Góp phần nghiên cứu thành phần hóa học,tách chiết hợp chất Poliphenol trong cây chè xanh Thái Nguyên

Mai Thanh Nga Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 80(04): 159 - 161 159 GÓP PHẦN NGHIÊN CỨU THÀNH PHẦN HÓA HỌC,TÁCH CHIẾT HỢP CHẤT POLIPHENOL TRONG CÂY CHÈ XANH THÁI NGUYÊN Mai Thanh Nga* Khoa Đào tạo GV THCS- Trường ĐH Sư phạm - ĐH Thái Nguyên TÓM TẮT Polyphenol chiết xuất từ chè xanh (TP) là một trong những sản phẩm có nguồn gốc thiên nhiên ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe con người, nó được sử dụng trong y học, mỹ phẩm, đồ uống và thực phẩm chức năng. Tìm kiếm hợp chất hữu cơ chiết tách từ cây chè đã thu được hàm lượng poliphenol toàn phần trong chè xanh từ 10,79%- 13,16%. Tiếp tục định tính bằng sắc ký lớp mỏng cho thấy có ít nhất 3 chất thuộc nhóm hợp chất catechin. Từ khóa: Poliphenol, Chè xanh, Thái Nguyên, Epigallocatechin gallate, Saponin MỎ ĐẦU * Cây chè xanh có tên khoa học là Camellia sinensis (L.) O.Kuntze. Cây chè thuộc ngành Hạt kín Angiospermatophyta, lớp Ngọc lan (hai lá mầm) Magnoliopsida, phân lớp Sổ Dilleniidae, bộ chè Theales, họ chè Theaceae, chi chè Camellia (Thea.). Ngày nay xu hướng tìm kiếm các loại thuốc chữa bệnh từ thảo mộc ngày càng phát triển. Các hợp chất thiên nhiên thường không hoặc ít gây ra các phản ứng phụ khi sử dụng. Kết quả ngiên cứu cho thấy hợp chất trong chè xanh có hoạt tính sinh học quý giá như: hoạt tính chống oxy hóa, chống xơ vữa động mạch, chống các bệnh về tim mạch, ngăn chặn sự phát triển của khối u, đặc biệt là ung thư da, bảo quản thực phẩm ... Ngoài ra dịch chiết từ chè xanh còn có tác dụng ức chế ăn mòn một số kim loại mà không làm ảnh hưởng đến môi trường. Tuy nhiên có tương đối ít các công trình nghiên cứu về thành phần hoá học và khai thác tác dụng sinh học của Polyphenol từ chè xanh. Trong bài báo này chúng tôi trình bày kết quả nghiên cứu về thành phần hóa học và xác định hàm lượng poliphenol tổng số trong chè xanh Thái Nguyên. * Tel: 0912.293.457 NGUYÊN LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Nguyên liệu Mẫu lá chè được lấy tại xã Phúc Xuân- Thành phố Thái Nguyên vào tháng 3, tháng 4 năm 2010. Mẫu được xấy khô ở nhiệt độ 40-500C và được nghiền thành bột. Phương pháp nghiên cứu - Định tích các nhóm hợp chất có mặt trong chè bằng các phản ứng hóa học đặc trưng. - Tách chiết poliphenol toàn phần bằng phương pháp chiết nóng trong dung môi. - Khảo sát các nhóm hợp chất có trong cặn poliphenol tổng số bằng phương pháp sắc ký lớp mỏng. Sơ đồ chiết poliphenol tổng số Chiết với EtOAc 2-3 lần, tỉ lệ 1:1 n-hexane MeOH/H20 = 9:1 Cô cạn, tỉ lệ 1:10 để kết tinh (24h) Kiềm hóa đến pH=9 (dd Na2CO3) Chiết với CHCl3 2-3 lần, tỉ lệ 1:1 Nước nóng + NaOH pH 9.5-10 Nguyên liệu khô Làm khô Dịch chiết Dịch chiết Phần kết tinh Dịch MeOH Dịch chiết Poliphenol tổng Dịch CHCl3 (Diệp lục, cafein..) Mai Thanh Nga Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 80(04): 159 - 161 160 KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN Một số nhóm chất hữu cơ trong lá búp cây chè xanh Với 0,01g dịch chiết cho mỗi lần thử chúng tôi thu được kết quả ở bảng 1. Sơ bộ kết quả trên cho thấy trong lá búp cây chè xanh có mặt nhiều nhóm hợp chất hữu cơ có hoạt tính sinh học. Hàm lượng poliphenol tổng số trong búp chè và lá chè già Kết quả hàm lượng poliphenol trong búp chè (13,16%) lớn hơn trong lá chè già (10,79%). Vì vậy trong thực tế sản xuất người ta thường thu hái búp chè.Tuy nhiên để tận dụng nguồn nguyên liệu phế phẩm, tiết kiệm chi phí người ta có thể tách chiết lấy hàm lượng poliphenol toàn phần từ lá chè già. Bảng 2. Hàm lượng polyphenol tổng số trong lá chè búp Mẫu Mẫu khô đem chiết m (g) Khối lượng Polyphenol n (g) Hàm lượng Polyphenol toàn phần P% 1 14,602 1,920 13,15 2 14,012 1,843 13,15 3 14,414 1,899 13,17 TB 14,343 1887 13,16 Bảng 3. Hàm lượng polyphenol tổng số trong lá chè già Mẫu Mẫu khô đem chiết m (g) Khối lượng Polyphenol n (g) Hàm lượng Polyphenol toàn phần P% 1 10,652 1,145 10,75 2 8,404 0,908 10,80 3 11,034 1, 193 10,81 TB 10,030 1082 10,79 KHẢO SÁT CÁC NHÓM HỢP CHẤT CÓ TRONG POLIPHENOL TỔNG SỐ Chúng tồi tiến hành sắc kí lớp mỏng vói bản mỏng silicagel ( MERCK) 60-F254 tráng sẵn, hệ dung môi triển khai CHCl3 : CH3OH : H2O = 10: 4: 0,4 ( v/v). Sau đó kiểm tra bằng thuốc thử hiện màu Dragendorff và UV. Kết quả sắc kí lớp mỏng thu được ở búp và lá chè xanh gồm tối thiểu 3 cấu tử T1 (Rf = 0,750), T2 ( Rf = 0,63), T3 ( Rf = 0,50). Chúng tôi dự đoán nó có thể là 3 trong 6 hợp chất catechin: Epigallocatechin gallate (EGCG), Epicatechin gallate (ECG), Epigallo catechin (EGC), Epicatechin (EC), Catechin (C), Gallocatechin ( GC). KẾT LUẬN - Định tính được sự có mặt của một số nhóm hợp chất như saponin, ankaloit, cumarin, vitaminC, poliphenol... - Xác định hàm lượng poliphenol tổng số trong búp chè ( 13,16%) lớn hơn trong lá chè già ( 10,79%) - Định tính bằn sắc ký lớp mỏng cho thấy trong chè xanh có ít nhất 3 hợp chất. Bảng 1. Kết quả khảo sát định tính các nhóm chất STT Nhóm chất Thuốc thử Hiện tượng Kết quả 1 Saponin Nước cất (nguyên liệu tươi) Dung dịch NaOH (nguyên liệu khô) Dung dịch HCl (Nguyên liệu khô) Có sự tạo bọt Có sự tạo bọt Có sự tạo bọt + + + + + + 2 Dầu béo Dung dịch NaOH Có váng trắng nổi + + + 3 Đường khử Dung dịch Feling Có kết tủa đỏ gạch + + + 4 Vitamin C K3[ Fe(CN)6] 5% + FeCl3 5% Kết tủa xanh + + + 5 Xianua Giấy Picrat Da cam sẫm + + 6 Protein Phản ứng Ninhidrin Vết tím hồng + + + 7 Ankaloit Dung dịch axit picric (bão hoà) Dung dịch Wagner Kết tủa vàng Kết tủa nâu ++ + + 8 Cumarin Phản ứng Lacton hoá Kết tủa bông màu đỏ + 9 Glycozittim Phản ứng Keller - Kaliani Không xuất hiện vành nâu xanh _ 10 Flavon Zn trong dung dịch HCl Dung dịch màu hồng + + 11 Polyphenol K3[ Fe(CN)6] 1% + FeCl3 1% Kết tủa xanh + + + Ghi chú: - Âm tính + Dương tính + + Dương tính rõ + + + Dương tính rất rõ Mai Thanh Nga Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 80(04): 159 - 161 161 TÀI LIỆU THAM KHẢO [1]. Phạm Văn Khang, Vũ Anh Tuấn, Hứa Văn Thao, Ngô Văn Quang , Uông Văn Vỹ, Lê Xuân Quế. (2007) Một số đặc điểm điện hóa của polyphenol tách từ chè Thái Nguyên. Hội nghị hóa học hữu cơ toàn quốc. [2]. Đỗ Tất Lợi (2006) Cây thuốc và vị thuốc Việt Nam. Nxb Khoa học Kỹ thuật. [3]. F. Nanjo, K. Goto, R. Seto, M. Suzuki, M. Sakai, Y. Hara(1996), Scavenging effects of tea catechins and their derivatives on 1,1-diphenyl-2- picrylhydrazyl radical. Free Radic. Biol. Med. 21, pp. 895-902 [4]. Hemingway, R.W, Larks (1992), Polyphenol in plants, Lees G.L, [5]. Kilmartin PA, Zou H, and Waterhouse AL (2001), A cyclic voltammetry method uitable for characterizing antioxidant properties of wine and wine phenolics. J Agric Food Chem 49, p 1957–1965. [6]. Maria Teresa Escribano Bailon, Celestino Santos-Buelga. Polyphenols extraction from foods. University of Salamanca, Spain. [7]. Pan T, Jankovic J, Le W (2003). Potential theurapeutic properties of green tea polyphenols in Parkinson’s disease. Drugs aging, 20, p 711-721. [8]. Pham Thanh Quan, Tong Van Hang, Nguyen Hai Ha, Do Nguyen Tuyet Anh, Truong Ngoc Tuyen (2005), Extraction of polyphenols from green tea using microwave assisted extraction method. 9th workshop on Science and Technology, subcommittee of chemical technology, pp 1-4. [9]. Santosh K. Katiyar, Famukk Afaq, A Naibelith Perez and Hasan Khuhtar (2001), Green tea polyphenol (-) epigallocatechine-3-gallate treatment of human skin inhibits ultra violet radiation - induced oxidative stress. Carcinogenesis, Vol.22, No.2, pp. 284-294. SUMMARY RESEARCH THE CHEMICAL COMPOSITION, EXTRACTION TOTAL COMPOSITION POLIPHENOL IN THAI NGUYEN GREEN TEA TREE Mai Thanh Nga* College of Education - TNU Polyphenol extracted from green tea (TP) is one of the products of natural origin to great effect on human health. it is used in medicine, cosmetics, beverages and functional foods. Looking for organic compounds materials extracted, separated from tea have obtained all the content in green tea poliphenol from 10.79% - 13.16%. Continue the qualitative by thin layer chromatography showed that at least three compounds catechin group. Keywords: Poliphenol, green tea , Thai Nguyen, Epigallocatechin gallate, Saponin * Tel: 0912.293.457