Giáo trình Đại cương và phương pháp dạy sinh học THCS - Trương Thị Thảo

ăhiӇuătѭѫngăđӕiăsơuă vӅ đặcăđiӇm,ăhìnhăthái,ăcҩu tҥo,ăsinhălíầăcӫa mӝtăđҥi diӋnăchoăngƠnhăhoặc lӟp, tiӃp đóăgiӟi thiӋuăsѫălѭӧcăthêmămӝt sӕ đҥi diӋnăkhác,ătӯ đóărútăraăđặcăđiӇm chung cӫa tӯngăngƠnhăhoặc tӯng lӟp. + CҩuătrúcăchѭѫngătrìnhăSHă7ătheoăhѭӟng giӟi thiӋu ӣ mӭcăkháiăquátăhóaăđѫnă giҧn lƠăcácăđặcăđiӇm chung cӫaăđӝng vұt,ăđӝng vұtăđaădҥngăvƠăphongăphúăăăăăăăăphơnă tíchătӯngănhómăđӝng vұt tәng hӧp ӣ mӭcăcaoăhѫnălƠăsӵ tiӃnăhóaăcӫaăđӝng vұtăvƠă hƠnhăđӝng cӫaăconăngѭӡiăđӇ khaiăthácăhӧpălíăvƠăbҧo vӋ đӝng vұt. 2.3.ă Sӵă hìnhă thƠnhă vƠă phátă triӇnă cácă kháiă niӋm,ă kƿă nĕngă trongă chѭѫngă trìnhăSHă7. 2.3.1.ăKháiăniӋmăchuyênăkhoa. 2.3.1.1.ă Kháiă niӋmă hìnhă tháiă hӑcă đӝng vұt:ă kháiă niӋmă đӕi xӭng,ă kháiă niӋm phơnăđӕtăvƠăđӕi xӭngăcѫăthӇ,ăkháiăniӋmăhìnhătháiăvƠămƠuăsҳcăthíchănghi. 2.3.1.2.ăKháiăniӋm giҧi phүu hӑcăđӝng vұt:ă kháiăniӋm tӃ bƠoăđӝng vұt,ă kháiă niӋmăcѫăquanăvƠăhӋ cѫăquan. 2.3.1.3.ăKháiăniӋmăsinhălíăhӑcăđӝng vұt:ăkháiăniӋmăsinhălíătiêuăhóa,ăkháiăniӋm sinhălíătuҫnăhoƠn,ăkháiăniӋmăsinhălíăhôăhҩp,ăkháiăniӋmăsinhălíăthҫnăkinh,ăkháiăniӋm sinhălíăhӑc sinh sҧn. 2.3.1.4.ăKháiăniӋmăphơnăloҥi hӑcăđӝng vұt: HS biӃtăđѭӧcăđặcăđiӇm chung, sӵ khácăbiӋt giӳaăcácălӟpătrongăngƠnhăvƠăgiӳaăcácăbӝ trong lӟp. 2.3.2.ăKháiăniӋmăđҥiăcѭѫng. 70 2.3.2.1.ăKháiăniӋmătraoăđәi chҩt: nhӳng dҩu hiӋu vӅ dinhădѭӥngăđặcătrѭngăӣ đӝng vұtănhѭătiêuăhóa,ăhôăhҩp, tuҫnăhoƠn,ăbƠiătiӃt. 2.3.2.2.ăKháiăniӋm tiӃnăhóa:ăđӝng vұt tiӃnăhóaătӯ đѫnăbƠoăđӃnăđaăbƠo,ătә chӭc cѫăthӇ ngƠyăcƠngăhoƠnăthiӋn,ăđӝng vұt chuyӇn tӯ môiătrѭӡngănѭӟcălênămôiătrѭӡng cҥn,ăquáătrìnhătraoăđәi chҩtăngƠyăcƠngăhoƠnăthiӋn. 2.3.2.3.ăKhái niӋmăthíchănghiăsinhăthái:ăỦăghƿaăcӫaăcácăđặcăđiӇmăhìnhăthái,ăcҩu tҥoăvƠăhoҥtăđӝngăsinhălíăcӫaăđӝng vұt ӣ môiătrѭӡng cө thӇ. 2.3.2.4.ăKháiăniӋm sinh sҧnăvƠăphátă triӇn: sinh sҧnăvôătínhă ă ă ă ă ă ăsinhăsҧn hӳu tính. 2.3.3.ăRènăluyӋnăcácăkƿănĕngătrongăchѭѫngătrìnhăSHă7. 2.3.3.1.ăKƿănĕngăhìnhătháiăhӑcăđӝng vұt:ăquanăsátăhìnhăthái,ămƠuăsҳcăcѫăthӇ. 2.3.3.2.ăKƿănĕngăgiҧi phүu hӑcăđӝng vұt:ăthaoătácămә đӝng vұt,ăquanăsát,ăphơnă tíchăthƠnhăphҫnăcácăcѫăquanăvƠăhӋ cѫăquan.ă 2.3.3.3.ăKƿănĕngăsinhălíăhӑcăđӝng vұt: hoҥtăđӝngătѭăduyătìmăhiӇu chӭcănĕngăcӫa cácăcѫăquanăvƠăhӋ cѫăquanăđӃn viӋcăxơyădӵng kӃ hoҥch tә chӭcăthíănghiӋmăvƠăthӵc hƠnhăthíănghiӋm chӭng minh. 2.3.3.4.ăKƿănĕngăsinhătháiăhӑcăđӝng vұt:ăquanăsátăđӝng vұt trong tӵ nhiên,ănhұn xétăcácăđặcăđiӇmăhìnhăthái,ăcácătұp tínhăcӫaăđӝng vұtăthíchănghiăvӟiămôiătrѭӡng. 2.3.3.5.ăKƿănĕngăvұn dөng kiӃn thӭcăvƠoăthӵc tiӉn: tӯ nhӳng hiӇu biӃt vӅ vai tròăcӫaăđӝng vұtăđӕi vӟiăđӡi sӕngăđӃn giҧiăthíchăđѭӧcăcѫăsӣ khoa hӑc cӫaăcácăbiӋn phápăphòngăchӕng bӋnhăcóănguyênănhơnătӯ đӝng vұt, cácăbiӋnăphápăphátătriӇnăchĕnă nuôi,ăbҧo vӋ đӝng vұt, bҧo vӋ môiă trѭӡng, tӯ đóăbiӃn nhұn thӭcă thƠnhăhƠnhăđӝng nhѭăgiӳ vӋ sinhăcáănhơn,ăvӋ sinh cӝngăđӗng,ătíchăcӵcăthamăgiaăcácăhoҥtăđӝngăchĕnă nuôiăӣ giaăđình,ăthamăgiaăđҩuătranhăphòngăchӕngăđӝng vұtăgơyăhҥi, bҧo vӋ đӝng vұt cóăích,ăbҧo vӋ sӵ đaădҥng cӫaăđӝng vұt. 2.4.ăPhѭѫngăphápădҥyăhӑcăSHă7 2.4.1.ăPhѭѫngăphápădҥyăcácăloҥi kiӃn thӭcăhìnhătháiăhӑc. KiӃn thӭcă hìnhă tháiă baoă gӗmă hìnhă dҥngă mƠuă sҳc cӫaă cѫă thӇ đӝng vұtă nênă phѭѫngăphápădҥy hӑc chӫ yӃuălƠăthӵcăhƠnhăquanăsát,ănhҩtălƠăquanăsátămүu vұt trong môiătrѭӡng sӕng. 71 2.4.2.ăPhѭѫngăphápădҥy hӑc kiӃn thӭc giҧi phүu hӑc. KiӃn thӭc giҧi phүu hӑc bao gӗm vӏ trí,ăcҩu tҥo cӫaăcácăcѫăquanăvƠăhӋ cѫăquană cӫaăcácăđҥi diӋn cӫaăcácăngƠnh,ălӟpăvƠăcácăbƠiăthӵcăhƠnhănghiênăcӭu cҩu tҥo trong. Phѭѫngăphápădҥy hӑc: vұn dөngăphѭѫngăphápă trӵc quan hoặc thӵcăhƠnhă tùyă trѭӡng hӧp cө thӇ vƠăkӃt hӧp vӟi thҧo luұnănhómăvƠăđặtăcơuăhӓiăđƠmăthoҥiătìmătòi,ă nghiênăcӭu. 2.4.3.ăPhѭѫngăphápădҥy loҥi kiӃn thӭcăSinhălíăhӑc KiӃn thӭc vӅ sinhălíăhӑc thӵc vұt: kiӃn thӭc vӅ chӭcănĕngăcӫaăcácăcѫăquanăvƠă hӋ cѫăquan. Phѭѫngăphápădҥy:ă tùyă theoă tӯngăđӕiă tѭӧngămƠăcóănhӳngăphѭѫngăphápă thíchă hӧp. - Phѭѫngă phápă thӵcă hƠnh:ă ápă dөngă đӕi vӟi nhӳngă đӝng vұt gҫnă gũiă dӉ tìmă kiӃmă(nhѭăgiun,ăcá,ăthӓ, Ӄch). - Phѭѫngăphápătrӵc quan:ăápădөngăđӕi vӟi nhӳngăđӝng vұtăkhôngăthӇ thu mүu vƠăkhóănghiênăcӭu bằng thӵcăhƠnhă(hoҥtăđӝng tim cӫa lӟpăthú,ăbòăsát). - PhѭѫngăphápăthuyӃtătrình-tìmătòi:ăápădөngăđӕi vӟiăcácăkiӃn thӭcăsinhălíătrӯu tѭӧng,ăkhóăquanăsát,ăkhóătә chӭcăthíănghiӋm (chӭc nĕngăcӫaăcácăphҫn cӫa bӝ nƣoă cӫaăđӝng vұtăcóăxѭѫngăsӕng). 2.4.4.ăPhѭѫngăphápădҥyăcácăkiӃn thӭcăphơnăloҥiăvƠătínhăđaădҥng cӫaăđӝng vұt. Nênăsӱ dөngăphѭѫngăphápătrӵc quan kӃt hӧp vӟiăcơuăhӓiăđƠmăthoҥi, bҧng so sánh. 2.5.ăPhѭѫngăphápădҥyăcácăbƠiăthӵcăhƠnhă(tӵănghiênăcӭu). Tham khҧo quyӇn [4], trang 192-196. 2.6.ăNhӳngăvҩnăđӅăcҫnăquanătơmăkhiădҥyăcácăbƠiătәngăkӃtă(tӵănghiênăcӭu Tham khҧo quyӇn [4], trang 196-197.  Cơuăhӓi- bƠiă tұpăSVăphҧiă thӵcăhiӋnătrѭӟcăkhiăhӑcăchѭѫngănƠyăӣă trênălӟp. Hƣyăphơnătíchăvìăsaoătrongădҥy hӑc SH 7 phҧi phӕi hӧpăcácăphѭѫngăphápăgiҧng dҥyăkhácănhau.ăLҩyăvíădө chӭng minh. 72  Cơuăhӓi,ăbƠiătұpăcuӕiăchѭѫng. 1)ăHƣyăphơnă tíchăvӏ tríăvƠăcácănhiӋm vө cѫăbҧn cӫa hoҥtăđӝng dҥy hӑcămônă Đӝng vұt ӣ trѭӡng THCS. 2) Cҩuă trúcă chѭѫngă trìnhăSHă 7ă cóă đҧm bҧoă tínhă logică không?ăNӃuă cóă điӇm chѭaăhӧpălíăthìăanhă(chӏ)ăcóăthӇ đӅ xuҩt cҩuătrúcănƠoălƠăhӧpălíăhѫn?ăVìăsao? 3)ă Cácă thƠnhă phҫn kiӃn thӭcă trongă chѭѫngă trìnhă SHă 7ă baoă gӗm nhӳng nӝi dungănƠo?ăHƣyăphơnătíchămӕi quan hӋ giӳaăcácăthƠnhăphҫn kiӃn thӭcăđó? 4)ă Phơnă tích đѭӧcă quáă trìnhă hìnhă thƠnhă vƠă phátă triӇnă cácă kháiă niӋmă cѫă bҧn trong SH 7. 5) Lұp bҧng hӋ thӕngăcácăkƿănĕngăquanătrӑng cҫnărènăluyӋn ӣ mӝt sӕ chѭѫngă trongăchѭѫngătrìnhăSHă7. 6) DҥyăcácăbƠiăthӵcăhƠnhămә vƠăquanăsátăcҩu tҥo trong cҫnăđѭӧc tiӃnăhƠnhănhѭă thӃ nƠo? (kӇ tӯ khơuăchuẩn bӏ đӃn kӃtăthúcăgiӡ thӵcăhƠnh).ăNêuăvíădө minh hӑa. 7)ăHƣyădҥy thӱ mӝtăbƠiătәng kӃt trong SH 7 73 Chѭѫngă3.