Kỹ thuật ghép cây ăn quả

ung hç trî lÉn nhau t¹o thµnh mét tæ hîp céng sinh h÷u c¬, dùa vµo nhau cïng tån t¹i, t¹o thµnh mét thÓ thèng nhÊt. Bé rÔ cña c©y gèc ghÐp hót n−íc vµ chÊt kho¸ng ®ång thêi t¹o thµnh axit h÷u c¬ vµ axit amino cung cÊp cho th©n, cµnh, l¸ cña phÇn ghÐp phÝa trªn. Ng−îc l¹i, nh÷ng vËt chÊt ®ång ho¸ ®−îc do phÇn ghÐp phÝa trªn nhê t¸c dông quang hîp, cung cÊp trë l¹i cho bé rÔ. Ngoµi ra, tû lÖ ra hoa ®Ëu qu¶, søc ®Ò kh¸ng sËu bÖnh... cña tæ hîp ghÐp cßn chÞu ¶nh h−ëng cña c¶ phÇn ghÐp vµ gèc ghÐp. Tuy nhiªn, ghÐp c©y ®ßi hái c¸c thao t¸c cã kü thuËt cao, sù ch¨m bãn chu ®¸o vµ tæ hîp ghÐp th−êng cã tuæi thä ng¾n h¬n so víi c©y thùc sinh (trång b»ng h¹t). Nh÷ng −u ®iÓm cña c©y ghÐp nh− sau: + Kh¶ n¨ng duy tr× gièng tèt. Nh÷ng c©y ¨n qu¶ ®−îc trång b»ng h¹t th−êng kh«ng gi÷ ®−îc hÕt c¸c ®Æc tÝnh cña c©y mÑ, v× khi në hoa, thô phÊn hay bÞ lai t¹p; c¸c h¹t cña qu¶ bÞ lai t¹p nh− vËy, khi ®em trång sÏ mäc thµnh c©y míi víi nh÷ng ®Æc tÝnh kh¸c xa dÇn c©y mÑ. Ng−îc l¹i, c©y ghÐp lµ kÕt qu¶ cña nh©n gièng v« tÝnh, còng gièng nh− chiÕt cµnh, gi÷ ®−îc hÇu hÕt ®Æc tÝnh cña c©y mÑ. Sau khi ghÐp, mÆc dï c©y gèc ghÐp cã ¶nh h−ëng ®Õn sù sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn cña phÇn m¾t ghÐp, song do phÇn ghÐp cã giai ®o¹n sèng tù nhiªn, ®Æc tÝnh di truyÒn æn ®Þnh, nªn ¶nh h−ëng nãi trªn lµ kh«ng lín. Do vËy, c©y ghÐp còng nh− c¸c ph−¬ng ph¸p lai t¹o kh¸c, cã thÓ duy tr× ®−îc ®Æc tÝnh di truyÒn, tiÕp tôc gi÷ ®−îc phÈm chÊt vµ tÝnh tr¹ng −u tó cña c©y mÑ. C©y ghÐp cã kh¶ n¨ng khèng chÕ sè l−îng hoa ®ùc. Còng cã tr−êng hîp, mÇm ghÐp ®· biÕn dÞ víi ®Æc ®iÓm tèt, do vËy c©y ghÐp sÏ t¹o thµnh gièng míi quÝ. + C©y ghÐp mau ra qu¶ víi s¶n l−îng cao. So víi trång c©y b»ng h¹t hoÆc gi©m cµnh th× c©y ghÐp, hÇu hÕt ®Òu ra qu¶ nhanh h¬n, v× c©y ghÐp nhanh chãng hoµn thµnh diÖn tÝch t¸n l¸ cÇn thiÕt ®Ó ra qu¶. H¬n n÷a t¹i n¬i ghÐp cã tÝch luü kh¸ nhiÒu c¸c bon, tû lÖ C/N cao, t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy sù ra hoa qu¶ nhanh h¬n. + HÖ sè nh©n gièng cao. Tõ mét c©y mÑ, gièng tèt cã thÓ lÊy ®−îc nhiÒu m¾t ghÐp ®Ó t¹o ra nhiÒu c©y ghÐp. Trong khi chiÕt, kh«ng cho phÐp Êy nhiÒu cµnh trªn 1 c©y. So víi gi©m cµnh, c¸ch ghÐp còng cã −u ®iÓm, v× nhiÒu lo¹i c©y ¨n qu¶ rÊt khã ra rÔ khi gi©m cµnh. 8+ Khai th¸c −u ®iÓm cña c©y gèc ghÐp. - §iÒu chØnh h×nh d¸ng c©y ghÐp: Do c©y gèc ghÐp cã t¸c ®éng ®Õn sinh tr−ëng cña c©y ghÐp nªn ng−êi ta t¹o ra c©y cã th©n lïn, th©n nöa lïn vµ th©n cao dµi. - T¨ng c−êng kh¶ n¨ng thÝch øng víi m«i tr−êng cho c©y ghÐp, tøc lµ t×m c¸c gèc ghÐp cã bé rÔ khoÎ, cã søc chÞu h¹n, chÞu ngËp óng, chÞu l¹nh, chÞu mÆn... vµ ®Æc biÖt lµ chÞu c¸c lo¹i bÖnh do nÊm g©y ra nh− Phytophthora ®èi víi cam quÝt v.v... - N©ng cao phÈm chÊt cña qu¶: T¸c ®éng cña gèc ghÐp cã thÓ lµm thay ®æi mµu s¾c kÝch cì cña qu¶, t¨ng gi¸ trÞ th−¬ng phÈm. VÝ dô quÝt h«i lµm gèc ghÐp cho quÝt ¤n Ch©u th× qu¶ ngät h¬n, vá máng h¬n. + Cøu ch÷a nh÷ng c©y háng gèc rÔ. Trong tr−êng hîp c©y bÞ h¹i ë phÇn gèc hoÆc rÔ cã thÓ dÉn ®Õn chÕt toµn bé c©y, ng−êi ta tiÕn hµnh ghÐp rÔ ®Ó cøu c©y. II - NGUY£N Lý GHÐP C¢Y ¡N Qu¶ 1 - Qu¸ tr×nh lµnh vÕt ghÐp Khi bÞ tæn th−¬ng, c©y cã thÓ tù lµm lµnh vÕt th−¬ng vµ ghÐp c©y lµ tËn dông kh¶ n¨ng ®ã cña c©y. Khi ghÐp, ®ßi hái tÇng sinh gç (m« ph©n sinh) trªn mÆt c¾t cña phÇn ghÐp tiÕp hîp chÆt chÏ víi tÇng sinh gç trªn mÆt c¾t cña c©y gèc ghÐp vµ nh− vËy vÕt ghÐp míi mau liÒn l¹i ®Ó t¹o thµnh 1 c©y míi, tøc lµ thao t¸c ghÐp ph¶i chuÈn vµ ®óng kü thuËt. Khi c¾t ngang cµnh c©y, ta thÊy ngoµi cïng lµ biÓu b× råi ®Õn vá cµnh, tÇng sinh gç (m« ph©n sinh), trong cïng lµ lâi gç. TÇng sinh gç liªn tôc ph©n chia c¶ 2 phÝa: phÝa ngoµi t¹o ra líp vá vµ phÝa trong t¹o ra lâi gç. Do vËy, khi ghÐp, nÕu 2 mÆt tÇng sinh gç cña phÇn ghÐp vµ gèc ghÐp tiÕp hîp víi nhau chÆt chÏ th× vÕt ghÐp mau liÒn vµ phÇn ghÐp sÏ sèng. Khi ghÐp yªu cÇu mÆt c¾t cña phÇn ghÐp vµ cña gèc ghÐp nhÊt thiÕt ph¶i thËt nh½n (tøc lµ khi c¾t ph¶i dïng dao ghÐp rÊt s¾c) vµ ph¶i ®−îc ¸p chÆt víi nhau ®Ó c¬ quan phôc håi vÕt th−¬ng cña c¶ 2 bªn cã thÓ nhanh chãng liÒn l¹i víi nhau. Do vËy, khi ghÐp ph¶i dïng d©y quÊn chÆt phÇn ghÐp vµo gèc ghÐp. Thùc chÊt, qu¸ tr×nh lµnh vÕt ghÐp diÔn biÕn nh− sau: Khi ghÐp ë 2 mÆt cña vÕt c¾t h×nh thµnh 1 líp mµng máng, sau ®ã tÇng sinh gç t¨ng tr−ëng rÊt nhanh, lÊp ®Çy chç trèng gi÷a 2 mÆt vÕt c¾t (cña phÇn ghÐp vµ gèc ghÐp). Tõ ®ã mµng máng bÞ huû ho¹i, c¸c tæ chøc m« tÕ bµo cña phÇn ghÐp vµ gèc ghÐp dÇn hoµ hîp, g¾n bã víi nhau, hÖ thèng vËn chuyªn dinh d−ìng liªn kÕt víi nhau do tÇng sinh gç tao ra vá phÝa ngoµi vµ gç phÝa trong vµ nèi c¸c m¹ch èng dÉn cña lâi gç víi èng läc thÊm cña líp vá l¹i víi nhau vµ hÖ thèng m¹ch dÉn thùc sù ®−îc liªn kÕt, th«ng suèt (h×nh 2). Lóc nµy, chåi ghÐp ®−îc cung cÊp dinh d−ìng, n−íc vµ b¾t ®Çu sinh tr−ëng. 9H×nh 2: Qu¸ tr×nh liÒn vÕt ghÐp 1. Khi ghÐp 2. Gi÷a qu¸ tr×nh liÒn vÕt 3. Hoµn thµnh liÒn vÕt ë h×nh 3 cho thÊy, khi ghÐp, mÆt c¾t cña cµnh ghÐp kÕt hîp víi mÆt c¾t cña gèc ghÐp vµ bé phËn cña cµnh ghÐp trªn mÆt gèc ghÐp ph×nh to rÊt râ vµ dÇn lín lªn, mÆt c¾t trªn gèc ghÐp ®−îc phñ kÝn, cuèi cïng ®· che ®Ëy hoµn toµn mÆt c¾t cña gèc ghÐp, lµm cho tÇng sinh gç cña cµnh ghÐp vµ gèc ghÐp liªn kÕt l¹i víi nhau, lóc nµy c¸c tæ chøc m« cña tÇng sinh gç kÕt hîp l¹i, h×nh thµnh mét th©n c©y non. Tuú tõng lo¹i c©y mµ thêi gian vÕt ghÐp lµnh nhanh hay chËm, nãi chung dao ®éng tõ 10 - 15 ®Õn 20 - 30 ngµy. NÕu ghÐp khi c©y ë giai ®o¹n ngñ nghØ th× ph¶i 5-6 tuÇn, vÕt ghÐp míi lµnh ®−îc. Qua thêi gian nµy, ngän míi ®−îc sinh tr−ëng, gèc ghÐp vµ cµnh ghÐp còng ph×nh to ra, c¸c c¬ quan kÕt hîp víi nhau nhanh h¬n. H×nh 3: Qu¸ tr×nh ghÐp sèng cña ghÐp ¸p 1. Khi ghÐp 2. Gi÷a qu¸ tr×nh liÒn vÕt 3. Hoµn thµnh liÒn vÕt 10 2 - Kh¶ n¨ng hoµ nhËp trong qu¸ tr×nh ghÐp + Kh¶ n¨ng hoµ nhËp. Gi÷a c¸c c©y cã sù kh¸c biÖt vÒ cÊu tróc m«, tÕ bµo, vÒ sinh lý, vÒ tÝnh di truyÒn v.v... NÕu ghÐp nh÷ng c©y mµ sù kh¸c biÖt ®ã kh«ng lín th× kh¶ n¨ng hoµ nhËp cña chóng cao vµ c©y ghÐp dÔ sèng, sau ®ã sinh tr−ëng ph¸t triÓn thuËn lîi, ng−îc l¹i sù kh¸c biÖt nãi trªn cµng lín th× kh¶ n¨ng hoµ nhËp cµng thÊp, viÖc ghÐp sÏ khã thµnh c«ng. Mét sè c©y, khi ghÐp th× sèng, nh−ng sau sinh tr−ëng kh«ng b×nh th−êng, thËm chÝ sinh