Luận văn Khảo sát địa danh hành chính tỉnh Bắc Kạn

và ý nghĩa Đây là kết quả của sự chuyển hố địa danh từ thành tố chung vào vị trì các yếu tố trong tên riêng. Trường nghĩa này được biểu hiện trong 6 địa danh cùng cĩ tên là thơn Nà Bản. Ngồi ra cịn cĩ các địa danh như: Xã Rã Bản, Bản Thi… o. Trường nghĩa chỉ những khĩ khăn do thiên tai, dịch bệnh mà con người trên đối tượng phải trải qua Bắc Kạn là vùng đất nghèo, từ xa xưa, con người ở đây luơn phải chống chọi với thiên tai và dịch bệnh. Điều này được thể hiện rõ trong địa danh: Bản Rả (chết dịch), thơn Đơng Lẻo (rừng thiêng chơn người chết trẻ), bản Tràng (rên), bản Giác (đĩi), bản Nản (bản khổ)… p. Trường nghĩa chỉ nguồn gốc, sự ra đời của đối tượng (gắn với thuộc tính nào đĩ ngồi những thuộc tính đã nêu) Phần lớn những địa danh này lì giải nguồn gốc ra đời của đối tượng địa hính tự nhiên. Những địa danh chỉ địa hính tự nhiên này chuyển hố thành địa danh hành chình. Chẳng hạn, thơn Đán Mẩy (núi đá cháy), Nà Mẩy (ruộng cháy) …cũng phản ánh đặc điểm của đối tượng gắn với những sự kiện đã xảy ra. Địa danh thơn Tốc Lù (rơi hố) chỉ thuộc tình, đặc điểm của đối tượng. ở đây cĩ một số dịng chảy rơi xuống một cái hố rộng, rồi biến mất vào trong lịng đất sau đĩ chảy ngầm ra con sơng cách đĩ khá xa. 3.5.2. Nhĩm ý nghĩa thứ hai Số hĩa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 79 Nhĩm nghĩa thứ hai bao gồm những địa danh cĩ yếu tố chỉ nguyện vọng, tâm lý, tính cảm, tìn ngưỡng của con người. Đa số những địa danh này được cấu tạo bằng yếu tố Hán Việt và chủ yếu là tên gọi các xã. So với nhĩm nghĩa thứ nhất, nhĩm nghĩa này chiếm tỉ lệ rất nhỏ, chỉ cĩ 172 địa danh. 3.5.2.1. Tiểu nhĩm 1: Bao gồm những địa danh chứa các yếu tố cĩ ý nghĩa phản ánh niềm mong ước tốt đẹp của con người cho cuộc sống và quê hương. Tiểu nhĩm này cĩ số lượng khơng nhiều trong địa danh hành chình tỉnh Bắc Kạn. a. Trường nghĩa phản ánh niềm mong ước về sự đổi mới, sự trẻ trung, khoẻ khoắn của quê hương Trường nghĩa này được thể hiện qua các yếu tố “tân”, “xuân”, “mới”... Vì dụ: Huyện Chợ Mới; xã Cao Tân, Tân Tiến, Xuân La, Xuân Dương, Xuân Lạc; thơn Tân Thành, Tân Lập; bản Mới… b. Trường nghĩa phản ánh niềm mong ước của con người về một quê hương đẹp đẽ, hữu tình Niềm mong ước về quê hương đẹp đẽ, hữu tính được thể hiện qua các địa danh cĩ chứa yếu tố “mỹ”. Vì dụ: Xã Mỹ Phương, Mỹ Thanh, Yên Mỹ; thơn Khuổi Mỹ, bản Nguộc (đẹp)… c. Niềm mong ước về quê hương cĩ cuộc sống giàu cĩ, thịnh vượng Niềm mong ước này được gửi gắm qua các địa danh cĩ chứa các yếu tố „lộc”, “thịnh”, “lạc”, “lợi”... Vì dụ: Xã Phúc Lộc, Cường Lợi, thơn Cao Lộc…phản ánh niềm mong ước về một vùng quê tài lộc dồi dào; xã Yên Thịnh, Nơng Thịnh thể hiện ước mơ về sự hưng thịnh, phát đạt và bính yên; xã Xuân Lạc, Yến Lạc…gợi sự đầy đủ, sung sướng… d. Trường nghĩa phản ánh niềm mong ước về cuộc sống nhân ái, lễ nghĩa Số hĩa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 80 Trường nghĩa này được phản ánh qua các yếu tố “lễ‟, “nghĩa”…Vì dụ: Xã Cư Lễ, Hảo Nghĩa, Nghĩa Tá…đều phản ánh ý thức coi trọng lễ nghĩa của con người; xã Ân Tính, Thượng Ân; thơn Khuổi Slương (suối yêu thương) …thể hiện niềm mong muốn về một vùng quê mà ở đĩ con người sống với nhau hồ thuận và coi trọng ân đức, tính cảm. e. Trường nghĩa phản ánh niềm mong ước về một cuộc sống thanh bình, hồ hợp và yên ổn Niềm mong ước này được gửi gắm qua các địa danh cĩ chứa các yếu tố “an”, “yên”, “hồ‟, “bính”…Vì dụ: Các địa danh xã Yên Trạch, Yên Cư, Yên Hân, Yên Mỹ, Yên Thịnh, Yên Đĩnh, An Thắng, Thanh Bính; thơn Phiêng An…đều phản ánh niềm khát khao cĩ được cuộc sống thanh bính, yên ả. Xã Trung Hồ, Hồ Mục; thơn Đồn Kết…thể hiện cuộc sống hồ thuận, êm ấm… g. Trường nghĩa phản ánh niềm mong ước về một sức sống khoẻ mạnh Trường nghĩa này được thể hiện qua các địa danh: Xã Cường Lợi, Nam Cường, Khang Ninh; thơn Tân Khang…với niềm mong ước về sức khoẻ của con người và sức sống dài lâu của quê hương. h. Trường nghĩa phản ánh niềm mong ước về sự tiến bộ của con người và quê hương Niềm mong ước về sự tiến bộ được phản ánh qua các địa danh: Xã Tân Tiến, Văn Minh; thơn Tiến Bộ…Các địa danh này đều thể hiện ý chì phấn đấu để cuộc sống ngày càng tốt đẹp hơn. 3.5.2.2. Tiểu nhĩm hai: Bao gồm các địa danh chứa những yếu tố cĩ ý nghĩa phản ánh nguyện vọng của con người về nhân cách, phẩm chất tốt đẹp. Tiểu nhĩm này gồm những trường nghĩa sau: a. Trường nghĩa phản ánh niềm mong ước về sự rèn luyện phẩm chất trong sáng, thanh cao, liêm chính Số hĩa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 81 Niềm mong ước này được phản ánh qua các địa danh chứa các yếu tố “minh”, “liêm”, “phúc”…Vì dụ: Xã Cơn Minh, Văn Minh, Liêm Thuỷ, Quảng Bạch, Đồng Phúc, Cư Lễ, Cao Thượng; thơn Tân Minh…Những yếu tố này vừa phản ánh niềm mong ước về cuộc sống tuân thủ những giá trị truyền thống tốt đẹp vừa tiếp thu những sự tiến bộ của thời đại để rèn luyện phẩm chất tốt đẹp hơn. b. Trường nghĩa phản ánh ý chí phấn đấu vươn lên Trường nghĩa này được thể hiện trong các địa danh: Chì Kiên, Tiến Bộ, Tân Tiến, Tân Thành, Tiền Phong… 3.5.2.3. Tiểu nhĩm 3: Bao gồm những địa danh cĩ chứa những yếu tố phản ánh tâm lý, tính cảm của con người hướng tới những mong ước về vùng đất thiêng, về sự cậy nhờ ơn đức và về những tính cảm sâu nặng dành cho quê hương cội nguồn gốc gác xưa. Tiểu nhĩm này gồm các trường nghĩa sau: a. Trường nghĩa phản ánh mong ước về một vùng đất thiêng cĩ khả năng giúp con người ăn nên làm ra, học hành tiến bộ Điều này được phản ánh qua các địa danh cĩ chứa các yếu tố “linh”, “rồng”…Vì dụ: Xã Địa Linh, Phương Linh, Cị Luồng (cổ rồng)… b. Trường nghĩa phản ánh niềm mong ước về điềm lành, cậy nhờ ơn đức Trường nghĩa này phản ánh qua các địa danh cĩ chứa yếu tố “ân”, “phúc”, “lộc”, “cát”…Vì dụ: Xã Thượng Ân, Nguyên Phúc, Đồng Phúc, Địa Cát, Phúc Lộc, Ân Tính, Phúc Trạch, Bằng Phúc… 3.5.2.4. Tiểu nhĩm 4: Bao gồm những địa danh cĩ ý nghĩa phản ánh tính cảm trân trọng, lịng biết ơn sâu sắc và sự ghi nhớ cơng lao của những người cĩ cơng với đất nước, những người con của Bắc Kạn đã hi sinh anh dũng . Điều này thể hiện qua 3 tên phường: Nguyễn Thị Minh Khai, Đức Số hĩa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 82 Xuân, Phùng Chì Kiên, 1 tên thơn: Nam Đội Thân. Trong đĩ, Đức Xuân và Phùng Chì Kiên là hai người con của Bắc Kạn đã hi sinh anh dũng trong kháng chiến chống Pháp. Đội Thân là tấm gương liệt sĩ hi sinh trong trận đánh ở Lanh Chang, xã Lục Bính năm 1945. 