ăăPHѬѪNGăPHÁPăDҤYăHӐCăSINHăHӐCă8  Mөcătiêu: - Xácăđӏnhăđѭӧc vӏ tríăcӫaăchѭѫngătrìnhăgiҧi phүu,ăsinhălí,ăvӋ sinhăngѭӡi trong chѭѫngătrìnhăSHăӣ trѭӡng THCS. - Nêuăđѭӧcă cácă nhiӋm vө cӫa viӋc dҥy hӑcăvƠă phơnă tíchă đѭӧc mӕi quan hӋ giӳaăcácănhiӋm vө đó. - PhơnătíchăđѭӧcăcácăthƠnhăphҫn kiӃn thӭc ӣ chѭѫngătrìnhăgiҧi phүu,ăsinhălí,ăvӋ sinhăngѭӡi ӣ trѭӡng THCS. - Phơnătíchărõăcҩu trúcăcӫaăchѭѫngătrìnhăvƠăsáchăgiáoăkhoaăSHă8. - TrìnhăbƠyăconăđѭӡngăhìnhăthƠnhămӝtăkháiăniӋm cө thӇ,ăkháiăniӋm trӯuătѭӧng, mӝtăquáătrìnhăsinhălí. - Nêuă rõă quáă trìnhă phátă triӇn mӝt sӕ kháiă niӋm cӕtă lõiă xuyênă suӕtă toƠnă bӝ chѭѫngătrình. - PhơnătíchăđѭӧcăcácăđặcăđiӇmăliênăquanăđӃn hoҥtăđӝng dҥy hӑc SH 8 ӣ trѭӡng THCS, tӯ đóălƠmăcѫăsӣ cho viӋc lӵa chӑnăcácăphѭѫngăphápădҥy hӑcăthíchăhӧp. - Xácăđӏnhăđѭӧcăcácăphѭѫngăphápădҥy hӑc chӫ yӃuăđӕi vӟi tӯng loҥi kiӃn thӭc, tӯng loҥiăbƠi.  Cơuăhӓi,ăbƠiătұpăSVăphҧiăchuẩnăbӏătrѭӟcăkhiăhӑcămônănƠyăӣătrênă lӟp. 1)ăPhơnătíchălogicăcҩuătrúcănӝiădungăchѭѫngătrìnhăSHă8.ăNêuărõăquanăđiӇm cӫa bҥn vӅ kiӇu cҩuătrúcăđƣănêuătrongăchѭѫngătrình.ăBҥnăcóăỦăkiӃnăgìăriêngăvӅ mӝt kiӇu cҩuătrúcămӟiăchoăchѭѫngătrìnhămônăhӑc? 2)ăNênăsӱ dөng chӫ yӃu nhӳngăphѭѫngăphápănƠoătrongădҥy hӑcăSHă8?ăVìăsao?  Nӝiădungă(4ătiӃt). 3.1.ăVӏătrí,ănhiӋmăvөăSHă8ăӣătrѭӡngăTHCSă(tӵănghiênăcӭu). Tham khҧo quyӇn [5], trang 7-15. 3.2.ăCҩuătrúcănӝiădungăSHă8. 3.2.1. Nӝi dung SGK SH 8: Nӝi dung chӫ yӃu cӫaăchѭѫngătrìnhăSHă8ăӣ THCS bao gӗmăcácăkiӃn thӭc vӅ cҩu tҥoăvƠăhoҥtăđӝngăsinhălíăcӫaăcácăcѫăquanănóiăriêngăvƠăcácăhӋ cѫăquanănóiăchungă 74 trongăcѫă thӇ ngѭӡi.ăTrênăcѫăsӣ đóăđӅ cұp tӟiăcácăkiӃn thӭc vӋ sinhăcùngăcácăbiӋn phápărènăluyӋnăcѫăthӇ, bҧo vӋ vƠătĕngăcѭӡng sӭc khӓe,ăphòngăchӕng bӋnh tұt. Lӡiănóiăđҫu. Chѭѫngă1:ăKháiăquátăvӅ cѫăthӇ ngѭӡi. Chѭѫngă2:ăVұnăđӝng. Chѭѫngă3:ăTuҫnăhoƠn. Chѭѫngă4:ăHôăhҩp. Chѭѫngă5:ăTiêuăhóa. Chѭѫngă6:ăTraoăđәi chҩtăvƠănĕngălѭӧng. Chѭѫngă7:ăBƠiătiӃt. Chѭѫngă8:ăDa. Chѭѫngă9:ăThҫnăkinhăvƠăgiácăquan. Chѭѫng 10: Nӝi tiӃt. Chѭѫngă11:ăSinhăsҧn. 3.2.2. Logic cҩuătrúcănӝi dung SH 8. TínhăhӋ thӕng cӫaăcácăkiӃn thӭc, hӋ thӕngăcácăkiӃn thӭcăđѭӧcătrìnhăbƠyătӯ dӉ đӃnăkhó,ătheoănguyênătҳc tӯ tәng hӧpăsѫăbӝ,ăkháiăquátăđӃnăphơnătíchăvƠăcuӕiăcùngă tәng hӧp ӣ mӭcăcaoăhѫn.ăTrong mӛiăchѭѫng,ăkiӃn thӭcăđѭӧcătrìnhăbƠyătӯ ngoƠiăvƠoă trong. Chѭѫngă1ăđƣăgiӟi thiӋu mӝtăcáchăkháiăquátăvӅ cѫăthӇ ngѭӡi,ănêuărõăđѫnăvӏ cҩu tҥoănênămӑiăcѫăquanătrongăcѫăthӇ lƠătӃ bƠo,ămôăvƠăchӭcănĕngăsinhălíăcѫăbҧn cӫa hӋ thҫnăkinhălƠăphҧn xҥ liênăquanăđӃn hoҥtăđӝng cӫa mӑiăcѫăquanătrongăcѫăthӇ. TiӃpăđӃnălƠăđiăsơuăphơnătíchăcҩu tҥoăvƠăchӭcănĕngăsinhălíăcӫa tӯng hӋ cѫăquan,ă trênăcѫăsӣ đóăđӅ raăcácăbiӋnăphápăăvӋ sinhătѭѫngăӭng. BҳtăđҫuălƠănghiênăcӭu hӋ vұnăđӝngăvìămӑi hoҥtăđӝng sӕngăđѭӧc biӇu hiӋn cө thӇ ra ngoƠiăbằng sӵ vұnăđӝng.ăCoăcѫăđѭӧcălƠănhӡ nĕngălѭӧngăđѭӧc giҧiăphóngădoă sӵ oxiăhóaăcácăchҩtădinhădѭӥngăđѭӧcămáuămangătӯ cácăcѫăquanătiêuăhóa,ăcѫăquanăhôă hҩp,ăđӗng thӡi nhӳng sҧn phẩmăphơnăhӫy trong hoҥtăđӝng sӕng cӫaăcácă tӃ bƠoăcѫă cũngănhѭămӑi tӃ bƠoăcӫa cѫăthӇ nóiăchungăcũngăđѭӧcămáuăđѭaăđӃnăcácăcѫăquanăbƠiă tiӃt (phәi, thұn, tuyӃn mӗ hôi)ăđӇ lӑc thҧiăraăngoƠi. 75 Nhӳng nӝiădungătrênăđѭӧcătrìnhăbƠyălҫnălѭӧtăquaăcácăchѭѫngă3ă(TuҫnăhoƠn),ă chѭѫngă4ă(Hôăhҩp),ăchѭѫngă5ă(Tiêuăhóa)ăvƠăchѭѫngă7,ă8ă(Da,ăBƠiătiӃt). Sӵ phӕi hӧp hoҥtăđӝng cӫaăcácăhӋ cѫăquanătrênănhằm thӵc hiӋn mӝtăquáătrìnhă sӕngăcѫăbҧnălƠătraoăđәi chҩtăvƠănĕngălѭӧngămƠăthӵc chҩt cӫaăquáătrìnhănƠyădiӉn ra trongăcácătӃ bƠo. ToƠnăbӝ hoҥtăđӝng cӫaăcácăcѫăquanătrongăcѫăthӇ chӏu sӵ điӅu khiӇn,ăđiӅuăhòaă vƠăphӕi hӧp cӫa hӋ thҫnăkinh,ăđѭӧcătrìnhăbƠyăӣ chѭѫngă9ă(ThҫnăkinhăvƠăgiácăquan) giúpăcѫăthӇ luônăthíchăӭng vӟi mӑiăthayăđәiăvƠăcácătácăđӝng cӫaămôiătrѭӡng trong cӳngănhѭămôiătrѭӡngăngoƠi. ThamăgiaăvƠoăđiӅu khiӇnăcácăquáătrìnhăsinhălíăcӫaăcѫăthӇ,ăngoƠiăhӋ thҫnăkình cònăcóăcácăhocmonădoăcácă tuyӃn nӝi tiӃt tiӃtă ra.ăCácănӝiădungănƠyăđѭӧcătrìnhăbƠyă trongăchѭѫngă10ă(Nӝi tiӃt). ChѭѫngătrìnhămônăhӑcădƠnhămӝt thӡiăgianăthíchăđángăđӇ trìnhăbƠyăsӵ sinh sҧn vƠăphátătriӇn cӫaăcѫăthӇ trѭӟcăyêuăcҫu cӫaăgiáoădөcădơnăsӕ, tҥoăcѫăsӣ khoa hӑcăđӇ hiӇu nhӳng vҩnăđӅ liênăquanăđӃn cuӝc vұnăđӝngăsinhăđẻ cóăkӃ hoҥchă(chѭѫngă11),ă đӗng thӡiătrongăchѭѫngănƠyăcònădƠnhăthӡiăgianăđӇ trìnhăbƠyămӝt sӕ bӋnh phә biӃn cóăҧnhăhѭӣngăđӃn sӭc khӓeăđặc biӋtălƠăcácăbӋnhălơyătruyӅnăquaăđѭӡng sinh dөc. 3.3.ăSӵ hìnhăthƠnhăvƠăphátătriӇnăkháiăniӋmătrongăchѭѫngătrìnhăSHă8. 3.3.1.ăCácăkháiăniӋmăchuyênăkhoa. 3.3.1.1.ăKháiăniӋm giҧi phүu:ăcácăđặcăđiӇmăhìnhătháiăcҩu tҥo cӫaăcѫăquan,ăhӋ cѫăquan. 3.3.1.2.ăKháiăniӋmăsinhălí:ăbaoăgӗmăcácăhiӋnătѭӧngăsinhălíăvƠăcácăquáătrình sinh lí. CácăhiӋnătѭӧngăsinhălí:ălƠăcácăbiӇu hiӋnăbênăngoƠiăcӫaăcácăhoҥtăđӝngăsinhălíăcӫa cácăcѫăquan,ămӟi thҩyăđѭӧcăkhơuăđҫuăvƠăkhơuăcuӕi cӫaăcácăhoҥtăđӝngăđó. QuáătrìnhăsinhălíăđiăsơuăvƠoăcѫăchӃ bênătrongăcӫaăcácăhiӋnătѭӧngăsinhălí,ă tìmă hiӇu sӵ tѭѫngătác cӫaăcácăcҩuătrúcăthamăgiaăvƠoăquáătrình. 3.3.1.3.ăCácăkháiăniӋm vӋ sinh, y hӑc:ăcácăkháiăniӋm vӅ bӋnh,ănguyênănhơn,ă triӋu chӭng,ă conăđѭӡngăxơmănhiӉm, biӋnăphápăgiӳ gìnă vӋ sinh, bҧo vӋ sӭc khӓe, phòngăchӕngăcácăbӋnh tұt. 76 3.3.2.ăCácăkháiăniӋmăđҥiăcѭѫng. CácăkháiăniӋm vӅ tӃ bƠo,ămô,ă traoăđәi chҩt,ă sinhă trѭӣng, sinh sҧn, cҧm ӭng- phҧn ӭng. 3.3.3.ăCácăkiӃn thӭc hӛ trӧ mangătínhăchҩtă liênămôn:ăcácăkiӃn vӅ lӏch sӱ khoa hӑc,ăcácăphѭѫngăphápănghiênăcӭuăđặcătrѭngăcӫa bӝ môn,ătíchăhӧpăgiáoădөcădơnă sӕ. 3.4.ăPhѭѫngăphápădҥyăhӑcăSHă8ăӣătrѭӡngăTHCS. 3.4.1.ăPhѭѫngăphápădҥyăbƠiămӟi. 3.4.1.1.ăPhѭѫngăphápădҥyăcácăkiӃn thӭcăhìnhăthái-giҧi phүu. Yêuăcҫuăđҥtăđѭӧc: +ăXácăđӏnhăđѭӧc vӏ trí,ăhìnhădҥng,ămôătҧ đѭӧc cҩu tҥoăngoƠiăvƠăcҩu tҥo trong cӫaăcácăcѫăquanăvƠăhӋ cѫăquanătrongăcѫ thӇ,ălƠmăcѫăsӣ cho viӋc chӭcănĕngăcӫaăcácă cѫăquan,ăhӋ cѫăquanăđó,ă tӯ đóă thҩyăđѭӧc mӕiă liênăhӋ thӕng nhҩt giӳa cҩuă trúcăvƠă chӭcănĕngăcӫaăchúng. +ăPhơnătíchăđѭӧcăđặcăđiӇm cҩu tҥo cӫa mӝt sӕ cѫăquan,ăhӋ cѫăquanăcӫaăngѭӡi so vӟiăđӝng vұt,ăđặc biӋtă lƠă lӟpă thúăđӇ thҩyă rõănguӗn gӕcăvƠă sӵ tiӃnăhóaăcӫaă loƠiă ngѭӡi,ăđӗng thӡi hiӇuărõănhӳngăsaiăkhácăvӅ chҩt cӫaăconăngѭӡi so vӟiăđӝng vұtălƠă kӃt quҧ cӫaăquáătrìnhălӏch sӱ tiӃnăhóaălơuădƠiătrongăquáătrìnhălaoăđӝng cӫaăcácămӕi quan hӋ cӫaăxƣăhӝi. + CҫnărènăluyӋnăvƠăphátătriӇnăcácăkƿănĕng:ăquanăsát,ănhұn biӃt, mә xẻ vƠăcácă thaoătácă tѭăduy:ăphơnătích,ă tәng hӧp,ăsoăsánh,ăkháiăquátăhóa.ăQuaăđóăhìnhăthƠnhăỦă thӭc tӵ giácăgiӳ gìnăvӋ sinhăchoăcѫăthӇ. Phѭѫngăphápădҥy: +ăPhѭѫngăphápăđѭӧcăѭuătiênăsӱ dөngălƠăcácăphѭѫngăphápătrӵc quan kiӇuătìmă tòiănghiênăcӭu.ăPTTQăđóngăvaiătròălƠăắnguӗn”ădүn tӟi tri thӭc mӟi cho HS, HS trӵc tiӃpătriăgiácăPTTQătìmătòi,ănghiênăcӭu tӵ lӵcătìmăraătriăthӭcăthôngăquaăsӵ hѭӟng dүn, tә chӭc cӫa GV. Tuyănhiên,ămӝt sӕ kiӃn thӭc vӅ cҩu tҥoăcácăcѫăquanăvƠăhӋ cѫăquan đƣăđѭӧc hӑc trong phҫnăđӝng vұt lӟpă7.ăDoătínhăchҩt kӃ thӯa cӫaăcácăkiӃn thӭc giҧi phүuămƠăGVă 77 cóăthӇ vұn dөngăphѭѫngăphápăthuyӃtătrìnhămôătҧ;ăphѭѫngăphápăđƠmăthoҥiăvƠăphѭѫngă phápăgiҧiăthíchăminhăhӑa nhằm tiӃt kiӋm thӡi gian. Phѭѫngăphápăgiҧiăthíchăminhăhӑa kӃt hӧpămôăhình,ăsѫăđӗ, tranh vӁ cũngăđѭӧc sӱ dөngăđӇ trìnhăbƠyăcácăkiӃn thӭcăkhó,ăphӭc tҥpămƠă trìnhăđӝ cácăemăchѭaăđӫ đӇ nghiênăcӭu. 3.4.1.2.ăPhѭѫngăphápădҥyăcácăkiӃn thӭcăsinhălí,ăsinhăthái. - Yêuăcҫuăđҥtăđѭӧc: +ăXácăđӏnhăđѭӧc chӭcănĕngăsinhălíăcӫaăcác cѫăquanăvƠăhӋ cѫăquanătrongăcѫăthӇ liênăquanăvӟi cҩuătrúcăcӫaăchúng. + Giҧiăthíchăđѭӧc nhӳngăthayăđәi trong hoҥtăđӝngăsinhălíăcӫaăcácăcѫăquan,ăhӋ cѫăquanăcũngănhѭătrongătoƠnăbӝ cѫăthӇ dѭӟiătácăđӝng cӫaăcácăyӃu tӕ môiătrѭӡng. +ăXácăđӏnhărõăvaiătròăcӫa thҫn kinh- thӇ dӏch trong viӋcăđҧm bҧo sӵ cơnăbằng cácăhoҥtăđӝngăsinhălíăcӫaăcѫăthӇ. +ăRènăluyӋnăcácăkƿănĕngătә chӭcăcácăthíănghiӋmăđѫnăgiҧn,ărènăluyӋnăcácăthaoă tácă tѭăduyănhѭăphơnătích,ăsoăsánh,ăđӕi chiӃuă trongăquanăsátăkӃt quҧ thíănghiӋmăđӇ tìmăraăkӃt quҧầ - Phѭѫngăphápădҥy. +ăѬuătiênăsӱ dөngăcácăphѭѫngăphápăthíănghiӋm.ăThíănghiӋmăchoăphépăchúngătaă điă sơuă nghiênă cӭuă cácă hiӋnă tѭӧng,ă cácă quáă trìnhă sinhă líă trongă điӅu kiӋnă nhơnă tҥo đѭӧc khӕng chӃ.ăĐӕiătѭӧngăthíănghiӋmăcóăthӇ lƠăcácăđӝng vұt hoặcăchínhăcѫăthӇ cӫa cácăem. PhѭѫngăphápăthíănghiӋmăđѭӧc sӱ dөngătùyătheoăcácămөcăđíchăkhácănhau. +ăThíănghiӋmăđóngăvaiălƠănguӗn dүn tӟi tri thӭc cho HS: biӇu diӉnăthíănghiӋm tìmătòiă(doăGVăbiӇu diӉn) hoặc thӵcăhƠnhăthíănghiӋmănghiênăcӭu (do HS tiӃnăhƠnh). + Sӱ dөngăthíănghiӋm nhѭămӝt biӋnăphápăđӇ xácăđӏnh nhiӋm vө nhұn thӭc, tӭc lƠădùngăđӇ đặt vҩnăđӅ, tҥoămơuăthuүn, hӭngăthúăhӑc tұpăđӇ chuẩn bӏ cho mӝt vҩnăđӅ mӟi. 3.4.1.3.ăPhѭѫngăphápădҥyăcácăkiӃn thӭc ӭng dөng. Bao gӗmăcácăkiӃn thӭc vӅ vӋ sinh,ărènăluyӋnăcѫăthӇ đӇ bҧo vӋ vƠătĕngăcѭӡng sӭc khӓe; hӑc tұp mӝtăcáchăkhoaăhӑcăđӇ đҥt hiӋu quҧ caoă(đúngăgiӡ giҩc,ătríănhӟầ) 78 - Phơnă tíchă đѭӧcă cѫă sӣ khoa hӑc cӫaă cácă biӋnă phápăvӋ sinh,ă rènă luyӋnă tĕngă cѭӡng sӭc khӓe,ătĕngăcѭӡng khҧ nĕngălaoăđӝng, hӑc tұp,ăcѫăsӣ khoa hӑc cӫa nhӳng phѭѫngăpháp cҩp cӭuă(gƣyăxѭѫng,ăngҥt thӣ,ầ)ăcӫaăcácăbiӋnăphápătĕngăcѭӡng sӭc khӓe sinh sҧn vӏ thƠnhăniênầ ChúăỦărènă luyӋnăcácăkƿănĕng:ă thóiăquenăgiӳ gìnăvӋ sinh,ă rènă luyӋn sӭc khӓe, vұn dөng kiӃn thӭcăsinhălíăngѭӡiăvƠoăđӡi sӕng thӭc tӃ,ălaoăđӝng, hӑc tұp.ăRènăluyӋn cácăthaoătácătѭăduyăphơnătích,ătәng hӧp. HìnhăthƠnhătháiăđӝ tӵ giácăgiӳ gìnăvӋ sinh, bҧo vӋ cѫăthӇ, bҧo vӋ môiătrѭӡng sӕng. Chӕngămêătínădӏ đoanăvӅ nguyênănhơnăvƠăcáchătrӏ bӋnh tұt. ChҩpăhƠnhănghiêmă chӍnh chӫ trѭѫngăchínhăsáchăphòngăchӕngămaătúy,ăchínhăsáchădơnăsӕ, kӃ hoҥchăhóaă giaăđình. - Phѭѫngăpháp. Ѭuătiênăsӱ dөngăphѭѫngăphápăđƠmăthoҥiătìmătòi.ăGVăcҫnăkhaiăthácătriӋtăđӇ vӕn tri thӭcăđƣăcó,ăvӕnăcóăvƠăkinhănghiӋmămƠăHSăđƣăđѭӧcătíchălũyăđӇ cácăemătìmăraăcácă biӋnăphápăvӋ sinh,ăphѭѫngăphápăxӱ líăcácătìnhăhuӕngă(hôăhҩpănhơnătҥo,ăbĕngăbóầ),ă giҧiă thíchăcѫăsӣ khoa hӑc cӫaăcácăӭng dөngă (tránhă thai),ă cӫaăcácăhiӋnă tѭӧng thӵc tӃ,ầ 3.4.2.ăPhѭѫngăphápădҥyăcácăbƠiăônătұp tәng kӃt (tӵ nghiênăcӭu). Tham khҧo quyӇn [3], trang 51-58. 3.4.3.ăPhѭѫngăphápădҥyăcácăbƠiăthӵcăhƠnh (tӵ nghiênăcӭu). Tham khҧoăbƠiă[3],ătrangă58-62 Câu hỏi, bài tập cuối chương. 1)ăXácă đӏnh vӏ tríă cӫaă chѭѫngă trìnhă SHă 8ă trongă toƠnă bӝ chѭѫngă trìnhăSHăӣ THCS. Tӯ đóăanhă(chӏ)ăđặt ra vҩnăđӅ gìăchoăviӋc dҥy hӑcămônănƠy? 2)ăPhơnătíchăcácănhiӋm vө cӫa viӋc dҥy hӑcăchѭѫngătrìnhăSHă8ăvƠămӕi quan hӋ giӳaăchúng.ăHƣyăxácăđӏnhătráchănhiӋm cӫaăngѭӡi GV trong dҥy bӝ mônănhằmăđápă ӭngăyêuăcҫu cӫa mөcătiêuăđƠoătҥo,ăđápăӭng nhӳngăđòiăhӓi cӫaăxƣăhӝi. 3)ăPhơnă tíchăcácă thƠnhăphҫn kiӃn thӭc trong nӝiădungăchѭѫngă trìnhăSHă8ăvƠă mӕi quan hӋ giӳaăcácăthƠnhăphҫnăđó. 79 4)ăHƣyănêuăquáă trìnhă hìnhă thƠnhăkháiăniӋm cө thӇ vƠăkháiă niӋm trӯuă tѭӧng. Nêuăvíădө lҩyătrongăchѭѫngătrìnhăvƠăSGKăSHă8. 5)ăTrìnhăbƠyăquáătrìnhăhìnhăthƠnhăvƠăphátătriӇnăcácăkháiăniӋm phҧn xҥ,ătraoăđәi chҩtăvƠănĕngălѭӧng. 80 Chѭѫngă4.ăPHѬѪNGăPHÁPăDҤYăHӐCăSINHăHӐCă9  Mөcătiêu: Phҫn di truyӅnăvƠăbiӃn dӏ - HiӇuărõăvӏ trí,ănhiӋm vө phҫn di truyӅnăvƠăbiӃn dӏ trong SH 9. - Nҳm vӳng mөcătiêuăcө thӇ vƠăbiӃt vӅ kiӃn thӭc,ăkƿănĕng,ătháiăđӝ vƠăbiӃt vұn dөngăvƠoăviӋcăxácăđӏnh mөcătiêuămӝt sӕ bƠiătrongăphҫn di truyӅnăvƠăbiӃn dӏ. - Phơnătíchărõăcҩuătrúcănӝiădungăchѭѫngătrìnhăcӫa phҫn di truyӅnăvƠăbiӃn dӏ. - TrìnhăbƠyăđѭӧcăcácănhómăkháiăniӋm di truyӅnăvƠăcácăquiăluұt di truyӅn trong SH 9, biӃt lӵa chӑnăphѭѫngăphápăvƠăphѭѫngătiӋn dҥy hӑcăphùăhӧp. Phҫn Sinh vұtăvƠămôiătrѭӡng. - HiӇuărõăvӏ trí,ăỦănghƿaăphҫn Sinh vұtăvƠămôiătrѭӡngătrongăchѭѫngătrìnhăSHă9 - Nҳm vӳng mөcătiêu,ăbiӃt vұn dөngăvƠoăviӋcăxácăđӏnh mөcătiêuăcө thӇ cӫa mӝt sӕ bƠiătrongăphҫn Sinh vұtăvƠămôiătrѭӡng. - Phơnătíchărõăcҩuătrúc,ănӝi dung phҫn Sinh vұtăvƠămôiătrѭӡng. - Trìnhă bƠyă đѭӧcă cácă nhómă kháiă niӋmă vƠă quiă luұtă sinhă thái,ă biӃt lӵa chӑn phѭѫngăphápăvƠăphѭѫngătiӋn dҥy hӑcăphùăhӧp phҫn Sinh vұtăvƠămôiătrѭӡng.  Cơuă hӓiă SVă phҧiă chuẩnă bӏă trѭӟcă khiă lênă lӟpă hӑcă chѭѫng nƠy. TrìnhăbƠyăcѫăsӣ líăluұnăvƠăquyătrìnhă5ăbѭӟc giҧng dҥy cӫa mӝt quy luұt sinh hӑc. Chӑn mӝt quy luұtătrongăSHă9ăthíchăhӧp vӟiăconăđѭӡng quy nҥp, mӝt quy luұt thíchăhӧp vӟiăconăđѭӡng diӉn dӏch rӗiătrìnhăbƠyăcáchădҥyătheoăquyătrìnhă5ăbѭӟc.  Nӝiădungă(4 tiӃt). 4.1.ăPhҫnădiătruyӅnăvƠăbiӃnădӏ. 4.1.1.ăVíătríănhiӋm vө cӫa phҫn Di truyӅnăvƠăbiӃn dӏ (tӵ nghiênăcӭu). Tham khҧo quyӇn [3], trang 86. 4.1.2. MөcătiêuăcӫaăchѭѫngătrìnhăvƠănӝi dung SH 9, HS cҫnăđҥtăđѭӧc. 4.1.2.1. VӅ kiӃn thӭc. BiӃtăđѭӧc nhӳng tri thӭc cѫăbҧn vӅ cѫăsӣ vұt chҩtăvƠăcѫăchӃ, quy luұt cӫa hiӋn tѭӧng di truyӅnăvƠăbiӃn dӏ. 81 HiӇuăđѭӧc mӕi quan hӋ giӳa di truyӅn hӑc vӟiăconăngѭӡiăvƠănhӳng ӭng dөng cӫaănóătrongălƿnhăvӵcăcôngănghӋ sinh hӑc, y hӑcăvƠăchӑn giӕng. 4.1.2.2. VӅ kƿănĕngă(tӵ nghiênăcӭu). SV tham khҧo quyӇn [3], trang 88, 89. 