tr−ëng tèt nh−ng l¹i kh«ng ®em l¹i gi¸ trÞ kinh tÕ. Qui luËt chung lµ nguån gèc thùc vËt cµng gÇn th× kh¶ n¨ng hoµ nhËp cµng m¹nh. Cã mét sè c©y khã ghÐp mµ ph¶i tiÕn hµnh ghÐp ngay trªn cïng loµi nh− nh·n lång, v¶i, tr¸m. ViÖc ghÐp c¸c c©y kh¸c hä thùc vËt, tõ tr−íc ®Õn nay ch−a thµnh c«ng. + Nh÷ng biÓu hiÖn kh«ng hoµ nhËp: §ã lµ c¸c biÓu hiÖn nh− vÕt ghÐp kh«ng lµnh, hoÆc lµnh nh−ng mÇm ghÐp kh«ng sinh tr−ëng hoÆc sinh tr−ëng nh− n¬i tiÕp gi¸p chç ghÐp yÕu, gÆp giã dÔ gÉy hoÆc biÓu hiÖn ë n¬i tiÕp gi¸p nh− phÇn ghÐp ph×nh to h¬n gèc ghÐp hoÆc ng−îc l¹i phÇn gèc ghÐp ph×nh to h¬n phÇn ghÐp ë trªn. Còng cã khi sù kh«ng hoµ nhËp biÓu hiÖn ë sù biÕn mµu cña l¸, l¸ rông non, sinh tr−ëng chËm; cã tr−êng hîp l¸ qu¸ rËm r¹p, nô hoa ra sím, nhiÒu; c©y ph¸t triÓn thµnh dÞ d¹ng. BiÓu hiÖn kh«ng hoµ nhËp cã khi xuÊt hiÖn rÊt chËm tíi 10 n¨m sau khi ghÐp v.v... + Nguyªn nh©n cña sù kh«ng hoµ nhËp vµ c¸ch kh¾c phôc: Nh÷ng nguyªn nh©n cã thÓ gåm: sù kh¸c biÖt vÒ cÊu tróc gi¶i phÉu gi÷a gèc ghÐp vµ phÇn ghÐp, lµm cho hÖ thèng m¹ch dÉn kh«ng thèng nhÊt víi nhau, dÉn ®Õn t×nh tr¹ng n−íc vµ c¸c chÊt dinh d−ìng kh«ng ®−îc cung cÊp ®Çy ®ñ. KÕt qu¶ lµ chç ghÐp ph×nh to kh«ng ®Òu. Khi c¸c tÇng sinh gç kh«ng liªn kÕt ®−îc víi nhau th× phÇn ghÐp dÔ gÉy t¸ch khái gèc ghÐp. NÕu vá kh«ng liªn kÕt th× c¸c chÊt ®−îc tæng hîp qua quang hîp l¹i kh«ng cung cÊp cho rÔ cña gèc ghÐp, lµm rÔ bÞ thèi, c©y chÕt toµn bé. Kh¶ n¨ng kh«ng ®iÒu hoµ cña mét sè chøc n¨ng sinh lý: Sau khi ghÐp, nÕu nhu cÇu dinh d−ìng cña gèc ghÐp vµ th©n ghÐp kh«ng ®−îc ®¸p øng hµi hoµ sÏ dÉn ®Õn sù kh«ng hoµ nhËp. MÆt kh¸c, sù kh¸c biÖt vÒ ¸p lùc thÈm thÊu gi÷a 2 phÇn c©y ghÐp còng lµ nguyªn nh©n cña sù kh«ng hoµ nhËp. Trong thùc tiÔn s¶n xuÊt, ng−êi ta dïng c¸ch ghÐp l−ìng tÝnh ®Ó kh¾c phôc hiÖn t−îng kh«ng hoµ nhËp. + Nh÷ng yÕu tè kh¸c ¶nh h−ëng ®Õn ghÐp: Chñng lo¹i c©y: cã lo¹i dÔ ghÐp nh− quÝt ngät, ®µo, lª, t¸o; cã lo¹i khã ghÐp nh− tr¸m, hång, h¹t dÎ, v¶i, nh·n lång. §ã lµ do ®Æc tÝnh di truyÒn, cÊu tróc tæ chøc m« tÕ bµo... Nh÷ng lo¹i c©y cã mñ, chÊt ta-nanh nhiÒu th× còng khã ghÐp. ChÊt l−îng cña gèc ghÐp vµ phÇn ghÐp: Cµnh, m¾t ghÐp vµ gèc ghÐp cã søc sèng cao th× tû lÖ ghÐp sèng còng cao. §èi víi gèc ghÐp th× khi ghÐp cÇn bé rÔ ph¸t triÓn m¹nh v× sau khi ghÐp, toµn bé c©y cÇn ®Çy ®ñ chÊt dinh d−ìng ®Ó ph¸t triÓn sinh tr−ëng. PhÇn ghÐp ë phÝa trªn (cµnh, mÇm...) ®Òu cÇn chän lo¹i khoÎ m¹nh, ®ang cã søc sinh tr−ëng cao (b¸nh tÎ, kh«ng s©u bÖnh...) th× tû lÖ ghÐp sèng míi cao. Thêi vô ghÐp phï hîp th−êng ®−îc chän vµo mïa xu©n vµ mïa thu, ®Ó cã c¸c ®iÒu kiÖn thêi tiÕt thuËn lîi. Nh÷ng thêi gian qu¸ nãng, qu¸ l¹nh, m−a nhiÒu... ®Òu ¶nh h−ëng xÊu ®Õn ghÐp c©y. NhiÖt ®é thÝch hîp ®Ó vÕt ghÐp mau lµnh dao ®éng tõ 20-300C (mÆc dï cã thÓ ghÐp c©y trong ph¹m vi nhiÖt ®é tõ 5 ®Õn 320C). §é Èm còng gi÷ vai trß quan träng, khi ®é Èm kh«ng khÝ gÇn b·o hoµ lµ cã lîi cho vÕt ghÐp mau lµnh. V× vËy, sau khi ghÐp, cÇn dïng c¸c vËt liÖu nh− ni l«ng, l¸ c©y... ®Ó bao bäc, gi÷ Èm cho vÕt ghÐp. Tuy nhiªn vÉn ph¶i cã ®é tho¸ng nhÊt 11 ®Þnh ®Ó cung cÊp oxy cho vÕt th−¬ng mau lµnh. §ång thêi ph¶i chèng m−a thÊm vµo vÕt ghÐp. Cuèi cïng lµ kü thuËt ghÐp; khi ghÐp ®ßi hái thao t¸c nhanh, døt kho¸t, chuÈn x¸c ®Ó mÆt c¾t ®−îc nh½n víi kÝch cì cña phÇn ghÐp khíp víi vÕt c¾t ë gèc ghÐp; sau khi c¾t xong ph¶i ghÐp ngay, cµng nhanh cµng tèt ®Ó mÆt c¾t kh«ng bÞ oxy ho¸ hoÆc giã thæi kh«. Buéc d©y lµ rÊt cÇn thiÕt, ®Ó ®é tiÕp gi¸p ®¹t cao vµ tr¸nh nhiÔm khuÈn. III - CHäN Vµ CH¡M SãC C¢Y GèC GHÐP 1 . Chän c©y gèc ghÐp §©y lµ kh©u quan träng, cã ¶nh h−ëng lín ®Õn tû lÖ ghÐp sèng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ sau nµy cña c©y ghÐp. Tèt nhÊt vÉn lµ c©y gèc ghÐp b¶n ®Þa, cã tõ l©u ®êi ë ®Þa ph−¬ng ®· thÝch nghi víi ®iÒu kiÖn sinh th¸i cña ®Þa ph−¬ng. Yªu cÇu vÒ gèc ghÐp nh− sau: - Cã kh¶ n¨ng hoµ nhËp cao víi phÇn ghÐp. - Sinh tr−ëng ph¸t triÓn tèt, tuæi thä kÐo dµi. - Cã bé rÔ ph¸t triÓn tèt khoÎ, thÝch øng víi ®iÒu kiÖn khÝ hËu ®Êt ®ai cña tõng ®Þa ph−¬ng chÞu h¹n, óng, l¹nh, mÆn, kiÒm... - Cã søc chèng chÞu s©u bÖnh. - Cã nguån phong phó, dÔ nh©n gièng ph¸t triÓn. - Cã c¸c tÝnh tr¹ng, ®Æc thï cÇn thiÕt cho viÖc ch¨m sãc nh− cao, thÊp. B¶ng 1 , tr×nh bµy vÒ c¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ chÝnh cïng víi c¸c c©y gèc ghÐp víi c¸c ®Æc ®iÓm chñ yÕu. 12 B¶ng 1: C¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ chñ lùc vµ ®Æc tÝnh cña chóng Tªn gäi Tªn gèc ghÐp §Æc ®iÓm chÝnh Quýt ChÞu l¹nh, kh¸ng bÖnh, chÞu Èm, thÝch hîp víi ®Êt h¬i chua, ra qu¶ sím, s¶n l−îng cao cã t¸c dông lïn ho¸, lµm gèc ghÐp cho cam vµng Quýt chua Bé rÔ ph¸t triÓn, thÝch øng víi nhiÒu lo¹i ®Êt, tuæi thä cao, thÝch hîp lµm gèc ghÐp cho cam ngät, cam bï, cam tiªu... Chanh RÔ cäc to, ph©n bè máng, chÞu Èm nh−ng kh«ng chÞu h¹n, sinh tr−ëng nhanh ra qu¶ sím, tuæi thä ng¾n, thÝch hîp víi lo¹i ®Êt c¸t b»ng ph¼ng lµm gèc ghÐp cho cam ngät, cam bï, cam tiªu... Cam Cam Bé rÔ ph¸t triÓn, chÞu l¹nh, chÞu h¹n, lµm gèc ghÐp cho cam ngät, quýt ¤n Ch©u, cam bï Quýt hång Bé rÔ ph¸t triÓn, chÞu l¹nh, chÞu h¹n, cã thÓ lµm gèc ghÐp cho c¸c lo¹i quýt, cam ngät Quýt B−ëi RÔ ¨n s©u, rÔ nh¸nh Ýt, kh«ng chÞu h¹n, kh«ng chÞu l¹nh, cã thÓ lµm gèc ghÐp cho b−ëi, chanh Nh·n Phóc Nh·n H¹t gièng nµy mÇm khoÎ, tû lÖ ghÐp sèng cao, ra qu¶ ®Ñp V¶i Tµo Hång, Lan Tróc ThÕ c©y khoÎ, ra qu¶ sím, s¶n l−îng cao Xoµi Xoµi Dïng c©y thùc sinh cã h¹t to, tû lÖ n¶y mÇm cao, sinh tr−ëng nhanh T× Bµ Bé rÔ ph©n bè máng, kh«ng chÞu h¹n, cã thÓ chÞu Èm, khi ghÐp cã kh¶ n¨ng hoµ nhËp Th¹ch Nam ChÞu l¹nh, chÞu h¹n tèt, cã t¸c dông lµm lïn ho¸T× Bµ C©y chÊp Bé rÔ ph©n bè máng, chÞu Èm, chÞu nãng, s¶n l−îng cao §µo l«ng Cã kh¶ n¨ng chÞu h¹n nhÊt ®Þnh, kh¶ n¨ng hoµ nhËp cao §µo MËn ChÞu Èm, chÞu l¹nh, cã t¸c dông lµm lïn ho¸, kh¶ n¨ng hoµ nhËp trung b×nh §µo nói, ®µo l«ng RÔ ph¸t triÓn, cã thÓ chÞu h¹n, kh¶ n¨ng hoµ nhËp tèt, qu¶ to, phÈm chÊt tètMËn MËn ChÞu l¹nh, cã thÓ trång trªn ®Êt sÐt, tuæi thä dµi 13 Lª ®Ëu RÔ mäc s©u, thÝch øng tèt víi c¸c lo¹i ®Êt, chÞu h¹n, chÞu óng, kh¸ng bÖnh thèi r÷a Lª Lª c¸t Bé rÔ ph¸t triÓn, chÞu óng, chÞu h¹n, lµ gèc ghÐp chñ yÕu cho lª nam DÎ TÝnh thÝch øng cao, ra qu¶ sím DÎ DÎ qu¶ nhän TÝnh thÝch øng cao, kh«ng yªu cÇu vÒ ®Êt ®ai ¤ liu ¤ liu Dïng