Ngữ pháp là địa hạt vẫn còn rất nhiều những quan điểm tranh cãi và bất đồng. Mỗi vấn đề ngữ pháp vẫn thường có hơn một quan điểm giải quyết. Mỗi nhà ngữ pháp học lại theo một khuynh hướng, một trường phái riêng và nhiều lúc các khuynh hướng, trường phái lại có xu hướng phủ nhận nhau một cách gay gắt. Việc dạy ngữ pháp nói chung, dạy thành phần câu nói riêng cho học sinh, sinh viên trong nhà trường vì thế cũng gặp nhiều những quan điểm trái chiều. Tuy nhiên, học sinh sinh viên không phải là những người nghiên cứu ngữ pháp, các em không có trách nhiệm phải tìm hiểu các khuynh hướng, trường phái, cũng như không có trách nhiệm phải bảo vệ quan điểm của một người nào đó. Bởi vậy, vấn đề dạy ngữ pháp trong trường học phải được thực hiện một cách thống nhất, dễ hiểu và trên nguyên tắc giúp các em sử dụng đúng và hay tiếng mẹ đẻ trong tạo lập Văn bản và giao tiếp chứ không phải chi học thuộc và thuần thục các quy tắc lí thuyết. Việc cập nhật các thông tin cần thiết và mới mẻ cũng là một yêu cầu bức thiết đối với mỗi người giáo viên dạy môn này. Có hiểu rõ quan điểm của tác giả trong từng giáo trình Tiếng Việt thực hành và nắm được những vận động biến đổi xung quanh ngôn ngữ minh đang giảng dạy, người giáo viên mới có thể truyền tài được những kiến thức ấy cho người học.
12 trang |
Chia sẻ: yendt2356 | Lượt xem: 410 | Lượt tải: 1
Bạn đang xem nội dung tài liệu Một số đề thành câu trong một số sách tiếng Việt thực hành, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
S6 2 (244)-2016 NG6N NGC" & Ddi S6NG 25
VAN DE THANH PHAN CAU
TRONG MQT SO SACH TIENG VIET THlfCHANH
THE ISSUES ON TEACHING SENTENCE C O ' M P O N E N T S
IN SOME TEXTBOOKS OF PRACTICING ON VIETNAMESE ACADEMIC TEXTS
D 6 H 6 N G DirONG
(TS; ©ai hgc KHXH & NV, BHQG Ha NOi)
Abstract: This article refers to the issues on teaching sentence components in some textbooks
of Practicing on Vietnamese academic texts. Based on the summary ofthe sentence components
taught at high school, the article will survey the teaching of sentence components in some
textbooks of Practicing on Viemamese academic texts at university, to determine the same and
different points between the university knowledge and knowledge at school. From that, there is a
general and common view about the sentence components at the tertiary level.
Key words: teaching; sentence components; textbooks; practicing; Vietaamese academic
text.
La mOt mdn h^c day cho sinh vifin ndm thft
, nhat, Tiing Vi?t th\ec hdnh khdng di sau vdo
I dsiy ki^n thftc li thuyet, md thdng qua cdc d^ng
' bai tdp de rfin luyOn eac kl ndng sft d^ng ngdn
ngft eho sinh vifin, trong do cd van de n h ^
difin vd phdn tich thanh phan cau. Dieu ndy
dong nghTa vdi viOc sinh vien phdi v ^ d\mg
cdc kien thftc da cd tft b|ic ph6 thdng 6h gidi
" quyet cdc bai t^p thyc hdnh. Tuy nhien, cac bai
' t|tp tion^ sdch cd phii hgp vdi cac kien thftc
\ thdnh phdn cdu d bdc pho thdng hay khdng, vd
cac kien thftc chung ve thanh phan cau trong
cdc sdch d^y Tiing Viit th\ec hdnh cd thong
i nhat vdi nhau hay khdng lai Id mgt dieu can
>! bdn tdi.
f 1. Tong quan vh cdc thdnh phin cdu
{dwfc d^y & b$c phS thdng
Theo ehd truong cua cac nhd bifin so^n
, sach gido khoa (SGK), viOc dgy tilng ViOt d
pho tiidng dugc tiiye hiOn tiieo quan dilm giao
. tiep, vi mdc dii "trudc tuoi den trudng, tre em
cd nude deu da cd khd ndng nghe va ndi tilng
^ViOt tuong d6i thao, th§m chf cd em dugc
'' ngudi ldn dgy trudc edn biet dpc, bilt vilt ft
''' nhieu", nhung "cdc kl ndng hinh thdnh d Ifta
'^ tuSi tiln hgc dudng mdi chi Id kT ndng giao
i'tilp thdng thudng" [Nguyin Minh Thuyet
^•2006, tr25]. Va dgy hgc tieng ViOt tiong nha
trudng Id dk gidp cdc em phdt triin cac kl nang
giao tiep thdng thudng ay thanh ki nang giao
tiep thdnh thuc trong mdi trudng ngfin ngft vdn
hda.
Chfnh vi m\ic dfch nay, ma chuang trinh
SGK tft sau ndm 2000 dd cd sy thay doi.
Trudc ndm 2000, chuang trinh cdi each giao
dye xac dinh myc tifiu eung cap II thuyet ve
tilng ViOt song song vdi mye tifiu ren ki nang
thyc hdnh. Sau ndm 2000, vdi myc tifiu trpng
tam la rfin luyOn giao tiep, SGK pho thdng doi
mdi theo hudng giam nhg If thuylt, thdng qua
bdi tgp thyc hdnh de hgc sinh rut ra khdi niOm
vl cac thdnh phan cdu, cau true cdu. Trong cac
SGK ph6 thdng, chuong trinh ngft phap cd the
dugc coi Id bat dau tft sach Tieng ViOt Idp 2,
vdi nhihig tilp cdn budc diiu ve cdc kieu cau
phdn logi theo myc dfch ndi. Cac em dugc hgc
Ai ldm gi? (hian 13,14, tiang 108,116), Ai thi
ndo? (tiiin 15, 16, 17, trang 122, 133, 142).
Day chfnh la co sd cua viOc hgc thanh phan
cdu d ldp hpc cao hon, bdt dau tft SGK Tilng
ViOt ldp 4 vdi hai thdnh phin cau dau tifin
dugc dua vdo giang dgy Id chia ngft va vi ngft.
Din dau cap trung hgc co sd (ldp 6), SGK mdi
tong kit ve thdnh phan ehinh, thdnh phan phu
cua cdu "Thdnh phin chfnh cua cdu la nhftng
thdnh phin bdt buOc phdi cd mdt dl eau ciu
26 NGON NGU* & BCtt S 6 N G S6 2 (244)-2016
tgo hoan chinh vd difin dgt dugc mOt y nghTa
tign v?n. Thdnh phan khdng bSt buOc cd mdt
dugc gpi la thanh phin phu" INgiJ van 6 tgp 2,
tr93]. BSn canh dd, song song vdi vifc gidi
thiOu cdc thanh phin cau, chuong trinh tieng
ViOt cdn gidi thiOu cdc kilu cdu don tronj
tilng ViOt nhu cdu tran thugt don cd tiJ "11"
(bai 27, [Ngft v5n 6 tgp 2, ti-.114-116]), clu
don trin thugt khdng cd tit "Id" (bdi 28, [NgD
vdn 7 tgp 2, tr.l 18]).
He tiiong thanh phan cau dugc giang dgy d bgc pho tfidng ed thi dugc tdm luge trong mpt
bdng nhu sau:
Thdnh
phan
cau
Dinh nghia, cau tgo, each nhan difn
Dmh nghia: La thdnh phan chfnh cda cdu nfiu tfin sy vat,
hiOn tugng cd hanh dOng, dgc diem, trgng thai....dugc
mifiu td d vi ngiJ.
Cach nhgn diOn: Chu ngft trd Idi cho cdc cau hdi Ai, Con
gi, hodc Cdi gi?
Cau tgo: Chu ngft thudng la danh tft, dgi tft, ho§c cym
danh tft. Trong nhimg trudng hgp nhat djnh, dOng tft, tinh
tft, hodc cum dOng tii, cum tfnh tft ciing cd the lam chd
ngQ (Cau co till cd mOt hogc nhilu chd ngft)
c6
dl
c6
tao
Thdnh
phan
chfnh:
TPC cua
cau la
nhfhig
tiidnh
phin bit
buOc
phdi
m§t
cdu
ciu
hodn
chinh vd
diln dgt
dugc
mOt y
tign v?n.