3.5.2.5. Tiểu nhĩm 5: Bao gồm 15 địa danh chứa các yếu tố phản ánh tìn ngưỡng, tơn giáo của con người. Tiểu nhĩm này gồm những địa danh chứa các yếu tố chỉ lực lượng siêu nhiên hoặc các cơng trính xây dựng của phật giáo. Vì dụ: Nà Chùa, Nà Đình (đính), Kéo Pụt (đèo bụt), Nà Giàng, Đèo Giàng, Đơng Lẻo (rừng thiêng - chơn cất những người chết trẻ), Khuổi Tinh (suối thần linh)... Qua nghiên cứu 35 trường nghĩa được thống kê, sắp xếp trong hai nhĩm ý nghĩa lớn, chúng tơi nhận thấy nhĩm địa danh mơ tả chiếm tỉ lệ cao so với địa danh ước vọng. Trong đĩ, trường nghĩa về địa hính, cây cối và động vật xuất hiện rất nhiều trong địa danh hành chình tỉnh Bắc Kạn. Điều này cĩ thể lý giải rằng, ngay từ khi xuất hiện con người đã muốn đặt tên cho các sự vật, hiện tượng xung quanh mính. Cách định danh đơn giản nhất là đặt theo thuộc tình của đối tượng hoặc đặt theo các sự vật, hiện tượng cĩ liên quan tới đối tượng. Bắc Kạn là một vùng đất cĩ địa hính đa dạng, cĩ hệ động thực vật phong phú. Điều này đã được con người thời đĩ phản ánh rõ nét trong địa danh. Một lần nữa chúng ta thấy rằng, địa danh chình là bộ từ điển sống về một vùng đất. 3.6. Một số địa danh gắn với lịch sử, văn hố, xã hội 3.6.1. Địa danh tỉnh Bắc Kạn Bắc Kạn là một trong số khơng nhiều các địa danh trên cả nước cĩ những cách giải thìch chưa thống nhất về nguồn gốc tên gọi. Trong đĩ rất nhiều ý kiến cho rằng đĩ là địa danh gốc Tày Nùng. Số hĩa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 83 Xung quanh việc giải thìch nguồn gốc cũng như ý nghĩa của địa danh Bắc Kạn, chúng tơi thấy cĩ các ý kiến sau: 1. Bắc Kạn là đất khơ cạn ở vùng núi phìa Bắc. 2. Bắc Kạn là từ biến âm của từ Tày - Nùng “ Pác Cạm” cĩ nghĩa là cửa ngõ kinh thành Thăng Long. 3. Bắc Kạn là từ biến âm của từ Tày - Nùng “ Pác Káp” cĩ nghĩa là nơi hợp lưu của sơng cầu (là sơng chìnhl) với sơng Đơn Phong, dịng Nặm cắt, suối Nơng Thượng và các suối nhỏ khác. 4. Bắc Kạn là từ biến âm của từ Tày - Nùng “ Pác Can” Pác Can là khu sở Tài Chình, Sở Nơng Nghiệp phát triển nơng thơn của tỉnh hiện nay. ở đây cĩ cánh đồng Nà Can. 5. Bắc Kạn là từ biến âm của từ Tày - Nùng “ Pá Kạn” cĩ nghĩa là rừng (cây) Kạn. Việc xác định nguồn gốc địa danh Bắc Kạn là một việc làm khơng đơn giản. Để xác định nguồn gốc địa danh này cần phải dựa trên nhiều nguồn: cơ sở quy tắc ghép vần của chữ Quốc ngữ, dựa vào từ nguyên và cĩ tình đến tâm lý xã hội. Về chình tả, trong tiếng Việt phụ âm K chỉ cĩ thể đứng trước i, e, ê. Vì dụ: kim, kém, kênh. Nhưng nếu trong từ vay mượn thí cĩ thể dùng hính thức văn tự để giữ nguyên một ý nghĩa từ nguyên. Vì dụ: vải kaki, nguyên tố kali… Như vậy, viết Bắc Kạn hay Bắc Cạn là tuỳ thuộc vào việc xác định nguồn gốc, ý nghĩa của từ. Về từ nguyên, cĩ người cho rằng “Bắc” là âm tiết gốc Hán cĩ nghĩa là phìa Bắc. “Cạn” là từ thuần Việt nghĩa là “hết nước”, “khơ kiệt”. Đây là cách giải thìch từ nguyên thơng tục, dĩ nhiên là khơng đúng. Hơn nữa về mặt cấu tạo, trong tổ hợp song tiết cĩ các từ tố chỉ phương vị Đơng, Tây, Nam, Bắc chúng ta chỉ thấy các từ tố này kết hợp ở trước các từ tố gốc Hán cĩ ý nghĩa danh từ, động từ, khơng thấy kết hợp với tình từ, Số hĩa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 84 nhất là tình từ thuần Việt. Chúng ta cĩ Nam tiến, Bắc phạt, Đơng du, khơng thấy cĩ nam quảng, nam lụt …Do đĩ Bắc Kạn khơng phải là tổ hợp cấu tạo Bắc (Hán) + Cạn (Việt). Cũng khơng thể nghĩ rằng “ Cạn” là biến âm của “ Can” Hán ví như thế trái với quy tắc cấu tạo từ Hán Việt: tình từ, định ngữ phải đứng trước danh từ. Nếu cho Bắc Kạn là biến âm của từ Tày - Nùng “Pác Cạm”, nghĩa là “cửa ngõ” kinh thành Thăng Long thí về mặt ý nghĩa là cĩ lý. Bắc Kạn chình là cửa ngõ, là “phên giậu” Thăng Long từ hướng Bắc. Nhưng xét về mặt ngơn ngữ, “Pác” cĩ thể biến thành “Bắc” nhưng “ Cạm” khĩ cĩ thể biến thành “Cạn”. Ví qua nghiên cứu quy luật biến đổi ngữ âm tiếng Tày - Nùng, khơng thấy cĩ hiện tượng phụ âm cuối chuyển từ M sang N. Bắc Kạn là biến âm của từ Tày - Nùng “Pác Káp”, nghĩa là “ngã ba”, là nơi hợp lưu của ba con sơng: sơng Cầu, sơng Đơn Phong và dịng Nặm Cắt? Cũng như trường hợp trên, trong tiếng Tày - Nùng khơng cĩ hiện tượng phụ âm cuối chuyển từ P sang N. Bắc Kạn là biến âm của từ Tày Nùng “Pá Cạn”, cĩ nghĩa là rừng cây “cạn”: Pá là bãi, rừng; Kạn là cây Kạn? Về mặt hệ thống, đây là từ cĩ chung kiểu cấu tạo với địa danh Pá ội, Pá Danh…do quy luật đồng hố ngữ âm: “Pá” bị ảnh hưởng của “ Kạn” đã biến âm thánh “Pak”, sau đĩ biến thành “Bắc”. Tuy nhiên “Kạn” là loại cây như thế nào, hiện nay khơng thấy tồn tại loại cây này. Như vậy cũng chưa đủ sức thuyết phục. Hay Bắc Kạn là biến âm của từ Tày Nùng “Pác Can”? Về mặt ngữ âm, điều này cĩ thể xảy ra. Tuy nhiên tại sao lại lấy tên một mảnh đất nhỏ để đặt tên cho một tỉnh là điều chúng ta cần nghiên cứu. Theo chúng tơi Bắc Kạn là một từ gốc Hán Việt. Tỉnh Bắc Kạn được thành lập năm 1900. Khi thành lập một tỉnh mới, việc đặt tên chắc chắn cĩ sự tham gia của các quan lại người Việt, vào thời bấy giờ những người này Số hĩa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 85 thường rất thơng thạo chữ nho, cĩ thĩi quen dùng từ Hán Việt để đặt tên các địa danh tương ứng với các đơn vị hành chình. Bắc Kạn khơng nằm ngồi thơng lệ ấy. Thực tế cho thấy, bản sao bài văn bia “Tam hải hồ sơn chí” bằng tiếng Hán khắc trên đá dựng ở Bĩ Lù, bờ hồ Ba Bể, do tác giả Phạm Đính Hoè – Quan án sát tỉnh Bắc Kạn viết, ơng Vi Văn Thượng khắc và dựng bia năm 1925 (Bài văn bia này đã được giới thiệu trên Tạp chì Văn học số 6/1986), chữ “Kạn” trong từ Bắc Kạn cĩ bộ tài gẩy bên chữ “Can”, âm Hán Việt đọc là “cản”, chữ này cĩ nghĩa là ngăn giữ, bảo vệ, chống cự. Theo ơng Lương