Phân tích chính sách công

HAI - HCQG 1 Phân tích chính sách công
P 1: Vai trò của phân tích chính sách công.
P 2: Nội dung phân tích chính sách
P 3: Tổ chức phân tích chính sách công HAI - HCQG 2 Mục đích học tập
Trang bị cho học viên những kiến thức cơ bản về phân tích chính sách công để góp phần hoàn thiện hoạch định và thực thi CS
Trang bị những kỹ năng phân tích chính sách cơ bản để học viên vận dụng vào quản lý chính sách công. HAI - HCQG 3
Trình bày đ−ợc vai trò của phân tích chính sách trong quản lý chính sách NN.
Phân tích đ−ợc một số nội dung cơ bản trong tiến trình chính sách theo yêu cầu quản lý nhà n−ớc
Nhận thức đúng tác dụng của phân tích chính sách, để luôn quan tâm tìm kiếm các công cụ, ph−ơng pháp phân tích chính sách trong quản lý nhà n−ớc. Yêu cầu cần đạt đ−ợc HAI - HCQG 4
Dùng ph−ơng pháp duy vật biện chứng-lịch sử làm cơ sở ph−ơng pháp luận.
Kết hợp các ph−ơng pháp t− duy truyền thống và khoa học.
Sử dụng các ph−ơng pháp mô hình hoá, sơ đồ, cây vấn đề, kinh tế, liên hệ trực tiếp, gián tiếp, trao đổi, bình luận, tình huống v.v. để phân tích các nội dung trong tiến trình chính sách. Ph−ơng pháp nghiên cứu HAI - HCQG 5 Tài liệu tham khảo
Hoạch định và phân tích chính sách công- HVHCQG- Nhà xuất bản thống kê- 2002
Kinh tế học- Paul Samuelson – Viện kinh tế học- Bộ ngoại giao.
Chính sách công trong quản lý kinh tế-xã hội . Tr−ờng đại học kinh tế quốc dân- Hà nội 1997.
Chính sách nông nghiệp trong các n−ớc đang phát triển.- Fran Ellic. Nhà xuất bản nông nghiệp 1995.
Chính sách công nghiệp trong các nền kinh tế thị tr−ờng phát triển-94 - Phân tích chính sách kinh tế trong nông nghiệp: FAO và UBKH Nhà n−ớc - 93. - Đổi mới chính sách và cơ chế quản lý kinh tế đảm bảo sự tăng tr−ởng bền vững NXB chính trị quốc gia 1996. - Chính sách trong quản lý kinh tế-xã hội. Đỗ Hoàng Toàn. Nhà xuất bản KHKT 1997. - Chính sách công của Hoa kỳ. Lê Vinh Danh. NXBTK. 2001 HAI - HCQG 6 Phần 1: nghiên cứu Vai trò phân tích chính sách công 1. Vai trò của công cụ chính sách trong quản lý nhà n−ớc
Chính sách thể hiện đ−ợc ý chí của nhà n−ớc trong các quan hệ đối nội hay đối ngoại
Dùng chính sách điều khiển các quá trình kinh tế- xã hội
Dùng chính sách để tạo dựng các quan hệ giữa nhà n−ớc và các đối t−ợng quản lý
Giúp đo l−ờng kết quả quản lý nhà n−ớc
Hỗ trợ các công cụ quản lý khác HAI - HCQG 7 2. Tác dụng của chính sách công
Khuyến khích các đối t−ợng theo định h−ớng
Góp phần tạo lập môi tr−ờng
Phân bổ nguồn lực cho phát triển kinh tế, xã hội
Dẫn dắt, hỗ trợ các bộ phận trong nền kinh tế
Tạo cơ sở để phối hợp hoạt động giữa các cấp, các ngành HAI - HCQG 8 3. Điều kiện tồn tại của chớnh sỏch cụng
Điều kiện pháp lý
Quan hệ với pháp luật
Có sự ủng hộ của nhân dân
Các điều kiện vật chất, tài chính HAI - HCQG 9 4. Chu trình chính sách Khái niệm: Chu trình chính sách đ−ợc hiểu là quá trình luân chuyển các b−ớc từ khởi sự chính sách đến khi xác định đ−ợc hiệu quả của chính sách trong đời sống xã hội HAI - HCQG 10 Có thể minh hoạ các b−ớc trong chu tr ình chính sách nh− sau Hình 2 : Sơ đồ chu trình chính sách Chỉ sự luân chuyển trong chu trình chính sách Giải thích Chỉ mối liên hệ trực tiếp Hoạch định chính sách Thực thi chính sách duy trì chính sách Phân tích chính sách xác định vấn đề chính sách đánh gía chính sách phát hiện mâu thuẫn HAI - HCQG 11 5. Khái quát chung về phân tích chính sách công 5.1 Tác dụng của phân tích chính sách - Để đảm bảo các tiêu chuẩn của CS tr−ớc khi đ−a vào thực hiện. - Để xem xét tính hệ thống của chính sách. - Để biết đ−ợc sự phù hợp giữa chính sách với môi tr−ờng - Đánh giá về tính khả thi của một chính sách công HAI - HCQG 12