Thdnh
phin
khong
bit buOc
cd m|t
dugc gpi
Id didnh
phan
phy.
Vi
ngiJ-
Thanh
phan phy
Trgng
ngft
Djnh nghia: Thanh phin chfnh ciia cau cd kha ndng ket
hgp vdi cac phd tft chi quan hO thdi gian
Cdch nh^n di^n: tra ldi cho cac cau hdi Ldm gi, Ldm
sao, Nhu the nao, Ld gi? \
c i u tao: Thudng la dOng tft hogc cym dOng tft, tfnh tft
hogc cym tfnh tft, danh tft ho§c cym danh tii
Cau c6 the cd mdt ho^c nhilu vi ngft
Trong cdu tran thudt don co tft Id: Vj ngft thudng do tft
"la" kit hgp vdi danh tit (cym danh tft) tgo thanh. Ngodi
ra, to hgp gifta tiJr "la" vdi dOng tft (cym dOng tft) ho§e
tfnh tft (cym tfnh tft)... cung cd the lam \\ ngft.
Khi vi ngft bilu thi y phu dinh, n6 kit hgp vdi edc eym tit
khongphdi, chuaphdi.
Nhiing cau diing dl mifiu ta hdnh dOng, trgng thdi, d|lc
diem...ciia sy vgt nfiu d chii ngft duge ggi Id cau mifiu td.
Trong cdu mifiu ta, chii ngft dftng trudc vj ngft
Nhftng cau diing dl thdng bdo vl sy xuit hiOn, t6n tgi,
hodc tieu bien ciia sy vgt dugc gpi la cau t6n tgi. MOt
tiong nhihig each tgo cau ton tgi la dao chii ngft xuOng
sau vi ngft.
®i°l* nghia: Ve y nghTa, tiang ngft dugc tiifim vao cau de
xac dinh tiidi gian, noi chon, nguyen nhdn, myc dich,
phuong tiOn, each thftc dien ra sy viOe nfiu trong cau
Vfi hinh fliftc, trgng ngft ed till diing d diu edu, eu6i edu
hay gifta cau
- Gii^a ti-ang ngft vdi chii ngft va vj ngft tiiudng cd mpt |
Ji62(244)-2016 NG6N NGtr & Ddi S6NG 27
quang nghi khi ndi hodc mfit ddu phdy ghi viet
- Phdn lo^i tr^ng ngG: trang ng& chi noi ch6n, thdi gian,
nguyen nhdn, muc dich, phuong tien
Khdi
ngii
Bjnh nghta: Ld thdnh phan cdu diing trudc chii ngii de
neu 16n de tdi dupc ndi den trong cdu.
Tmdc khdi ngii, thudng cd the thfim cdc quan hp tit ve,
ddi vdi
Djnh nghia: Dupc dilng de the hifin cdch nhin cda ngudi
ndi dfii vdi su vific dupc ndi dfin trong cdu
Cd li vi kho tdm din noi khdng khdc dupc, nen anh phdi
cudi vdy thdi.
[Ngii vdn 9
tip 2, tr. 8)
Thdnh
phin biet
ii5p
Id edc
tiidnh
phin
khdng
tham gia
vdo viOc
diln ^ t
nghTa sy
viOc ciia
cdu nfin
dugc ggi
Id tiidnh
phin biOt
lap
Thanh
phin
tinh
tiiai
[Ngft vdn 9
tdp 2, ti-. 18]
Thdnh
phan
cam
than
Djnh nshia: Dugc diing de bgc 10 tdm If ciia ngudi ndi
(vui, buon, mftng, gign...)
Trdi ai. chi cdn cd namph^t
[Ngft vdn 9
tgp2,ti-. 18]
Thdnh
phin
gpi
ddp
Dinh nghta: Dugc diing de tgo lap ho^c de duy tri quan
hO giao tiep
Thua dng, chung chdu a Gia Ldm lin day a
[NgiJ vdn 9
tap 2, ti.
31,32]
Thanh
phan
phy
chu
Djnh nghia: Dugc dung de bo sung mOt s6 chi tilt cho
nOi dung chfnh ciia cdu. Thdnh phan phy ehu thudng
dugc ddt gifta hai diu gach ngang, hai diu phiy, hai dau
ngo^e don, ho^c giQa mOt ggch ngang vdi mOt diu phiy.
Nhifiu khi thanh phin phy chii cdn dugc dgt sau h ^ dau
chim,
[Nga vdn 9
tgp 2, ti-32]
2. Mgt so van de ve thdnh phan cau
trong cac sdch Tieng ViOt thyc hanh
De ndm dugc chuong trinh dgy vd hgc
thanh phin cau trong ede bdi gidng vl tilng
ViOt thyc hdnh, chung tdi sfi dilm Igi mgt so
gido trinh tilng ViOt thyc hanh ma ehung tdi
thing ke dugc.
2.1. Sdch ning Vi$t th^c hanh cda
Vwcfng Hittt Li, Binh Xu&n Qi^nh
Pmri day ve ciu tgo cdu dugc viet tii trang
102 den ti-ang 131, ghm cdc phin: Vilt cdu
diing, Viet cdu trong sang, Vilt cdu hay va
LuyOn cau. Phin nOi dung dgy vl thdnh phan
cdu dugc tiinh bdy thdng qua cde myc Viet
cau dftng vd Vilt cdu trong sdng. Trong dd, chi
cd hai thdnh phan duge de cgp den la chii ngft
vd vi ngft, dugc trinh bdy tiidng qua hO thing
cdc bai tdp ve sfta iSi chu ngft vd vi ngft (cdu
thilu chii ngft/vi ngft, cdu cd chii ngii nhgp
nhftng). Cdc thdnh phin k h ^ ciia cau dugc gpi
ehung Id thdnh phan phy md khdng dugc cac
tdc gid chl rd Id g6m nhftng thdnh phin nao
(dugc till hiOn qua cdc bdi t^p vl loi do thanh
phan ndng eot va thanh phin phu khdng ed
mii lifin hO, l5i thi hiOn sal quan hO gii^ cde
thdnh phin cau)
Trong cde bai tgp ve loi thdnh phin cdu, cd
mOt phan dugc tdc gia dl c|p Id "kit cau roi
ndt". Vi dy:
Due tinh cua ngudi phu nQ trong phong
trdo "Ba ddm dang" da dugc phdt hi^ cao dp
tu due tinh sdn cd md chj Dgu da mang ldy
din nay hai muai bdy ndm chdn Id bdi hpc quy
bdu tuy doi vai nay thi ddc tinh do chua day
da hodn chinh (tr. 111).
Day Id mOt kilu cdu khdng gdy gpn, tong
hgp rat nhilu loi vl thdnh phin cau. Tuy nhien
cdch diing thugt ngft "rli ndt" cd lfi nfin dugc
bdn lgi vd nfin sft dyng mOt thugt ngft khac
gidn dj hon (vf dy "ehgp ciu tnic", "ciu true
nhap nhing",...).
Trong cuon sdch ndy, tac gid cd mOt tifiu
myc "vilt cau trong sdng" vd dgp nhOp khai
ni?m "cau khong trong sdng" Id cau mo ho.
28 NGON N G f & B 6 I S 6 N G S62(244)-2016
Chung tdi cho ring cau mo ho la logi cdu cd
hlnh thftc ciu tnic eho phep hieu cau theo
nhilu nghTa, vd khdng the triing ldm mOt vdi
logi cau "khdng trong sdng", thudng dugc hilu
Id kilu cau c6 nhihig cdch hieu khong diing
vdi thuin phong mT tyc cua ngudi ViOt.
Cac trudng hgp cau mo ho do sy khdng ro
rang trong viOc phdn djnh thdnh phan phy ciia
cdu va ciia tft (trong sach, cac tac gia ggi Id
cau tiftc noi va cau tnic ehim) dugc lay vi du
nhu:
- Do nhgp nhdng giiJa b l ngft ciia vi tft vdi
tigng ngft ciia cau. Vf dy:
Tdi CO ngu&i bgn hpc d Hue. (Tdi co ngudi
bgn /hpc d Hid, Tdi cd ngudi bgn hgc/& Hui)
- Do ranh gidi gifta vj ngii chfnh vd vi ngft
phy khdng ro rang. Vi dy:
Me con di chp chiiu m&i vi. (M? con di chp
/ chiiu mdi vi, M^ con di ch^r chiiu/mdi vi)
CThyc ra, nlu xet kJ vl tftng ngiJ doan thi
cau nay phai cd 4 cdch hilu, bdi ngft dogn "m?
con" cd till hieu la "m? ciia con" hogc "m? va
con").
