai trò c a th tr ng ch ng khoán:ủ ị ườ ứ C th :ụ ể 1. V i doanh nghi pớ ệ : a) Cung c p 1 kênh huy đ ng v n cho các DN.ấ ộ ố S đ các ngu n huy đ ng v n c a doanh nghi p:ơ ồ ồ ộ ố ủ ệ Trong đó v n ch s h u t c phi u và v n vay t trái phi u chính là huy đ ng tố ủ ở ữ ừ ổ ế ố ừ ế ộ ừ TTCK. Kênh huy đ ng v n quan tr ng nh t đ i v i các DN là thông qua vay ngân hàng, songộ ố ọ ấ ố ớ vi c vay v n t ngân hàng đòi h i nhi u qui trình ki m tra ch t ch đ th m đ nh kh năngệ ố ừ ỏ ề ể ặ ẽ ể ẩ ị ả thanh toán c a DN, đ c bi t đòi h i DN ph i cung c p các tài li u v tình hình ho t đ ngủ ặ ệ ỏ ả ấ ệ ề ạ ộ s n xu t kinh doanh cho NH, do đó ph ng th c này gây ra m t s b t ti n nh t đ nh.ả ấ ươ ứ ộ ố ấ ệ ấ ị Trong khi đó, TTCK, v i s linh ho t c a nó, kh c ph c đ c nh c đi m c a hớ ự ạ ủ ắ ụ ượ ượ ể ủ ệ th ng NH, đã tr thành m t kênh huy đ ng v n quan tr ng c a DN nói riêng và c a toàn bố ở ộ ộ ố ọ ủ ủ ộ n n kinh t nói chung.ề ế Trong 2 ngu n c phi u và trái phi u, v n có đ c t phát hành c phi u kô ph i làồ ổ ế ế ố ựơ ừ ổ ế ả 1 ngu n tài chính chi m t tr ng l n đ i v i 1 doanh nghi p. Trong khi đó, s l ng tráiồ ế ỷ ọ ớ ố ớ ệ ố ượ phi u phát hành có th ít h n so v i s l ng c phi u phát hành, song giá tr l i cao h nế ể ơ ớ ố ượ ổ ế ị ạ ơ nhi u l n giá tr kh i c phi u. Trên th c t v n huy đ ng t trái phi u công ty chi m m tề ầ ị ố ổ ế ự ế ố ộ ừ ế ế ộ t l khá cao trong ngu n v n c a doanh nghi p. ỷ ệ ồ ố ủ ệ b) T o đi u ki n tách bi t gi a s h u và qu n lý DN :ạ ề ệ ệ ữ ở ữ ả V i m t n n kinh t , luôn t n t i r t nhi u ng i vì nhi u lý do s h u l ng v nớ ộ ề ế ồ ạ ấ ề ườ ề ở ữ ượ ố l n, song đi u đó không ph i lúc nào cũng đi li n v i năng l c qu n lý và s d ng l ngớ ề ả ề ớ ự ả ử ụ ượ v n trên cho hi u qu . V i n n kt không có th tr ng ck, ng i tham gia góp v n vào DNố ệ ả ớ ề ị ườ ườ ố thì ph i tham gia đi u hành doanh nghi p. Song vì có th phát hành c phi u và trái phi u raả ề ệ ể ổ ế ế công chúng, DN s có th huy đ ng v n t m t b ph n không nh NĐT ch góp v n màẽ ể ộ ố ừ ộ ộ ậ ỏ ỉ ố không tham gia qu n lý DN. Đ c đi m này giúp thúc đ y s chuyên môn hoá trong ho tả ặ ể ẩ ự ạ đ ng qu n lý doanh nghi p, tăng hi u qu đi u hành DN.ộ ả ệ ệ ả ề 2. V i các nhà đ u t :ớ ầ ư Cung c p môi tr ng đ u t cho NĐT:ấ ườ ầ ư M t ng i khi n m gi ti n nhàn r i trong tay luôn mu n dùng s ti n đó độ ườ ắ ữ ề ỗ ố ố ề ể đ u t sinh l i.V c b n các NĐT có các kho n m c sau đ l a ch n đ u t vào :ầ ư ờ ề ơ ả ả ụ ể ự ọ ầ ư - B t đ ng s n (BĐS)ấ ộ ả - Vàng - Ngo i tạ ệ - C phi u, trái phi u, ck phái sinh.ổ ế ế BĐS đòi h i v n l n và tr ng . Vàng là kênh đ u t an toàn song cho l i nhu nỏ ố ớ ườ ầ ư ợ ậ th p . Vi c đ u t vào mua bán ngo i t nh m thu lãi t bi n đ ng t giá (arbit) b h nấ ệ ầ ư ạ ệ ằ ừ ế ộ ỷ ị ạ ch do chính sách qu c gia (VD: Vn ch a cho phép NĐT VN đ u t vào các tài s n tàiế ố ở ư ầ ư ả chính trên th tr ng th gi i, bao g m c kinh doanh arbitrage)ị ườ ế ớ ồ ả Do đó, d th y th tr ng CK v i các lo i gi y t nh c phi u, trái phi u vàễ ấ ị ườ ớ ạ ấ ờ ư ổ ế ế các CK phái sinh có m nh giá th p và s l ng l n, ph ng th c và kh i l ng thanhệ ấ ố ượ ớ ươ ứ ố ượ toán đ u linh ho t... đã cung c p m t sân ch i l n cho các NĐT.ề ạ ấ ộ ơ ớ 3. V i n n kinh t :ớ ề ế a) T o đi u ki n cho vi c tích t và t p trung v n,chuy n th i h n c a v n, táiạ ề ệ ệ ụ ậ ố ể ờ ạ ủ ố phân ph i v n công b ng h n.ố ố ằ ơ TTCK là kênh d n v n t n i có v n t i n i c n v n, nh đó mà m i đ ng v nẫ ố ừ ơ ố ớ ơ ầ ố ờ ỗ ồ ố đ c s d ng hi u qu h n.ựơ ử ụ ệ ả ơ - Kh năng tích t và t p trung v n c a TTCK là r t l n , nó có th thu hút v n t :ả ụ ậ ố ủ ấ ớ ể ố ừ + Khu v c NĐT có ngu n v n l n.ự ồ ố ớ + Ngu n v n trong dân cồ ố ư + Ngu n v n t n c ngoài.ồ ố ừ ướ - Đ c đi m c a ngu n v n trong dân c : Qui mô l n song nh l , r i r c. V iặ ể ủ ồ ố ư ớ ỏ ẻ ờ ạ ớ TTCK ,nh ng NĐT có v n nh l v n có th đ u t vào các CK nh m nh giá c a CK làữ ố ỏ ẻ ẫ ể ầ ư ờ ệ ủ khá nh , kh i l ng CK đ c giao d ch r t linh ho t . Nh v y có th tích t đ c 1 kh iỏ ố ượ ượ ị ấ ạ ờ ậ ể ụ ượ ố l ng l n v n không ch t các ngu n l n mà còn t r t nhi u NĐT nh l n a.ượ ớ ố ỉ ừ ồ ớ ừ ấ ề ỏ ẻ ữ - Không nh ng thu hút đ c ngu n v n t dân c mà còn thu hút đ c v n t n cữ ựơ ồ ố ừ ư ựơ ố ừ ướ ngoài, nh chính sách m c a c a NN, cho phép NĐT n c ngoài tham gia TTCK.ờ ở ử ủ ướ - Ng i có v n đem đi đ u t th ng mu n có th i h n đ u t ng n đ gi m r i roườ ố ầ ư ườ ố ờ ạ ầ ư ắ ể ả ủ . Trong khi đó các nhà phát hành ck l i mu n huy đ ng v n v i th i h n dài. Cùng v i hạ ố ộ ố ớ ờ ạ ớ ệ th ng NH, TTCK đã th c hi n r t t t vi c chuy n th i h n c a v n đ 2 yêu c u trên hoàố ự ệ ấ ố ệ ể ờ ạ ủ ố ể ầ h p v i nhau.ợ ớ -Vì TTCK là 1 kênh d n v n tr c ti p, NĐT t mình l a ch n s đ u t v n c aẫ ố ự ế ự ự ọ ẽ ầ ư ố ủ mình vào dn nào, hi n nhiên h s mu n tìm nh ng DN có tình hình ho t đ ng kinh doanhể ọ ẽ ố ữ ạ ộ t t, h a h n phát tri n m nh m . Do đó, trên TTCK, ch nh ng DN nào ch ng minh đ cố ứ ẹ ể ạ ẽ ỉ ữ ứ ựơ năng l c ho t đ ng c a mình m i có nhi u kh năng nh n đ c v n. Đi u này t o nên sự ạ ộ ủ ớ ề ả ậ ựơ ố ề ạ ự c nh tranh m nh m gi a các DN v i nhau, c ng thêm hi u qu c a thông tin hoàn h o trênạ ạ ẽ ữ ớ ộ ệ ả ủ ả TTCK, v n luôn đ c u tiên rót vào nh ng n i s d ng nó 1 cách t i u .