4.1.2.3. VӅ tháiăđӝ (tӵ nghiênăcӭu) SV tham khҧo quyӇn [3], trang 89. 4.1.3. Cҩuătrúcănӝi dung phҫn di truyӅnăvƠăbiӃn dӏ. Chѭѫngătrìnhăphҫnă1ăđƣăđiătheoătrìnhătӵ lӏch sӱ phátătriӇn di truyӅn hӑc tӭcălƠăă đѭӧc cҩu tҥo theoăhѭӟngăđiătӯ hiӋnătѭӧngăvƠăbҧn chҩt,ăphùăhӧp vӟiăđặcăđiӇmătơmălíă nhұn thӭc cӫaăHSăTHCS.ăĐҫuătiên,ăHSătiӃpăxúcăvӟi hiӋnătѭӧng di truyӅn, gҳn liӅn vӟiă quáă trìnhă sinhă sҧn.ăHSă lƠmă quenă vӟiă phѭѫngă phápă nghiênă cӭu di truyӅn cӫa MendenăđӇ phátăhiӋnătínhăquyăluұt cӫa hiӋnătѭӧngăđóăquaăthӵc nghiӋm. SH 9 chӍ giӟi hҥn ӣ phѭѫngăphápăphơnătíchăcácăthӃ hӋ lai cӫaăG.ăMenden.ăCácă thíănghiӋm lai mӝt cặpă tínhă trҥng cӫaăMendenăđƣă giúpă tácăgiҧ phátăhiӋn quy luұt phơnăliăăvƠăquyăluұtăphơnăliăđӝc lұp,ăđѭӧcăxemălƠăđặt nӅnămóngăcho sӵ raăđӡi cӫa di truyӅn hӑc. Chi sau khi hiӇu biӃtăsѫălѭӧc vӅ hiӋnătѭӧng di truyӅnăvƠătínhăquyăluұt cӫaănó,ă HS mӟiătìmăhiӇuăcѫăsӣ vұt chҩt cӫa hiӋn di truyӅnălƠăcácănhiӉm sҳc thӇ trongănhơnătӃ bƠo.ăQuaăkhҧoăsátăsӵ vұnăđӝng cӫaăNSTătrongăchuăkìătӃ bƠo,ăquaănguyênăphơn,ăgiҧm phơn,ă thө tinh,ăHSăđѭӧc biӃtă tínhăquyă luұt cӫa hiӋnătѭӧng di truyӅnăliênăquanăđӃn hoҥtăđӝng tӵ nhơnăđôi,ăphơnăli,ătә hӧp cӫaăcácăNSTătheoănhӳngăcѫăchӃ rҩt chặt chӁ, tӯ đóăcóănhұn thӭc vӅ vaiătròăcӫa NST trong di truyӅn. Logic tӵ nhiên tiӃpătheoăđóălƠă tìmăhiӇu cҩuătrúcăvƠăchӭcănĕngăcӫaăNST.ăChѭѫngătrìnhăkhôngăgiӟi thiӋu nhӳng tri thӭc mӟi nhҩt vӅ cҩuătrúcăsiêuăhiӇn vi cӫa NST. Vұt chҩtăhóaăhӑcămangăthôngătinădiătruyӅnătrongăNSTălƠăAND,ăHSătiӃp tөcătìmă hiӇuăthƠnhăphҫnăhóaăhӑc, cҩuătrúcăkhôngăgianăcӫa AND, cҩuătrúcăvƠăchӭcănĕngăcӫa cácăloҥiăARN.ăTrongăSHă9ătrìnhăbƠyănhӳngănétăchӫ yӃuătrongăcѫăchӃ saoăchépăcӫa AND,ăcѫăchӃ phiênămƣ,ădӏchămƣ,ăhìnhăthƠnhăkháiăniӋm vӅ cѫăsӣ vұt chҩtăvƠăcѫăchӃ cӫa hiӋnătѭӧng di truyӅn ӣ cҩpăphơnătӱ. 82 TiӃp theo HS tìmăhiӇuănguyênănhơnăbiӃnăđәi cӫaă tínhădiă truyӅn,ăquaăđóăHSă nhұn thӭc rằngăhiênătѭӧng di truyӅnăcóătínhăchặt chӁ nhѭngăkhôngăphҧiălƠăbҩt biӃn. Mặcă dùă cácă quyă luұt di truyӅn hӑcă trongă chѭѫngă trìnhă mangă tínhă SHă đҥi cѭѫng,ănghƿaă lƠăchungăchoămӑiăcѫăthӇ sӕng, nhѭngădoănhӳngăkhíaăcҥnhăxƣăhӝiăvƠă nhơnăvĕn,ăphѭѫngăphápănghiênăcӭu di truyӅn ӣ ngѭӡiăcóămӝt sӕ đặcăđiӇmăriêngăvìă vұyăcóămӝtăchѭѫngăngҳn vӅ di truyӅn hӑc ӣ ngѭӡi. Cuӕiă cùngă lƠă ӭng dөng di truyӅnăvƠoă chӑn giӕng, phҫn ӭng dөngăvƠoă chӑn giӕngălƠmăchoăcácăkiӃn thӭcălíăthuyӃt di truyӅn trӣ nênăgҫn vӟi thӵc tiӉn, tҥoăthêmă hӭngăthúăchoăngѭӡi hӑc. 4.1.4.ăCácăkháiăniӋm di truyӅn. Nhómă kháiă niӋm phҧnă ánhă cácă hiӋnă tѭӧngă liênă quană đӃn sӵ sinh sҧnă vƠă diă truyӅn:ădòngăthuҫn,ăđӗngătínhăcӫa F1,ăphơnătínhăcӫa F2, di truyӅn đӝc lұp, di truyӅn liênăkӃt,ăthoáiăhóaăgiӕng,ăѭuăthӃ laiầ NhómăkháiăniӋm phҧnăánhăcѫăsӣ vұt chҩt cӫa hiӋnă tѭӧng di truyӅn: bӝ NST lѭӥng bӝi, bӝ NSTăđѫnăbӝi, cặpăNSTă tѭѫngăđӗng, cặpăgenă tѭѫngăӭng, sӧi nhiӉm sҳc, hҥt nhiӉm sҳcăAND,ăARN,ăgenầ NhómăkháiăniӋm phҧnăánhăcѫăchӃ cӫa hiӋnătѭӧng di truyӅn: tӵ nhơnăđôi,ăphơnă li, tә hӧpăcácăcặpăNST,ăphơnăliăđӝc lұp, tә hӧp tӵ do cӫaăcácăcặp gen, tӵ saoăchép,ă phiênămƣ,ădӏchămƣầ Bҧng 4.1. Bҧng mӕi quan hӋ giӳaă3ănhómăkháiăniӋmătrên. Cҩp tӃ bƠo Cѫă sӣ vұt chҩt CѫăchӃ HiӋn tѭӧng TӃ bƠo Nguyênăphơn-Giҧmăphơn- Thө tinh Sinh sҧn hӳuătínhăgiaoăphӕi NhiӉm sҳc thӇ Tӵ nhơnă đôi-Phơnă li- Tә hӧp Bӝ NST cӫaă loƠiă әnă đӏnh qua cácăthӃ hӋ Cҩp phơnă tӱ AND Tӵ saoăchépăđúngămүu Cҩuă trúcă đặcă thùă cӫa AND ӣ tӯngăloƠi Gen Saoă chép-phiênă mƣ-dӏch Cҩuă trúcă đặcă thùă cӫa protein. 83 mƣ Con giӕng bӕ mẹ 4.1.5.ăCácăquyăluұt di truyӅn. Baăđӏnh luұt cӫaăMenden:ăđinhăluұtăđӗngătinh,ăphơnătính,ăphơnăliăđӝc lұp. TӃ bƠoăcӫa mӛiăloƠiăsinhăvұtăcóăbӝ NSTăđặcătrѭngăvӅ sӕ lѭӧngăvƠăhìnhădҥng. Cҩuătrúcăriêngăcӫa mӛiăNSTăđѭӧcăduyătrìăliênătөcăquaăcácăthӃ hӋ. Ӣ loƠiăsínhăsҧn hӳuătính,ăbӝ NSTăđặcătrѭngăcӫaăloƠiăđặcătrѭngăcӫaăloƠiăđѭӧc duyătrìăәnăđӏnhăquaăcácăthӃ hӋ nhӡ sӵ kӃt hӧpănguyênăphơn,ăgiҧmăphơnăvƠăthө tinh. Ӣ đaăsӕ loƠiă,ătӍ lӋ đӵc:ăcáiăxҩp xӍ 1:1. Cácăgenătrên mӝtăNSTăphơnăliăcùngănhauătrongăphơnăbƠo,ătҥoăthƠnhămӝtănhómă genăliênăkӃtă(đӏnh luұt Moocgan). AND cӫa mӛiăloƠiăđѭӧcăđặcăthùăbӣiăthƠnhăphҫn, sӕ lѭӧngăvƠătrìnhătӵ sҳp xӃp cácănucleotit. Mӛi loҥiăproteinăđặcătrѭngăbӣi sӕ lѭӧng,ă thƠnhăphҫn, trұt tӵ sҳp xӃp cácăaxită aminăvƠăcҩuătrúcăkhôngăgianăcӫaăphơnătӱ. Mӛi quan hӋ giӳaăgenăvƠătínhătrҥngăđѭӧc thӇ hiӋnăquaăsѫăđӗ: Cácăđӝt biӃnăgenăthѭӡngălƠăcóăhҥiăchoăcѫăthӇ vƠălƠăgenălặn, chӍ xuҩt hiӋn ӣ thӇ đӗng hӧpăvƠătrongămôiătrѭӡngăthíchăhӧp. Đӝt biӃn cҩuătrúcăNSTăthѭӡngăcóăhҥiăchoăcáăthӇ mangăđӝt biӃnănhѭngăcũngăcóă trѭӡng hӧpăcóălӧi. CѫăthӇ đaăbӝiăcóătӃ bƠoălӟn,ăcѫăquanăsinhădѭӥngăto,ăsinhătrѭӣngăvƠăphátătriӇn mҥnh, chӕng chӏu tӕt. Thѭӡng biӃn biӇu hiӋnăđӗng loҥt,ă theoă hѭӟngăxácă đӏnh,ă tѭѫngăӭng vӟiă điӅu kiӋnămôiătrѭӡngăvƠăkhôngădiătruyӅnăđѭӧc. Tӵ thө phҩn bҳt buӝcăvƠăgiaoăphӕi gҫn dүn tӟi sӵ thoáiăhóaăgiӕng. ѬuăthӃ lai biӇu hiӋn cao nhҩt ӣ F1 sauăđóăgiҧm dҫnăquaăcácăthӃ hӋ. Đӕi vӟiăthƠnhăphҫn kiӃn thӭc quy luұt, HS phҧiăphátăbiӇu nӝi dung quy luұt, nêuăđѭӧc dүn chӭngăvƠăphơnătíchăđѭӧcănguyênănhơn. Genă(AND)ăăăăăăăăăăăăăăăăămARNăăăăăăăăăăăăăăăproteinăăăăăăăăăăăăăăăăătínhătrҥng 84 4.1.6.ăPhѭѫngăphápăgiҧng dҥyăcácăkháiăniӋm quy luұt. Bѭӟcă1:ăXácăđӏnh nhiӋm vө nhұn thӭc. Bѭӟcă2:ăTrìnhăbƠyănӝi dung quy luұt. Bѭӟcă3:ăPhơnătíchăbҧn chҩt cӫa quy luұt. Bѭӟcă4:ăPhơnătíchăỦănghƿaăcӫa quy luұt. Bѭӟc 5: Vұn dөng quy luұt. 4.2.ăPhҫnăsinhăvұtăvƠămôiătrѭӡng. 4.2.1. Vӏ trí,ănhiӋm vө cӫa phҫn sinh vұtăvƠămôiătrѭӡng (tӵ nghiênăcӭu). SV tham khҧo quyӇn [3], trang 120, 121 4.2.2. MөcătiêuăcӫaăchѭѫngătrìnhăvƠăsáchăgiáoăkhoaăSHă9. 4.2.2.1. VӅ tháiăđӝ. Giҧiăthíchăđѭӧc mӕi quan hӋ giӳaăcáăthӇ vӟiămôiătrѭӡngăthôngăquaăsӵ tѭѫngă tácăgiӳaăcácănhơnătӕ sinhătháiăvƠăsinhăvұt. HiӇuăđѭӧc bҧn chҩtăcácăkháiăniӋm vӅ quҫn thӇ, quҫnăxƣ,ăhӋ sinhătháiăvƠănhӳng đặcăđiӇm,ă tínhăchҩt cӫaăchúng,ăđặc biӋtă lƠăquáă trìnhăchuyӇnăhóaăvұt chҩtăvƠănĕng lѭӧng trong hӋ sinhăthái. Phơnătíchăđѭӧc nhӳngătácăđӝngătíchăcӵc,ăđặc biӋtălƠătiêuăcӵc cӫaăconăngѭӡiăđӕi vӟi sӵ suyăthoáiăcӫaămôiătrѭӡng, tӯ đóăỦăthӭcăđѭӧcătráchănhiӋm cӫa cӝngăđӗngăvƠă bҧnăthơnăđӕi vӟi viӋc bҧo vӋ môiătrѭӡng. 