Giáo trình Sửa chữa và bảo dưỡng hệ thống điều khiển khí nén

hiÕt bÞ kiÓm tra ¸p lùc hÖ thèng ®iÒu khiÓn b»ng khÝ nÐn - Dông cô th¸o l¾p hÖ thèng ®iÒu khiÓn b»ng khÝ nÐn - Khay ®ùng dông cô, chi tiÕt - Gi¸ n©ng cÇu xe, kÝch n©ng vµ gç chÌn kª lèp xe. - §ång hå so, ®ång hå ¸p suÊt - Pan me, th­íc cÆp, c¨n l¸ b) VËt t­: - GiÎ s¹ch - GiÊy nh¸m - Nhiªn liÖu röa, dÇu mì b«i tr¬n - C¸c van khÝ nÐn, lß xo vµ c¸c jo¨ng ®Öm.... - Tµi liÖu ph¸t tay vÒ c¸c quy tr×nh vµ tra cøu c¸c yªu cÇu kü thuËt söa ch÷a hÖ thèng ®iÒu khiÓn b»ng khÝ nÐn - Bè trÝ n¬i lµm viÖc cho nhãm häc viªn ®ñ diÖn tÝch, ¸nh s¸ng vµ th«ng giã. II. B¶o d­ìng c¬ cÊu treo khÝ nÐn 1. ChuÈn bÞ dông cô vµ n¬i lµm viÖc - Bé dông cô kiÓm tra ¸p suÊt chuyªn dïng - KÝnh phãng ®¹i - Mì b«i tr¬n vµ dung dÞch röa 2. Lµm s¹ch vµ kiÓm tra bªn ngoµi c¸c bé phËn vµ chi tiÕt - Dïng b¬m n­íc ¸p suÊt cao vµ phun n­íc röa s¹ch c¸c cÆn bÈn bªn ngoµi gÇm «t«. - Dïng b¬m h¬i vµ thæi khÝ nÐn lµm s¹ch cÆn bÈn vµ n­íc b¸m bªn ngoµi c¸c bé phËn ®Ó lµm s¹ch, kh« c¬ cÊu treo 3. KiÓm tra bªn ngoµi - Quan s¸t c¸c vÕt nøt, rØ hoÆc thñng bªn ngoµi c¸c bé phËn - Dïng kÝnh phãng ®¹i hoÆc bét thÊm ®Ó kiÓm tra bªn ngoµi c¸c b×nh xÕp, b×nh cÇu vµ ®­êng èng dÉn khÝ hoÆc dÇu thuû lùc... - KiÓm tra vµ ®iÒu chØnh ®é c¨ng ®©y ®ai 4. KiÓm tra sau khi vËn hµnh ®éng c¬ - Cho xe chë ®ñ t¶i vµ vËn hµnh ®éng c¬ - KiÓm tra ¸p suÊt dÇu vµ ¸p suÊt khÝ nÐn qua ®ång hå. - Quan s¸t c¸c vÕt nøt, rØ hoÆc thñng bªn ngoµi c¸c bé phËn - KiÓm tra sù chÞu t¶i cña c¸c c¸c b×nh xÕp hoÆc b×nh cÇu C¸c chó ý - Kª kÝch vµ chÌn lèp xe an toµn khi kiÓm tra - KiÓm tra vµ quan s¸t kü c¸c vÕt nøt, rØ bªn ngoµi c¸c chi tiÕt. - Thay thÕ c¸c chi tiÕt theo ®Þnh kú, b¬m mì c¸c chèt vµ b¹c C¸c bµi tËp më réng vµ n©ng cao i. Tªn bµi tËp - C¬ cÊu treo thuû khÝ ? II. Yªu cÇu cÇn ®¹t - Tr×nh bµy ®­îc cÊu t¹o vµ nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña c¬ cÊu treo III. Thêi gian - Sau 2 tuÇn nép ®ñ c¸c bµi tËp. Bµi 3 Söa ch÷a vµ b¶o d­ìng c¬ cÊu ®ãng më n¾p ®éng c¬ - M· bµi: HAR.02 17 03 Giíi thiÖu : C¬ cÊu ®ãng më n¾p ®éng c¬ lµ mét bé phËn cña khung vá xe «t«. Dïng ®Ó ®ãng vµ më n¾p ®éng c¬ b»ng khÝ nÐn ®­îc nhanh chãng, nhÑ nhµng vµ ªm dÞu. - C¬ cÊu ®ãng më n¾p ®éng c¬ ®­îc l¾p gi÷a n¾p ®éng c¬ vµ khung xe, bao gåm c¸c bé phËn: xi lanh, pitt«ng, trôc pitt«ng, c¸c cÇn dÉn ®éng vµ c¸c van ®iÒu khiÓn. Do yªu cÇu lµm viÖc cña c¬ cÊu liªn tôc, chÞu ma s¸t lín vµ chÞu nhiÖt ®é cao nªn c¸c chi tiÕt, bé phËn dÔ bÞ h­ háng cÇn ®­îc tiÕn hµnh kiÓm tra, b¶o d­ìng th­êng xuyªn vµ söa ch÷a kÞp thêi ®Ó ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu kü thuËt vÒ chøc n¨ng ®ãng më nhanh, nhÑ nhµng vµ ªm dÞu. Môc tiªu thùc hiÖn: 1. Ph¸t biÓu ®óng yªu cÇu, nhiÖm vô vµ ph©n lo¹i cña c¬ cÊu ®ãng më n¾p ®éng c¬. 2. Gi¶i thÝch ®­îc cÊu t¹o vµ nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña c¬ cÊu ®ãng më n¾p ®éng c¬. 3.Tr×nh bµy ®óng c¸c hiÖn t­îng, nguyªn nh©n h­ háng cña c¬ cÊu. 4. Gi¶i thÝch ®­îc c¸c ph­¬ng ph¸p kiÓm tra b¶o d­ìng, söa ch÷a c¬ cÊu. 5.Th¸o l¾p, b¶o d­ìng vµ söa ch÷a ®­îc c¬ cÊu ®ãng më n¾p ®éng c¬ ®óng yªu cÇu kü thuËt. Néi dung chÝnh: 1. NhiÖm vô, yªu cÇu vµ ph©n lo¹i c¬ cÊu ®ãng më n¾p ®éng c¬ 2. CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña c¬ cÊu ®ãng më n¾p ®éng c¬ 3. HiÖn t­îng, nguyªn nh©n h­ háng cña c¬ cÊu ®ãng më n¾p ®éng c¬. 4. Ph­¬ng ph¸p kiÓm tra b¶o d­ìng, söa ch÷a c¬ cÊu ®ãng më n¾p ®éng c¬ 5.Th¸o l¾p, b¶o d­ìng vµ söa ch÷a c¬ cÊu ®ãng më n¾p ®éng c¬. häc taÞ phßng häc chuyªn m«n ho¸ I. NhiÖm vô, yªu cÇu vµ ph©n lo¹i C¬ cÊu ®ãng më n¾p ®éng c¬ 1. NhiÖm vô C¬ cÊu ®ãng më n¾p ®éng cơ dïng ®Ó ®ãng vµ më n¾p ®éng c¬ b»ng khÝ nÐn ®­îc nhanh chãng, nhÑ nhµng vµ ªm dÞu. 2. Yªu cÇu - §ãng më nhanh, nhÑ nhµng vµ ªm. - CÊu t¹o ®¬n gi¶n vµ cã ®é bÒn cao. 3. Ph©n lo¹i - C¬ cÊu ®ãng më n¾p ®éng c¬ b»ng khÝ nÐn(dïng nhiÒu, cÊu t¹o ®¬n gi¶n) - C¬ cÊu ®ãng më n¾p ®éng c¬ b»ng thuû lùc II. CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña C¬ cÊu ®ãng më n¾p ®éng c¬ 1. CÊu t¹o a) Xi lanh thuû lùc - Xi lanh thuû lùc lµm b»ng thÐp èng cã ®é bãng cao cho pitt«ng dÞch chuyÓn, ë ®u«i xi lanh ®­îc liªn hÖ víi vá ngoµi t¹o thµnh ®Çu nèi liªn kÕt víi khung vá xe. b) Pitt«ng - Pitt«ng l¾p chÆt víi trôc pitt«ng, trªn pitt«ng cã ®Öm kÝn cao su, trôc pitt«ng l¾p chÆt víi vá ch¾n bÞu vµ ®Çu nèi ®Ó liªn kÕt víi khung vá xe. §Çu nèi khung xe Trôc pitt«ng Pitt«ng §Çu nèi n¾p ®éng c¬ Xi lanh Trôc pitt«ng pitt«ngnÐn Lß xo Cum xi lanh & pitt«ng Buång khÝ nÐn KhÝ nÐn H×nh 3-1 S¬ ®å cÊu t¹o c¬ cÊu ®ãng më n¾p ®éng c¬ 2. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng Khi cÇn më n¾p ®éng c¬, ng­êi l¸i xe Ên vµo nóm ®iÒu khiÓn, lµm cho van ®iÒu khiÓn më th«ng khÝ nÐn ®Õn xi lanh vµ ®Èy pitt«ng chuyÓn ®éng, nÐn lß xo, n©ng cao n¾p ®éng c¬. Khi cÇn ®ãng n¾p ®éng c¬, ng­êi l¸i xe Ên vµo nóm ®iÒu khiÓn, lµm cho van ®iÒu khiÓn më th«ng khÝ nÐn trë vÒ b×nh chøa vµ lß xo håi vÞ ®Èy pitt«ng chuyÓn ®éng vÒ vÞ trÝ ban ®Çu ®ãng kÝn n¾p n¾p ®éng c¬. Van ®iÒu khiÓn Pitt«ng Nóm ®iÒu khiÓn Xi lanh Trôc pitt«ng pitt«ngnÐn Lß xo KhÝ nÐn trë vÒ KhÝ nÐn ®Õn H×nh 3-2 S¬ ®å nguyªn t¨c ho¹t ®éng cña c¬ cÊu ®ãng më n¾p ®éng c¬ H×nh 3-3 S¬ ®å ho¹t ®éng cña bé gi¶m chÊn IV. HiÖn t­îng vµ nguyªn nh©n h­ háng A. H¦ HáNG Cña c¬ cÊu ®ãng më n¾p ®éng c¬ 1. C¬ cÊu ho¹t ®éng cã tiÕng ån a) HiÖn t­îng Khi ®ãng më cã tiÕng ån kh¸c th­êng ë côm c¬ cÊu. b) Nguyªn nh©n - Trôc pitt«ng cong, lß xo g·y. - C¸c thanh dÉn ®éng láng hoÆc ®øt c¸c bu l«ng ®Çu nèi. 2. C¬ cÊu kh«ng më ®­îc a) HiÖn t­îng Khi Ên nót ®iÒu khiÓn nh­ng n¾p ®éng c¬ kh«ng më hoÆc më rÊt chËm. b) Nguyªn nh©n - Van ®iÒu khiÓn h­ háng hoÆc bÞ kÑt ë vÞ trÝ ®ãng. - Pitt«ng mßn hoÆc xi lanh bÞ nøt hë lµm tho¸t khÝ nÐn ra ngoµi. - §­êng èng dÉn khÝ nÐn nøt hë. 3. C¬ cÊu kh«ng ®ãng ®­îc a) HiÖn t­îng Khi Ên nót ®iÒu khiÓn nh­ng n¾p ®éng c¬ kh«ng ®ãng ®­îc hoÆc ®ãng rÊt chËm. b) Nguyªn nh©n - Van ®iÒu khiÓn h­ háng hoÆc bÞ kÑt ë vÞ trÝ më. - Lß xo g·y hoÆc yÕu. - Trôc pitt«ng bÞ cong. B. kiÓm tra h­ háng c¬ cÊu 1. KiÓm tra khi ®ãng më n¾p ®éng c¬ - Khi ®ãng më n¾p ®éng c¬, chó ý nghe tiÕng ån kh¸c th­êng ë côm c¬ cÊu, nÕu cã tiÕng ån kh¸c th­êng vµ kh«ng æn ®Þnh cÇn phaØ kiÓm tra vµ söa ch÷a kÞp thêi. 2. KiÓm tra bªn ngoµi c¬ cÊu - KiÓm tra c¸c vÕt nøt g·y, láng cña c¸c ®Çu nèi vµ van ®iÒu khiÓn. - KiÓm tra ®é cong vªnh cña c¸c thanh dÉn ®éng vµ trôc pitt«ng. - Dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó quan s¸t c¸c vÕt nøt bªn ngoµi xi lanh vµ c¸c ®­êng èng dÉn khÝ nÐn. V. néi dung b¶o d­ìng c¬ cÊu 1. Lµm s¹ch bªn ngoµi xi lanh vµ trôc pitt«ng 2. VÆn chÆt c¸c bul«ng cña ®Çu nèi côm xi lanh vµ trôc pitt«ng. 3. KiÓm tra nøt hë bªn ngoµi côm xi lanh vµ van ®iÒu khiÓn. 