- Do thilu thanh phin cdu hogc dat sai vj trf
thanh phin cau. Vf dy:
Bd di cong tdc xa, m? a nhd viet thu, rdi bi
tdi ra buu di^n bo vdo hdm thu
Ngoai ra, tac gid sdch cd de cap din "vi ngft
phy" nhung khdi niOm vj ngft phy khdng dugc
cdc tac gia thuyet minh, trong khi d pho thong
day la khai niOm cde hpc sinh chua dugc hgc.
Theo Jakhontov (1971), ddy Id flianh phin
"dftng d vj tri trudc chii ngft ma c6 the ciing
vdi chii ngu tgo thdnh mOt cau trpn vgn"
[Nguyen Vdn HiOp 2009. ti-.199]. Vj ngft phy
con dugc gpi la tiln vj ngft bdi vi tri cda nd
dftng tiudb ndng cot cau. Vl mdt ten ggi,
thdnh phin nay cd till cfi nhieu ten ggi khdc
nhau nhu ti^ng ngft tinh thdi (Nguyin Kim
Than), trang ngft chi tinh hulng hay vj ngft
phy (Biii Minh Todn, Nguyen Thj Luong), gia
ngiJ cau (DiOp Quang Ban), vj ngft ding chftc
(Nguyin Minh Thuyet vd Nguyen Van HiOp),
minh xac ngft ^ a o Thanh Lan),...
Trong sach cdn mgt so cdch dien dgt mang
phong each khau ngft hon Id vdn phong khoa
hgc (nhu Cdn vi hai cdu (42) vd (43) thi ta
danh bd tco' [tr.l 12]). Tuy nhifin d dfiy chiing
tdi chi t§p tiimg vao nOi dung kiln flifrc thinli
phin cfiu nfin nhftng l5i ndy chiing tfii xin
dugc phfin tfch d mOt djp khdc.
2.2. Sdch Tiing Vi0t thuc hdnh cda Tr^
TriDdi
Tdc gid Trin Tri Doi khdng nfiu cdc van ^
If thuylt thdnh phin cau thanh mOt phin riSng
md thdng qua edc bai dgc, yfiu ciu sinh vi£ii
nhdn xfit ve edch cau tgo cac cfiu. Day la mpt
phuong phdp dgy higu qud, nhdm din nuK
dich dgy sirdi vien tgo l$p vdn bdn, dfch cuoi
ciing ciia mdn Tilng ViOt thye hdnh.
Trong bdi tgp 26 (tr.69), dya trfin vi?c phSn
tfch vf dy mOt s6 cfiu cu till, tdc gid ling gh^ p
ngin gpn cdc kiln thftc v l ndng cit cdu (gom
thdnh phin chu ngft va vj ngft), vd phfin bi^ t
giGa thanh phan phy ciia eau va thdnh pm
phy cua ngft (tuy tac gia khdng chi rd Id thanh
phin gi).Vf dy:
Bdng cdc nguon von. Sdc San dd ddu tu hon
TP phy ciia cdu CN VN '"
5 ti dong xdy dung 7 tru&ng hoc cao tdng.
irons do cd 1 tru&ng PTTH. 1 trudns BTM,
TP phy ciia ngft
tru&ne TH-THCS.
Cung trong bdi tgp nay, tdc gid din ra raOt
so vf dy vl kieu cfiu khdng cd chii ngft/khuy t^
chii ngft, vd xep thanh hai nhdm:
Nhdm 1: cdu ton tai Odidng cd chii ngtt). Vf
dy: 6) Ngdy xua cd ngfedi ldi budn rdt gt^ a
cd, tin Id Vgn Lfch
Nh6m 2: cfiu dgc biOt (chi cd thdnh ph^ \\
ngft vd cd till khdi phuc chii ngft nhd vdn cinh
ciia cdu). Vf du: Chung quanh chd ngdi trang
hodng todn gdm vdc.
Xfit vl khdi nigm, cdu ton tgi ti-ong quan
diem ciia tdc gid khfing tuong ftng vdi khii
niOm hong sdch phi tiidng". 6 b^c phi tiifing,
cfiu tin tgi dugc eho la cd eiu tnic "trgng ngfl
+ vj ngft + chu ngft", tiieo dd tix)ng cfiu: Ngc^
xua cd neudi ldi budn rdt gidu cd [...J "c6" Ii
v( ngft, cdn phin ggch chan se ddng vai trd li
Chiing t6i chl don thuin so s&ih vl kiln thtic gitta
b§c pho th6ng vk d^ hgc, khQng bin din tfnh diing
sai ciia khdi niOm.
S6 2 (244)-2016 NG6N NGC & D6I S6NG 29
;hii ngft (chft khdng phdi ca cym cd ngudi ldi
budn rdt gidu cd la vi ngft).
Cdn cau dgc biOt, theo cdch dinh nghTa eua
SGK pho thdng la "logi cdu khdng dugc cdu
tgo theo md hinh chU ngie - vf ngi^' vd dugc
phfin biOt vdi cau nit ggn - cung dugc cau tgo
theo md hinh ndy nhung chii ngft, vi ngft, ho$c
ddi khi cd hai bi luge bd vi nhftng mye dfch
nhat dinh. Nhu vgy, cdu nit ggn la loai eau cd
the khdi phyc lai ehft ngft ho§c vi ngu tiiy theo
vdn cdnh, edn cau dgc biOt Id loai eau khong
khoi phyc lai dugc ehii ngft hogc vi ngft.
Trong phan giai thfch v l cfiu ddc biet, quan
dilm cua tac gid la logi cfiu nay ed till khdt
iphyc dugc ehu ngft nhd vdn cdnh ciia cdu. Dfiy
ild mOt quan difim khac vdi quan difim trong
iSGK pho tiiong.
i Tft bai 27 den bdi 32 (y.73-tr.88), thong
iqua cdc bdi tgp, tdc gid hudng dan sinh vien
thuc hdnh edc thao tdc: 1/Chfta cfiu sai do
ithilu thanh phin chfnh (md ngft canh khong
cho phep hieu 6agc cfiu); 2/Rut gpn cau bdng
I each luge bd eac thanh phan phy cda cfiu md
;nOi dung thdng bao khdng thay doi; 3/Thay
fdoi trgt ty thanh phin cau (thye chat day la edc
thao tdc lifin quan din li thuylt vl "vi tii ciia
,cdc thdnh phin phu, nhu trgng ngft cd till dftng
id 3 vi trf trong cfiu, va lien quan den sy phan
bifit gifta thdnh phin phy ciia cau va ciia ngft).
( Ddy Id mOt euln sdch cd each trinh bay vd
} each tilp cgn van dl ngft phdp tuong dl i mdi
me, phil hgp vdi phuang phdp dgy ngft phdp
.gin liln vdi tao ISp vdn bdn vd giao tiep. M$c
j dCi khdng cd nhilu kiln thftc If thuylt va khdi
•,niOm cung nhu khdng trlnh bay cy thi ve tifiu
ehi nhgn diOn thanh phin cau, nhung cac bai
tap dan xen gifta dgc vdn bdn vd phfin tfch cfiu
; khiln cho hgc sinh cd thi tong hgp duge cdc
kT ndng va vgn dung linh hogt cac kT nang dgc
' hieu vdn ban va phan tich thanh phan cfiu ciia
^ I n h .
I 2.3. Sdch Tiing Vi$t thyrc hdnh cda Bid
; Minh Todn, Li A, Dd Vi$t Hung
M$c dii khdng dua ra cac If thuylt cy the
vl thanh phin cdu, nhung uong phin "Cfiu
j phdi vilt dung ouy tie ngft phdp tieng ViOt",
j cdc tdc gid dd tong kit lgi cfic thanh phin cd
m^t trong edu vd vi tri ciia ehiing tiong cfiu,
gom: (ti-.151-ti-.152).
- Thdnh phin ndng cot: chd ngft - vj ngft.
