Giáo trình Sửa chữa và bảo dưỡng hệ thống di chuyển

- B¬m mì c¸c chèt nhÝp vµ b«i tr¬n c¸c l¸ nhÝp IV. Söa ch÷a c¬ cÊu treo phô thuéc 1. Chèt, b¹c nhÝp vµ gi¸ l¾p nhÝp a) H­ háng vµ kiÓm tra - H­ háng b¹c, chèt nhÝp vµ gi¸ l¾p nhÝp : nøt vµ mßn . - KiÓm tra : Dïng pan me vµ ®ång hå so ®Ó ®o ®é mßn b¹c vµ chèt nhÝp (®é mßn kh«ng lín h¬n 0,5 mm) vµ dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó kiÓm tra c¸c vÕt nøt. b) Söa ch÷a - Chèt vµ nhÝp mßn qu¸ giíi h¹n cho phÐp cã thÓ hµn ®¾p gia c«ng l¹i kÝch th­íc ban ®Çu, bÞ nøt ph¶i thay thÕ. - Gi¸ l¾p nhÝp nøt, mßn cÇn ph¶i thay thÕ 2. Bé nhÝp a) H­ háng vµ kiÓm tra - H­ háng cña bé nhÝp : c¸c l¸ nhÝp nøt, mßn bÒ mÆt, ®øt g·y c¸c èp nhÝp, quang nhÝp vµ bu l«ng ®Þnh vÞ. - KiÓm tra : Dïng th­íc cÆp ®Ó ®o ®é mßn cña c¸c l¸ nhÝp so víi tiªu chuÈn kü thuËt. Dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó quan s¸t c¸c vÕt nøt bªn ngoµi l¸ nhÝp vµ c¸c quang nhÝp, èp nhÝp. b) Söa ch÷a - C¸c l¸ nhÝp mßn, nøt ®Òu ®­îc thay thÕ ®óng lo¹i. - Thay thÕ c¸c quang nhÝp vµ bul«ng ®Þnh vÞ chên háng ren hoÆc nøt g·y - C¸c èp nhÝp sau mçi lÇn th¸o rêi bé nhÝp ®Òu ph¶i thay thÕ 3. Gi¶m chÊn a) H­ háng vµ kiÓm tra - H­ háng gi¶m chÊn : mßn pitt«ng, xi lanh vµ c¸c ®Öm cao su, g·y c¸c ®Çu ®Þnh vÞ. - KiÓm tra : Dïng pan me, ®ång hå so ®Ó ®o ®é mßn cña pitt«ng, xi lanh vµ dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó kiÓm tra c¸c vÕt nøt. b) Söa ch÷a - Gi¶m chÊn mßn háng ph¶i thay thÕ ®óng lo¹i. - Gi¶m chÊn kh« dÇu ph¶i thay dÇu ®óng lo¹i C¸c bµi tËp më réng vµ n©ng cao i. Tªn bµi tËp 1. C¬ cÊu treo phô thuéc? 2. LËp b¶ng kiÓm tra, ph©n lo¹i chi tiÕt c¬ cÊu treo phô thuéc cña xe TOYOTA B¶ng kiÓm tra ph©n lo¹i chi tiÕt Ngµy kiÓm tra : Ngµy th¸ng n¨m 2004 Nhãm ( ng­êi) kiÓm tra : Tªn chi tiÕt, bé phËn : C¬ cÊu treo Lo¹i «t« : TOYOTA TT Tªn chi tiÕt § vÞ tÝnh Sè L­îng §ñ, thiÕu KÝch th­íc mßn T×nh tr¹ng KT Thay thÕ Söa ch÷a 1 L¸ nhÝp chÝnh C¸i 02 ®ñ - Nøt x 2 L¸ nhÝp phô - 10 §ñ 0,3 - Mßn x 3 Chèt nhÝp - 2 - 0,2 - Mßn x 4 B¹c chèt nhÝp 2 - - Nøt x Phßng kü thuËt Ng­êi kiÓm tra II. Yªu cÇu cÇn ®¹t 1. Tr×nh bµy ®­îc cÊu t¹o vµ nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña c¬ cÊu treo phô thuéc 2. LËp b¶ng kiÓm tra chi tiÕt cña c¬ cÊu treo ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c III. Thêi gian - Sau 2 tuÇn nép ®ñ c¸c bµi tËp. Bµi 2 Söa ch÷a vµ b¶o d­ìng c¬ cÊu treo ®éc lËp - M· bµi: HAR.01 31 02 Giíi thiÖu : C¬ cÊu treo ®éc lËp lµ mét bé phËn cña hÖ thèng di chuyÓn «t« con. C¬ cÊu treo ®­îc l¾p nèi gi÷a cÇu xe vµ khung vá xe, dïng ®Ó nèi ®µn håi, gi¶m c¸c t¶i träng ®éng, dËp t¾t c¸c dao ®éng gi÷a cÇu xe víi khung vá xe vµ ®¶m b¶o mèi liªn hÖ h×nh häc chÝnh x¸c gi÷a khung vá xe vµ c¸c b¸nh xe. - C¬ cÊu treo ®éc lËp bao gåm c¸c bé phËn : lß xo xo¾n h×nh trô, gi¶m chÊn vµ c¸c ®ßn vµ khíp cÇu. Do yªu cÇu lµm viÖc cña hÖ thèng treo liªn tôc, chÞu lùc lín, th¼ng ®øng vµ chÞu nhiÖt ®é cao cña c¸c bÒ mÆt ma s¸t nªn c¸c chi tiÕt dÔ bÞ h­ háng cÇn ®­îc tiÕn hµnh kiÓm tra, ®iÒu chØnh th­êng xuyªn vµ b¶o d­ìng, söa ch÷a kÞp thêi ®Ó ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu kü thuËt vÒ chøc n¨ng truyÒn lùc, nèi ªm dÞu vµ n©ng cao tuæi thä cña hÖ thèng treo «t«. Môc tiªu thùc hiÖn: 1. Ph¸t biÓu ®óng yªu cÇu, nhiÖm vô vµ ph©n lo¹i cña c¬ cÊu treo ®éc lËp. 2. Gi¶i thÝch ®­îc cÊu t¹o vµ nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña c¬ cÊu treo ®éc lËp. 3.Tr×nh bµy ®óng c¸c hiÖn t­îng, nguyªn nh©n h­ háng cña c¬ cÊu treo ®éc lËp 4. Gi¶i thÝch ®­îc c¸c ph­¬ng ph¸p kiÓm tra b¶o d­ìng, söa ch÷a c¬ cÊu treo ®éc lËp 5.Th¸o l¾p, b¶o d­ìng vµ söa ch÷a ®­îc c¬ cÊu treo ®éc lËp ®óng yªu cÇu kü thuËt. Néi dung chÝnh: 1. NhiÖm vô, yªu cÇu vµ ph©n lo¹i c¬ cÊu treo ®éc lËp 2. CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña c¬ cÊu treo ®éc lËp 3. HiÖn t­îng, nguyªn nh©n h­ háng cña c¬ cÊu treo ®éc lËp. 4. Ph­¬ng ph¸p kiÓm tra b¶o d­ìng, söa ch÷a c¬ cÊu treo ®éc lËp 5.Th¸o l¾p, b¶o d­ìng vµ söa ch÷a c¬ cÊu treo ®éc lËp. häc taÞ phßng häc chuyªn m«n ho¸ I. Giíi thiÖu chung vÒ c¬ cÊu treo §ßn ngang DÇm cÇu Khung vá xe Trôc b¸nh xe Gi¶m chÊn B¸nh xe Lß xo §ßn ®øng H×nh 2-1: S¬ ®å cÊu t¹o c¬ cÊu treo ®éc lËp II. NhiÖm vô, yªu cÇu vµ ph©n lo¹i c¬ cÊu treo ®éc lËp 1. NhiÖm vô - C¬ cÊu treo ®éc lËp dïng ®Ó nèi ®µn håi vµ dÉn h­íng gi÷a cÇu xe víi khung vá «t« con, gi¶m c¸c t¶i träng ®éng vµ dËp t¾t c¸c dao ®éng th¼ng ®øng cña khung vá xe do ¶nh h­ëng cña mÆt ®­êng kh«ng b»ng ph¼ng. 2. Yªu cÇu - DËp t¾t nhanh c¸c dao ®éng tõ b¸nh xe lªn khung vá xe. - §¶m b¶o tÝnh ®iÒu khiÓn vµ æn ®Þnh chuyÓn ®éng cña «t« ë tèc ®é cao. - CÊu t¹o ®¬n gi¶n, vËn hµnh ªm vµ cã ®é bÒn cao. 3. Ph©n lo¹i - C¬ cÊu treo ®éc lËp mét ®ßn ngang th­êng l¾p víi dÇm cÇu sau cña «t« con - C¬ cÊu treo ®éc lËp lo¹i hai ®ßn ngang th­êng l¾p víi dÇm cÇu cÇu tr­íc «t« con. * ¦u ®iÓm cña c¬ cÊu treo ®éc lËp : Do c¬ cÊu treo cña tõng b¸nh xe ®éc lËp víi nhau, cã khèi l­îng treo nhá vµ cã chuyÓn ®éng t­¬ng ®èi víi khung vá xe th«ng qua c¸c ®ßn, nªn h¹ thÊp träng t©m xe, gi¶m lùc ly t©m n©ng cao tÝnh æn ®Þnh vµ ªm cña «t« khi vËn hµnh tèc ®é cao vµ ®i trªn ®­êng gå ghÒ.( nh­îc ®iÓm cÊu t¹o phøc t¹p, chÞu lùc, t¶i träng ®éng nhá vµ chiÕm kh«ng gian lín nªn chØ dïng cho cÇu tr­íc xe con) III. CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña c¬ cÊu treo ®éc lËp 1. CÊu t¹o (h×nh 2-2 ) C¬ cÊu treo ®éc lËp bao gåm : mét lß xo xo¾n h×nh trô, mét gi¶m chÊn vµ c¸c ®ßn ngang, ®ßn ®øng liªn kÕt víi nhau b»ng c¸c khíp cÇu. a) Lß xo xo¨n h×nh trô - Lß xo xo¾n h×nh trô lµm b»ng thÐp lß xo, cã chiÒu dµi vµ ®­êng kÝnh tuú thuéc tõng lo¹i xe, hai ®Çu cã ®Õ ®Þnh vÞ l¾p víi ®ßn ngang vµ l¾p víi khung vá xe. Do lß xo kh«ng cã sù c¶n lùc ngang vµ kh«ng cã néi ma s¸t nh­ l¸ nhÝp nªn lß xo kh«ng tù kiÓm so¸t sù dao ®éng cña b¶n th©n, nªn cÇn ph¶i sö dông gi¶m chÊn l¾p cïng víi lß xo. - Lß xo cã thÓ lµm cã ®­êng khÝnh kh¸c nhau, hai ®Çu nhá h¬n gi÷a, hoÆc b­íc kh«ng ®Òu, hoÆc lß xo h×nh c«n ®Ó lµm t¨ng tÝnh mÒm vµ ªm khi chÞu t¶i nhá. b) C¸c ®ßn liªn kÕt C¸c ®ßn liªn kÕt dïng ®Ó l¾p b¸nh xe dÉn h­íng vµ cè ®Þnh mét ®Çu lß xo vµ gi¶m chÊn. - §ßn ngang mét ®Çu l¾p trªn khung vá xe b»ng chèt xoay vµ mét ®Çu l¾p víi ®ßn ®øng b»ng chèt cÇu. - §ßn ®øng l¾p