4.2.2.2. VӅ kƿănĕngă(tӵ nghiênăcӭu). SV tham khҧo quyӇn [3], trang 121. 4.2.2.3. VӅ tháiăđӝ (tӵ nghiênăcӭu). SV tham khҧo quyӇn [3], trang 121. 4.2.3. Cҩuătrúcănӝi dung phҫn Sinh vұtăvƠămôiătrѭӡng. Logic cҩuătrúcănӝiădungănƠyătheoăhѭӟngătĕngădҫn cҩpăđӝ sӕng tӯ cҩpăđӝ cáăthӇ đӃn quҫn xƣă (trênămӭcă cáă thӇ)ă vƠă cuӕiă cùngă lƠă tácă đӝng cӫaă conă ngѭӡiă vƠoămôiă trѭӡngăvƠăconăngѭӡi phҧi bҧo vӋ môiătrѭӡng. Chѭѫngă1ăắSinhăvұtăvƠămôiătrѭӡng”ăthӵc chҩtălƠăsinhătháiăhӑcăcáăthӇ. Chѭѫngă2”ăHӋ sinhăthái”,ăHSătiӃpăxúcăvӟiăcácăcҩpăđӝ tә chӭc sӕngătrênămӭc cѫă thӇ đóălƠăquҫn thӇ, quҫnăxƣ. 85 Chѭѫngă3ăắConăngѭӡi,ădơnăsӕ vƠămôiătrѭӡng”. ĐơyălƠăphҫn ӭng dөng thӵc tӃ cӫaăcácăkiӃn thӭcătrongă2ăchѭѫngătrѭӟc. HS hiӇu rõă hұu quҧ cӫa viӋcă phátă triӇnă dơnă sӕ khôngă hӧpă lí,ă khaiă thácă bӯaă bƣiă nguӗnă tƠiă nguyên,ăphátătriӇnăcôngănghiӋp,ăđôăthӏ hóaăӗ ҥt thiӃuăquanătơmăđӃnămôiătrѭӡng. Chѭѫngă4ăắBҧo vӋ môiătrѭӡng” ChѭѫngănƠyăkhẳngăđӏnhătráchănhiӋm cӫa mӑiăcôngădơn-trongăđóăcóăHS- trong viӋc sӱ dөng hӧpă líănguӗnă tƠiănguyên,ăgiӳ gìnă thiênănhiênăhoangădƣăbҧo vӋ sӵ đaă dҥng cӫaă cácă hӋ sinhă thái,ă chҩpă hƠnhă luұt bҧo vӋ môiă trѭӡng, HS cҫnăđѭӧc thӵc hƠnhăvұn dөng luұt bҧo vӋ môiătrѭӡng ӣ đӏaăphѭѫng. 4.2.4.ăCácăkháiăniӋm ӣ chѭѫngătrìnhăSHă9 NhómăkháiăniӋm phҧnăánhăcácăcҩpăđӝ tә chӭc sӕng:ăcáăthӇ, quҫn thӇ, quҫnăxƣ. NhómăkháiăniӋm phҧnăánhăcácăthƠnhăphҫn cӫaămôiătrѭӡng:ămôiătrѭӡng,ănhơnă tӕ sinhăthái,ăcácănhơnătӕ sinhătháiăvôăcѫăvƠăhӳuăcѫ,ăgiӟi hҥnăsinhăthái. NhómăkháiăniӋm vӅ bҧo vӋ môiă trѭӡng:ăôănhiӉmămôiă trѭӡng,ăphátă triӇn bӅn vӳng, sӱ dөng hӧpălíănguӗnătƠiănguyênăthiênănhiên,ăbҧo tӗnăđaădҥng sinh hӑc, giӳ gìnăthiênănhiênăhoangădƣ. 4.2.5.ăCácăquyăluұtăsinhătháiăvƠăsӵ giҧng dҥyăcácăquyăluұtăsinhătháiăđó. 4.2.5.1.ăCácănhómăquyăluұtăsinhătháiătrongăSHă9. Nhómăquyă luұtăsinhătháiăhӑcăcáă thӇ: phҧnăánhămӕi quan hӋ giӳaăcácănhơnătӕ sinhătháiăvӟi sӵ biӃn đәiăcѫăthӇ sinh vұtăvƠăhoҥtăđӝng sӕng cӫaăchúng. Nhӳng quy luұtăsinhătháiăhӑcăcácăhӋ trênăcáăthӇ phҧnăánhămӕi quan hӋ giӳaăcácă nhơnătӕ sinhătháiăvӟiăcácătә chӭc sӕngătrênăcѫăthӇ, mӕi quan hӋ nӝi bӝ cӫaăcácă tә chӭc sӕngănƠyă(giӳaăcácăcáăthӇ trong quҫn thӇ, giӳaăcácăloƠiătrongăquҫnăxƣ). 4.2.5.2.ăPhѭѫngăphápădҥyăcácăquyăluұtăsinhătháiătrongăSHă9.ă(tӵ nghiênăcӭu). SV tham khҧo quyӇn [3], trang 131, 132. 4.3.ăĐӏnhăhѭӟngăphѭѫngăphápădҥyăSHă9. NgoƠiăphѭѫngăphápă thӵcăhƠnh,ă thíănghiӋm,ă thìă trongăchѭѫngă trìnhăSHă9ăcҫn phҧiăhѭӟng dүnăHSălƿnhăhӝi bằngătѭăduyătrӯuătѭӧngă(phơnătích,ătәng hӧp,ăsoăsánhầ)ă dӵaăvƠoăcácăthíănghiӋmămôăphӓng,ăcácăsѫăđӗ kháiăquát.ăThíădө khi dҥyăcácăquyăluұt cӫaăMenden,ănênădùngăcácăsѫăđӗ lai,ăcácăbƠiătoánănhұn thӭc. 86 CҫnăphátătriӇnăcácăphѭѫngăphápătíchăcӵc:ăcôngătácăđӝc lұp cӫa HS, hoҥtăđӝng quanăsát,ăthíănghiӋm, thҧo luұnănhóm,ădҥy hӑcăđặtăvƠăgiҧi quyӃt vҩnăđӅ. 4.4.ăTíchăhӧpăgiáoădөcămôiătrѭӡngătrongăphҫnăsinhăvұtăvƠămôiătrѭӡngă(tӵă nghiênăcӭu). SV tham khҧo quyӇn [3], trang 132, 133, 135, 136.  Cơuăhӓi,ăbƠiătұp. 1)ăNêuăvӏ trí,ănhiӋm vө cӫa phҫn di truyӅnăvƠăbiӃn dӏ trongăchѭѫngătrìnhăSHă9. Nêuăvӏ tríăvƠănhiӋm vө cӫa phҫn Sinh vұtăvƠămôiă trѭӡngă trongăchѭѫngă trìnhă SH 9. 2)ăVìăsaoăhìnhăthƠnhăvƠăphátă triӇnăcácăkháiăniӋmălƠăcӕtă lõiăcӫa nӝi dung dҥy hӑc cácămônăhӑc? Mӕi quan hӋ giӳaăkháiăniӋmăvƠăthuұt ngӳ. 3)ăTrìnhăbƠyăđặcăđiӇmăconăđѭӡngăhìnhăthƠnhăloҥiăkháiăniӋm cө thӇ trong dҥy hӑc.ăChiăvíădө minh hӑaătrongăchѭѫngătrìnhăSHă9. 4)ăTrìnhăbƠyăđặcăđiӇmăconăđѭӡngăhìnhăthƠnhăloҥiăkháiăniӋm trӯuătѭӧng.ăChoăvíă dө minh hӑaătrongăchѭѫngătrìnhăSHă9. 5)ă GDMTă đѭӧc thӵc hiӋn theo nhӳngă phѭѫngă chơmă nƠo?ă TriӇn khai bằng nhӳngăhìnhăthӭcănƠo?ăLӧi thӃ cӫaăhìnhăthӭc hoҥtăđӝngătrongămôiătrѭӡng cӝngăđӗng đӏaăphѭѫng?ăThӃ nƠoălƠăhoҥtăđӝng theo dӵ án? 87 PHҪNăC:ăTHҦOăLUҰN. BƠiă1.ăTỊMăHIӆUăCHѬѪNGăTRỊNHăSINHăHӐCăTRUNGăHӐCăCѪăSӢă (1ătiӃt) 1.1.ăMөcătiêu. SVă cóă thӇ diӉnă đҥt bằng lӡi nhӳngă phѭѫngă hѭӟngă xơyă dӵngă chѭѫngă trình,ă nhӳngănétăchínhăvӅ mөcătiêu,ăthӡiălѭӧng, nӝiădungăchѭѫngătrình. SVănêuăđѭӧc nhӳngăđiӇmăchínhă trongăđӏnhăhѭӟng vӅ phѭѫngăphápădҥy hӑc, hìnhă thӭc tә chӭc dҥy hӑc, thiӃt bӏ dҥy hӑc, kiӇmă traă đánhăgiáă thӵc hiӋnă chѭѫngă trìnhăSHăTHCS. 1.2.ăNӝiădung. NghiênăcӭuăchѭѫngătrìnhăSHăTHCS. MӕiăliênăhӋ giӳaăchѭѫngătrìnhăSHăTHCSăhiӋnăhƠnhăvӟiăchѭѫngătrìnhăTӵ nhiênă vƠăXƣăhӝi cӫa tiӇu hӑcăđѭӧcăbanăhƠnhăvƠoănĕmă2001ă(phҫnăliênăquanătӟi Sinh hӑc) vӟiăchѭѫngătrìnhăCôngănghӋ THCS 2002 (phҫnăNông,ăLơm,ăNgѭ,ăNghiӋp). 1.3.ăTiӃnăhƠnh. -Thҧo luұnă kháiă niӋmă chѭѫngă trìnhă đҫyă đӫ (Curriculum)ă vƠă đӏnhă hѭӟng vӅ phѭѫngăpháp,ăphѭѫngătiӋn,ăđánhăgiáătrong thӵc hiӋnăchѭѫngătrìnhăSHăTHCS. - Thҧo luұn mӕiăliênăquanăgiӳa CT SH THCS vӟi CT TiӇu hӑc (phҫnăcóăliênă quan vӟiăSHătrongămônăTӵ nhiênăxƣăhӝi, Khoa hӑc. - Thҧo luұn mӕiăliênăquanăgiӳaăCTăSHăvƠăCôngănghӋ THCS 2002. 1.4.ăĐánhăgiá. CácănhómălênătrìnhăbƠy bƠiăthҧo luұn cӫaănhómămình,ăcácănhómăkhácăgópăỦ,ă GV nhұnăxét,ăsӱa lӛiăsaiăvƠăchoăđiӇm. 1.5.ăViӃtănhұtăkíăsѭăphҥm. SV viӃt tҩt cҧ cácăquáătrìnhătӯ khơuăđѭӧc GV giao nhiӋm vө,ăhoƠnăthƠnhăbƠiă tұp ӣ nhƠ,ă thҧo luұn vӟiănhómăcӫaămình,ăkӃt quҧ cӫaănhóm,ănhӳng gópăỦăcӫaăcácă bҥnăkhácătrongălӟp, nhұnăxét,ăchӍnh sӱa lӛi sai cӫaăGVăvƠănhӳng kinh nghiӋm cӫa bҧnăthơnăSVăđó. 88 BƠiă2.ăXÁCăĐӎNHăMӨCăTIểUăCӪAăMӜTăBĨI,ăMӜTăCHѬѪNGă(1ătiӃt) 2.1.ăMөcătiêu. SV biӃt vұn dөngăkƿă thuұt viӃt mөcătiêuăvƠoăviӋcăxácăđӏnh mөcătiêuăcӫa mӝt bƠi/chѭѫngătrongăSGKăTHCS. SV biӃtăphơnătíchămӭcăđӝ thӇ hiӋn mөcătiêuăđƣăxácăđӏnh trong nӝiădungăbƠiăvƠă ngѭӧc lҥi, mӭcăđӝ phùăhӧp cӫa nӝi dung mӝtăbƠiăvӟi mөcătiêuăđƣăphátăbiӇu. 2.2.ăNӝiădung. Thҧo luұn vӅ cácăthƠnhăphҫn cӫa mөcătiêuăbƠiăhӑcăvƠăcácăđӝng tӯ hƠnhăđӝng đѭӧc sӱ dөng vӅ viӃt mөcătiêuăbƠiăhӑc. NghiênăcӭuăSGKăvƠăSGVă(sáchăgiáoăviên)ăđӇ xácăđӏnh mөcătiêuămӝtăvƠiăbƠi,ă mӝtăvƠiăchѭѫngăthuӝcăchѭѫngătrìnhăSHă6. PhơnătíchăѭuăkhuyӃtăđiӇmătrongăcáchăphátăbiӇu mөcătiêuămӝt sӕ bƠi/ăgiáoăánă thӵc tұp. 2.3. Chuẩnăbӏ. GVăphơnăcôngăchoăcácănhómăthӵcăhƠnhănghiênăcӭuătrѭӟc nӝi dung SGK, SGV (hoặcăgiáoăán)ăvӅ mӝt sӕ bƠi/chѭѫngăSHă6. SVănghiênăcӭu nӝiădungătrongăSGKăvƠăphҫn mөcătiêuătrongăSGK,ăđӕi chiӃu vӟiălíăthuyӃtăxácăđӏnh mөcătiêuăbƠiăhӑc, chuẩn bӏ ỦăkiӃn tham gia thҧo luұn. 2.4.