Giá trị và tác động của Phán quyết ngày 12/7/2016 của Tòa Trọng tài thành lập theo Phụ lục VII Công ước Luật biển năm 1982 về vụ kiện giữa Philippines và Trung Quốc

ngày 12/7/2016 sách v quy n l ch s c a Trung Qu c i v i các tài nguyên không phù h p v i s phân b Theo iu 9 Ph l c VII Công c Lut chi ti t v các vùng bi n theo Công c Lut bi n, vi c Trung Qu c tuyên b không tham gia bi n; (3) Tr c khi có Công c Lut bi n, các th t c tr ng tài qu c t do Philippines ơn vùng bi n Bi n ông bên ngoài vùng lãnh h i ph ơ ng kh i x ng không th là rào c n cho v pháp lý u là m t ph n c a vùng bi n qu c Tòa Tr ng tài c thành l p theo Ph l c VII t, t i ó tàu thuy n c a b t k qu c gia nào u Công c Lut bi n (sau ây g i t t là Tòa có th qua l i và ánh cá m t cách t do. Trong Tr ng tài) ti n hành xét x v kin này. Ngày lch s , nh ng ng i i bi n c ng nh ng dân 29/10/2015, Tòa Trng tài ra Tuyên b (Phán t Trung Qu c và t các n c khác ã s d ng quy t) v quy n tài phán và th a nh n i v i các o t i Bi n ông. Vi c Trung Qu c qua l i v ki n gi a Philippines và Trung Qu c, trong và ánh cá trong l ch s vùng bi n c a Bi n ó kh ng nh Tòa Trng tài có th m quy n ông ã th hi n các quy n t do trên bi n c , gi i quy t v vi c này. Trong Phán quy t tr ng thay vì m t quy n l ch s , và không có ch ng c tài qu c t ngày 12/7/2016, Tòa Trng tài ã nào cho th y r ng trong l ch s Trung Qu c ã quy t nh v các v n liên quan n vai trò mt mình th c hi n vi c ki m soát các vùng bi n ca các quy n l ch s và ngu n g c xác nh Bi n ông hay ng n c n các qu c gia khác các vùng bi n c h ng t i Bi n ông, quy khai thác nh ng tài nguyên c a mình [1-2]. ch c a m t s c u trúc c th và kh n ng t o ra vùng bi n c a các c u trúc này, và tính h p Th hai, v quy ch pháp lý c a các c u trúc (th c th ) a lý trong Bi n ông và pháp c a các hành vi c a Trung Qu c mà quy n ưc h ưng các vùng bi n mà Trung Philippines cho là vi ph m Công c Lut bi n. ng th i, phù h p v i gi i h n c a c ơ ch gi i Qu c yêu sách theo quy nh c a Công ưc quy t tranh ch p b t bu c c a Công c, Toà Công c Lut bi n phân lo i các c u trúc Tr ng tài ã nh n m nh vi c không phán quy t a lý d a trên iu ki n t nhiên c a chúng. bt k v n nào v ch quy n i v i các vùng Các c u trúc n i khi th y tri u lên cao s t o ra lãnh th và không phân nh b t k ranh gi i quy n ít nh t i v i lãnh h i 12 h i lý, còn các trên bi n nào gi a các bên c a v ki n. C th , cu trúc chìm khi thu tri u lên cao s không Tòa Trng tài ã xem xét, quy t nh các v n to ra quy n nh v y. Do ó, tr c tiên Tòa c ơ b n sau ây: Trng tài ti n hành ánh giá xem m t s bãi do Trung Qu c yêu sách có n i lên khi thu tri u Th nh t, v tính h p pháp c a “ ưng lên nh hay không, sau ó ánh giá có hay chín on và yêu sách v các quy n l ch s không c u trúc nào trong s các c u trúc do ca Trung Qu c trên bi n ông” Trung Qu c yêu sách có th t o ra vùng bi n Toà Tr ng tài k t lu n r ng không có c ơ s ngoài ph m vi 12 h i lý. pháp lý Trung Qu c yêu sách quy n l ch s Theo Công c lu t bi n ( iu 121), o i v i tài nguyên t i các vùng bi n phía bên to ra vùng c quy n kinh t 200 h i lý và trong “ ưng chín on”. K t lu n này d a vào th m l c a nh ng các “ á không thích h p các nh n nh sau: (1) Công c lu t bi n quy cho con ng ưi n và có i s ng kinh t nh khá toàn di n v các quy n i v i các riêng không có vùng c quy n kinh t và th m vùng bi n nh ng ch a quy nh rõ v vi c b o lc a” [3]. Quy nh này ph thu