Hen phế quản ác tính

HEN PHEÁ QUAÛN AÙC TÍNH Tieán só : Nguyeãn Thò Toá Nhö Boä moân noäi tröôøng ÑHYD I ÑAÏI CÖÔNG : Hen pheá quaûn aùc tính suy hoâ haáp caáp tính ñe doaï tính maïng ngöôøi beänh. Xuaát ñoä cheát do hen PQ töø 1985 -1987 ôû Na Uy, Thuïy Ñieån, Australia, Nam phi, Nhaät ,Taây ñöùc nhiều hôn naêm 1970 . (Boston 1990 ). Xuaát ñoä cheát do hen pheá quaûn raát tuyø thuộc nhiều yếu tố Xuaát ñoä Hen PQ xaûy ra # 3-6 % daân soá theá giôùi,# 30% caùc tröôøng hôïp HPQ kịch pháat trở nặng aùc tính. Hen PQAT bị đặt Nội khí quản chếtnhiều hơn không đặt NKQ # 6 lần. II. DỊCH TEÅ HOÏC  CỦA HEN PHEÁ QUAÛN CƠ CHẾ BỆNH SINH HEN PHẾ QUẢN 1. CƠ CHẾ MIỄN DỊCH DỊ ỨNG . CƠ CHẾ THẦN KINH CƠ CHẾ MIỄN DỊCH LTH2: IL3, IL4,IL5, Va GM-CSF. IL4 đoùng vai troø trung taâm  IgE. LT ức chế,IFN ức chế tạo IgE. LT ức chế bị thiếu hụt, IFN   IgE. SINH LÝ BỆNH  HENPHẾ QUẢN KIỂU PHẢN ỨNG MIỄN DỊCH TRONG HEN. HẬU QUẢ SINH LÝ BỆNH CỦA HEN PHẾ QUẢN AC TÍNH HẬU QUẢ SINH LYÙ BỆNH CỦAHEN PHẾ QUẢN AÙC TÍNH Chöùc naêng hoâ haáp: Taêng khaùng löïc ñöôøng thôû, taêng air trapping, vaø hyperinflation Taêng aùp löïc aâm cuûa maøng phoåi Taêng coâng hoâ haáp Taêng RV, FRC,TLC Taêng baát töông hôïp V/Q Taêng khoaûng chết HẬU QUẢ SINH LYÙ BỆNH CỦA HEN PHẾ QUẢN AÙC TÍNH .Chöùc naêng tim maïch: Taêng aùp ÑM phoåi. Suy thaát phaûi. Taêng gaùnh 2 thaát (afterload) Taùn trôï phuø phoåi Taêng nhòp tim, taêng HA. GiẢI PHẨU BỆNH TRIỆU CHỨNG LAÂM SAØNG 1 Yếu tố taùn trợ Triệu chứng laâmsaøng: Hoâ hấp: xanh taùi, khoù thôû,NT > 30laàn/1’ co keùo cô hoâ haápphuï,ran rít. loàng ngöïc imlaëng Tim mạch :maïch nghòch, HA  Tri gíac: roái loaïn caùc möùc ñoä. TRỆU CHỨNG CẬN LAÂM SAØNG Đ0 CNHH KHÍ MÁU ĐM XQUANG TIM PHỔI ECG XN ĐÀM CAÙC TRIEÄU CHÖÙNG ÑAÙNH GIAÙ MÖÙC ÑOÄ NAÊNG CUÛA CÔN HEN   TRIỆU CHỨNG CẬN LAÂM SAØNG   CHỨC NĂNG HÔ HẤP ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ NẶNG CỦA CƠN HEN ÑIEÀU TRÒ OXY THUOÁC DAÕN PHEÁ QUAÛN TAÙC DUÏNG NHANH, NGAÉN KHAÙNG VIEÂM THÔÛ MAÙY HOÅ TRÔÏ KHAÙC THUOÁC CHOÏN LÖÏA HAØNG ÑAÀU Nhoùm thuoác kích thích  giao caûm öu tieân 2, Cô cheá : Kích thích 2 receptors Daõn cô trôn PQ tröïc tieáp AMP voøng   phoùng thích HCTG töø töông baøo. .Nhoùm thuoác kích thích   thöôøng duøng     CORTICOSTEROIDES öùc cheá phaûn öùng vieâm (giai ñoaïn ñaùp öùng treå) Aûnh höôûng leân toång hôïp, phoùng thích Histamine, chuyeån hoaù acide arachidonic. Giaûm soá löôïmg töông baøo ôû lôùp döôùi nieâm maïc pheá quaûn. Taêng tính nhaïy caûm cuûa caùc thuï theå 2  keå caû phuï hoài maät ñoä cuûa noù. CORTICOSTEROIDES THUOÁC CHOÏN LÖÏA HAØNG THÖÙ 2 Nhoùm khaùng