Hệ thống nông nghiệp ở đồng bằng sông Cửu Long

10/29/11 mylove.shuyen@yahoo.com.vn 1 H TH NG NÔNG NGHI PỆ Ố Ệ H TH NG NÔNG NGHI P Đ NG Ệ Ố Ệ Ở Ồ B NG SÔNG C U LONGẰ Ử Gi ng viên: Th.S TR NG QUANG HI Nả ƯƠ Ể Nhóm 2;t 2ổGi ng viên: Th.S TR NG QUANG HI Nả ƯƠ ỂNhóm 2;t 2ổ 10/29/11 mylove.shuyen@yahoo.com.vn 2 1. Nguy n Th Chínễ ị 2. Tr n Th Thanh H ngầ ị ươ 3. Tr n Th Sáng Huy nầ ị ề 4. H Th Minh Thuồ ị ỷ 5. Tr n Th L uầ ị ự 6. Nguy n Ng c Truy nễ ọ ệ 7. Lê Văn Ti nế 8. Nguy n Công Viênễ 10/29/11 mylove.shuyen@yahoo.com.vn 3 I. Đ T V N Đ .Ặ Ấ Ề II. H TH NG NÔNG NGHI P ĐBSCL.Ệ Ố Ệ Ở III. TH NGHI M H TH NG.Ử Ệ Ệ Ố 10/29/11 mylove.shuyen@yahoo.com.vn 4 _Đ ng b ng Sông C u long (ĐBSCL) là vùng Tây Nam B . ồ ằ ử ộ Phía Đông giáp bi n Đông. Phía Nam giáp Thái Bình ể D ng. Phía Tây giáp v nh Thái Lan. Đây là v trí thu n l i ươ ị ị ậ ợ trong vi c phát tri n kinh t bi n, khai thác và nuôi tr ng ệ ể ế ể ồ th y s n ph c v cho nhu c u s n xu t, tiêu dùng trong ủ ả ụ ụ ầ ả ấ n c và xu t kh u.ướ ấ ẩ _ĐBSCL là 1 trong 7 vùng kinh t c a Vi t Nam, th m nh ế ủ ệ ế ạ c a vùng là s n xu t nông nghi p. Giá tr s n xu t nông ủ ả ấ ệ ị ả ấ nghi p năm 2007 đ t 48.754ệ ạ ,7 t đ ng (theo giá so sánh ỷ ồ năm 1994), d n đ u c n c, chi m 33,2% t ng giá tr ẫ ầ ả ướ ế ổ ị s n xu t nông nghi p qu c gia. Giá tr s n xu t công ả ấ ệ ố ị ả ấ nghi p toàn vùng năm 2007 đ t 52.730,7 t đ ng (theo giá ệ ạ ỷ ồ so sánh năm 1994), chi m kho ng 9,23% t ng giá tr s n ế ả ổ ị ả xu t công nghi p c n c, sau Vùng Đông Nam B và ấ ệ ả ướ ộ Vùng Đ ng B ng Sông H ng.ồ ằ ồ _Vùng bao g m 13 đ n v hành chính tr c thu c trung ng. ồ ơ ị ự ộ ươ 10/29/11 mylove.shuyen@yahoo.com.vn 5 _ĐBSCL do phù sa sông C u Long b i đ p, còn g i là ử ồ ắ ọ mi n Tây Nam B , hay g i t t là mi n Tây. Di n tích ề ộ ọ ắ ề ệ kho ng 40.640,7 km2, chi m kho ng 12,3% di n tích c ả ế ả ệ ả n c. Dân s năm 2007 là 17.524.000 ng i, chi m ướ ố ườ ế kho ng 20,6% dân s c n c. ả ố ả ướ _ĐBSCL có b bi n dài trên 700 km v i kho ng 360.000 ờ ể ớ ả km2 khu v c đ c quy n kinh t . Phía Tây B c giáp ự ặ ề ế ắ Campuchia. Phía Đông B c ti p giáp Vùng Đông Nam ắ ế 10/29/11 mylove.shuyen@yahoo.com.vn 6 1.Đi u ki n đ a lí t nhiên c a ĐBSCL:ề ệ ị ự ủ _ĐBSCL là m t b ph n c a châu th sông Mê ộ ộ ậ ủ ổ Kông có di n tích 39 734km².