c vào kh N.B. Di n, .T.K. Thoa / Tp chí Khoa h c HQGHN: Lu t h c, T p 32, S 3 (2016) 9-21 11 nng khách quan c a các c u trúc khi chúng th m dò d u khí c a Philippines t i Bãi C tình tr ng t nhiên có th duy trì m t c ng Rong; (b) ch ý c m các tàu Philippines ánh ng dân c n nh ho c các ho t ng kinh t bt cá trong vùng c quy n kinh t c a mà không ph thu c vào các ngu n l c t bên Philippines và (c) b o v cho và không ng n ngoài ho c hoàn toàn ch có tính ch t khai thác. ng a các ng dân Trung Qu c ánh b t cá trong Các bãi ng m do Trung Qu c yêu sách ã b làm vùng c quy n kinh t c a Philippines t i bi n i m nh m do vi c b i p, xây d ng và Vành Kh n và Bãi C Mây, và (d) xây d ng các s có m t c a các nhân viên công v trên các công trình và o nhân t o t i Vành Kh n mà cu trúc là ph thu c vào s h tr t bên ngoài không c s ng ý c a Philippines [1-2]. và không ph n ánh kh n ng c a các c u trúc. V quy n ánh cá truy n th ng t i bãi Vi nh n nh các b ng ch ng l ch s có ý Scarborough, ng dân t Philippines, Trung ngh a h ơn và qu n o Tr ng Sa trong l ch s Qu c và các n c khác ã ánh cá t i bãi c s d ng b i m t s nhóm nh các ng dân Scarborough t lâu và có quy n ánh cá truy n trong ó ã có m t s ho t ng khai thác phân th ng t i khu v c này. Do bãi c n Scarborough dơi, ánh cá c a Nh t B n, Tòa Trng tài cho ni trên m t n c lúc th y tri u lên, c u trúc rng vi c s d ng ng n h n nh v y không ph i này có lãnh h i, vùng n c xung quanh c u trúc là s nh c c a m t c ng ng n nh và các này không t o thành vùng c quy n kinh t và ho t ng kinh t trong l ch s ch là ho t ng quy n ánh cá truy n th ng không b m t i do mang tính khai thác [1-2]. có Công c Lut bi n. Dù nh n m nh không T ó, Tòa Tr ng tài k t lu n r ng v m t quy t nh v v n ch quy n i v i bãi c n pháp lý t t các c u trúc n i t i Tr ưng Sa (bao Scarborough, Tòa Trng tài xác nh r ng gm, ví d , Ba Bình, Th T , B n L c, Tr ưng Trung Qu c ã vi ph m ngh a v tôn tr ng Sa, Song T ông, Song T Tây) u là “ á” quy n ánh cá truy n th ng c a ng dân và không t o ra vùng c quy n kinh t ho c Philippines và ngh a v theo Công ưc v ng n th m l c a. Công ưc lu t bi n không quy ng a va ch m trên bi n n m 1972 và iu 94 nh vi c m t nhóm các o nh ư qu n o Công ưc Lut bi n liên quan n an toàn hàng Tr ưng Sa s có các vùng bi n v i t ư cách là hi khi ã tìm cách c n tr tàu Philippines ti p mt th c th th ng nh t. Trên c ơ s k t lu n cn ho c ti n vào bãi c n Scarborough tháng 5 rng không m t c u trúc nào mà Trung Qu c nm 2012. Tuy nhiên, Tòa Tr ng tài c ng s có yêu sách có kh n ng t o ra vùng c quy n kt lu n t ơ ng t i v i quy n ánh cá truy n kinh t và th m l c a theo iu 121 Công c th ng c a ng dân Trung Qu c n u Philippines Lut bi n (các th c th o nhân t o không th có hành ng ng n c n vi c ánh cá c a công c òi h i nh là các o t nhiên nh iu dân Trung Qu c t i bãi c n Scarborough [1-2]. 121 mà các th c th này không có lãnh h i, V nh h ưng i v i môi tr ưng bi n c a EEZ, th m l c a, mà ch vùng “vành ai an các ho t ng g n ây c a Trung Qu c b i toàn” 500m), Tòa Trng tài không c n ph i p và xây d ng nhân t o trên 07 c u trúc c a phân nh ranh gi i bi n mà v n có th tuyên qu n o Tr ưng Sa, Tòa Trng tài cho r ng b r ng m t s vùng bi n tranh ch p n m Trung Qu c ã gây h i nghiêm tr ng v i môi trong vùng c quy n kinh t c a Philippines tr ưng c a các r ng san hô và vi ph m ngh a vì không b ch ng l n v i b t c quy n h ng v b o t n và b