4. Thay thÕ chi tiÕt theo ®Þnh kú (van, ®­êng èng ®Én khÝ nÐn, vßng kÝn vµ lß xo ) 5. Tra mì trôc pitt«ng. 6. KiÓm tra ho¹t ®éng cña c¬ cÊu VI. C©u hái vµ bµi tËp 1. Tr×nh bµy c¸c nguyªn nh©n h­ háng cña c¬ cÊu ®ãng më vËn hµnh kh«ng ªm ? 2. Nguyªn nh©n h­ háng cña c¬ cÊu ®ãng më bÞ kÑt, kh«ng më ®­îc? 3. (Bµi tËp) Tr×nh bµy cÊu t¹o c¸c lo¹i c¬ cÊu ®ãng më n¾p ®éng c¬ dïng trªn «t« ? tHùC tËp söa ch÷a vµ b¶o d­ìng c¬ cÊu ®ãng më n¾p ®éng c¬ I. tæ chøc chuÈn bÞ n¬i lµm viÖc 1. Môc ®Ých: - RÌn luyÖn kü n¨ng th¸o l¾p hÖ thèng ®iÒu khiÓn b»ng khÝ nÐn - NhËn d¹ng c¸c bé ph©n cña hÖ thèng ®iÒu khiÓn b»ng khÝ nÐn 2. Yªu cÇu: - Th¸o, l¾p thµnh th¹o, ®óng quy tr×nh vµ ®óng yªu cÇu kü thuËt. - NhËn d¹ng ®­îc c¸c bé phËn hÖ thèng ®iÒu khiÓn b»ng khÝ nÐn - Sö dông dông cô hîp lý, chÝnh x¸c. - §¶m b¶o an toµn trong qu¸ tr×nh th¸o, l¾p - Tæ chøc n¬i lµm viÖc khoa häc, ng¨n n¾p, gän gµng. 3. ChuÈn bÞ: a) Dông cô: - ThiÕt bÞ kiÓm tra ¸p lùc hÖ thèng ®iÒu khiÓn b»ng khÝ nÐn - Dông cô th¸o l¾p hÖ thèng ®iÒu khiÓn b»ng khÝ nÐn - Khay ®ùng dông cô, chi tiÕt - Gi¸ n©ng cÇu xe, kÝch n©ng vµ gç chÌn kª lèp xe. - §ång hå so, ®ång hå ¸p suÊt - Pan me, th­íc cÆp, c¨n l¸ b) VËt t­: - GiÎ s¹ch - GiÊy nh¸m - Nhiªn liÖu röa, dÇu mì b«i tr¬n - C¸c van khÝ nÐn, lß xo vµ c¸c jo¨ng ®Öm.... - Tµi liÖu ph¸t tay vÒ c¸c quy tr×nh vµ tra cøu c¸c yªu cÇu kü thuËt söa ch÷a hÖ thèng ®iÒu khiÓn b»ng khÝ nÐn - Bè trÝ n¬i lµm viÖc cho nhãm häc viªn ®ñ diÖn tÝch, ¸nh s¸ng vµ th«ng giã. II. th¸o l¾p c¬ cÊu A. quy tr×nh Th¸o c¬ cÊu ®ãng më n¾p ®éng c¬ 1.ChuÈn bÞ dông cô vµ n¬i lµm viÖc - Bé dông cô tay nghÒ th¸o l¾p - KÝch n©ng, gi¸ kª chÌn lèp xe. - Gi¸ n©ng n¾p ®éng c¬ 2. Lµm s¹ch bªn ngoµi côm c¬ cÊu - Dïng b¬m n­íc ¸p suÊt cao vµ phun n­íc röa s¹ch c¸c cÆn bÈn bªn ngoµi ®éng c¬. - Dïng b¬m h¬i vµ thæi khÝ nÐn lµm s¹ch cÆn bÈn vµ n­íc b¸m bªn ngoµi côm c¬ cÊu. 3. N©ng gi÷ n¾p ®éng c¬ - Më n¾p ®éng c¬ - L¾p gi¸ n©ng gi÷ n¾p ®éng c¬ 4. Th¸o c¬ cÊu - Th¸o ®­êng èng dÉn khÝ nÐn, vµ van ®iÒu khiÓn. - Th¸o c¸c bu l«ng h·m hai ®Çu côm xi lanh vµ trôc pitt«ng. - Th¸o côm xi lanh vµ trôc pitt«ng ra ngoµi xe. 5. Th¸o rêi côm xi lanh vµ pitt«ng - Th¸o ®ai èc n¾p (hoÆc ®Çu nèi) - Th¸o trôc pitt«ng, pitt«ng vµ ®Öm kÝn ra khái xi lanh - Th¸o lß xo 6. Lµm s¹ch vµ kiÓm tra chi tiÕt - Lµm s¹chvµ kiÓm tra c¸c chi tiÕt b. Quy tr×nh l¾p Ng­îc l¹i quy tr×nh th¸o (sau khi söa ch÷a vµ thay thÕ c¸c chi tiÕt h­ háng) C¸c chó ý - Kª kÝch vµ chÌn lèp xe an toµn vµ l¾p gi¸ n©ng gi÷ n¾p ®éng c¬ ch¾c ch¾n. - Tra mì b«i tr¬n c¸c chi tiÕt - Thay thÕ c¸c chi tiÕt theo ®Þnh kú b¶o d­ìng (van, lß xo, c¸c ®Öm kÝn cao su...) III. B¶o d­ìng c¬ cÊu ®ãng më n¾p ®éng c¬ 1. ChuÈn bÞ dông cô vµ n¬i lµm viÖc - Bé dông cô tay th¸o l¾p c¬ cÊu - Gi¸ n©ng gi÷ n¾p ®éng c¬ - KÝnh phãng ®¹i - Mì b«i tr¬n vµ dung dÞch röa 2. Th¸o vµ lµm s¹ch c¸c chi tiÕt - Th¸o van ®iÒu khiÓn vµ ®­êng èng dÉn khÝ nÐn - Th¸o côm xi lanh vµ trôc pitt«ng tõ «t« - Th¸o rêi côm xi lanh - Dïng dung dÞch röa, b¬m h¬i, giÎ s¹ch ®Ó lµm s¹ch, kh« bªn ngoµi c¸c chi tiÕt 3. KiÓm tra bªn chi tiÕt - KiÓm tra bªn ngoµi c¸c chi tiÕt : Pitt«ng, côm van ®iÒu khiÓn vµ xi lanh... 4. L¾p c¬ cÊu - Thay thÕ c¸c chi tiÕt háng theo ®Þnh kú - L¾p côm pitt«ng vµ xi lanh - L¾p côm pitt«ng vµ xi lanh lªn «t« - L¾p van ®iÒu khiÓn vµ ®­êng èng dÉn khÝ nÐn. 5. KiÓm tra tæng hîp vµ vÖ sinh c«ng nghiÖp - KiÓm tra sù ho¹t ®éng cña c¬ cÊu ®ãng më ªm, nhÑ nhµng. - VÖ sinh dông cô vµ n¬i b¶o d­ìng s¹ch sÏ, gän gµng C¸c chó ý - Kª kÝch, chÌn lèp xe vµ n©ng gi÷ n¾p ®éng c¬ an toµn - KiÓm tra vµ quan s¸t kü c¸c chi tiÕt bÞ nøt vµ chên háng ren. - Sö dông dông cô ®óng lo¹i vµ vÆn chÆt ®ñ lùc quy ®Þnh. - Thay thÕ c¸c chi tiÕt theo ®Þnh kú vµ bÞ h­ háng ( van, c¸c ®Öm cao su...) IV. Söa ch÷a c¬ cÊu ®ãng më n¾p ®éng c¬ 1. Trôc pitt«ng, pitt«ng vµ c¸c ®Çu nèi a) H­ háng vµ kiÓm tra - H­ háng trôc pitt«ng, c¸c ®Çu nèi : cong nøt trôc, mßn pitt«ng, ®Öm kÝn vµ c¸c ®Çu nèi. - KiÓm tra : Dïng pan me vµ ®ång hå so ®Ó ®o ®é cong cña trôc vµ ®é mßn cña pitt«ng, ®Çu nèi, dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó kiÓm tra c¸c vÕt nøt, mßn cña c¸c chi tiÕt. b) Söa ch÷a - Trôc cong cã thÓ n¾n hÕt cong, b¹c vµ c¸c ®Çu nèi mßn qu¸ giíi h¹n cho phÐp cã thÓ hµn ®¾p gia c«ng l¹i kÝch th­íc ban ®Çu hoÆc thay thÕ. - Pitt«ng mßn vµ ®Öm kÝn cao su mßn cÇn thay thÕ c¶ côm. 2. Xi lanh, ®­êng èng dÉn khÝ nÐn vµ côm van a) H­ háng vµ kiÓm tra - H­ háng xi lanh vµ c¸c côm van: mßn, nøt xi lanh, ®­êng èng dÉn khÝ nÐn vµ mßn van. - KiÓm tra : Dïng ®ång hå so ®o ®é mßn cña lç xi lanh so víi tiªu chuÈn kü thuËt. Dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó quan s¸t c¸c vÕt nøt xi lanh, ®­êng èng vµ c¸c van.’ b) Söa ch÷a Xi lanh mßn x­íc, nøt nhÑ cã thÓ hµn vµ doa bãng, xi lanh, ®­êng èng dÉn khÝ nÐn vµ van ®iÒu khiÓn mßn nhiÒu ®Òu ®­îc thay thÕ. C¸c bµi tËp më réng vµ n©ng cao i. Tªn bµi tËp 1. C¬ cÊu ®ãng më n¾p ®éng c¬ thuû lùc? 2. LËp b¶ng kiÓm tra, ph©n lo¹i chi tiÕt cña c¬ cÊu ®ãng më n¾p ®éng c¬ thuû lùc B¶ng kiÓm tra ph©n lo¹i chi tiÕt Ngµy kiÓm tra : Ngµy th¸ng n¨m 2004 Nhãm ( ng­êi) kiÓm tra : Tªn chi tiÕt, bé phËn : C¬ cÊu ®ãng më n¾p ®éng c¬ Lo¹i «t« : TOYOTA TT Tªn chi tiÕt § vÞ tÝnh Sè L­îng §ñ, thiÕu KÝch th­íc mßn T×nh tr¹ng KT Thay thÕ Söa ch÷a 1 Lß xo C¸i 04 ®ñ - Nøt x 2 Trôc pitt«ng - 4 §ñ 0,3 - Mßn x 3 Xi lanh - 4 - 0,2 - Mßn x 4 C¸c van 4 - - Nøt x Phßng kü thuËt Ng­êi kiÓm tra II. Yªu cÇu cÇn ®¹t 1. Tr×nh bµy ®­îc cÊu t¹o vµ nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña c¬ cÊu ®ãng më n¾p ®éng c¬ thuû lùc 2. LËp b¶ng kiÓm tra chi tiÕt cña c¬ cÊu ®ãng më n¾p ®éng c¬ thuû lùc ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c III. Thêi gian - Sau 2 tuÇn nép ®ñ c¸c bµi tËp. Bµi 4 Söa ch÷a vµ b¶o d­ìng c¬ cÊu ®ãng më cöa xe «t« - M· bµi: HAR.02 17 04 Giíi thiÖu : C¬ cÊu ®ãng më cöa xe «t« lµ mét bé phËn cña khung vá xe «t«. Dïng ®Ó ®ãng vµ më cöa xe «t« b»ng khÝ nÐn ®­îc nhanh chãng, nhÑ nhµng vµ ªm dÞu. - C¬ cÊu ®ãng më cöa xe «t« ®­îc sö dông nhiÒu trªn c¸c lo¹i «t« kh¸ch, bao gåm c¸c bé phËn: côm xi lanh, pitt«ng, trôc pitt«ng, c¸c cÇn dÉn ®éng vµ c¸c van ®iÒu khiÓn. Do yªu cÇu lµm viÖc cña c¬ cÊu liªn tôc, chÞu ma s¸t lín vµ chÞu nhiÖt ®é cao nªn c¸c chi tiÕt, bé phËn dÔ bÞ h­ háng cÇn ®­îc tiÕn hµnh kiÓm tra, b¶o d­ìng th­êng xuyªn vµ söa ch÷a kÞp thêi ®Ó ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu kü thuËt vÒ chøc n¨ng ®ãng më nhanh, nhÑ nhµng vµ ªm dÞu. Môc tiªu thùc hiÖn: 1. Ph¸t biÓu ®óng yªu cÇu, nhiÖm vô vµ ph©n lo¹i cña c¬ cÊu ®ãng më cöa xe «t«. 