Bèn – giảng viên ngơn ngữ trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên thí một số văn bản Hán Nơm, nhất là sách Nơm Tày cũng viết chữ “Kạn” như vậy. Những bản Hán Nơm về sau mới viết “Cạn” nghĩa là khơ kiệt. Như vậy, ta cĩ thể phỏng đốn ban đầu, các quan chức đã dùng hai chữ “ Bắc Cản” để đặt tên cho một tỉnh mới. Trong tư duy của người nắm quyền cai trị thời đĩ, nơi đây là vùng chiến lược phịng thủ quân sự từ hướng Bắc. Về mặt cấu tạoV, “Bắc Cản” cùng kiểu cấu tạo với Nam tiến, Bắc phạt, Đơng du …Bên cạnh đĩ, vào thời bấy giờ chữ quốc ngữ chưa trở thành chữ viết phổ thơng cịn chữ Hán và chữ Pháp thí ìt người biết đến và khơng biểu thị thanh điệu. Ví vậy, “Bắc Kản” đã tồn tại trong dân chúng theo cách phát âm của địa phương. Những từ Hán Việt và từ thuần Việt đi vào ngơn ngữ Tày - Nùng cĩ một quy luật biến thanh: thanh “hỏi” thành thanh “nặng”. Vì dụ: Quả ổi (Việt) biến thành ội (Tày); lửa bỏng (Việt) biến thành bọng (Tày); thẳng (Việt) biến thành thặng (Tày) …Theo quy luật này, từ “Bắc Kản” đã được phát âm thành từ “Bắc Kạn”, chữ Quốc ngữ và Hán Nơm mới theo cách phát âm thực tế viết thành Bắc Kạn như ngày nay. Như vậy, Bắc Kạn là một từ Hán Việt đã được Tày - Nùng hố. Số hĩa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 86 Vậy, phải viết là „Bắc Kạn” hay “Bắc Cạn”? Theo chúng tơi, Bắc Kạn là từ Hán Việt đã được Tày - Nùng hố thí cũng là địa danh thuộc ngơn ngữ Tày - Nùng. Viết Bắc Kạn là hợp lý hơn cả. Về phương diện tâm lý, nếu viết “Bắc Cạn” chữ “Cạn” dễ gợi đến sự khơ kiệt, nghèo khĩ…mà khơng ai muốn quê hương mính mang một nét nghĩa khơng đẹp. Như vậy, chúng ta cần lưu ý vấn đề văn hố và lịch sử để nghiên cứu một địa danh. Chình ta địa danh cần được xác định trên cơ sở ngơn ngữ học và những hiểu biết về văn hố và lịch sử địa danh ấy. 3.6.2. Địa danh huyện Ba Bể Huyện Ba Bể trước đây cĩ tên là huyện “Chợ Rã”H, biến âm từ từ Tày Nùng “Chẻ Già” nghĩa là “núi già” (theo Đại Nam nhất thống chì). Thời Pháp thuộc gọi là châu Chợ Rã, từ năm 1945 gọi là huyện Chợ Rã. Năm 1978 Quốc hội quyết định tách huyện Chợ Rã thuộc về tỉnh Cao Bằng . Năm 1984 đổi thành huyện Ba Bể. Khi tái lập tỉnh (1997) huyện Ba Bể được tái nhập vào địa giới hành chình tỉnh Bắc Kạn. Huyện Ba Bể là địa danh hành chình được chuyển hố từ thuỷ danh: Hồ Ba Bể. Ba Bể là một trong 20 hồ nước ngọt đẹp nhất thế giới, là hồ tự nhiên lớn nhất nước ta. Hồ Ba Bể đã được bộ văn hố thơng tin xếp hạng là di tìch lịch sử văn hố đồng thời đang được đề nghị UNESCO cơng nhận là danh thắng Thế giới. Hồ Ba Bể thuộc xã Nam Mẫu, rộng khoảng 500 ha, gồm ba hồ nhỏ là Pé Lèng, Pé Lù và Pé Lồm. Người Tày địa phương từ xa xưa gọi hồ này là Nặm Pé (nước biển). Sự kiến tạo của hồ là do hiện tượng chân núi đá vơi bị ăn mịn (Cát tơ), làm sụt lở vách núi đá chặn dịng khu vực Đầu Đẳng, nước dâng lên thành hồ. Hồ cĩ độ sâu trung bính khoảnh 25m, cao 150m so với Số hĩa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 87 mặt nước biển. Theo niên giám thống kê của người Tày địa phương: Một ngày tháng tám, năm Giáp Tý, niên hiệu Thái Hồ thứ ba (1444 đời vua Lê Thánh Tơng) bỗng nhiên trời tối sầm lại, nổi mưa to giĩ lớn, đất rung chuyển rồi thụt xuống khiến nước dâng lên thành hồ. Báo Nhân dân ngày 8 - 12 - 1 977 cho biết: “ Theo tài liệu địa chất, trận động đất 24h đêm 15 - 8 -1444 năm Giáp Tý làm núi đá sập xuống sơng Năng thành hồ. Động Puơng dài chừng 250m, hồ Ba Bể rộng khoảng 670m, dài hơn 7000m, dáng con giao long, thắt lưng ong ba đoạn. Nơi sâu nhất là 30m”. [21], [22]. Xưa, dưới các triều đại phong kiến, hồ Ba Bể đã được coi là danh thắng, được sử sách chi chép lại. Sách “Kiến văn tiểu lục” (Lê Quì Đơn) ghi: Sơng Cơn Lơn phát nguyên từ núi Ngọc Nữ trang Cổ Đạo, châu Bạch Thơng đến trang Đà Nhàm thí hợp với khe nhỏ mỏ Tống Tinh (mỏ Tĩnh Túc) xã Giao Long, chạy xuống qua Thưởng Giáo và Bành Trạch thí tụ lại thành một cái đầm lớn gọi là biển Cao Thượng, chảy xuống qua các xã Cao Cương Thượng và Nam Mẫu, ở phìa dưới cĩ một khe nhánh phát nguyên từ Xuân ổ chảy ngược đến Mĩ Hố tụ lại thành biển Dù, nước hai xứ hợp với nhau ở phìa trên, về phìa bên trái cĩ một khe nhánh phát nguyên từ xã Quân Bính tụ lại làm thành biển Hồi, cũng chảy xuống biển Dù. Lại ở về phìa bên trái cĩ một chi bên ngồi, phát nguyên từ núi Tuyên Quang, chảy ngược qua Cảm Lạc, An Thịnh, Quảng Bạch, Hồ Viên đến gần xứ Mơ Bồng luồn qua hang núi mà đi cũng chảy xuống biển Dù”. [25]. Sách SĐại Nam nhất thống chí” ghi: Hồ Ba Bể cách châu Bạch Thơng 25 dặm về phìa Tây Bắc. Phìa Tây cĩ núi đáH, một đường nước từ trong động núi chảy ra, Số hĩa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 88 đến địa phận xã Nam Mẫu thí mở ra một vùng rộng ước hơn 300 mẫu, sâu 2 trượng, tục gọi là bể Tàu; chảy đến xã Thượng Giáo lại mở ra một vùng nữa cũng rộng hơn 300 mẫu, sâu 2 trượng, tục gọi là bể Hồi. Các bể đều cĩ núi đất đá bao bọc, cạnh bể cĩ dân cư, nước đá xen nhau, cây cối um tùm, trong bể thí núi mọc lơ nhơ, ẩn hiện trong làn sĩng, lúc giĩ lặng sĩng êm, thuyền chài bơi lội tứ tung, phong cảnh tuyệt đẹp. Bản triều, năm Tự Đức thứ ba, liệt vào hàng sơng lớn, chép trong điển thờ”. [25]. Cảnh quan tuyệt diệu của Hồ Ba Bể từ xưa đã thu hút các học giả, du khách. Danh nhân Ngơ Thí Sĩ thế kỷ XVIII qua đây đã mơ tả: Nguồn nước từ Cao Bằng chảy đến châu Bạch Thơng, thí bên phải là một cái biển thuộc địa phận xã Tiên Nam, bên trái là hai cái biển thuộc địa phận xã Nam Mẫu. Chỗ hết biển giáp với Tuyên Quang cĩ bờ đá chặn lại, thuyền bè khĩ đi qua, nước đổ từ bên bờ đổ xuống rất mạnh. [25, tr. 160]. Trước cảnh đẹp ấyT, ơng đã viết: Một dải non xanh trơng xuống làn nước biếc Chỗ biên thành mà cĩ cảnh đẹp như vậy thật là hiếm Suốt đêm ngày lên chỗ cao mà ngắm cảnh non xanh. (Theo Phan Huy Chú – Lịch triều hiến chương loại chì). Dân gian hiện nay cịn lưu truyền “sự tích Hồ Ba Bể”. Chuyện kể rằng: Con bị của Bụt (cũng cĩ chuyện kể là bị của thuỷ thần) lạc đàn vào làng, người làng mổ thịt, chia cho bà gố chiếc đuơi bị. Bụt hố phép thành bà già ăn mặc bẩn thỉu đi tím bị nhưng chẳng ai mách bảo mà lại