víi c¸c ®ßn ngang b»ng c¸c chèt cÇu, cã mÆt bÝch dïng ®Ó l¾p trôc b¸nh xe, ®ßn ®øng cã t¸c dông xoay dÉn h­íng b¸nh xe. Lß xo §ßn ngang d­íi Trôc b¸nh xe Lß xo Khung xe Gi¶m chÊn Gi¶m chÊn §ßn ngang d­íi §ßn ngang trªn Thanh æn ®Þnh §ßn ®øng a) b) H×nh 2-2 S¬ ®å cÊu t¹o c¬ cÊu treo ®éc lËp a) C¬ cÊu treo hai ®ßn ngang; b) C¬ cÊu treo mét ®ßn ngang (l¾p cho cÇu sau) Lß xo Trôc b¸nh xe d) Gi¶m chÊn - Gi¶m chÊn dïng trªn «t« lµ lo¹i gi¶m chÊn thuû lùc, dïng ®Ó hÊp thô n¨ng l­îng c¬ häc gi÷a b¸ng xe vµ khung vá xe ®¶m b¶o cho «t« vËn hµnh ªm trªn ®­êng. e) Thanh æn ®Þnh, thanh xo¾n vµ v¸u cao su Do ®Æc ®iÓm lß xo kh«ng cã sù c¶n lùc ngang,nª cÇn c¸c thanh æn ®Þnh vµ thanh xo¾n ®Ó ®ì cÇu xe vµ n©ng cao tÝnh æn ®Þnh, dÉn h­íng cña «t«. - Thanh æn ®Þnh cã d¹ng h×nh ch÷ U, hai ®Çu nèi víi b¸nh xe vµ khung nèi víi khung vá xe nhê c¸c æ ®ì b»ng cao su. Thanh æn ®Þnh cã t¸c dông san ®Òu t¶i träng th¼ng ®øng cña b¸nh xe, gi¶m ®é nghiªng vµ m« mem lËt lµm t¨ng tÝnh æn ®Þnh cña «t« khi vµo ®­êng vßng hoÆc ®i trªn ®­êng xÊu. - Thanh xo¾n lµ mét thanh thÐp lß xo cã chiÒu xo¾n nhÊt ®Þnh, mét ®Çu l¾p chÆt vµo khung hoÆc vá xe ®Çu cßn l¹i g¾n vµo mét kÕt cÊu chÞu t¶i xo¾n. - C¸c vÊu cao su dïng ®Ó hÊp thô c¸c dao ®éng nhê sinh ra néi ma s¸t khi bÞ ®µn håi, biÕn d¹ng nh­ mét b¹c ®Öm hoÆc vÊu chÆn. 2. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng Khi «t« vËn hµnh, c¸c lùc truyÒn, c¸c t¶i träng ®éng tõ cÇu xe vµ c¸c dao ®éng tõ mÆt ®­êng ®Òu th«ng qua c¸c ®ßn liªn kÕt, lß xo vµ gi¶m chÊn ®Ó truyÒn lªn khung vá xe, lµm cho lß xo xo¾n vµ gi¶m chÊn biÕn d¹ng tù do ®Ó thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng : - §µn håi theo ph­¬ng th¼ng ®øng lµm cho lß xo bÞ nÐn, xo¾n vµ ®µn håi ®Ó gi¶m c¸c t¶i träng ®éng tõ b¸nh xe vµ mÆt ®­êng. - DÉn h­íng vµ truyÒn lùc tõ cÇu xe lªn khung vá xe th«ng qua ®ßn ®øng lµm quay b¸nh xe dÉn h­íng ®Ó «t« chuyÓn ®éng ®óng h­íng vµ æn ®Þnh. - Gi¶m chÊn (gi¶m dao ®éng) nhê qu¸ tr×nh chÊt láng l­u th«ng bÞ nÐn qua c¸c lç van nhá lµm gi¶m vµ dËp t¾t c¸c va ®Ëp tõ mÆt ®­êng vµ b¸nh xe truyÒn lªn khung vá xe. H×nh 2-3 S¬ ®å cÊu t¹o c¬ cÊu treo ®éc lËp l¾p cÇu sau Khung xe Lß xo Gi¶m chÊn Thanh æn ®Þnh Moay¬ b¸nh xe §ßn ngang  IV. HiÖn t­îng vµ nguyªn nh©n h­ háng cña c¬ cÊu treo A. H¦ HáNG C¥ CÊU treo 1. C¬ cÊu treo ho¹t ®éng cã tiÕng ån a) HiÖn t­îng Khi «t« ho¹t ®éng nghe tiÕng ån kh¸c th­êng ë côm c¬ cÊu treo, tèc ®é cµng lín tiÕng ån cµng t¨ng. b) Nguyªn nh©n - Lß xo g·y, c¸c ®ßn liªn kÕt nøt hoÆc cong - Chèt cÇu, chèt xoay vµ b¹c mßn, kh« mì b«i tr¬n - Thanh æn ®Þnh cong g·y hoÆc láng c¸c mèi l¾p nèi - Gi¶m chÊn kh« dÇu 2. «t« vËn hµnh kh«ng æn ®Þnh a) HiÖn t­îng . Khi «t« vËn hµnh, khung vá xe rung kh«ng æn ®Þnh..tèc ®é cµng lín sù rung kh«ng æn ®Þnh cµng t¨ng b) Nguyªn nh©n - Thanh æn ®Þnh hoÆc lß xo g·y ®øt - C¸c ®ßn liªn kÕt cong hoÆc nøt g·y B. kiÓm tra c¬ cÊu treo 1. KiÓm tra khi vËn hµnh - Khi vËn hµnh «t« chó ý nghe ån kh¸c th­êng ë côm c¬ cÊu treo, nÕu cã tiÕng ån kh¸c th­êng vµ xe vËn hµnh kh«ng æn ®Þnh cÇn phaØ kiÓm tra vµ söa ch÷a kÞp thêi. 2. KiÓm tra bªn ngoµi c¬ cÊu treo - KiÓm tra sù g·y, láng cña ®ßn liªn kÕt, lß xo vµ thanh æn ®Þnh. - Dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó quan s¸t c¸c vÕt nøt bªn ngoµi c¸c chi tiÕt. V. néi dung b¶o d­ìng c¬ cÊu treo 1. Lµm s¹ch bªn ngoµi c¸c bé phËn 2. Th¸o rêi c¸c bé phËn nhÝp vµ vµ lµm s¹ch. 3. KiÓm tra h­ háng chi tiÕt 4. Thay thÕ chi tiÕt theo ®Þnh kú (c¸c chèt xoay, chèt cÇu vµ b¹c) 5. Tra mì vµ l¾p c¸c chi tiÕt vµ bé phËn. 6. Thay dÇu gi¶m chÊn 7. KiÓm tra c¬ cÊu treo VI. C©u hái vµ bµi tËp 1. C¸c nguyªn nh©n h­ háng cña c¬ cÊu treo lµm cho «t« cã nhiÒu tiÕng ån ? 2. NhiÖm vô vµ ­u nh­îc ®iÓm cña c¬ cÊu treo ®éc lËp ? 3. (Bµi tËp) Tr×nh bµy cÊu t¹o c¸c lo¹i c¬ cÊu treo ®éc lËp dïng trªn «t« ? tHùC tËp söa ch÷a vµ b¶o d­ìng c¬ cÊu treo ®éc lËp I. tæ chøc chuÈn bÞ n¬i lµm viÖc 1. Môc ®Ých: - RÌn luyÖn kü n¨ng th¸o l¾p c¬ cÊu treo - NhËn d¹ng c¸c bé ph©n chÝnh cña c¬ cÊu treo 2. Yªu cÇu: - Th¸o, l¾p thµnh th¹o, ®óng quy tr×nh vµ ®óng yªu cÇu kü thuËt. - NhËn d¹ng ®­îc c¸c bé phËn c¬ cÊu treo - Sö dông dông cô hîp lý, chÝnh x¸c. - §¶m b¶o an toµn trong qu¸ tr×nh th¸o, l¾p - Tæ chøc n¬i lµm viÖc khoa häc, ng¨n n¾p, gän gµng. 3. ChuÈn bÞ: a) Dông cô: - Dông cô th¸o l¾p c¬ cÊu treo, gi¸ Ðp lß xo - Khay ®ùng dông cô, chi tiÕt - Gi¸ n©ng cÇu xe, kÝch n©ng vµ gç chÌn kª lèp xe. - §ång hå so - Pan me, th­íc cÆp b) VËt t­: - GiÎ s¹ch - GiÊy nh¸m - Nhiªn liÖu röa, dÇu b«i tr¬n - B¹c, chèt cÇu vµ c¸c ®Öm cao su - Tµi liÖu ph¸t tay vÒ c¸c quy tr×nh vµ tra cøu c¸c yªu cÇu kü thuËt söa ch÷a c¬ cÊu treo. - Bè trÝ n¬i lµm viÖc cho nhãm häc viªn ®ñ diÖn tÝch, ¸nh s¸ng vµ th«ng giã. II. th¸o l¾p c¬ cÊu treo A. quy tr×nh Th¸o c¬ cÊu treo 1.ChuÈn bÞ dông cô vµ n¬i lµm viÖc - Bé dông cô tay nghÒ th¸o l¾p - KÝch n©ng, gi¸ kª chÌn lèp xe. - Gi¸ Ðp lß xo 2. Lµm s¹ch bªn ngoµi côm hÖ c¬ cÊu treo vµ cÇu xe - Dïng b¬m n­íc ¸p suÊt cao vµ phun n­íc röa s¹ch c¸c cÆn bÈn bªn ngoµi gÇm «t«. - Dïng b¬m h¬i vµ thæi khÝ nÐn lµm s¹ch cÆn bÈn vµ níc b¸m bªn ngoµi côm c¬ cÊu treo 3. Th¸o b¸nh xe vµ moay¬ - KÝch kª khung vá xe vµ cÇu xe - Th¸o b¸nh xe - Th¸o moay¬ - Th¸o trôc b¸nh xe 4. Th¸o c¬ cÊu treo - Th¸o chèt cÇu vµ ®ßn ®øng - L¾p gi¸ Ðp lß xo - Th¸o lß xo vµ gi¶m chÊn - Th¸o gi¸ Ðp lß xo - Th¸o c¸c ®ßn liªn kÕt - Th¸o than æn ®Þnh 5. Lµm s¹ch vµ kiÓm tra chi tiÕt - Lµm s¹ch c¸c chi tiÕt b. Quy tr×nh l¾p Ng­îc l¹i quy tr×nh th¸o (sau khi söa ch÷a vµ thay thÕ c¸c chi tiÕt h­ háng) C¸c chó ý - Kª kÝch vµ chÌn lèp xe an toµn khi lµm viÖc d­íi gÇm xe. - Tra mì b«i tr¬n c¸c chi tiÕt : chèt xoay, chèt cÇu vµ b¹c - Thay thÕ c¸c chi tiÕt theo ®Þnh kú b¶o d­ìng. III. B¶o d­ìng c¬ cÊu treo 1. ChuÈn bÞ dông cô vµ n¬i lµm viÖc - Bé dông cô tay th¸o l¾p c¬ cÊu treo vµ c¸c bé vam, c¶o chuyªn dïng - KÝnh phãng ®¹i - Mì b«i tr¬n vµ dung dÞch röa 2. Th¸o vµ lµm s¹ch c¸c chi tiÕt c¬ treo - Th¸o b¸nh xe vµ moay¬ - Th¸o c¬ cÊu treo - Dïng dung dÞch röa, b¬m h¬i, giÎ s¹ch ®Ó lµm s¹ch, kh« bªn ngoµi c¸c chi tiÕt 3. KiÓm tra bªn chi tiÕt - KiÓm tra bªn ngoµi c¸c chi tiÕt : c¸c ®ßn liªn kÕt, chèt cÇu vµ b¹c... 4. L¾p c¬ cÊu treo lªn «t« -Tra mì b«i tr¬n - L¾p c¬ cÊu treo - L¾p b¸nh xe vµ moay¬ 5. KiÓm tra