ñoái giao caûm. Nhoùm Xanthine. Magneùsium sulfate. Khaùng sinh. Thuoác an thaàn lieät cô. Thuoác long ñaøm. Dòch truyeàân. NHOÙM ANTICHOLINERGIC VAØ NHOÙM XANTHINE NHOÙM KHAÙNG ÑOÁI GIAO CAÛM: taùc ñoäng leân caùc muscarinic receptor. Leân tröông löïc TK X Daõn pheá quaûn NHOÙM XANTHINE Daõn cô trôn PQ( cô cheá ?) ÖÙc cheá söï thoaùt haït cuûa töông baøo Laøm giaûm hieäu quaû cuûa Adenosine leân töông baøo Taêng khaû naêng thanh loïc cuaû caùc TB loâng chuyeån Caûi thieän söùc co boùp cô hoaønh Nhoùm Xanthines (tt) ÑIEÀU TRÒ CÔN HEN NAËNG  AÙC TÍNH trong beâïnh vieän Thôû O2: 3-5l/phuùt. Sonde muõi, giöõ SaO2 >= 90% . Kieåm tra ECG, ñaùnh giaù sinh hieäu, maïch nghòch, ño FEV1, ( neáu FEV1< 1l/phuùt thì thöû khí maùu ñoäng maïch) Đinh lượng nồng độ Theophylline/ HT Ñöôøng truyeàn tænh maïch. ÑIEÀU TRÒ CÔN HEN NAËNG (tt) THUOÁC DAÕN PHEÁ QUAÛN: Salbutamol 2,5- 5 mg ( 0,5- 1ml ) + N/S 3ml PKD laäp laïi moãi 20 phuùt/ trong giôø ñaàu. Sau ñoù laäp laïi khí dung moãi 1 giôø hay 2 giôø trong 8 giôø ñaàu neáu côn hen naëng. Corticoides: Methyl prednisolone hay Hydrocortison (IV chậm) Caân nhaéc: Terbutalin 0,25 mg TDD khi ngay töø ñaàu khi BN theå khoâng hít thôû saâu. Coù theå laäp laïi moãi 15- 30 phuùt, Lieàu toái ña trong 4 giôø : 0,5 mg. Hoaëc caân nhaéc: Salbutamol TrTM: 4- 25 g/phuùt. Neáu trieäu chöùng laâm saøng caûi thieän neân tieáp tuïc duøng kích thích 2 . Neáu trieäu chöùng laâm saøng khoâng caûi thieän thì theâm Aminophylline: TrTM. Neáu khoâng hieäu quaû thöû duøng theâm thuoác anticholinergic : Ipratropium : 0,5mg PKD/ MDI. moãi 4 giôø họăc Atropine sulfate :1-3 mg/ 10 phuùt.PKD Neáu caàn coù theå caân nhaéc: Magneùsium sulfate: 1,2g TrTMtrong  20 phuùt. Khi BN khoâng coù ñaùp öùng ñoái vôùi ñieàu trò tích cöïc trong voøng 1h. Aùp duïng cho nhöõng beänh nhaân khi nhaäp vieän coù FEV1 # 25 % GTDD Thoângkhí cô hoïc trong henpheá quaûn Đặt nội khí qủan: Ø Cho BN thở O2 liều cao. ØTruyền dịch trước hay nhanh # 300-500ml. Để ngừa tuột HA khi cài máy giúp thở. Thở máy : Áp lực đỉnh hít vào tối thiểu (peak insp .pressure). TV: ( 5- 10ml/kgP) I/E =1/ 1 (PIP thấp). T Tần số thở ban đầu thấp, tối ưu Hướng dẫn đặt nội khí quản và thở máy KEÁT LUAÄN:CAÀN DÖÏ PHOØNG HEN P Q AÙC TÍNH Phía BN & gia ñình BN : hieåu bieát veà beänh hen, caùch duøng thuoác, tuaân thuû , daáu hieäu côn hen naëng leân ( PF, LS). Thaày thuoác: xaùc ñònh BN coù nguy cô cao (NCC) HPQAT? Laäp chöông trình  duy trì hen/BN coù NCC. Keá hoaïch  Caáp cöùu cho töøng BN coù NCC, phaùt hieän sôùm daáu hieäu naëng  kòp thôøi. XIN CAÙM ƠN SỰ THEO DOÕI CỦA QUÙI ĐOÀNG NGHIỆP