xua đuổi, đêm đến bà xin khắp làng khơng nhà nào cho bà ngủ trọ, duy chỉ cĩ bà gố nhà rách dưới là cho ngủ Số hĩa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 89 nhờ. Bà gố cịn cho bà già xem chiếc đuơi bị mà bà đang đi tím để trên gác bếp. Sáng hơm sau, trước khi ra về bà già bảo bà gố rải trấu xung quanh nhà. Bà gố làm theo. Đêm đến sấm chớp nổi ầm ầm, mưa như trút nước khiến cả làng bị sụt đất chím sâu, nước ngập mênh mơng chỉ cịn nhà bà gố nay là Pị Giả Mải (Đảo Bà Gố§) và những chiếc thuyền đi lại do vỏ trấu biến thành. Thấy bể lớn, các lồi thuỷ quái đến đây tranh giành nơi ở. Thuồng luồng cổ đỏ thắng thế chia hồ thành ba vùng (Ba Bể – Slam pé) là Pé Lèng, Pé Lù, Pé Lồm cho ba con gái cai quản. Hồ Ba Bể luơn là niềm tự hào của người dân Bắc Kạn. Đến nay dân gian vẫn lưu truyền câu ca dao: Bắc Kạn cĩ suối đãi vàng Cĩ Hồ Ba Bể, cĩ nàng áo xanh. 3.6.3. Địa danh thơn Nà Tu Nà Tu là địa danh thuộc xã Cẩm Giàng, huyện Bạch Thơng, nằm cạnh quốc lộ số 3 cách thị xã Bắc Kạn 10km về phìa Bắc. Trong kháng chiến chống Pháp đây là nơi tổng đội thanh niên xung phong cơng tác trung ương 312 đĩng quân thực hiện nhiệm vụ đảm bảo giao thơng – vận tải phục vụ kháng chiến. Là địa phương được giải phĩng sớm nhất trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, Bắc Kạn nhanh chĩng trở thành hậu phương căn cứ kháng chiến của cả nước. Sau chiến thắng biên giới thu đơng năm 1950, quyền chủ động về chiến lược trên chiến trường chình đã về tay ta. Biên giới được khai thơng, thế bao vây cả trong lẫn ngồi bị phá vỡ, căn cứ địa Việt Bắc được củng cố và mở rộng giúp ta cĩ điều kiện mở rộng nhiều chiến dịch lớn. Để ngăn chặn sự chi viện từ biên giới, từ căn cứ địa Việt Bắc cho các chiến trường, giặc Pháp dùng máy bay bắn phá các tuyến đường giao thơng, Số hĩa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 90 trong đĩ đoạn đường số 3 đi qua Bắc Kạn là một trọng điểm. Vấn đề đảm bảo giao thơng vận tải trở thành nhiệm vụ trọng yếu của tỉnh Bắc Kạn cũng như của tồn cuộc kháng chiến. Đầu năm 1950, Trung ương Đảng đã chủ trương sửa chữa, khơi phục đường số 3 và phát động chiến dịch cầu đường ở ba tỉnh Cao Bằng, Bắc Kạn, Thái Nguyên. Nhiều đội thanh niên xung phong cơng tác trung ương, trong đĩ cĩ đội 312, được phân cơng nhiệm vụ bảo vệ cầu Nà Cù và đoạn đường từ thị xã Bắc Kạn lên thị trấn Phủ Thơng. Mặc dù cơng việc nặng nhọc, vất vả, nguy hiểm lại thiếu thốn mọi bề nhưng họ đã cùng nhân dân Bắc Kạn hồn thành tốt cơng việc Đảng và nhà nước giao phĩ. Cuối tháng 3-1951, Hồ Chủ Tịch đã đến Nà Tu, tại đây Người đọc bốn câu thơ bất hủ: Khơng cĩ việc gí khĩ Chỉ sợ lịng khơng bền Đào núi và lấp biển Quyết chì ắt làm nên. Lời của Người dạy trong bài thơ đã trở thành nguồn cổ vũ, động viên cho các thế hệ trẻ Việt Nam trên con đường lập nghiệp và giữ nước. Ngày 18 tháng 3 năm 1996, di tìch lịch sử Nà Tu được Bộ Văn hố thơng tin xếp hạng di tìch lịch sử cấp Quốc gia. [5]. 3.7. Tiểu kết Qua nghiên cứu các trường nghĩa được thể hiện ở các yếu tố cấu thành địa danh hành chình tỉnh Bắc Kạn, cĩ thể rút ra một số nhận xét về đặc điểm ý nghĩa của các yếu tố đĩ như sau: 3.7.1. Khi định danh cho một đối tượng địa lý, người ta thường dựa vào kết quả tri giác, quan sát, nhận thức, đánh giá và miêu tả đối tượng trong thực tế về các mặt vị trì tồn tại, phương hướng, đặc điểm, loại hính…để tạo Số hĩa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 91 nên những địa danh cĩ khả năng cĩ sức gợi tả cao thơng qua những nét nghĩa biểu niệm của từ được dùng để định danh; đồng thời gửi vào đĩ những cách nhín, quan niệm, tính cảm, ước nguyện của mính để tạo nên ý nghĩa của các yếu tố cấu tạo nên địa danh. Các yếu tố nghĩa trong địa danh hành chình tỉnh Bắc Kạn rất phong phú. Chúng tạo nên một hệ thống địa danh theo các trường nghĩa khác nhau. Ngồi ý nghĩa phản ánh những vấn đề cĩ liên quan đến đối tượng địa lý như phương hướng, vị trì, đặc điểm, tình chất, màu sắc, động thực vật thí ý nghĩa phản ánh tâm lý, nguyện vọng của con người dành cho quê hương, cho cuộc sống cũng được thể hiện rõ nét. 3.7.2. Địa hính Bắc Kạn cao hơn so với một số tỉnh lân cận. Đây là địa bàn sinh sống chủ yếu của đồng bào các dân tộc thiểu số. Nhín chung họ chưa cĩ sự hiểu biết nhiều về địa lý, ngơn ngữ nên họ định danh cho các đối tượng xung quanh bằng cách riêng của mính. Đĩ là cách định danh theo lối trực quan, cụ thể, sinh động và gọi tên đối tượng một cách dân dã, đơn giản bằng việc phản ánh những đặc điểm, tình chất hoặc những mối liên hệ với các đối tượng, sự vật, hiện tượng xung quanh. Trong đĩ, hệ động thực vật phong phú của rừng núi Bắc Kạn được phản ánh nhiều và rõ nét nhất trong địa danh. Ví vậy, các địa danh này đều được hiểu theo nghĩa tường minh. Một số địa danh thuần Việt cũng được hiểu theo nghĩa tường minh. Đây là những địa danh do người Kinh di cư lên Bắc Kạn đặt và chúng thường ra đời muộn hơn so với các địa danh khác. Những địa danh được định danh theo lối suy lì, biểu trưng là những địa danh Hán Việt. Những địa danh này tập trung ở các xã và do chình quyền đặt. 3.7.3. Địa danh hành chình tỉnh Bắc Kạn chủ yếu là địa danh Tày Nùng. Hầu hết các địa danh này cĩ liên quan đến văn hố tộc người như điều kiện canh tác, người Tày Nùng cĩ thĩi quen trồng lúa nước. Họ sống ở ven Số hĩa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 92 các khe suối, chân núi nên dấu ấn “ phja”, “nà”, “khuổi” xuất hiện rất nhiều trong các địa danh. 3.7.4. Địa danh của bất kỳ vùng nào cũng chứa những yếu tố phản ánh cấu trúc địa hính của vùng đĩ. Địa danh hành chình tỉnh Bắc Kạn chứa các yếu tố phản ánh địa hính của miền núi cao với rất nhiều vết lồi lõm: núi, đồi, sơng, suối, khe, lũng, nguồn, thác, gị, bãi…Những cấu trúc địa hính này được ánh xạ vào địa danh tạo nên một bức tranh về địa danh mang tình cảnh quan rõ nét. 3.7.5. Địa danh là một bộ phận của từ vựng nên nĩ cũng cĩ nghĩa biểu vật và biểu niệm. Nghĩa của tổ hợp các yếu tố này được tạo nên từ nghĩa của từng yếu tố cấu tạo nên nĩ. So với từ chung thí các yếu tố cấu tạo địa danh cĩ tình linh hoạt hơn trong việc