h¹t « liu ®Ó lµm h¹t gièng, th©n c©y to, sím ra qu¶ Hång Hång hoang d¹i hay hång ®−îc trång Bé rÔ ph©n bè máng, rÔ nh¸nh ph¸t triÓn. C©y non sinh tr−ëng nhanh, cã d¹ng lïn ho¸, ra qu¶ sím Mai Mai Bé rÔ ph¸t triÓn, chÞu h¹n, chÞu ng©m n−íc §µo mÆt khØ TQ §µo mÆt khØ TQ Bé rÔ ph©n bè máng, kh«ng chÞu h¹n, kh¶ n¨ng hoµ nhËp tèt 2. Ch¨m sãc c©y gèc ghÐp + Thu thËp gièng: Sau khi x¸c ®Þnh lo¹i gèc ghÐp th× chän nh÷ng c©y tr−ëng thµnh, sinh tr−ëng khoÎ, kh«ng sËu bÖnh, cã bé rÔ khoÎ, ph¸t triÓn tèt. Trªn c©y ®ã lÊy nh÷ng qu¶ to, ®Çy ®Æn, chÝn giµ råi chän nh÷ng h¹t mÈy, nÆng, s¸ng sña; tøc lµ cã ph«i ph¸t triÓn ®Çy ®ñ. Tãm l¹i, qu¶ ph¶i mang mµu s¾c, h−¬ng vÞ ®Æc tr−ng cña lo¹i c©y ®ã, thÞt qu¶ mÒm, c¾t ra thÊy h¹t to ®Òu, mµu s¾c cña vá h¹t s¸ng, bãng vµ ®Çy ®Æn. Thu qu¶ vµo ®óng mïa vô råi tuú lo¹i c©y mµ lÊy h¹t. Cã thÓ bãc ra vµ lÊy h¹t nh− c¸c lo¹i v¶i, nh·n, quÝt h«i; mét sè kh¸c xÕp ®èng vµ ®¶o th−êng xuyªn ®Ó qu¶ chÝn nÉu, r÷a thÞt råi thu lÊy h¹t. H¹t thu ®−îc, ph¶i röa s¹ch, hong kh« trong m¸t vµ b¶o qu¶n. Chó ý kh«ng ®Ó lÉn h¹t gièng vµ tr¸nh ph¬i h¹t d−íi n¾ng. Mét sè lo¹i nh− nh·n, v¶i, xoµi... thu h¹t ®−îc cÇn gieo ngay th× tû lÖ nÈy mÇm sÏ cao tíi 90%, nÕu ph¬i kh« 3-4 ngµy sÏ gi¶m søc nÈy mÇm. Trong b¶ng 2, h−íng dÉn vÒ thêi gian thu ho¹ch vµ xö lý h¹t gièng c©y gèc ghÐp. 14 B¶ng 2: Thu thËp h¹t gièng gèc ghÐp vµ ph−¬ng ph¸p xö lý Chñng lo¹i Thêi gian thu thËp (th¸ng) Ph−¬ng ph¸p xö lý Cam quýt 11 - 12 Sau khi thu thËp ®em gieo ngay hoÆc ®Ó trong c¸t sau khi ®· ph¬i kh« trong bãng r©m C©y chÊp 9 - 10 Nh− trªn B−ëi 10 - 11 Nh− trªn V¶i 6 - 7 Röa s¹ch thÞt qu¶, ®em gieo ngay hoÆc tréng víi c¸t ®Ó thóc mÇm Nh·n 8 - 9 Nh− trªn T× Bµ 4 - 5 Nh− trªn Xoµi 6 - 7 Nh− trªn ¤ liu 10 - 11 B¶o qu¶n thµnh tõng tÇng DÎ 10 - 11 Sau khi ph¬i kh« trong bãng r©m chÊt thµnh tõng ®èng råi ®em gieo hoÆc ®Ó trong c¸t Lª 10 - 11 Röa s¹ch thÞt qu¶, chän lùa vµ lµm kh« trong phßng l¹nh §µo 7 Nh− trªn MËn 6 - 7 Nh− trªn §µo mÆt khØ 10 - 11 Chän lùa chÊt thµnh ®èng, ph¬i kh« trong bãng r©m råi vïi trong c¸t Hång 10 - 11 Röa s¹ch thÞt qu¶, chän lùa, lµm kh« trong phßng l¹nh + B¶o qu¶n h¹t gièng c©y gèc ghÐp: N¬i b¶o qu¶n h¹t gièng gèc ghÐp cÇn cã Èm ®é kh«ng khÝ 50-80%, nhiÖt ®é 0-80C, cã ®é th«ng tho¸ng ®Ó lo¹i khÝ CO2 rÊt cã h¹i cho h¹t gièng. Nh÷ng c©y nh− ®µo, mËn... sau khi hong ph¬i h¹t, ®ãng gãi, cÇn ®Ó n¬i kh« r¸o, th«ng tho¸ng. H¹t gièng cña quÝt h«i, ®µo khØ nªn b¶o qu¶n trong c¸t Èm. H¹t dÎ vµ phÇn lín h¹t gièng c©y nhiÖt ®íi, gÇn nhiÖt ®íi, do kh«ng chÞu ®−îc hanh kh«, khã b¶o qu¶n, nªn sau thu ho¹ch cÇn gieo ngay hoÆc cÇn nhiÖt ®é, Èm ®é thÊp, kh«ng khÝ Ýt th× cã thÓ kÐo dµi ®−îc tuæi thä cña chóng. 15 + Gieo h¹t c©y gèc ghÐp: Thêi vô vµ sè l−îng h¹t ®Ó gieo ®−îc tr×nh bµy ë b¶ng 3. B¶ng 3: Thêi gian vµ sè l−îng h¹t gieo mét sè lo¹i c©y ¨n qu¶ Chñng lo¹i Thêi gian gieo (th¸ng) Sè l−îng h¹t/1kg Sè l−îng h¹t gieo /1 ha (kg) Ph−¬ng ph¸p gieo V¶i 6-7 350-400 1500-1875 Gieo luèng Nh·n 8-9 500-600 900-1875 Gieo luèng Xoµi 6-7 50 4875-6000 Tra h¹t T× Bµ 4-5 500-540 675-1500 Gieo luèng ¤ liu 2-3 250-400 1125-1350 Gieo luèng Quýt h«i 9-10 4400-6400 600-750 Gieo v·i B−ëi 10-11 4000-6000 600-900 Gieo v·i Quýt chua 12-2 7000-10.000 375-675 Gieo v·i Cam 12-2 4000-5000 525-900 Gieo v·i Hång 2-3 1200 225-300 Gieo luèng §µo 12-2 200-400 750-1125 Gieo luèng Lª 2-3 80.000 15-45 Gieo v·i §µo mÆt khØ 2-3 800.000-1.500.000 15-30 Gieo v·i DÎ 10-11 60-150 6000-7500 Tra h¹t + Ch¨m sãc c©y con: Nh÷ng c©y nh− v¶i, nh·n, xoµi th−êng, gieo vµo mïa hÌ, sau khi mäc mÇm dÔ bÞ ¸nh n¾ng g©y h¹i, do vËy cÇn cã giµn che vµ sau ®ã l¹i cÇn gi¶m bít ®é che ®Ëy ®Ó c©y con sinh tr−ëng tèt. Khi c©y mäc 60% th× bá toµn bé giµn che. Lóc c©y cã 2-3 l¸ th× bãn ph©n vµ kÕt hîp t−íi n−íc. C©y ®¹t 4-5 l¸ cã thÓ ra ng«i. ViÖc tØa c©y con xÊu nªn tiÕn hµnh 2 lÇn tr−íc khi ra ng«i. Lóc ra ng«i cÇn b¶o vÖ bé rÔ cña c©y con. Tr−íc ®ã 2-3 ngµy cÇn t−íi n−íc vµ ra ng«i khi trêi r©m m¸t vµ nhanh chãng trång ngay. Sau ®ã l¹i tiÕp tôc ch¨m sãc ®Ó c©y con tiÕp tôc sinh tr−ëng, chó ý xíi x¸o vµ lµm cá. T−íi ph©n ®¹m tõ lo·ng ®Õn ®Æc, tõ Ýt ®Õn nhiÒu. N¬i hay cã rÐt ®Ëm, s−¬ng muèi nªn h¹n chÕ bãn ®¹m, mµ t¨ng c−êng bãn ph©n l©n. Tr−íc khi ghÐp 1 th¸ng, cÇn bãn cho c©y ra c¸c léc non vµ dÔ bãc t¸ch vá khi ghÐp. Khi tiÕn hµnh ghÐp cÇn ngõng t−íi n−íc. 16 Khi c©y con cao 25-30 cm nªn tiÕn hµnh c¾t ngän, ®Ó gèc to dÔ ghÐp. Sau khi c¾t ngän, nÕu c¸c chåi n¶y sinh th× l¹i c¾t bá ®Ó gi¶m tiªu hao chÊt dinh d−ìng. ë ®o¹n gèc c¸ch mÆt ®Êt 5- 10cm còng cÇn c¾t bá c¸c chåi nh¸nh cµng sím cµng tèt (H×nh 4). Thêi kú nµy còng cÇn tiÕn hµnh phßng trõ s©u bÖnh vµ c¸c thiªn tai kh¸c. H×nh 4: Ng¾t ngän mÇm gèc ghÐp 1. Ch−a ng¾t ngän 2. §· ng¾t ngän TØa bít mÇm cña c©y non 1. C©y non ch−a tØa mÇm 2. §· tØa mÇm 3. c¸ch tØa IV - THU THËP, Dù tr÷, VËN CHUYÓN CµNH, M¾T GHÐP Cµnh, m¾t ghÐp cÇn cã chÊt l−îng cao, tr−íc hÕt lµ ®é thuÇn khiÕt cao, n¨ng suÊt vµ chÊt l−îng qu¶ theo ®óng yªu cÇu cña gièng. Muèn thÕ cÇn g©y dùng v−ên c©y mÑ gièng tèt ®Ó cung cÊp cµnh, m¾t ghÐp. Nãi chung, cÇn lÊy cµnh, m¾t ghÐp ë ngoµi mÆt t¸n c©y, trªn ®é cao 1/3 t¸n. ë ®©y cã c¸c cµnh sung søc, tÝnh di truyÒn æn ®Þnh, giµ vÒ ph¸t triÓn, song non vÒ sinh tr−ëng, duy tr× tÝnh tr¹ng tèt cña c©y mÑ, cã kh¶ n¨ng ra qu¶ sím. NÕu ghÐp mïa xu©n th× c¾t cµnh 1-2 n¨m tuæi, ghÐp vµo mïa hÌ thu th× dïng cµnh 1 n¨m tuæi. C¾t cµnh m¾t ghÐp vµo buæi s¸ng, trêi kh« r¸o. C¾t xong, bã 50-100 cµnh thµnh 1 bã ghi chñng lo¹i vµ chuyÓn ®i ngay. Gãi b»ng v¶i −ít hoÆc giÊy Èm. Khi vËn chuyÓn cµnh, m¾t ghÐp, cã thÓ dïng b«ng hoÆc giÊy bæi chÊt l−îng tèt, tÈm n−íc vµ Ðp l−îng n−íc thõa ®i, ®em bã gãi cµnh m¾t ghÐp vµo trong ®ã, råi ®Æt vµo thïng gç ®Ó chuyÓn ®i. 17 V - DôNG Cô Vµ VËT LIÖU GHÐP C¸c dông cô ®−îc tr×nh bµy ë h×nh 5: H×nh 5: Dông cô ghÐp 1. KÐo c¾t cµnh 2. Dao ghÐp mÇm 3. Dao ghÐp ¸p 4. Dao chÆt 5. §Ìn b«i s¸p 6. C−a tay - Dao c¾t: §Ó c¾t cµnh ghÐp vµ gèc ghÐp khi ghÐp. - Dao ghÐp mÇm: §Ó c¾t ghÐp m¾t vµ t¸ch vá miÖng vÕt ghÐp. C¸n dao ghÐp lµm b»ng sõng ®Ó kh«ng ph¶n øng víi ta-nanh trong vá c©y, c¸n dao ®Ó t¸ch vá miÖng vÕt ghÐp. - Dao c¾t cµnh: §Ó c¾t cµnh ghÐp vµ gèc ghÐp. - C−a tay: §Ó c−a gèc ghÐp to. - KÐo: Dïng ®Ó c¾t ngän gèc ghÐp hoÆc cµnh ghÐp. - VËt liÖu buéc: Chñ yÕu lµ d©y ni l«ng vµ kh«ng ®−îc dÇy qu¸ 0,2mm. 18 PhÇn thø hai C¸C PH¦¥NG PH¸P GHÐP C¬ B¶N I - GHÐP CµNH Ph−¬ng ph¸p nµy ¸p dông cho nh÷ng c©y gèc ghÐp lín; ng−êi ta dïng nh÷ng cµnh cã tõ 1-3 m¾t ®Ó ghÐp. Thêi gian ghÐp lµ mïa xu©n, khi dÞch c©y b¾t ®Çu l−u th«ng vµ mÇm non ch−a nhó. ë miÒn B¾c, ghÐp tõ th¸ng 3 ®Õn th−îng tuÇn th¸ng 5 vµ vô thu th¸ng 9-10. ë miÒn Nam, tõ h¹ tuÇn th¸ng 1 ®Õn th¸ng 4. Th−êng tiÕn hµnh ghÐp vµo lóc mÇm míi nhó hoÆc ch−a nhó. Cã mÊy c¸ch ghÐp cµnh nh−: 1 - GhÐp ¸p Hai c¸ thÓ gèc ghÐp vµ cµnh ghÐp cã diÖn tÝch tiÕp xóc lín tû lÖ sèng cao, n¶y mÇm nhanh. Dïng cho quÝt, ®µo, mËn, m¬, lª, hång... Cã 2 lo¹i: ghÐp ¸p mÇm ®¬n vµ ghÐp ¸p nhiÒu mÇm. Thêi vô ghÐp ¸p: Mïa xu©n hiÖu qu¶ cao nhÊt. ë vïng ven biÓn ®«ng Nam bé, nhiÖt ®é t¨ng nhanh, dÞch c©y b¾t ®Çu ho¹t ®éng sím, nªn ghÐp sím, cßn ë T©y B¾c bé nhiÖt ®é t¨ng chËm, nªn ghÐp muén. C¸c c©y ®µo, mËn, mai, lª nªn ghÐp th¸ng 1-3. Cam quÝt ghÐp th¸ng 2-3. V¶i nh·n ghÐp th¸ng 4-5, vô thu th¸ng 9-10. VÞ trÝ cña ghÐp ¸p mÇm ®¬n thÊp h¬n so ghÐp ®a mÇm. C¸c c©y ®µo, mËn, mai, lª: ghÐp cao c¸ch mÆt ®Êt 5-10cm. Cßn v¶i, nh·n, ghÐp ë ®é cao 30-50cm. Nªn gi÷ l¹i 3-5 l¸ ë phÝa d−íi n¬i ghÐp bá trªn c©y gèc ghÐp, nh− vËy tû lÖ sèng sÏ cao. C¸c b−íc ghÐp mÇm ®¬n: C¾t cµnh ghÐp. Tay tr¸i cÇm ng−îc cµnh ghÐp, tay ph¶i cÇm dao ghÐp. PhÇn gèc cña cµnh ghÐp h−íng ra phÝa ngoµi, Ðp chÆt phÇn ®Çu cµnh vµo ngùc, kÑp cµnh vµo gi÷a ngän c¸i vµ ngãn trá; t¹i phÇn gèc cña cµnh, c¾t v¸t h−íng lªn trªn, ë vÞ trÝ phÝa d−íi mÇm thø 1, c¸ch mÇm 1,5 - 2cm, c¾t mét mÆt ph¼ng nghiªng h−íng xuèng d−íi (gãc nghiªng 450) xem h×nh 6. Sau ®ã lËt cµnh ghÐp l¹i, t¹i phÇn phÝa sau mÇm c¸ch mÇm 0,3cm, c¾t b»ng vÒ phÝa tr−íc, s©u ®Õn gi÷a phÇn vá vµ phÇn gç. MÆt c¾t dµi ph¶i b»ng ph¼ng, kh«ng cong. VÕt c¾t b»ng ®−îc c¾t t¹i mÇm gäi lµ th«ng ®Çu mÇm, ®−îc ¸p dông cho c¶ ghÐp ®¬n mÇm vµ ghÐp bông (h×nh 6a). 19 H×nh 6: C¾t cµnh ghÐp 1. MÆt c¾t nghiªng 450 ë gèc cµnh ghÐp 2. Cµnh ghÐp sau khi c¾t T¹i phÇn trªn mÇm c¸ch mÇm 0,3cm, nghiªng l−ìi dao c¾t ®øt cµnh ghÐp (h×nh 6b) sao cho miÖng ghÐp nghiªng 1 gãc 450, t¹o thµnh 1 mÇm ghÐp. Toµn bé mÇm ghÐp dµi 1,5 - 2cm. H×nh 6a: C¾t cµnh ghÐp (2) 1. C¾t b»ng t¹i phÇn bªn sau mÇm ghÐp 2. MÆt c¾t b»ng mÇm ghÐp (mÇm kh«ng th«ng ®Çu) 3. MÆt c¾t b»ng mÇm ghÐp (mÇm th«ng ®Çu) H×nh 6b: C¾t cµnh ghÐp (3) C¾t gèc ghÐp: Chän ®é cao phï hîp, mÆt vá ph¼ng, lau s¹ch, c¾t ph¼ng gèc ghÐp, kh«ng lµm x−íc vá c©y. Chän phÝa gèc ghÐp tr¬n nh½n, v¹ch mét vÖt dao nghiªng h−íng lªn phÝa trªn, c¾t ®øt phÇn trªn gèc ghÐp, hoÆc c¾t 1/3 líp gç. VÕt dao còng c¾t nghiªng 450. T¹i mÆt bªn cµnh ghÐp, c¾t däc theo r¹nh giíi gi÷a phÇn vá vµ phÇn gç, chØ ®−îc c¾t mét lÇn sao cho s©u tíi phÇn gç nh−ng kh«ng ®−îc lµm mÊt ®i phÇn gç. NÕu mÇm ghÐp th«ng ®Çu, mÆt c¾t nªn dµi h¬n mÇm ghÐp (h×nh 7), nÕu mÇm ghÐp kh«ng th«ng ®Çu, mÆt c¾t gèc ghÐp nªn ng¾n h¬n 20 mÆt c¾t ph¼ng cña cµnh ghÐp, mÆt c¾t gèc ghÐp ng¾n h¬n, khi ®−a mÇm ghÐp vµo nªn ®Ó mÆt c¾t kh«ng ph¼ng cña mÇm ghÐp vµo mÆt c¾t ngang cña gèc ghÐp, mÆt c¾t cña mÇm ghÐp cã thÓ h¬i lé lªn trªn miÖng gèc ghÐp. H×nh 7: C¾t gèc ghÐp 1. VÕt c¾t däc gi÷a phÇn vá vµ phÇn gç 2. Gèc ghÐp sau khi c¾t C¾m cµnh ghÐp: Khi ®−a cµnh ghÐp vµo gèc ghÐp, chó ý mÆt c¾t dµi cña cµnh ghÐp h−íng vµo trong, tÇng sinh gç cña cµnh ghÐp c©n ®èi víi tÇng sinh gç cña gèc ghÐp. NÕu gèc ghÐp vµ cµnh ghÐp cã kÝch th−íc kh¸c nhau th× ph¶i ®Æt mét bªn vá cña cµnh ghÐp c©n ®èi víi bªn vá cña gèc ghÐp, ®Ó cho tÇng sinh gç cña gèc ghÐp vµ cµnh ghÐp cã 1 bªn c©n ®èi. Ph¶i ®−a cµnh ghÐp tíi tËn phÇn ®¸y miÖng ghÐp cña gèc ghÐp, sao cho phÇn cuèi cµnh ghÐp tiÕp xóc víi phÇn ®¸y miÖng ghÐp cña gèc ghÐp, ®Ó dÔ liªn kÕt. Cuèi cïng lµ buéc b»ng sîi d©y ni l«ng dµi 30-50cm, réng 1,5cm. Hai tay cÇm 2 ®Çu d©y, ®Çu d©y bªn tay tr¸i gi÷ l¹i 5 - 10cm, quÊn chÆt d©y quanh vÕt ghÐp theo ®−êng vßng tõ trªn xuèng, råi l¹i tõ d−íi quÊn lªn, phñ kÝn mÆt c¾t ngang cña gèc ghÐp. Sau ®ã dïng ®Çu d©y bªn tay tr¸i phñ qua miÖng c¾t nghiªng t¹i phÇn ®Çu cµnh ghÐp. Sau ®ã buéc sîi d©y bªn tay ph¶i ®Ì 2-3 vßng lªn sîi d©y bªn tay tr¸i, buéc kÝn toµn bé cµnh ghÐp, th¾t nót l¹i. Khi buéc cµnh ghÐp chó ý ®Ó lé m¾t mÇm ®Ó mÇm cã thÓ mäc dÔ dµng (h×nh 8). 21 H×nh 8: Buéc b»ng d©y ni l«ng 1. Phñ d©y lªn tiÕt diÖn ngang gèc ghÐp; 2. Gèc ghÐp sau khi buéc GhÐp ®a mÇm: Cµnh ghÐp dµi 5-6cm cã 2-3 m¾t mÇm khoÎ. Khi ghÐp c¸c thao t¸c vÒ c¨n b¶n gièng nh− ghÐp ®¬n mÇm (h×nh 9). H×nh 9: GhÐp ¸p nhiÒu mÇm 1. Cµnh ghÐp. 2. MÆt c¾t gèc ghÐp. 3. C¾m cµnh ghÐp. 4. Buéc cµnh ghÐp Nh÷ng ®iÓm cÇn chó ý: - Dïng dao thËt s¾c ®Ó c¾t ph¼ng kh«ng x−íc, giËp cµnh, gèc c©y. Thao t¸c c¾t ph¶i nhanh gän. 22 - TÇng sinh gç cña cµnh ghÐp vµ gèc ghÐp ph¶i c©n ®èi, mÆt tiÕp xóc ph¶i cè ®Þnh vµ ¸p s¸t nhau. - Buéc ph¶i chÆt, ®Òu tay ®Ó ®é tiÕp hîp ch¾c, bÒn H×nh 10 tr×nh bµy vÒ thao t¸c ®óng vµ kh«ng ®óng: H×nh 10: §èi chiÕu ph−¬ng ph¸p - C¾t cµnh ghÐp kh«ng ®óng: VÕt c¾t qu¸ s©u (1), mÆt c¾t kh«ng ph¼ng, kh«ng nh½n (2), vÕt c¾t ®Çu cµnh ghÐp qu¸ s©u (3), phÇn l−ng mÇm ch−a c¾t, phÇn d−íi c¾t kh«ng ph¼ng (4), vÕt c¾t qu¸ ng¾n (5). - C¾t gèc ghÐp kh«ng ®óng: VÕt c¾t kh«ng th¼ng (6), phÇn h×nh l−ìi phÝa bªn c¹nh gèc ghÐp c¾t qu¸ dµy (7). - C¾m cµnh ghÐp kh«ng ®óng: phÇn tiÕp xóc cña mÆt c¾t cã kÏ hë (8), mÆt c¾t cµnh ghÐp ch−a xuèng d−íi phÇn ®¸y (9), phÇn h×nh l−ìi m¾t bªn cµnh ghÐp ch−a tiÕp xóc chÆt chÏ víi phÇn gèc cµnh ghÐp (10), tÇng sinh gç cña gèc ghÐp vµ cµnh ghÐp kh«ng c©n ®èi (11). 