Chức năng thông tin
Chức năng tạo động lực cho tiến trình chính sách
Chức năng kiểm soát quá trình chính sách theo yêu cầu quản lý. 5.2. Chức năng phân tích chính sách HAI - HCQG 13 5.3 Yêu cầu phân tích chính sách
Yêu cầu toàn diện
Yêu cầu th−ờng xuyên
Yêu cầu sát thực
Yêu cầu đồng bộ
Yêu cầu lôgic HAI - HCQG 14 5.4 Tình hình phân tích chính sách công ở Việt nam
Tổ chức hệ thống nghiên cứu chính sách và phân tích chính sách: - Hệ thống Đảng có các ban chuyên trách làm t− vấn về chính sách - Văn phòng Chính phủ có các vụ chuyên môn - Các Bộ có Viện nghiên cứu, Vụ chính sách - Các địa ph−ơng có viện, các sở, ban chuyên môn - Khoảng 150 Viện, tr−ờng đại học có đào tạo SĐH - Các ch−ơng trình hợp tác quốc tế về đào tạo SĐH HAI - HCQG 15 5.5 Kết quả nghiên cứu ở 20 cơ sở đào tạo trong cả n−ớc về đào tạo CSC
Số ng−ời đ−ợc đào tạo dài hạn về CSC: 17%
Kinh phí đào tạo: 100% từ ngân sách
Các ý kiến đ−ợc hỏi về chủ đề đào tạo: phân tích CS có 9; thực hiện CS có 10; đ−ợc phổ biến CS:12 kỹ năng nghiệp vụ : 16
Các ý kiến về tồn tại: Thiếu ch−ơng trình:12; không đủ kinh phí:11; thiếu đội ngũ GV:9;Cơ sở VC thiếu:8 không đ−ợc lãnh đạo quan tâm:2; thiếu mục tiêu đào tạo:1; không có nhu cầu:0
Các ý kiến về tác dụng học tập: Thúc đẩy NC cs:13; thúc đẩy khả năng lập CS:15; tạo lập mạng l−ới:8 HAI - HCQG 16 Bài luận: Anh(chị) hãy nêu ý kiến của mình về một trong những nội dung sau: 1. Sự phối hợp sử dụng công cụ luật và chính sách của nhà n−ớc ta 2. Môi tr−ờng tồn tại của chính sách công ở n−ớc ta 3. Tính hệ thống của chính sách phát triển giáo dục hay dân số, y tế, văn hoá, công nghiệp, giao thông, th−ơng mại, an ninh-quốc phòng, chính sách cán bộ v.v. ở n−ớc ta HAI - HCQG 17 Phần 2: Nội dung phân tích chính sách
I. Phân tích lựa chọn vấn đề chính sách
1. Khái niệm vấn đề chính sách là những mâu thuẫn, nhu cầu của đời sống xã hội cần đ−ợc giải quyết bằng chính sách của nhà n−ớc
2.Phân tích tìm kiếm vấn đề chính sách 2.1 Phân biệt vấn đề chính sách với các hiện t−ợng kinh tế xã hội HAI - HCQG 18 2.2 Phân tích nguồn gốc của vấn đề chính sách
Sinh ra từ các hoạt động thực tế
Từ những nguyện vọng của nhân dân
Từ tác động của chủ thể quản lý
Từ tác động của môi tr−ờng bên ngoài HAI - HCQG 19 2.3 Tìm kiếm vấn đề chính sách công qua đặc tr−ng của nó
Phân biệt vấn đề với hiện t−ợng
Là vấn đề trung tâm của các vấn đề
Có ảnh h−ởng lớn đến đời sống xã hội
Đ−ợc đông đảo nhân dân quan tâm giải quyết
Thuộc đối t−ợng quản lý của nhà n−ớc
Kém linh động hơn các vấn đề khác HAI - HCQG 20 2.4 Phân tích tính chất của vấn đề chính sách
Tính đơn giản hay phức tạp của vấn đề CS
Tính cấp bách hay không của vấn đề CS
Tính quan trọng hay không của vấn đề CS
Tính qui luật hay không của vấn đề CS
Tính dài hạn hay ngắn hạn của vấn đề CS HAI - HCQG 21 2.5 Phân tích tính phù hợp của vấn đề chính sách lựa chọn
Phân tích tính phù hợp của vấn đề chính sách lựa chọn với yêu cầu của xã hội
Phân tích tính phù hợp của vấn đề chính sách lựa chọn với yêu cầu quản lý nhà n−ớc
Phân tích tính phù hợp của vấn đề chính sách lựa chọn với khả năng giải quyết vấn đề
Phân tích tính phù hợp của vấn đề chính sách lựa chọn với xu thế phát triển chung
Phân tích tính phù hợp của vấn đề chính sách lựa chọn với các vấn đề đang giải quyết HAI - HCQG 22 Đâu là vấn đề chính sách?