Vfdy: Ndngfi
Qi^in sdch ndy rdt hay
- Thanh phin ohy: ti-gng ngft (cd thi 6<mg
ty do trong edu: dau, giiJa, euli cau: Ngdy mai,
tdi nghi hpc/Tdi ngdy mai nghi hpc/Tdi nghi
hpc ngdy mai); d l ngft (dftng d vi tri diu edu:
Gidu, tdi cUng gidu rdi); phin chuyin tilp
(thudng dftng diu cfiu: Noi tdm lgi, chung ta
dang ggp nhieu khd khdn); phin hfi - dap
(thudng ed hai vi tif, diu cau: Nam ai, lgi day,
hogc culi cfiu: Lgi dloy Nam ai); phin phu ehii
(di kem ngay nhihig tft md nd b l sung, giai
thfch: Nguyin Du, tdc gid Truyen Kieu, Id nhd
tha l&n cua ddn tpc ta).
Nhu vay, so vdi he thong thdnh phin cfiu
dugc dgy d SGK phi thong, sdch cd thanh
phan ehuyin tiep va khdng cd thanh phan tinh
thai, cam thdn. Sdch eOng khdng phfin loai ddu
la thanh phin phy va dau la thanh phan biOt
lap.
Tft do, cdc tdc gia dua ra mOt s l kilu cfiu
sai thanh phin cau, gdm: 1/Cfiu khdng dii
thdnh phin; 2/Cfiu khfing phfin dinh ro thanh
phin (vi dy: Bdng tri tu$ sdc ben, thdng minh
cua ngu&i lao dpng khdng nhieng ddu tranh
tnfc tiep md cdn ddu tranh gidn tiep chdng chi
dp phong kien);3/Cau sip xIp sai vi tri cdc
thanh phan (vf dy: Y kien phdt biiu tgi ddy,
dong chi Cha tjch nhdn mgnh [...J).
Phin Thao tdc rfin luyOn ve cfiu, cdc-tdc gid
cd phin dl cfip din kilu cfiu cd mo hlnh ddo
tifit ty thanh phan cau (day Id kilu cfiu khdng
duge nhic den tiong SGK pho thdng), md tae
gia Difip Quang Ban da tong kit Id logi cfiu ed
mo hinh t in tai, vf du:
Trong im ldng bdng cdt lin nhieng hdi cdi
xin dudng
Hay cac logi cfiu cdm than cd md hinh chii-
vi dao, vf dy;
Dep biit bao cupc chiin ddu anh hiing
Ren luyOn kT ndng vl cac kilu cau ndy,
trong phin bai tgp, tac gia ed nfiu mpt so cdu
dl phfin tfch thdnh phin cfiu vfi nh|n xet vl trgt
ty cac tiianh phan, vf dy:
30 NGON N G C & BCSI S 6 N G S6 2 (244)-2016 '
Ti me Irdi cua nhd kho nhd lin mpt bdng
ngudi
Tuy nhien, chiing tdi cho rdng, vdi nhiing
kieu cdu thudng xudt hien trong giao tiip (vdn
bdn vd Idi ndi) cua ngudi Vi^t nhu the ndy, th!
khdng n€n coi cau tnic dd chl id bien the tir
m$t cSu tnic khdc, nghia Id can phdi xem l^i
vi§c cho rdng dd chi Id cau triic ddo ciia m^t
cdu trdc thudn khdc. Dl hieu rd hon ve di^u
ndy, xin xem [Do H^ng Duong 2010].
2.4. Sdch Ren luyin Ngdn ngi t^p 2, Bdi
Ifp tiing Viet thifc hinh, cua Phan Thiiu
Ddy Id mdt trong nhiing sdch tieng Vi$t
thuc hdnh cd nOi dung kien thurc kha chi tiet, ti
mi nhung khdng dupc trinh bay thdnh phdn li
thuyit rieng bi$t md the hien qua hp thong bdi
tdp phong phii, da d^g .
Ngodi cac thanh phdn chinh chu ngCi, vj
ngii, tac gia cd de cdp den ve phy ngodi ndng
cot (tr.203), cd the gom: trang ngu, vj iigu"
phu.
Vi ngii phy, vi dy: Thinh Ihodng, khdng cd
viic ldm, lao Igi bdt ran cho nd hay dcm no la
ao tim (Nam Cao) (Tr. 192)
Ve thdnh phdn tr^ng ngii, theo qijan diim
ciia tdc gid, cd thi phdn Io?i thdnh: I/Trsmg
ngii chi doi tupng lien hp (thudng cd quan h§
tit.- doi vdi); 2 / r r ^ g ngii chi thdi gian (thudng
cd quan h$ tit: tnrdc, sau. vdo,...); S/Tr^ng
ngii chl nguygn nhdn (thudng c6 quan h? tir:
vi, hd ling vdi nin); 4/Trang ngii chi noi ch6n
(thudng cd quan h? tir: a, tren, trong); S/Trjng
ngir chl phucmg dipn (thudng cd quan hj tCr
v^); 6/Trang ngO chi phuong ti^n; 7/Trsmg ngii
chi myc dich.
Nhu vdy, CO 7 lo^i trang ngii dupc di cdp
den trong gido trinh ndy, so vdi chuong trinh
SGK pho thdng thi cd them trfing ngO chi d6i
tupng Ii6n hp vd n-fing ngii phuong dipn,
nhung khdng cd ttang ngii chi cdch thiic.
COng ttong cuin sdch ndy, cdc a.anh phdn
phy cda tir dupc Wnh bay gim bi ngii vd djnh
ngtt, ttong do b i ngii gom b i ngii phy cho
phan trudc dpng tir vd phy cho phdn sau dpng
tir (bi ngii chi each thiic, bo ngii chi kit qud),
nhu trong vi dy dudi ddy:
Suit mdt tuan qua, d viing gidn ranh nav mi|
1 _ 2
c^ roi ddm di, lien miin. dudne nhu khii.
3 4 5
phut gidy ndo ngdt, cho nin dd edv trd nfi^i
6
cho viic Ihi cdne cone Irinh xdy dune ddu mk
ndv trin qudc 16 IA. 7
Trong dd, (3) Id bo ngii cho phdn tnrft
dpng tir, (4), (5), (6) Id bo ngii chi each thih,
(7) Id b i ngir chi kit qud (dirng sau ddng tir)
Djnh ngii cung gom hai phdn: phu trufc
danh tfr vd phy sau danh tir. Vi dy:
Theo ldi gidi thiiu cua chu lich xa. anh ciin hfl
/
cd net mat Ihanh tu. cdp mdt tron^ sdnf^ linli
lin dudi hai hdne lone mdy hai rdm Id mot
? . , ^ :,
thanh nifin xudt sdc. ldp duac nhiiu Ihdnh ri^.
4
tronjr phone trdo thi dua phdt huv sane Hk
cai tiin cone cu sdn xuat vd dd nhdn dwtc
5
nhiiu eidi thudne vd bdne khen fi> cdp ca sA
6
din cap Trune uane Dodn.
Trong dd, (3) Id dinh ngii phy tmdc danh
tir, vd (2), (4), (5), (6) Id djnli ngu tLii'lt
danh tir.
Trcng phdn phdn tich cdc kiiu cau don, lit
gid cd di cap din loai cdu ddc bi^t. Id cac c8l
khuyet mpt hodc cd hai thanh phdn ndng cf
trong dd cd kieu cdu:
Trin ldn sdng, thdp Ihodng Ihdy mall xtd
hope do vlin dudi hdng cua nhing con id m
Irdi qua lgi. (NgU)/in Thi). 1
Tdc gid cho rdng day Id kiiu cdu danh jii
tinh hlnh, chi cd vi vi ngii (thdp thoim
thdy...) di vdi tr^ng ngC (frin ldn song...),
khdng cd chil ngS (Ai thdy?) (n-.2I0).
,Cdu "Co tiing gd gdy" dupc cho la da
chi s\i ton tai, khdng cd chd ngii di Um (*,
cdiglcd?)(tt-.210). , , J
Cdu "Bdng mpt hdm khdng thdy tiing e^
rao " cung dupe cho Id cdu mang T? nghia dW
gid tinh hinh, chi cd vj ngii (khdng thij),
io 2 (244)-2016 NGON N G f & D d i S 6 N G 31
diong cd ehii ngft tuong ftng (Ai khong
hiy?).
Cdch phfin ti'ch nay triing hgp vdi edch
)hdn tfch ciia dgi da so cdc tde gid khdc, eho
idc kieu cfiu trfin la cau khdng cd hodc bj luge
hdnh phan chii ngft. Ddy ciing Id quan dilm
;iia SGK phi thong, bdi v|iy dii chua xfit din
inh hgp li thi it nhit quan dilm nay eung dgt
luge sy thong nhit trong viOc day thdnh phin
:du d cde cap b^c hge.