ố ựơ ư ữ ơ ử ụ ố ư b)Cung c p m t d báo tuy t v i v các chu kỳ kinh doanh trong t ng lai :ấ ộ ự ệ ờ ề ươ Di n bi n c a ttck đ c cho là luôn đi nhanh h n di n bi n chu kỳ KD c a n n kt,ễ ế ủ ượ ơ ế ế ủ ề do TT này có s giao d ch sôi đ ng và hi u qu , nên nó ph n ánh s m nh t và rõ nét nh tự ị ộ ệ ả ả ớ ấ ấ nh ng thay đ i trong môi tr ng kt vĩ mô. B i v y nó đ oc coi là hàn th bi u h u hi uữ ổ ườ ở ậ ự ử ể ữ ệ c a n n kinh t .ủ ề ế c) T o đi u ki n tái c u trúc n n kinh t .ạ ề ệ ấ ề ế Tái c u trúc n n kinh t là m t quá trình t ch c l i n n kinh t , làm thay đ i thànhấ ề ế ộ ổ ứ ạ ề ế ổ ph n hay c u t o c a n n kinh t , giúp n n kt phát tri n theo chi u sâu, đ i m t đ c v iầ ấ ạ ủ ề ế ề ể ề ố ặ ượ ớ nh ng bi n đ ng tiêu c c.ữ ế ộ ự Trong ho t đ ng tái c u trúc n n kt, m i giai đo n l i c n huy đ ng v n v i qui mô,ạ ộ ấ ề ỗ ạ ạ ầ ộ ố ớ m c đích, ph ng th c khác nhau, do đó luôn c n nh ng ngu n cung v n d i dào . Thêmụ ươ ứ ầ ữ ồ ố ồ vào đó NN , nhân t chìa khoá trong quá trình trên, có m t ph ng th c huy đ ng v n hi uố ộ ươ ứ ộ ố ệ qu và tránh đ c nhi u tác đ ng tiêu c c đ n n n KT chính là thông qua th tr ng ch ngả ựơ ề ộ ự ế ề ị ườ ứ khoán. Nh v y TTCK , cùng v i h th ng NHTM là 1 ngu n cung c p v n l n nh t choư ậ ớ ệ ố ồ ấ ố ớ ấ n n kt, do đó nó đóng vai trò quan tr ng trong quá trình tái c u trúc n n kt.ề ọ ấ ề M t khác, trong quá trình tích t và phân ph i v n TTCK, dòng v n s khôngặ ụ ố ố ở ố ẽ ng ng bi n đ i, l a ch n ch y vào nh ng ngành ngh kinh doanh đang phát tri n t t, ho cừ ế ổ ự ọ ả ữ ề ể ố ặ h a h n nhi u ti m năng .NN có th s d ng chính sách phù h p đ h ng các dòng v nứ ẹ ề ề ể ử ụ ợ ể ướ ố trên vào các ngành ch ch t , u tiên phát tri n c a n n kinh t .ủ ố ư ể ủ ề ế d) Hi u qu qu c t hoá c a TTCK:ệ ả ố ế ủ Vi c m c a TTCK làm tăng tính l ng và s c c nh tranh trên th tr ng qu c t . Đi u nàyệ ở ử ỏ ứ ạ ị ườ ố ế ề cho phép các công ty huy đ ng đ c ngu n v n r h n, tăng c ng đ u t t ngu n ti tộ ựơ ồ ố ẻ ơ ườ ầ ư ừ ồ ế ki m n c ngoài, đ ng th i tăng kh năng c nh tranh qu c t và m r ng c h i kinhệ ướ ồ ờ ả ạ ố ế ở ộ ơ ộ doanh cho các DN trong n c.ướ 4. V i c p qu n lý kinh t :ớ ấ ả ế N i th c thi các chính sách kinh t vĩ mô c a chính ph , t đó tác đ ng lên toànơ ự ế ủ ủ ừ ộ b n n kinh t .ộ ề ế NN có th thông qua TTCK huy đ ng các ngu n tc mà không t o áp l c l m phát,ể ộ ồ ạ ự ạ đ ng th i nó cũng là công c th c hi n các chính sách ti n t .ồ ờ ụ ự ệ ề ệ Ví d : Chính ph có th mua trái phi u Chính ph đ t o ra ngu n thu bù đ p thâmụ ủ ể ế ủ ể ạ ồ ắ h t ngân sách mà không c n in thêm ti n , do đó không gây ra l m phát. Đ ng th i, khi xu tụ ầ ề ạ ồ ờ ấ hi n d u hi u cho th y có quá nhi u ti n trong l u thông, CP có th bán trái phi u đ ki mệ ấ ệ ấ ề ề ư ể ế ể ể soát l m phát. ạ Ngoài ra, Chính ph cũng có th s d ng m t s chính sách, bi n pháp tác đ ng vàoủ ể ử ụ ộ ố ệ ộ TTCK nh m đ nh h ng đ u t đ m b o cho s phát tri n cân đ i c a n n kinh t .ằ ị ướ ầ ư ả ả ự ể ố ủ ề ế Ch ng IIươ :“ S phát tri n c a TTCK VN 10 năm qua”ự ể ủ 1. S ra đ i c a TTCKVN:ự ờ ủ - UBCK VN ban hành Ngh đ nh 75/CP ngày 28/11/1996.ị ị - Chính ph ban hành Ngh đ nh 48/CP v CK và TTCK ngày 11/07/1998.ủ ị ị ề - Cùng ngày, CP cũng kí quy t đ nh thành l p TT GD CK t i TP.HCM và HN.ế ị ậ ạ 2. Giai đo n 2000 – 2005: giai đo n ch p ch ng bi t đi c a TTCK:ạ ạ ậ ữ ế ủ - TTGDCK Tp. HCM đ c đ a vào v n hành 20/07/2000.ượ ư ậ - Phiên giao d ch đ u tiên 28/07/2000: ch có 2 DN niêm y t 2 lo i c phi u ( REEị ầ ỉ ế ạ ổ ế và SAM) v i s v n 270 t đ ng và m t ít TPCP.ớ ố ố ỷ ồ ộ - T khi thành l p đ n năm 2005, th tr ng luôn trong tr ng thái gà g t, không cóừ ậ ế ị ườ ạ ậ bi n đ ng m nh, ngo i tr c n s t trong 4 tháng c a năm 2001.VN Index ngàyế ộ ạ ạ ừ ơ ố ủ 25/04/2001 đ t m c cao nh t 571,04 đi m nh ng đ n tháng 10 thì đã gi m 70%,ạ ứ ấ ể ư ế ả ch còn kho ng 200 đi m.ỉ ả ể - Nói chung thì TTCK trong giai đo n này ch a thu hút đ c s quan tâm c a đôngạ ư ượ ự ủ đ o công chúng và các di n bi n tăng gi m c a th tr ng ch a t o ra tác đ ngả ễ ế ả ủ ị ườ ư ạ ộ xã h i m r ng đ có th nh h ng t i s v n hành c a n n kinh t cũng nhộ ở ộ ể ể ả ưở ớ ự ậ ủ ề ế ư t i cu c s ng c a m i ng i dân. ớ ộ ố ủ ỗ ườ - TTCK đang trong giai đo n chu n b t o ti n đ cho s phát tri n v i 2 s ki n:ạ ẩ ị ạ ề ề ự ể ớ ự ệ + 19/02/2004: Chuy n UBCKNN vào B Tài chính qu n lý. Tr c đó,ể ộ ả ướ 28/11/1996, UBCKNN đ c thành l p và tr c thu c chính ph , tuy nhiên, giaiượ ậ ự ộ ủ đo n đ u TTCK còn quá nh bé, ho t đ ng khá s khai nên mô hình ho t đ ngạ ầ ỏ ạ ộ ơ ạ ộ ch a phù h p và ch a mang l i hi u qu : ch a có s g n k t gi a các b , banư ợ ư ạ ệ ả ư ự ắ ế ữ ộ ngành liên quan đ đ a ra nh ng chính sách phù h p cho s ho t đ ng c aể ư ữ ợ ự ạ ộ ủ TTCK. + 08/03/2005: TTGDCK Hà N i chính th c khai tr ng và đi vào ho t đ ng.