Lao động thiếu việc làm ở nông thôn ngày càng gia tăng ở nông thôn
Chất l−ợng giáo dục xuống cấp
Nhiều ng−ời dân không đ−ợc chăm sóc sức khoẻ
Các quan hệ dân số đang diễn ra theo h−ớng bất lợi
Tai nạn và ách tắc giao thông gia tăng ở các đô thị
Ô nhiễm môi tr−ờng ngày càng trầm trọng HAI - HCQG 23 Thảo luận nhóm: Hãy phân biệt hiện t−ợng kinh tế, xã hội, môi tr−ờng với vấn đề chính sách HAI - HCQG 24 II Phân tích hoạch định chính sách công
Anh (chị) hãy đề xuất giải quyết vấn đề chính sách:
Đ−ợc mùa thì mất giá, đ−ợc giá thì mất mùa
Vào những năm 2000-2003 ng−ời nông dân ở vùng lúa hàng hoá không tiếp cận đ−ợc l−ơng thực
Hiện lao động ở nông thôn thừa nhiều, nh−ng diện tích canh tác giảm nhanh
Tiền l−ơng không đáp ứng nhu cầu tiêu dùng
Ngân sách không đảm bảo chi cho hoạt động của nhà n−ớc HAI - HCQG 25 Phân tích các b−ớc thực hiện
B−ớc 1: Nêu lý do giải quyết vấn đề
B−ớc 2: Nêu căn cứ giải quyết vấn đề
B−ớc 3: Nêu mục tiêu giải quyết vấn đề
B−ớc 4: Nêu cách thức giải quyết vấn đề: - Cách thức tác động - Thời điểm tác động - Nguồn lực giải quyết - Tổ chức thực hiện . B−ớc 5: Nêu thời hạn giải quyết vấn đề HAI - HCQG 26 Bài tập
Vận dụng các b−ớc giải quyết vấn đề chính sách nêu trên để giải quyết 1 trong các vấn đề sau ở n−ớc ta: 1. Hiện các thành phố lớn còn nhiều ng−ời dân nghèo thiếu nhà ở nghiêm trọng 2. Có nhiều ng−ời ở tỉnh ngoài về thành phố sinh sống trong khi cơ sở hạ tầng hạn hẹp về qui mô và trình độ 3. Ph−ơng tiện tham gia giao thông quá lớn so với hạ tầng giao thông đô thị HAI - HCQG 27 1- Lý do phân tích hoạch định chính sách: - Cần khẳng định sự phù hợp giữa ý chí nhà n−ớc với nguyện vọng nhân dân - Cần đánh giá chất l−ợng loại sản phẩm quản lý đặc biệt của nhà n−ớc. - Cần có thông tin để quản lý chính sách HAI - HCQG 28 2. Phân tích tính chuẩn mực của một chính sách
Phân tích tính phù hợp của mục tiêu và biện pháp chính sách
Phân tích động lực của chính sách
Phân tích tính khả thi của chính sách.