biến đổi từ loại của từ. Sự chuyển loại của các từ loại như tình từ, động từ, số từ…thành danh từ trong địa danh cĩ thể làm cho nghĩa của từ đĩ thay đổi hoặc giữ nguyên. Kết luận Qua việc thu thập, phân tìch và mơ tả, khái quát hố về địa danh hành chình tỉnh Bắc Kạn, chúng tơi thấy rằng: Mặc dù đã cố gắng nhưng cĩ thể Số hĩa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 93 cịn nhiều vấn đề chưa được đưa ra hoặc giải quyết chưa được thoả đáng. Tuy vậy, chúng tơi xin đưa ra những kết luận ban đầu như sau: 1. Địa danh và địa danh học đã được nhiều học giả trong và ngồi nước nghiên cứu từ lâu. Nghiên cứu địa danh cần cĩ sự kết hợp của khoa học liên ngành. Trong luận văn này, chúng tơi cố gắng vận dụng tình chất liên ngành ấy nhưng chủ yếu là sự tiếp cận theo hướng ngơn ngữ học. 2. Bắc Kạn là địa bàn phức tạp, đa dân tộc, phong phú về ngơn ngữ và văn hố, đa dạng về loại hính đối tượng địa lý. Sự đa dạng này cũng tạo nên tình đa tầng, phức hợp ngay trong cả địa danh hành chình. Các địa danh này được định danh bằng các từ ngữ của nhiều các ngơn ngữ khác nhau, trong đĩ chủ yếu là ngơn ngữ dân tộc thiểu số Tày Nùng. Người Tày cổ là dân cư bản địa của vùng đất này, ví vậy đặc điểm cấu tạo, phương thức định danh, các đặc trưng ngơn ngữ, văn hố Tày thể hiện rất rõ trong địa danh. 3. Mỗi địa danh bao giờ cũng tồn tại trong một phức thể gồm hai bộ phận là thành tố chung và địa danh. Thành tố chung trong địa danh hành chình khơng nhiều, song thành tố chung của địa danh địa hính tự nhiên được chuyển hố rất nhiều vào các vị trì tên riêng trong địa danh hành hành chình. Như vậy, thành tố chung ngồi chức năng hạn định cịn cĩ chức năng tham gia cấu tạo địa danh. Sự chuyển hố này tạo nên tình tầng bậc đa dạng cho địa danh về cấu tạo lẫn ý nghĩa phản ánh. Nét nổi bật trong đặc diểm cấu tạo địa danh hành chình tỉnh Bắc Kạn là phương thức chuyển hố (chủ yếu là chuyển hố từ địa danh địa hính tự nhiên vào địa danh hành chình). Phương thức này đã tạo nên một số lượng lớn các từ ghép và cụm từ chình phụ trong địa danh. Ngồi ra, các yếu tố trong địa danh cịn quan hệ với nhau theo quan hệ đẳng lập và quan hệ chủ vị. Số hĩa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 94 4. Nhín chung các địa danh Bắc Kạn cũng như các địa danh nĩi chung đều mang tình lý do. Nghĩa của các địa danh này chỉ được hiểu và hiểu đúng khi xác định nĩ là tên gọi, là cĩ sự liên quan tới đối tượng được đặt tên như thế nào. Trong số những nhĩm ý nghĩa và các trường nghĩa được xác lập cĩ thể nhận thấy hai kiểu ý nghĩa thể hiện qua các yếu tố trong địa danh là ý nghĩa phản ánh những đặc điểm, tình chất của chình bản thân đối tượng, phản ánh mối liên hệ giữa đối tượng với sự vật, hiện tượng hoặc một đối tượng khác cĩ liên quan và ý nghĩa phản ánh nguyện vọng của con người về cuộc sống về quê hương. Tất cả những ý nghĩa mà các yếu tố trong địa danh phản ánh đều phù hợp với hiện thực một bức tranh về địa hính, một thực tế lao động, sinh sống và đấu tranh mà con người Bắc Kạn đã trải qua với nhiều gian khổ ở mảnh đất nghèo bị ảnh hưởng của địa hính, chiến tranh, thiên tai, dịch bệnh và đều gắn với các trường thể hiện của văn hố địa bàn vùng này. Một trong những đặc điểm của phương thức định danh trong địa danh hành chình tỉnh Bắc Kạn là cách dùng các yếu tố thuộc ngơn ngữ khác nhau với nghĩa và ý nghĩa biểu hiện khác nhau để cấu tạo nên địa danh. Thơng thường, yếu tố Hán Việt mang lại nghĩa hàm ý cho các địa danh xã, cịn các yếu tố thuần Việt và các yếu tố thuộc ngơn ngữ các dân tộc thiểu số tập trung ở các địa danh thơn bản lại biểu đạt tình trực quan sinh động khi phản ánh tình chất, đặc điểm của đối tượng địa lý và những sự vật, hiện tượng cĩ liên quan tới đối tượng địa lý ấy. 5. Sự tiếp xúc tộc người, sự tiếp xúc ngơn ngữ và văn hố đã để lại dấu ấn trong địa danh hành chình tỉnh Bắc Kạn. Một số lượng lớn các địa danh ghép giữa yếu tố ngơn ngữ của dân tộc này với yếu tố ngơn ngữ của dân tộc khác dẫ minh chứng cho điều này. Tuy nhiên, nền văn hố Tày Nùng vẫn giữ vai trị chủ đạo trong địa danh Bắc Kạn. Dấu ấn của di sản văn hố vật thể và phi vật thể cũng được lưu giữ trong địa danh. Hầu hết các dịa danh Số hĩa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 95 đều phản ánh những biểu hiện của văn hố vùng này thơng qua địa lý, lịch sử, tơn giáo, tìn ngưỡng, tâm lý ứng xử của con người và ngơn ngữ. Nền văn minh lúa nước, những sinh hoạt văn hố dân gian, bức tranh về phong cảnh, địa hính, những giá trị về vật chất, tinh thần thể hiện trong địa danh …thực sự hấp dẫn và đem lại sự thú vị cho người nghiên cứu địa danh Bắc Kạn. 6. Địa danh Bắc Kạn được hính thành và biến đổi nhờ các các nhân tố bên trong ngơn ngữ như qui luật ngữ âm và các nhân tố bên ngồi như lịch sử, địa lý, dân cư và văn hố. 7. Địa danh hành chình tỉnh Bắc Kạn phần nào đã cung cấp được những thơng tin về các lĩnh vực kinh tế, xã hội, lịch sử, dân cư và văn hố trong quá khứ của vùng đất này. Những kết quả của việc nghiên cứu địa danh sẽ giúp các nhà nghiên cứu thuộc các ngành xã hội học, dân tộc học, khảo cổ học, văn hố học, lịch sử học tím được những cứ liệu cĩ giá trị cho lĩnh vực nghiên cứu của mính. Tuy nhiên kết quả thu được từ việc nghiên cứu địa danh hành chình tỉnh Bắc Kạn mới chỉ là khởi đầu cho những nghiên cứu tiếp theo về các loại địa danh khác. Số hĩa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 96 Những bài báo của tác giả đã được cơng bố cĩ liên quan đến luận văn 1. Hà Thị Hồng (2008), "Tím hiểu về nguồn gốc địa danh Bắc Kạn", Văn nghệ Ba Bể, 2(56), tr. 29 - 32. 2. Hà Thị Hồng (2008), "Bức tranh địa hính và cảnh quan trong địa danh hành chình tỉnh Bắc Kạn ", Báo Bắc Kạn, 1586, tr. 5. 3. Hà Thị Hồng (2008), "Tím hiểu về địa danh Bắc Kạn", Ngơn ngữ và đời sống, (10), tr. 43 - 44. 