2. Gi¶i thÝch ®­îc cÊu t¹o vµ nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña c¬ cÊu ®ãng më cöa xe. 3.Tr×nh bµy ®óng c¸c hiÖn t­îng, nguyªn nh©n h­ háng cña c¬ cÊu. 4. Gi¶i thÝch ®­îc c¸c ph­¬ng ph¸p kiÓm tra b¶o d­ìng, söa ch÷a c¬ cÊu. 5.Th¸o l¾p, b¶o d­ìng vµ söa ch÷a ®­îc c¬ cÊu ®ãng më cöa xe «t« ®óng yªu cÇu kü thuËt. Néi dung chÝnh: 1. NhiÖm vô, yªu cÇu vµ ph©n lo¹i c¬ cÊu ®ãng më cöa xe «t«. 2. CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña c¬ cÊu ®ãng më cöa xe «t«. 3. HiÖn t­îng, nguyªn nh©n h­ háng cña c¬ cÊu ®ãng më cöa xe «t«. 4. Ph­¬ng ph¸p kiÓm tra b¶o d­ìng, söa ch÷a c¬ cÊu ®ãng më cöa xe «t«. 5.Th¸o l¾p, b¶o d­ìng vµ söa ch÷a c¬ cÊu ®ãng më cöa xe. häc taÞ phßng häc chuyªn m«n ho¸ I. NhiÖm vô, yªu cÇu vµ ph©n lo¹i C¬ cÊu ®ãng më cöa xe «t« 1. NhiÖm vô C¬ cÊu ®ãng më cöa xe «t« dïng ®Ó ®ãng vµ më cöa xe «t« b»ng khÝ nÐn ®­îc nhanh chãng, nhÑ nhµng vµ ªm dÞu. 2. Yªu cÇu - §ãng më nhanh, nhÑ nhµng vµ ªm. - CÊu t¹o ®¬n gi¶n vµ cã ®é bÒn cao. 3. Ph©n lo¹i - C¬ cÊu ®ãng më n¾p ®éng c¬ b»ng khÝ nÐn(dïng nhiÒu, cÊu t¹o ®¬n gi¶n) - C¬ cÊu ®ãng më n¾p ®éng c¬ b»ng thuû lùc II. CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña C¬ cÊu ®ãng më cöa xe «t« 1. CÊu t¹o a) Xi lanh thuû lùc - Xi lanh thuû lùc lµm b»ng thÐp èng cã ®é bãng cao cho pitt«ng dÞch chuyÓn, ë ®u«i xi lanh ®­îc liªn hÖ víi vá ngoµi t¹o thµnh ®Çu nèi liªn kÕt víi khung vá xe. b) Pitt«ng - Pitt«ng l¾p chÆt víi trôc pitt«ng, trªn pitt«ng cã ®Öm kÝn cao su, trôc pitt«ng l¾p chÆt víi vá ch¾n bÞu vµ ®Çu nèi ®Ó liªn kÕt víi khung vá xe. §Çu nèi khung xe Pitt«ng CÇn nèi c¸nh cöa Xi lanh Trôc pitt«ng pitt«ngnÐn Lß xo Cum xi lanh & pitt«ng Buång khÝ nÐn KhÝ nÐn H×nh 4-1 S¬ ®å cÊu t¹o c¬ cÊu ®ãng më cw¶ xe «t« 2. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng Khi cÇn ®ãng kin cöa xe, ng­êi l¸i xe Ên vµo nóm ®iÒu khiÓn ®ãng, lµm cho van ®iÒu khiÓn më th«ng khÝ nÐn ®Õn xi lanh vµ ®Èy pitt«ng chuyÓn ®éng, nÐn lß xo, ®Èy c¸nh cöa ®ãng kÝn cöa xe. Khi cÇn më cöa xe, ng­êi l¸i xe Ên vµo nóm ®iÒu khiÓn më, lµm cho van ®iÒu khiÓn më th«ng khÝ nÐn trë vÒ b×nh chøa vµ lß xo håi vÞ ®Èy pitt«ng chuyÓn ®éng vÒ vÞ trÝ ban ®Çu kÐo c¸nh cöa xe më ra. Van ®iÒu khiÓn Pitt«ng Nóm ®iÒu khiÓn Xi lanh Trôc pitt«ng pitt«ngnÐn Lß xo KhÝ nÐn trë vÒ KhÝ nÐn ®Õn H×nh 4-2 S¬ ®å nguyªn t¨c ho¹t ®éng cña c¬ cÊu ®ãng më cöa xe «t« H×nh 3-3 S¬ ®å ho¹t ®éng cña bé gi¶m chÊn IV. HiÖn t­îng vµ nguyªn nh©n h­ háng A. H¦ HáNG Cña c¬ cÊu ®ãng më cöa xe «t« 1. C¬ cÊu ho¹t ®éng cã tiÕng ån a) HiÖn t­îng Khi ®ãng më cã tiÕng ån kh¸c th­êng ë côm c¬ cÊu. b) Nguyªn nh©n - Trôc pitt«ng cong, lß xo g·y. - C¸c thanh dÉn ®éng láng hoÆc ®øt c¸c bu l«ng ®Çu nèi. 2. C¬ cÊu kh«ng më ®­îc a) HiÖn t­îng Khi Ên nót ®iÒu khiÓn nh­ng cöa xe kh«ng më hoÆc më rÊt chËm. b) Nguyªn nh©n - Van ®iÒu khiÓn h­ háng hoÆc bÞ kÑt ë vÞ trÝ ®ãng. - Pitt«ng mßn hoÆc xi lanh bÞ nøt hë lµm tho¸t khÝ nÐn ra ngoµi. - §­êng èng dÉn khÝ nÐn nøt hë. 3. C¬ cÊu kh«ng ®ãng ®­îc a) HiÖn t­îng Khi Ên nót ®iÒu khiÓn nh­ng cöa xe kh«ng ®ãng ®­îc hoÆc ®ãng rÊt chËm. b) Nguyªn nh©n - Van ®iÒu khiÓn h­ háng hoÆc bÞ kÑt ë vÞ trÝ më. - Lß xo g·y hoÆc yÕu. - Trôc pitt«ng bÞ cong. B. kiÓm tra h­ háng c¬ cÊu 1. KiÓm tra khi ®ãng më n¾p ®éng c¬ - Khi ®ãng më cöa xe chó ý nghe tiÕng ån kh¸c th­êng ë côm c¬ cÊu, nÕu cã tiÕng ån kh¸c th­êng vµ kh«ng æn ®Þnh cÇn phaØ kiÓm tra vµ söa ch÷a kÞp thêi. 2. KiÓm tra bªn ngoµi c¬ cÊu - KiÓm tra c¸c vÕt nøt g·y, láng cña c¸c ®Çu nèi vµ van ®iÒu khiÓn. - KiÓm tra ®é cong vªnh cña c¸c thanh dÉn ®éng vµ trôc pitt«ng. - Dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó quan s¸t c¸c vÕt nøt bªn ngoµi xi lanh vµ c¸c ®­êng èng dÉn khÝ nÐn. V. néi dung b¶o d­ìng c¬ cÊu 1. Lµm s¹ch bªn ngoµi xi lanh vµ trôc pitt«ng 2. VÆn chÆt c¸c bul«ng cña ®Çu nèi côm xi lanh vµ trôc pitt«ng. 3. KiÓm tra nøt hë bªn ngoµi côm xi lanh vµ van ®iÒu khiÓn. 4. Thay thÕ chi tiÕt theo ®Þnh kú (van, ®­êng èng ®Én khÝ nÐn, vßng kÝn vµ lß xo ) 5. Tra mì trôc pitt«ng. 6. KiÓm tra ho¹t ®éng cña c¬ cÊu VI. C©u hái vµ bµi tËp 1. Tr×nh bµy c¸c nguyªn nh©n h­ háng cña c¬ cÊu kh«ng ®ãng kÝn ®­îc ? 2. Nguyªn nh©n h­ háng cña c¬ cÊu kh«ng më ®­îc? 3. (Bµi tËp) Tr×nh bµy cÊu t¹o c¸c lo¹i c¬ cÊu ®ãng më n¾p ®éng c¬ dïng trªn «t« ? tHùC tËp söa ch÷a vµ b¶o d­ìng c¬ cÊu ®ãng më cöa xe I. tæ chøc chuÈn bÞ n¬i lµm viÖc 1. Môc ®Ých: - RÌn luyÖn kü n¨ng th¸o l¾p hÖ thèng ®iÒu khiÓn b»ng khÝ nÐn - NhËn d¹ng c¸c bé ph©n cña hÖ thèng ®iÒu khiÓn b»ng khÝ nÐn 2. Yªu cÇu: - Th¸o, l¾p thµnh th¹o, ®óng quy tr×nh vµ ®óng yªu cÇu kü thuËt. - NhËn d¹ng ®­îc c¸c bé phËn hÖ thèng ®iÒu khiÓn b»ng khÝ nÐn - Sö dông dông cô hîp lý, chÝnh x¸c. - §¶m b¶o an toµn trong qu¸ tr×nh th¸o, l¾p - Tæ chøc n¬i lµm viÖc khoa häc, ng¨n n¾p, gän gµng. 3. ChuÈn bÞ: a) Dông cô: - ThiÕt bÞ kiÓm tra ¸p lùc hÖ thèng ®iÒu khiÓn b»ng khÝ nÐn - Dông cô th¸o l¾p hÖ thèng ®iÒu khiÓn b»ng khÝ nÐn - Khay ®ùng dông cô, chi tiÕt - Gi¸ n©ng cÇu xe, kÝch n©ng vµ gç chÌn kª lèp xe. - §ång hå so, ®ång hå ¸p suÊt - Pan me, th­íc cÆp, c¨n l¸ b) VËt t­: - GiÎ s¹ch - GiÊy nh¸m - Nhiªn liÖu röa, dÇu mì b«i tr¬n - C¸c van khÝ nÐn, lß xo vµ c¸c jo¨ng ®Öm.... - Tµi liÖu ph¸t tay vÒ c¸c quy tr×nh vµ tra cøu c¸c yªu cÇu kü thuËt söa ch÷a hÖ thèng ®iÒu khiÓn b»ng khÝ nÐn - Bè trÝ n¬i lµm viÖc cho nhãm häc viªn ®ñ diÖn tÝch, ¸nh s¸ng vµ th«ng giã. II. th¸o l¾p c¬ cÊu A. quy tr×nh Th¸o c¬ cÊu ®ãng më cöa xe «t« 1.ChuÈn bÞ dông cô vµ n¬i lµm viÖc - Bé dông cô tay nghÒ th¸o l¾p - KÝch n©ng, gi¸ kª chÌn lèp xe. - Gi¸ n©ng gi÷ c¬ cÊu 