ăTiӃnăhƠnh. 2.4.1. Thҧo luұnăcácăthƠnhăphҫn mөcătiêu,ăvӅ cácăđӝng tӯ đѭӧc sӱ dөng vӅ viӃt mөcătiêuăbƠiăhӑc. +ăTrongăcácăcáchăphơnătíchăthƠnhăphҫn mөcătiêuădҥy hӑcădѭӟiăđơy,ăhƣyănêuăѭuă điӇm,ănhѭӧcăđiӇm cӫa mӛiăcáchăvƠăxӃpăcácămặtătѭѫngăӭng thƠnhămӝtăhƠngăngang: 1. Cáchă1:ăKiӃn thӭc,ătѭătѭӣng,ătѭăduy. 2. Cáchă2:ăKiӃn thӭc,ăkƿănĕng,ătháiăđӝ. 3. Cáchă3:ăNhұn thӭc,ătơm-vұn, cҧmăxúc. 4. Cáchă4:ăDҥyăcáiăđҫu,ăcáiătay,ătráiătim. Đӝng tӯ KiӃn thӭc Kƿănĕng Tháiăđӝ 89 1.ăĐӏnhănghƿa 2. HiӇuărõ 3. Giҧiăthích 4. Chҩp nhұn 5. Nhұn biӃt 6. Vұn dөng 7.ăHìnhăthƠnh 8. Thӵc hiӋn 9.ăTómătҳt 10. Tәng kӃt 11.ăPhơnăbiӋt 12. KӃt luұn 13.ăĐo,ăcơn,ăđiӃm 14. Chӭng minh 15.ăLƠmărõ 16. Trҧ lӡi 17. Thu thұp 18.ăSoăsánh 19. Bә sung 20. Sӱa chӳa 21.ăPhátătriӇn 22. Thҧo luұn 23. Dӵ đoán 24. VӁ 25. LiӃtăkê 26. Giҧi 27.ăPhơnăloҥi 28.ăMôătҧ ầầầầ. 90 2.4.2.ăPhơnătíchăcáchăxácăđӏnh mөcătiêuămӝtăbƠi. Đӕi chiӃu mөcătiêuăbƠiăhӑcăđƣăđѭӧcăxácăđӏnh trong SGV vӟi nӝiădungăbƠiăhӑc trongăSGK,ăhƣyăphơnătíchăxemămӛi mөcătiêuănêuăraăđѭӧc thӇ hiӋn ӣ nhӳng nӝi dung nƠoătrongăSGK. Nhұnăxétăxemăcóănhӳng nӝiădungănƠoătrongăSGKăkhôngăđѭӧc phҧnăánhăvƠoă mөcătiêu.ăThӱ nêuălíădo. NhӳngăđặcăđiӇm chung cӫa viӋcăphátăbiӇu mөcătiêuăkiӃn thӭc ӣ mӛi loҥiăbƠi. + KiӃn thӭcăhìnhătháiăgiҧi phүuă(bƠiă15,ă19). + KiӃn thӭcăsinhălíă(bƠiă17,ă21). + KiӃn thӭcăsinhătháiă(bƠiă18,ă22). NӃu muӕn bә sung mөcă tiêuăkƿănĕng,ă tháiăđӝ vƠoăcácăbƠiănóiă trênă thìăcóă thӇ phátăbiӇuănhѭăthӃ nƠo? 2.4.3.ăPhơnătíchăcácăxácăđӏnh mөcătiêuămӝtăchѭѫng. Tҩt cҧ cácănhómăcùngăviӃt mөcătiêuămӝtăchѭѫngă1ătrongăSHă6. 2.5.ăĐánhăgiá. CácănhómăbáoăcáoăkӃt quҧ, cҧ lӟp thҧo luұn,ăGVăgópăỦăvƠăchoăđiӇm. 2.6.ăSVăviӃtănhұtăkíăthӵcăhƠnh. GiӕngănhѭăbƠiăthӵcăhƠnh 1. 91 BƠiă3.ăTҰPăPHỂNăTệCHăKIӂNăTHӬCăCѪăBҦN,ăTRӐNGăTỂMăCӪAă MӜTăBĨIă(1ătiӃt). 3.1.ăMөcătiêu. PhơnăbiӋtăcácăthƠnhăphҫn kiӃn thӭcătrongăchѭѫngătrìnhăSHăTHCS. BiӃt vұn dөngăvƠoăviӋcăphơnătíchăkiӃn thӭcăcѫăbҧn cӫa mӝtăbƠiăSH. BiӃtăxácăđӏnh nhӳng kiӃn thӭc vӅ giáoădөc bҧo vӋ môiătrѭӡng hoặcădơnăsӕ cóă thӇ lӗngăghépăhoặcăliênăhӋ vƠoămӝtăbƠiăSH. 3.2.ăNӝiădung. XácăđӏnhăcácăkháiăniӋm, quy luұt SH trong mӝtăbƠi,ăyêuăcҫu phҧiăđҥtătrongăbƠiă đóăvƠămӕiăliênăquanăvӟi nhӳngăbƠiăkhácătrongăchѭѫng. Xácăđӏnh nӝi dung vƠăhìnhăthӭc kӃt hӧpăgiáoădөc bҧo vӋ môiătrѭӡng hoặcădơnă sӕ trong mӝtăbƠiăSH. 3.3.ăChuẩnăbӏ. NhѭăbƠiăthӵcăhƠnhăsӕ 2. 3.4.ăThӵcăhiӋn. 3.4.1.ăXácăđӏnhăcácăkiӃn thӭcăkháiăniӋmăvƠăkiӃn thӭc quy luұt trong mӝt bƠi. 3.4.1.1.PhơnăbiӋt thuұt ngӳ vƠăkháiăniӋm. PhơnăbiӋtăkháiăniӋmăvƠăquyăluұt. PhơnăbiӋt quy luұtăvƠăđӏnh luұt. VìăsaoănóiăkiӃn thӭcăcѫăbҧn nhҩt cӫa mӝtăgiáoătrìnhăSHălƠămӝt hӋ thӕngăkháiă niӋm SH, quy luұt SH. 3.4.1.2.ăHƣyăxácăđӏnhăcácăkiӃn thӭcăkháiăniӋmăvƠăkiӃn thӭc quy luұtătrongăbƠiă đƣăđѭӧcăphơnăcôngăchuẩn bӏ.ăĐiӅnăvƠoăbҧngăsauăvƠăthҧo luұn bә sung. BƠi KháiăniӋm Quy luұt 15, SH 6 - Ӣ thơnă cơyă mӝtă láă mҫmăcácăbóămҥch xӃp lӝn xӝn. Ӣ thơnăcơyăhaiăláămҫm cácăbóămҥch xӃpăthƠnhămӝt vòng,ă mҥchă rơyă ӣ ngoƠiă BiӇuăbì Thӏt vӓ Vӓ 92 Trө giӳa mҥch gӛ ӣ trong. Mҥch gӛ vұn chuyӇn nѭӟcă vƠă muӕiă khoáng,ă mҥchă rơyă vұn chuyӇn chҩt hӳuăcѫ. Cҩu tҥoă phùă hӧp vӟi chӭcănĕng. ầầ ầầầ. 3.4.2. KӃt hӧp nӝiădungăgiáoădөc bҧo vӋ môiătrѭӡngătrongăbƠiăSH. 3.4.2.1. KiӇm tra kiӃn thӭcălíăthuyӃt. Mөcă tiêu,ănӝiădung,ăcácăhìnhă thӭc kӃt hӧpăgiáoădөc bҧo vӋ môiă trѭӡng hoặcădơnăsӕ trongămônăSH. 3.4.2.2.ăĐiӅnăvƠoăbҧng sau, thҧo luұn, bә sung. BƠiă Nӝiă dungă giáoă dөc bҧo vӋ môiă trѭӡng hoặcăgiáoădөcădơnăsӕ Hìnhă thӭc kӃt hӧp (lӗngăghép/liênăhӋ) ầ ầầầầ. ầầầầầầ. 3.5.ăĐánhăgiá. NhѭănhӳngăbƠiătrѭӟc. 3.6.ăViӃtătѭӡngătrình. NhѭănhӳngăbƠiătrѭӟc. Bóămҥch Ruӝt Mҥch rơy Mҥch gӛ 93 BƠiă4.ăTҰPăNHҰNăXÉTăMӜTăTIӂTăLểNăLӞPă(ă1ătiӃt) 4.1.ăMөcătiêu. BiӃtăcáchăghiăchiătiӃt mӝtăbƠiălênălӟp vӅ SH ӣ THCS. BiӃt vұn dөngălíăthuyӃtăđƣăhӑcăđӇ phơnătíchănhӳngăѭuăđiӇm,ănhѭӧcăđiӇm vӅ nӝi dung,ă phѭѫngăphápădҥy hӑc cӫa tiӃt hӑcăđóă theoă tinhă thҫnă đәi mӟiă giáoă dөc phә thông. 4.2.ăNӝiădung. Ghiăchépămӝt tiӃt hӑc trӑn vẹn.ăRútăkinhănghiӋmăcáchăghi. PhơnătíchănhӳngăѭuăđiӇm,ănhѭӧcăđiӇm cӫa tiӃt hӑc. Hӑc tұp kinh nghiӋm cӫa GV phә thông. 4.3.ăChuẩnăbӏ. CácănhómăđѭӧcăphơnăcôngăvӅ nhƠănghiênăcӭuă1ăbƠiăSHătrongăchѭѫngătrìnhăSHă THCS. GV chuẩn bӏ dҥy mүuăbƠiăđó.. SVăghiăchépătiӃtălênălӟp theo mүu gӧiăỦăsau: - TênăbƠi: - Ngѭӡi dҥy: - Lӟp:ăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăTrѭӡng - TiӃt thӭ: NgƠyầ.thángầầầ..nĕmầầầ.. - Ngѭӡi dӵ: - TiӃnătrìnhăbƠiădҥy: Thӡi gian NӝiădungăbƠiăhӑc Hoҥtăđӝng cӫaăGVăvƠă HS Nhұnă xétă cӫaă ngѭӡi dӵ 1 2 3 4 Cӝt 1 (Thӡi gian): Ghi thӡiăđiӇm bҳtăđҫuătheoăđӗng hӗ cácăbѭӟc trong tiӃt hӑc. ThôngăthѭӡngălƠăghiănhӳng nӝiădungălƠ:ăәnăđӏnh lӟp, kiӇmătraăbƠiăcũ,ădҥyăbƠiămӟi, cӫng cӕ vƠăđánhăgiáăkӃt quҧ bƠiăhӑcăvƠăbƠiătұp vӅ nhƠ.ăPhҫnănƠyăcũngăcóăthӇ ghiălƠ:ă mӣ đҫu, triӇnăkhaiăvƠăkӃtăthúc.ă 94 Cӝt 2 (NӝiădungăbƠiăhӑc). - DƠnăỦăchiătiӃtă(thѭӡngăđѭӧc GVăghiălênăbҧng). - NӝiădungăcácăkiӃn thӭcăcѫăbҧnă(kháiăniӋm SH, quy luұtăSH,ănguyênătҳc, vұn dөng kiӃn thӭcăSHăvƠoăthӵc tiӉnầthѭӡngăđѭӧcăGVănóiăchұm, nhҩn mҥnh. Cӝt 3 (Hoҥtăđӝng cӫaăGVăvƠăHS).ăChúăỦănhӳngăđiӇm sau: - Cơuăhӓi kiӇm tra, trҧ lӡi cӫa HS, bә sung cӫaăcácăHSăkhác.ăCáchăGVănhұn xétăvƠăchoăđiӇm. - CáchăGVămӣ bƠi,ăchuyӇn tiӃp giӳaăcácăđoҥnătrongăbƠi. - Cáchătә chӭcăcácăhoҥtăđӝngăkhámăphá:ăViӋc thӵc hiӋnăcácăhoҥtăđӝngăđƣăthiӃt kӃ trongă SGK,ă phátă triӇn mӟi cӫa GV, hoҥtă đӝng cӫaă GVă vƠă HS,ă thӇ hiӋnă cácă phѭѫngăphápădҥy hӑcăđặcăthùăcӫa SH. - Cáchă sӱ dөngă cácă phѭѫngă tiӋn, thiӃt bӏ dҥy hӑc: sӱ dөng bҧngă đen,ă đènă chiӃu,ăbĕngăhình,ăphiӃu hoҥtăđӝng hӑc tұp. - Đәi mӟiăkhơuăđánhăgiáăkӃt quҧ bƠiăhӑc:ăhìnhă thӭc cӫng cӕ,ăphátă triӇn khҧ nĕngătӵ đánhăgiáăcӫaăHS,ăđánhăgiáăcóăcĕnăcӭ vƠoămөcătiêu. Cӝt 4 (Nhұnăxétăcӫaăngѭӡi dӵ lӟp):ăSVăđiӅnăvƠoăcӝtănƠyăsauăkhiădӵ lӟp. 4.4.ăTiӃnăhƠnh. 4.4.1. Hoҥtăđӝng 1: chӍnh li phiӃu ghi. MӝtăvƠiăSVăđӑc phiӇu ghi cӫaămình,ăcácăSVăkhácăđӕi chiӃu vӟi bҧn ghi cӫa mìnhăđӇ bә sung. 4.4.2. Hoҥt đӝng 2: nhұnăxét-rútăkinhănghiӋm tiӃtăđƣădӵ. Giҧngăviênăhѭӟng dүnăSVănêuănhұnăxét,ăthҧo luұn bә sung cӝt 4 (theo gӧiăỦăӣ cӝtă2ăvƠăcӝt 3). Đơyă lƠă phҫn chӫ yӃu cӫaăbƠiă thӵcă hƠnh.