Phân tích tính hợp lý của chính sách
Dự báo hiệu quả của chính sách. HAI - HCQG 29 3. Phân tích các yếu tố ảnh h−ởng đến hoạch định chính sách
Yêú tố thuộc về yêu cầu quản lý nhà n−ớc
Yếu tố thuộc về năng lực của chủ thể hoạch định chính sách
Yếu tố thuộc về áp lực của đối t−ợng thụ h−ởng chính sách
Yếu tố tác động từ bên ngoài đất n−ớc HAI - HCQG 30 4 Phân tích dự báo hiệu lực, hiệu quả của chính sách
Phân tích tính thời điểm hoạch định chính sách
Dự báo tính hiệu lực của chính sách
Phân tích tính xã hội hoá của chính sách
Phân tích tính hội nhập của chính sách
Dự báo hiệu quả chính sách về: chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội, môi tr−ờng HAI - HCQG 31 Tìm hiểu:
Anh (chị) hãy tìm hiểu về qui trình, thủ tục và việc phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị trong quá trình xây dựng chính sách công ở n−ớc ta HAI - HCQG 32 III. Phân tích thực thi chính sách công 1 . Phân tích kế hoạch thực thi chính sách:
Thời điểm xây dựng kế hoạch
Nội dung kế hoạch thực thi chính sách
Các loại kế hoạch
Mục tiêu và nguồn lực, biện pháp kế hoạch thực thi chính sách
Kế hoạch tiến độ thực hiện chính sách HAI - HCQG 33 Bài tập cá nhân:
Anh (chị) hãy phản ánh về tình hình thực thi CS: - Nhận định chung về thực thi chính sách - Kết quả cụ thể mang lại - Những mục tiêu ch−a đạt đ−ợc - Hao tổn thêm nguồn lực - Những nguyên nhân ảnh h−ởng - Những đề xuất để thực hiện tốt chính sách này HAI - HCQG 34 2. Phân tích các nhân tố ảnh h−ởng đến tổ chức thực thi chính sách
2.1 Phân tích nhân tố khách quan:
Tính chất của vấn đề chính sách
Đặc tính của đối t−ợng thực thi CS
Môi tr−ờng thực thi CS
Tiềm lực của các nhóm đối t−ợng thực thi CS
2.2 Phân tích nhân tố chủ quan:
Yếu tố triển khai
Yếu tố năng lực tổ chức thực hiện
Các nguồn lực vật chất
Thể chế của nhà n−ớc
Sự đồng tình, ủng hộ của dân chúng HAI - HCQG 35 3. Phân tích tình hình tổ chức thực thi chính sách công
Phân tích hoạt động triển khai thực hiện
Phân tích hoạt động phối hợp thực hiện
Phân tích hoạt động kiểm tra, giám sát
Phân tích hoạt động duy trì chính sách
Phân tích hoạt động đánh giá tổ chức thực thi chính sách công HAI - HCQG 36 Cấp chỉ đạo điều hành chính sách Cấp thực thi chính sách phân công phối hợp kiểm tra đôn đốc điều chỉnh bổ sung đáp ứng yêu cầu cấp d−ới Triển khai chính sách duy trì tiến độ 4. Đánh giá các hình thức triển khai thực thi CS qua sơ đồ HAI - HCQG 37 5. Phân tích các mô hình tổ chức thực hiện chính sách
5.1 Phân tích mô hình động: Dựa trên qui luật vận động của các yếu tố và đối t−ợng
5.2 Phân tích mô hình tĩnh: Dựa trên sự tồn tại thực tế của các yếu tố, đối t−ợng hay quá trình
5.3 Phân tích mô hình hỗn hợp: theo đặc tr−ng của mỗi mô hình, điều kiện của nền kinh tế-xã hội, tổ chức của bộ máy công quyền, sở thích của nhà lãnh đạo HAI - HCQG 38 IV Phân tích đánh giá chính sách 1. ý nghĩa của đánh giá chính sách
Giúp khẳng định tính khả thi của một chính sách trên thực tế
Giúp chỉ ra những hạn chế của chính sách trong quá trình thực hiện
Giúp đo l−ờng hiệu quả sử dụng các nguồn lực cho mỗi chính sách
Làm cơ sở để hoạch định và tổ chức thực thi các chính sách tiếp theo. HAI - HCQG 39 2. Đánh giá chung về một chính sách
Đánh giá chung về sứ mệnh của một chính sách
Đánh gía về khả năng ứng phó của chính sách
Đánh gía về thời hạn tồn tại của chính sách
Đánh gía về t−ơng lai của chính sách HAI - HCQG 40 3 Đánh giá tác động của chính sách 3.1 Đánh giá tác động trực tiếp:
Hiệu quả kinh tế