4. Hà Thị Hồng (2008), "Địa danh hành chình cĩ yếu tố Nà, tỉnh Bắc Kạn", Hội thảo khoa học Ngữ học trẻ, Hội Ngơn ngữ học Việt Nam, Nghệ An. tài liệu tham khảo Số hĩa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 97 1. Đào Duy Anh (2005), Hán Việt từ điển, Nxb Văn hố dân tộc, Hà Nội. 2. Nguyễn Văn Âu (1993), Địa danh Việt Nam, Nxb Giáo dục, Hà Nội. 3. Nguyễn Văn Âu (2000), Một số vấn đề về địa danh học Việt Nam, Nxb Đại học Quốc gia, Hà Nội. 4. Ban chỉ đạo dự án tỉnh Quảnh Ninh (1996), Địa danh Quảng Ninh, Nhà in Quảng Ninh, Quảng Ninh. 5. Ban tuyên giáo tỉnh uỷ Bắc Kạn (2003), Bác Hồ trong lịng Đảng bộ và nhân dân các dân tộc tỉnh Bắc Kạn, Nhà in Bắc Kạn, Bắc Kạn. 6. Lương Bèn (1997), “Chình tả một địa danh: Viết Bắc Cạn hay Bắc Kạn”, Thơng báo khoa học, Trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên, Thái Nguyên. 7. Bộ chỉ huy Quân sự tỉnh Bắc Kạn (2001), Bắc Kạn lịch sử kháng chiến chống thực dân Pháp (1945 - 1954), Nxb Quân đội nhân dân, Hà Nội. 8. Bộ chỉ huy Quân sự tỉnh Bắc Kạn (2004), Bắc Kạn lịch sử kháng chiến chống Mỹ cứu nước, Nxb Quân đội nhân dân, Hà Nội. 9. Cơng an tỉnh Bắc Kạn (2003), Lịch sử cơng an nhân dân Bắc Kạn, Nhà in Bắc Kạn, Bắc Kạn. 10. Nguyễn Dược, Nguyễn Trung Hải (2005), Sổ tay địa danh Việt Nam, Nxb Giáo dục, Hà Nội. 11. Phạm Xuân Đạm (2005), Địa danh Nghệ An, Luận án tiến sĩ ngơn ngữ, Trường Đại học Khoa học xã hội và nhân văn, Hà Nội. 12. Đảng bộ xã Dương Quang (2005), Lịch sử Đảng bộ xã Dương Quang, Nhà in Bắc Kạn, Bắc Kạn. 13. Lê Trung Hoa (2002), Tìm hiểu nguồn gốc địa danh Nam Bộ và tiếng Việt văn học, Nxb Khoa học xã hội, Thành phố Hồ Chì Minh. Số hĩa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 98 14. Huyện uỷ Ba Bể (2001), Lịch sử Đảng bộ huyện Ba Bể, Xưởng in giao thơng, Hà Nội. 15. Huyện uỷ Bạch Thơng (1996), Lịch sử Đảng bộ huyện Bạch Thơng, Nhà in Quân đội, Hà Nội. 16. Huyện uỷ Na Rí (2000), Lịch sử Đảng bộ huyện Na Rì, Nxb thế giới, Hà Nội. 17. Huyện uỷ Ngân Sơn (1990), Lịch sử đấu tranh cách mạng huyện Ngân Sơn, Xì nghiệp in báo Hà Nội mới, Hà Nội. 18. Huyện uỷ Ngân Sơn (2002), Lịch sử Đảng bộ huyện Ngân Sơn tập II, Xưởng in giao thơng, Hà Nội. 19. Hồng Văn Ma, Lục Văn Pảo (1984), Từ điển Việt – Tày – Nùng, Nxb Khoa học giáo dục, Hà Nội. 20. Từ Thu Mai (2004), Nghiên cứu địa danh Quảng Trị, Luận án tiến sĩ ngơn ngữ, Trường Đại học Khoa học xã hội và nhân văn, Hà Nội. 21. Nhiều tác giả (2004), Bản sắc và truyền thống văn hố các dân tộc tỉnh Bắc Kạn, Nxb Văn hố dân tộc, Hà Nội. 22. Nhiều tác giả (2003), Các dân tộc ở Bắc Kạn, Nxb Thế giới, Hà Nội. 23. Hồng Phê (1999), Chính tả tiếng Việt, Nxb Đà Nẵng - Trung tâm từ điển học, Hà Nội - Đà Nẵng. 24. Hồng Phê (chủ biên)(2006), Từ điển tiếng Việt, Trung tâm từ điển học, Hà Nội - Đà Nẵng. 25. Quốc sử quán triều Nguyễn (1971), Đại Nam nhất thống chí, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội. 26. Sở Giáo dục và Đào tạo Bắc Kạn (2003), Địa lý tỉnh Bắc Kạn, Nhà in Bắc Kạn. Số hĩa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 99 27. Hồng Tất Thắng (2001), Địa danh thành phố Đà Nẵng, Đề tài cấp bộ, Trường Đại học Huế, Huế. 28. Tỉnh uỷ Bắc Kạn (2000), Lịch sử Đảng bộ tỉnh Bắc Kạn tập I, Nxb chình trị Quốc gia, Hà Nội. 29. Tỉnh uỷ Bắc Kạn (2005), Lịch sử Đảng bộ tỉnh Bắc Kạn tập II, Nhà in Bắc Kạn, Bắc Kạn. 30. Tỉnh uỷ, Uỷ ban nhân dân tỉnh Bắc Kạn (2004), Đề cương chi tiết địa chí Bắc Kạn. 31. Nguyễn Kiên Trường (2005), Những đặc điểm chính địa danh Hải Phịng, Luận án tiến sĩ ngơn ngữ, Trường Đại học Khoa học xã hội và nhân văn, Hà Nội. 32. Hồng Quảng Uyên (2001), “Cĩ khi nào lại về Phja Boĩc”, Tạp chí văn nghệ Ba Bể, 2(14), tr. 7 – 8. 33. Đinh Xuân Vịnh (2002), Sổ tay địa danh Việt Nam, Xưởng in tin học và đời sống, Hà Nội. Phụ lục Các địa danh hành chính tỉnh Bắc Kạn Số hĩa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 100 1.Tỉnh Bắc Kạn 2. Các huyện 1. Huyện Ba Bể1 STT Thị trấn, xã Các thơn, bản, tổ phố thuộc xã, thị trấn 1 Chợ Rã Tiểu khu 1, tiểu khu 2, tiểu khu 3 (cầu Tịng), tiểu khu 4 (Chộc Đấu), tiểu khu 5, tiểu khu 6, tiểu khu 7, tiểu khu 8 (phố Cũ), tiểu khu 9 (Pác Co), tiểu khu 10, tiểu khu 11 (Lịng Kháng ChiếnL). 2 Thượng Giáo Kéo Sáng, Khuổi Slưn, Khuổi Mịn, Nà Nặm, Nà Khuổi, Mỏ Đá, Phiêng Chỉ, Nà Ché, Nà Tạ, Tin Đồn, Phja Khao, Nà Hán, Pục. 3 Cao Trĩ Nà Chả, Phiêng Toản, Kéo Pựt, Dài Khao, Phiềng, Ngù. 4 Khang Ninh Nà Niểng, Vài, Nà Làng, Nản, Pác Nghè, Nà Kiêng, Nà Cọ, Nà Mơ, Nà Niềng, Khuổi Luơng, Nà Hán, Củm Pán, Nà Nằm, Đồn Đèn, Khau Ban. 5 Nam Mẫu Pác Ngịi, Bĩ Lù, Cốc Tộc, Cám, Đán Mẩy, Nà Nghè, Nặm Dài, Khâu Qua. 6 Cao Thượng Khuổi Tăng, Pù Khoang, Ngặm Khét, Phướng, Khuổi Tàu, Phja Khình, Cốc Kè, Nặm Cắm, Cốc Mịn, Cám, Nà Sliên, Khâu Luơng, Khuổi Hao, Tọt Cịn, Khâu Bút. 7 Quảng Khê Lủng Quang, Pjạc, Pjàn, Nà Chom, Tổng Chảo, Pị Lùng, Chợ Lènh, Nà Lẻ, Nà Hai, Nà Vài, Lẻo Keo. 8 Đồng Phúc Tẩn Lùng, Chén, Nà Khâu, Nà Cà, Tân Hợi, Cốc Coọng, Nà Đứa, Lủng Ca, Khưa Quang, Nà Bjoĩc, Nà Thẩu, Lủng Mính, Nà Phạ, Cốc Phấy. Số hĩa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 101 9 Hồng Trĩ Nà Cọ, Nà Lườn, Nà Slải, Coọc Mu, Nà Diểu, Duống. 10 Địa Linh Váng1V, Váng 2, Pác Nghè 1, Pác Nghè 2, Tiền Phong, Nà Mơ, Cốc Pái, Nà Đúc 1, Nà Đúc 2. 11 Yến Dương Lạ, Nà Viễn, Nà Giảo, Loỏn Lứng, Nà Nghè, Khuổi Luổm, Nà Phài, Phiêng Phàng. 12 Chu Hương Nà Đơng, Nà Cà, Chù, Hán, Pù Mắt, Lồm, Đon Dài, Khuổi Ha, Phiêmg Kém, Sả, Lài, Khuổi Coĩng, Nà Quang, Nà Pào, Pác Chi, Nà Phầy, Nà Ngộm, Lủng Mjầu, Pục. 13 Mỹ Phương Hậu, Nà Phiêng, Phiêng phường, Thạch Ngỗ 1, Thạch Ngỗ 2, Khuổi Sliến, Nà Lầu, Bjoĩc Ve, Pùng Chằm, Vằng Kheo, Khuổi Lùng, Nà Cà, Nà Ngị, Cốc Muồi, Khuổi Khún, Cốc Sâu. 14 Bành Trạch Pàn Han, Khuổi Slẳng, Hon, Lủmg Điếc, Nà Lần, Pác Châm, Nà Dụ, Nà Nộc, Khuổi Khéc, Tổng Làm, Nà Cịi, Lấp, Pác Pỉn. 15 Phúc Lộc Phja Phạ, Khuổi Trả, Khuổi Pết, Khuổi Tầu, Nà Hỏi, Nà Ma, Phiêng Chỉ, Cốc Diển, Nà Đuổn, Cốc Muồi, Thiêng Điểm, Luộc, Phiềng Giản, Nà Khao, Nhật Vẹn, Phja Khao, Vằng Quan, Lủng Pjầu, Khuổi Luội. 16 Hà Hiệu Nà Hin, Nà Mèo, Vằng Kè, Cốc Lùng, Chợ Giải, Nà Ma, Cốc Lĩt, Khuổi Mản, Thơm Lạnh, Nà Vài, Mới, Đơng Đăm, Lủng Cháng, Nà Dài. 2. Huyện Bạch THơng Số hĩa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 102 1 Phủ Thơng Phố Chình, Ngã Ba, Đầu Cầu, Nà Hái. 2 Vi Hương Cốc Thốc, Địa Cát, Thuỷ Điện, Bĩ Lịn, Nà ìt, Nà Pái, Nà Chá, Đon Bây, Nà Sang. 3 Phương Linh Khuổi Chả, Khuổi Chàm, Đèo Giàng, Nà Mĩn, Khuổi Cụ, Chi Quảng A, Chi Quảng B, Khuổi Lừa, Nà Phải. 4 Quang Thuận Nà Đinh, Nà Chạp, Nà Thoi, Boĩc Khún, Khuổi Pjẩu, Nà Kha, Nà Lẹng, Nà Vài, Nà Líu, Nà Hin, Phiêng An 1, Phiêng An 2. 