2 - GhÐp nªm C¸ch nµy còng ®−îc dïng kh¸ phæ biÕn ®èi víi hång, lª, thanh mai, mËn, ®µo, dÎ, t¸o... Trªn mÆt c¾t ngang cña c©y gèc ghÐp, ng−êi ta dïng dao t¸ch (chÎ) ®«i råi ®Æt cµnh ghÐp vµo vµ buéc l¹i. Cã thÓ trªn 1 mÆt c¾t nh− vËy, ghÐp 2 cµnh ®Ó t¨ng tû lÖ sèng. Nh−îc ®iÓm cña c¸ch nµy lµ thao t¸c phøc t¹p, cÇn nhiÒu dông cô. Nh÷ng c©y cã thí gç kh«ng th¼ng (c©y t¸o) hoÆc c¸c c©y giµ th× khã ghÐp nªm. 23 Cã thÓ ghÐp nªm cao vµ thÊp. §èi víi c©y cã vá qu¸ giµ, ®−êng kÝnh gèc tõ 6cm trë lªn th× nªn ghÐp ë ®é cao 60-100cm, ë th©n chÝnh hoÆc cµnh chÝnh. Th©n gèc ghÐp to 3-6cm th× ghÐp c¸ch mÆt ®Êt 6-10cm. Thêi vô ghÐp nªm th−êng vµo mïa xu©n vµ dïng cµnh ®−îc 1 n¨m tuæi ®Ó ghÐp. C¸c b−íc tiÕn hµnh: C¾t cµnh ghÐp: Bá phÇn ngän vµ c¸c mÇm yÕu, c¾t thµnh ®o¹n dµi 6-10cm vµ gi÷ l¹i 3 m¾t, nÕu cµnh khoÎ th× gi÷ l¹i 2 mÇm. Tay tr¸i cÇm ng−îc cµnh ghÐp (h×nh 11), t¹i 2 mÆt bªn cña cµnh ghÐp, c¸ch mÇm cuèi kho¶ng 0,5cm, c¾t v¸t vµo trong cµnh 1 ®o¹n dµi 3-5cm, t¹o thµnh c¸i nªm (h×nh 12). §é dµy cña nªm ph¶i võa ®ñ ®Ó l¾p vµo vÕt t¸ch cña mÆt gèc ghÐp; nÕu dµy qu¸ th× ë gèc ghÐp sÏ cã khe hë, c©y ghÐp khã sèng. H×nh 11: C¾t cµnh ghÐp H×nh 12: MÆt c¾t cµnh ghÐp 1. MÆt bªn 2. MÆt tr−íc 3. MÆt sau 4. MÆt bªn 5. MÆt tr−íc vµ mÆt sau 24 C¾t gèc ghÐp: Dïng dao thËt s¾c (hoÆc c−a) c¾t ngang th©n t¹o mÆt c¾t b»ng ph¼ng, nh½n. Sau ®ã chÎ t¸ch mÆt c¾t theo ®−êng kÝnh ®i qua t©m mÆt c¾t t¹o ra miÖng ghÐp. NÕu mÆt c¾t cã h×nh bÇu dôc, th× t¸ch miÖng ghÐp theo ®−êng kÝnh ng¾n. T¸ch miÖng ghÐp kh«ng nªn qu¸ s©u ®Ó tr¸nh cho gèc ghÐp bÞ th−¬ng kÐo dµi. §Æt dao lªn mÆt c¾t råi dïng bóa gâ nhÑ ®Ó t¸ch miÖng ghÐp (h×nh 13).NÕu mÆt c¾t réng th× cã thÓ t¸ch 2 ®−êng h×nh ch÷ thËp (h×nh 14). Mçi miÖng ghÐp cã thÓ c¾m 1-2 cµnh ghÐp. H×nh 13: Bæ gèc ghÐp H×nh 14: Më miÖng ghÐp 1. Më miÖng h×nh " - " 2. Dïng thanh gç h×nh nªm më miÖng ghÐp 25 H×nh 15: T¸ch miÖng gèc ghÐp 1. Dïng sèng dao t¸ch miÖng 2. Dïng thanh gç h×nh nªm t¸ch miÖng C¾m cµnh ghÐp: Dïng mét c¸i nªm c¾m nhÑ vµo miÖng ghÐp tr−íc khi c¾m cµnh ghÐp (h×nh 15). C¾m xong cµnh ghÐp th× tõ tõ rót nªm ra. Sè cµnh ghÐp trªn miÖng ghÐp tuú thuéc vµo mÆt c¾t réng hay hÑp, cã thÓ 1, 2 hoÆc 4 (h×nh 16). Khi c¾m cµnh ghÐp kh«ng nªn c¾m ngËp hÕt phÇn c¾t mµ ®Ó lé 2-3mm ë phÝa trªn ®Ó thuËn lîi cho qu¸ tr×nh liÒn vÕt ghÐp. H×nh 16: C¾m cµnh ghÐp 1. C¾m 1 cµnh ghÐp 2. C¾m 2 cµnh ghÐp 3. C¾m 4 cµnh ghÐp Buéc: C¾t 1 m¶nh v¶i máng h×nh trßn cã ®−êng kÝnh lín h¬n gèc ghÐp 6mm, khoÐt 1 hoÆc vµi l« trßn t−¬ng øng víi sè cµnh ghÐp, phñ lªn mÆt c¾t cña gèc ghÐp, c¸c cµnh ghÐp chui qua c¸c lç trªn m¶nh v¶i. Sau ®ã, dïng 1 d©y dµi réng 1,5mm ®Ó buéc. 26 Tay tr¸i phñ vµ gi÷ chÆt,m¶nh v¶i lªn trªn gèc ghÐp, gi÷ chÆt 1 ®Çu cña sîi d©y, tay ph¶i gi÷ ®Çu d©y cßn l¹i, buéc d©y chÆt t¹i mÆt c¾t gèc ghÐp vµ n¬i phñ m¶nh v¶i ®Ó cµnh vµ gèc ghÐp vµ n¬i phñ m¶nh v¶i kh«ng xª dÞch (h×nh 17). Lµm nh− vËy ®Ó chèng mÊt h¬i n−íc cho c©y. H×nh 17: Buéc sau khi ghÐp 1. Buéc b»ng d©y ni l«ng (buéc d©y hoÆc b«i s¸p trªn ®Ønh cµnh ghÐp) 2. §Ønh cµnh ghÐp sau khi buéc (b«i s¸p t¹i ®Ønh cµnh ghÐp) NÕu gèc ghÐp kh«ng lín l¾m, chØ dïng 1 ®o¹n cµnh ghÐp, còng cã thÓ trùc tiÕp buéc m¶nh v¶i lªn, buéc kÝn mÆt c¾t gèc ghÐp. NÕu gèc ghÐp t−¬ng ®èi lín, cµnh ghÐp c¾m t−¬ng ®èi chÆt th× kh«ng cÇn buéc, chØ phñ m¶nh v¶i hoÆc b«i s¸p lªn n¬i tiÕp hîp gi÷a cµnh vµ gèc ghÐp (h×nh 18). 27 H×nh 18: B«i s¸p b¶o vÖ 3- GhÐp d−íi vá C¸ch nµy dÔ lµm vµ cã thÓ ghÐp nhanh, dïng cho c¸c c©y cã nhiÒu ta-nanh nh− hång, dÎ, t¸o, ®µo, mËn, thanh mai. GhÐp d−íi vá dïng cho c¸c c©y th©n to, líp vá kh¸ dµy, ®−êng kÝnh gèc ghÐp tõ 2 cm trë lªn. Nªn dïng c¸ch nµy cho c¸c gèc ghÐp cã th©n to, ghÐp tõ 2 cµnh ghÐp trë lªn; sau khi ghÐp sèng, gi÷ l¹i 1-2 cµnh ghÐp sinh tr−ëng ph¸t triÓn m¹nh nhÊt, nh− vËy tû lÖ ghÐp sèng sÏ cao. Khi ghÐp d−íi vá, cµnh ghÐp chØ ®−a vµo trong vá c©y, sù kÕt hîp sÏ kh«ng ®−îc ch¾c ch¾n, 2-3 n¨m sau, c©y ghÐp vÉn dÔ bÞ g·y. Thêi vô ghÐp: Mïa xu©n khi dÞch c©y b¾t ®Çu l−u th«ng. Thêi gian ghÐp kh¸ dµi, chØ cÇn vá c©y bãc ®−îc. Thao t¸c ghÐp vµ c¸c b−íc tiÕn hµnh: C¾t cµnh ghÐp: Mçi ®o¹n cµnh ghÐp cã cì võa ph¶i vµ cã 1-3 m¾t khoÎ. Cã 2 c¸ch c¾t cµnh ghÐp: 1. C¾t 3 vÕt c¾t: VÕt thø nhÊt t¹i phÇn phÝa sau n¬i cã mÇm d−íi vµ mÇm trªn cïng cña cµnh ghÐp, c¾t v¸t 1 ®o¹n dµi tõ 2-4 cm. Khi c¾t chó ý nghiªng vµo trong ®Ó sau khi c¾t sÏ cã 1 miÕng máng. VÕt thø hai vµ thø 3 lÇn l−ît tõ phÇn l−ng cña mÇm, t¹i ®iÓm t−¬ng ®−¬ng víi vÕt c¾t thø nhÊt, c¾t v¸t xuèng d−íi 1 miÕng máng ng¾n h¬n mét chót, gi÷a 2 vÕt c¾t ®Ó l¹i mét phÇn gç, ®Ó cµnh ghÐp sau khi c¾t cã 3 c¹nh (h×nh 19) . 28 H×nh 19. C¾t cµnh ghÐp 3 vÕt dao 1. VÕt dao thø nhÊt 2. VÕt dao thø 2 3. VÕt dao thø 3 4. Cµnh ghÐp ®· c¾t xong 2. C¾t 2 vÕt c¾t: VÕt c¾t thø nhÊt c¾t c¸ch phÇn l−ng mÒm cña mÇm d−íi kho¶ng 1-2 cm, vÕt c¾t dµi 2 - 3 cm, theo mÆt nghiªng. T¹i phÇn l−ng mÆt c¾t dµi tiÕp tôc c¾t 1 ®o¹n dµi 0,6 cm h×nh mãng ngùa (h×nh 20). NÕu ghÐp cµnh ghÐp cña c©y cã th©n to, mÆt ph¼ng nghiªng cña vÖt c¾t ph¶i dµi mét chót, gèc ghÐp nhá, mÆt c¾t cÇn máng mét chót. H×nh 20: C¾t cµnh ghÐp 2 vÕt dao 29 Më miÖng gèc ghÐp: VÕt ghÐp thø nhÊt c¸ch mÆt ®Êt 6 cm. Dïng c−a c¾t ngang gèc ghÐp vµ dïng dao s¾c c¾t ph¼ng mÆt c¾t. §−a l−ìi dao vu«ng gãc xu«i xuèng phÝa d−íi, v¹ch mòi dao lªn líp vá s©u ®Õn gç nh−ng kh«ng xuyªn vµo gç, ®é dµi cña mòi dao ng¾n h¬n chiÒu dµi mÆt c¾t cµnh ghÐp, sau ®ã theo h−íng mòi dao t¸ch líp vá sang 2 bªn. NÕu cµnh ghÐp qu¸ to, khã c¾m vµo miÖng ghÐp, cã thÓ c¾t mét miÖng ghÐp h×nh tam gi¸c (h×nh 21). DiÖn tÝch bãc t¸ch líp vá cña gèc ghÐp nªn t−¬ng øng víi diÖn tÝch mÆt c¾t cµnh ghÐp ®Ó cã thÓ dÔ dµng tiÕp nhËn cµnh ghÐp. H×nh 21: Më miÖng gèc ghÐp 1. VÕt c¾t däc 2. Më miÖng h×nh tam gi¸c C¾m cµnh ghÐp: MÆt c¾t dµi cña cµnh ghÐp h−íng vµo trong, mÆt c¾t ng¾n hoÆc h×nh 3 c¹nh ®èi xøng víi trôc tung cña miÖng ghÐp gèc ghÐp. Ên chÆt vá d−íi miÖng ghÐp cña gèc ghÐp ®ång thêi nhÑ nhµng ®Èy cµnh ghÐp vµo miÖng ghÐp, cho tíi khi vá gèc ghÐp chïm hÕt mÆt c¾t cµnh ghÐp. MÆt c¾t ph¶i g¾n chÆt vµo gèc ghÐp. Chó ý, ®Ó lé mÆt c¾t cña cµnh ghÐp kho¶ng 0,3 cm trªn mÆt c¾t gèc ghÐp (h×nh 22). H×nh 22: C¾m cµnh ghÐp 1. Thao t¸c; 2. Cµnh ghÐp ®· c¾t xong 30 Sau ®ã, dïng d©y dµi 40 cm réng 2-3 cm ®Ó buéc chÆt c¶ phÇn gèc ghÐp vµ cµnh ghÐp, (h×nh 23). CÇn buéc chÆt phÝa trªn, láng phÝa d−íi ®Ó cµnh ghÐp kh«ng chÞu søc Ðp, ¶nh h−ëng ®Õn kh¶ n¨ng sèng. H×nh 23: Buéc sau ghÐp 4- GhÐp bông C¸ch nµy kh«ng cÇn c¾t t¸n c©y gèc ghÐp vµ cµnh ghÐp ®−îc ghÐp ë th©n hoÆc cµnh c©y gèc ghÐp. Nhê t¸n gèc ghÐp cßn nguyªn vÑn nªn tû lÖ ghÐp sèng cao, vÕt ghÐp mau lµnh. Cã thÓ ghÐp nhiÒu th¸ng trong n¨m. Nh÷ng c©y nhiÒu ta-nanh nh− hång, ®µo, mËn, nªn dïng ph−¬ng ph¸p nµy; còng dïng cho c¶ quÝt ngät, v¶i. Cã khi ng−êi ta dïng c¸ch nµy ®Ó lµm cho t¸n c©y thªm rËm r¹p. Cã 2 c¸ch: GhÐp bông d−íi vá vµ ghÐp s©u vµo phÇn gç. Thêi vô: GhÐp bông d−íi vá trïng thêi gian nh− ghÐp d−íi vá, riªng ghÐp bông s©u vµo gç th× tiÕn hµnh tõ th¸ng 1 ®Õn th¸ng 5. Thao t¸c vµ b−íc tiÕn hµnh. a) GhÐp bông d−íi vá: C¾t cµnh ghÐp víi 2-3 m¾t