2. Lµm s¹ch bªn ngoµi côm c¬ cÊu - Dïng b¬m n­íc ¸p suÊt cao vµ phun n­íc röa s¹ch c¸c cÆn bÈn bªn ngoµi ®éng c¬. - Dïng b¬m h¬i vµ thæi khÝ nÐn lµm s¹ch cÆn bÈn vµ n­íc b¸m bªn ngoµi côm c¬ cÊu. 3. L¾p gi¸ n©ng gi÷ c¬ cÊu - L¾p gi¸ n©ng gi÷ côm xi lanh 4. Th¸o c¬ cÊu - Th¸o ®­êng èng dÉn khÝ nÐn, vµ van ®iÒu khiÓn. - Th¸o c¸c bu l«ng h·m vµ c¸c cÇn dÉn ®éng hai ®Çu côm xi lanh vµ trôc pitt«ng. - Th¸o côm xi lanh vµ trôc pitt«ng ra ngoµi xe. 5. Th¸o rêi côm xi lanh vµ pitt«ng - Th¸o ®ai èc n¾p (hoÆc ®Çu nèi) - Th¸o trôc pitt«ng, pitt«ng vµ ®Öm kÝn ra khái xi lanh - Th¸o lß xo 6. Lµm s¹ch vµ kiÓm tra chi tiÕt - Lµm s¹chvµ kiÓm tra c¸c chi tiÕt b. Quy tr×nh l¾p Ng­îc l¹i quy tr×nh th¸o (sau khi söa ch÷a vµ thay thÕ c¸c chi tiÕt h­ háng) C¸c chó ý - Kª kÝch vµ chÌn lèp xe an toµn vµ l¾p gi¸ n©ng gi÷ c¬ cÊu ch¾c ch¾n. - Tra mì b«i tr¬n c¸c chi tiÕt - Thay thÕ c¸c chi tiÕt theo ®Þnh kú b¶o d­ìng (van, lß xo, c¸c ®Öm kÝn cao su...) III. B¶o d­ìng c¬ cÊu ®ãng më cöa xe 1. ChuÈn bÞ dông cô vµ n¬i lµm viÖc - Bé dông cô tay th¸o l¾p c¬ cÊu - Gi¸ n©ng gi÷ n¾p ®éng c¬ - KÝnh phãng ®¹i - Mì b«i tr¬n vµ dung dÞch röa 2. Th¸o vµ lµm s¹ch c¸c chi tiÕt - Th¸o van ®iÒu khiÓn vµ ®­êng èng dÉn khÝ nÐn - Th¸o côm xi lanh vµ trôc pitt«ng tõ «t« - Th¸o rêi côm xi lanh - Dïng dung dÞch röa, b¬m h¬i, giÎ s¹ch ®Ó lµm s¹ch, kh« bªn ngoµi c¸c chi tiÕt 3. KiÓm tra bªn chi tiÕt - KiÓm tra bªn ngoµi c¸c chi tiÕt : Pitt«ng, côm van ®iÒu khiÓn vµ xi lanh... 4. L¾p c¬ cÊu - Thay thÕ c¸c chi tiÕt háng theo ®Þnh kú - L¾p côm pitt«ng vµ xi lanh - L¾p côm pitt«ng vµ xi lanh lªn «t« - L¾p van ®iÒu khiÓn vµ ®­êng èng dÉn khÝ nÐn. 5. KiÓm tra tæng hîp vµ vÖ sinh c«ng nghiÖp - KiÓm tra sù ho¹t ®éng cña c¬ cÊu ®ãng më ªm, nhÑ nhµng. - VÖ sinh dông cô vµ n¬i b¶o d­ìng s¹ch sÏ, gän gµng C¸c chó ý - Kª kÝch, chÌn lèp xe vµ n©ng gi÷ n¾p ®éng c¬ an toµn - KiÓm tra vµ quan s¸t kü c¸c chi tiÕt bÞ nøt vµ chên háng ren. - Sö dông dông cô ®óng lo¹i vµ vÆn chÆt ®ñ lùc quy ®Þnh. - Thay thÕ c¸c chi tiÕt theo ®Þnh kú vµ bÞ h­ háng ( van, c¸c ®Öm cao su...) IV. Söa ch÷a c¬ cÊu ®ãng më cöa xe «t« 1. Trôc pitt«ng, pitt«ng vµ c¸c ®Çu nèi a) H­ háng vµ kiÓm tra - H­ háng trôc pitt«ng, c¸c ®Çu nèi : cong nøt trôc, mßn pitt«ng, ®Öm kÝn vµ c¸c ®Çu nèi. - KiÓm tra : Dïng pan me vµ ®ång hå so ®Ó ®o ®é cong cña trôc vµ ®é mßn cña pitt«ng, ®Çu nèi, dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó kiÓm tra c¸c vÕt nøt, mßn cña c¸c chi tiÕt. b) Söa ch÷a - Trôc cong cã thÓ n¾n hÕt cong, b¹c vµ c¸c ®Çu nèi mßn qu¸ giíi h¹n cho phÐp cã thÓ hµn ®¾p gia c«ng l¹i kÝch th­íc ban ®Çu hoÆc thay thÕ. - Pitt«ng mßn vµ ®Öm kÝn cao su mßn cÇn thay thÕ c¶ côm. 2. Xi lanh, ®­êng èng dÉn khÝ nÐn vµ côm van a) H­ háng vµ kiÓm tra - H­ háng xi lanh vµ c¸c côm van: mßn, nøt xi lanh, ®­êng èng dÉn khÝ nÐn vµ mßn van. - KiÓm tra : Dïng ®ång hå so ®o ®é mßn cña lç xi lanh so víi tiªu chuÈn kü thuËt. Dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó quan s¸t c¸c vÕt nøt xi lanh, ®­êng èng vµ c¸c van.’ b) Söa ch÷a Xi lanh mßn x­íc, nøt nhÑ cã thÓ hµn vµ doa bãng, xi lanh, ®­êng èng dÉn khÝ nÐn vµ van ®iÒu khiÓn mßn nhiÒu ®Òu ®­îc thay thÕ. C¸c bµi tËp më réng vµ n©ng cao i. Tªn bµi tËp 1. C¬ cÊu ®ãng më cöa xe b»ng thuû lùc? 2. LËp b¶ng kiÓm tra, ph©n lo¹i chi tiÕt cña c¬ cÊu ®ãng më cöa xe b»ng thuû lùc B¶ng kiÓm tra ph©n lo¹i chi tiÕt Ngµy kiÓm tra : Ngµy th¸ng n¨m 2004 Nhãm ( ng­êi) kiÓm tra : Tªn chi tiÕt, bé phËn : C¬ cÊu ®ãng më n¾p ®éng c¬ Lo¹i «t« : TOYOTA TT Tªn chi tiÕt § vÞ tÝnh Sè L­îng §ñ, thiÕu KÝch th­íc mßn T×nh tr¹ng KT Thay thÕ Söa ch÷a 1 Lß xo C¸i 04 ®ñ - Nøt x 2 Trôc pitt«ng - 4 §ñ 0,3 - Mßn x 3 Xi lanh - 4 - 0,2 - Mßn x 4 C¸c van 4 - - Nøt x Phßng kü thuËt Ng­êi kiÓm tra II. Yªu cÇu cÇn ®¹t 1. Tr×nh bµy ®­îc cÊu t¹o vµ nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña c¬ cÊu ®ãng më cöa xe b»ng thuû lùc 2. LËp b¶ng kiÓm tra chi tiÕt cña c¬ cÊu ®ãng më cöa xe b»ng thuû lùc ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c III. Thêi gian - Sau 2 tuÇn nép ®ñ c¸c bµi tËp. Bµi 5 Söa ch÷a vµ b¶o d­ìng c¬ cÊu n©ng h¹ ghÕ ngåi - M· bµi: HAR.02 17 05 Giíi thiÖu : C¬ cÊu n©ng h¹ ghÕ ngåi lµ mét bé phËn cña khung vá xe «t«. Dïng ®Ó n©ng h¹ ghÕ ngåi b»ng khÝ nÐn ®­îc nhanh chãng, nhÑ nhµng vµ ªm dÞu. - C¬ cÊu n©ng h¹ ghÕ ngåi ®­îc sö dông trªn c¸c ghÕ nghåi cña xe kh¸ch, bao gåm c¸c bé phËn: xi lanh, pitt«ng, trôc pitt«ng vµ cÇn, trôc ®iÒu khiÓn. Do yªu cÇu lµm viÖc cña c¬ cÊu liªn tôc, chÞu ma s¸t lín vµ chÞu nhiÖt ®é cao nªn c¸c chi tiÕt, bé phËn dÔ bÞ h­ háng cÇn ®­îc tiÕn hµnh kiÓm tra, b¶o d­ìng th­êng xuyªn vµ söa ch÷a kÞp thêi ®Ó ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu kü thuËt vÒ chøc n¨ng ®ãng më nhanh, nhÑ nhµng vµ ªm dÞu. Môc tiªu thùc hiÖn: 1. Ph¸t biÓu ®óng yªu cÇu, nhiÖm vô vµ ph©n lo¹i cña c¬ cÊu n©ng h¹ ghÕ ngåi. 2. Gi¶i thÝch ®­îc cÊu t¹o vµ nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña c¬ cÊu n©ng h¹ ghÕ ngåi. 3.Tr×nh bµy ®óng c¸c hiÖn t­îng, nguyªn nh©n h­ háng cña c¬ cÊu. 4. Gi¶i thÝch ®­îc c¸c ph­¬ng ph¸p kiÓm tra b¶o d­ìng, söa ch÷a c¬ cÊu. 5.Th¸o l¾p, b¶o d­ìng vµ söa ch÷a ®­îc c¬ cÊu n©ng h¹ ghÕ ngåi ®óng yªu cÇu kü thuËt. Néi dung chÝnh: 1. NhiÖm vô, yªu cÇu vµ ph©n lo¹i c¬ cÊu n©ng h¹ ghÕ ngåi. 2. CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña c¬ cÊu n©ng h¹ ghÕ ngåi 3. HiÖn t­îng, nguyªn nh©n h­ háng cña c¬ cÊu n©ng h¹ ghÕ ngåi. 4. Ph­¬ng ph¸p kiÓm tra b¶o d­ìng, söa ch÷a c¬ cÊu. 5.Th¸o l¾p, b¶o d­ìng vµ söa ch÷a c¬ cÊu n©ng h¹ ghÕ ngåi. häc taÞ phßng häc chuyªn m«n ho¸ I. NhiÖm vô, yªu cÇu vµ ph©n lo¹i C¬ cÊu n©ng h¹ ghÕ ngåi 1. NhiÖm vô C¬ cÊu n©ng h¹ ghÕ ngåi dïng ®Ó n©ng h¹ ghÕ ngåi b»ng khÝ nÐn ®­îc nhanh chãng, nhÑ nhµng vµ ªm dÞu. 2. Yªu cÇu - §ãng më nhanh, nhÑ nhµng vµ ªm. - CÊu t¹o ®¬n gi¶n vµ cã ®é bÒn cao. 3. Ph©n lo¹i - C¬ cÊu ®ãng më n¾p ®éng c¬ b»ng khÝ nÐn(dïng nhiÒu, cÊu t¹o ®¬n gi¶n) - C¬ cÊu ®ãng më n¾p ®éng c¬ b»ng thuû lùc II. CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña C¬ cÊu n©ng h¹ ghÕ ngåi 1. CÊu t¹o a) Xi lanh thuû lùc - Xi lanh thuû lùc lµm b»ng thÐp èng cã ®é bãng cao cho pitt«ng dÞch chuyÓn, ë ®u«i xi lanh ®­îc liªn hÖ víi vá ngoµi t¹o thµnh ®Çu nèi liªn kÕt víi khung ghÕ tùa. b) Pitt«ng - Pitt«ng l¾p chÆt víi trôc pitt«ng, trªn pitt«ng cã ®Öm kÝn vµ l¾p van mét chiÒu. - Trôc pitt«ng bªn trong lµm rçng ®Ó l¾p trôc ®Èy më van mét chiÒu.. c) CÇn ®iÒu khiÓn vµ ty ®Èy - CÇn ®iÒu khiÓn cÊu t¹o nh­ mét ®ßn bÈy, cã chèt xoay vµ ®­îc l¾p phÝa sau khung ghÕ. - Ty ®Èy mét ®Çu liªn hÖ víi cÇn ®iÒu khiÓn, ®Çu cßn l¹i tiÕp xóc víi trôc ®Èy më van mét chiÒu. GhÕ ngåi GhÕ tùa n©ng h¹ Trôc pitt«ng pitt«ngnÐn CÇn ®iÒu khiÓn Cum xi lanh & pitt«ng Ty ®Èy H×nh 5-1 S¬ ®å cÊu t¹o c¬ cÊu n©ng h¹ ghÕ ngåi 2. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng Khi cÇn n©ng hoÆc h¹ ghÕ tùa theo yªu cÇu, ng­êi ngåi kÐo cÇn ®iÒu khiÓn, lµm cho ty ®Èy ®Èy trôc më van mét chiÒu më th«ng khÝ nÐn gi÷a hai ng¨n cña xi lanh, ®Èy xi lanh vµ khung ghÕ tùa dÞch chuyÓn. §ång thêi ng­êi ngåi Ên ®Èy ghÕ tùa h¹ xuèng theo ®é nghiªng yªu cÇu, sau ®ã th«i kÐo cÇn ®iÒu khiÓn ®Ó gi÷ nguyªn vÞ trÝ ghÕ tùa. Khi cÇn n©ng ghÕ tùa lªn mét gãc nµo ®ã, ng­êi ngåi kÐo cÇn ®iÒu khiÓn, lµm cho ty ®Èy ®Èy trôc më van mét chiÒu më th«ng khÝ nÐn gi÷a hai ng¨n cña xi lanh, lµm cho xi lanh vµ khung ghÕ tùa håi vÞ. §ång thêi ng­êi ngåi trë vÒ vÞ trÝ ban ®Çu hoÆc mét vÞ trÝ nµo ®ã, ghÕ tùa sÏ tù n©ng lªn theo ®é nghiªng yªu cÇu, sau ®ã th«i kÐo cÇn ®iÒu khiÓn ®Ó gi÷ nguyªn vÞ trÝ ghÕ tùa. IV. HiÖn t­îng vµ nguyªn nh©n h­ háng A. H¦ HáNG Cña c¬ cÊu n©ng hg¹ ghÕ ngåi 1. C¬ cÊu ho¹t ®éng cã tiÕng ån a) HiÖn t­îng Khi kÐo cÇn ®iÒu khiÓn ®Ó n©ng h¹ ghÕ, cã tiÕng ån kh¸c th­êng ë côm c¬ cÊu. b) Nguyªn nh©n - Trôc pitt«ng cong, lß xo g·y. - C¸c thanh dÉn ®éng láng hoÆc ®øt c¸c bu l«ng ®Çu nèi. 2. C¬ cÊu kh«ng n©ng h¹ ®­îc a) HiÖn t­îng Khi kÐo cÇn ®iÒu khiÓn nh­ng ghÕ tùa kh«ng h¹ hoÆc n©ng ®­îc. b) Nguyªn nh©n - Van mét chiÒu háng hoÆc bÞ kÑt. - Pitt«ng mßn hoÆc xi lanh bÞ nøt hë lµm tho¸t khÝ nÐn ra ngoµi. B. kiÓm tra h­ háng c¬ cÊu 1. KiÓm tra khi ®iÒu khiÓn n©ng h¹ ghÕ ngåi - Khi n©ng h¹ ghÐ tùa, chó ý nghe tiÕng ån kh¸c th­êng ë côm c¬ cÊu, nÕu cã tiÕng ån kh¸c th­êng vµ kh«ng æn ®Þnh cÇn phaØ kiÓm tra vµ söa ch÷a kÞp thêi. 2. KiÓm tra bªn ngoµi c¬ cÊu - KiÓm tra c¸c vÕt nøt g·y, láng cña c¸c ®Çu nèi. - KiÓm tra ®é cong vªnh cña cÇn ®iÒu khiÓn, trôc më van vµ trôc pitt«ng. - Dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó quan s¸t c¸c vÕt nøt bªn ngoµi xi lanh. V. néi dung b¶o d­ìng c¬ cÊu 1. Lµm s¹ch bªn ngoµi xi lanh vµ trôc pitt«ng 2. VÆn chÆt c¸c bul«ng cña ®Çu nèi côm xi lanh vµ trôc pitt«ng. 3. KiÓm tra nøt hë bªn ngoµi côm xi lanh vµ van ®iÒu khiÓn. 4. Thay thÕ chi tiÕt theo ®Þnh kú (van, vßng kÝn vµ lß xo ) 5. Tra mì trôc pitt«ng. 6. KiÓm tra ho¹t ®éng cña c¬ cÊu VI. C©u hái vµ bµi tËp 1. Nguyªn nh©n h­ háng cña c¬ cÊu ®ãng më bÞ kÑt, kh«ng më ®­îc? 2. Tr×nh bµy néi dung kiÓm tra vµ b¶o d­ìng bªn ngoµi c¬ cÊu ? 3. (Bµi tËp) Tr×nh bµy cÊu t¹o c¸c lo¹i c¬ cÊu n©ng h¹ ghÕ ngåi dïng trªn «t« ? tHùC tËp söa ch÷a vµ b¶o d­ìng c¬ cÊu n©ng h¹ ghÕ ngåi I. tæ chøc chuÈn bÞ n¬i lµm viÖc 1. Môc ®Ých: - RÌn luyÖn kü n¨ng th¸o l¾p hÖ thèng ®iÒu khiÓn b»ng khÝ nÐn - NhËn d¹ng c¸c bé ph©n cña hÖ thèng ®iÒu khiÓn b»ng khÝ nÐn 2. Yªu cÇu: - Th¸o, l¾p thµnh th¹o, ®óng quy tr×nh vµ ®óng yªu cÇu kü thuËt. - NhËn d¹ng ®­îc c¸c bé phËn hÖ thèng ®iÒu khiÓn b»ng khÝ nÐn - Sö dông dông cô hîp lý, chÝnh x¸c. - §¶m b¶o an toµn trong qu¸ tr×nh th¸o, l¾p - Tæ chøc n¬i lµm viÖc khoa häc, ng¨n n¾p, gän gµng. 3. ChuÈn bÞ: a) Dông cô: - ThiÕt bÞ kiÓm tra ¸p lùc hÖ thèng ®iÒu khiÓn b»ng khÝ nÐn - Dông cô th¸o l¾p hÖ thèng ®iÒu khiÓn b»ng khÝ nÐn - Khay ®ùng dông cô, chi tiÕt - Gi¸ n©ng cÇu xe, kÝch n©ng vµ gç chÌn kª lèp xe. - §ång hå so, ®ång hå ¸p suÊt - Pan me, th­íc cÆp, c¨n l¸ b) VËt t­: - GiÎ s¹ch - GiÊy nh¸m - Nhiªn liÖu röa, dÇu mì b«i tr¬n - C¸c van khÝ nÐn, lß xo vµ c¸c jo¨ng ®Öm.... - Tµi liÖu ph¸t tay vÒ c¸c quy tr×nh vµ tra cøu c¸c yªu cÇu kü thuËt söa ch÷a hÖ thèng ®iÒu khiÓn b»ng khÝ nÐn - Bè trÝ n¬i lµm viÖc cho nhãm häc viªn ®ñ diÖn tÝch, ¸nh s¸ng vµ th«ng giã. II. th¸o l¾p c¬ cÊu A. quy tr×nh Th¸o c¬ cÊu n©ng h¹ ghÕ ngåi 1.ChuÈn bÞ dông cô vµ n¬i lµm viÖc - Bé dông cô tay nghÒ th¸o l¾p - KÝch n©ng, gi¸ kª chÌn lèp xe. - Gi¸ n©ng gi÷ ghÕ ngåi 2. Lµm s¹ch bªn ngoµi côm c¬ cÊu - Dïng b¬m h¬i vµ thæi khÝ nÐn lµm s¹ch cÆn bÈn b¸m bªn ngoµi côm c¬ cÊu. 3. Th¸o c¬ cÊu - Th¸o cÇn ®iÒu khiÓn. - Th¸o c¸c bu l«ng h·m hai ®Çu côm xi lanh vµ trôc pitt«ng. - Th¸o côm xi lanh vµ trôc pitt«ng ra ngoµi ghÕ ngåi. 4. Th¸o rêi côm xi lanh vµ pitt«ng - Th¸o ®ai èc n¾p (hoÆc ®Çu nèi) - Th¸o trôc pitt«ng, pitt«ng vµ van ra khái xi lanh - Th¸o lß xo 5. Lµm s¹ch vµ kiÓm tra chi tiÕt - Lµm s¹chvµ kiÓm tra c¸c chi tiÕt b. Quy tr×nh l¾p Ng­îc l¹i quy tr×nh th¸o (sau khi söa ch÷a vµ thay thÕ c¸c chi tiÕt h­ háng) C¸c chó ý - Kª kÝch vµ chÌn lèp xe an toµn vµ ch¾c ch¾n. - Tra mì b«i tr¬n c¸c chi tiÕt - Thay thÕ c¸c chi tiÕt theo ®Þnh kú b¶o d­ìng (van, lß xo, c¸c ®Öm kÝn cao su...) III. B¶o d­ìng c¬ cÊu n©ng h¹ ghÕ ngåi 1. ChuÈn bÞ dông cô vµ n¬i lµm viÖc - Bé dông cô tay th¸o l¾p c¬ cÊu - KÝnh phãng ®¹i - Mì b«i tr¬n vµ dung dÞch röa 2. Th¸o vµ lµm s¹ch c¸c chi tiÕt - Th¸o cÇn ®iÒu khiÓn - Th¸o côm xi lanh vµ trôc pitt«ng - Th¸o rêi côm xi lanh - Dïng dung dÞch röa, b¬m h¬i, giÎ s¹ch ®Ó lµm s¹ch, kh« bªn ngoµi c¸c chi tiÕt 3. KiÓm tra bªn chi tiÕt - KiÓm tra bªn ngoµi c¸c chi tiÕt : Pitt«ng, côm van vµ xi lanh... 4. L¾p c¬ cÊu - Thay thÕ c¸c chi tiÕt háng theo ®Þnh kú - L¾p côm pitt«ng vµ xi lanh - L¾p côm pitt«ng vµ xi lanh lªn ghÕ ngåi - L¾p cÇn ®iÒu khiÓn. 5. KiÓm tra tæng hîp vµ vÖ sinh c«ng nghiÖp - KiÓm tra sù ho¹t ®éng cña c¬ cÊu ®ãng më ªm, nhÑ nhµng. - VÖ sinh dông cô vµ n¬i b¶o d­ìng s¹ch sÏ, gän gµng C¸c chó ý - Kª kÝch, chÌn lèp xe an toµn - KiÓm tra vµ quan s¸t kü c¸c chi tiÕt bÞ nøt vµ chên háng ren. - Sö dông dông cô ®óng lo¹i vµ vÆn chÆt ®ñ lùc quy ®Þnh. - Thay thÕ c¸c chi tiÕt theo ®Þnh kú vµ bÞ h­ háng ( van, c¸c ®Öm cao su...) IV. Söa ch÷a c¬ cÊu n©ng h¹ ghÕ ngåi 1. Trôc pitt«ng, pitt«ng, c¸c ®Çu nèi vµ cÇn ®iÒu khiÓn a) H­ háng vµ kiÓm tra - H­ háng trôc pitt«ng, c¸c ®Çu nèi vµ cÇn ®iÒu khiÓn : cong nøt trôc, mßn pitt«ng, van, ®Öm kÝn vµ c¸c ®Çu nèi. - KiÓm tra : Dïng pan me vµ ®ång hå so ®Ó ®o ®é cong cña trôc vµ ®é mßn cña pitt«ng, ®Çu nèi, dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó kiÓm tra c¸c vÕt nøt, mßn cña c¸c chi tiÕt. b) Söa ch÷a - Trôc cong cã thÓ n¾n hÕt cong, b¹c vµ c¸c ®Çu nèi mßn qu¸ giíi h¹n cho phÐp cã thÓ hµn ®¾p gia c«ng l¹i kÝch th­íc ban ®Çu hoÆc thay thÕ. - Pitt«ng, van mßn cÇn thay thÕ c¶ côm. 2. Xi lanh vµ côm van a) H­ háng vµ kiÓm tra - H­ háng xi lanh vµ c¸c côm van: mßn, nøt xi lanh vµ mßn van. - KiÓm tra : Dïng ®ång hå so ®o ®é mßn cña lç xi lanh so víi tiªu chuÈn kü thuËt. Dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó quan s¸t c¸c vÕt nøt xi lanh, ®­êng èng vµ c¸c van.’ b) Söa ch÷a Xi lanh mßn x­íc, nøt nhÑ cã thÓ hµn vµ doa bãng, xi lanh vµ van mßn nhiÒu ®Òu ®­îc thay thÕ. C¸c bµi tËp më réng vµ n©ng cao i. Tªn bµi tËp 1. C¬ cÊu n©ng h¹ ghÕ ngåi b»ng thuû lùc? 2. LËp b¶ng kiÓm tra, ph©n lo¹i chi tiÕt cña c¬ cÊu n©ng h¹ ghÕ ngåi b»ng thuû lùc B¶ng kiÓm tra ph©n lo¹i chi tiÕt Ngµy kiÓm tra : Ngµy th¸ng n¨m 2004 Nhãm ( ng­êi) kiÓm tra : Tªn chi tiÕt, bé phËn : C¬ cÊu n©ng h¹ ghÕ nghåi Lo¹i «t« : TT Tªn chi tiÕt § vÞ tÝnh Sè L­îng §ñ, thiÕu KÝch th­íc mßn T×nh tr¹ng KT Thay thÕ Söa ch÷a 1 Lß xo C¸i 04 ®ñ - Nøt x 2 Trôc pitt«ng - 4 §ñ 0,3 - Mßn x 3 Xi lanh - 4 - 0,2 - Mßn x 4 C¸c van 4 - - Nøt x Phßng kü thuËt Ng­êi kiÓm tra II. Yªu cÇu cÇn ®¹t 1. Tr×nh bµy ®­îc cÊu t¹o vµ nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña c¬ cÊu n©ng h¹ ghÕ ngåi thuû lùc 2. LËp b¶ng kiÓm tra chi tiÕt cña c¬ cÊu n©ng h¹ ghÕ ngåi thuû lùc ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c III. Thêi gian - Sau 2 tuÇn nép ®ñ c¸c bµi tËp. Bµi 6 söa ch÷a vµ b¶o d­ìng m¸y nÐn khÝ b×nh khÝ nÐn vµ ®­êng èng dÉn khÝ nÐn - M· bµi: HAR.02 17 06 Giíi thiÖu : M¸y nÐn khÝ, b×nh chøa khÝ nÐn vµ ®­êng èng dÉn khÝ nÐn lµ mét bé phËn cña hÖ thèng ®iÒu khiÓn b»ng khÝ nÐn, dïng ®Ó t¹o ra khÝ nÐn cã ¸p suÊt ®óng yªu cÇu vµ ph©n phèi khÝ nÐn ®Õn c¸c c¬ cÊu trªn «t«. Do yªu cÇu lµm viÖc cña m¸y nÐn khÝ, b×nh chøa khÝ nÐn vµ ®­êng èng dÉn khÝ nÐn lu«n chÞu ma s¸t mµi mßn, ¸p lùc khÝ nÐn vµ sù ¨n mßn cña h¬i n­íc trong khÝ nÐn, nªn c¸c chi tiÕt dÔ bÞ h­ háng, rß rØ khÝ nÐn ra ngoµi, lµm cho c¸c c¬ cÊu ®iÒu khiÓn kh«ng cßn t¸c dông. V× vËy c«ng viÖc tiÕn hµnh kiÓm tra, ®iÒu chØnh cÇn ®­îc tiÕn hµnh th­êng xuyªn vµ b¶o d­ìng, söa ch÷a kÞp thêi ®Ó ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu kü thuËt cña hÖ thèng. Môc tiªu thùc hiÖn: 1. Ph¸t biÓu ®óng yªu cÇu, nhiÖm vô cña m¸y nÐn khÝ, b×nh chøa khÝ nÐn vµ ®­êng èng dÉn khÝ nÐn. 2. Tr×nh bµy ®­îc cÊu t¹o vµ nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña m¸y nÐn khÝ. 3. Gi¶i thÝch ®óng c¸c hiÖn t­îng, nguyªn nh©n h­ háng cña m¸y nÐn khÝ, b×nh chøa khÝ nÐn vµ ®­êng èng dÉn khÝ nÐn. 4. Tr×nh bµy ®­îc c¸c ph­¬ng ph¸p kiÓm tra b¶o d­ìng, söa ch÷a m¸y nÐn khÝ, b×nh chøa khÝ nÐn vµ ®­êng èng dÉn khÝ nÐn 5.Th¸o l¾p, kiÓm tra vµ b¶o d­ìng söa ch÷a ®­îc m¸y nÐn khÝ, b×nh chøa khÝ nÐn vµ ®­êng èng dÉn khÝ nÐn ®óng yªu cÇu kü thuËt. Néi dung chÝnh: 1. NhiÖm vô, yªu cÇu cña m¸y nÐn khÝ, b×nh chøa khÝ nÐn vµ ®­êng èng dÉn khÝ nÐn 2. CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña m¸y nÐn khÝ 3. HiÖn t­îng, nguyªn nh©n h­ háng cña m¸y nÐn khÝ, b×nh chøa khÝ nÐn vµ ®­êng èng dÉn khÝ nÐn. 4. Ph­¬ng ph¸p kiÓm tra b¶o d­ìng, söa ch÷a m¸y nÐn khÝ, b×nh chøa khÝ nÐn vµ ®­êng èng dÉn khÝ nÐn 5. Th¸o l¾p, kiÓm tra vµ b¶o d­ìng söa ch÷a m¸y nÐn khÝ, b×nh chøa khÝ nÐn vµ ®­êng èng dÉn khÝ nÐn. häc trªn líp I. NhiÖm vô, yªu cÇu cña bé phËn cung cÊp khÝ nÐn 1. NhiÖm vô - Bé phËn cung cÊp khÝ nÐn dïng ®Ó t¹o khÝ nÐn cã ¸p lùc ®óng yªu cÇu vµ cung cÊp ®ñ l­îng khÝ nÐn cho hÖ thèng ®iÒu khiÓn b»ng khÝ nÐn trªn «t«. 2. Yªu cÇu - ¸p suÊt khÝ nÐn æn ®Þnh ( 7 - 9 kg/cm2) - CÊu t¹o ®¬n gi¶n, cã ®é an toµn vµ ®é bÒn cao  II. CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña bé phËn cung cÊp khÝ nÐn Van n¹p N¾p m¸y Van gi¶m t¶i Pitt«ng Xi lanh C¸c te Puly Trôc khuûu T truyÒn Van nÐn 1. M¸y nÐn khÝ a) CÊu t¹o (h×nh 6-1 ) H×nh 6-1. S¬ ®å cÊu t¹o m¸y nÐn khÝ M¸y nÐn khÝ dïng trªn «t« gåm cã : Pu ly, hai xi lanh, pitt«ng vµ n¾p xi lanh, trôc khuûu, thanh truyÒn, van nÐn, van n¹p vµ van ®iÒu chØnh ¸p suÊt. b) Nguyªn t¾c ho¹t ®éng Khi ®éng c¬ ho¹t ®éng, pu ly quay nhê lµm cho trôc khuûu vµ pitt«ng cña m¸y nÐn khÝ chuyÓn ®éng. Khi pitt«ng ®i xuèng t¹o ch©n kh«ng trong xi lanh hót më van n¹p, cho kh«ng khÝ ngoµi trêi ®­îc hót qua bÇu läc vµ n¹p vµo xi lanh. Khi pitt«ng ®i lªn, van n¹p ®ãng kÝn, kh«ng khÝ trong xi lanh bÞ nÐn ®Èy më van nÐn, ®­a kh«ng khÝ nÐn qua n¾p xi lanh ®Õn b×nh chøa khÝ nÐn. - Khi ¸p suÊt trong b×nh chøa khÝ nÐn ®¹t 0,75MPa th× van ®iÒu chØnh ¸p suÊt b¾t ®Çu ho¹t ®éng. Lóc nµy kh«ng khÝ nÐn t¨ng ¸p suÊt më van ¸p suÊt ®i theo ®­êng èng, ®Èy më më th«ng van n¹p gi÷a hai xi lanh, c¾t ®­êng dÉn khÝ nÐn ®Õn b×nh chøa vµ kh«ng khÝ nÐn ®­îc th«ng tõ xi lanh nµy qua xi lanh kh¸c. Khi ¸p gi¶m xuèng, van ®iÒu chØnh ¸p suÊt sÏ ®ãng kÝn, më th«ng ®­êng dÉn khÝ nÐn ®Õn b×nh chøa khÝ nÐn nh­ ban ®Çu. 2. Van an toµn a) CÊu t¹o (h×nh 6-2) Van an toµn l¾p trªn n¾p xi lanh cña m¸y nÐn khÝ gåm cã: Th©n van, mét ®Çu l¾p víi èng nèi khÝ nÐn (®Õ van), mét ®Çu l¾p vÝt ®iÒu chØnh. Th©n van Lß xo VÝt ®iÒu chØnh Chèt bi Van bi §Õ van H×nh 6-2. S¬ ®å cÊu t¹o van an toµn H×nh 4-3 CÊu t¹o van toµn 1- Chèt kiÓm tra; 2- VÝt ®iÒu chØnh; 3- Lß xo ; 4- Th©n van; 5- Van bi ;6-§Çu nèi khÝ nÐn; 7 –Lç th«ng khÝ trêi Bªn trong th©n van l¾p van bi, lß xo vµ cã lç th«ng víi khÝ trêi. b) Nguyªn t¾c ho¹t ®éng Khi ¸p suÊt khÝ nÐn trong hÖ thèng v­ît qu¸ 0,9 MPa t¹o ra ¸p lùc th¾ng søc c¨ng lß xo, ®Èy më van bi ®Ó x¶ khÝ nÐn ra ngoµi kh«ng khÝ qua lç th«ng trªn th©n van. - VÝt ®iÒu chØnh ®Ó ®iÒu chØnh søc c¨ng lß xo thay ®æi ¸p suÊt më van bi. - Khi cÇn kiÓm tra, Ên chèt bi sÏ më th«ng khÝ nÐn ra ngoµi kh«ng khÝ. 3. Van ®iÒu chØnh ¸p suÊt N¾p ®iÒu chØnh Bi ®Þnh vÞ lß xo Lß xo Ty ®Èy N¾p van Van bi Th©n van Bé loc M¸y nÐn khÝ Tõ b×nh chøa khÝ nÐn §Õ van a) CÊu t¹o (h×nh 6-3) H×nh 6-3. S¬ ®å cÊu t¹o van ®iÒu chØnh ¸p suÊt H×nh 4-6 CÊu t¹o van ®iÒu chØnh ¸p suÊt 1- N¾p van; 2- Chôp lß xo; 3- Lß xo ; 4- Ty ®Èy; 5- Lç ty ®Èy; ;6-§Öm ®iÒu chØnh; 7 –Lç th«ng c¬ cÊu gi¶m ¸p 8, 10- ®Çu nè ren; 9-Th©n van; 11-Van bi Van ®iÒu chØnh ¸p suÊt l¾p gi÷a m¸y nÐn khÝ vµ b×nh chøa khÝ nÐn gåm cã: Th©n van l¾p hai van bi vµ bé läc, ®Õ van cã ty ®Èy vµ l¾p víi n¾p ®iÒu chØnh cã hai viªn bi ®Þnh vÞ vµ lß xo, ®Õ van cã r·nh