ộ ứ ươ ạ ộ 3. Giai đo n 2006: s phát tri n đ t phá c a TTCK Viạ ự ể ộ ủ ệt Nam: - Ho t đ ng giao d ch sôi n i c 3 sàn: SGD TP HCMạ ộ ị ổ ở ả TTGDCKHN TT OTC - Trong vòng 1 năm: + Kh i l ng v n hóa tăng 15 l n: lên 13,8 t USD (22,7% GDP)ố ượ ố ầ ỷ + VN Index cu i năm tang 146% so v i đ u năm: t h n 300 đi m lên h n 800ố ớ ầ ừ ơ ể ơ đi m.ể + S công ty niêm y t tang 5 l n: t 41 lên 193.ố ế ầ ừ 4. Giai đo n 2007: TTCK bùng n :ạ ổ - 3 tháng đ u năm: TTCK bùng n , VNIndex đ t m c đ nh 1.170,67 đi m. Nguyênầ ổ ạ ứ ỉ ể nhân là do s c c u tang đ t bi n.ứ ầ ộ ế - Ngày 01/07/2007 lu t Ch ng khoán chính th c có hi u l c t o khung pháp lý choậ ứ ứ ệ ự ạ ho t đ ng c a TTCK. T đó thúc đ y TTCK phát tri n, tang c ng kh năng h iạ ộ ủ ừ ẩ ể ườ ả ộ nh p vào TTTCQT.ậ - Qua 7 năm, v i s tăng tr ng c a th tr ng và h i nh p v i TTCK Th gi i,ớ ự ưở ủ ị ườ ộ ậ ớ ế ớ 08/08/2007: SGDCK TP.HCM chính th c đ c khai tr ng.ứ ượ ươ 5. Giai đo n 2008: TTCK s t gi m m nh:ạ ụ ả ạ - CP đ y m nh c ph n hóa DNNN, hàng lo t ngân hàng, cty ch ng khoán, dn,…ẩ ạ ổ ầ ạ ứ phát hành TP,CP đ tăng v n đi u l đã d n đ n tình tr ng th tr ng có nguy cể ố ề ệ ẫ ế ạ ị ườ ơ th a hàng.ừ - Giai đo n t tháng 1 đ n tháng 6: th tr ng gi m m nh do tác đ ng t tác đ ngạ ừ ế ị ườ ả ạ ộ ừ ộ kinh t vĩ mô: gia tăng l m phát, chính sách th t ch t ti n t , s leo d c c a giáế ạ ắ ặ ề ệ ự ố ủ xăng,giá d u,…đã tác đ ng t i tâm lý nhà đ u t .ầ ộ ớ ầ ư - Giai đo n t tháng 6 t i đ u tháng 9: ph c h i trong ng n h n nh vai trò d nạ ừ ớ ầ ụ ồ ắ ạ ờ ẫ d t c a m t s c phi u blue chip nh FPT, STB,DPM,… và đ c bi t là SSI v iắ ủ ộ ố ổ ế ư ặ ệ ớ s c c u h tr t đ i tác n c ngoài.ứ ầ ỗ ợ ừ ố ướ - Giai đo n t tháng 9 đ n tháng 12: th tr ng l i r i vào chu kỳ gi m do tác đ ngạ ừ ế ị ườ ạ ơ ả ộ c a kh ng ho ng kinh t toàn c u. Đáy m i thi t l p trong giai đo n này làủ ủ ả ế ầ ớ ế ậ ạ 286,85 đi m ngày 10/12/2008.ể 6. Giai đo n 2009: s ph c h i n t ng c a TTCKạ ự ụ ồ ấ ượ ủ : - N u nh 2008 đ c coi là m t năm r t đáng quên khi các ch s liên t c s tế ư ượ ộ ấ ỉ ố ụ ụ gi m thì b c sang 2009, TTCK VN đã có s ph c h i t ng đ i n t ng,ả ướ ự ụ ồ ươ ố ấ ượ không ít th i đi m đã đ l i d u n quan tr ng trong l ch s 9 năm phát tri n v iờ ể ể ạ ấ ấ ọ ị ử ể ớ nh ng ký l c m i. Có th đi m l i m t s c t m c đáng ghi nh nh sau:ữ ụ ớ ể ể ạ ộ ố ộ ố ớ ư 24/02/2009, VNIndex đã r i xu ng m c đáy 235,5 đi m, 22/10/2009 đã v n t iơ ố ứ ể ươ ớ đ nh 624,10 đi m, m c cao nh t c a th tr ng sau 394 phiên giao d ch.ỉ ể ứ ấ ủ ị ườ ị - Năm 2009, quy mô TTCK phát tri n m nh m . Đ n h t tháng 11/2009, có 430ể ạ ẽ ế ế ch ng ch qu đ c niêm y t, t ng giá tr v n hóa lên 669 nghìn t đ ng. Thêmứ ỉ ỹ ượ ế ổ ị ố ỷ ồ vào đó là hàng lo t các DN l n lên sàn làm ngu n cung trên th tr ng ngày càngạ ớ ồ ị ườ đa d ng.ạ - 24 tháng 6, th tr ng UpCOM: n i giao d ch các lo i ch ng khoán ch a niêm y tị ườ ơ ị ạ ứ ư ế c a các công ty đ i chúng, đ c đ t t i SGDCK Hà N i chính th c đi vào ho tủ ạ ượ ặ ạ ộ ứ ạ đ ng.ộ - Các công ty ch ng khoán tung đòn b y tài chính h tr NDT.ứ ẩ ỗ ợ - Xét v t c đ tăng tr ng, TTCK VN đ c coi là có t c đ tăng tr ng r t cao,ề ố ộ ưở ượ ố ộ ưở ấ t i 60- 70% nh ng l i có không ít b t n. TTCK ph c h i nh ng không b nớ ư ạ ấ ổ ụ ồ ư ề v ng: Ch s VN Index gi m 22% t đ nh 633,2 đi m ngày 23/10 xu ng m cữ ỉ ố ả ừ ỉ ể ố ố 490,6 đi m ngày 27/11. Kh i l ng giao d ch t tháng 11 đ n h t năm s t gi mể ố ượ ị ừ ế ế ụ ả m nh. Càng v cu i năm, thanh kho n c a th tr ng càng tr nên đáng lo ng i.ạ ề ố ả ủ ị ườ ở ạ 7. Giai đo n 2010:ạ - TTCK t đ u năm đ n nay không có s b t phá nào đáng chú ý. Xu h ng chừ ầ ế ự ứ ướ ủ đ o v n là đi ngang và gi m đi m. ạ ẫ ả ể - Nguyên nhân là do quá nhi u lo i c phi u đ c tung ra, thêm vào đó giá vàngề ạ ổ ế ượ trong n c và qu c t liên t c tăng, các NĐT chuy n t ch ng khoán sang vàngướ ố ế ụ ể ừ ứ đ b o toàn v n.ể ả ố Sau 10 năm, nh ng gì đã đ t đ c c a th tr ng ch ng khoán Vi t nam khi n nhi uữ ạ ượ ủ ị ườ ứ ệ ế ề ng i không kh i ng c nhiên. ườ ỏ ạ - 2 S giao d chở ị - 1 th tr ng UPCoMị ườ - H n ơ 550 mã c phi u niêm y tổ ế ế - 105 CTCK, 46 công ty qu n lý quả ỹ - G n ầ 1 tri uệ tài kho n giao d ch (kho ng 25% là c a nhà đ u t n c ngoài) ả ị ả ủ ầ ư ướ - Trên 3.000 phiên giao d ch (t i HOSE là 2.327 phiên, HNX là 1.163 phiên) và t tị ạ ấ c đ u di n ra an toàn. ả ề ễ Ch ng III:ươ Vai trò c a th tr ng ch ng khoán trong 10 năm qua:ủ ị ườ ứ 1. T p trung tích t v n cho th tr ngậ ụ ố ị ườ Quy mô th tr ng có b c tăng tr ng m nh m , v ng ch c, t ng b c đóng vaiị ườ ướ ưở ạ ẽ ữ ắ ừ ướ trò là kênh d n v n trung và dài h n quan tr ng, đóng góp tích c c cho s nghi p côngẫ ố ạ ọ ự ự ệ nghi p hóa – hi n đ i hóa đ t n c. Trong su t th i kỳ t 2000-2005, v n hóa th tr ngệ ệ ạ ấ ướ ố ờ ừ ố ị ườ ch đ t trên d i 1% GDP. Quy mô th tr ng đã có b c nh y v t m nh m lên 22,7%ỉ ạ ướ ị ườ ướ ả ọ ạ ẽ GDP vào năm 2006 và ti p t c tăng lên m c trên 43,7% vào năm 2007. Tr c bi n đ ng c aế ụ ứ ướ ế ộ ủ th tr ng tài chính th gi i và nh ng khó khăn c a n n kinh t trong n c, ch s giáị ườ ế ớ ữ ủ ề ế ướ ỉ ố ch ng khoán đã s t gi m