mÇm khoÎ. ë phÇn gèc cµnh, c¾t v¸t, dµi 3 cm vµ c¾t ë phÝa ®èi diÖn cïng c¾t v¸t dµi 1,5 cm (h×nh 24). Më miÖng gèc ghÐp h×nh ch÷ T: R¹ch ngang 1 ®−êng vµo s¸t mÆt gç, sau r¹ch däc t¹o ra h×nh ch÷ T (h×nh 25), hoÆc më miÖng gèc ghÐp cöa sæ: r¹ch ngang 1 ®−êng, sau ®ã r¹ch 2 ®−êng song song (h×nh 26) t¹o ra h×nh ch÷ Π. 31 H×nh 24: MÆt c¾t cµnh ghÐp H×nh 25: Më miÖng gèc ghÐp h×nh ch÷ " T " H×nh 26: MiÖng ghÐp gèc ghÐp h×nh ch÷ " Π " 1. Thao t¸c 2. BËy líp vá 32 C¾m cµnh ghÐp: Dïng chu«i dao ghÐp nhÑ nhµng t¸ch líp vá ë miÖng ghÐp. Nhanh chãng vµ cÈn thËn c¾m cµnh ghÐp, h−íng mÆt c¾t dµi 3cm vµo s¸t gç gèc ghÐp, ®−a cµnh ghÐp vµo s©u ®Õn tËn cïng miÖng ghÐp (h×nh 27) H×nh 27: C¾m cµnh ghÐp 1. C¾m cµnh ghÐp vµo miÖng ghÐp ch÷ " 'T " 2. C¾m cµnh ghÐp vµo miÖng ghÐp ch÷ " Π " Buéc: Dïng d©y ni l«ng, réng 2 cm. B¾t ®Çu quÊn tõ gi÷a miÖng gèc ghÐp, quÊn chÆt xuèng d−íi hÕt phÇn cµnh ghÐp; sau ®ã quÊn lªn phÝa trªn, kÝn c¶ miÖng ghÐp. Chó ý quÊn hÕt c¶ phÇn m¾t mÇm (h×nh 28). H×nh 28: Buéc 1. Buéc miÖng ghÐp h×nh ch÷ " T " 2. Buéc miÖng ghÐp h×nh ch÷ " Π " 33 b) GhÐp s©u vµo gç Khi gèc ghÐp nhá th× ¸p dông c¸ch nµy. C¾t cµnh ghÐp: Chän cµnh vµ c¾t nh− tr−êng hîp a) tøc lµ cã h×nh nªm vµ 2 mÆt c¾t v¸t ë 2 bªn cña m¾t mÇm gÇn nhÊt (h×nh 29). H×nh 29: C¾t cµnh ghÐp 1. Ph−¬ng ph¸p c¾t h×nh nªm 2. H−íng dao c¾t Më miÖng ghÐp: C¾t v¸t s©u vµo trong gç c©y gèc ghÐp, nghiªng 20 ®é, h−íng lªn trªn, víi ®é dµi 3-3,5 cm, s©u 1/3 - 1/2 ®−êng kÝnh gèc ghÐp, t−¬ng øng víi mÆt c¾t cµnh ghÐp (h×nh 30). H×nh 30: Më miÖng gèc ghÐp 1. MiÖng gèc ghÐp 2. Më miÖng 34 C¾m cµnh ghÐp: §Æt mÆt c¾t v¸t dµi vµo trong th©n gç gèc ghÐp, nhÑ nhµng ®−a cµnh ghÐp vµo s©u miÖng ghÐp (h×nh 31). H×nh 31: C¾m cµnh ghÐp Buéc: Gièng nh− tr−êng hîp a) xem h×nh 32. H×nh 32: Buéc 35 5- GhÐp h×nh l−ìi C¸ch nµy Ýt ®−îc ¸p dông vµ chØ dïng cho c¸c c©y khã ghÐp sèng nh− nh·n, v¶i. CÇn gèc ghÐp vµ cµnh ghÐp cã ®é lín t−¬ng ®−¬ng nhau, kho¶ng 1 cm. Th−êng ghÐp vµo th¸ng 3, 4, 5. C¾t cµnh ghÐp: ë phÝa sau mÇm d−íi cïng cña cµnh ghÐp, c¾t s¸t nghiªng 30 ®é, dµi 3 cm. Sau ®ã ë 1/3 mÆt c¾t, c¾t theo trôc gi÷a lªn phÝa trªn, ®é s©u vÕt c¾t nµy b»ng ®é s©u cña miÖng gèc ghÐp, nh− vËy 2/3 mÆt ph¼ng nghiªng phÝa d−íi cã h×nh c¸i l−ìi gièng nh− ë gèc ghÐp (h×nh 33, h×nh 34). Cµnh ghÐp dµi 6-7 cm cã 2 m¾t mÇm. H×nh 33: MÆt c¾t cµnh ghÐp (GhÐp h×nh l−ìi) H×nh 34: Më miÖng gèc ghÐp 36 C¾t miÖng gèc ghÐp: §èi víi nh·n, v¶i cÇn ghÐp cao 40-50 cm; ®Çu tiªn c¾t ngang th©n, sau c¾t v¸t 30 ®é h−íng phÝa trªn, dµi 3 cm, t¹i 1/3 mÆt c¾t nghiªng, c¾t däc xuèng t¹o h×nh l−ìi (h×nh 34). C¾m cµnh ghÐp: Lång phÇn h×nh l−ìi cña 2 bé phËn gèc ghÐp vµ cµnh ghÐp vµo nhau sao cho c©n ®èi vµ khÝt (h×nh 35). Buéc: dïng d©y ni l«ng réng 1,5 cm, quÊn ®Òu tay, ®ñ ®é chÆt, ®Ó chõa phÇn m¾t mÇm (h×nh 36). H×nh 35: Gèc ghÐp vµ cµnh ghÐp H×nh 36: Buéc 37 II - GHÐP M¾T MÇM Gåm: ghÐp ch÷ T, ghÐp kh¶m, ghÐp bé mÇm. Cã thÓ ghÐp tõ vô xu©n tíi cuèi vô thu. TËn dông ®−îc nhiÒu m¾t mÇm, tû lÖ sèng cao... song ph¶i thao t¸c nhanh. 1- M¾t ghÐp ch÷ T C¸ch nµy rÊt phæ biÕn. C¾t phiÕn mÇm (m¾t ghÐp) tõ phÝa trªn m¾t 0,3 - 0,5 cm xuèng phݹ d−íi, l−ìi dao nghiªng 45 ®é, bÒ ngang phiÕn mÇm 0,6 - 0,8 cm, c¾t s©u ®Õn phÇn gç. Sau ®ã t¹i phÝa d−íi c¸ch mÇm 1,5 cm c¾t v¸t lªn trªn ®Ó t¹o phiÕn mÇm h×nh c¸i méc, cã mét Ýt gç (h×nh 37). Thao t¸c thËt nhanh. H×nh 37: C¾t mÇm ghÐp 1. VÕt c¾t 1 2. VÕt c¾t 2 Më miÖng ghÐp: Lau s¹ch n¬i cÇn ghÐp ë th©n c©y gèc ghÐp. §é cao cÇn ghÐp ë cam quýt 30-35 cm, (ë n−íc ta cÇn ghÐp cao 10 - 15 cm ®èi víi c©y ¨n qu¶). Dïng mòi dao c¾t 1 ®−êng ngang th©n, gÇn ®Õn gç. T¹i gi÷a ®−êng c¾t ngang, r¹ch 1 ®−êng däc xuèng phÝa d−íi gièng ch÷ T (h×nh 38). 38 H×nh 38: Më miÖng ghÐp mÇm 1. VÕt c¾t ngang 2. VÕt c¾t däc 3. BËy nhÑ líp vá C¾m phiÕn mÇm. T¸ch vá miÖng ghÐp ch÷ T ra 2 phÝa, cÈn thËn vµ nhanh chãng ®Æt vµ ®Èy phiÕn mÇm vµo gi÷a vá vµ gç gèc ghÐp (h×nh 39). H×nh 39: C¾m phiÕn mÇm 1. PhiÕn mÇm 2. PhiÕn mÇm sau ghÐp 39 Buéc b»ng d©y ni l«ng (h×nh 40), réng 1 - 1,2 cm dµi 15 - 30 cm, quÊn tõ d−íi lªn trªn: vßng sau ®Ì lªn 1/3 vßng tr−íc cÇn thiÕt quÊn bÞt kÝn m¾t ghÐp. H×nh 40: Buéc Gièng nh− ghÐp ch÷ T cßn cã thÓ ghÐp ch÷ ⊥ ch÷ +, ch÷ I, ch÷ H. C¸ch lµm nh− tr−êng hîp ch÷ T, nh−ng ë n¬i cã nhiÒu m−a th× ghÐp ch÷ ⊥; chó ý, phiÕn mÇm c¾t ë phÝa trªn nhá, d−íi to (h×nh 41). H×nh 41: MiÖng ghÐp "⊥ " 1. Më miÖng ghÐp 2. PhiÕn mÇm 3. PhiÕn mÇm sau ghÐp 40 GhÐp ch÷ thËp + (dÊu céng) thÝch hîp cho nh÷ng c©y cã m¾t mÇm to nh− hång, dÎ... VÕt c¾t ngang ë gi÷a vÕt däc. PhiÕn mÇm ®−îc c¾t c©n ®èi (h×nh 42). mÇm n»m gi÷a miÖng ghÐp. H×nh 42: MiÖng ghÐp h×nh "+" 1. Më miÖng ghÐp 2. PhiÕn mÇm 3. PhiÕn mÇm sau ghÐp GhÐp ch÷ " I " miÖng ghÐp nhá ë 2 ®Çu vµ thÝch hîp ®èi víi c©y cã m¾t mÇm nhá (h×nh 43) H×nh 43: MiÖng ghÐp h×nh " I " 1. Më miÖng ghÐp; 2. PhiÕn mÇm; 3. PhiÕn mÇm sau ghÐp 41 GhÐp mÇm h×nh ch÷ "H", dïng cho tr−êng hîp c©y gèc ghÐp lín, m¾t mÇm lín. R¹ch 2 ®−êng son song c¸ch nhau 0,5 - 1 cm, dµi 2 - 2,5 cm, r¹ch ë gi÷a t¹o h×nh ch÷ H. C¾t phiÕn mÇm: PhÝa trªn mÇm 1 cm, c¾t vÕt ngang, råi tõ d−íi mÇm 1 cm, c¾t lªn phÝa trªn; ë gi÷a phiÕn mÇm cã mét Ýt gç. C¾m phiÕn mÇm: Thao t¸c nh− ghÐp ch÷ T (h×nh 44). Sau ®ã buéc d©y còng nh− tr−êng hîp ghÐp ch÷ T. H×nh 44: MiÖng ghÐp h×nh "H" 1. Më miÖng ghÐp; 2. PhiÕn mÇm; 3. PhiÕn mÇm sau ghÐp 2- GhÐp mÇm d−íi bông Dïng cho c©y gèc ghÐp cã th©n nhá, mÇm ghÐp h×nh tam gi¸c vµ ghÐp vµo mïa thu. C¾t phiÕn mÇm tõ trªn xuèng, t¹o h×nh l−ìi (h×nh 45). H×nh 45: C¾t mÇm ghÐp 1. C¾t mÇm 2. MÇm ®· ®−îc c¾t 42 Më miÖng ghÐp: ë ®é cao cÇn thiÕt cña gèc ghÐp, c¾t tõ trªn xuèng, t¹o h×nh l−ìi cã gç, kÝch th−íc b»ng phiÕn mÇm, dµi 1,5 - 2 cm, réng 0,3 - 0,8 cm. Sau ®ã c¾t ngang ë gi÷a hoÆc ë ®é cao 2/3 vµ gi÷ l¹i phÇn vá ®Ó ®ì phiÕn mÇm (h×nh 46). H×nh 46: Më miÖng ghÐp 1. Më miÖng ghÐp; 2. C¾t bá phÇn vá c©y; 3. MiÖng ghÐp ®· c¾t xong C¾m phiÕn mÇm: Ph¶i c¾t cho phiÕn mÇm c©n ®èi phï hîp víi miÖng ghÐp. C¾m phiÕn mÇm thËt khÐo, tíi ®¸y miÖng ghÐp vµ g¾n chÆt víi nhau. Buéc b»ng ®o¹n d©y ni l«ng réng 1 - 2,2 cm dµi 12 - 20 cm. Tay tr¸i cÇm 1 ®o¹n d©y gi÷ chÆt ë phÝa d−íi mÇm ghÐp, tay ph¶i quÊn d©y quanh vÞ trÝ ghÐp trªn gèc ghÐp. Vßng 1, 2 quÊn gi÷ d©y cña tay tr¸i, sau ®ã lÇn l−ît quÊn vßng lªn, vßng sau ®Ì lªn 1/2 