tæng hîp vµ vÖ sinh c«ng nghiÖp - VÖ sinh dông cô vµ n¬i b¶o d­ìng s¹ch sÏ, gän gµng C¸c chó ý - Kª kÝch khung xe vµ chÌn lèp xe an toµn - KiÓm tra vµ quan s¸t kü c¸c chi tiÕt bÞ nøt vµ chên háng ren. - Sö dông dông cô ®óng lo¹i vµ vÆn chÆt ®ñ lùc quy ®Þnh. - Thay thÕ c¸c chi tiÕt theo ®Þnh kú vµ bÞ h­ háng. - B¬m mì c¸c chèt cÇu vµ b¹c IV. Söa ch÷a c¬ cÊu treo phô thuéc 1. Chèt xoay, chèt c©u vµ b¹c a) H­ háng vµ kiÓm tra - H­ háng c¸c chèt vµ b¹c : nøt vµ mßn . - KiÓm tra : Dïng pan me vµ ®ång hå so ®Ó ®o ®é mßn b¹c vµ chèt (®é mßn kh«ng lín h¬n 0,2 mm) vµ dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó kiÓm tra c¸c vÕt nøt. b) Söa ch÷a - Chèt vµ b¹c mßn qu¸ giíi h¹n cho phÐp cã thÓ hµn ®¾p gia c«ng l¹i kÝch th­íc ban ®Çu hoÆc thay thÕ. 2. C¸c ®ßn vµ c¸c thanh æn ®Þnh a) H­ háng vµ kiÓm tra - H­ háng c¸c ®ßn vµ thanh æn ®Þnh : cong, nøt g·y vµ mßn c¸c lç l¾p chèt. - KiÓm tra : Dïng th­íc cÆp ®Ó ®o ®é mßn cña lç chèt so víi tiªu chuÈn kü thuËt. Dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó quan s¸t c¸c vÕt nøt bªn ngoµi l¸ nhÝp vµ c¸c quang nhÝp, èp nhÝp. b) Söa ch÷a - C¸c ®ßn vµ thanh mßn lç chèt cã thÓ hµn ®¾p vµ doa l¹i kÝch th­íc, cong cã thÓ n¾n hÕt cong, bÞ nøt ®Òu ®­îc thay thÕ. 3. Gi¶m chÊn vµ lß xo a) H­ háng vµ kiÓm tra - H­ háng gi¶m chÊn : mßn pitt«ng, xi lanh vµ c¸c ®Öm cao su, g·y ®Çu ®Þnh vÞ. - H­ háng lß xo : nøt hoÆc g·y - KiÓm tra : Dïng pan me, ®ång hå so ®Ó ®o ®é mßn cña pitt«ng, xi lanh vµ dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó kiÓm tra c¸c vÕt nøt cña lß xo. b) Söa ch÷a - Gi¶m chÊn mßn háng ph¶i thay thÕ ®óng lo¹i, kh« dÇu ph¶i thay dÇu ®óng lo¹i - Lß xo nøt hoÆc g·y ph¶i ®­îc thay thÕ ®óng lo¹i C¸c bµi tËp më réng vµ n©ng cao i. Tªn bµi tËp 1. C¬ cÊu treo ®éc lËp? 2. LËp b¶ng kiÓm tra, ph©n lo¹i chi tiÕt c¬ cÊu treo ®éc l©p cña xe TOYOTA B¶ng kiÓm tra ph©n lo¹i chi tiÕt Ngµy kiÓm tra : Ngµy th¸ng n¨m 2004 Nhãm ( ng­êi) kiÓm tra : Tªn chi tiÕt, bé phËn : C¬ cÊu treo Lo¹i «t« : TOYOTA TT Tªn chi tiÕt § vÞ tÝnh Sè L­îng §ñ, thiÕu KÝch th­íc mßn T×nh tr¹ng KT Thay thÕ Söa ch÷a 1 Lß xo C¸i 02 ®ñ - Nøt x 2 §ßn ngang - 8 §ñ 0,3 - Mßn x 3 §ßn ®øng - 2 - 0,2 - Mßn x 4 B¹c vµ chèt cÇu 2 - - Nøt x Phßng kü thuËt Ng­êi kiÓm tra II. Yªu cÇu cÇn ®¹t 1. Tr×nh bµy ®­îc cÊu t¹o vµ nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña c¬ cÊu treo ®éc lËp 2. LËp b¶ng kiÓm tra chi tiÕt cña c¬ cÊu treo ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c III. Thêi gian - Sau 2 tuÇn nép ®ñ c¸c bµi tËp. Bµi 3 Söa ch÷a vµ b¶o d­ìng bé gi¶m chÊn - M· bµi: HAR.01 31 03 Giíi thiÖu : Bé gi¶m chÊn lµ mét bé phËn cña c¬ cÊu treo «t«. Bé gi¶m chÊn ®­îc l¾p nèi gi÷a cÇu xe vµ khung vá xe, dïng ®Ó gi¶m c¸c t¶i träng ®éng vµ dËp t¾t c¸c dao ®éng gi÷a cÇu xe vµ khung vá xe. - Bé gi¶m chÊn bao gåm cã : vá che bôi, xi lanh, pitt«ng, trôc pitt«ng vµ côm van. Do yªu cÇu lµm viÖc cña bé gi¶m chÊn liªn tôc, chÞu ma s¸t lín vµ chÞu nhiÖt ®é cao nªn c¸c chi tiÕt dÔ bÞ h­ háng cÇn ®­îc tiÕn hµnh kiÓm tra, b¶o d­ìng th­êng xuyªn vµ söa ch÷a kÞp thêi ®Ó ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu kü thuËt vÒ chøc n¨ng dËp t¾t dao ®éng vµ nèi ªm dÞu cña bé gi¶m chÊn Môc tiªu thùc hiÖn: 1. Ph¸t biÓu ®óng yªu cÇu, nhiÖm vô vµ ph©n lo¹i cña bé gi¶m chÊn. 2. Gi¶i thÝch ®­îc cÊu t¹o vµ nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña bé gi¶m chÊn. 3.Tr×nh bµy ®óng c¸c hiÖn t­îng, nguyªn nh©n h­ háng cña bé gi¶m chÊn 4. Gi¶i thÝch ®­îc c¸c ph­¬ng ph¸p kiÓm tra b¶o d­ìng, söa ch÷a bé gi¶m chÊn 5.Th¸o l¾p, b¶o d­ìng vµ söa ch÷a ®­îc bé gi¶m chÊn ®óng yªu cÇu kü thuËt. Néi dung chÝnh: 1. NhiÖm vô, yªu cÇu vµ ph©n lo¹i bé gi¶m chÊn 2. CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña bé gi¶m chÊn 3. HiÖn t­îng, nguyªn nh©n h­ háng cña bé gi¶m chÊn. 4. Ph­¬ng ph¸p kiÓm tra b¶o d­ìng, söa ch÷a bé gi¶m chÊn 5.Th¸o l¾p, b¶o d­ìng vµ söa ch÷a bé gi¶m chÊn. häc taÞ phßng häc chuyªn m«n ho¸ I. Giíi thiÖu chung vÒ c¬ cÊu treo 1. S¬ ®å cÊu t¹o chung vÒ c¬ cÊu treo H×nh 3-1: S¬ ®å cÊu t¹o c¬ cÊu treo ®éc lËp §ßn ngang Khung vá xe Trôc b¸nh xe Gi¶m chÊn B¸nh xe Lß xo II. NhiÖm vô, yªu cÇu vµ ph©n lo¹i bé gi¶m chÊn 1. NhiÖm vô - Bé gi¶m chÊn dïng ®Ó gi¶m vµ dËp t¾t c¸c dao ®éng, va ®Ëp tõ b¸nh xe truyÒn lªn khung vá xe khi b¸nh xe l¨n trªn ®­êng kh«ng b»ng ph¼ng, b¶o vÖ c¸c bé phËn ®µn håi vµ t¨ng tÝnh tiÖn nghi cho xe «t«. 2. Yªu cÇu - DËp t¾t nhanh c¸c dao ®éng tõ b¸nh xe lªn khung xe. - B¶o vÖ (h¹n chÕ sù giao ®éng tù do) nhÝp xe hoÆc lß xo. - CÊu t¹o ®¬n gi¶n, vËn hµnh ªm vµ cã ®é bÒn cao. 3. Ph©n lo¹i - Bé gi¶m chÊn ®¬n - Bé gi¶m chÊn kÐp (sö dông nhiÒu trªn «t«) III. CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña bé gi¶m chÊn 1. CÊu t¹o (h×nh 3-2 ) Bé gi¶m chÊn bao gåm cã : vá che bôi, xi lanh, pitt«ng, trôc pitt«ng vµ côm van a) Xi lanh thuû lùc (h×nh 3-2c) - Xi lanh thuû lùc lµm b»ng thÐp èng cã ®é bãng cao cho pitt«ng dÞch chuyÓn, ë ®u«i xi lanh cã l¾p côm van bï (cã van l¸ vµ van kh«ng håi vÞ) vµ ®­îc liªn hÖ víi vá ngoµi t¹o thµnh buång bï thÓ tÝch chÊt láng trong hµnh tr×nh gi¶m chÊn bÞ nÐn. Vá ngoµi lµm b»ng thÐp vµ ®­îc chÕ t¹o liÒn víi ®Çu nèi liªn kÕt víi cÇu xe (hoÆc b¸nh xe). b) Pitt«ng - Pitt«ng l¾p chÆt víi trôc pitt«ng, trªn pitt«ng cã côm van (cã van l¸ vµ van kh«ng håi vÞ), trôc pitt«ng l¾p chÆt víi vá ch¾n bÞu vµ ®Çu nèi ®Ó liªn kÕt víi khung vá xe. Vá ch¾n bÞu §Çu nèi Trôc pit«ng Pitt«ng Vá ngoµi Xi lanh Van nÐn Van tr¶ Cum van pitt«ng A A B Buång bï a) b) H×nh 3-2 S¬ ®å cÊu t¹o bé gi¶m chÊn a) Bé gi¶m chÊn ®¬n; c) Bé gi¶m chÊn kÐp 2. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng (H×nh 3-3) Khi «t« vËn hµnh, c¸c lùc truyÒn, c¸c t¶i träng ®éng tõ cÇu xe vµ c¸c dao ®éng tõ mÆt ®­êng ®Òu truyÒn lªn khung vá xe, lµm cho lß xo (hoÆc nhÝp) ®µn håi lµm cho bé gi¶m chÊn khi nÐn, khi tr¶ ®Ó thùc hiÖn chøc n¨ng dËp t¾t c¸c dao ®éng: - Khi nÐn (do xe ®i qua mÆt ®­êng kh«ng b»ng ph¼ng cã m« ®Êt, ®¸ cao), lß xo hoÆc nhÝp bÞ nÐn ®Èy cÇn pitt«ng ®i xuèng, lµm ¸p suÊt dÇu trong bu«ng d­íi (B) bÞ nÐn cao h¬n buång trªn (A). V× vËy dÇu trong buång A më van kh«ng håi vÞ cña côm van pitt«ng ®i vµo bu«ng B, ®ång thêi van l¸ cña côm van bï còng ®­îc më cho mét l­îng dÇu tõ buång A vµo buång bï. - Khi tr¶ (do xe ®i qua mÆt ®­êng b»ng ph¼ng hoÆc cã hè lâm trªn mÆt ®­êng), lß xo hoÆc nhÝp håi vÞ ®Èy cÇn pitt«ng ®i lªn, lµm t¨ng ¸p suÊt dÇu trong buång trªn (A). V× vËy dÇu trong buång A më van van l¸ cña côm van pitt«ng ®i vµo bu«ng B, ®ång thêi van kh«ng håi vÞ cña côm van bï ®­îc më cho mét l­îng dÇu tõ buång bï vµo buång B. - Nhê qu¸ tr×nh l­u th«ng cña chÊt láng qua c¸c lç van nhá sinh ra lùc c¶n dßng ch¶y lµm gi¶m dao ®éng tù do cña nhÝp (hoÆc lß xo) vµ dËp t¾t c¸c va ®Ëp tõ mÆt ®­êng vµ b¸nh xe truyÒn lªn khung vá xe. Tèc ®é chuyÓn ®éng cña trôc pitt«ng cµng lín lµm cho lùc c¶n dßng ch¶y cµng lín t¹o thµnh d¹ng ma s¸t cña chÊt láng qua c¸c lç nhá, biÕn thµnh nhiÖt, ®¶m b¶o tÝnh ªm dÞu vµ tÝnh tiÖn nghi cho «t«. - Mét sè lo¹i gi¶m chÊn ®­îc n¹p thªm l­îng khÝ nit¬ (N2) víi ¸p su©t tõ 2 – 3 MPa vµ cã thªm pitt«ng tù do ng¨n c¸ch, ®Ó t¨ng tÝnh ªm dÞu vµ tiÖn nghi cña «t« cao tèc. a) b) c) H×nh 3-3. S¬ ®å ho¹t ®éng cña bé gi¶m chÊn a) Hµnh tr×nh nÐn nhÑ; b) Hµnh tr×nh nÐn m¹nh; c) Hµnh tr×nh tr¶ §Çu nèi Trôc pit«ng Pitt«ng Xi lanh Van pitt«ng Cum van bï pitt«ng A A B Buång bï B Van pitt«ng IV. HiÖn t­îng vµ nguyªn nh©n h­ háng cña bé gi¶m chÊn A. H¦ HáNG Cña bé gi¶m chÊn 1. Bé gi¶m chÊn ho¹t ®éng cã tiÕng ån a) HiÖn t­îng Khi «t« ho¹t ®éng nghe tiÕng ån kh¸c th­êng ë côm c¬ cÊu treo, tèc ®é cµng lín tiÕng ån cµng t¨ng. b) Nguyªn nh©n - Bé gi¶m chÊn g·y bu l«ng hoÆc ®Çu nèi hoÆc cong trôc pitt«ng - Gi¶m chÊn kh« dÇu 2. «t« vËn hµnh kh«ng ªm a) HiÖn t­îng . Khi «t« vËn hµnh, khung vá xe rung kh«ng æn ®Þnh..tèc ®é cµng lín sù rung kh«ng æn ®Þnh cµng t¨ng b) Nguyªn nh©n - Bé gi¶m chÊn mßn van, pitt«ng vµ xi lanh - Bé gi¶m chÊn nøt ch¶y dÇu hoÆc thiÕu dÇu B. kiÓm tra bé gi¶m chÊn 1. KiÓm tra khi vËn hµnh - Khi vËn hµnh «t« chó ý nghe ån kh¸c th­êng ë bé gi¶m chÊn, nÕu cã tiÕng ån kh¸c th­êng vµ xe vËn hµnh kh«ng æn ®Þnh cÇn phaØ kiÓm tra vµ söa ch÷a kÞp thêi. 2. KiÓm tra bªn ngoµi c¬ cÊu treo - KiÓm tra sù g·y, láng cña c¸c ®Çu nèi vµ trôc pitt«ng. - Dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó quan s¸t c¸c vÕt nøt bªn ngoµi bé gi¶m chÊn. V. néi dung b¶o d­ìng bé gi¶m chÊn 1. Lµm s¹ch bªn ngoµi vá vµ trôc pitt«ng 2. Th¸o rêi piit«ng, c¸c côm vam vµ lµm s¹ch. 3. KiÓm tra h­ háng chi tiÕt 4. Thay thÕ chi tiÕt theo ®Þnh kú (c¸c van, pitt«ng vµ b¹c ®Öm cao su) 5. Tra mì vµ l¾p c¸c chi tiÕt vµ bé phËn. 6. Thay dÇu gi¶m chÊn 7. KiÓm tra bé gi¶m chÊn VI. C©u hái vµ bµi tËp 1. Tr×nh bµy c¸c nguyªn nh©n h­ háng cña bé gi¶m chÊn lµm cho «t« vËn hµnh kh«ng ªm ? 2. NhiÖm vô cña bé gi¶m chÊn ? 3. (Bµi tËp) Tr×nh bµy cÊu t¹o c¸c lo¹i bbé gi¶m chÊn dïng trªn «t« ? tHùC tËp söa ch÷a vµ b¶o d­ìng bé gi¶m chÊn I. tæ chøc chuÈn bÞ n¬i lµm viÖc 1. Môc ®Ých: - RÌn luyÖn kü n¨ng th¸o l¾p bé gi¶m chÊn - NhËn d¹ng c¸c bé ph©n chÝnh cña bé gi¶m chÊn 2. Yªu cÇu: - Th¸o, l¾p thµnh th¹o, ®óng quy tr×nh vµ ®óng yªu cÇu kü thuËt. - NhËn d¹ng ®­îc c¸c bé phËn bé gi¶m chÊn - Sö dông dông cô hîp lý, chÝnh x¸c. - §¶m b¶o an toµn trong qu¸ tr×nh th¸o, l¾p - Tæ chøc n¬i lµm viÖc khoa häc, ng¨n n¾p, gän gµng. 3. ChuÈn bÞ: a) Dông cô: - Dông cô th¸o l¾p bé gi¶m chÊn - Khay ®ùng dông cô, gi¸ Ðp lß xo... - Gi¸ n©ng cÇu xe, kÝch n©ng vµ gç chÌn kª lèp xe. - §ång hå so - Pan me, th­íc cÆp b) VËt t­: - GiÎ s¹ch - GiÊy nh¸m - Nhiªn liÖu röa, dÇu b«i tr¬n - Chèt b¹c nhÝp vµ c¸c èp nhÝp - Tµi liÖu ph¸t tay vÒ c¸c quy tr×nh vµ tra cøu c¸c yªu cÇu kü thuËt söa ch÷a bé gi¶m chÊn. - Bè trÝ n¬i lµm viÖc cho nhãm häc viªn ®ñ diÖn tÝch, ¸nh s¸ng vµ th«ng giã. II. th¸o l¾p bé gi¶m chÊn A. quy tr×nh Th¸o bé gi¶m chÊn 1.ChuÈn bÞ dông cô vµ n¬i lµm viÖc - Bé dông cô tay nghÒ th¸o l¾p - KÝch n©ng, gi¸ kª chÌn lèp xe. - Gi¸ Ðp lß xo 2. Lµm s¹ch bªn ngoµi côm hÖ c¬ cÊu treo vµ cÇu xe - Dïng b¬m n­íc ¸p suÊt cao vµ phun n­íc röa s¹ch c¸c cÆn bÈn bªn ngoµi gÇm «t«. - Dïng b¬m h¬i vµ thæi khÝ nÐn lµm s¹ch cÆn bÈn vµ níc b¸m bªn ngoµi côm c¬ cÊu treo 3. Th¸o b¸nh xe vµ moay¬ - KÝch kª khung vá xe vµ cÇu xe - Th¸o b¸nh xe - Th¸o moay¬ - Th¸o trôc b¸nh xe 4. Th¸o c¬ cÊu treo - Th¸o chèt cÇu vµ ®ßn ®øng - L¾p gi¸ Ðp lß xo - Th¸o lß xo vµ gi¶m chÊn - Th¸o gi¸ Ðp lß xo - Th¸o c¸c ®ßn liªn kÕt - Th¸o than æn ®Þnh 5. Th¸o rêi bé gi¶m chÊn - X¶ dÇu - L¾p gi¸ Ðp lß xo - Th¸o c¸c ®ai èc n¾p (hoÆc ®Çu nèi) - Th¸o ®Öm vµ trôc pitt«ng - Th¸o xi lanh - Th¸o gi¸ Ðp lß xo - Th¸o c¸c côm van 6. Lµm s¹ch vµ kiÓm tra chi tiÕt - Lµm s¹ch c¸c chi tiÕt - KiÓm tra chi tiÕt H×nh 3-4. S¬ ®å cÊu t¹o c¸c bé phËn cña bé gi¶m chÊn khi th¸o rêi H×nh 3-4 S¬ ®å th¸o rêi bé gi¶m chÊn Côm bao kÝn íng §Çu nèi Trôc pit«ng Pitt«ng Vá ngoµi Xi lanh Côm van bï Cum van vµ pitt«ng Buång bï §Çu nèi b. Quy tr×nh l¾p Ng­îc l¹i quy tr×nh th¸o (sau khi söa ch÷a vµ thay thÕ c¸c chi tiÕt h­ háng) C¸c chó ý - Kª kÝch vµ chÌn lèp xe an toµn khi lµm viÖc d­íi gÇm xe. - Tra mì b«i tr¬n c¸c chi tiÕt vµ ®æ dÇu gi¶m chÊn ®óng lo¹i vµ ®ñ møc quy ®Þnh - Thay thÕ c¸c chi tiÕt theo ®Þnh kú b¶o d­ìng (côm van, c¸c ®Öm cao su...) III. B¶o d­ìng c¬ cÊu treo 1. ChuÈn bÞ dông cô vµ n¬i lµm viÖc - Bé dông cô tay th¸o l¾p c¬ cÊu treo vµ bé gi¶m chÊn: Gi¸ Ðp lß xo - KÝnh phãng ®¹i - Mì b«i tr¬n, dÇu gi¶m chÊn vµ dung dÞch röa 2. Th¸o vµ lµm s¹ch c¸c chi tiÕt bé gi¶m chÊn - Th¸o bé gi¶m chÊn tõ «t« - Th¸o rêi bé gi¶m chÊn - Dïng dung dÞch röa, b¬m h¬i, giÎ s¹ch ®Ó lµm s¹ch, kh« bªn ngoµi c¸c chi tiÕt 3. KiÓm tra bªn chi tiÕt - KiÓm tra bªn ngoµi c¸c chi tiÕt : Pitt«ng, c¸c côm van vµ xi lanh... 4. L¾p bé gi¶m chÊn - L¾p bé gi¶m chÊn vµ ®æ ®ñ dÇu gi¶m chÊn - L¾p bé gi¶m chÊn lªn «t« 5. KiÓm tra tæng hîp vµ vÖ sinh c«ng nghiÖp - VÖ sinh dông cô vµ n¬i b¶o d­ìng s¹ch sÏ, gän gµng C¸c chó ý - Kª kÝch khung xe vµ chÌn lèp xe an toµn - KiÓm tra vµ quan s¸t kü c¸c chi tiÕt bÞ nøt vµ chên háng ren. - Sö dông dông cô ®óng lo¹i vµ vÆn chÆt ®ñ lùc quy ®Þnh. - Thay thÕ c¸c chi tiÕt theo ®Þnh kú vµ bÞ h­ háng ( côm van, c¸c ®Öm cao su...) - §æ dÇu gi¶m chÊn ®óng lo¹i vµ ®ñ møc quy ®Þnh IV. Söa ch÷a bé gi¶m chÊn 1. Trôc pitt«ng, pitt«ng, c¸c ®Çu nèi vµ b¹c dÉn h­íng a) H­ háng vµ kiÓm tra - H­ háng trôc pitt«ng, c¸c ®Çu nèi vµ b¹c dÉn h­íng : cong nøt trôc, mßn c¸c ®Çu nèi vµ b¹c. - KiÓm tra : Dïng pan me vµ ®ång hå so ®Ó ®o ®é cong cña trôc vµ ®é mßn cña ®Çu nèi vµ b¹c, dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó kiÓm tra c¸c vÕt nøt vµ mßn cña c¸c phít cao su. b) Söa ch÷a - Trôc cong cã thÓ n¾n hÕt cong, b¹c vµ c¸c ®Çu nèi mßn qu¸ giíi h¹n cho phÐp cã thÓ hµn ®¾p gia c«ng l¹i kÝch th­íc ban ®Çu hoÆc thay thÕ. - Pitt«ng mßn vµ phít cao su mßn cÇn thay thÕ c¶ côm. 2. Xi lanh vµ c¸c côm van a) H­ háng vµ kiÓm tra - H­ háng xi lanh vµ c¸c côm van: mßn, nøt xi lanh vµ mßn c¸c van. - KiÓm tra : Dïng ®ång hå so ®o ®é mßn cña lç xi lanht so víi tiªu chuÈn kü thuËt. Dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó quan s¸t c¸c vÕt nøt cña xi lanh vµ c¸c van. b) Söa ch÷a Xi lanh mßn x­íc, nøt nhÑ cã thÓ hµn vµ doa bãng, xi lanh vµ c¸c van mßn nhiÒu ®Òu ®­îc thay thÕ. C¸c bµi tËp më réng vµ n©ng cao i. Tªn bµi tËp 1. Bé gi¶m chÊn kÐp vµ thuû khÝ? 2. LËp b¶ng kiÓm tra, ph©n lo¹i chi tiÕt bé gi¶m chÊn cña xe TOYOTA B¶ng kiÓm tra ph©n lo¹i chi tiÕt Ngµy kiÓm tra : Ngµy th¸ng n¨m 2004 Nhãm ( ng­êi) kiÓm tra : Tªn chi tiÕt, bé phËn : Bé gi¶m chÊn Lo¹i «t« : TOYOTA TT Tªn chi tiÕt § vÞ tÝnh Sè L­îng §ñ, thiÕu KÝch th­íc mßn T×nh tr¹ng KT Thay thÕ Söa ch÷a 1 Lß xo C¸i 04 ®ñ - Nøt x 2 Trôc pitt«ng - 4 §ñ 0,3 - Mßn x 3 Xi lanh - 4 - 0,2 - Mßn x 4 C¸c van 4 - - Nøt x Phßng kü thuËt Ng­êi kiÓm tra II. Yªu cÇu cÇn ®¹t 1. Tr×nh bµy ®­îc cÊu t¹o vµ nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña gi¶m chÊn kÐp vµ gi¶m chÊn thuû khÝ . 2. LËp b¶ng kiÓm tra chi tiÕt cña bén gi¶m chÊn ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c III. Thêi gian - Sau 2 tuÇn nép ®ñ c¸c bµi tËp. Bµi 4 Söa ch÷a vµ b¶o d­ìng khung xe - M· bµi: HAR.01 31 04 Giíi thiÖu : Khung xe lµ mét bé phËn ®­îc treo cña hÖ thèng gÇm «t«. Khung xe dïng ®Ó ®ì vµ l¾p r¸p c¸c bé phËn vµ hÖ thèng cña «t«. - Khung xe gåm c¸c bé phËn : Hai dÇm däc, c¸c dÇm ngang, thanh ®ì va ch¹m vµ c¸c tÊm tam gi¸c t¨ng c­êng ®­îc l¾p ghÐp víi nhau b»ng c¸c ®inh t¸n. Do yªu cÇu lµm viÖc cña khung xe liªn tôc, chÞu t¶i träng lín cña khèi l­îng xe vµ c¸c lùc uèn lín tõ m¨t ®­êng lµm cho khung xe dÔ bÞ nøt, g·y cong vªnh cÇn ®­îc tiÕn hµnh kiÓm tra, b¶o d­ìng th­êng xuyªn vµ söa ch÷a kÞp thêi ®Ó ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu kü thuËt vµ n©ng cao tuæi thä cña khung xe. Môc tiªu thùc hiÖn: 1. Ph¸t biÓu ®óng yªu cÇu, nhiÖm vô vµ ph©n lo¹i cña khung xe. 2. Tr×nh bµy ®­îc cÊu t¹Çýcc lo¹i khung xe. 3. Gi¶I thÝch ®óng c¸c hiÖn t­îng, nguyªn nh©n h­ háng cña khung xe. 4. Tr×nh bµy ®­îc c¸c ph­¬ng ph¸p kiÓm tra b¶o d­ìng, söa ch÷a khung xe 5.Th¸o l¾p, b¶o d­ìng vµ söa ch÷a ®­îc khung xe ®óng yªu cÇu kü thuËt. Néi dung chÝnh: 1. NhiÖm vô, yªu cÇu vµ ph©n lo¹i khung xe 2. CÊu t¹o khung xe 3. HiÖn t­îng, nguyªn nh©n h­ háng khung xe. 4. Ph­¬ng ph¸p kiÓm tra b¶o d­ìng, söa ch÷a khung xe 5.Th¸o l¾p, b¶o d­ìng vµ söa ch÷a khung xe. häc taÞ phßng häc chuyªn m«n ho¸ I. Giíi thiÖu chung vÒ gÇm xe Khïng xe DÇm ngang Thanh ®ì va ch¹m Ke tam gi¸c Mãc kÐo §éng c¬ B¸nh xe DÇm däc Gi¸ l¾p nhÝp . H×nh 4-1: S¬ ®å cÊu t¹o chung gÇm «t« t¶i II. NhiÖm vô, yªu cÇu vµ ph©n lo¹i khung xe 1. NhiÖm vô - Khung xe dïng ®Ó ®ì vµ l¾p r¸p c¸c bé phËn, hÖ thèng cña «t« 2. Yªu cÇu - Cã ®é cøng v÷ng tèt vµ ®é biÕn d¹ng hîp lý, ®Ó n©ng cao ®é bÒn t­¬ng øng víi tuæi thä cña «t«. - CÊu t¹o ®¬n gi¶n, h×nh d¸ng thÝch hîp ®Ó gi¶m träng l­îng xe vµ th¸o l¾p c¸c c¬ cÊu dÔ dµng. 3. Ph©n lo¹i - Khung chÞu lùc : vá nèi víi khung b»ng c¸c khíp nèi mÒm, ®é cøng khung lín h¬n nhiÒu so víi vá, ®­îc sö dông nhiÒu cho xe t¶i vµ xe kh¸ch - Khung liÒn vá: vá vµ khung l¾p cøng víi nhau b»ng ®inh t¸n hoÆc bul«ng, c¶ vá vµ khung cïng chÞu lùc, th­ång sö dông cho xe t¶i nhá - Lo¹i kh«ng cã khung: dïng vá chÞu lùc ®Ó gi¶m träng l­îng xe (tõ 20 – 25%), th­êng dïng cho «t« con vµ du lÞch. III. CÊu t¹o khung xe (h×nh 4-2 ) 1. DÇm däc Hai dÇm däc lµm b»ng thÐp dËp, tiÕt diÖn h×nh ch÷ U cã phÇn gi÷a lín h¬n hai ®Çu (hoÆc h×nh ch÷ hép, h×nh èng sö dông Ýt), cã chiÒu dµi phô thuéc chiÒu dµi tõng lo¹i xe. DÇm däc cã c¸c do¹n uèn cong lªn trªn ®Ó h¹ thÊp träng t©m vµ æn ®Þnh chuyÓn ®éng cña xe. Trªn dÇm däc cã khoan nhiÒu lç ®Ó nèi víi vá xe hoÆc c¸c c¬ cÊu b»ng c¸c ®inh t¸n hoÆc bul«ng vµ cã c¸c lç rçng lín ®¶m b¶o cho khung xe ph©n bè ®Òu øng suÊt. 2. DÇm ngang DÇm ngang lµm b»ng thÐp dËp, tiÕt diÖn h×nh ch÷ U (hoÆc h×nh hép, h×nh èng sö dông Ýt) nh­ng ng¾n h¬n dÇm däc. DÇm däc vµ dÇm ngang ®­îc nèi víi nhau b»ng c¸c ®inh t¸n. Sè dÇm ngang tuú theo chiÒu dµi cña dÇm däc (th­êng tõ 5-7 dÇm). Trªn dÇm ngang cã khoan nhiÒu lç ®Ó nèi víi vá xe vµ dÇm däc b»ng c¸c ®inh t¸n hoÆc bul«ng. - DÇm ngang tr­íc vµ sau cã l¾p c¸c mãc s¾t 9mãc sau cã lß xo gi¶m rung) ®Ó dïng mãc d©y c¸p kÐo xe hoÆc kÐo moãc. - Thanh ®ì va ch¹m (dÇm ngang tr­íc –pa®ê xoc) ®­îc dËp b»ng thÐp tèt vµ lµm dµi h¬n c¸c dÇm ngang kh¸c, cã t¸c dông ®ì va ch¹m khi va ch¹m vµ ®©m xe ®¶m b¶o an toµn cho c¸c bé phËn cña ®éng c¬ vµ ng­êi l¸i DÇm ngang DÇm däc DÇm däc DÇm ngang Khung xe DÇm ngang Mãc kÐo Thanh ®ì va ch¹m DÇm däc a) b) H×nh 4-2 S¬ ®å cÊu t¹o khung xe a) Khung xe t¶i; b) Khung xe con 3. TÊm tam gi¸c vµ c¸c ®inh t¸n - TÊm tam gi¸c lµ c¸c khung thÐp dËp hoÆcn c¸c tÊm thÐp cã d¹ng h×nh tam gi¸c, dïng ®Ó t¸n hoÆc hµn vµo c¸c gãc cña khung xe nh»m t¨ng c­êng ®é cøng v÷ng cho khung xe chÞu lùc. - §inh t¸n lµm b»ng thÐp, dïng ®Ó t¸n nãng khi l¾p ghÐp c¸c dÇm doc víi c¸c dÇm ngang vµ c¸c tÊm tam gi¸c. mÆt ®­êng vµ b¸nh xe truyÒn lªn khung vá xe. IV. HiÖn t­îng vµ nguyªn nh©n h­ háng khung xe A. H¦ HáNG khung xe 1. Kki xe vËn hµnh khung xe cã tiÕng ån a) HiÖn t­îng Khi «t« ho¹t ®éng nghe tiÕng ån kh¸c th­êng ë côm khung vá xe, tèc ®é cµng lín tiÕng ån cµng t¨ng. b) Nguyªn nh©n - Khung xe : nøt g·y - C¸c ®inh t¸n : ®øt g·y hoÆc láng - C¸c t¸m tam gi¸c : nøt g·y hoÆc ®øt láng ®inh t¸n 2. «t« vËn hµnh kh«ng æn ®Þnh a) HiÖn t­îng . Khi «t« vËn hµnh, khung xe vµ thïng xe rung kh«ng æn ®Þnh..tèc ®é cµng lín sù rung kh«ng æn ®Þnh cµng t¨ng b) Nguyªn nh©n - Khung xe : cong vªnh hoÆc ®øt g·y mét sè ®inh t¸n B. kiÓm tra khung xe 1. KiÓm tra khi vËn hµnh - Khi vËn hµnh «t« chó ý nghe ån kh¸c th­êng ë côm khung vá xe, nÕu cã tiÕng ån kh¸c th­êng vµ xe vËn hµnh kh«ng æn ®Þnh cÇn phaØ kiÓm tra vµ söa ch÷a kÞp thêi. 2. KiÓm tra bªn ngoµi khung xe - KiÓm tra sù g·y, láng cña c¸c dÇm däc, dÇm ngang vµ c¸c ®inh t¸n. - Dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó quan s¸t c¸c vÕt nøt bªn ngoµi c¸c dÇm däc vµ dÇm ngang. V. néi dung b¶o d­ìng khung xe 1. Lµm s¹ch bªn ngoµi khung xe 2. Th¸o khung xe khái «t« 3. C¹o s¹ch s¬n cò 4. KiÓm tra cong vªnh vµ nøt c¸c dÇm däc vµ dÇm ngang 5. Thay thÕ c¸ ®inh t¸n hoÆc bul«ng ®øt láng 6. S¬n khung xe 7. L¾p khung xe lªn «t« 8. KiÓm tra tæng thÓ VI. C©u hái vµ bµi tËp 1. Nguyªn nh©n h­ háng nµo cña khung xe lµm cho «t« vËn hµnh kh«ng æn ®Þnh? 2. NhiÖm vô cña khung xe ? 