liên t c trong năm 2008 và làm m c v n hóa th tr ng gi m h nứ ụ ả ụ ứ ố ị ườ ả ơ 50%, xu ng còn 18%. Khi n n kinh t trong n c và th gi i b t đ u h i ph c nh t quýố ề ế ướ ế ớ ắ ầ ồ ụ ẹ ừ II/2009, ch s giá ch ng khoán đã b t đ u tăng tr l i cùng v i s l ng các công ty niêmỉ ố ứ ắ ầ ở ạ ớ ố ượ y t trên th tr ng cũng gia tăng nhanh chóng. Giá tr v n hóa th tr ng c phi u tính đ nế ị ườ ị ố ị ườ ổ ế ế cu i năm 2009 đã đ t 37,71% GDP. c tính đ n cu i năm 2010 s đ t kho ng t 40-50%ố ạ Ướ ế ố ẽ ạ ả ừ GDP. Ho t đ ng phát hành huy đ ng v n trên TTCK th c t ch m i phát sinh t năm 2006ạ ộ ộ ố ự ế ỉ ớ ừ tr l i đây. Trong năm 2006, có 44 công ty c ph n th c hi n vi c chào bán h n 203 tri uở ạ ổ ầ ự ệ ệ ơ ệ c phi u và đ n năm 2007, ho t đ ng phát hành m i th c s bùng n , khi có g n 200 đ tổ ế ế ạ ộ ớ ự ự ổ ầ ợ phát hành c a 192 công ty và 4 ngân hàng th ng m i đ c đăng ký v i UBCKNN v i t ngủ ươ ạ ượ ớ ớ ổ l ng v n huy đ ng đ t g n 50.000 t VND. Trong năm 2008, do s suy gi m c a TTCK,ượ ố ộ ạ ầ ỷ ự ả ủ t ng s v n huy đ ng ch đ t h n 14.300 t đ ng thông qua h n 100 đ t chào bán ch ngổ ố ố ộ ỉ ạ ơ ỷ ồ ơ ợ ứ khoán ra công chúng. Th tr ng h i ph c vào năm 2009 đã t o đi u ki n cho ho t đ ngị ườ ồ ụ ạ ề ệ ạ ộ phát hành qua th tr ng ch ng khoán, đ c bi t là phát hành c phi u. T ng s v n huyị ườ ứ ặ ệ ổ ế ổ ố ố đ ng qua phát hành c phi u năm 2009 đã tăng h n 50% so v i 2008, đ t 21.724 t đ ng.ộ ổ ế ơ ớ ạ ỷ ồ Trong 5 năm tr l i đây, l ng v n huy đ ng qua TTCK đ t kho ng 300.000 tở ạ ượ ố ộ ạ ả ỷ đ ng, riêng năm 2007, t ng giá tr huy đ ng v n qua TTCK đ t 127 nghìn t đ ng,ồ ổ ị ộ ố ạ ỷ ồ đã góp ph n quan tr ng giúp Chính ph và các doanh nghi p huy đ ng v n trung và dài h n đ đ uầ ọ ủ ệ ộ ố ạ ể ầ t phát tri n, m r ng s n xu t kinh doanh, làm cho n n kinh t b t ph thu c vào tín d ngư ể ở ộ ả ấ ề ế ớ ụ ộ ụ ngân hàng. 2. Hi u qu c a qu c t hóa TTCKệ ả ủ ố ế Chúng ta bi t r ng vi c m c a TTCK làm tăng tình l ng và c nh tranh trênế ằ ệ ở ử ỏ ạ th tr ng qu c t , cho phép các công ty có th huy đ ng ngu n v n r h n,ị ườ ố ế ể ộ ồ ố ẻ ơ tăng c ng đ u t t ngu n ti t ki m bên ngoài.ườ ầ ư ừ ồ ế ệ Theo các s li u th ng kê không chính th c (báo cáo c a Ngân hàng ANZ) t ng m cố ệ ố ứ ủ ổ ứ đ u t gián ti p vào Vi t Nam giai đo n t năm 2001 - 2006 c đ t kho ng 12 t USD vàầ ư ế ệ ạ ừ ướ ạ ả ỷ năm 2007 đ t kho ng 5,7 t USD), lĩnh v c ho t đ ng c a các qu đ u t n c ngoài cũngạ ả ỷ ự ạ ộ ủ ỹ ầ ư ướ có s thay đ i. ự ổ N u nh các qu đ u t n c ngoài vào Vi t Nam trong th i gian nh ng năm 90ế ư ỹ ầ ư ướ ệ ờ ữ ch y u là các qu đ u t m o hi m s n sàng ch p nh n r i ro khi đ u t vào Vi t Namủ ế ỹ ầ ư ạ ể ẵ ấ ậ ủ ầ ư ệ v i khung pháp lý ch a hoàn thi n, khu v c kinh t t nhân ch a phát tri n, TTCK ch aớ ư ệ ự ế ư ư ể ư đ c thành l p, c h i đ u t còn ít, nên vi c gi i ngân v n đ u t g p nhi u khó khăn thìượ ậ ơ ộ ầ ư ệ ả ố ầ ư ặ ề nh ng qu đ u t trong nh ng năm sau này đ c thành l p do các nhà đ u t n c ngoài đãữ ỹ ầ ư ữ ượ ậ ầ ư ướ nh n th y ti m năng phát tri n l n c a TTCK Vi t Nam cùng v i chính sách c ph n hóaậ ấ ề ể ớ ủ ệ ớ ổ ầ các DNNN có quy mô l n đ c đ y m nh th c hi n.ớ ượ ẩ ạ ự ệ Tuy nhiên, sang t i năm 2008 và nh ng tháng đ u năm 2009, tr c nh ng khó khănớ ữ ầ ướ ữ c a n n kinh t Vi t Nam, dòng v n đ u t gián ti p n c ngoài có d u hi u ch ng l i vàủ ề ế ệ ố ầ ư ế ướ ấ ệ ữ ạ th m trí đã có d u hi u dòng v n đ o chi u trong n a đ u năm 2008. ậ ấ ệ ố ả ề ử ầ V n đ u t gián ti pố ầ ư ế rút ra kh i Vi t Nam trong 10 tháng đ u năm 2009 lên t i 500 tri u USD và m c dù nh ng thángỏ ệ ầ ớ ệ ặ ữ cu i năm, dòng v n có d u hi u ph c h i nh ng c năm 2009 vào kho n 600 tri u USD (t ngố ố ấ ệ ụ ồ ư ả ả ệ ươ đ ng v i dòng v n rút ra c a năm 2008).ươ ớ ố ủ 3. Th tr ng ch ng khoán t o đi u ki n cho Chính ph phát hành huy đ ng ngu nị ườ ứ ạ ề ệ ủ ộ ồ tài chính mà không t o áp l c l m phát. Chúng ta bi t r ng Chính ph đã khôngạ ự ạ ế ằ ủ còn s d ng bi n pháp in ti n đ tài tr cho chi tiêu. Chính vì th , TTCK đã trử ụ ệ ề ể ợ ế ở thành m t kênh huy đ ng v n quan tr ng c a Chính ph , v i c th tr ng trongộ ộ ố ọ ủ ủ ớ ả ị ườ n c và qu c t .ướ ố ế TPCP b ng ngo i t phát hành trong n c trong nh ng đ t g n đây, đ c bi t trongằ ạ ệ ướ ữ ợ ầ ặ ệ năm 2009 đ u không thu đ c k t qu nh mong mu n, nguyên nhân chính là do v n đ lãiề ượ ế ả ư ố ấ ề su t không h p d n. Đ t phát hành th nh t vào tháng 3/2009, 3 l n đ u th u ch huy đ ngấ ấ ẫ ợ ứ ấ ầ ấ ầ ỉ ộ đ c 230,11 tri u USD trong t ng s 300 tri u USD đ c đ a ra m i th u. Đ t 2 vào thángượ ệ ổ ố ệ ượ ư ờ ầ ợ 8/2009, trái phi u ngo i t kỳ h n dài s l ng b th u r t ít. Trong đó, c 3 phiên ch huyế ạ ệ ạ ố ượ ỏ ầ ấ ả ỉ đ ng đ c 100 tri u USD/100 tri u USD trái phi u chào bán kỳ h n 1 năm; 47 tri uộ ượ ệ ệ ế ạ ệ USD/100 tri u USD trái phi u kỳ h n 2 năm; và 10 tri u USD/50 tri u USD trái phi u kỳệ ế ạ ệ ệ ế h n 3 năm. Đ t phát hành th 3, và th 4 vào ngày 29/12/2009, k t qu ch huy đ ng đ cạ ợ ứ ứ ế ả ỉ ộ ượ 73 tri u USD trong t ng s 200 tri u USD giá tr trái phi u g i th u, đ t 36,5%. T l huyệ ổ ố ệ ị ế ọ ầ ạ ỷ ệ đ ng thành công có xu h ng gi m d n theo t ng đ t phát hành k t đ u 2009 t i nay.