; 2.S.^Sdch Tiing Vi$t ihifc hanh cUa
Nguyen Minh Thuyit (chd bien), Nguyin
V&nHi$p
So vdi cac sach tieng Vigt thye hdnh khde,
sdch Tilng ViOt thyc hdnh eua tac gia Nguyen
^Minh Thuylt ed mgt dilm khae biOt Id b l sung
Ihdnh phin b l ngu: bit bugc vao thdnh phin
nong cot eiia edu (tr.l73) (trudc dd, thanh
Shin ndng cot dugc quan niOm Id chi gim ianh phin chu ngft va vj ngft). Bdi vgy, phin
bdi tdp chiia iSi sai cimg cd thfim mOt p h ^ bdi
VI siia Idi eiia loai cdu thilu b l ngft bit buOc.
Vfdy:
Ki thil giit chit # song giit sao dufrc tinh
4hdn cdch mgng trong con ngu&i ho (tr. 176)
Bfin cgnh thdnh phin vj ngft, sach edn dua
ra khai niOm "ding vi ngft" (tr.l75) qua mOt vi
•dy thilu vi ngft chfnh ma chi cd dong vj ngu.
Vf du:
Thdnh C6, ruiy mang tin thf xa Qudng Trj,
^diim dieng chdn ddu tiin ciia nhd Nguyen thdi
•khai thiin lap dia m& mang bd coi ddt nude.
:(tr.l75).
Do cfiu tren la mot edu sai, thieu thdnh phan
indng cot edu, nen ed thfi suy ra rang "dong vj
lingii" mdc dii cihig la "vi ngft" nhung khdng
ddng vai trd Id ti.dnh phin ndng cot ciia cfiu.
tQuan dilm ve "ding vi ngft*' ciia cac tac gia
cung gilng vdi '*vi ngft ph^" dugc ulnh bay
'ti-ong "Bai tdp Tilng ViOt thyc hanh" ciia Phan
Thilu, nhung khac vdi khdi nifm "vi ngft phv"
truyen thing bdi "vi ngft phy" theo quan dilm
'tmyen thong Id thanh phin *'tien vi ngfl*', tftc
dung trudc ndng cot edu.
I Ngodi thanh phin ndng cit, sdch dl cOp
'din cac thanh phin phu gom:
Trgng ngft (trong phin bai t|ip tdch thdnh
phan phy thanh efiu). Vf dy:
Tdi phdi bay ra nhiiu trd khdc di thdy minh
cd ich. Nhu dpc sdch. Tdi nghi trong khdn^
chiin minh khdng cd nhiiu thi gid. lgi thieu
sdch thi nay cd md dpc (tr.214)
Djnh ngft, vf dy: Mpi ngudi Nga hdm nay
diu thich ldm gidu. Tien, do la mifc dich. Duy
nhdt. Cao nhdt. D?p nhdt (tr.215).
Tuy nhifin, sdch ciing khdng trinh bay rd
thdnh phin phy ndo Id thanh phin edu va flianh
phin phy ndo Id thdnh phan ciia cym tft.
Cling ciing y kiln vdi cac tdc gid Bui Minh
Tofin, Le A, Do ViOt Hung, tac gid Nguyen
Minh Thuyet va Nguyfin Vdn HiOp cho cfic
loai cfiu nhu "Trong cdi hang tdi tdm bdn-thiu
dy, song mpt ddi khon ngn nhihig nguai gay
gd, rdch ru&i" Id cau ed trgt ty chii ngft - vj
ngft dao, nhim bieu thj sy xuat hiOn, tdn tgi
hogc tifiu blln cua sy vgt. Cac tde gia chi ro
hiOn tugng dfio chd vj thudng xuit hifin "tiong
nhiJTig cfiu cd vj ngft la nOi dOng tft (ngdi,
dung, chdy, ndi,...), tinh tft chi lugng (nhiiu,
it, ddng, ddy. vdng. thua...) vd tft tugng hlnh-
tugng tiianh (lenh khinh, sieng sieng, dm dm,
rdc rdch...)" (tr.225).
Trong saeh Tilng ViOt thyc hanh dugc tdi
bdn ndm 2001, ede tde gid cho ring cdc kilu
cfiu nhu:
(Ciing ldm, nd cd gid que, han cSng chi den
di d til), dtii thi hdn coi la thudng
Id kieu cau ed b l ngft (gach chdn) dugc dao
len diu cfiu, till hiOn phin nfiu dl lien kit vdi
nhihig cfiu dftng trudc. Nhung trong cae sach
xuit bdn sau nfiy (Thanh p h ^ cdu tilng ViOt
2005, CiJ phdp hgc tilng ViOt 2009), cae tdc
gia thay doi quan dilm vd cho ring, cfic thdnh
phin nay khfing phai la bo ngft ddo tri, ma la
thanh phfin khdi ngft ciia cau.
Chiing tfii tdn tiifinh vdi quan dilm sau nfiy
ciia cdc tac gia, tuy nhifin cfic cfich dgy tieng
V;Ot thuc hdnh vin chua dugc sfta chiia, bdi
vdy thanh phin khdi ngiJ van chua cd m.gt va
van dugc ggi la thdnh phin b l ngit ddo vi tri.
Cuin "Tieng ViOt tiiyc hanh" eua Nguyen
Minh Thuyet (chii bifin) vfi Nguyin Vaii Hiep
32 NGON N G C & B(n S 6 N G S6 2 (244)-2016
Id cuon dugc diing pho bien nhit tiong ede
tnidng khoa hge x3 hgi. Theo khdo sdt ciia
chfing tfii, cae trufifng Dgi hgc Khoa hpc Xd
hOi vd Nhdn van, Dgi hgc Su phgm Hd NOi>
mpt so trudng Dgi hpc Su phgm d cac tinh
(TTiai Nguyen, Vinh,...) eung sft dung cuin
sfich ndy ldm hpc liOu cho sinh vifin.
2.6. Sdch Tieng Vi§t thyc hdnh vd sogn
thao van ban cua Nguyen Cdng B^ (chd
biin) vd Nguyin Kiin Trudng
Quan dilm ciia cfic tfic gifi sogn thao cuin
sfich nfiy Id quan dilm tfch hgp ciia cd hai
trudng phdi ngii phdp truyln thong vd ngft
phfip chftc nang. Quan dilm ciia ngft phfip
tmyIn thong dugc the hiOn d tfin ggi cdc thdnh
phin cfiu vd quan dilm ciia trudng phdi chiic
ndng till hiOn d nOi dung khdi niOm vl cfic
thdnh phan ndng cit. Cac tac gifi ggi nfing cot
cfiu don Ifi kit ciu Chii ngft - Vj ngft (tfin ggi
theo truyen thong), nhung khi djnh nghTa hai
thdnh phin nay thi Chii ngii Igi lfi phan dl,
phin nfiu, t ic la ndi din cai gl dfi, dilu gi dd;
cdn Vi ngft la phin thuyet, bdo, tftc Id thuyet
minh vl cfii gi dd, dieu gi dd (nOi dung khfii
niOm tiieo trudng phfii chftc nfing) (ti-.66).
Ben cgnh chu ngft, vj ngft, cfic tdc gid cung
de cap din cac khfii ni^m vl ding chii ngft,
ding vj ngft, dong trgng ngit (tr.76).
Ve cdc thdnh phin ngoai ndng cot cfiu, cfic
tfic gia cfi kl den cfic thanh phin: bo ngii, trgng
ngft, chuyen tilp, tinh thai, chu ngft, ho ngft vfi
khdi ngii. Tuy nhien, mfic dii xep b l ngft vdo
tiianh phin ngoai ndng cit cfiu, trong phin
trjnh bay vl bo ngft cdc tfic gid lai chi dl cfip
den cfic bl ngft bit buOc ciia dOng/tinh tCr vd
cho do Id thfinh phin thuOc ndng cit, vf dy nhu
bo ngii chi dli tugng cua hanh dgng trao liy
(Anh tgng cho em chiic ndn bdi tha,...), b l
ngft chi kfi dugc ciu khiln vfi bo ngft chi nOi
dung ciu khiln (chit tpa mai chi dy ndi,...), bo
ngit chi kit qua biin dli, (Ha Npi tr& thdnh
Thu do Vi4t Nam tie ndm 1945,...), bo ngft chi
nOi dung In djnh, mong muon, khd ndng (Mdy
ldn anh da dinh ndi....), b l ngft cda cfic dOng
tiibi, du^c (No bi diim kem...), b l ngft chi
moc so sfinh (Nd gidng me....). Cfic logi bl
ngft khfic thyc sy "ngodi ndng cot cfiu" kh&s
dugc cde tde gid d l eOp.
