Hóa học và chuyển hoá lipid

HÓA HỌC VÀ CHUYỂN HOÁ LIPID Mục tiêu: 1. Định nghĩa, phân loại được lipid 2. Nêu ra được vai trò, tính chất hóa sinh của lipid 3.Trình bày được quá trình thoái hóa, tổng hợp lipid 4.Nêu ra được sự điều hòa và rối loạn chuyển hóa lipid Phần 1. HÓA HỌC LIPID I. ĐẠI CƯƠNG - Lipid thuộc nhóm hợp chất tự nhiên không đồng nhất, không hoặc ít tan trong nước và các dung môi phân cực, dể tan trong các dung môi hữu cơ như ete, benzen, chloroform - Về cấu tạo hóa học, lipid là những este của những acid và alcol hoặc của các dẫn xuất của acid béo. Lipid có thể phân hai loại: + Lipid thuần gồm những chất là este của alcol và acid béo như glycerid, cerid, sterid. + Lipid tạp là những chất trong thành phần cấu tạo ngoài alcol và acid béo còn có những nhóm khác như amin, phosphat, sulfat, glucid, protid. - Lipid có phổ biến trong tế bào động vật, thực vật. Lipíd có giá trị năng lượng cao chứa nhiều loại vitamin tan trong dầu và nhiều acid béo không no cần thiết cho cơ thể, lipid tham gia cấu tạo tế bào và còn là nguồn dự trữ cho cơ thể. II. THÀNH PHẦN CẤU TẠO CỦA LIPID 1. Acid béo - Định nghĩa: Acid béo là những mono acid phần lớn có mạch thẳng, một số có mạch vòng, thường có số carbon chẵn nhưng ở một số lipid đặc biệt có acid béo có số carbon lẻ.Những acid béo trong chuỗi carbon có một hoặc nhiều liên kết đôi gọi là acid không béo bão hòa. - Acid béo bão hòa: Có công thức chung CnH2n+1COOH những acid béo bão hòa phổ biến là:Acid butyric: C3H7COOH ; Acid Palmitic: C15H31COOH ; Acid Stearic: C17H35 COOH . - Acid béo không bão hòa có từ một hoặc nhiều liên kết đôi như: Acid Oleic: C18:1:9; Acid Linoleic: C18:2;9:12; Acid Linolenic: C18:3;9;12;15; Acid Arachidonic: C20:4;5;8;11;14. - Acid béo có thể tác dụng với kiềm tạo thành muối của acid béo, tác dụng với alcol tạo thành este có phản ứng cộng với halogen, hydrogen hóa những acid béo chưa bão hòa. 2. Alcol của lipid Glycerol, tham gia trong cấu tạo Glycerid, Phospholipid. Aminoalcol, Cholin, Cerin, Inositol, Sphingosin tham gia cấu tạo lipid tạp Phospholipid. Alcol vòng sterol, chủ yếu là cholesterol, tham gia cấu tạo sterid. c