ộ ướ ả ầ ừ ợ ể ừ ầ ớ Tính chung c năm 2009, kả h i l ng huy đ ng đ t 530,2 tri u USD (t ng đ ng 9.278 tố ượ ộ ạ ệ ươ ươ ỷ đ ng, theo t giá c tính 17.500 đ ng/USD) trên t ng s 850 tri u USD g i th uồ ỷ ướ ồ ổ ố ệ ọ ầ Đ i v i trái phi u b ng n i t , vi c huy đ ng cũng còn nhi u h n ch .ố ớ ế ằ ộ ệ ệ ộ ề ạ ế Tính đ n h t năm 2009, có kho ng 70 đ t phát hành trái phi u đ c th c hi n bao g m tráiế ế ả ợ ế ượ ự ệ ồ phi u: kho b c nhà n c (KBNN), ngân hàng phát tri n, ngân hàng chính sách xã h i và cácế ạ ướ ể ộ trái phi u chính quy n đ a ph ng.ế ề ị ươ Theo th ng kê c a Ngân hàng Đ u t - Phát tri n Vi tố ủ ầ ư ể ệ Nam (BIDV), ch có trên 2.000 t đ ng giá tr trái phi u KBNN đ c phát hành trên t ng sỉ ỷ ồ ị ế ượ ổ ố 15.000 t đ ng g i th u. Nguyên nhân do th tr ng trái phi u th c p m đ m, thanhỷ ồ ọ ầ ị ườ ế ứ ấ ả ạ kho n m c th p, th hi n qua giá tr trái phi u đ c chuy n nh ng trên th tr ng cũngả ở ứ ấ ể ệ ị ế ượ ể ượ ị ườ nh các s li u th ng kê giao d ch trung bình trong phiên. T ng giá tr trái phi u đ cư ố ệ ố ị ổ ị ế ượ chuy n nh ng qua sàn trong năm 2009 vào kho ng 77.500 t đ ng, ch b ng 40% so v iể ượ ả ỷ ồ ỉ ằ ớ m c 195.600 t đ ng c a năm 2008. Giá tr trái phi u đ c chuy n nh ng trung bình trongứ ỷ ồ ủ ị ế ượ ể ượ m t phiên giao d ch cũng gi m m nh, xoay quanh m c 300 t đ ng/phiên, th p h n nhi uộ ị ả ạ ứ ỷ ồ ấ ơ ề so v i m c 800 t đ ng/phiên c a năm 2008. Đ c bi t, trái phi u chính quy n đ a ph ngớ ứ ỷ ồ ủ ặ ệ ế ề ị ươ g n nh không đ c quan tâm. . Trái phi u kho b c b ng Vi t Nam đ ng ch thành côngầ ư ượ ế ạ ằ ệ ồ ỉ v i t l 15%, m t con s r t khiêm t n.ớ ỷ ệ ộ ố ấ ố B c sang năm 2010, nh ng tháng đ u năm tình hình cũng không kh quan h n. Tinhướ ữ ầ ả ơ đ n ngày 28/5ế Kho b c nhà n c đã có 5 l n đ u th u trái phi u v i kh i l ng l n nh ngạ ướ ầ ấ ầ ế ớ ố ượ ớ ư đa s là th t b i, ch bán đ c kho ng 100 t đ ng. Ngân hàng Chính sách Xã h i 4 l n đ uố ấ ạ ỉ ượ ả ỷ ồ ộ ầ ấ th u nh ng không bán đ c đ ng nào, Ngân hàng Phát tri n 3 l n đ u th u cũng th t b i.ầ ư ượ ồ ể ầ ầ ầ ấ ạ Tuy nhiên, t tháng 5 đ n nay, vi c phát hành đã thu đ c thành công nh t đ nh. Vi c phátừ ế ệ ượ ấ ị ệ hành theo lô l n đ u tiên trong năm đã di n ra vào cu i tháng 5 , n a đ u tháng 6.tớ ầ ễ ố ử ầ ng kh iổ ố l ng trái phi u phát hành đ t này là 5.000 t đ ng v i lãi su t danh nghĩa 11,33%, ti n lãiượ ế ợ ỷ ồ ớ ấ ề thanh toán hàng năm, chia làm 3 đ t. Đ t đ u th u m t và hai (28/5/2010 và 4/6/2010) giá trợ ợ ấ ầ ộ ị g i th u t ng ng m i đ t là 2.000 t đ ng. Đ t th ba (11/6/2010) giá tr g i th u làọ ầ ươ ứ ỗ ợ ỷ ồ ợ ứ ị ọ ầ 1.000 t đ ng. K t qu đ t th nh t đã không thành công. Hai l n sau t ng s ti n huyỷ ồ ế ả ợ ứ ấ ầ ổ ố ề đ ng đ c là h n 2300 t , c th là:ộ ượ ơ ỷ ụ ể 04/06/2010 nh sau:ư STT N i dungộ 5 năm 1 Lo i trái phi uạ ế Trái phi u Chính phế ủ 2 Ngày phát hành 08/06/2010 3 Ngày đáo h nạ 01/06/2015 4 Lãi su t danh nghĩaấ 11.33%/năm 5 M nh giáệ 100.000 đ ng/trái phi uồ ế 6 T ng kh i l ng g i th uổ ố ượ ọ ầ 2.000 t đ ngỷ ồ 7 T ng s thành viên tham gia đ uổ ố ấ th uầ 04 thành viên 8 T ng s phi u đăng ký đ u th uổ ố ế ấ ầ h p lợ ệ 04 phi uế 9 T ng s ti n đăng ký đ u th u h pổ ố ề ấ ầ ợ lệ 3.300 t đ ngỷ ồ 10 Lãi su t đăng ký th p nh tấ ấ ấ 11.10%/năm 11 Lãi su t đăng ký cao nh tấ ấ 11.50%/năm 12 Lãi su t tr nấ ầ 11.20%/năm 13 Lãi su t trúng th uấ ầ 11.20%/năm 14 Kh i l ng trúng th uố ượ ầ 1200 t đ ngỷ ồ 15 T ng s ti n thanh toán trái phi uổ ố ề ế trúng th uầ 1.208.194.028.244 đ ngồ 11/06/2010 nh sau:ư STT N i dungộ 5 năm 1 Lo i trái phi uạ ế Trái phi u Chính phế ủ 2 Ngày phát hành 15/06/2010 3 Ngày đáo h nạ 01/06/2015 4 Lãi su t danh nghĩaấ 11.33%/năm 5 M nh giáệ 100.000 đ ng/trái phi uồ ế 6 T ng kh i l ng g i th uổ ố ượ ọ ầ 1.000 t đ ngỷ ồ 7 T ng s thành viên tham gia đ uổ ố ấ th uầ 11 thành viên 8 T ng s phi u đăng ký đ u th uổ ố ế ấ ầ h p lợ ệ 13 phi uế 9 T ng s ti n đăng ký đ u th uổ ố ề ấ ầ h p lợ ệ 4950 t đ ngỷ ồ 10 Lãi su t đăng ký th p nh tấ ấ ấ 11.00%/năm 11 Lãi su t đăng ký cao nh tấ ấ 11.50%/năm 12 Lãi su t tr nấ ầ 11.05%/năm 13 Lãi su t trúng th uấ ầ 11.05%/năm 14 Kh i l ng trúng th uố ượ ầ 1000 t đ ngỷ ồ 15 T ng s ti n thanh toán trái phi uổ ố ề ế trúng th uầ 1.014.405.357.487 đ ngồ L n thành công g n đây nh t khi phát hành trái phi u chính ph là vào ngày 14/10 v aầ ầ ấ ế ủ ừ qua v i g n 6000 t đ ng trái phi u đã đ c bán hêt:ớ ầ ỷ ồ ể ượ S GDCK Hà N i thông báo k t quở ộ ế ả đ u th u trái phi u Chính ph do Kho b c Nhà n c phát hành, đ c t ch c vào ngàyấ ầ ế ủ ạ ướ ượ ổ ứ 14/10/2010 nh sau:ư STT N i dungộ 3 năm 5 năm 10 năm 1 Lo i trái phi uạ ế Chính phủ 2 Ngày phát hành 18/10/2010 3 Ngày đáo h nạ 18/10/2013 18/10/2015 18/10/2020 4 M nh giáệ 100.000 đ ngồ 8 T ng kh i l ng g iổ ố ượ ọ th uầ 2.500 t đ ngỷ ồ 2.500 t đ ngỷ ồ 1.000 t đ ngỷ ồ 9 T ng s thành viên thamổ ố gia đ u th uấ ầ 13 thành viên 15 thành viên 4 thành viên 10 T ng s phi u đăng kýổ ố ế đ u th u h p lấ ầ ợ ệ 14 phi uế 15 phi uế 4 phi uế 11 T ng s ti n đăng kýổ ố ề đ u th u h p lấ ầ ợ ệ 2.985 t đ ngỷ ồ 4.785 t đ ngỷ ồ 900 t đ ngỷ ồ 12 Lãi su t đăng ký th pấ ấ nh tấ 9,50% 10,19% 10,79% 13 Lãi su t đăng ký caoấ nh tấ 9,80% 10,45% 10,90% 14 Lãi su t tr nấ ầ 9,65% 10,29% 10,80% 15 Lãi su t trúng th uấ ầ 9,65% 10,29% 10,80% 16 Kh i l ng trúng th uố ượ ầ 2.135 t đ ngỷ ồ 2.485 t đ ngỷ ồ 850 t đ ngỷ ồ 17 T ng s ti n thanh toánổ ố ề trái phi u trúng th uế ầ 2.135 t đ ngỷ ồ 2.485 t đ ngỷ ồ 850 t đ ngỷ ồ Tu n tr c đó, ngày 7/10, Kho b c Nhà n c chào th u 6.000 t đ ng trái phi u v iầ ướ ạ ướ ầ ỷ ồ ế ớ các kỳ h n 3, 5 và 10 năm; huy đ ng đ c 3.965 t đ ng v i lãi su t trúng th u các kỳạ ộ ượ ỷ ồ ớ ấ ầ ở h n l n l t là 9,68%, 10,3% và 10,8%/năm.