Trong phin trinh bdy v l trang ngft, cdc tij
gifi cd ke den trgng ngft ehi myc dfch, nguy|
nhan, khdng gian noi chin, thdi g^
phuang thftc hdnh dOng, trgng thdi, tien t^
ciia sy kiOn hiOn tugng,...Trong cdc logitrjj^
ngft ndy, thi ti:gng ngft chi trgng flifii, tiln trinli,
sy kiOn, hiOn tugng,...(vf dy: Budn bd. cot^
vi que) chua duge dgy d b§c phi thong.
Ngodi ra, cdc thdnh phin phy ngofii nJ^ g
ci t khdng dugc cfic tfic gid phan logi rfi, thkdi
phan nao tham gia vao viOc diln dgt s^ vi^
ciia cfiu vd thdnh phin ndo thi khfing. Neit so
sanh vdi SGK phi thfing thi edch phSn iKii
ndy cd phan khdng tuong ftng. Bdi tiong ^
nay, cfic tfic gid ehi ggi chung edc thfinh phk
nhu trgng ngft, b l ngft, khdi ngft, chuyen tiSp,
tinh tiifii, chii ngft, hd ngft Ifi cfic t h ^ pMi
phy. Ben egnh do, SGK pho thdng cung khong
cd thdnh phan chuyen tiep (nhu: cuoi cung, do
dd, dgi khdi Id, han niea,...) mfi cfi thdnh phin
cdm thfin (d, trdi, chao di,...).
Nlu nhu cdc thdnh phin b l ngft, trgng ng&,
chuyin tilp, ehu ngft, hd ngft, khdi ngft deu
dugc tilnh bdy khd chi tilt (gom nOi dung fchii
niOm vfi vf 6}f) thi tiianh phin tinh tiifii l?i cM
dugc tiinh bfiy rit so luge va khdng cfi b& cil
mOt vf dy ndo (ti-.eS). Cfich trinh bay niiy
khiln cho sinh vien khd nhgn difn dugc thM
phin nfiy tiong eau.
Ve bfii tap, edc dgng bfii dugc 6h c§p trong
sfich gim dgng bdi thilu chii ngft, thilu vj ngB,
thilu cfi chii ngft cfi vj ngft, thieu bo ngii b5l
fauOc, va mOt so bai vl thieu cfic bO phgn kh^
ti-ong cfiu nhu thilu tft noi, thieu danh tit tnmg
tfim tiong ngft danh tft. Trong phin bai l^ip
nfiy, chiing tfii thiy ed mOt vfii dilu cin t*
doi thfim.
Thft nhit, vf du myc 2.1.7 ti-ang 83 cfifflfll
cfiu dugc eho Id cdu sai "Chiing ta phdi m
phyc nhihig yiu kem vd Igc hgu di duap9
trdo phdt triin ddng dei^\ L5i sai d dfiy ^
eho la do tii "y^u kem" vd "Igc hgu" Ifi tinh tit
nfin khfing till kit hgp vdi "nhftng". ^
quan dilm eua chiing tfii, viOc "ylu kfim ^
hgu" kit hgp vdi "nhiing" la hoan todn btfi
^6 2 (244)-2016 NG6N NGC & DOfl S6NG 33
hudng, bdi tft tilng ViOt ed khfi nfing biin dl i
ft logi trong tftng tiudng hgp ngft cdnh khfic
nhau. '*Nhihig" xuit hiOn tiiroc "ylu kfim va
Ige hgu" dfi danh tft hda cym tinh tft ndy.
Trudng hgp ndy ciing tuong ty nhu trudng hgp
dudi day:
Cdc hpc sinh cd gdng thi dua (dOng tft)
Ihi dua Id yiu nu&c (danh tft)
Ngodi ra, ti-ong myc 2.3.1 (y.86), phin "loi
diing lam edng cy ngft phdp" cd l5i "diing lam
gioi tir" vd cac tfic gifi dua ra vf dy:
Vai nin nghe thudt phong phu cua ddn tpc
Khmer dd gdp phdn khdng nhd vdo kho tang
vdn hda Viet Nam.
Theo edch sfta loi ciia edc tac gifi, thi "vdi"
nen bd di dl hiln mOt trgng ngft thanh mOt chii
ngft (nin nghi thudt...), hofic bd tu "ciia" vfi
thay bdng dau phiy dl "ddn tpc Khmer'' Ifim
chii ngft. Theo chiing tfii, vf dy ndy khdng
khfic lfi miy so vdi efie vf dy dugc dua ra tiong
myc 2.1.1. Thiiu cha ngie trong sfich. Vd cdeh
sfta cau trong hai mye nay cung khdng khfic gi
nhau (bd gidi tft ddng truoc d l biin bO ph^n
liln ngay sau dd thanh chii ngft). Nhu vgy,
viOc tdch ra thfinh hai myc Id khfing cin thiit
vfi gfiy rli cho hgc sinh, bdi hO thing phan logi
cfing nhilu thi ngudi hge cdng khd dl phfin
biOt.
Trong myc 3.3 trang 88, phin cfiu "diing sai
vj tif ciia b l ngft vfi trgng ngft ehi hufimg", cfic
tfic gifi cd nfiu mOt so eau sal nhu sau:
+ Mi vdo nhd vd mpt Idt sau ddt ra con chd
muc (sai d vi tri ciia tft "ra").
+ Anh ta cd quin di ndi budn (sai d vj tri tft
"dn
+ Hp khdng biit minh phdi quin di qud khu
^sai d vj tri tft "df).
+ Anh phdi rut ngdn lgi bdi dy (^ sai d vi tri tft
"/at").
Chiing toi khdng dong y vdi cfich gidi quyit
nfiy. Cac kit hgp "dOng tft + tft chi huong vgn
dOng" dugc vgn dyng linh hoat vd ed thi dugc
thi hifin d cd hai cfich:
DOng tft •*• bo ngft + tii ehi hudng vgn dOng
(ddt con chd muc ra)
Dgng tft + tft chi hudng vgn dOng + bo ngft
(ddt ra con chd muc)
Cd thi each thft hai khdng phdi Ifi cdeh
hodn hfio, nhimg vin dugc chap nhgn tiong
tieng ViOt (so sanh ldy ra 2000 ddng/ldy 2000
ddng ra, rut ngdn bdi dy Igi/rut ngdn lgi bdi
dy...). Bdi vay nhung vi dy d trfin theo chung
toi la khdng sai va khdng ein sfta chiia.
Trong phan 3.2. (Thay doi trgt ty cde bO
phfin trong cdu), cfic tac gid de cap den thao
tfic hiln doi cfiu bfing each "dao bo ngft len
diu cau", de nhdm tao phin nfiu lien ket voi
edu di trudc va day la thanh phfin bo ngft dao
tri. Quan difim nay triing vdi quan diem ciia
cfic tde gia Nguyen Minh Thuyet, Nguyen Van
HiOp nam 2001. Nhung nhu trfin d3 cd djp de
e|ip, viOc ddo b l ngft Ifin dau cfiu se tgo ra mOt
kit cau khac vdi ket cau ban dau, vd thfinh
phin b l ngft khi dugc dfio Ifin dau cau se trd
tiifinh khdi ngft ciia cau. Vi dy:
+ Hdn coi d tii Id thu&ng (ho ngii, b l nghTa
cho dOng tft)
+ (J tit thi hdn coi la thu&ng (khoi ngft, nfiu
dl tai cua cau)
Bdi vgy, thao tfic cfii biin nfiy sfi khiln tgo
ra mpt thanh phan cau mdi, va quan diem ggi
dfiy Ifi bo ngft dao tri khdng cdn dugc ung hO d
thdi dilm hiOn tgi.