ệ _ĐBSCL đ c hình thành t nh ng tr m tích phù sa ượ ừ ữ ầ và b i d n qua hàng trăm năm hình thành nên đ ng ồ ầ ồ b ng.ằ _N m li n k v i vùng Đông Nam B , phía B c giáp ằ ề ề ớ ộ ắ Campuchia, phía Tây Nam là v nh Thái Lan, phía ị Đông Nam là Bi n Đông.ể _ Đ c đi m n i b t c a ĐBSCL là mùa lũ. N c lũ ặ ể ổ ậ ủ ướ b t đ u t tháng 7 đ n tháng 10 thì rút n c d n.ắ ầ ừ ế ướ ầ 10/29/11 mylove.shuyen@yahoo.com.vn 7 _Đây là vùng có khí h u c n xích đ o vùng nên thu n l i ậ ậ ạ ậ ợ phát tri n ngành nông nghi p ( m a nhi u , n ng ể ệ ư ề ắ nóng ) đ c bi t là phát tri n tr ng lúa n c và cây ặ ệ ể ồ ướ l ng th c.ươ ự _M c n c trong ru ng đây r t cao nên có th k t h p ự ướ ộ ở ấ ể ế ợ tr ng lúa n c v i nuôi tr ng th y s n.ồ ướ ớ ồ ủ ả _ĐBSCL có nhi u kênh r ch ch n ch t và nhi u sông ề ạ ằ ị ề ngòi nên thu n l i phát tri n nuôi tr ng th y s n và ậ ợ ể ồ ủ ả giao thông đ ng th y.ườ ủ _D i nh ng nh h ng c a môi tr ng bi n và sông, ướ ữ ả ưở ủ ườ ể t lâu ĐBSCL đã hình thành và phát tri n các h ừ ở ể ệ sinh thái t nhiên r t đ c đáo ự ấ ộ 10/29/11 mylove.shuyen@yahoo.com.vn 8 2. Đi u ki n kinh t - xã h i.ề ệ ế ộ - Dân s ố g n 18 tri u ng i, trong đó 58% s ng i ầ ệ ườ ố ườ trong đ tu i lao đ ng,ộ ổ ộ - ĐBSCL có trên 10,3 tri u lao đ ng. Lao đ ng trong ệ ộ ộ lĩnh v c nông nghi p chi m 78,2%ự ệ ế - Dân t c ch y u: Kinh, Kh me, Hoa, Chăm…ộ ủ ế ơ - Trình đ dân trí còn th p.ộ ấ - Kinh t ch y u là nông nghi p.ế ủ ế ệ - Công nghi p và d ch v ch a phát tri n t ng x ng ệ ị ụ ư ể ươ ứ v i ti m năng.ớ ề 10/29/11 mylove.shuyen@yahoo.com.vn 9 _Cây lúa - cây tr ng ch l c, là s n ph m chuyên môn ồ ủ ự ả ẩ hoá cao nh t vùng.ấ _ĐBSCL là vùng s n xu t nông nghi p l n nh t n c, ả ấ ệ ớ ấ ướ chi m đ n 33,2% giá tr s n xu t nông nghi p c ế ế ị ả ấ ệ ả n c. Trong đó lúa: 51,1% di n tích, 52% s n l ng ướ ệ ả ượ và 90% l ng g o xu t kh u c a qu c gia.ượ ạ ấ ẩ ủ ố 10/29/11 mylove.shuyen@yahoo.com.vn 10 3.Th c tr ng s n xu t lúa ĐBSCL.ự ạ ả ấ ở _T m t n c b đói ph i nh p kh u l ng th c, hi n nay ừ ộ ướ ị ả ậ ẩ ươ ự ệ chúng ta đã tr thành n c xu t kh u g o th 2 th ở ướ ấ ẩ ạ ứ ế gi i. M i năm xu t kh u kho ng 4-5 tri u t n g o mà ớ ỗ ấ ẩ ả ệ ấ ạ ch y u là l ng g o c a ĐBSCL.