ạ ầ ượ Nh v y có th nói TTCK đã t o ra m t kênh huy đ ng v n khá ti m năng choư ậ ể ạ ộ ộ ố ề Chính ph , cung c p l ng v n đáng k cho vi c đ u t cũng nh th c hi n các chính sáchủ ấ ượ ố ể ệ ầ ư ư ự ệ ti n t c a nhà n c.ề ệ ủ ướ 4. M t trong nh ng vai trò c a TTCK là cung c p m t d báo tuy t v iộ ữ ủ ấ ộ ự ệ ờ v các chu kì kinhề doanh trong t ng lai (hay nói cách khác là ươ hàn th bi u c a n n kình tử ể ủ ề ế. Tuy nhiên khi xem xét v n đ này c n nh n th c m t đi u là TTCK Vi t Nam ch a ph i là hàn th bi u c aấ ể ầ ậ ứ ộ ề ệ ư ả ử ể ủ n n kinh t . Lý do đ c đ a ra là:ề ế ượ ư TTCK Vi t Nam ch đ c coi là hàn th bi u c a n n kinh t khi đo l ng đ c "s cệ ỉ ượ ử ể ủ ề ế ườ ượ ứ kh e" c a toàn b n n kinh t , ch s c a th tr ng ph i th hi n chu kỳ phát tri n c aỏ ủ ộ ề ế ỉ ố ủ ị ườ ả ể ệ ể ủ n n kinh t , t đó t o m i quan h ch t ch và t ng h gi a TTCK và th tr ng tàiề ế ừ ạ ố ệ ặ ẽ ươ ỗ ữ ị ườ chính. Nó ph i đáp ng đ 3 y u t chính sau:ả ứ ủ ế ố Quy t đ y đ DN l n tiêu bi u c a m i ngành nghụ ầ ủ ớ ể ủ ọ ề M t trong nh ng y u t b t bu c đ TTCK Vi t Nam tr thành hàn th bi u c aộ ữ ế ố ắ ộ ể ệ ở ử ể ủ n n kinh t , đó là th tr ng ph i ch a đ ng nh ng DN l n tiêu bi u cho m i ngành ngh ,ề ế ị ườ ả ứ ự ữ ớ ể ọ ề đ i di n cho m t n n kinh t .ạ ệ ộ ề ế Tuy nhiên, theo th ng kê, hi n nay, TTCK Vi t Nam có 289 DN niêm y t. Con s này cònố ệ ệ ế ố quá ít so v i con s hàng trăm nghìn DN th c t đang ho t đ ng. M t khác, các DN niêmớ ố ự ế ạ ộ ặ y t ch y u là nh ng DN nh và v a, ch a ph i là nh ng DN l n có s c chi ph i n n kinhế ủ ế ữ ỏ ừ ư ả ữ ớ ứ ố ề t ... ế V m c v n hóa c a th tr ng, năm 2007 đ t kho ng 40% GDP. Song đ n th i đi m hi nề ứ ố ủ ị ườ ạ ả ế ờ ể ệ t i, TTCK đang suy gi m t ng ngày, thì m c v n hoá th tr ng cũng gi m đi t ng ng.ạ ả ừ ứ ố ị ườ ả ươ ứ Trong khi đó, theo k ho ch Chính ph đ t ra, t i năm 2010, t l v n hóa TTCK ph iế ạ ủ ặ ớ ỷ ệ ố ả chi m 50% GDP và con s này ph i tăng đ n 70% vào năm 2020. Khi đó, quy mô th tr ngế ố ả ế ị ườ m i đ l n đ có th đ a TTCK th c s tr thành hàn th bi u c a n n kinh t theo đúngớ ủ ớ ể ể ư ự ự ở ử ể ủ ề ế nghĩa c a nó. ủ Giá ch ng khoán ph n ánh t ng đ i chính xác giá tr th c c a DN niêm y tứ ả ươ ố ị ự ủ ế M t th c t hi n nay là ph n l n con s tính toán v giá tr th c c a c phi u đ uộ ự ế ệ ầ ớ ố ề ị ự ủ ổ ế ề ch s d ng m t cách máy móc nh ng s li u ghi trên báo cáo tài chính c a các DN niêmỉ ử ụ ộ ữ ố ệ ủ y t; ch a th hi n đ c đ y đ giá tr n i t i c a DN mà nó ph n ánh. Ngoài ra, s kémế ư ể ệ ượ ầ ủ ị ộ ạ ủ ả ự minh b ch còn ph bi n, kèm theo đó là nh ng y u t thu c v tài s n vô hình c a công tyạ ổ ế ữ ế ố ộ ề ả ủ (trình đ qu n lý, uy tín s n ph m, nhãn hi u th ng m i, ch t l ng s n ph m...) ch aộ ả ả ẩ ệ ươ ạ ấ ượ ả ẩ ư ph n ánh h t trong báo cáo tài chính. ả ế M t khác, s thi u ki n th c và tâm lý đám đông c a NĐT đã và đang tác đ ngặ ự ế ế ứ ủ ộ m nh m t i TTCK. Tâm lý "ph i tháo ch y b ng m i giá" đã đ y ch s VN-Index xuyênạ ẽ ớ ả ạ ằ ọ ẩ ỉ ố th ng 400 đi m. Rõ ràng, tâm lý NĐT ch không ph i ph ng pháp xác đ nh hay ho t đ ngủ ể ứ ả ươ ị ạ ộ kinh doanh c a DN quy t đ nh giá ch ng khoán.ủ ế ị ứ Ph n ánh t ng đ i chính xác s bi n đ ng c a n n kinh t ả ươ ố ự ế ộ ủ ề ế Hai năm qua, chúng ta đã ch ng ki n nh ng b c thăng tr m c a TTCK Vi t Nam.ứ ế ữ ướ ầ ủ ệ Ngày 8/11/2006, VN-Index xu t phát v i m c 525,99 đi m, ch 4 tháng sau (ngày 12/3/2007)ấ ớ ứ ể ỉ VN-Index đã leo lên t i đ nh 1.170,67 đi m, đ r i hi n t i VN-Index đã quay tr l i vàớ ỉ ể ể ồ ệ ạ ở ạ th m chí phá m c 400 đi m. T t nhiên, lên xu ng là chuy n bình th ng c a th tr ng,ậ ố ể ấ ố ệ ườ ủ ị ườ nh ng lên xu ng v i biên đ l n trong th i gian ng n là b t th ng. Và đi u này có ph nư ố ớ ộ ớ ờ ắ ấ ườ ề ả ánh chính xác s bi n đ ng c a n n kinh t hay không?ự ế ộ ủ ề ế Câu tr l i là không! D dàng nh n th y, t cu i năm 2007 đ n nay, VN-Index đã gi m quáả ờ ễ ậ ấ ừ ố ế ả sâu, b t ch p nh ng thông tin r t t t v hi u qu s n xu t - kinh doanh c a đ i đa s côngấ ấ ữ ấ ố ề ệ ả ả ấ ủ ạ ố ty niêm y t trên sàn, b t ch p n l c ch ng l m phát đã có k t qu b c đ u c a Chínhế ấ ấ ỗ ự ố ạ ế ả ướ ầ ủ ph . ủ Ngoài ra, n u n n kinh t Vi t Nam ch y u có 4 kênh đ u t : TTCK, th tr ng tín d ngế ề ế ệ ủ ế ầ ư ị ườ ụ trung và dài h n, th tr ng b t đ ng s n và th tr ng ti n t thì trong th i gian qua, s mạ ị ườ ấ ộ ả ị ườ ề ệ ờ ự ả đ m c a TTCK d ng nh cũng ch a nh h ng nhi u t i các th tr ng còn l i, n u có,ạ ủ ườ ư ư ả ưở ề ớ ị ườ ạ ế thì cũng ch nh s nh h ng c a m t hàng hóa này t i m t hàng hóa thay th khác. Nhìnỉ ư ự ả ưở ủ ộ ớ ộ ế vào TTCK, ch a th y đ c b c tranh khái quát c a toàn b n n kinh t .