2.7. Sdch Ddng tie viit c&u vd sogn thao
vdn bdn cda Nguyen ThfLy Kha
Cae thanh phin cau dugc trinh bfiy tiong
sach cfta Nguyen Thi Ly Kha gim: thdnh phan
ndng cot (chii ngft, vj ngu), thdnh phin phy
ciia eau (trgng ngft, d l ngii, phy ngft tinh thai),
thfinh phan bifit lap (giai thfch/chu thfch ngii,
ehuyin tilp ngft, hd ngft). Nhu vay, so vdi cac
gifio trinh khac, sach cua Nguyen Thj Ly Kha
da cd sy phan biOt r6 rdng giiia thanh phin phy
vfi thanh phin biet Ifip, gilng nhu cfich phan
bifit ciia SGK phi thfing. Tuy nhien, khdi niOm
ve thdnh phan eau thi khdng hdn tuong ung
vdi khdi niem ma hgc sinh da dugc hgc d bgc
phi thdng.
Thanh phin phy ngti tinh thdi dugc tfic gifi
djnh nghTa "diing d l bilu thi y nghta tinh thai
chu quan (bieu thi sy danh gia cua ngudi ndi
dli vdi sy tinh dugc ndi den tiong cfiu hogc
34 N G 6 N N G f & Q(n S 6 N G S6 2 (244)-2016
bilu thi moi quan h? giiia ngudi ndi vdi ngudi
nghe)" (ti.44). Vl vj tri, phy ngft tinh thfii
khdng ed vi tii xfic dinh trong eau, nd cd the
diing diu, giQa, ho^c cuoi cfiu (ti.49). Vi dy:
+ Co Undo anh lgi mi em (tr.44)
+ Ldm nhu thi, theo tdi. Id dung hudng rdi
(tr.49)
+Bdi ndy ndm diim Id ciing (tr.49)
Quan dilm ndy khac vdi quan dilm SGK
phi thdng, bdi SGK pho thdng mdc dil cflng
ggi thanh phin nay lfi thfinh phin tinh thfii,
nhung cho ring dfiy Ifi thfinh phin biOt lgp ciia
cau.
Kilu cfiu "Tren tu&ng treo hai buc san
mdr dugc tfic gid xep vdo kilu cau mOt thanh
phin (chi cd bO phgn vj ngft), ciing nhfim vdi
cfic kieu cau nhu:
+ Kia, con budm vdng.
+ Nhiiu sao qud.
+ dn ao mpt lite lau (tr.50)
Kilu cfiu tren phfin biOt voi cfiu d§c biOt
(khdng phfin dinh thdnh phin) vd cau tinh luge
(cfiu riA bd thanh phin do hofin cdnh noi nfing)
d cho, cau d§c bifit thi khong till xfic dinh dd
la thanh phin gl ciia cau (cau mOt thdnh phan
la cdn thfinh phin vj ngft), cdn cfiu tinh luge
till cd till khfii phyc lgi cfic bO phgn bj luge bfi
(cfiu mOt thdnh phin khdng thi khfii phyc
dugc chu ngii).
Cfich phan logi vfi gifii thfch cua tac gifi Ifi
hgp If, tuy nhien chiing tdi cho ring kieu cdu
"Trin tu&ng treo hai buc san mdC khong the
dfit canh kieu cfiu "Kia con bu&m vdng",
'Nhiiu sao qud ". "On do mpt luc Idu". Chung
khfic nhau cfi ve m§t ciu true vfi vl m$t tfnh
chat sy tinh.
Tfic gifi khfing dl c l^p den thfinh phin bl
ngft vfi dinh ngft trong hO thing phfin logi
thfinh phin cfiu, nhung d tiang 77, phan Tdch
mpt bp phdn cOa cdu va trang 81, phan Ddo bd
ngie lin ddu cdu thi cd nhfic den hai tiifinh
phin ndy. Nhu vfiy, cd till hilu tfic gia xIp bl
ngft vd djnh ngft vdo cfic thfinh phin phy cua
cym tft chft khdng phai th^ih phin tiyc tiep
ciu tao nfin cfiu.
Trong phin 3.2 "Theof ddi trgt t{e cdc bp
phgn trong cdu", tfic gifi cd dl cgp den cfic
dilu kiOn dl vi ngft cd thi dao Ifin trudc chi
ngft, tiong dd dilu kiOn thft ndm Ifi "cfiu ed c^ u
tnic danh 1 ^^Id—* danh 2 (danh I vd danh 2
lfi danh tft ho$c cym danh tft), ta cd thi dfio
thanh danh 2—*ld—*^ danh 7", vf dy:
Anh dy Id ngu&i thdng minh nhdt ldp.-*
Ngudi thdng minh nhdt ldp Id anh dy.
Theo chiing tdi, cau tnic "danh Ifi danh"
nfin dugc tfich thfinh mOt kilu cfiu rifing vfi xfit
rieng, khfing nfin xfit chung vdi cfic kilu cfiu
khfic. Bfii theo khung mifiu td eua Halliday th]
cau cd hO tft "Ifi" Id eiu tnic edu bilu hiOn cic
sy tinh quan hfi. Sy tinh quan hO nhat thiit dfii
hfii sy cd m$t cua hai tham thi tham gia vfio
ciu tnic. N I U thilu di mOt trong hai tham thi
thi khfing till cd sy tinh quan hO (dfi lfi "quan
hO" thi phfii cd hai dl i tugng). Cung tiieo
Halliday, cfiu bilu thj sy tinh quan hfi c6 hai
phuong thftc quan hO: quan hg dong nhit vfi
quan hO djnh tfnh. Trudc dd, Bustrov, Nguyen
Tfii c in , N.V.Stankevich 11975, 192-193]
ciing cd cfii nhhi tuong ty ve bfin chit ciia lo i^
cau nfiy, khi cho "lfi" xuit hifin trong ciu t^ o
chii vj vdi hai nghTa khac nhau: 1/Y nghia
ding nhit vfi quy phgm trii; 2/Y nghta djnh vj
Nhu vgy, cd till phan biOt cfiu chfta hfi tir
"Ifi" tiifinh hai logi tiieo y nghTa sy tinh: cau
bilu thj sy tinh quan hO dong nhit vd cfiu bilu
thi sy tinh quan hg djnh tinh. Dli vfii sy tinh
quan hO ding nhit, hai tham the tham gia vfio
ciu tiftc Id bj ding nhit till (identified) va
ding nhit flil (identifier), vf du:
Co dy la sinh viin xinh dep nhdt & day
BDNT DNT
Doi vdi sy tinh quan hO djnh tfnh, hai tham
the tham gia vfio ciu trlie Ifi duong the
(carrier) vd fljuOc tinh thi (Attributor), vi dy;
Cd ay la sinh viin
DT TTT
Doi vdi hai kilu cfiu bilu tiij hai kilu sy
tinh nfiy, thi chi cd kilu cfiu tiift nhat cd tiie
thyc hiOn thao tde cfii biin hodn dli vj tif cda
thfinh phin bj dong nhit till vfi dong nhit till.
Con kilu cdu tiift hai till diupc tfnh till khfing
till dfio Ifin tiudc dl diJmg vdo vj tri ciia duoim
the (xet Sinh viin xinh d?p nhdt & ddy Id cd <5
/ * Sinh viin Id cd dy).
S62(244)-2016 NG6N NGC & 9(n S6NG 35
danh". Vd dilu ndy, sdch nen cd nhiing chinh
siia nh4t djnh de trdnh nham Ian cho smh vien.
3. Nhdn xdt
Ve cdc thdnh phan cdu dupc d?y trong sdch
tilng Viet thuc hdnh, chiing tdi tong ket ttrong
bdng nhu sau;
Bdng ting kit cdc thdnh phan cau tuf/c die cft) tin trong m^t s6 sdch Tieng Vi^t thifC
hdnh
Theo dd, hai vi du trong sdch ve vi^c cdi
bien thdnh phSn cdu chi Id vi du ve kieu cdu
thii nh^t dang dupc x6t din d ddy (chi su tinh
d6ng nhat), chdr khdng phdi Id vi du dgi dipn
cho tat cd kilu cdu ciia cAu triic "danh Id
STT
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Ten sach
Tilng ViOt thyc
hfinh
Bai tgp tieng ViOt
thyc hanh
Tilng ViOt thye
hanh
Sfich Ren luyOn
Ngfin ngft tap 2
Tilng ViOt thyc
hfinh
Tilng ViOt thyc
hfinh vd sogn thfio
van bfin
Diing tft, vilt cfiu vd
sogn thdo van bfin
Tdc gid
Vuong Hiiu Le,
Dinh Xudn
Quynh
Trin Tri Doi
Bill Minh Todn,
Le A, Do ViOt
Hiing
Phan Thilu
Nguyin Minh
Thuyet (chu
bifin), Nguyin
Vfin HiOp
Nguyen Cdng
D ^ (chii bien),
Nguyin Kifin
Trufirnp:
NguySn Thj Ly
Kha
Cde thdnh phin cdu dugc d i cgp
Thanh phin chfnh: Cha ngie; Vj ngi^
Cde thanh phan phy: (khong nfiu rd)
Thfinh phin chfnh: Chu ngfi: Vi ngie
Thdnh phin phy : (khdng nfiu rd)
Thanh phan chhih: Chd ngfi; Vingu
Thanh phin phy: Trgng ngie; Di ngie.