5 Dương Phong Nà Chèn, Mèn, Pè, Tổng Mú, Tổng Ngay, Nà Coọng, Khuổi Cỏ, Chàn, Mún 1, Mún 2. 6 Đơn Phong Vén, Nà Đán, Đáu, Nà Váng, Chiêng, Vằng Bĩ, Nà Lồm, Lủng Lầu, Nặm Tốc, Nà Pán. 7 Cẩm Giàng Nà XỏmN, Nà Cù, Nà Pục, Nà Pẻn, Nà Ngăm, Nà Tu, Khuổi Chanh, Khuổi Dấm, Trung Tâm, Bĩ Bả, Thơn Ba Phường. 8 Nguyên Phúc Nà Muồng, Cáng Lị, Nam Yên, Khuổi Bốc, Khuổi Cỏ, Ngồn, Nà Cà, Quăn, Nà Rào, Nà Lốc, Pác Thiên. 9 Quân Bính Lùng Coĩc, Thơm Mị, Thái Bính, Nà Búng, Nà Lẹng, Nà Pị, Nà Liềng. 10 Tân Tiến Nà Bản, Nà Xe, Nà Hoan, Cốc Pái, Cịi Mị, Lạnh, Nà Cịi. 11 Lục Bính Nam Lanh Chang, Bắc Lanh Chang, Nà Nghịu, Piềng, Pác Chang, Lủng Chang, Nà Chuơng, Cao Số hĩa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 103 Lộc. 12 Hà Vị Khuổi Thiêu, Cốc Xả, Khau Mạ, Nà Phả, Nà Cà, Lủng Kén, Nà Ngang, Thơm Pá, Pá Yếu 13 Tú Trĩ Cốc Nao, Nà Tà, Phiêng Mịn, Pị Đeng, Pác Kéo, Mới, Nà Lầu, Quan Làng, Cốc Bây, Nà Phát, Khuổi Sha. 14 Cao Sơn Lủng Lí, Khau Cà, Thơm Khoan, Lủng Chuơng, Lủng Cháp, Thơm Phụ, Nà Cáy. 15 Mỹ Thanh Nà Cà, Châng, Phiêng Kham, Luơng 1, Luơng 2, Khau Ca, Khuổi Duộc, Thơm Ưng, Cây Thị. 16 Sỹ Bính Phiêng Bủng, Nà Loạn, Khau Cưởm 1, Khau Cưởm 2, Nà Cà A, Nà Cà B, Nà Lẹng, Lọ Cặp, Nà Phja, Khuổi Đẳng, Pù Cà. 17 Vũ Muộn Khuổi Khoang, Nà Khoang, Choĩc Vẻn, Đon Quản, Tân Lập, Đâng Bun, Nà Kén, Cịi Cĩ, Tốc Lù, Lùng Xiên. 3. Huyện Chợ đồn 1. Bằng Lũng Duồng 1D, 2, Nà Pài, Tàn, Tổ 1, tổ 2A, 2B, 3, 4, 5, 6A, 6B,7, 8, 9, 10, 11A, 11B, 12, 13, 14A, 14B, 15, 16, 17. 2 Bằng Lãng Lắc, Tơng Mụ, Tủm Tĩ, Nà Duồng, Nà Khắt, Nà Niếng, Nà Loọc, Nhí, Khuổi Tặc. 3 Bính Trung Tơng Quận, Đon Liên, Nà Oĩc, Nà Quân, Ca, Nà Phầy, Khuổi Đẩy, Điếng, Pác Pạu, Vằng Doọc, Pèo, Tuốm, Pác Nghiên, Khuổi Áng, Vằng Quân. Số hĩa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 104 4 Ngọc Phái Bản Cuơn 1,2, Diếu, ỏm, Phiêng Liềng 1,2, Nà Tùm, Cốc Thử. 5 Lương Bằng Nà Lùng, Nà Chiếm, Tham Thẩu, Nà Tẳng, Mịn, Quằng, Nà Lếch, Chang, Nà Mương, Vẹn, Búc Duộng, Đĩ, Diếu, Nà Bưa. 6 Nam Cường Nà Lịn, Nà Liên, Nà Mèo, Mới, Cốc Lùng, Phiêng Cà, Cọn poỏng, Chảy, Quá, Lồm, Nũng Noong. 7 Xuân Lạc Nà Dạ, Eng, Tưn, Khang, Ĩ, Puổng, Hỏ, He, Pù Lùng 1, 2, Tà Han, Khuổi Sáp 8 Phong Huân CưaC, Nà Tấc, Pác Cộp, Nà Chợ, Nà Mạng, Khuổi Xỏm. 9 Tân Lập Chang, Chợ Điểng, Nà Sắm, Nà Lịn, Nà Lược, Nà Ngần, Nà Chắc, Phiêng Đén. 10 Đồng Lạc Thơm Phả, Chợ Điểng, Nà Áng, Nà Pha, Tràng, Nà Chom, Nà Ĩn, Nà Dầu, Nà Va, Cốc Tộc. 11 Đại Sảo Lon, Nà Luơng, Nà Lại, Pác Leo, Phiêng Cà, Nà Khảo, Sáo, Nà Ngà. 12 Yên Thượng Nà Nhàm, Nà Mền, Pắc Cộp, Bây, Liên, Che Ngù, Nà Mịn, Nà Cà, Nà Huống, Nà Khuốt. 13 Quảng Bạch Khuổi Đăm, Bĩ Pja, Lác, Mạ, Duồng, Khắt, Khuổi Vùa. 14 Bằng Phúc Khuổi Cưởm, Nà Pài, Nà Bay, Quân, Chang, Nà Hồng, Khiếu, Phiêng Phung. 15 Phương Nà Đon, Nà Chùa, Khuổi Lía, Khuổi Đải, Tổng Số hĩa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 105 Viên Chiên, Nà Càng, Nà Làng, Thơm Choong, Lanh, Cốc Phường, Nà Bjoĩc, Khuổi Quân, Nà Khe, Nà Đao, Làn, Pác Kéo, Nà Mặn. 16 Yên Mỹ Phiêng Día, Pác Khoang, Nà Lẹng, Vọng, ủm Đon, Lự, Nà Dỏ, Khuổi Tạo. 17 Yên Thịnh Bĩ Bủn, Đồn, Pác Cuồng, Bĩ Pết, Phja Khan, Cậu, Phố Cậu, Lồn, Vay, Khuổi Lịa. 18 Rã Bản Nà Cà, Hun, Kéo Hấy, Khuổi Nhang, Nà Phung, Nà Tảy, Chĩi, Cốc Quang, Pác Giả, Khuổi Giả. 19 Đơng Viên CáuC, Cốc Lùng, Nà Chang, Khau Chủ, Làng Sen, Nà Mèo, Nà Lào, Nà Pèng, Cốc Héc, Nà Kham, Nà Cọ, Nà Vằn. 20 Nghĩa Tá Nà Cà, Nà Kiến, Nà Đeng, Kéo Tơm, Nà Tơng, Nà Đẩy, Nà Khằn, Lạp, Bẳng. 21 Bản Thi Hợp Tiến, Khuổi Kẹn, Kéo Nàng, Nhượng, Thơm Tàu, Nhài, Phja Khao, Phiêng Lằm. 22 Yên Nhuận Đon Mạ, Quang, Noỏng, Lẹng, Pác Đá, Lanh, Khuơn Toong, Phiêng Quắc, Khau Toọc, Tắm. 4. Huyện Chợ Mới. 1 Chợ Mới Tổ Dân Phố 1 – 7 2 Yên Đĩnh Pác San 1, 2, Nặm Bĩ, Nà Hin, Tổng Cổ, Nà Mố, Tèng, Làng Dao, Nà Khon, Suối Hĩn. 3 Thanh Bính Nà Ba, Nà Quang, Chàng, Nà Nâm, Khổi Tai, Khuổi Lĩt, Áng, Cốc Po, Khuổi Nhầu, Nà Chiêm. Số hĩa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 106 4 Nơng Thịnh Nà Giảo, Nà Ngài, Cịn, Nà Đeo, Cảm Lẹng, Khe Lắc, Nà Ĩ. 5 Nơng Hạ Nà Bia, Nà Cù, Nà Quang, Nà Cắn, Khe Thuổng, Nà Bản, Cao Thanh, Rẻo Dài, Phố 62, Nà Mẩy, Tết, Xì Nghiệp, Khe Thỉ 1,2. 6 Cao Kỳ Phố, Hua Phai, Chộc Toịng, Cơng Tum, Nà Cà, Tổng Làng, Tổng Sâu, Tân Minh, Nà Nguộc, Hành Khiến, Khau Lồm, Tham Chom, Phiêng Kham. 7 Hồ Mục Đồn, Giác, Tân Khang, Mỏ Khang, Chang, Nà Tơm, Khuổi Nhàng, Vọt. 8 Tân Sơn Khuổi Đeng 1,2, Nà Khu, Lù, Nặm Dất, Phja Rả. 9 Thanh Vận Pjo, Nà Rẫy, Nà Đon, Phiêng Khảo, Quan Làng 1,2, Nà Kham, Nà Chúa, Pá Lải, Khau Chủ. 10 Thanh Mai Pá, Phát, Trung Tâm, Nà Pẻn, Phiêng Luơng, Tý, Roỏng Tùm, Nà Pài, Khuổi Phẩy, Khuổi Rẹt, Khuổi Dạc, Kéo, Nà Vài, Pjải. 11 Mai Lạp Khuổi Đác, Ruộc, Pá, Tổng Vụ, Khau Ràng, Khau Tổng, Nà Điếm, Rả. 12 Như Cố Nà Roịng, Khuổi Chủ, Nà Luống, Nà Cháo, Ca, Khuân Tèng, Quất, Cầy, Khuân Bang, Nà Tào, Khuổi Hĩp. 13 Bính Văn Thơm Bĩ, Mới, Tài Chang, Khuơn Tắng, Nà Mố, Đon Cọt, Thơm Thoi. 14 Quảng Chu Đén, Nhuần, Con Kiến, Nà Lằng, Nà Choọng, Đèo Vai, Làng Chẽ, Cửa Khe, Làng Điền, Đồng Luơng. 15 Yên Cư Cháo, Thái Lạo, Nà Hoạt, Chằng, Phiêng Lầu, Số hĩa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 107 Phiêng Dường, Nặm Lín, Nà Lín, Đon Nhậu, Nà Riềng, Đon Quy, Nà Pạn, Nà Hoắng, Chằng, Rịa, Khuổi Thơng. 16 Yên Hân Chà Lấu, Nà Làng, Nà Sao, Chợ Tinh 1, 2, Nà Đon, Nà Ráo, Mộc, Thơm Chầu. 5. Huyện Na Rì. 1 Yến Lạc Dả Día, Nà Đăng, Pị, Cốc Coĩc, Pàn Bái, Pị Đon, Pàn Chầu, Hát Deng, Phố A, Phố B, Phiêng Chang, Bia, Phố Mới. 2 Cơn Minh Lài, Lùng Vạng, Nà Thoả, Nà Cắm, Chợ A, Chợ B, Chè Cọ, Nà Ngồn, Lũng Pảng, Lũng Vai, Nà Làng, Cuân, Cào, Áng Hin. 3 Liêm Thuỷ Cải, Nà Bĩ, Nà Pí, Lũng Danh, Khuổi Tấy A, Khuổi Tấy B. 4 Đổng Xá Nà Vạng, Nặm Giàng, Kẹn Cị, Nà Quản, Nà Khanh, Nà Cà, Chợ Chùa, Nà Thác, Lũng Tao, Khuổi Nà, Khuổi Cáy, Khuổi Nạc. 5 Xuân Dương Nà Chang, Nà Tuồng, Nà Vẹn, Nà Dăm, Thơm Chản, Cốc Duống, Cốc Càng, Nà Cai, Nà Nhạc, Nà Nhàng, Bác Sen, Khu Chợ. 6 Dương SơnD Khuổi Chang, Nà Nen, Nà Khoang, Khuổi Kheo, Rầy ỏi, Khung Phja, Nà Phai, Nà Giàu, Nà Ngăm, Nà Cà, Khuổi Sluơn, Nà Giàng, Nà Mính. 7 Quang Phong Nà Lay, Nà Đán, Khuổi Can, Quan Làng, Nà Vả, Nà Cà, Tham Khơng, Phiêng Quan, Ca Đoĩng, Nà Số hĩa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 108 Rẫy, Hin Toọc, Nà Mạ, Nà Chiêng, Khuổi Cáng, Khuổi Phây, Nà Bjoĩc. 