ư ấ ượ ứ ủ ộ ề ế Nh v y, rõ ràng VN-Index hi n ch a ph i là hàn th bi u c a kinh t Vi t Nam.ư ậ ệ ư ả ử ể ủ ế ệ Tuy nhiên, bên c nh nh ng vai trò trên, có th nói th tr ng ch ng khoán Vi t Namạ ữ ể ị ườ ứ ệ v n còn r t nhi u h n ch . Tr c h t là nói đ n v n đ thông tin không cân x ng. Vi tẫ ấ ề ạ ế ướ ế ế ấ ề ứ Ở ệ Nam hi n nay có th nói thông tin đ c chuy n đ n các nhà đ u t là không đ y đ vàệ ể ượ ể ế ầ ư ầ ủ không gi ng nhau. tình tr ng tùy ti n trong công b thông tin, công b thông tin ch m, thi uố ạ ệ ố ố ậ ế chính xác, không trung th c đang gây b c xúc cho c ng đ ng đ u t và ngày càng đ t raự ứ ộ ồ ầ ư ặ nhi u thách th c đ i v i c quan qu n lý.ề ứ ố ớ ơ ả V n có nh ng ho t đ ng làm giá, thao túng c phi u, thao túng th tr ng khi n cho nhàẫ ữ ạ ộ ổ ế ị ườ ế đ u t (NĐT) b t an, h r t ng i trong vi c đ u t giá tr , mà d n d n chuy n sang l tầ ư ấ ọ ấ ạ ệ ầ ư ị ầ ầ ể ướ sóng nhi u h n.ề ơ Hi n tr ng s d ng ngu n v n không đúng m c đích. Ho t đ ng phát hành c a cácệ ạ ử ụ ồ ố ụ ạ ộ ủ công ty đ i chúng v n còn mang tính t phát, không hoàn toàn d a trên nhu c u s d ng v nạ ẫ ự ự ầ ử ụ ố c a doanh nghi p, làm gi m hi u qu s d ng v n. Không ít t ch c phát hành huy đ ngủ ệ ả ệ ả ử ụ ố ổ ứ ộ v n trên TTCK đ đ u t tr l i vào ch ng khoán mà không ph i đ m r ng s n xu tố ể ầ ư ở ạ ứ ả ể ở ộ ả ấ kinh doanh, góp ph n t o nên bong bóng th tr ng và r i ro m t v n khi th tr ng s tầ ạ ị ườ ủ ấ ố ị ườ ụ gi m. Ho t đ ng chào bán riêng l không có s đi u ch nh đ y đ c a pháp lu t và qu n lýả ạ ộ ẻ ự ề ỉ ầ ủ ủ ậ ả c a các c quan có th m quy n d n đ n các hành vi l m d ng, nh h ng đ n s lànhủ ơ ẩ ề ẫ ế ạ ụ ả ưở ế ự m nh c a TTCK. Bên c nh đó, vi c tuân th chào bán ra công chúng ph i đăng ký v iạ ủ ạ ệ ủ ả ớ UBCKNN còn h n ch (đ c bi t vào th i kỳ ngay sau khi Lu t ch ng khoán m i ban hành)ạ ế ặ ệ ờ ậ ứ ớ đã t o nên nh ng r i ro ti m n cho TTCK. Ho t đ ng phát hành TPCP còn nhi u b t c p,ạ ữ ủ ề ẩ ạ ộ ề ấ ậ công tác k ho ch hoá phát hành trái phi u ch a t t, c ch phát hành trái phi u còn nhi uế ạ ế ư ố ơ ế ế ề b t c p, ch a có các t ch c t o l p th tr ng TPCP đúng nghĩa đ đ m b o thành côngấ ậ ư ổ ứ ạ ậ ị ườ ể ả ả cho các đ t phát hành cũng nh t o tính thanh kho n cho th tr ng th c p. Thi u đ ngợ ư ạ ả ị ườ ứ ấ ế ườ cong l i su t chu n và t ch c đ nh m c tín nhi m.ợ ấ ẩ ổ ứ ị ứ ệ Tuy nhiên, theo nh n đ nh, sau 10 năm phát tri n, th tr ng CK Vi t Nam đã cóậ ị ể ị ườ ệ nh ng đóng góp quan tr ng cho n n kinh t Vi t Nam, góp ph n tăng tr ng kinh t , giaữ ọ ề ế ệ ầ ườ ế tăng thu nh p cho ng i dân.ậ ườ Ch ng IV:ươ Bình lu n nh n đ nh: "ậ ậ ị Th tr ng ch ng khoán Vi t Nam nh 1 sòngị ườ ứ ệ ư b cạ " I) Ph i kh ng đ nh r ng th tr ng ch ng khoán Vi t Nam không ph i 1 sòngả ẳ ị ằ ị ườ ứ ệ ả b c vì b n ch t đ u t ch ng khoán khác xa đánh b c:ạ ả ấ ầ ư ứ ạ - C phi u là 1 lo i tài s n đ c bi t, n m gi c phi u không ch là n m gi tài s nổ ế ạ ả ặ ệ ắ ữ ổ ế ỉ ắ ữ ả c a công ty mà còn có quy n nh n đ c c t c khi công ty làm ăn có lãi. Vi c n m gi củ ề ậ ượ ổ ứ ệ ắ ữ ổ phi u đã khác v i vi c n m gi 1 tài s n thông th ng. Trong khi đó ng i nh ng lo i gi yế ớ ệ ắ ữ ả ườ ườ ữ ạ ấ t trong đánh b c th m chí không đ c coi là tài s n.ờ ạ ậ ượ ả -Tham gia đ u t c phi u làm tăng s giàu có c a toàn b n n kinh t : Th tr ngầ ư ổ ế ự ủ ộ ề ế ị ườ ch ng khoán g m th tr ng s c p và th tr ng th c p, th tr ng s c p cung c p cácứ ồ ị ườ ơ ấ ị ườ ứ ấ ị ườ ơ ấ ấ lo i ch ng khoán cho th tr ng th c p, các nhà đ u t mua bán trao tay c phi u trên thạ ứ ị ườ ứ ấ ầ ư ổ ế ị tr ng th c p t o tính thanh kho n cho th tr ng s c p. Hai th tr ng này đã giúp choườ ứ ấ ạ ả ị ườ ơ ấ ị ườ các ch th phát hành có th ti p c n v i 1 kênh huy đ ng v n hi u qu , giá r , nh th hủ ế ế ế ậ ớ ộ ố ệ ả ẻ ờ ế ọ m r ng s n xu t, nâng cao t ng tài s n xã h i.ở ộ ả ấ ổ ả ộ (*) So sánh th tr ng ch ng khoán và sòng b c:ị ườ ứ ạ - Nhà đ u t vào th tr ng ch ng khoán c n ki n th c tài chính sâu r ng, t t nhiênầ ư ị ườ ứ ầ ế ứ ộ ấ đ thành công trong th tr ng này, 1 đi u r t quan tr ng c n ph i có n a là s nh y c m,ể ị ườ ề ấ ọ ầ ả ữ ự ạ ả còn k ch i b c thì ch c n feelingẻ ơ ạ ỉ ầ - Đ u t ch ng khoán làm tăng t ng giá tr tài s n xã h i, còn ch i b c ch là s luânầ ư ứ ổ ị ả ộ ơ ạ ỉ ự chuy n ti n t k thua sang ng i th ng, t ng giá tr tài s n xã h i là không đ i.ể ề ừ ẻ ườ ắ ổ ị ả ộ ổ - R i ro trong th tr ng ch ng khoán là có c s ki m soát, còn r i ro trong ch i b củ ị ườ ứ ơ ở ể ủ ơ ạ hoàn toàn không có kh năng ki m soát.