ủ ế ượ ạ ủ _Năm 2007 s n l ng lúa c a ĐBSCL là kho ng 19 tri u ả ượ ủ ả ệ t n trên 1,9 tri u ha đ t. ấ ệ ấ _Năm 2008 c n c đ t 39,6 tri u t n lúa riêng ĐBSCL ả ướ ạ ệ ấ c đ t 20,5 tri u t n. Năng su t trung bình 6-8 t n/ha.ướ ạ ệ ấ ấ ấ 10/29/11 mylove.shuyen@yahoo.com.vn 11 . M t s gi ng ộ ố ố tr ng ch y uồ ủ ế VNĐ 95-20 Jasmine 85 OM 1490 IR 50404 VĐ 20 OMCS 2000 MTL 250 OM 3536 10/29/11 mylove.shuyen@yahoo.com.vn 12 _Trình đ thâm canh cao, 2-3 v /nămộ ụ . _Áp d ng các ti n b khoa h c k thu t: 3 gi m 3 tăng, ụ ế ộ ọ ỹ ậ ả IPM, s d ng thu c 4 đúng…đ c bi t áp d ng tiêu ử ụ ố ặ ệ ụ chu n GAP.ẩ _ Tình hình d ch b nh h t s c ph c t p, nh t là d ch r y ị ệ ế ứ ứ ạ ấ ị ầ nâu truy n b nh vàng lùn xo n láề ệ ắ . _ Khâu b o qu n sau thu ho ch còn y u kém, t l th t ả ả ạ ế ỉ ệ ấ thoát cao. => Công b c a Vi n Ngiên c u lúa ĐBSCL, c tính ố ủ ệ ứ ướ m i năm nông dân tr ng lúa ĐBSCL m t t 3.200- ỗ ồ ở ấ ừ 3.600 t đ ng vì th t thoát sau thu ho ch, chi m g n ỷ ồ ấ ạ ế ầ 12 % ( trong t ng s n l ng bình quân dao đ ng 17 - ổ ả ượ ộ 18 tri u t n)ệ ấ 10/29/11 mylove.shuyen@yahoo.com.vn 13 _C gi i hóa nông nghi p còn th p trong s n xu t cũng nh ơ ớ ệ ấ ả ấ ư trong thu ho ch. T l c gi i hoá trong:ạ ỷ ệ ơ ớ + Khâu làm đ t tr ng lúa m i đ t 69%ấ ồ ớ ạ + Ch đ ng t i tiêu đ c 60%ủ ộ ướ ượ + Thu ho ch lúa, khâu quan tr ng nh t ch đ t 8,2%.ạ ọ ấ ỉ ạ _Giá c v t t nông nghi p liên t c tăng, giá lúa không n đ nh, ả ậ ư ệ ụ ổ ị nhân công thi u… -> làm cho nông dân g p nhi u khó khăn ế ặ ề trong s n xu t.ả ấ _ Qu đ t nông nghi p liên t c b gi m do công nghi p hóa, đô ỷ ấ ệ ụ ị ả ệ th hóa.ị _S n xu t ch y u manh mún, nh l v i di n tích canh tác ả ấ ủ ế ỏ ẻ ớ ệ nh . ỏ _Nông dân khó ti p c n nhi u ngu n v n u đãi.ế ậ ề ồ ố ư 10/29/11 mylove.shuyen@yahoo.com.vn 14 4. Các mô hình s n xu t lúa.ả ấ _mô hình 1: 3 v lúa/năm.ụ _mô hình 2: 2 v lúa + 1 v màu.ụ ụ _mô hình 3: 1 v lúa + 2 v màu.ụ ụ _mô hình 4: lúa + cá. _mô hình 5: lúa + tôm càng xanh. _mô hình 6: lúa + cá + màu. 10/29/11 mylove.shuyen@yahoo.com.vn 15 Quy trình s n xu t lúa: ả ấ theo mô hình 2 v lúa+1 v màuụ ụ *Th i v : ờ ụ hè thu:tháng 3-7, đông xuân: tháng 11-3. *Chu n b đ t:ẩ ị ấ + Đ i v i v Đông xuân:ố ớ ụ _D n s ch c .ọ ạ ỏ _Tr c đánh bùn và san b ng m t ru ng b ng máy cày bánh l ng có ụ ằ ặ ộ ằ ồ trang kèm theo. + Đ i v i v Hè thu:ố ớ ụ _Cày đ t b ng máy v i đ sâu t 15-20 cm.