ăTrӑngă tơmă rútă kinhănghiӋmă lƠ: nӝi dungăcóăđҧm bҧoătínhăchínhăxácăkhông,ătrongăphѭѫngăphápădҥy hӑcăcóătә chӭcăđѭӧc cácăhoҥtăđӝng hӑc tұp,ătìmătòiăkhámăphá?ăCóăthӇ hiӋnălƠăcácăphѭѫngăphápăđặcăthùă cӫaămônăhӑcălƠăquanăsát,ăthíănghiӋm, quy nҥpăhayăkhông? 4.5.ăĐánhăgiá. SV viӃt thu hoҥch cӫaămìnhă quaă tiӃt dӵ giӡ lӟpă vƠă rútă kinhă nghiӋm giӡ dӵ (trongă10ăphút),ănӝp cho giҧngăviên. 95 BƠiă5.ăSӰăDӨNGăLӠIăCHOăBĨIăLểNăLӞP 5.1.ăMөcătiêu. BiӃt vұn dөng kiӃn thӭc li thuyӃtă đӇ phơnă tíchă cáchă GVă sӱ dөng lӡi trong phѭѫngă phápă thuyӃtă trình.ăBѭӟcă đҫuă rútă kinhă nghiӋm tұpă dѭӧt sӱ dөng lӡi trong soҥnăgiáoăánăvƠădҥy thӱ. BiӃtăđánhăgiáăsӕ lѭӧng, chҩtă lѭӧngăcácăcơuăhӓiăvƠă trҧ lӡi trong mӝt tiӃt hӑc. Tұpă dѭӧt thiӃt kӃ vƠă sӱ dөngă cácă dҥngă cơuă hӓiă khácă nhauă trongă tiӃt hӑc trong phѭѫngăphápăvҩnăđáp. 5.2.ăNӝiădung. Sӱ dөng lӡiătrongăphѭѫngăphápăthuyӃtătrình. Sӱ dөngăcơu hӓiătrongăphѭѫngăphápăvҩnăđáp. 5.3.ăChuẩnăbӏ. Giҧngăviênăchuẩn bӏ mӝt sӕ đoҥnătríchătheoăphѭѫngăphápăthuyӃtătrình. SV sӱ dөng phiӃu ghi tiӃt dӵ giӡ ӣ bƠiăthӵcăhƠnhăsӕ 4ăđӇ tұp nhұnăxét,ăđánhă giá,ăthamăgiaăthҧo luұn trong buәi thӵcăhƠnh. SVănghiênăcӭuătrѭӟc mӝtăchѭѫngătrongăSGKăđӇ chuẩn bӏ thiӃt kӃ cácăcơuăhӓi theo hoҥtăđӝng 2. 5.4.ăTiӃnăhƠnh. 5.4.1. Hoҥtăđӝng 1. PhơnătíchănhӳngăѭuăkhuyӃtăđiӇm trong sӱ dөng lӡi thuyӃtă trìnhăvƠăcơuăhӓi ӣ tiӃtălênălӟpăđƣădӵ.ăChúăỦăphơnătíchălӡi mӣ bƠi,ăchuyӇnăđoҥn, kӃt thӭc bƠiăhӑc, tӍ lӋ cácăcơuăhӓi kiӇm tra kiӃn thӭc sӵ kiӋnăvƠăcácăcơuăhӓi gӧi mӣ,ăkíchăthíchătìmătòiăphátă hiӋn. Bҧngă5.1.ăăHѭӟng dүnăđánhăgiáăkƿănĕngăsӱ dөng lӡi. TT KƿănĕngăvƠămӝt sӕ thóiăquen Đánhăgiá Khôngă (0) Cóă (+) NhiӅu (++) 1 Phátăơmăchuẩn,ăkhôngănói ngӑng,ănóiănhӏu. 2 Dùngă tӯ chuẩn,ăkhôngă lүnă cácă tӯ đӏaăphѭѫngă 96 khóăhiӇu. 3 Ểmălѭӧngăđӫ nghe,ăkhôngăquáăto,ăquáănhӓ. 4 Ểmălѭӧngăthayăđәiătheoăyêuăcҫuăsѭăphҥm. 5 Nhӏpă đӝ vӯa phҧi,ă khôngă quáă nhanh,ă quáă chұm. 6 Nhӏpăđӝ thayăđәiătheoăyêuăcҫu sѭăphҥm. 7 Lӡi chau chuӕt, gӑnărõ. 8 Lӡi diӉn cҧm, cuӕnăhút. 9 Lӡi nhiӅuăhìnhătѭӧng,ăgơyăcҧmăxúc. 10 Lӡiăcóăxenănhӳng mẩu chuyӋnăvuiăđúngălúc. 11 LӡiătoátălênălòngănhiӋtătìnhănghӅ nghiӋp. 12 Hay lặp lҥi mӝtăvƠiătӯ đӋmăvôănghƿa. 13 HayănhìnălênătrҫnănhƠ,ănhìnăraăngoƠiălӟp. 14 Luônăđiălҥi trong khi giҧng. 15 Thíchăđӭng ӣ cuӕi lӟp khi giҧng. 16 Thѭӡng ngӗi khi diӉn giҧng. 17 HayăđútătayăvƠoătúiăquҫn. 18 Hútăthuӕc trong khi giҧng. 19 Hayămơmămêăviênăphҩn. 20 Hayănhúnăvaiăvӟi nө cѭӡi mӍa mai. Cӝng ĐӇ nhұnăxétăcáchăsӱ dөngăcơuăhӓi cӫa GV trong giӡ dӵ lӟp,ăSVăcóăthӇ dӵaăvƠoă bҧng gӧiăỦăsau: 1. Cơuăhӓiăcóăđҧm bҧoălƠăHSăsӁ trҧ lӡiăđѭӧc? 2. GVăcóăđӇ choăHSăcóăđӫ thӡiăgianăsuyănghƿăđӇ trҧ lӡi? 3. GVăcóăsӱ dөngăngôn ngӳ cӱ chӍ (ánhămҳt, nө cѭӡi,ănhíuălôngă mƠy,ăgұtăđҫuầ)ăđӇ khuyӃnăkhíchăHSătrҧ lӡi? 4. GVăcóăkhenăngӧi, ghi nhұnăcơuătrҧ lӡiăđúngăcӫa HS? 97 5. GVăcóă tránhă lƠmăchoăHSăxҩu hә vӟiăcơuă trҧ lӡiăđúngă saiăcӫa mình? 6. NӃuăkhôngăaiătrҧ lӡiăđѭӧc,ăGVăcóăđặt nhӳngăcơuăhӓi gӧi mӣ đӇ HSăcóăthӇ trҧ lӡiăcơuăhӓiăđƣănêuăra? 7. Cơuăhӓiăcóăngҳn gӑn,ărõărƠng,ăsӱ dөngăngônăngӳ dӉ hiӇu? 8. GVăcóătránhăđѭӧc viӋc chӍ chuyênădùngăloҥiăcơuăhӓi ghi nhӟ sӵ kiӋn? 9. CơuăhӓiăcóăđѭӧcăphơnăphӕiăđӅu khҳp cҧ lӟp? 10. TrongăkhơuăkiӇmătraăbƠiăcũăGVăcóădùngănhӳngăcơu hӓi kíchăthíchăsuyănghƿăhayăchӍ dùngăloҥiăcơuăhӓi nhӟ sӵ kiӋn. 5.4.2. Hoҥtăđӝng 2. Tұp thiӃt kӃ cơuăhӓi:ănghiênăcӭu mӝtăchѭѫngătrongăSGKă(đƣăđѭӧcăyêuăcҫu tӯ trѭӟc)ăvƠăchuẩn bӏ loҥiăcơuăhӓi theo bҧngădѭӟiăđơy. Bҧng 5.2. Bҧng gӧiăỦăthiӃt kӃ cácăcơuăhӓi TT Trìnhăđӝ chҩtă lѭӧng cӫaăcácăcơuăhӓi (Theo thang Bloom). Víădө 1 BiӃt (Ai? Ӣ đơu?ăCáiăgì?ăBaoăgiӡ?) 2 HiӇuă (soă sánhă nhӳngă điӇm giӕng nhauăvƠăkhácănhau,ăgiҧiăthích,ămôătҧ bằng lӡi cӫaămìnhầ). 3 Ápă dөngă (vƠoă tìnhă huӕngă tѭѫngă tӵ hoặcăđәiăkhác,ăgiҧi quyӃt vҩnăđӅ đặt ra). 4 Phơnătíchă(nghƿăgì?ăVìăsaoănhѭăvұy? LƠmăsaoăbiӃtănhѭăthӃ?). 5 Tәng hӧpă(đặt ra vҩnăđӅ mӟi,ăđӅ xuҩt giҧ thuyӃt, dӵ đoán,ăkӃt luұnầ). 6 Đánhă giáă (ă vìă saoă điӅuă đóă lƠă đúngă hoặcăđiӅuăđóălƠăsai?ăụăkiӃnăriêngăcӫaămìnhă vӅ vҩnăđӅ đó?ăBҧo vӋ quan niӋmăriêngăcӫa 98 mìnhăvìălíădoăgì?... SV lҫnălѭӧtănêuăcácăvíădө mƠămìnhăđƣăchuẩn bӏ. Cácăbҥn nhұnăxét,ăsӱa chӳa, bә sung. Chӑn ra mӝt sӕ víădө vӅ cơuăhӓiăthƠnhăcôngănhҩt. 5.5.ăĐánhăgiá. CóăthӇ choăSVăxemăcácăcơuăhӓiănêuătrongăcácăhoҥtăđӝng hoặc ӣ cuӕi bƠiătrongă SGKăvƠăxӃpăvƠoăcácătrìnhăđӝ chҩtălѭӧngăcơuăhӓi theo bҧngătrên. 99 BƠiă6.ăSӰăDӨNGăPHѬѪNGăTIӊNăTRӴCăQUANăTRONGăBĨIăGIҦNGă LểNăLӞP (1ătiӃt) 6.1.ăMөcătiêu. SVăđѭӧc tұpădѭӧtăvƠăbiӃtăcáchăsӱ dөngăphѭѫngătiӋn trӵc quan. 6.2.ăNӝiădung. Xem mӝt sӕ đoҥnătríchăvӅ sӱ dөngăphѭѫngătiӋn trӵcăquanătrongăbƠiălênălӟp. Tұpădѭӧt sӱ dөngăphѭѫngătiӋn trӵc quan. 6.3.ăChuẩnăbӏ. Giҧngăviên:ăchӑnăcácăđoҥnătríchăthíchăhӧp, chӑnăvƠăgiaoăbƠiătұpăchoăcácănhómă thӵcăhƠnhăchuẩn bӏ. PhòngăthӵcăhƠnh:ăchuẩn bӏ cácăphѭѫngătiӋn trӵcăquan:ătranh,ămôăhình,ădөng cө thíănghiӋmầ SV:ăĐӑc lҥiă líă thuyӃt vӅ nhómăphѭѫngă phápă trӵcă quan,ă nhómăphѭѫngă phápă thӵcăhƠnhăvƠăchuẩn bӏ bƠiătұpăđƣăđѭӧcăphơnăcông. 6.4.ăTiӃnăhƠnh. 6.4.1. Hoҥtă đӝng 1: xem mӝtă vƠiă đoҥnă tríchă sӱ dөngă phѭѫngă tiӋn trӵc quanătrongăbƠiălênălӟp. SVăxemăvƠă thҧo luұn xem trong mӕiă tríchă đoҥnă lƠăGVă trongăđóăđƣă sӱ dөng phѭѫngătiӋn trӵcăquanătheoăphѭѫngăphápănƠo?ăĐӅ xuҩt nhӳngăđiӇmăcóăthӇ sӱa chӳa, bә sung,ărútăkinhănghiӋm. 6.4.2. Hoҥtăđӝng 2: Tұpădѭӧt sӱ dөngăphѭѫngătiӋn trӵc quan. Cácănhómătheoăsӵ phơnăcôngăvƠăgiaoăbƠiătұp tӯ trѭӟcălênădҥy mӝtăđoҥnăcóăsӱ dөngăphѭѫngătiӋn trӵcăquan.ăCácăngӗiănhómăcònălҥi ӣ dѭӟiăquanăsátăvƠănhұnăxét. Nӝi dung nhұnăxétărútăkinhănghiӋmănhѭăsau: + Hoҥtăđӝng sӱ dөngăphѭѫngătiӋn trӵc quan cӫa thƠyăvƠăcӫaătròă trongăđoҥn mƠăđѭӧc dҥyăđóăcóăhӧpălíăkhông? +ăTácădөng vӅ mặt nhұn thӭc cӫaăphѭѫngătiӋn trӵcăquanăđóătrongăđoҥn dҥyăđó. 6.5.ăĐánhăgiá SV tӵ đánhăgiáăbҧnăthơnătheoăbƠiătrҳc nghiӋm cӫa quyӇn [1], trang 211. 100 BƠiă7.ăTӘăCHӬCăCÁCăHOҤTăĐӜNGăHӐCăTҰPăCӪAăHӐCăSINHă TRONGăTIӂT HӐCă(1ătiӃt) 7.1.ăMөcătiêu. SVăđѭӧc tұpădѭӧt thiӃt kӃ mӝtăvƠiăhoҥtăđӝngăvƠăbiӃtăcáchăbiênăsoҥn mӝt sӕ dҥng phiӃu hӑc tұp trong tiӃt Sinh hӑc. SVăđѭӧc tұpădѭӧt tә chӭc hoҥtăđӝng hӑc tұpătrongănhómădҥy thӱ, biӃt nhұnăxétă rútăkinhănghiӋm, bә sung sӱa chӳa. 7.2.