th«ng víi khÝ trêi b) Nguyªn t¾c ho¹t ®éng - Khi ¸p suÊt khÝ nÐn trong b×nh nÐn khÝ nhá h¬n 0,6 MPa th× hai van bi ®ãng kÝn lç th«ng ®Õn b×nh khÝ nÐn vµ më th«ng khÝ nÐn ra ngoµi kh«ng khÝ qua r·nh trªn ®Õ van. - Khi ¸p suÊt khÝ nÐn trong b×nh ®¹t 0,7 – 0,9 MPa th× hai van bi bÞ ®Èy cïng víi ty ®Èy, ®ãng ®­êng th«ng lç bªn víi kh«ng khÝ vµ më th«ng khÝ nÐn tõ b×nh chøa ®Õn c¬ cÊu van gi¶m t¶i më van n¹p, th«ng hai xi lanh vµ ngõng cÊp khÝ nÐn cña m¸y nÐn khÝ. Do ®ã, sôt ¸p suÊt (nhá h¬n 0,6 MPa) trong hÖ thèng phanh vµ van ®iÒu chØnh sÏ x¶y ra vµ qu¸ tr×nh ®ãng hai van bi lÆp l¹i nh­ ban ®Çu ®Ó lu«n æn ®Þnh ¸p suÊt cña khÝ nÐn (0,75 – 0,9) MPa - Cã thÓ vÆn n¾p ®iÒu chØnh ®Ó ®iÒu chØnh søc c¨ng lß xo thay ®æi ¸p suÊt më van bi. 4. B×nh chøa vµ ®­êng èng dÉn khÝ nÐn (h×nh 6-4) H×nh 6-4. S¬ ®å cÊu t¹o b×nh chøa vµ èng dÉn khÝ nÐn §ång hå b¸o ¸p suÊt B×nh chøa khÝ nÐn èng dÉn khÝ nÐn - B×nh chøa khÝ nÐn ®­îc lµm b»ng thÐp, l¾p gi÷a m¸y nÐn khÝ vµ tæng van ®iÒu khiÓn, dïng chøa khÝ nÐn ®ñ cho 10 lÇn phanh. Trong b×nh chøa cã l¾p ®ång hå b¸o ¸p suÊt vµ van x¶ h¬i n­íc. - C¸c èng dÉn khÝ nÐn lµm b»ng thÐp, cã hai ®Çu loe vµ c¸c ®ai èc ren ®Ó l¾p nèi víi c¸c bé phËn cña hÖ thèng phanh ®¶m b¶o kÝn vµ chÞu ®­îc ¸p lùc khÝ nÐn III. HiÖn t­îng vµ nguyªn nh©n h­ háng cña côm m¸y nÐn khÝ A. Nh÷ng h­ háng cña côm m¸y nÐn khÝ 1. Khi c¸c bé phËn cung cÊp khÝ nÐn lµm viÖc cã tiÕng kªu ån kh¸c th­êng a) HiÖn t­îng Khi «t« ho¹t ®éng cã nhiÒu tiÕng ån kh¸c th­êng ë côm m¸y nÐn khÝ vµ b×nh chøa. b) Nguyªn nh©n - M¸y nÐn khÝ mßn, h­ háng c¸c chi tiÕt hoÆc thiÕu dÇu b«i tr¬n. - D©y ®ai láng 2. ¸p suÊt khÝ nÐn kh«ng ®ñ quy ®Þnh a) HiÖn t­îng . Khi ®éng c¬ ho¹t ®éng nh­ng ®ång hå b¸o ¸p suÊt nhá h¬n quy ®Þnh. b) Nguyªn nh©n - M¸y nÐn khÝ mßn, h­ háng c¸c chi tiÕt: pitt«ng, xi lanh, xÐc m¨ng vµ c¸c van... - §­êng èng dÉn khÝ nÐn nøt hë rß khÝ nÐn ra ngoµi. - Van ®iÒu chØnh ¸p suÊt háng B. KiÓm tra côm m¸y nÐn khÝ 1. KiÓm tra bªn ngoµi c¸c bé phËn cña côm m¸y nÐn khÝ - Dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó quan s¸t c¸c vÕt nøt, ch¶y rØ bªn ngoµi m¸y nÐn khÝ, b×nh chøa vµ c¸c èng dÉn khÝ nÐn. - KiÓm tra ®é c¨ng cña d©y ®ai m¸y nÐn khÝ vµ ¸p suÊt b¸o trªn ®ång hå, nÕu kh«ng ®ñ quy ®Þnh cÇn tiÕn hµnh söa ch÷a kÞp thêi. 2. KiÓm tra khi vËn hµnh - Khi vËn hµnh «t« kiÓm tra ¸p suÊt cña khÝ nÐn vµ nghe tiÕng kªu ån kh¸c th­êng ë côm m¸y nÐn khÝ, nÕu cã tiÕng ån kh¸c th­êng vµ ¸p suÊt kh«ng ®ñ quy ®Þnh theo yªu cÇu cÇn phaØ kiÓm tra vµ söa ch÷a kÞp thêi. IV. néi dung b¶o d­ìng côm m¸y nÐn khÝ 1. Lµm s¹ch bªn ngoµi c¸c bé phËn 2. KiÓm tra ch¶y rØ vµ h­ háng bªn ngoµi c¸c bé phËn 3. B¶o d­ìng thay dÇu b«i tr¬n m¸y nÐn khÝ vµ ®iÒu chØnh ®é c¨ng d©y ®ai. 4. KiÓm tra vµ x¶ híi n­íc trong b×nh chøa khÝ nÐn 5. KiÓm tra vµ ®iÒu chØnh c¸c van an toµn vµ van ®iÒu chØnh ¸p suÊt 6. KiÓm tra vµ vÆn chÆt c¸c bé phËn. V. C©u hái vµ bµi tËp 1. NhiÖm vô cña m¸y nÐn khÝ trªn «t« ? 2. H­ háng nµo cña côm m¸y nÐn khÝ vµ b×nh chøa khÝ nÐn lµm cho ¸p suÊt khÝ nÐn kh«ng ®ñ quy ®Þnh ? 4. (Bµi tËp)Tr×nh bµy cÊu t¹o vµ nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña m¸y nÐn khÝ ? tHùC tËp b¶o d­ìng vµ söa ch÷a côm m¸y nÐn khÝ I. tæ chøc chuÈn bÞ n¬i lµm viÖc 1. Môc ®Ých: - RÌn luyÖn kü n¨ng th¸o l¾p côm m¸y nÐn khÝ - NhËn d¹ng c¸c bé ph©n chÝnh cña côm m¸y nÐn khÝ 2. Yªu cÇu: - Th¸o, l¾p thµnh th¹o, ®óng quy tr×nh vµ ®óng yªu cÇu kü thuËt. - NhËn d¹ng ®­îc c¸c bé phËn côm m¸y nÐn khÝ - Sö dông dông cô hîp lý, chÝnh x¸c. - §¶m b¶o an toµn trong qu¸ tr×nh th¸o, l¾p - Tæ chøc n¬i lµm viÖc khoa häc, ng¨n n¾p, gän gµng. 3. ChuÈn bÞ: a) Dông cô: - ThiÕt bÞ kiÓm tra ¸p lùc phanh. - Dông cô th¸o l¾p côm m¸y nÐn khÝ - Khay ®ùng dông cô, chi tiÕt - Gi¸ n©ng cÇu xe, kÝch n©ng vµ gç chÌn kª lèp xe. - §ång hå so, ®ång hå ¸p suÊt - Pan me, th­íc cÆp, c¨n l¸ b) VËt t­: - GiÎ s¹ch - GiÊy nh¸m - Nhiªn liÖu röa, dÇu mì b«i tr¬n - XÐc m¨ng, pitt«ng, c¸c van khÝ nÐn, lß xo vµ c¸c jo¨ng ®Öm.... - Tµi liÖu ph¸t tay vÒ c¸c quy tr×nh vµ tra cøu c¸c yªu cÇu kü thuËt söa ch÷a côm m¸y nÐn khÝ. - Bè trÝ n¬i lµm viÖc cho nhãm häc viªn ®ñ diÖn tÝch, ¸nh s¸ng vµ th«ng giã. II. TH¸O L¾P côm m¸y nÐn khÝ A. Quy tr×nh th¸o c¸c bé phËn trªn «t« 1.ChuÈn bÞ dông cô vµ n¬i lµm viÖc - Bé dông cô tay nghÒ th¸o l¾p hÖ thèng phanh - KÝch n©ng, gi¸ kª chÌn lèp xe. 2. Lµm s¹ch bªn ngoµi côm hÖ thèng phanh - Dïng b¬m n­íc ¸p suÊt cao vµ phun n­íc röa s¹ch c¸c cÆn bÈn bªn ngoµi gÇm «t«. - Dïng b¬m h¬i vµ thæi khÝ nÐn lµm s¹ch cÆn bÈn vµ n­íc b¸m bªn ngoµi côm dÉn ®éng phanh 3. Th¸o m¸y nÐn khÝ - Th¸o d©y ®ai - Th¸o m¸y nÐn khÝ 4. Th¸o b×nh chøa khÝ nÐn - X¶ khÝ nÐn - Th¸o c¸c èng dÉn khÝ nÐn - Th¸o b×nh chøa khÝ nÐn 5. Th¸o rêi m¸y nÐn khÝ (gièng phÇn th¸o l¾p ®éng c¬) - Th¸o puly, n¾p m¸y, c¸c van... - Th¸o nhãm pitt«ng, thanh truyÒn vµ trôc khuûu... 6. Lµm s¹ch chi tiÕt vµ kiÓm tra - Dïng giÎ s¹ch vµ dung dÞch röa lµm s¹ch c¸c chi tiÕt vµ khiÓm tra B. Quy tr×nh l¾p * Ng­îc l¹i quy tr×nh th¸o (sau khi söa ch÷a vµ thay thÕ c¸c chi tiÕt h­ háng) C¸c chó ý. - Kª chÌn lèp xe an toµn khi lµm viÖc d­íi gÇm xe. - Tra mì b«i tr¬n c¸c chi tiÕt vµ thay dÇu b«i tr¬n m¸y nÐn khÝ. - Thay thÕ c¸c chi tiÕt theo ®Þnh kú b¶o d­ìng (c¸c ®Öm, d©y ®ai, c¸c van, xÐc m¨ng) - §iÒu chØnh ¸p suÊt khÝ nÐn vµ ®é c¨ng cña d©y ®ai. III. B¶o d­ìng côm m¸y nÐn khÝ A. quy tr×nh b¶o d­ìng 1. Lµm s¹ch bªn ngoµi c¸c bé phËn 2. Th¸o rêi c¸c bé phËn vµ lµm s¹ch. 3. KiÓm tra h­ háng chi tiÕt 4. Thay thÕ chi tiÕt theo ®Þnh kú (xÐc m¨ng, c¸c van, ®Öm kÝn vµ d©y ®ai) 5. Tra mì, l¾p c¸c chi tiÕt vµ thay dÇu b«i tr¬n. 6. KiÓm tra vµ ®iÒu chØnh ®é c¨ng d©y ®ai vµ van ¸p suÊt B. §iÒu chØnh hµnh ®é c¨ng d©y ®ai vµ van ¸p suÊt 1. §iÒu chØnh ®é c¨ng d©y ®ai cña m¸y nÐn khÝ (§é c¨ng d©y ®ai cña m¸y nÐn khÝ = 10-15 mm) a) KiÓm tra Dïng th­íc ®o chuyªn dïng ®o kho¶ng c¸ch tõ vÞ trÝ d©y ®ai ch­a Ên lùc, sau ®ã dïng tay Ên d©y ®ai ®Õn vÞ trÝ c¶m thÊy cã lùc c¶n lín vµ dõng l¹i ®Ó ®äc kÕt qu¶ trªn th­íc vµ so s¸nh víi tiªu chuÈn cho phÐp ®Ó tiÕn hµnh ®iÒu chØnh. b) §iÒu chØnh Th¸o c¸c ®ai èc cña b¸nh ®ai ®iÒu chØnh vµ dÞch chuyÓn ®Èy c¨ng d©y ®ai võa ®ñ ®é c¨ng tiªu chuÈn, sau ®ã h·m chÆt c¸c ®ai èc. 2. §iÒu chØnh van ¸p suÊt (¸p suÊt khÝ nÐn trong b×nh chøa lu«n æn ®Þnh tõ 0,75 – 0,9 MPa) a) KiÓm tra VËn