ấ ằ ớ ộ ừ _Ph i i trong th i gian 1 tháng.ơ ả ờ _B a, tr c và san b ng m t ru ng b ng máy kéo bánh l ng có công ừ ụ ằ ặ ộ ằ ồ c trang ph ng m t ru ng kèm theo.ụ ẳ ặ ộ 10/29/11 mylove.shuyen@yahoo.com.vn 16 *Chu n b h t gi ng: ẩ ị ạ ố r a s ch h t gi ng, đ ráo n c r i ử ạ ạ ố ể ướ ồ đem di trong vòng 24-36 gi tùy gi ng đ đ m b o s nhú ủ ờ ố ể ả ả ự m m. X lýầ ử v iớ thu cố Cruiser plus tr c khi gieo.ướ *Bi n pháp gieo s :ệ ạ _Gieo hàng b ng công c gieo hàng kéo tay ho c liên h p v i ằ ụ ặ ợ ớ máy kéo. _L ng h t gi ng gieo: 100-120 kg/ha.ượ ạ ố _Kho ng cách gieo: hàng cách hàng 20 cm.ả *Chăm sóc: _Bón phân: giai đo n đ nhánh và làm đòng, s d ng b ng Ở ạ ể ử ụ ả so màu lá đ đi u ch nh l ng phân đ m c n bón.ể ề ỉ ượ ạ ầ 10/29/11 mylove.shuyen@yahoo.com.vn 17 Tùy theo mùa v mà l ng phân bón cũng khác nhau.ụ ượ _Qu n lý n c:ả ướ tùy vào t ng giai đo n sinh tr ng phát tri n ừ ạ ưở ể c a lú mà c n có s đi u ch nh l ng n c cho h p lý.ủ ầ ự ề ỉ ượ ướ ợ _Phòng tr c d i:ừ ỏ ạ s d ng m t s lo i thu c nh Sofit 300EC, ử ụ ộ ố ạ ố ư Meco 60EC, Vigor 33EC, Sirius 10WP.... _Phòng tr sâu h i:ừ ạ R y nâu: Actara 25WG, Bù l ch: Fastac ầ ạ 5ND, Sâu phao: Padan 95SP, Sâu cu n lá: DDVP 50ND, Sâu ố d c thân: Basudin 10H, B xít các lo i: Bassa 50ND .....ụ ọ ạ 10/29/11 mylove.shuyen@yahoo.com.vn 18 _Phòng tr b nh:ừ ệ B nh đ o ônệ ạ : Beam 20WP, Trizole 20WP....; B nh khô v n: Anvil, Tilt super...; B nh B c lá: ch n gi ng ệ ằ ệ ạ ọ ố kháng b nh.ệ _Phòng tr chu t:ừ ộ b ng cách dùng bã chu t hay các lo i b y ằ ộ ạ ẫ chu t,...ộ *Thu ho ch:ạ - Th i gian thu ho ch: Thu ho ch vào lúc sau tr ờ ạ ạ ỗ 28-32 ngày ho c khi th y 85-90% s h t trên bông đã chín ặ ấ ố ạ vàng. N u c t s m hay tr đ u làm tăng t l hao h t.ế ắ ớ ễ ề ỷ ệ ụ - Nên s d ng máy g t d i hàng đ c t lúa.ử ụ ặ ả ể ắ - Sau khi c t ti n hành su t ngay, không nên ph i m trên ru ng.ắ ế ố ơ ớ ộ - S d ng máy đ p lúa tr c d c (tu t lúa, máy nhai) đ su t lúa.ử ụ ậ ụ ọ ố ể ố 10/29/11 mylove.shuyen@yahoo.com.vn 19 *Ch bi n và b o qu n:ế ế ả ả - Trong v đông xuân, ph i thóc trên sân g ch, xi măng ụ ơ ạ ho c sân đ t. ặ ấ - Trong v hè thu, s d ng các lo i máy s yụ ử ụ ạ ấ đ s y thóc.