vßng tr−íc. §Ó lé m¾t mÇm. QuÊn ®Òu tay vµ chÆt (h×nh 47). C¾t th¸o d©y buéc: mïa xu©n, mïa hÌ, sau khi ghÐp 15 ngµy th× kiÓm tra, nÕu m¾t ghÐp sèng th× th¸o d©y. Mïa l¹nh th× ®Ó vµi th¸ng míi th¸o d©y buéc vµ c−a phÇn trªn n¬i ghÐp cña c©y gèc ghÐp. Cã thÓ ®Ó l¹i 1 ®o¹n dµi lµm cäc ®ì mÇm ghÐp (h×nh 48). H×nh 47: C¾m vµ buéc phiÕn mÇm 1. C¾m phiÕn mÇm 2. Buéc 43 H×nh 48: Dïng gèc ghÐp ®Ó ®ì 3- GhÐp kh¶m PhiÕn mÇm kh«ng cã gç vµ dïng cho c¸c c©y cã vá dµy nh− hång, dÎ ... Cã 2 kiÓu ghÐp lµ ghÐp d¸n phiÕn mÇm vµ ghÐp cöa sæ h×nh vu«ng. + GhÐp d¸n phiÕn mÇm MiÖng ghÐp ®−îc c¾t réng 0,5 - 1 cm dµi 2-3 cm, r¹ch 2 v¹ch tõ d−íi lªn, vu«ng gãc víi miÖng ghÐp, sau ®ã h−íng mòi dao l−în 2 ®−êng chÐo nhau, t¹o h×nh l−ìi (h×nh 49). H×nh 49: §Æt phiÕn mÇm 1. C¾t ng¾n vá gç 2. L−în hai vÕt dao 44 C¾t phiÕn mÇm (m¾t ghÐp) co gç, réng 1- 1,5 cm dµi 4 - 5 cm, sau ®ã c¾t gän cho võa miÖng ghÐp (h×nh 50). Bãc líp gç cña phiÕn mÇm (h×nh 51), cè g¾ng kh«ng lµm r¸ch líp vá phiÕn mÇm. §Æt phiÕn mÇm vµo miÖng ghÐp (h×nh 52) sau ®ã buéc(h×nh 53). Buéc chÆt vµ khÐo ®Ó tr¸nh n−íc m−a thÊm vµo miÖng ghÐp. H×nh 50: Buéc H×nh 51: Bãc bá phÇn gç ë phiÕn mÇm 1. Thao t¸c 2. PhiÕn mÇm sau khi bãc 45 H×nh 52: §Æt phiÕn mÇm 1. C¾t ng¾n vá gç; 2. §Æt phiÕn mÇm H×nh 53: Buéc Kho¶ng 25 ngµy sau ®ã, nÕu mÇm ghÐp sèng th× th¸o d©y buéc vµ ®Ó thªm 6-10 ngµy n÷a th× c−a phÇn trªn c©y gèc ghÐp (h×nh 54). 46 H×nh 54: Ng¶ gèc ghÐp + GhÐp cöa sæ: C¾t phiÕn mÇm dµi 2 cm réng 1 cm h×nh ch÷ nhËt (h×nh 55). H×nh 55: C¾t phiÕn mÇm 1. VÕt c¾t ngang 2. VÕt dao th¼ng 3. BÈy phiÕn mÇm 47 Më miÖng ghÐp ë gèc ghÐp (H×nh 56) H×nh 56: Më miÖng ghÐp 1. Më miÖng ghÐp; 2. T¸ch phÇn vá Më miÖng ghÐp ë ®é cao thÝch hîp trªn gèc c©y gèc ghÐp, r¹ch vá thµnh h×nh ch÷ nhËt réng h¬n 1 chót so víi mÇm ghÐp. T¸ch bá líp vá (h×nh 57). H×nh 57: C¾m phiÕn mÇm råi buéc 48 H×nh 57a: 1. VÕt c¾t ngang 2. VÕt c¾t däc 3. Bé mÇm H×nh 57b: Më miÖng ghÐp 1. Gèc ghÐp vµ bé mÇm t−¬ng øng; 2. 3. Gèc ghÐp to h¬n bé mÇm 49 H×nh 57c: GhÐp bé mÇm vµ buéc 1. GhÐp ; 2. Buéc H×nh 57d: H×nh th¸i häc phÇn trªn bé rÔ 50 H×nh 57 ®: GhÐp rÔ d−íi vá H×nh 57e: GhÐp rÔ thuËn H×nh 57g: GhÐp rÔ ng−îc 51 III - GHÐP CH¾P C¸ch nµy kh«ng ph¶i c¾t cµnh ghÐp rêi c©y mÑ, c©y gèc ghÐp còng kh«ng ph¶i chÆt ®i, mµ ch¾p nèi 1 géc c©y cßn nguyªn vÑn l¹i víi nhau, chê cho tíi khi lµnh vÕt ghÐp th× c¾t bít phÇn géc ghÐp phÝa trªn vµ phÇn phÝa d−íi cña cµnh ghÐp. Nh− vËy cµnh ghÐp míi r¬i c©y mÑ vµ trë thµnh c©y míi. Tuy nhiªn c¸ch nµy Ýt phæ biÕn, chØ dïng cho nh÷ng c©y nh− nh·n, v¶i, hång... Th−êng ghÐp vµo c¸c th¸ng 3 ®Õn th¸ng 8. Khi ghÐp ph¶i di chuyÓn c©y gèc ghÐp ®Õn gÇn c©y cho cµnh ghÐp (h×nh 58). H×nh 58: GhÐp ch¾p 1. Dïng chËu trång c©y gèc ghÐp; 2. §−a gèc ghÐp l¹i gÇn c©y mÑ cña cµnh ghÐp 3. C¾t bá phÇn trªn vµ phÇn d−íi gèc ghÐp t¹o thµnh c©y gèc ghÐp míi GhÐp ch¾p tiÕp hîp: §−a cËy gèc ghÐp vµ c©y cho cµnh ghÐp dùa vµo nhau; c¾t v¹t mét miÕng dµi 3 cm ®Ó lé ra phÇn sinh gç. C¾t 1 vÕt t−¬ng ®−¬ng trªn c©y cµnh ghÐp, dïng dÊy ni l«ng buéc chÆt l¹i víi nhau (h×nh 58) vµ (h×nh 59). Khi lµnh vÕt ghÐp th× c¾t phÇn gèc c©y cho cµnh ghÐp ®Ó t¹o c©y míi. GhÐp ch¾p h×nh l−ìi: Dïng cho c©y gèc ghÐp cã ®é lín 1 - 3 cm. ë c¶ 2 c©y cµnh ghÐp vµ c©y gèc ghÐp, c¾t c¸c vÕt h×nh l−ìi ng−îc chiÒu nhau (h×nh 60). Sau khi ghÐp vµ buéc chÆt, chê cho lµnh vÕt ghÐp th× c¾t phÇn gèc cña c©y cho cµnh ghÐp. 52 H×nh 59: GhÐp ch¾p tiÕp hîp 1. MÆt c¾t 2. Buéc H×nh 60: GhÐp ch¾p h×nh l−ìi 1. MÆt c¾t h×nh l−ìi 2. Khíp hai phÇn vµ buéc 53 H×nh 60a: GhÐp ch¾p ch÷ thËp “+” Iv - GHÐP ë §é CAO GhÐp trªn t¸n hoÆc ë phÇn th©n cµnh trªn cao. Lµ c¸ch kh¸ phæ biÕn hiÖn nay. GhÐp vµo lóc khi mÇm ch−a nhó trong ®Çu vô xu©n hoÆc cuèi vô thu. Cã thÓ sö dông ph−¬ng ph¸p ghÐp mÇm, ghÐp ¸p, ghÐp d−íi vá, ghÐp bông, ghÐp kh¶m (h×nh 61). Nªn dïng cµnh ghÐp cña c©y trång b»ng h¹t 1-2 tuæi. Trªn 1 c©y cÇn ghÐp mét sè l−îng cµnh ghÐp võa ph¶i, c©y 5-10 tuæi, ghÐp 5-10 ®iÓm trªn t¸n. Th−êng ghÐp t¹i cµnh chÝnh c¹ch th©n kho¶ng 30-40 cm, ®Ó sau ®ã trë thµnh cµnh chÝnh vµ cµnh cÊp 2. H×nh 61: GhÐp bông 1. VÝ trÝ ghÐp cao 2. MÆt bªn cµnh ghÐp 3. MÆt tr−íc cµnh ghÐp 4. TiÕp hîp 54 Mçi c©y cÇn ghÐp cao trong 2-3 n¨m. PhÝa trªn cña c©y gi÷ l¹i mét phÇn cµnh tho¸t n−íc (h×nh 62). N¨m thø 2 l¹i tiÕp tôc ghÐp cao ë cµnh tho¸t n−íc. MiÖng ghÐp xong ph¶i ®¶m b¶o ®ñ ®é Èm, b»ng c¸ch dïng d©y ni l«ng réng 1-2 cm ®Ó buéc, hoÆc b»ng bao ni l«ng. H×nh 62: ghÐp cao nhiÒu ®Çu gi÷ l¹i "cµnh tho¸t n−íc" V - GHÐP l−ìng TÝNH §©y lµ c¸ch ghÐp 2 tÇng trªn 1 gèc ghÐp cã môc ®Ých lµm lïn c©y, lµm c©y cã søc kh¸ng bÖnh (h×nh 63), tøc lµ c©y ghÐp trªn gèc trung gian, gèc nµy l¹i ghÐp trªn gèc ghÐp cã bé rÔ ®o¹n trung gian dµi 10-15 cm. GhÐp l−ìng tÝnh cã thÓ ¸p dông ghÐp mÇm, ghÐp cµnh, tøc lµ ghÐp cµnh ghÐp trªn ®o¹n cµnh gèc ghÐp. Sau khi buéc cã thÓ ®Æt cµnh ghÐp lªn trªn gèc ghÐp cã rÔ. GhÐp mÇm l−ìng tÝnh lµ dïng mÇm cã gç cña cµnh ghÐp lªn gèc trung gian råi ®Æt lªn gèc ghÐp cã rÔ (h×nh 64). H×nh 63: GhÐp phÇn gi÷a lµm lïn hãa 1. Bé rÔ H¶i §−êng; 2. Gèc ghÐp trung gian M9; 3. T¸o Liªu Phôc 55 H×nh 64: GhÐp cµnh l−ìng tÝnh 1. §Æt mÇm ghÐp vµo gi÷a cµnh gèc ghÐp 2. PhÇn gi÷a gèc ghÐp vµ cµnh ghÐp sau khi buéc 3. §−a cµnh ghÐp vµo miÖng ghÐp gèc ghÐp cã rÔ 56 vI - GHÐP NGäN CµNH (§ØNH SINH TR−ëNG) Môc ®Ých lµ ®Ó ng¨n chÆn sù l©y lan cña c¸c lo¹i bÖnh virus hoÆc t−¬ng tù. Tr×nh tù ghÐp nh− ë h×nh 65 (®©y lµ ph−¬ng ph¸p kh¸ tinh x¶o, cÇn cã phßng thÝ nghiÖm víi c¸c trang bÞ cÇn thiÕt. C©y ghÐp ®−îc nu«i d−ìng b»ng m«i tr−êng nh©n t¹o ®Æc biÖt sau míi ®−a ra trång míi vµo ®Êt). H×nh 65: Tr×nh tù ghÐp ngän cµnh 57 PhÇn thø ba Kü THUËT GHÐP MéT Sè LO¹I C¢Y ¡n QU¶ 1 - Cam quýt Trång vµ tuyÓn chän gèc ghÐp. 1. Quýt h«i lµ gèc ghÐp cho quýt ngät. C©y ghÐp cã t¸n thÊp, mau ra qu¶, n¨ng suÊt cao, phÈm chÊt tèt, chÞu l¹nh, chÞu h¹n, chèng bÖnh thèi gèc. 2. Quýt hång (Phóc kiÕn) lµ gèc ghÐp cho quýt Phóc kiÕn, cam. Ph¸t triÓn khoÎ chÞu l¹nh, chÞu h¹n, n¨ng suÊt cao, chËm ra qu¶. 