3. (Bµi tËp) Tr×nh bµy cÊu t¹o c¸c lo¹i khung xe «t« ? tHùC tËp söa ch÷a vµ b¶o d­ìng khung xe I. tæ chøc chuÈn bÞ n¬i lµm viÖc 1. Môc ®Ých: - RÌn luyÖn kü n¨ng th¸o l¾p khung xe - NhËn d¹ng c¸c bé ph©n chÝnh cña khung xe 2. Yªu cÇu: - Th¸o, l¾p thµnh th¹o, ®óng quy tr×nh vµ ®óng yªu cÇu kü thuËt. - NhËn d¹ng ®­îc c¸c bé phËn khung xe - Sö dông dông cô hîp lý, chÝnh x¸c. - §¶m b¶o an toµn trong qu¸ tr×nh th¸o, l¾p - Tæ chøc n¬i lµm viÖc khoa häc, ng¨n n¾p, gän gµng. 3. ChuÈn bÞ: a) Dông cô: - Dông cô th¸o l¾p khung xe - Khay ®ùng dông cô, chi tiÕt - Gi¸ n©ng cÇu xe, kÝch n©ng vµ gç chÌn kª lèp xe. - §ång hå so - Pan me, th­íc cÆp b) VËt t­: - GiÎ s¹ch - GiÊy nh¸m - Nhiªn liÖu röa, s¬n, dÇu b«i tr¬n - Chèt vµ c¸c ®inh t¸n - Tµi liÖu ph¸t tay vÒ c¸c quy tr×nh vµ tra cøu c¸c yªu cÇu kü thuËt söa ch÷a khung xe. - Bè trÝ n¬i lµm viÖc cho nhãm häc viªn ®ñ diÖn tÝch, ¸nh s¸ng vµ th«ng giã. II. th¸o l¾p khung xe A. quy tr×nh th¸o khung xe 1.ChuÈn bÞ dông cô vµ n¬i lµm viÖc - Bé dông cô tay nghÒ th¸o l¾p - KÝch n©ng, gi¸ kª chÌn lèp xe, cÇn cÈu. 2. Lµm s¹ch bªn ngoµi gÇm xe - Dïng b¬m n­íc ¸p suÊt cao vµ phun n­íc röa s¹ch c¸c cÆn bÈn bªn ngoµi gÇm «t«. - Dïng b¬m h¬i vµ thæi khÝ nÐn lµm s¹ch cÆn bÈn vµ níc b¸m bªn ngoµi gÇm xe 3. Th¸o th©n vá xe - Th¸o trang bÞ ®iÖn, c¸c bé phËn nèi víi vá xe vµ c¸c ®Öm ghÕ - Th¸o c¸c bul«ng h·m vá xe víi khung xe- Th¸o cÈu vá xe ra khái «t« 4. Th¸o c¸c bé phËn khái khung xe - Th¸o ®éng c¬ - Th¸o hÖ thèng truyÒn lùc vµ cÇu xe - Th¸o hÖ thèng l¸i, phanh vµ hÖ thèng treo 5. Lµm s¹ch vµ kiÓm tra - Lµm s¹ch khung xe - KiÓm tra khung xe b. Quy tr×nh l¾p Ng­îc l¹i quy tr×nh th¸o (sau khi söa ch÷a vµ thay thÕ c¸c chi tiÕt h­ háng) C¸c chó ý - Kª kÝch vµ chÌn lèp xe vµ cÈu n©ng an toµn khi th¸o c¸c bé phËn. - Tra mì b«i tr¬n c¸c chi tiÕt - Thay thÕ c¸c chi tiÕt h­ háng (®inh t¸n, c¸c dÇm bÞ nøt g·y) III. B¶o d­ìng khung xe 1. ChuÈn bÞ dông cô vµ n¬i lµm viÖc - Bé dông cô tay th¸o l¾p «t« vµ cÈu n©ng, kÝch n©ng, gi¸ kª khung xe - KÝnh phãng ®¹i - Mì b«i tr¬n, vËt liÖu s¬n vµ dung dÞch röa 2. Th¸o vµ lµm s¹ch khung xe - Th¸o c¸c c¬ cÊu ra khái khung xe - Dïng dung dÞch röa, b¬m h¬i, giÎ s¹ch ®Ó lµm s¹ch, kh« bªn ngoµi khung xe 3. KiÓm tra khung xe - KiÓm tra nøt, cong, vªnh c¸c dÇm däc vµ dÇm ngang - KiÓm tra ®øt g·y c¸c ®inh t¸n 4. S¬n khung xe - Lµm s¹ch vµ c¹o s¹ch s¬n cò - Lµm s¹ch vµ s¬n míi khung xe 5. L¾p c¬ khung xe lªn «t« - L¾p c¸c bé phËn cña gÇm xe - L¾p c¸c bé phËn cña ®éng c¬ vµ trang bÞ ®iÖn 6. KiÓm tra tæng hîp vµ vÖ sinh c«ng nghiÖp - VÖ sinh dông cô vµ n¬i b¶o d­ìng s¹ch sÏ, gän gµng C¸c chó ý - CÈu n©ng, kª kÝch khung xe vµ chÌn lèp xe an toµn - KiÓm tra vµ quan s¸t kü c¸c chi tiÕt bÞ nøt vµ chên háng. - Sö dông dông cô ®óng lo¹i vµ vÆn chÆt ®ñ lùc quy ®Þnh. - Thay thÕ c¸c chi tiÕt theo ®Þnh kú vµ bÞ h­ háng. IV. Söa ch÷a khung xe 1. Söa ch÷a khung xe a) H­ háng vµ kiÓm tra - H­ háng khung xe : nøt , cong vªnh c¸c dÇm thÐp vµ ®øt láng c¸c ®inh t¸n. - KiÓm tra : Dïng dông cu chuyªn dïng vµ ®ång hå so ®Ó ®o ®é cong vªnh cña khung xe vµ dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó kiÓm tra c¸c vÕt nøt. b) Söa ch÷a - Khung xe cong vªnh qu¸ giíi h¹n cho phÐp cÇn tiÕn hµnh n¾n hÕt c«ng vªnh, khung xe nøt nhÑ cã thÓ hµn v¸ miÕng t¸p lªn c¸c dÇm thÐp. - C¸c ®inh t¸n døt g·y hoÆc láng ®Òu ®­îc tiÕn hµnh thay thÕ ®inh t¸n b»ng ph­¬ng ph¸p t¸n nãng. 2. S¬n khung xe a) Lµm s¹ch khung xe - Lµm s¹ch bªn ngoµi khung xe. - C¹o s¹ch s¬n cò trªn bÒ mÆt. b) S¬n khung xe - Lµm s¹ch bÒ mÆt c¸c dÇm thÐp. - S¬n chèng rØ bÒ mÆt vµ sÊy kh« - S¬n bÒ mÆt khung xe vµ sÊy kh« C¸c bµi tËp më réng vµ n©ng cao i. Tªn bµi tËp 1. CÊu t¹o c¸c lo¹i khung xe ? 2. LËp b¶ng kiÓm tra, ph©n lo¹i chi tiÕt cña khung xe «t« TOYOTA B¶ng kiÓm tra ph©n lo¹i chi tiÕt Ngµy kiÓm tra : Ngµy th¸ng n¨m 2004 Nhãm ( ng­êi) kiÓm tra : Tªn chi tiÕt, bé phËn : Khung xe Lo¹i «t« : TOYOTA TT Tªn chi tiÕt § vÞ tÝnh Sè L­îng §ñ, thiÕu KÝch th­íc mßn T×nh tr¹ng KT Thay thÕ Söa ch÷a 1 DÇm däc C¸i 02 ®ñ - Nøt x 2 DÇm ngang - 5 §ñ - Nøt x 3 TÊm tam gi¸c - 4 - 0,2 - Mßn x 4 §inh t¸n 22 - - §øt x Phßng kü thuËt Ng­êi kiÓm tra II. Yªu cÇu cÇn ®¹t 1. Tr×nh bµy ®­îc cÊu t¹o c¸c lo¹i khung xe 2. LËp b¶ng kiÓm tra chi tiÕt cña khung xe ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c III. Thêi gian - Sau 1 tuÇn nép ®ñ c¸c bµi tËp. Bµi 5 Söa ch÷a vµ b¶o d­ìng vá xe - M· bµi: HAR.01 31 05 Giíi thiÖu : Vá xe lµ mét bé phËn ®­îc treo cña hÖ thèng gÇm «t«. Vá xe dïng ®Ó chøa hµnh kh¸ch, ng­êi l¸i vµ hµng ho¸. - Vá xe gåm c¸c bé phËn : khung x­¬ng, thanh ®ì, khung kÝnh cöa, sµn vá thÐp bao kÝn, ®­îc l¾p ghÐp víi nhau b»ng c¸c ®inh t¸n vµ mèi hµn. Do yªu cÇu lµm viÖc cña vá xe liªn tôc, chÞu t¶i träng lín cña khèi l­îng hµng ho¸ vµ ng­êi vµ c¸c t¶i träng ®éng lín tõ m¨t ®­êng lµm cho khung vá xe dÔ bÞ nøt, biÕn d¹ng cÇn ®­îc tiÕn hµnh kiÓm tra, b¶o d­ìng th­êng xuyªn vµ söa ch÷a kÞp thêi ®Ó ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu kü thuËt vµ an toµn cho ng­êi vµ hµng ho¸ trong xe. Môc tiªu thùc hiÖn: 1. Ph¸t biÓu ®óng yªu cÇu, nhiÖm vô vµ ph©n lo¹i vá xe. 2. Tr×nh bµy ®­îc cÊu t¹o lo¹i khung xe. 3. Gi¶I thÝch ®óng c¸c hiÖn t­îng, nguyªn nh©n h­ háng cña vá xe. 4. Tr×nh bµy ®­îc c¸c ph­¬ng ph¸p kiÓm tra b¶o d­ìng, söa ch÷a vá xe 5.Th¸o l¾p, b¶o d­ìng vµ söa ch÷a ®­îc vá xe ®óng yªu cÇu kü thuËt. Néi dung chÝnh: 1. NhiÖm vô, yªu cÇu vµ ph©n lo¹i vá xe 2. CÊu t¹o vá xe 3. HiÖn t­îng, nguyªn nh©n h­ háng vá xe. 4. Ph­¬ng ph¸p kiÓm tra b¶o d­ìng, söa ch÷a vá xe 5.Th¸o l¾p, b¶o d­ìng vµ söa ch÷a vá xe. häc taÞ phßng häc chuyªn m«n ho¸ I. Giíi thiÖu chung vá xe «t« Khung thÐp Vá thÐp GhÕ ngåi Khung cöa xe §éng c¬ KÝnh ch¾n giã B¸nh xe Sµn xe Khïng xe . H×nh 5-1: S¬ ®å cÊu t¹o chung «t« con II. NhiÖm vô, yªu cÇu vµ ph©n lo¹i vá xe 1. NhiÖm vô - Vá xe dïng ®Ó chøa hµnh kh¸ch, ng­êi l¸i vµ hµng ho¸. 