ể ấ - Sau khi làm khô, rê s ch và s d ng bao đ đ ng. B o ạ ử ụ ể ự ả qu n lúa nh ng n i khô ráo và thoáng. ả ở ữ ơ 10/29/11 mylove.shuyen@yahoo.com.vn 20 5. Thu n l i và khó khăn.ậ ợ a.Thu n l i.ậ ợ - Đi u ki n khí h u, đ t đai phù h p cho vi c tr ng lúa.ề ệ ậ ấ ợ ệ ồ - Đ c nhà n c h tr v v n, k thu t, gi ng, công tác ượ ướ ổ ợ ề ố ỹ ậ ố th y l i và phòng ch ng d ch b nh…ủ ợ ố ị ệ - Trình đ canh tác và áp d ng khoa h c k thu t c a ộ ụ ọ ỹ ậ ủ nông dân ti n b cao.ế ộ b.Khó khăn. - D ch b nh liên t c di n bi n ph c t p nh d ch r y nâu, ị ệ ụ ễ ế ứ ạ ư ị ầ vàng lùn xo n lá…ắ 10/29/11 mylove.shuyen@yahoo.com.vn 21 - Do nh h ng c a bi n đ i khí h u -> b xâm m n, ả ưở ủ ế ổ ậ ị ặ h n hán, lũ không theo đ nh kỳ…ạ ị - Nhân l c trong lĩnh v c nông nghi p đang thi uự ự ệ ế - Đ t đai b c màu, đa d ng sinh h c gi m do thâm ấ ạ ạ ọ ả canh liên t c cũng nh vi c s d ng không đúng ụ ư ệ ử ụ thu c BVTV, phân bón.ố - Giá v t t nông nghi p liên t c tăng cao.ậ ư ệ ụ 10/29/11 mylove.shuyen@yahoo.com.vn 22 - Đ u ra s n ph m không n đ nhầ ả ẩ ổ ị - Đ t canh tác đang b thu h p: đô th hóa, công ấ ị ẹ ị nghi p hóa.ệ - C gi i hóa trong s n xu t còn h n ch t khâu ơ ớ ả ấ ạ ế ừ s n xu t đ n khâu thu ho ch và sau thu ho chả ấ ế ạ ạ - Công tác gi ng ch a đáp ng đ yêu c u s n xu tố ư ứ ủ ầ ả ấ 10/29/11 mylove.shuyen@yahoo.com.vn 23 Lãnh đ o các t nh, thành ĐBSCL cho bi t:ạ ỉ ế Các t nh s quay vòng g n 2 tri u ha đ t ỉ ẽ ầ ệ ấ lúa 2 v lúa/năm,đ a di n tích tr ng lúa ụ ư ệ ồ trong năm lên 3,8 tri u ha,trong đó có 1 ệ tri u ha s n xu t lúa ch t l ng cao, ệ ả ấ ấ ượ ph n đ u đ t s n l ng 21-22 tri u t n ấ ấ ạ ả ượ ệ ấ nh m góp ph n cung ng đ nguyên li u ằ ầ ứ ủ ệ đ ch bi n ph c v xu t kh u.ể ế ế ụ ụ ấ ẩ 10/29/11 mylove.shuyen@yahoo.com.vn 24 Trung tâm chuy n giao công ngh và khuy n nông ể ệ ế (Vi n Cây l ng th c và cây th c ph m) v a s n xu t ệ ươ ự ự ẩ ừ ả ấ th nghi m thành công gi ng lúa m i XT27 trên đ t ử ệ ố ớ ấ tr ng hai v lúa m t v màu t nh sóc trăng.ồ ụ ộ ụ ở ỉ  Mô hình đ c th c hi n trên 103 ha t i 10 xã, ượ ự ệ ạ ph ng thu c sáu huy n, thành ph , th xã. XT27 là ườ ộ ệ ố ị gi ng lúa m i đ c ch n t o có ti m năng, năng su t, ố ớ ượ ọ ạ ề ấ ch t l ng cao h n h n Khang Dân 18, nh ng v n gi ấ ượ ơ ẳ ư ẫ ữ đ c các đ c tính t t, nh ch ng ch u đ c sâu b nh ượ ặ ố ư ố ị ượ ệ h i, ng n ngày..., cho nên thích h p v i c c u mùa ạ ắ ợ ớ ơ ấ s m, xuân mu nớ ộ . 