ả ể Đ ng h đ u t :ồ ồ ầ ư Đ ng h đ u t là 1 trong nh ng ch báo t t nh t nh m d báo sồ ồ ầ ư ữ ỉ ố ấ ằ ự ự v n đ ng và đi u ki n c a th tr ng ch ng khoán nói riêng cũng nh n n kinh t nóiậ ộ ề ệ ủ ị ườ ứ ư ề ế chung. B t kỳ 1 th tr ng ch ng khoán nào, b t kỳ 1 n n kinh t nào trên th gi i cũng đ uấ ị ườ ứ ấ ề ế ế ớ ề ph i tr i qua nh ng chu kỳ kinh t . M i vòng đ ng h đ i di n cho 1 chu kỳ kinh t . M tả ả ữ ế ỗ ồ ồ ạ ệ ế ộ nhà đ u t có ki n th c, có kinh nghi m khi b c vào th tr ng, dù không bi t đ c chínhầ ư ế ứ ệ ướ ị ườ ế ượ xác nh ng cũng có th d đoán đ c TTCK đang kho ng m y gi c a đ ng h , d a vàoư ể ự ượ ở ả ấ ờ ủ ồ ồ ự đó h s đi u ch nh danh m c đ u t cho phù h p.ọ ẽ ề ỉ ụ ầ ư ợ Ví d th tr ng Vi t Nam:ụ ị ườ ệ nhìn trên đ ng h , t 9 đ n 12 gi là giai đo n th tr ngồ ồ ừ ế ờ ạ ị ườ bùng n , t ng ng v i TTCKVN năm 2006 và 3 tháng đ u năm 2007, kho ng t 12 giổ ươ ứ ớ ầ ả ừ ờ đ n 3 gi là giai đo n th tr ng đi xu ng, t ng ng kho ng th i gian n a cu i năm 2007ế ờ ạ ị ườ ố ươ ứ ả ờ ử ố và năm 2008, t 3 gi đ n 6 gi là giai đo n th tr ng suy thoái t ng ng v i kho ng th iừ ờ ế ờ ạ ị ườ ươ ứ ớ ả ờ gian 2009, 2010, th c s chúng tôi cũng không bi t ch c là đ n nay th tr ng đã thoát kh iự ự ế ắ ế ị ườ ỏ suy thoái và đang đi vào giai đo n h i ph c ch a.ạ ồ ụ ư Đó m i ch là 1 trong r t nhi u ví d cho th y vi c có kh năng ki m soát r i ro c aớ ỉ ấ ề ụ ấ ệ ả ể ủ ủ th tr ng ch ng khoán.ị ườ ứ (*) Các công ty niêm y t trên sàn ph i công khai tình hình tài chính,ế ả kinh doanh => gi m tiêu c c trong kinh doanhả ự +)Đ đ c nhà đ u t đánh giá cao, các công ty ph i c nh tranh v i nhau => ể ượ ầ ư ả ạ ớ tăng năng su t lao đ ng, nâng cao đ i s ng XHấ ộ ờ ố II) Nguyên nhân gây ra nh m l nầ ẫ a) Tâm lý b y đàn c a nhà đ u t Vi t Nam:ầ ủ ầ ư ệ T i các đ nh ch tài chính l n trên th gi i nh Anh, M . Th tr ng ch ng khoán đãạ ị ế ớ ế ớ ư ỹ ị ườ ứ t n t i c trăm năm, vì th nhà đ u t đa ph n có ki n th c tài chính t t, s nhà đ u t nhồ ạ ả ế ầ ư ầ ế ứ ố ố ầ ư ỏ l không nhi u mà ph n l n là các qu đ u t , t ch c tài chính… vì th đ u t ch ngẻ ề ầ ớ ỹ ầ ư ổ ứ ế ầ ư ứ khoán có tính b y đàn không cao. TTCK Vi t Nam còn non tr , theo nh th ng kê thì có h nầ ệ ẻ ư ố ơ 80% nhà đ u t trên th tr ng là nhà đ u t nh l , ph n l n trong đó là nh ng "Freeầ ư ị ườ ầ ư ỏ ẻ ầ ớ ữ Rider" Nh ng free rider ch i ch ng khoán theo đám đông làm cho th tr ng lên xu ng th tữ ơ ứ ị ườ ố ấ th ng, m i công c phân tích đ u không có hi u qu , d n đ n nhà đ u t có ki n th c vàoườ ọ ụ ề ệ ả ẫ ế ầ ư ế ứ th tr ng cũng không khác gì 1 bác nông dân. Đi u này làm tăng r i ro không đáng có, màị ườ ề ủ r i ro càng cao thì càng d gây nh m l n v i sòng b c.ủ ễ ầ ẫ ớ ạ Nhìn l i th tr ng vài năm g n đây: ạ ị ườ ầ +) Th tr ng ch ng khoán VN trong năm 2006 có m c tăng tr ng cao nh t khu v cị ườ ứ ứ ưở ấ ự châu Á Thái Bình D ng (145%), th m chí còn đ ng trên th tr ng ch ng khoán Th ngươ ậ ứ ị ườ ứ ượ H i v i m c tăng tr ng 130%.ả ớ ứ ưở +) Đ u năm 2007 v n tăng 46%, cao nh t th gi i. (Đ nh đi m lên t i 1170,67 đi m)ầ ẫ ấ ế ớ ỉ ể ớ ể +) N a cu i năm 2007 đ t nhiên lao d c không phanh, có nh ng lúc t t xu ng sátử ố ộ ố ữ ụ ố m c 200 đi m.ố ể Có nhi u nguyên nhân lý gi i đi u này, nh ng lý do chính đ c công nh n cho đ nề ả ề ư ượ ậ ế nay chính là do nh h ng c a tâm lý b y đàn.ả ưở ủ ầ b)M t s sai l m nguy hi m khác:ộ ố ầ ể Không có kỳ v ng đ u t riêngọ ầ ư : Lòng tham thì ai cũng có, nh ng v n đ là ph i bi tư ấ ế ả ế ki m soát nó, nhi u nhà đ u t Vi t không bi t ki m soát lòng tham. Kh i ngo i h đ u tể ề ầ ư ệ ế ể ố ạ ọ ầ ư vào th tr ng Vi t Nam luôn có kỳ v ng đ u t riêng, h xác đ nh l i nhu n kỳ v ng (VD:ị ườ ệ ọ ầ ư ọ ị ợ ậ ọ 15% trong vòng 3 tháng), đ t đ c l i nhu n lỳ v ng h s rút kh i th tr ng ngay, còn nhàạ ượ ợ ậ ọ ọ ẽ ỏ ị ườ đâu t VN đ t đ c l i nhu n kỳ v ng r i, nh ng th y th tr ng đang lên v n đ u t ti pư ạ ượ ợ ậ ọ ồ ư ấ ị ườ ẫ ầ ư ế đ mong ch có l i nhu n lên đ n 50%, 100%..., và khi th tr ng quay đ u thì tr tay khôngể ờ ợ ậ ế ị ườ ầ ở k p, m t h t l i nhu n và có th th m h t c v n g c.ị ấ ế ợ ậ ể ế ụ ả ố ố Quan tâm t i l i nhu n nh ng không quan tâm t i b sung ki n th cớ ợ ậ ư ớ ổ ế ứ : Thi u ki nế ế th c trong b t kỳ lĩnh v c gì cũng đ u gây nguy hi m, b c vào 1 đ nh ch tài chínhứ ấ ự ề ể ướ ị ế ph c t p b c nh t nh th tr ng ch ng khoán mà không có ki n th c thì túi ti n c aứ ạ ậ ấ ư ị ườ ứ ế ứ ề ủ mình ch làm m i cho k khác.ỉ ồ ẻ Tin r ng "mình khôn ngoan nh t"ằ ấ . : Đây là 1 bi u hi n c a thi u ki n th c, càngể ệ ủ ế ế ứ nh ng ng i thi u ki n th c thì càng tin r ng mình khôn ngoan nh t, đi u này d n đ nữ ườ ế ế ứ ằ ấ ề ẫ ế ch quan trong đi u ch nh danh m c đ u t , không nh ng làm thi t h i đ n mình mà cònủ ề ỉ ụ ầ ư ữ ệ ạ ế nh h ng đ n toàn th tr ng.ả ưở ế ị ườ M t s l i khuyên dành cho các nhà đ u tộ ố ờ ầ ư 1. Hãy t h i ta đang làm gì? ự ỏ 2. Ta mu n ki m bao nhiêu ti n? ố ế ề 3. Ta thu c nhóm nhà đ u t nh hay l n? ộ ầ ư ỏ ớ 4. Ki n th c và kinh nghi m đ u t có ph i là th quan ế ứ ệ ầ ư ả ứ tr ng nh t? ọ ấ 5. L a ch n ph ng th c đ u t . ự ọ ươ ứ ầ ư 6. Thông tin là y u t c t lõi. ế ố ố 7. Th n tr ng tr c tin đ nậ ọ ướ ồ 8. L a ch n danh m c đ u t . ự ọ ụ ầ ư 9. Phân tích c b n hay phân tích k thu t ơ ả ỹ ậ 10. K ho ch gi i ngân. ế ạ ả