2. Yªu cÇu - Cã ®é cøng v÷ng, ®é bÒn hîp lý vµ c¸ch nhiÖt, c¸ch ©m tèt. - Cã h×nh d¸ng ®Ñp vµ ®¶m b¶o khÝ ®éng häc tèt nhÊt - CÊu t¹o ®¬n gi¶n ®Ó gi¶m träng l­îng xe vµ th¸o l¾p c¸c c¬ cÊu dÔ dµng. 3. Ph©n lo¹i - Vá xe kh¸ch : dïng cho c¸c xe cã trªn 12 chæ ngåi - Vá xe con : dïng cho c¸c xe cã tõ 4 – 7 chç ngåi - Vá xe t¶i: dïng cho c¸c xe t¶i III. CÊu t¹o vá xe (h×nh 5-2 ) 1. Khung x­¬ng Khung x­¬ng bao gåm c¸c thanh ®ì, thanh däc vµ thanh ngang lµm b»ng thÐp dËp hoÆc thÐp gãc ®­îc nèi cøng víi nhau b»ng c¸c mèi hµn hoÆc ®inh t¸n vµ ®ù«c s¬n chèng rØ. Bao kÝn khung x­¬ng lµ c¸c tÊm dËp b»ng thÐp máng vµ c¸c cöa, ®­îc liªn kÕt víi khung x­¬ng b»ng c¸c ®inh t¸n, bul«ng hoÆc c¸c mèi hµn. 2. Sµn xe vµ c¸c tÊm dËp (buång l¸i xe t¶i) - TÊm dËp lµ c¸c thÐp máng (thÐp tÊm 0,1 – 1,5 mm) ®­îc dËp hoÆc gß theo c¸c h×nh d¸ng quy ®Þnh vµ diÖn tÝch cña c¸c « trèng trªn khung x­«ng cña tõng lo¹i xe vµ liªn kÕt víi khung x­¬ng b»ng c¸c ®inh t¸n hoÆc c¸c mèi hµn. Gi÷a c¸c tÊm dËp cã chøa c¸c tÊm xèp c¸ch nhiÖt vµ c¸ch ©m. C¸c khung kÝnh ®ù«c l¾p kÝnh trong hoÆc kÝnh mµu cã ®Öm cao su. - Sµn xe lµ c¸c thÐp dµy h¬n (thÐp tÊm 1.5 – 3,0 mm) ®­îc liªn kÕt víi khung x­¬ng hoÆc khung xe b»ng c¸c ®inh t¸n hoÆc c¸c mèi hµn. - Sµn xe vµ tÊm dËp sau khi liªn kÕt víi khung xe hoµn chØnh ®ù«c s¬n chèng rØ vµ s¬n bãng bÒ mÆt theo c¸c mµu s¬n chÊt l­îng cao. a) b) H×nh 4-2 S¬ ®å cÊu t¹o vá xe a) S¬ ®å cÊu t¹o vá xe t¶I; b) S¬ ®å cÊu t¹o vá xe kh¸ch vµ xe con B¸nh xe Vá xe Khung x­¬ng Thïng xe Buång l¸i 3. Thïng xe t¶i - Thïng xe t¶i ®ù«c lµm b»ng thÐp hoÆc b»ng gç, cã c¸c thanh ®ì ,thanh däc, thanh ngang vµ sµn. C¸c thanh vµ sµn ®­îc liªn kÕt víi nhau b»ng c¸c bul«ng hoÆc ®inh t¸n. TÊm tam gi¸c lµ c¸c khung thÐp dËp hoÆc c¸c tÊm thÐp cã d¹ng h×nh tam gi¸c, dïng ®Ó t¸n hoÆc hµn vµo c¸c gãc cña khung xe nh»m t¨ng c­êng ®é cøng v÷ng cho khung xe chÞu lùc. - §inh t¸n lµm b»ng thÐp, dïng ®Ó t¸n nãng khi l¾p ghÐp c¸c dÇm doc víi c¸c dÇm ngang vµ c¸c tÊm tam gi¸c. mÆt ®­êng vµ b¸nh xe truyÒn lªn khung vá xe. IV. HiÖn t­îng vµ nguyªn nh©n h­ háng vá xe A. H¦ HáNG vá xe 1. Khi xe vËn hµnh cã nhiÒu tiÕng ån a) HiÖn t­îng Khi «t« ho¹t ®éng cã nhiÒu tiÕng ån kh¸c th­êng ë côm khung vá xe, tèc ®é cµng lín tiÕng ån cµng t¨ng. b) Nguyªn nh©n - Vá xe : nøt, g·y hoÆc ®øt thñng c¸c mèi l¾p ghÐp - C¸c ®inh t¸n : ®øt g·y hoÆc láng - C¸c bu l«ng l¾p ghÐp vá vµ c¸nh cöa : ®øt g·y hoÆc láng chên ren 2. Vá bÞ vªnh, rÐt rØ vµ trãc s¬n a) HiÖn t­îng Bªn ngoµi vá cã nhiÒu vÕt rØ rÐt, nøt thñng, trãc s¬n hoÆc mãp mÐo b) Nguyªn nh©n - Vá xe : va ch¹m m¹nh trong qu¸ tr×nh vËn hµnh, sö dông qu¸ thêi h¹n hoÆc thiÕu ch¨m sãc b¶o d­çng. B. kiÓm tra vá xe 1. KiÓm tra khi vËn hµnh - Khi vËn hµnh «t« chó ý nghe ån kh¸c th­êng ë côm khung vá xe, nÕu cã nhiÒu tiÕng ån kh¸c th­êng cÇn phaØ kiÓm tra vµ söa ch÷a kÞp thêi. 2. KiÓm tra bªn ngoµi khung xe - KiÓm tra c¸c bul«ng l¾p chÆt vá xe, cöa xe vµ thïng xe - Quan s¸t bªn ngoµi vá xe vµ sµn xe c¸c vÕt rÐt rØ, nøt vì kÝnh, mãp mÐo hoÆc trãc s¬n. - Dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó quan s¸t c¸c vÕt nøt bªn ngoµi vá xe V. néi dung b¶o d­ìng vá xe 1. Lµm s¹ch vá xe 2. KiÓm tra c¸c vÕt nøt, rÐt rØ hoÆc mãp mÐo bªn ngoµi vá xe vµ c¸c ghÕ ®Öm 3. KiÓm tra vµ vÆn chÆt c¸c bu l«ng h·m vá xe, thïng xe vµ c¸c c¸nh cöa 4. Thay thÕ c¸c ro¨ng kÝnh hoÆc bul«ng ®øt láng 5. Tra mì b«i tr¬n c¸c c¸nh cöa 6. S¬n thïng xe t¶i 7. KiÓm tra tæng thÓ VI. C©u hái vµ bµi tËp 1. Nguyªn nh©n h­ háng nµo cña vá xe lµm cho «t« vËn hµnh cã nhiÒu tiÕng ån ? 2. NhiÖm vô cña vá xe ? 3. (Bµi tËp) Tr×nh bµy cÊu t¹o c¸c lo¹i vá xe «t« ? tHùC tËp söa ch÷a vµ b¶o d­ìng vá xe I. tæ chøc chuÈn bÞ n¬i lµm viÖc 1. Môc ®Ých: - RÌn luyÖn kü n¨ng th¸o l¾p vá xe - NhËn d¹ng c¸c bé ph©n chÝnh cña vá xe 2. Yªu cÇu: - Th¸o, l¾p thµnh th¹o, ®óng quy tr×nh vµ ®óng yªu cÇu kü thuËt. - NhËn d¹ng ®­îc c¸c bé phËn vá xe - Sö dông dông cô hîp lý, chÝnh x¸c. - §¶m b¶o an toµn trong qu¸ tr×nh th¸o, l¾p - Tæ chøc n¬i lµm viÖc khoa häc, ng¨n n¾p, gän gµng. 3. ChuÈn bÞ: a) Dông cô: - Dông cô th¸o l¾p vá xe - Khay ®ùng dông cô, chi tiÕt - Gi¸ n©ng cÈu vá xe, kÝch n©ng vµ gç chÌn kª lèp xe. - §ång hå so - Pan me, th­íc cÆp b) VËt t­: - GiÎ s¹ch - GiÊy nh¸m - Nhiªn liÖu röa, s¬n c¸c lo¹i, dÇu b«i tr¬n - Ro¨ng ®Öm kÝnh, cöa kÝnh vµ c¸c kho¸ cöa... - Tµi liÖu ph¸t tay vÒ c¸c quy tr×nh vµ tra cøu c¸c yªu cÇu kü thuËt söa ch÷a vá xe. - Bè trÝ n¬i lµm viÖc cho nhãm häc viªn ®ñ diÖn tÝch, ¸nh s¸ng vµ th«ng giã. II. th¸o l¾p vá xe A. quy tr×nh th¸o vá xe 1.ChuÈn bÞ dông cô vµ n¬i lµm viÖc - Bé dông cô tay nghÒ th¸o l¾p - KÝch n©ng, gi¸ kª chÌn lèp xe, cÇn cÈu. 2. Lµm s¹ch bªn ngoµi gÇm xe - Dïng b¬m n­íc ¸p suÊt cao vµ phun n­íc röa s¹ch c¸c cÆn bÈn bªn ngoµi gÇm «t«. - Dïng b¬m h¬i vµ thæi khÝ nÐn lµm s¹ch cÆn bÈn vµ níc b¸m bªn ngoµi gÇm xe 3. Th¸o ghÕ ®Öm vµ cöa xe - Th¸o ghÕ ®Öm - Th¸o cöa xe - Th¸o thïng xe t¶i 4. Th¸o khung vá xe - Th¸o trang bÞ ®iÖn, c¸c bé phËn nèi víi vá xe - Th¸o c¸c kÝnh cöa - Th¸o c¸c bul«ng h·m vá xe víi khung xe Quang nhÝp Chèt nhÝp - CÈu vá xe ra khái «t« 5. Lµm s¹ch vµ kiÓm tra - Lµm s¹ch khung xe - KiÓm tra khung xe b. Quy tr×nh l¾p Ng­îc l¹i quy tr×nh th¸o (sau khi söa ch÷a vµ thay thÕ c¸c chi tiÕt h­ háng) C¸c chó ý - Kª kÝch vµ chÌn lèp xe vµ cÈu n©ng an toµn khi th¸o c¸c bé phËn. - Tra mì b«i tr¬n c¸c chi tiÕt - Thay thÕ c¸c chi tiÕt h­ háng (®inh t¸n, c¸c dÇm bÞ nøt g·y) III. B¶o d­ìng vá xe 1. ChuÈn bÞ dông cô vµ n¬i lµm viÖc - Bé dông cô tay th¸o l¾p «t« vµ cÈu n©ng, kÝch n©ng, gi¸ kª khung xe - KÝnh phãng ®¹i - Mì b«i tr¬n, vËt liÖu s¬n vµ dung dÞch röa 2. Th¸o vµ lµm s¹ch vá xe - Th¸o vá xe khái «t« - Dïng dung dÞch röa, b¬m h¬i, giÎ s¹ch ®Ó lµm s¹ch, kh« bªn ngoµi khung xe 3. KiÓm tra vá xe - KiÓm tra nøt, cong, vªnh vµ rØ rÐt - Gß n¾n c¸c vÕt vªnh mãp 4. S¬n vá xe - Lµm s¹ch vµ c¹o s¹ch s¬n cò - S¬n chèng rØ, tÝt vµ lµm ph¼ng bÒ mÆt vá xe - Lµm s¹ch, s¬n lãt vµ sÊy kh« vá xe 5. L¾p vá xe lªn «t« vµ s¬n bãng vá xe - L¾p vá xe lªn «t« - S¬n bãng vá xe vµ sÊy kh« - L¾p c¸c bé phËn cña vá xe (ghÕ ®Öm..) 6. KiÓm tra tæng hîp vµ vÖ sinh c«ng