10/29/11 mylove.shuyen@yahoo.com.vn 25 Nông dân H u Giang đang thu ậ ho ch lúa v Đông Xuânạ ụ 10/29/11 mylove.shuyen@yahoo.com.vn 26 Ð n nay các t nh Ti n Giang, Kiên Giang ế ỉ ề b t đ u thu ho ch lúa đông xuân. ắ ầ ạ T i Ti n Giang nông dân đã thu ho ch ạ ề ạ đ c g n 30/80 nghìn ha lúa đông xuân, t p trung ượ ầ ậ các huy n Cái Bè, Cai L y, Tân Ph c và Châu ở ệ ậ ướ Thành, năng su t đ t 6,5- 7 t n/ha. Giá lúa trên ấ ạ ấ đ a bàn t nh đang tăng lên m c g n 6.000 ị ỉ ở ứ ầ đ ng/kg (đ i v i lúa th ng), lúa ch t l ng cao ồ ố ớ ườ ấ ượ giá g n 7.000 đ ng/kg.ầ ồ 10/29/11 mylove.shuyen@yahoo.com.vn 27 Riêng lúa tr ng theo tiêu chu n GlobalGap xã M ồ ẩ ở ỹ Thành Nam, huy n Cai L y (Ti n Giang) ti p t c thành ệ ậ ề ế ụ công, l i nhu n tăng 20% so v i mô hình s n xu t ợ ậ ớ ả ấ th ng. ườ T nh Kiên Giang cũng đã thu ho ch xong g n 50% ỉ ạ ầ di n tích lúa đông xuân, còn h n 200.000 ha đang thu ệ ơ ho ch, năng su t lúa v đ t trung bình 6 t n/ha. Hi n ạ ấ ụ ạ ấ ệ giá lúa bán t i ru ng trên đ a bàn t nh dao đ ng t ạ ộ ị ỉ ộ ừ 5.750 đ ng đ n 5.850 đ ng/kg, tăng trung bình 500 ồ ế ồ đ ng/kg so v i tu n tr c.ồ ớ ầ ướ 10/29/11 mylove.shuyen@yahoo.com.vn 28 Vì đi u ki n t nhiên c a vùng đ ng b ng sông ề ệ ự ủ ồ ằ c u long nên lúa v 3 th ng b p bênh nên ng i ử ụ ườ ấ ườ ta th ng luân canh 2 v lúa và 1 v màu.ườ ụ ụ Bi n pháp luân canh cây tr ng giúp cho đ t có ệ ồ ấ th i gian ngh ,h n ch sâu b nh cho cây tr ng,làm ờ ỉ ạ ế ệ ồ tăng l i ích kinh t ,h n ch c d i.ợ ế ạ ế ỏ ạ Các lo i cây tr ng th ng áp d ng cho mô hình ạ ồ ườ ụ này là:d a h u…ư ấ 10/29/11 mylove.shuyen@yahoo.com.vn 29 K t lu n:Khu v c ĐBSCL là n i s n xu t lúa l n nh t n c ế ậ ự ơ ả ấ ớ ấ ướ ta nên vi c đ c đ a vào s n xu t và đánh giá gi ng m i là ệ ượ ư ả ấ ố ớ th ng xuyên.ườ Chính vì th vi c khái quát đ a ra h th ng s n xu t lúa ế ệ ư ệ ố ả ấ bao g m các nhân t tác đ ng t ng th và các nhân t tác ồ ố ộ ổ ể ố đ ng nh l lên h th ng đó là r t c n thi t.ộ ỏ ẻ ệ ố ấ ầ ế Hi v ng càng v sau thì có càng nhi u h th ng đ a ra v i ọ ề ề ệ ố ư ớ nh ng bi n pháp đánh giá đúng đ ng đ ngành tr ng lúa ữ ệ ắ ể ồ ở ĐBSCL ngày càng đ t hi u qu cao h n.ạ ệ ả ơ 10/29/11 mylove.shuyen@yahoo.com.vn 30