3. Quýt chua thÝch hîp cho Quýt Phóc kiÕn. Ph¸t triÓn trung b×nh, bé rÔ khoÎ, thÝch øng víi nhiÒu lo¹i ®Êt, n¨ng suÊt cao. 4. B−ëi ®Êt thÝch hîp cho b−ëi V¨n §¸n, b−ëi B×nh S¬n, quýt ngät, sinh tr−ëng nhanh, chÞu ®Êt kiÒm, kh¶ n¨ng thÝch øng cao. Thêi gian thu h¹t: Tõ th¸ng 8 ®Õn th¸ng 12. H¹t ph¶i röa ngay b»ng n−íc s¹ch, chän h¹t mËp ®Ó n¬i m¸t, tho¸ng. Ph¬i d−íi n¾ng nhÑ trong vµi giê. Tr−íc khi gieo nªn ng©m trong n−íc 450C kho¶ng 10 phót, sau ng©m trong n−íc 560C trong 50 phót (lu«n gi÷ 560C). Kh«ng ®−îc ng©m h¹t non, h¹t ch−a ph¬i trong bãng r©m vµo n−íc 560C. Gieo vµo mïa xu©n, mïa thu. Gieo v·i vµo mÆt ®Êt lµm kü vµ lªn luèng, lÊp ®Êt bét 1-1,5 cm råi phñ r¸c kh«. Khi c©y nhó 50-60% th× bá r¸c. T−íi ®Òu vµ sau t−íi n−íc gi¶i pha lo·ng. Mïa xu©n vµ thu cã thÓ di dêi c©y con ®Ó trång víi kho¶ng c¸ch 17 x 23cm, tøc lµ cø 1m2 trång 25 - 26 c©y. LÊy cµnh ghÐp vµo mïa xu©n vµ thu, cµnh 1 tuæi khoÎ, kh«ng s©u bÖnh. C¾t cµnh xong ph¶i bã ngay gi÷ Èm vµ tiÕn hµnh ghÐp cµng sím cµng tèt. Ph−¬ng ph¸p ghÐp: GhÐp ¸p mÇm ®¬n, ghÐp bông mÇm ®¬n, ghÐp phiÕn mÇm. Do cµnh cam quýt cã h×nh 3 c¹nh nªn khi c¾t cµnh ghÐp cÇn chän phÇn cµnh réng, b»ng ®Ó c¾t mÆt c¾t dµi cña cµnh ghÐp. Ch¨m sãc sau khi ghÐp. KiÓm tra tû lÖ ghÐp sèng: Sau khi ghÐp 15-20 ngµy th× kiÓm tra vµ ghÐp bæ sung; nh÷ng c©y ghÐp cã mÇm ghÐp biÕn mµu n©u x¸m, kh« th× tiÕn hµnh ghÐp l¹i; nh÷ng c©y m¾t ghÐp sèng th× tiÕn hµnh c¾t ngän gèc ghÐp c¸ch mÇm ghÐp 1 - 1,5 cm c−a nghiªng 30-450. Khi mÇm ghÐp ph¸t triÓn, ph¶i c¾t bá hÕt mÇm ë c©y gèc ghÐp (h×nh 66). 58 H×nh 66: ChÆt gèc ghÐp 1. ChÆt qu¸ cao 2. ChÆt qu¸ thÊp 3. ChÆt qu¸ b»ng 4. ChÆt ®øng Khi c©y non ph¸t triÓn ®Õn ®é cao nhÊt ®Þnh th× c¾t ngän ®Ó cè ®Þnh th©n, c¾t ngän ë ®é cao 25-30 cm, ®ång thêi bá c¸c cµnh mäc kh«ng cÇn thiÕt. Khi c¸c cµnh dµi 6-8 cm th× chän c¸c cµnh khoÎ ®Ó lµm cµnh chÝnh. TiÕn hµnh t−íi, bãn vµ trõ s©u bÖnh. 2 - Nh·n Trång c©y gèc ghÐp: Thu gièng gèc ghÐp ë nh÷ng c©y khoÎ, kh¶ n¨ng thÝch øng cao, h¹t mÈy. Thu h¹t tr−íc vµ sau tiÕt B¹ch lé. H¹t cÇn ®−îc röa nhÑ ®Ó s¹ch cïi vµ cã thÓ gieo ngay, kh«ng nªn ph¬i h¹t vµ ®Ó l©u qu¸ 1 tuÇn. Tr−íc khi gieo cã thÓ trén h¹t víi c¸t mÞn chøa 5% n−íc, cã nhiÖt ®é 250C ®Ó thóc mÇm. Sau 3-5 ngµy, ph«i mÇm nhó 0,5 - 1cm th× ®em gieo. Gièng gèc ghÐp cho nh·n lµ nh·n. Gieo h¹t theo hèc c¸ch nhau 20-25 cm, cÇn lµm cho h¹t ch×m s©u xuèng ®Êt. Sau ®ã r¶i ®Êt nung, c¸t mÞn lªn trªn, phñ r¬m r¸c kh«. Khi h¹t n¶y mÇm nhó lªn th× dÇn dÇn dì bá r¬m r¸c ®i. Lóc c©y cã 4 l¸ thËt th× t−íi n−íc ph©n pha lo·ng 2 lÇn 1 th¸ng, ®ång thêi dïng dao s¾c c¾t rÔ cäc c¸ch th©n 3,5 - 4 cm ®Ó rÔ nh¸nh ph¸t triÓn. N¨m sau, vµo thêi gian tiÕt thanh minh tíi cèc vò, khi c¸c cµnh ®· ch¾c th× cã thÓ di dêi ®i trång víi mËt ®é 20 x 30cm/c©y. T−íi liªn tôc trong 7 - 10 ngµy. Sau ®ã ch¨m sãc 1-2 n¨m vµ tiÕn hµnh ghÐp. Cµnh ghÐp cã ®−êng kÝnh 1 - 1,5 cm cã vá mµu hång, lµ khóc gi÷a cña cµnh 1 - 2 tuæi. Tr−íc khi ghÐp 20 - 30 ngµy, tiÕn hµnh c¾t khoanh vá t¹i phÇn gèc cña cµnh ghÐp, c¾t bít ngän, bá hoa ®Ó t¨ng c−êng tÝch luü trong cµnh ghÐp c¸c chÊt dinh d−ìng dù tr÷. 59 Thêi gian vµ c¸ch ghÐp: Dïng c¸ch ghÐp phiÕn mÇm, ghÐp h×nh l−ìi, ghÐp ¸p, ghÐp bông, ghÐp ch¾p, ghÐp nªm. GhÐp h×nh l−ìi vµo mïa xu©n, ghÐp c¸ch mÆt ®Êt 40 cm. Mçi ®o¹n ghÐp dµi 4 - 5 cm cã 2 m¾t mÇm. GhÐp phiÕn mÇm tõ cuèi th¸ng 3 ®Õn cuèi th¸ng 10, thÝch hîp nhÊt lµ th¸ng 4 th¸ng 6, 9. VÞ trÝ ghÐp cao 10-20cm. MiÖng ghÐp réng 0,8-1,2cm, dµi 3 - 4 cm. PhiÕn mÇm nhá h¬n vµ t¸ch bá phÇn gç. Buéc ®Ó lé mÇm. GhÐp nªm vµo gi÷a mïa xu©n ®Õn ®Çu mïa h¹, tèt nhÊt lµ kho¶ng tõ tiÕt thanh minh ®Õn cèc vò. C¾t c©y gèc ghÐp cao 1 m hoÆc cã thÓ ghÐp ë nhiÒu cµnh chÝnh nÕu lµ c©y to. NÕu ghÐp ë nhiÒu cµnh th× cÇn gi÷ 1 cµnh ë n¬i thÊp h¬n ®Ó ®iÒu tiÕt n−íc. Khi ghÐp ph¶i c¾t ph¼ng gèc ghÐp, dïng c−a tay c−a 1-4 nh¸t t¹i miÖng c¾t, trong réng ngoµi hÑp cã h×nh m¸ng lâm. Dïng dao c¾t ph¼ng 2 bªn. H×nh nªm réng 1cm dµi 5-7 cm, phÇn trªn ¨n s©u vµo gç 2-3cm. Cµnh ghÐp dµi 10-12cm. Sau khi ghÐp bao bäc b»ng m¶nh ni l«ng réng 3cm dµi 0,5-0,7m vµ buéc l¹i b»ng d©y ni l«ng (h×nh 67). H×nh 67: GhÐp nªm 1. Cµnh ghÐp 2. H×nh nªm lâm trªn gèc ghÐp 3. §−a cµnh ghÐp vµo miÖng ghÐp 4. Buéc vµ phñ ni-lon Ch¨m sãc: NÕu ghÐp h×nh l−ìi th× sau 15-40 ngµy, cµnh ghÐp ph¸t triÓn, cÇn c¾t bá c¸c cµnh d¹i ë gèc ghÐp. NÕu ghÐp kh«ng sèng, cÇn ghÐp bæ sung ngay. GhÐp phiÕn mÇm th× sau 30-40 ngµy, nÕu ghÐp sèng, míi cã thÓ cëi bá ni l«ng. Sau 1 tuÇn n÷a, ®· ch¾c ch¾n ghÐp sèng th× c¾t gèc ghÐp ë phÝa trªn vÞ trÝ ghÐp 3-4 cm. TiÕn hµnh ch¨m sãc, bãn ph©n vµ c¾t bá c¸c mÇm d¹i ®Ó c©y tËp trung nu«i phÇn ghÐp. 60 3 - C©y v¶i Trång gèc ghÐp. C©y gèc ghÐp cho v¶i tèt nhÊt lµ c©y cïng hä (v¶i chua...), lÊy h¹t chÝn giµ. Röa s¹ch nhÑ nhµng, chän h¹t mÈy råi ®em gieo; cã thÓ ñ thóc mÇm trong c¸t Èm. Lµm luèng ®Êt, bãn lãt. Luèng réng 1 m, cao 20 - 25cm r·nh réng 30 cm. Gieo theo r¹ch c¸ch nhau 20-25 cm hoÆc gieo theo hè c¸ch nhau 10 cm. LÊp ®Êt bét vµ phñ r¬m r¸c kh«. Ch¨m sãc ®Çy ®ñ ®Ó c©y mäc khoÎ, mËp. Sau khi gieo 1-2 tuÇn, mÇm cao 10 cm, cÇn tØa mÇm yÕu. Sau 2 th¸ng, c©y cã cµnh cÇn ®iÒu chØnh kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c c©y con. NÕu di dêi ®i trång th× kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c c©y lµ 20 x 25 cm. C¾t bá bít l¸, chØ ®Ó 1 sè l¸ ë ®Ønh c©y. T−íi vµ che m¸t cho c©y. Khi c©y cã ®−êng kÝnh ë gèc tõ 0,8cm trë lªn th× cã thÓ tiÕn hµnh ghÐp. Cµnh ghÐp chän ë c©y cã nhiÒu −u ®iÓm, ë ®ã lÊy cµnh 1-2 n¨m tuæi, cã gç, mÇm khoÎ, vá tr¬n, ®é lín t−¬ng øng víi gèc ghÐp. NÕu c©y gèc ghÐp to, cã thÓ chän cµnh ghÐp 2-3 n¨m tuæi. GhÐp trªn c©y to cã thÓ lÊy cµnh cña c©y 3-4 n¨m tuæi. Tr−íc khi ghÐp 2-3 tuÇn, cã thÓ c¾t khoanh vá ë phÇn gèc cµnh ghÐp ®Ó lËp trung dinh d−ìng cho phÇn cµnh ghÐp. Ph−¬ng ph¸p vµ thêi gian ghÐp. Th−êng dïng c¸ch ghÐp mÇm vµ ghÐp cµnh cho v¶i, vµ ghÐp vµo th¸ng 4, 5 khi dÞch c©y b¾t ®Çu ho¹t ®éng. GhÐp mÇm vµo th¸ng 4, 5 vµ th¸ng 9, 10 khi vá gèc ghÐp dÔ t¸ch vá C¸c thao t¸c ghÐp ph¶i nhanh, chÝnh x¸c ®Ó gi¶m thiÓu sù oxy ho¸ ta-nanh t¹i miÖng vÕt th−¬ng. §¶m b¶o ®ñ Èm cho vÕt ghÐp, dã ®ã ph¶i buéc kÝn cµnh ghÐp vµ miÖng ghÐp, cã thÓ dïng s¸p b«i lªn cµnh ghÐp, nªn buéc thªm 1 líp giÊy bªn ngoµi ®Ó che n¾ng. Ch¨m sãc gåm c¾t c©y gèc ghÐp (nÕu m¾t ghÐp sèng) hoÆc ghÐp bæ sung (nÕu m¾t ghÐp kh«ng sèng). Khi c©y non mäc 30cm th× ng¾t ngän, gi÷ l¹i 3-5 cµnh ®Ó nu«i thµnh cµnh chÝnh. C©y v¶i non 1 n¨m tuæi cã thÓ cã 4-5 cµnh. CÇn bãn ph©n khi c©y ra cµnh míi. TiÕn hµnh phun thuèc trõ s©u bÖnh khi cÇn thiÕt.