hµnh ®éng c¬ vµ qua s¸t ®ång hå b¸o ¸p suÊt, nÕu ¸p suÊt kh«ng ®óng tiªu chuÈn cÇn tiÕn hµnh ®iÒu chØnh. b) §iÒu chØnh Th¸o n¾p van vµ vÆn n¾p ®iÒu chØnh (h×nh 6-4) ®Ó thay ®æi søc c¨ng lß xo, sau ®ã vËn hµnh ®éng c¬ vµ kiÓm tra l¹i kÕt qu¶ trªn ®ång hå b¸o ¸p suÊt, nÕu ch­a ®¹t yªu cÇu cÇn tiÕp tôc ®iÒu chØnh ®¹t ¸p suÊt tõ 0,75 – 0,9 MPa. IV. söa ch÷a côm m¸y nÐn khÝ vµ b×nh ch­a khÝ nÐn 1. M¸y nÐn khÝ a) H­ háng vµ kiÓm tra - H­ háng m¸y nÐn khÝ: nøt, mßn rç trôc khuûu, vßng bi, xi lanh, pitt«ng, xÐc m¨ng, puly vµ c¸c van. - KiÓm tra : Dïng th­íc cÆp, pan me vµ ®ång hå so ®Ó ®o ®é mßn cña trôc khuûu, vßng bi, xi lanh, pitt«ng, xÐc m¨ng, puly vµ dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó kiÓm tra c¸c vÕt nøt, rç vµ so víi tiªu chuÈn kü thuËt. b) Söa ch÷a - H­ háng m¸y nÐn khÝ: nøt, mßn rç trôc khuûu, vßng bi, xi lanh, pitt«ng, xÐc m¨ng, puly vµ c¸c van. - Söa ch÷a c¸c h­ háng vµ b¶o d­ìng c¸c chi tiÕt cña m¸y nÐn khÝ gièng nh­ söa ch÷a c¸c chi tiÕt trôc khuûu, vßng bi, xi lanh, pitt«ng, xÐc m¨ng, puly cña ®éng c¬. 2. Van an toµn vµ ®iÒu chØnh ¸p suÊt a) H­ háng vµ kiÓm tra - H­ háng chÝnh cña van an toµn vµ van ®iÒu chØnh ¸p suÊt lµ : nøt, mßn, ch¸y rç bÒ mÆt tiÕp xóc, vßng kÝn vµ g·y lß xo. - KiÓm tra : Dïng th­íc cÆp, pan me, ®ång hå so ®Ó ®o ®é mßn cña c¸c van vµ dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó kiÓm tra c¸c vÕt nøt, rç vµ so víi tiªu chuÈn kü thuËt. b) Söa ch÷a - C¸c van an toµn, ®iÒu chØnh ¸p suÊt bÞ nøt, mßn, ch¸y rç bÒ mÆt tiÕp xóc, vßng kÝn vµ g·y lß xo ®Òu ®­îc thay thÕ ®óng lo¹i. 3. B×nh chøa khÝ nÐn vµ c¸c èng dÉn khÝ nÐn a) H­ háng vµ kiÓm tra - H­ háng cña b×nh chøa khÝ nÐn vµ c¸c èng dÉn khÝ nÐn lµ : nøt, rØ thñng vµ cong chay háng ren lµm hë khÝ nÐn ra ngoµi. - KiÓm tra : Dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó quan s¸t c¸c vÕt nøt, thñng bªn ngoµi c¸c chi tiÕt. b) Söa ch÷a - B×nh chøa khÝ nÐn vµ c¸c èng dÉn khÝ nÐn bÞ nøt, rØ thñng vµ cong, chên háng ren cÇn ®­îc tiÕn hµnh hµn ®¾p söa nguéi vµ gß n¾n hÕt cong. C¸c bµi tËp më réng vµ n©ng cao i. Tªn bµi tËp 1. M¸y nÐn khÝ ? 2. LËp b¶ng kiÓm tra, ph©n lo¹i B¶ng kiÓm tra c¸c bé phËn Ngµy kiÓm tra : Ngµy th¸ng n¨m 2004 Nhãm ( ng­êi) kiÓm tra : Tªn bé phËn : Côm m¸y nÐn khÝ vµ b×nh chøa khÝ nÐn Lo¹i «t« : BMAZ TT Tªn chi tiÕt § vÞ tÝnh Sè L­îng §ñ, thiÕu KÝch th­íc mßn T×nh tr¹ng KT Thay thÕ Söa ch÷a 1 Xi lanh C¸i 02 mßn x 2 Pitt«ng - 02 §ñ -Nøt, x 3 XÐc m¨ng Bé 02 - 0,4 - mßn - 4 Thanh truyÒn - 2 mßn - 5 Trôc khuûu - 1 mßn - 6 B×nh chøa khÝ nÐn 2 rØ x 7 Van ®iÒu chØnh P 1 - - Cong X Phßng kü thuËt Ng­êi kiÓm tra II. Yªu cÇu cÇn ®¹t 1. Tr×nh bµy ®­îc cÊu t¹o vµ nguyªn t¾c ho¹t ®éng c¸c bé phËn cña m¸y nÐn khÝ. 2. LËp b¶ng kiÓm tra ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c III. Thêi gian - Sau 2 tuÇn nép ®ñ c¸c bµi tËp. §¸p ¸n c¸c c©u hái vµ bµi tËp §¸p ¸n bµi 1 C©u 1. NhiÖm vô : - HÖ thèng ®iÒu khiÓn b»ng khÝ nÐn trªn «t« dïng ®Ó cung cÊp, ph©n phèi khÝ nÐn ®Õn c¸c c¬ cÊu ®iÒu khiÓn vµ ®µn håi b»ng khÝ nÐn, ®¶m b¶o n©ng cao c¸c tÝnh n¨ng hiÖn ®¹i cña «t«. Yªu cÇu : - Cung cÊp khÝ nÐn ®ñ c«ng suÊt vµ æn ®Þnh ¸p suÊt ®¹t 0,75Mpa. - C¸c c¬ cÊu ho¹t ®éng b»ng khÝ nÐn nhanh chãng vµ ®¶m b¶o ªm dÞu. - CÊu t¹o ®¬n gi¶n, vËn hµnh ªm vµ cã ®é bÒn cao. C©u 2. Khi ®éng c¬ ho¹t ®éng, m¸y nÐn khÝ lµm viÖc hót kh«ng khÝ ngoµi trêi vµo xi lanh vµ nÐn ®Õn ¸p suÊt quy ®Þnh sau ®ã n¹p vµo b×nh chøa khÝ nÐn. Khi ¸p suÊt trong b×nh chøa khÝ nÐn ®¹t 0,75MPa th× van ®iÒu chØnh ¸p suÊt b¾t ®Çu ho¹t ®éng ®Ó æn ®Þnh ¸p suÊt ®óng quy ®Þnh. KhÝ nÐn ®­îc ph©n phèi ®Õn c¸c c¬ cÊu ®iÒu khiÓn b»ng khÝ nÐn trªn «t« th«ng qua c¸c bé ®iÒu khiÓn cña tõng hÖ thèng vµ c¬ cÊu nh­: - C¬ cÊu phanh b»ng khÝ nÐn. - C¬ cÊu treo b»ng khÝ nÐn. - C¬ cÊu ®ãng më n¾p ®éng c¬ vµ ®ãng më cña xe - C¬ cÊu n©ng h¹ ghÕ ngåi b»ng khÝ nÐn. §¸p ¸n bµi 2 C©u 1. - C¸c b×nh xÕp hoÆc b×nh cÇu nøt thñng, gi¶m ¸p suÊt khÝ nÐn hoÆc dÇu thñ lùc. - Bé ®iÒu tiÕt hoÆc bé ph©n phèi h­ háng. - Thanh æn ®Þnh, c¸c cÇn d·n ®éng hoÆc c¸c vßng ®µn håi cong g·y, láng c¸c mèi l¾p nèi - M¸y nÐn háng hoÆc ®øt chïng d©y ®ai lµm ¸p suÊt gi¶m. C©u 2. - C¬ cÊu treo b»ng khÝ nÐn (dïng cho «t« kh¸ch trung b×nh, v× cÊu t¹o lín, phøc t¹p vµ chÞu ¸p lùc trung b×nh) §¸p ¸n bµi 3 C©u 1. - Trôc pitt«ng cong, lß xo g·y. - C¸c thanh dÉn ®éng láng hoÆc ®øt c¸c bu l«ng ®Çu nèi. C©u 2. - Van ®iÒu khiÓn h­ háng hoÆc bÞ kÑt ë vÞ trÝ ®ãng. - Pitt«ng mßn hoÆc xi lanh bÞ nøt hë lµm tho¸t khÝ nÐn ra ngoµi. - §­êng èng dÉn khÝ nÐn nøt hë. §¸p ¸n bµi 4 C©u 1. - Van ®iÒu khiÓn h­ háng hoÆc bÞ kÑt ë vÞ trÝ më. - Lß xo g·y hoÆc yÕu. - Trôc pitt«ng bÞ cong. C©u 2. - Van ®iÒu khiÓn h­ háng hoÆc bÞ kÑt ë vÞ trÝ ®ãng. - Pitt«ng mßn hoÆc xi lanh bÞ nøt hë lµm tho¸t khÝ nÐn ra ngoµi. - §­êng èng dÉn khÝ nÐn nøt hë. §¸p ¸n bµi 5 C©u 1. - Van mét chiÒu háng hoÆc bÞ kÑt. - Pitt«ng mßn hoÆc xi lanh bÞ nøt hë lµm tho¸t khÝ nÐn ra ngoµi. C©u 2. - KiÓm tra c¸c vÕt nøt g·y, láng cña c¸c ®Çu nèi. - KiÓm tra ®é cong vªnh cña cÇn ®iÒu khiÓn, trôc më van vµ trôc pitt«ng. - Dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó quan s¸t c¸c vÕt nøt bªn ngoµi xi lanh. - Lµm s¹ch vµ vÆn chÆt c¸c ®Çu nèi.. §¸p ¸n bµi 6 C©u 1. - T¹o khÝ nÐn cã ¸p lùc ®óng yªu cÇu vµ cung cÊp ®ñ l­îng khÝ nÐn cho hÖ thèng ®iÒu khiÓn b»ng khÝ nÐn trªn «t« C©u 2. - M¸y nÐn khÝ mßn, h­ háng c¸c chi tiÕt: pitt«ng, xi lanh, xÐc m¨ng vµ c¸c van... - §­êng èng dÉn khÝ nÐn nøt hë rß khÝ nÐn ra ngoµi. - Van ®iÒu chØnh ¸p suÊt háng Tµi liÖu tham kh¶o 1. NguyÔn tÊt TiÕn-§ç Xu©n KÝnh-Gi¸o tr×nh kü thuËt söa ch÷a «t«-m¸y næ-2002 2. NguyÔn Oanh-Kü thuËt söa ch÷a «t« vµ ®éng c¬ næ hiÖn ®¹i-Khung gÇm bÖ «t«-NXB ban GDCN.TP.Hå ChÝ MInh-1992. 3. NguyÔn §øc Tuyªn-NguyÔn Hoµng ThÕ - Sö dông- B¶o d­ìng vµ söa ch÷a «t«-NXB §¹i häc vµ gi¸o dôc chuyªn nghiÖp-TËp I-II-1989. 4.NguyÔn Thanh TrÝ-Ch©u ngäc Thanh-H­íng dÉn sö dông b¶o tr× vµ söa ch÷a xe «t« ®êi míi-NXB TrÎ-1996. 5.TrÇn Duy §øc ( dÞch)-B¶o d­ìng kü thuËt vµ söa ch÷a «t«-NXB C«ng nh©n kü thuËt Hµ néi-1987. 6. Th¸i nguyÔn b¹ch Liªn - KÕt cÊu vµ tÝnh to¸n «t« - NXB Giao th«ng vËn t¶i 1984 7. NguyÔn Kh¾c Trai - CÊu t¹o gÇm xe con vµ hÖ thèng truyÒn lùc «t« con - Bé m«n «t« -§¹i häc b¸ch khoa Hµ néi 8. TOYOTA - HIACE - Repair Manual For Chassis & Body- 1989