8 Hảo Nghĩa Nà Tảng, Nà Riềng, Nà Đấu, Nà Coịng, Nà Chĩt, Khuổi A, Nà Sát, Khu Chợ, Vằng Mười. 9 Hữu Thác Phiêng Pựt, Nà Mền, Đăng, Nà Coĩc, Khau Moĩc, Nà Mới, Cung Năm, Pác Pấy, Nà Vèn, Khuổi Mỹ, Nà Noong, Khuổi Khiếu. 10 Cư Lễ Khau Ngồ, Khau An, Pị Rí, Pị Pái, Phja Khao, Khau Pần, Cạm Myầu, Kéo Đeng, Pác Phàn, Pị, Nà Lẹng, Sắc Sái, Khuổi Quân, Nà Dài. 11 Lam Sơn Xưởng Cưa, Thanh Sơn, Khuổi Luơng, Diếu, Pị Chẹt, Pàn Khe, Nà Nơm, Thơm Pục, Hợp Thành, Hát Lài. 12 Văn Minh Nà Piẹt, Khuổi Tục, Tổng Kạng, Nà Slo, Nà Mực, Nà Deng, Nà Ngồ, Pác Ban, Pác Liềng, Khuổi Piấu, Nà Dụ, Khuổi Liềng. 13 Lương Thành Nà Pàn, Nà Lẹng, Pác Cáp, Khuổi Kháp, Bản Chang, Soi Cải, Nà Khon, Phiêng Cuơn, Nà Kèn. 14 Lạng San Khuổi Sáp, Nặm Cà, Nà Hiu, Khau Lạ, Bản Kén, Phiêng Ban, Chợ Cũ, Chợ Mới, Nà Diệc, To Đoĩc, Bản Sảng. 15 Lương Thượng Khuổi Nộc, Khuổi Làng, Văng Khìt, Pà, Xả, Bản Giang. 16 Kim Hỷ Kẹ, Vèn, Nà Lác, Nà ản, Cốc Tém, Vin, Kim Vân, Lũng Cậu, Khuổi Phầy, Nà Mỏ. 17 Văn Học Nà Ca, Pị Pheo, Thơm Bả, Pị Slản, Pị Lái, Pị Cạu, Số hĩa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 109 Nà Tát, Nà Cằm. 18 Vũ Loan Thơm Eng, Nặm Slặc, Khuổi Tàn, Khuổi Phầy, Pác Thơm, Thơm Khon, Chang Ngồ, Nà Chia, Nà Deng, Thơm Khinh, Khuổi Vạc, Đăng, Pị Duốc, Nà Quáng, Khuổi Mụ. 19 Cường Lợi Nà Đeng, Nà Chè, Nà Khưa, Nà Sla, Pị Nim, Nà Nưa, Nặm Dắm. 20 Kim Lư Đồng Tâm, Cháng, Phiêng Độc, Khuổi Ít, Lủng Tao, Khum Mằn, Đâng, Nà Pài, Pị Khiển, Nà Đon, Hát Luơng, Lùng Cào, Háng Cáu. 21 Lương Hạ Nà Sang, Nà Lẹng, Nà Khun, Nà Hin, Pị Đồn, Đồn Tắm, Khuổi Nằn 1, 2. 22 Ân Tính Nà Lẹng, Cốc Phja, Nà Dường, Nà Toản, Thẳm Mu. 6. Huyện Ngân Sơn 1 Cốc Đán Khuổi Diễn, Phia Khao, Nà Vài, Nà Cha, Hồng Phài, Nà Coọt, Pàu, Nà Ngoả, Cĩc Moỏng, Tát Rịa, Pồm, Nua, Sù, Khuổi Slương, Khuổi Ngồi, Nà Cháo, Phiêng Lèng, Thơm Sinh, Lũng Viền, Cảng Cào, Khuổi Hẻo. 2 Thượng Ân Nà Bưa, Slành, Nà Y, Ruồm A, B, Hang Rậu, Roịng Thù, Khuổi Sảo, Nà Cà, Tặc, Phia Pảng, Phiêng Khìt, Thẳm Ơng, Nà Pài, Khuổi Rắt, Luộc, Nà Chốn, Nà Hin. 3 Bằng Vân Khu Chợ 1, Khu Chợ 2, Đơng Chĩt, Cốc Lải, Pù Mị, Nặm Nộc, Khuổi Ngoạ, Lũng Sao, Pác Nặm, Số hĩa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 110 Khau Phoịng, Khinh Héo, Khau Rạo, Khu Chợ AB, Khu C. 4 Đức Vân Nặm Làng, Quan Làng, Tặc, Duồi, Phiêng Nhượng, Chang, Đăm, Nưa Phia. 5 Vân Tùng Tiểu Khu I, II, Tiểu Khu Phố, Liềng, Đơng Piầu, Nà Ké, Nà Pài, Nà Bốc, Nà Sáng, Cốc Lùng, Đèo Giĩ, Súng, Nà Lạn. 6 Thượng Quan Tính Kiết, Khuổi Coĩc, Khuổi Cho, Ma Nịn, Nà Kịt, Nà Ránh, Cốc Lùng, Pác Đa, Slam Coĩc, Nà Kéo, Đơng Van, Cị Luồng, Pù Áng, Khuân Pí, Nà Giảo, Bằng Lãng, Khuổi Đăm, Khuổi Khương, Pù Pjĩt, Khau Liêu, Khuổi Bin. 7 Thuần Mang Băng, Ním, Nà Dày, Nà Mu, Khâu Thốc, Cốc ỏ, Khuổi Tục, Thơm Tà, Nà Chúa, Khu Chợ, Đơng Tạo, Khuổi Chắp, Khuổi Lầy, Giang, Nà Coĩc, Lũng Miệng, Thơm Án. 8 Hương Nê Nà Nạc 1,2, Khuổi ổn, Nặm Dân, Phiêng Pục, Nà Càng, Cấu, Lũng Ngù, Quản, 1,2, Nà Càng, Nặm Nầu. 9 Lãng Ngâm Nà Toịng, Bĩ Tính, Nà Vài, Pù Cà, Sam Pác, Nà Lạn, Khuổi Bốc, Phạc Lốm, Bĩ Lếch, Khét, Phia Khao, Khuổi Luơng, Củm Nhá. 10 Nà Phặc Tiểu Khu I,II, III, Cơng Quản, Mạch, Hùa, Bĩ Danh, Cốc Pái, Cầy, Nà Khoang, Nà Này, Nà Pán, Cốc Tào, Nà Tị, Nà Kèng, Nà Duồng, Nà Làn, Nà Nọi, Sáo Sào, Lũng Nhá, Mảy Van, Phia Cháng, Khuổi Luơng, Phia Đắng, Cốc Sả, Lũng Rịa. Số hĩa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 111 11 Trung Hồ Nà Chúa, Nà Đi, Phặc, Phắng, Bĩ Nịn, Phiêng Xoỏng, Phiêng Sảng, Nà Pán, Khuổi Vuồng, Hồ, Khau Gian, Cảng Cào. 7. Huyện Pác Nặm 1 Cơng Bằng Nà Tậu, Nà Chảo, Nà Coĩc, Nà Giàng, Nà Bản, Pác Cáp, Lủng Vài, Nà Nặm, Khắp Khình, Nặm Sai, Khên Lền, Cốc Nọt. 2 Nghiên Loan Khuổi Muồng, Pác Giả, Nà, Lẹt Lè, Khâu Lèn, Pác Liển, Lủng Vài, Khuổi Thao, Khuổi Phây, Khuổi Tuốn, Đình, Khuổi Ún, Phja Đeng, Nà Phai, Khâu Tậu. 3 Cổ Linh Sáng, Nghè, Cảm, Nặm Nhí, Nà Pùng, Lũng Vài, Lủng Phặc, Cốc Nghè, Khuổi Trà, Thơm Niêng, Lủng Nghè. 4 Nhạn Mơn Khuổi ỏ, Phai Khỉm, Nà Bẻ, Slam Vè, Phiêng Tạc, Ngảm Váng, Nặm Khiếu, Vi Lạp. 5 Cao Tân Pjao, Đuơng Nưa, Nà Quang, Bĩn, Cốc Lải, Phiêng Puốc, Nhàm, Mạ Khao, Nà Slia, Chẻ Pang, Pù Lườn, Nặm Đăm, Nà Lài, Lủng Pạp. 6 Bộc Bố Đơng Lẻo, Nà Phẩn, Khâu Đấng, Nà Coĩc, Phiêng Lủng, Nặm Mây, Nà Hoi, Khâu Phảng, Khâu Vai, Nà Nghè, Khuổi Bẻ, Nà Lẩy, Lủng Pảng, Nà Lẹng, Nà Phầy. 7 Bằng Khưa Lốm, Khau Bang, Pác Nặm, Khuổi Lình, Số hĩa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 112 Thành Khuổi Khì, Phja Đăm, Khúa, Nà Lại, Nà cà, Mạn, Khuổi Mạn, Lủng Mìt, Nà Vài. 8 Giáo Hiệu Nà Thiêm, Nà Muồng, Nà Mị, Nà Hin, Hồng Mú, Khuổi Lè. 9 Xuân La Cọn Luơng, Khuổi Khỉ, Khuổi Bốc, Nà Án, Thơm Mèo, Nặm Nhả, Sáp, Lủng Muổng, Nà Vài, Phiêng Coọng. 10 An Thắng Nà Mịn, Nà Mu. Tân Hợi, Tiến Bộ, Khuổi Làng, Phiêng Pẻn, Khuổi Xỏm. 8. THị Xã Bắc Kạn 1 Xuất Hố Lủng Hồn, Tân Cư, Đồn Kết, Mai Hiên, Bản Đồn 1, 2, Nà Bản, Pjạt, Thác Giềng, Rạo. 2 Dương Quang Bung, Giềng, Nà Rí, Nà Rào, Nà Cưởm, Nà ỏi, Phạc Chàng, Nà Pài, Nà Pẻn, Quan Nưa. 3 Nơng Thượng Nà Vịt, Nà Kẹn, Nà Chuơng, Nà Thinh, Cốc Muổng, Nà Bản, Khau Cút, Nà Choong, Nà Diểu, Nà Nàng, Thuơm Luơng, Khuổi Chang, Khuổi Cuồng, Tân Thành, Nam Đội Thân. 4 Huyền Tụng Khuổi Lặng, Nà Pài, Giao Lâm, Đon Tuấn, Khuổi Dủm, Xây Dựng, Pá Danh, Nà Pèn, Lâm Trường, Khuổi Thuổm, Cạu, Khuổi Mật, Nà Pam, Chì Lèn, Khuổi Hẻo, Phiêng My, Khuổi Pái, Tổng Nẻng, Vẻn Trong, Ngồi. 5 Nguyễn Thị Minh Khai Tổ 1 – 17 Số hĩa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 113 6 Sơng Cầu 1- 19 7 Đức Xuân Tổ 1A, 1B, 2,3,4,5,6,7A,7B,8A,8B,9A,9B, 10, 10B, 11A,B,C,12. 8 Phùng Chì Kiªn Tỉ 1A,B, 2,3,4,5,6,7,8,9,10,11,12.