Chuyin tiip; Hdddp; Phtichu
Thfinh phan chfnh: Cha ngie; Vi ngu^
v l phy ngofii ndng cit: Trgng ngfi;
Vf ngU phy
Thfinh phdn chinh: Chu ngie; Vf ngit;
Bd ngfi bdt bupc
Thanh phin phy: Trgng ngfi
Ndng c6t cfiu: Cha ngfi; Vi ngie
Ngofii ndng cot: Bo ngie; Trgng ngie;
Chuyin tiip; Vinh thdi; ChungCe; Hd
ngie; Khdi ngit
Thanh phan chfnh: Cha ngie; Vf ngfi
Thanh phin phy; TVdng ngfi;- Dingit;
Phy ngfi tinh thdi
Thfinh phin biOt lOp: Gidi thich/Cha ngfi;
Chio>en tiip ngie; Hd ngu
Thdng qua vific khao sdt cfic sdch dgy tieng
ViOt thyc hfinh, ed till thiy vl co ban cdc sdch
diu thing nhit d cdc dgng bdi t|lp, cde kiln
thftc chfnh ve thanh phin cfiu. Ngodi ra, cdn cd
mOt s l dilm chua thing nhit vd vin cin phfii
bdn thfim.
Mfii sfich cd mOt cfich trinh bfiy rieng v l h?
thing thfinh phin phy efta edu, da phin diu
khdng chi rd cfic thanh phin ph^ ciia cfiu gim
nhftng thfinh phin gi. Vd tiong qufi trlnh ldm
bdi tgp, sinh vien ciJng chi ein phfin tfch cfiu ra
thfinh phan ndng cot vd thdnh phan phy md
khdng can quan tfim den tfin ggi eua cac thanh
phin dd. Tuy nhifin, viec mOt so sfich trinh bfiy
vl cfic thfinh phin khdng tuong iing vfii SGK
phi thong va quan dilm ve cfic kieu cau khdng
khfing phdn biOt r5 rfing (cau dge bigt vfi cau
tinh luge), chdng tdi eho iing gido vien khi
day den nOi dung nfiy nfin ed sy gifii thfch cy
till.
ViOc khfing tuong ftng giua kiln thiie trong
SGK phi tfidng vd edc sfich day Tilng ViOt
thye hfinh, theo chiing tdi, nguyfin nhdn chinh
Ifi do quan diem khdc nhau ciia tde gifi thuOc
36 NG6N NGC & Bdi S6NG S62(244)-2016
hai he thdng ndy. Vd ngay trong h? thong sdch
Tieng Vidt thuc hdnh, quan diem ciia cdc tdc
gid ciing khdng thong nh^t. Do vdy, trudc khi
kien thirc den duoc vdi cdc em sinh vien,
ngudi dgy phdi kilm tra vd bo sung th€m cdc
kien thiic cho cdc em de vi^c tiep nhdn duoc
dl dang vd cd hd thing.
5. Ket lu |n
Ngii phdp Id dia hat van cdn tat nhilu
nhihig quan dilm tianh cdi vd bat ding. Moi
van de ngii phap vin thudng cd hon mot quan
dilm gidi quyit. Moi nhd ngQ- phdp hgc lai
theo mgt khuynh hudng, m^t trudng phdi
rieng va nhieu luc cdc khuynh hudng, trudng
phdi Igi cd xu hudng phu nhdn nhau mgt cdch
gay gdt. Viec day ngii phdp ndi chung, dgy
thdnh phan cdu ndi rieng cho h^c sinh, sinh
vidn trong nhd trudng vi the cung gdp nhilu
nhiing quan dilm tiii chiiu. Tuy nhien, hpc
sinh sinh vi6n khdng phdi Id nhiing ngudi
nghien cim ngfl- phdp, cdc em khdng cd ti-dch
nhiem phdi tim hieu cdc khuynh hudng,
trudng phdi, ciing nhu khdng cd trdch nhi^m
phdi bdo v$ quan diem cua mot ngudi ndo dd.
Bdi vgy, van de day ngii phap tiong tnrdng
hgc phdi dugrc thuc hign mgt cdch thong nhit,
de hilu vd tren nguyen tdc giup cdc em sir
dyng dung vd hay tilng me dd trong tgo Igp
vdn bdn vd giao tilp chii khdng phdi chi hpc
thudc vd thuan thyc cdc quy tdc li thuylt. Vigc
cdp nhgt cdc thdng tin cln thiet va mdi md
ciing la mdt yeu clu hire thiit dli vdi moi
ngudi gido vien day mon ndy, Cd hilu rd quan
dilm cua tdc gid ti-ong timg gido ti-inh Tilng
Vigt thuc hdnh vd nSm dupc nhiing vdn d^ng
biin doi xung quanh ngdn nga minh dang
gidng dgy, ngudi gido vidn mdi cd the tuyin
tdi dupc nhiing kiln thdrc ly cho ngudi hgc.
T A I L i f u THAM K H A O
1. Digp Quang Ban (1998), Mpt so vdn di
ve cdu ton lai trong tiing Viel, Nxb Gido dye.
Ha NOi.
2. Trin Tri Ddi (2002), Tiing Viil ihfc
hdnh, Nxb DHQG Hd Ndi.
3. D S Hdng Duong (2010), Vi chi njs
Irong mpt sd kiiu cdu cd thdnh to chi khong
gian dung ddu, Tgp chi Ngdn ngii so 11/2010
ti-. 46-57.
4. Nguyin Cdng Diic (chd bidn), NguySn
KiSn Trudng (2007), Tieng Viil thuc hdnh vi
sogn Ihdo vdn bdn, Nxb Gido dye, Hd NOi.
5. Cao Xudn Hgo (chd bidn) (2003), Ciu
Irong tiing Viel - Quyin 1, Nxb Gido due. Hi
Ngi.
6. Nguyen Van Higp (2009), Cuphdp liing
Viet, Nxb Gido dye, Hd NOi. j
7. Nguyin Thi Ly Kha (2007), Dimg ti vii
cdu vd sogn Ihdo vdn bdn, Nxb Gido dye, Ifi
Ngi
8. Ddo Thanh Lan (1981), Tim hiiu li "la"
Irong cdu true cdu tiing Viet (Mgt sl van de
ngdn ngii hoc Vigt Nam - Ki yeu Hp! nghi
Ngdn ngu- hpc todn quic Ian 1), Nxb Dgi hgc
vd Trung hpc chuyen nghigp, Hd Ngi, ti-. 297-
298.
9. Vuong Hilu I i , Dinh Xudn Quynh
(2003), Tiing Viet thuc hdnh, Nxb Thudn Hda,
Hue.
10. Hodng Trgng Philn (1980), Ngu phip
tiing Viet - Cdu, Nxb Dgi hgc vd Tmng hgc
chuyen nghidp, Hd NOi.
11. Phan Thilu (1998), Rin luyen Ngon
ngu lgp 2, Bdi tap liing Viet Ihuc hdnh, Nxb
Gido dye. Hd Ngi.
12. Nguyen Mmh Thuylt, Nguyin Van
Higp (1998), Thdnh phdn cdu tiing Viit, Nxb
Dgi hpc Quoc gia, Hd Npi.
13. Nguyen Minh Thuyet, Nguyin Van
HiOp (1999), Tiing Viit thuc hdnh, Nxb Dai
hpc Quoc gia Hd Ngi.
14. Phgm Vdn Tinh (2002), PAepriMiuirc
vd ngi true thupc tinh lupc Irong liing Viil,
Nxb Khoa hgc Xd hgi, Hd Ngi.
15. BM Muih Todn, Le A, D l ViOt Hdng
(2006), Tiing Viil thuc hdnh, Nxb Gido due.
HdNOi.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- 32759_109885_1_pb_4551_2036845.pdf