ăNӝiădung. Thҧo luұnăcáchă thӵc hiӋn mӝtăvƠiăhoҥtăđӝng hӑc tұpăđƣăđѭӧc thiӃt kӃ trong SGKăvƠăhѭӟng dүn trong SGV Sinh hӑc. Xem mӝtăvƠiătríchăđoҥn trӑn vẹn mӝt hoҥtăđӝng hӑc tұp. ThiӃt kӃ mӝt hoҥtăđӝng, thӇ hiӋnătrѭӟcănhómăthӵcăhƠnhăvƠăthҧo luұnărútăkinhă nghiӋm. Biênăsoҥn phiӃu hӑc tұpăđӇ tә chӭc mӝt hoҥtăđӝng trong mӝtăbƠiăSinhăhӑc. 7.3.ăChuẩnăbӏ. GV:Chӑn mӝt sӕ đoҥnăbƠiătrongăSGK,ăphơnăcôngăchoăcácănhómăSVăchuẩn bӏ thiӃt kӃ cácăhoҥtăđӝng. SV:ăxemătrѭӟcălíăthuyӃt vӅ phiӃu hӑc tұp vƠăchuẩn bӏ bƠiătұpăđѭӧc giao. 7.4.ăTiӃnăhƠnh. 7.4.1. Hoҥtăđӝng 1: Đҥi diӋnăcácănhómălênătrìnhăbƠyăphҫnăbƠiătұpăđѭӧcăgiao.ăCácănhómăkhácătheoă dõi,ănhұnăxétărútăkinhănghiӋmăvƠăhoƠnăthƠnhăphiӃuădѭӟiăđơy: Bҧng 7.1. PhiӃu dӵ giӡ mӝt hoҥtăđӝng. Tênăcӫa hoҥtăđӝng BƠi:ầầầ..Lӟpầầầầầầầ.. Mөcătiêu PhѭѫngătiӋn Hoҥtăđӝng cӫa GV Hoҥtăđӝng cӫa HS 101 Sҧn phẩm 7.4.2.Hoҥtăđӝng 2. Biênăsoҥn phiӃu hӑc tұp, mӛi phiӇu hӑc tұp cҫnăcóămөcăđíchărõărƠng,ănӝi dung ngҳn gӑn, diӉnăđҥtăchínhăxác.ăKhӕiă lѭӧngăcôngăviӋc trong mӛi phiӇu hӑc tұp vӯa phҧi, bҧoăđҧmăđaăsӕ HSăhoƠnăthƠnhăđѭӧc trong thӡiălѭӧngăquyăđӏnh. Mӛi phiӃu hӑc tұpăcóăphҫn chӍ dүn nhiӋm vө đӫ rõ,ăcóăkhoҧng trӕngă thíchăhӧpăđӇ HSăđiӅnăcôngă viӋc phҧiă lƠm.ăHìnhă thӭcă trìnhăbƠyăgơyăhƠoăhӭngă lƠmăviӋc,ă cóăquyăđӏnh thӡi gian hoƠnăthƠnh,ăcóăchӛ đӅ tênăvƠălӟp cӫaăHSăđӇ khi cҫnăGVăđánhăgiáătrìnhăđӝ HS. NӃu biênăsoҥnăđѭӧc mӝt tұp phiӃu hӑc tұpăđӇ dùngătrongăcҧ mônăhӑc cӫa mӝt lӟpăthìănênă đánhăsӕ thӭ tӵ hoặcăcóămƣăsӕ đӇ tiӋn viӋc chӍ đӏnhădùngăphiӃuănƠo. 7.5.ăĐánhăgiá. Mӛi SV viӃt mӝt hoҥtă đӝng dҥy hӑcă cóă sӱ dөng phiӃu hӑc tұpăvƠoă vӣ thӵc hƠnh,ăsauăđóăchuyӇn cho bҥnăbênăcҥnhăđӇ bҥn nhұnăxétăvƠăgópăỦ. 102 BƠiă8.ăSӰăDӨNGăSÁCHăGIÁOăKHOAăVĨăCÁCăPHѬѪNGăTIӊNăKƾă THUҰTă(1ătiӃt) 8.1.ăMөcătiêu. Trênăcѫăsӣ quánătriӋtăvaiătrò,ăchӭc nĕngăcӫa SGK, biӃtăcáchăsӱ dөng hӧpălíăbӝ SGKătrongăcácăbƠiăSinhăhӑc.. Đѭӧc tұpă dѭӧt sӱ dөng mӝt sӕ phѭѫngă tiӋn nghe- nhìnă hiӋnă cóă trongă nhƠă trѭӡngăvƠoăcácătiӃt dҥy Sinh hӑc. 8.2.ăNӝiădung. Thҧo luұn vӅ vaiătrò,ăchӭcănĕngăcӫaăSGKăđӕi vӟiăngѭӡi hӑcăvƠăngѭӡi dҥy. Nhұnă xétă cáchă sӱ dөng SGK qua mӝtă vƠiă tríchă đoҥn tiӃt kiӃn tұp ӣ trѭӡng THCS. LƠmăquenăvӟiăcáchăvұnăhƠnhămӝtăvƠiăloҥiămáyăchiӃu,ăđҫuăđaăphѭѫngătiӋn. Nhұnăxétăcáchăsӱ dөngăphѭѫngătiӋn nghe-nhìnăquaămӝtăvƠiătríchăđoҥn tiӃt dҥy ӣ trѭӡngăTHCSăcóăsӱ dөng phѭѫngătiӋnăkƿăthuұt. 8.3.ăChuẩnăbӏ. GV; chӑn mӝt sӕ tríchăđoҥnăđápăӭng vӟi mөcătiêuătrên. SV:ăđӑc phҫnălíăthuyӃtăcóăliênăquanăvƠăthôngătinăhӛ trӧ cácăhoҥtăđӝngătrongăbƠiă thӵcăhƠnhănƠy. 8.4.ăTiӃnăhƠnh. 8.4.1. Hoҥtăđӝng 1 Thҧo luұnăvaiătrò,ăchӭcănĕngăcӫa SGK mônăhӑc. GӧiăỦănӝi dung thҧo luұn: + Luұtăgiáoădөc vӅ xácăđӏnh vӏ trí,ăchӭcănĕngăcӫa SGK phә thôngănhѭăthӃ nƠo? + Quan niӋm vӅ tínhăphápăchӃ cӫaăchѭѫngătrìnhăvƠăSGKăphә thông? + Phҫn cӭng phҧiă tuơnă thӫ vƠă phҫn mӅm linh hoҥtă sángă tҥo cӫa GV khi sӱ dөng SGK. +ăCácăhìnhăthӭc sӱ dөng SGK mӟiătrongăbƠiălênălӟp Sinh hӑc. 8.4.2. Hoҥtăđӝng 2 Xem mӝtă tríchă đoҥn tiӃt hӑc ӣ trѭӡngăTHCSăcóă sӱ dөngăSGK,ă sauă đóă thҧo luұn, nhұnăxét,ăgópăỦăvӅ vҩnăđӅ GVătrongătríchăđoҥnăđóăđƣăsӱ dөngăsáchăgiáoăkhoaă 103 vƠăcácăphѭѫngătiӋnăkƿăthuұt nghe-nhìn,ăhiӋu quҧ tácădөng cӫaăSGKăvƠăcácăphѭѫngă tiӋnăđó. 8.5.ăĐánhăgiá SV viӃt thu hoҥch vӅ vaiătrò,ăchӭcănĕngăcӫaăSGKăđӕi vӟiăngѭӡi hӑcăvƠăngѭӡi dҥyăvƠoăvӣ thӵcăhƠnh.ăViӃt kӃt quҧ thҧo luұn cӫa cҧ nhómăthӵcăhƠnhăsauăkhiăxemă tríchăđoҥn tӯ hoҥtăđӝng 2. 104 BƠiă9.ăLҰPăKӂăHOҤCHăDҤYăHӐCăMӜTăCHѬѪNGă(1ătiӃt). 9.1.ăMөcătiêu. GiáoăsinhăbiӃt lұp kӃ hoҥch dҥy hӑc mӝtăchѭѫngătrongăSGKăSHăӣ THCS. 9.2.ăNӝiădung. Xơyădөng tұp thӇ mӝt bҧn kӃ hoҥch mүu. CáănhơăviӃt kӃ hoҥch dҥy hӑc mӝtăchѭѫngăngҳn. 9.3.ăChuẩnăbӏ. GiҧngăviênăgiaoămӛiănhómăthӵcăhƠnhănghiênăcӭuătrѭӟc nӝi dung mӝtăchѭѫngă đѭӧc chӑn trong SGK SH 6, SH 7. SVătìmăhiӇuăkƿănӝiădungăcѫăbҧn cӫaăcácăbƠiăvƠătínhăhӋ thӕng cӫaăcácăbƠiătrongă chѭѫngăđѭӧcăphơnăcông,ăcóădӵ kiӃnăsѫăbӝ vӅ kӃ hoҥch dҥy hӑcăchѭѫngăđó. 9.4.ăTriӇnăkhai. 9.4.1. Hoҥtăđӝng 1: Thҧo luұn tұp thӇ đӇ xơyădӵng mӝt kӃ hoҥch mүu. GӧiăỦănӝi dung thҧo luұnăđӇ xơyădӵng kӃ hoҥchăchѭѫng. + Chӫ đӅ chѭѫng. +Vӏ tríăcӫaăchѭѫngătrongăchѭѫngătrìnhămônăhӑc cӫa lӟp. +ăTínhăliênătөc,ătínhăthӕng nhҩt trong cҩuătrúcăcӫaăchѭѫng. + Vӏ tríăcӫa mӛiăbƠiătrongăchѭѫng. + Nӝiădungăcѫăbҧn cӫa mӛiăbƠiătrongăchѭѫng. + Dӵ kiӃn vӅ PPDH chӫ yӃuăthíchăhӧp vӟi nӝi dung kiӃn thӭc cӫaăbƠiăvƠătrìnhă đӝ nhұn thӭc cӫa HS. + Dӵ kiӃn vӅ cácăphѭѫngătiӋn dҥy hӑc cҫn chuẩn bӏ đӇ dҥyăcácăbƠi. +ăPhátăbiӇuăchínhăthӭc vӅ mөcătiêuăcӫaăchѭѫng. + ViӃt bҧn kӃ hoҥch dҥy hӑcăchѭѫng. GӧiăỦămүu kӃ hoҥch dҥy hӑcăchѭѫng: +ăTênăchѭѫngă(kèmătheoăsӕ thӭ tӵ cӫaăchѭѫng). + Lӟp. + Thӡiălѭӧng:  LíăthuyӃt: sӕ tiӃt.  ThӵcăhƠnh:ăsӕ tiӃt. 105  Ọnătұp kiӇm tra: sӕ tiӃt. + MөcătiêuăcӫaăchѭѫngăvӅ kiӃn thӭc,ăkƿănĕng,ătháiăđӝ. Sӕ thӭ tӵ cácăbƠi Tênă bƠiă vƠă nӝi dungăcѫăbҧn Cácă phѭѫngă tiӋn dҥy hӑc chӫ yӃu Cácă phѭѫngă tiӋn dҥy hӑcăvƠănhӳngăđiӅu cҫnălѭuăỦă chuẩn bӏ trѭӟc 1 2 ầ 9.4.2. Hoҥtăđӝng 2. SV tұp viӃt kӃ hoҥch dҥy hӑc mӝtă chѭѫngă theoămүuă nhѭă trênă vƠoă vӣ thӵc hƠnh. 9.5.ăĐánhăgiá. SV chuyӇnăbƠiăviӃt vӅ kӃ hoҥch dҥy hӑcăchoăSVăkhácăđӇ đѭӧcăđánhăgiá,ănhұn xétăvƠăgópăỦ. 106 BƠiă10.ăTҰPăSOҤNăGIÁOăÁNăMӜTăBĨIă(1ătiӃt) 10.1.ăMөcătiêu. GiáoăsinhăbiӃt soҥn giáoăánămӝtăbƠiăhӑc trong SGK SHTHCS. 10.2.ăNӝiădung. MӛiăgiáoăsinhăviӃt mӝtăgiáoăánăSHăTHCS. 10.3.ăTiӃnăhƠnh. Mӛi SV thiӃt kӃ mӝtăgiáoăánăvƠoăvӣ thӵcăhƠnh. 10.4.ăĐánhăgiá. SV chuyӇnăgiáoăánăcӫaămìnhăchoăSVăkhácăđӇ đѭӧc nhұnăxét,ăgópăỦăvƠăđánhă giá. 107 PHҪNăD:ăTHӴCăHĨNHă(30ătiӃt) Mӛi SV dҥy mӝt tiӃt,ăcácăSVăkhácăngӗi ӣ dѭӟi vӯa dӵ giӡ vӯaăđóngăvaiăHS,ă sau tiӃt dҥyăđó,ăcácăSVădӵ giӡ gópăỦăvӅ tiӃt dҥy. (mүuăgópăỦăgiӕngănhѭăӣ bƠiă4ăcӫa phҫn C). 108 TĨIăLIӊU THAM KHҦO [1] TrҫnăBáăHoƠnhă(2007), Giáo trình Đại cương phương pháp dạy học Sinh học, NXBăĐҥi hӑcăSѭăphҥm,ăHƠăNӝi. [2] PhҥmăĐìnhăVĕn,ăBài giảng Phương pháp dạy học Sinh học, Khoa Sinh-Đҥi hӑcăSѭăphҥmăĐӗngăTháp. [3] NguyӉn Quang Vinh (2007), Giáo trình Phương pháp dạy học Sinh học ở Trung học Cơ sở, NXBăĐҥi hӑcăSѭăphҥm,ăHƠăNӝi. [4] NguyӉn Quang Vinh (2005), Phương pháp dạy học môn Sinh học ở Trung học cơ sở tập 1, NXBăĐҥi hӑcăSѭăphҥm,ăHƠăNӝi.