nghiÖp - VÖ sinh dông cô vµ n¬i b¶o d­ìng s¹ch sÏ, gän gµng C¸c chó ý - CÈu n©ng, kª kÝch khung vá xe vµ chÌn lèp xe an toµn - KiÓm tra vµ quan s¸t kü c¸c chi tiÕt bÞ nøt vµ chên háng. - Sö dông dông cô ®óng lo¹i vµ vÆn chÆt ®ñ lùc quy ®Þnh. - Thay thÕ c¸c chi tiÕt theo ®Þnh kú (kÝnh, jo¨ng kÝnh..) vµ bÞ h­ háng. IV. Söa ch÷a vá xe 1. Söa ch÷a cöa xe a) H­ háng vµ kiÓm tra - H­ háng cöa xe : nøt rØ thñng, vªnh mãp bÒ mÆt vµ kÝnh, mßn háng c¸c bé lÒ kho¸, n©ng h¹ cöa kÝnh. - KiÓm tra : Dïng dông cu chuyªn dïng (d­ìng) vµ ®Ó ®o ®é vªnh mãp cöa xe vµ dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó kiÓm tra c¸c vÕt nøt. b) Söa ch÷a - Cöa xe vªnh mãp qu¸ giíi h¹n hoÆc nøt thñng cÇn tiÕn hµnh gß n¾n hÕt vªnh, bÞ nøt nhÑ cã thÓ hµn v¸ miÕng t¸p hoÆc gß míi. - C¸c bé lÒ kho¸ vµ n©ng h¹ kÝnh, mßn g·y ®Òu ®­îc tiÕn hµnh thay thÕ. 2. Söa ch÷a x­¬ng vá xe a) H­ háng vµ kiÓm tra - H­ háng x­¬ng vá xe : bÒ mÆt vµ sµn xe bÞ trãc s¬n, nøt rØ thñng, vªnh mãp, kÝnh ch¾n giã kÝnh nøt mê vµ háng ®Öm cao su, ghÕ ®Öm r¸ch háng. - KiÓm tra : Dïng dông cu chuyªn dïng (d­ìng) vµ ®Ó ®o ®é vªnh mãp khung vá vµ sµn xe vµ dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó kiÓm tra c¸c vÕt nøt, rÐt rØ... b) Söa ch÷a - Khung vá vµ sµn xe vªnh mãp qu¸ giíi h¹n hoÆc nøt thñng cÇn tiÕn hµnh gß n¾n hÕt vªnh, bÞ nøt nhÑ cã thÓ hµn v¸ miÕng t¸p sau tiÕn hµnh s¬n. - KÝnh ch¾n giã vµ jo¨ng ®Öm, nøt mê ®Òu ®­îc tiÕn hµnh thay thÕ ®óng lo¹i. - GhÕ ®Öm r¸ch v¶i bäc cã thÓ thay v¶i bäc, háng ®Öm vµ khung ghÕ ph¶i thay ghÕ míi 3. S¬n vá xe a) Lµm s¹ch vá xe - Lµm s¹ch bªn ngoµi vá xe. - C¹o s¹ch s¬n cò trªn bÒ mÆt. b) S¬n vá xe - Lµm s¹ch bÒ mÆt vá xe. - S¬n chèng rØ bÒ mÆt vµ sÊy kh« - S¬n lãt vµ tit ph¼ng bÒ mÆt vá xe vµ sÊy kh« - Lµm s¹ch, s¬n bãng bÒ mÆt vµ sÊy kh« 4. Söa ch÷a thïng xe t¶i a) H­ háng vµ kiÓm tra - H­ háng thïng xe : bÒ mÆt trãc s¬n, nøt rØ thñng, vªnh g·y khung sµn, c¸c bu l«ng bÞ ®øt g·y hoÆc chên háng. - KiÓm tra : Dïng dông cu chuyªn dïng (d­ìng) vµ ®Ó ®o ®é vªnh mãp khung sµn vµ dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó kiÓm tra c¸c vÕt nøt, g·y chên háng cña khung sµn... b) Söa ch÷a - Thïng xe vªnh mãp qu¸ giíi h¹n hoÆc nøt thñng cÇn tiÕn hµnh gß n¾n hÕt vªnh, bÞ nøt nhÑ cã thÓ hµn v¸ miÕng t¸p sau ®ã tiÕn hµnh s¬n bÒ mÆt. - C¸c bul«ng h·m chên háng ®Òu ®­îc tiÕn hµnh thay thÕ. C¸c bµi tËp më réng vµ n©ng cao i. Tªn bµi tËp 1. CÊu t¹o c¸c lo¹i vá xe ? 2. LËp b¶ng kiÓm tra, ph©n lo¹i chi tiÕt cña vá xe «t« TOYOTA B¶ng kiÓm tra ph©n lo¹i chi tiÕt Ngµy kiÓm tra : Ngµy th¸ng n¨m 2004 Nhãm ( ng­êi) kiÓm tra : Tªn chi tiÕt, bé phËn : Vá xe Lo¹i «t« : TOYOTA TT Tªn chi tiÕt § vÞ tÝnh Sè L­îng §ñ, thiÕu KÝch th­íc mßn T×nh tr¹ng KT Thay thÕ Söa ch÷a 1 KÝnh ch¾n giã C¸i 02 ®ñ - Nøt x 2 Cöa xe - 4 §ñ - Nøt x 3 GhÕ ®Öm - 4 - 0,2 - Mßn x 4 X­¬ng vá - - Nøt x Phßng kü thuËt Ng­êi kiÓm tra II. Yªu cÇu cÇn ®¹t 1. Tr×nh bµy ®­îc cÊu t¹o c¸c lo¹i vá xe 2. LËp b¶ng kiÓm tra chi tiÕt cña vá xe ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c III. Thêi gian - Sau 1 tuÇn nép ®ñ c¸c bµi tËp.  §¸p ¸n c¸c c©u hái vµ bµi tËp §¸p ¸n b¸i 1 1. Nguyªn nh©n - GÝa l¾p nhÝp, quang nhÝp g·y ®øt - èp nhÝp, bul«ng ®Þnh vÞ : g·y, ®øt lµm c¸c l¸ nhipã x« lÖch 2 - C¬ cÊu treo dïng ®Ó nèi ®µn håi gi÷a khung xe víi cÇu xe, gi¶m c¸c t¶i träng ®éng vµ dËp t¾t c¸c dao ®éng th¼ng ®øng cña khung vá xe do ¶nh h­ëng cña mÆt ®­êng kh«ng b»ng ph¼ng. - ¦u ®iÓm cña c¬ cÊu treo phô thuéc : cã ®é cøng v÷ng, ®Þnh vÞ cÇu xe chÝnh x¸c, kh«ng cÇn sö dông c¸c thanh nèi cÊu t¹o ®¬n gi¶n, chÞu lùc vµ c¸c t¶i träng ®éng lín dÔ b¶o d­ìng, söa ch÷a nªn ®­îc dïng nhiÒu trªn «t« t¶i vµ cÇu sau cña xe con. - Do hai b¸nh xe cïng l¾p trªn dÇm cÇu liÒn, nªn chuyÓn ®éng vµ c¸c dao ®éng tõ mÆt ®­êng cña c¸c b¸nh xe cã ¶nh h­ëng (phô thuéc) lÉn nhau gäi lµ treo phô thuéc. V× cã khèi l­îng lín, chiÕm diÖn tÝch l¾p ®Æt lín, nªn ®èi víi c¬ cÊu treo phô thuéc lo¹i lß xo h×nh trô cßn sö dông trªn mét sè «t« con, do cã cÊu t¹o diÖn tÝch l¾p ®Æt nhá, gän. §¸p ¸n b¸i 2 1. Nguyªn nh©n - Lß xo g·y, c¸c ®ßn liªn kÕt nøt hoÆc cong - Chèt cÇu, chèt xoay vµ b¹c mßn, kh« mì b«i tr¬n - Thanh æn ®Þnh cong g·y hoÆc láng c¸c mèi l¾p nèi - Gi¶m chÊn kh« dÇu 2. Do c¬ cÊu treo cña tõng b¸nh xe ®éc lËp víi nhau, cã khèi l­îng treo nhá vµ cã chuyÓn ®éng t­¬ng ®èi víi khung vá xe th«ng qua c¸c ®ßn, nªn h¹ thÊp träng t©m xe, gi¶m lùc ly t©m n©ng cao tÝnh æn ®Þnh vµ ªm cña «t« khi vËn hµnh tèc ®é cao vµ ®i trªn ®­êng gå ghÒ.( nh­îc ®iÓm cÊu t¹o phøc t¹p, chÞu lùc, t¶i träng ®éng nhá vµ chiÕm kh«ng gian lín nªn chØ dïng cho cÇu tr­íc xe con) §¸p ¸n b¸i 3 1. Nguyªn nh©n - Bé gi¶m chÊn mßn van, pitt«ng vµ xi lanh - Bé gi¶m chÊn nøt ch¶y dÇu hoÆc thiÕu dÇu 2 - Bé gi¶m chÊn dïng ®Ó gi¶m vµ dËp t¾t c¸c dao ®éng, va ®Ëp tõ b¸nh xe truyÒn lªn khung vá xe khi b¸nh xe l¨n trªn ®­êng kh«ng b»ng ph¼ng, b¶o vÖ c¸c bé phËn ®µn håi vµ t¨ng tÝnh tiÖn nghi cho xe «t«. §¸p ¸n b¸i 4 1. Nguyªn nh©n - Khung xe : cong vªnh hoÆc ®øt g·y mét sè ®inh t¸n 2 - Khung xe dïng ®Ó ®ì vµ l¾p r¸p c¸c bé phËn, hÖ thèng cña «t« §¸p ¸n b¸i 5 1. Nguyªn nh©n - Vá xe : nøt, g·y hoÆc ®øt thñng c¸c mèi l¾p ghÐp - C¸c ®inh t¸n : ®øt g·y hoÆc láng - C¸c bu l«ng l¾p ghÐp vá vµ c¸nh cöa : ®øt g·y hoÆc láng chên ren 2 - Vá xe dïng ®Ó chøa hµnh kh¸ch, ng­êi l¸i vµ hµng ho¸. C¸c thuËt ng÷ chuyªn m«n - NhÝp (lß xo l¸) - Di chuyÓn (di ®éng) - Gi¶m chÊn (gi¶m xãc) - §ßn dÉn ®éng (thanh dÉn ®éng) - R«tuyn (chèt cÇu) Tµi liÖu tham kh¶o 1. NguyÔn tÊt TiÕn-§ç Xu©n KÝnh-Gi¸o tr×nh kü thuËt söa ch÷a «t«-m¸y næ-2002 2. NguyÔn Oanh-Kü thuËt söa ch÷a «t« vµ ®éng c¬ næ hiÖn ®¹i-Khung gÇm bÖ «t«-NXB ban GDCN.TP.Hå ChÝ MInh-1992. 3. NguyÔn §øc Tuyªn-NguyÔn Hoµng ThÕ - Sö dông- B¶o d­ìng vµ söa ch÷a «t«-NXB §¹i häc vµ gi¸o dôc chuyªn nghiÖp-TËp I-II-1989. 4.NguyÔn Thanh TrÝ-Ch©u ngäc Thanh-H­íng dÉn sö dông b¶o tr× vµ söa ch÷a xe «t« ®êi míi-NXB TrÎ-1996. 5.TrÇn Duy §øc ( dÞch)-B¶o d­ìng kü thuËt vµ söa ch÷a «t«-NXB C«ng nh©n kü thuËt Hµ néi-1987. 6. Th¸i nguyÔn b¹ch Liªn - KÕt cÊu vµ tÝnh to¸n «t« - NXB Giao th«ng vËn t¶i 1984 7. NguyÔn Kh¾c Trai - CÊu t¹o gÇm xe con vµ hÖ thèng truyÒn lùc «t« con - Bé m«n «t« -§¹i häc b¸ch khoa Hµ néi 8. TOYOTA - HIACE - Repair Manual For Chassis & Body- 1989