Hiệu quả xã hội
Hiệu quả môi tr−ờng
Hiệu lực hành chính 3.2 Đánh gía tác động gián tiếp:
Tác động lên các công cụ quản lý khác
Làm xuất hiện các vấn đề tích cực
Làm cho ng−ời dân có ý thức hành động vì mục tiêu chung HAI - HCQG 41 4 Phân tích đánh giá các ch−ơng trình, dự án
4.1 Phân tích đánh giá các ch−ơng trình, dự án kinh tế
4.2 Phân tích đánh giá các ch−ơng trình, dự án văn hóa xã hội
4.3 Phân tích đánh giá các ch−ơng trình, dự án về tài nguyên môi tr−ờng
4.4 Phân tích đánh giá các ch−ơng trình, dự án phát triển khác HAI - HCQG 42 Thảo luận nhóm
Đánh giá kết quả trực tiếp của chính sách dầu t− n−ớc ngoài ở Việt nam: - Những tác động tích cực - Những tác động tiêu cực - Đề xuất của nhóm
Đánh giá tác động trực tiếp của chính sách... - Những tác động tích cực - Những tác động tiêu cực - Đề xuất của nhóm HAI - HCQG 43 V Phân tích duy trì chính sách 1. Tác dụng của phân tích duy trì chính sách:
Giữ cho chính sách không bị biến dạng
Để mục tiêu CS phù hợp với mục tiêu chung
Tạo điều kiện cho CS thích nghi với thực tế
Điều chỉnh chính sách dễ hơn thay đổi nó HAI - HCQG 44 2. Lý do phân tích duy trì chính sách
Môi tr−ờng tồn tại của chính sách thay đổi
Tác động của nhà n−ớc đến xã hội thay đổi
Các cơ quan quản lý chính sách thay đổi
Hệ thống công cụ quản lý nhà n−ớc thay đổi
Đối t−ợng tác động của chính sách thay đổi HAI - HCQG 45 3. Nội dung phân tích duy trì CS
Thẩm định lại mục tiêu chính sách
Thẩm định các biện pháp chính sách
Phân tích những biến đổi trong tiến trình chính sách
Điều chỉnh chính sách HAI - HCQG 46 4 Tiến trình phân tích
Xác định sản phẩm của chính sách
Xác định tác động của chính sách
Xác định giá trị gốc của chính sách
Kết luận điều chỉnh chính sách HAI - HCQG 47 5. Qui trình phân tích chính sách
Đề xuất mục đích, yêu cầu phân tích
Xây dựng kế hoạch phân tích
Triển khai thu thập tài liệu
Xử lý tài liệu theo mục đích, yêu cầu phân tích
Phân tích các nội dung
Kiểm định và đánh giá kết quả phân tích
Lập báo cáo phân tích
Sử dụng kết quả phân tích HAI - HCQG 48 Phần 3: tổ chức phân tích cs 1. Sự cần thiết phải tổ chức phân tích CS - Để đạt đ−ợc kết quả phân tích theo yêu cầu - Xác định nhiệm vụ của chủ thể phân tích - Tạo thành hệ thống trong phân tích CS - Đảm bảo yêu cầu về nhân sự phân tích CS - Cung cấp thông tin cho phân tích CS - Cung cấp các điều kiện vật chất kỹ thuật HAI - HCQG 49 2 Tổ chức các yếu tố cấu thành hệ thống phân tích chính sách
Các yếu tố thuộc về hình thức (qui mô) tổ chức: cơ sở vật chất, nhân sự, thông tin, môi tr−ờng hoạt động.
Các yếu tố thuộc về nội dung tổ chức: cơ cấu tổ chức, các mối quan hệ dọc, ngang, chức năng- nhiệm vụ- quyền hạn của hệ thống.
Các yếu tố vận hành tổ chức: hệ thống thể chế áp dụng cho tổ chức bao gồm các qui định, nguyên tắc, cơ chế vận hành... HAI - HCQG 50 3. Lựa chọn các tiêu chí phân tích chính sách công
Tiêu chí mang tính chính trị
Tiêu chí mang tính xã hội
Tiêu chí mang tính kinh tế
Tiêu chí mang tính kỹ thuật
Tiêu chí mang tính hành chính HAI - HCQG 51 4. Xác định các yếu tố ảnh h−ởng đến phân tích chính sách
Yếu tố chính trị
Yếu tố kinh tế- xã hội
Yếu tố năng lực của chủ thể phân tích
Yếu tố quan hệ quốc tế HAI - HCQG 52 5 Thiết lập hệ thống phân tích chính sách
Hệ thống phân tích chính sách chính thức bao gồm các hệ thống ở Trung −ơng, địa ph−ơng
Hệ thống phân tích chính sách phi chính thức bao gồm hệ thống phân tích chính sách của các tổ chức xã hội, nghiệp đoàn và các cá nhân khác trong xã hội