o v các h sinh thái d b t n vùng bi n nào mà Trung Qu c có th có [1-2]. th ươ ng và môi tr ưng s ng c a các loài ang Th ba, v tính h p pháp và nh h ưng suy y u, b e do và b hu di t. Các nhà ch c ca các ho t ng c a Trung Qu c trên trách Trung Qu c ã nh n th c c vi c ng Bi n ông dân Trung Qu c ã ánh b t các loài rùa bi n, Trung Qu c ã vi ph m quy n ch quy n san hô và trai kh ng l quý hi m trên di n r ng ca Philippines trong vùng c quy n kinh t Bi n ông (b ng các bi n pháp gây ra t n h i ca n ưc này b ng vi c (a) can thi p vào vi c nghiêm tr ng v i môi tr ng r ng san hô) và ã 12 N.B. Di n, .T.K. Thoa / Tp chí Khoa h c HQGHN: Lu t h c, T p 32, S 3 (2016) 9-21 không th c hi n ngh a v c n tr ng theo Công lu t qu c t và c n c iu 11 Ph l c VII quy c Lut bi n ng n ch n và ch m d t các nh “ phán quy ts ưc các bên trong tranh ho t ng này 1 [2]. ch p tuân th ”, Tòa Tr ng tài th y không c n Th t ư, các ho t ng c a Trung Qu c k thi t ph i a ra tuyên b nào thêm v v n t khi Tòa tr ng tài b t u xem xét v vi c ã này [1-2]. làm tr m tr ng thêm tranh ch p gi a các bên Mc dù thi u th m quy n xem xét tác ng 2. Ý ngh ĩa c ủa Phán quy ết tr ọng tài qu ốc t ế ca v i u gi a tàu h i quân c a ngày 12/7/2016 Philippines và tàu h i quân, ch p pháp c a Trung Qu c Bãi c n Second Thomas do tranh V vi c Philippines ki n Trung Qu c t i ch p này liên quan n các ho t ng quân s Tòa Trng tài c thành l p theo Ph l c VII nm ngoài c ơ ch gi i quy t tranh ch p b t Công c c xem là “ v ki n th k ” vì l n bu c, Tòa Trng tài ã xem xét các ho t ng u tiên trong l ch s , Trung Qu c - y viên ci t o t và xây d ng các o nhân t o quy th ng tr c H i ng B o an Liên h p qu c, mô l n g n ây c a Trung Qu c t i 07 c u trúc thành viên Công c Lut bi n, m t "siêu ti Tr ng Sa t khi b t u th t c tr ng tài và cng" ang lên v i gi c m ng tr thành “ trung kt lu n r ng Trung Qu c ã vi ph m các tâm c a th gi i” - b m t n c nh h ơn ơ n ngh a v v ki m ch làm tr m tr ng thêm và ph ơ ng ki n v vi c gi i thích và áp d ng sai kéo dài tranh ch p gi a các bên trong khi ch trái Công ưc c a Liên h p qu c v Lut bi n. quá trình xét x . Trung Qu c ã: (a) xây d ng V ki n ã k t thúc b ng vi c Tòa Tr ng tài mt o nhân t o l n t i Vành Kh n, m t c u ban hành Phán quy t cu i cùng ngày 12/7/2016, trúc lúc chìm lúc n i n m trong vùng c quy n bt ch p vi c Trung Qu c th c hi n chính sách kinh t c a Philippines; (b) gây ra h y ho i lâu ba không : không công nh n th m quy n c a dài, không th ph c h i i v i h sinh thái Tòa tr ng tài, không tham gia ti n trình xét x , rng san hô và (c) phá h y lâu dài các ch ng c không ch p nh n thi hành phán quy t. Phán v iu ki n t nhiên c a các c u trúc này [1-2]. quy t này t o ra b c ngo t l ch s trong v n Th n m, v hành vi trong t ươ ng lai c a gi i quy t tranh ch p Bi n ông, có ý ngh a các bên ht s c quan tr ng v c m t chính tr - pháp lý. C Philippines và Trung Qu c u ã nhi u Tr ưc h t, Phán quy t là m t “ òn” pháp ln th a nh n Công c Lut bi n và các ngh a lý giáng m nh m vào yêu sách, tham v ng v chung v thi n chí trong xác nh và iu phi lý c a Trung Qu c trên Bi n ông ch nh các hành vi c a mình. C t lõi c a tranh Bng k t lu n r ng không có c ơ s pháp lý ch p trong v ki n này không n m ý nh c a Trung Qu c yêu sách quy n l ch s i v i Trung Qu c hay c a Philippines trong vi c xâm tài nguyên t i các vùng bi n phía bên trong ph m quy n l i pháp lý c a bên kia, mà chính “ưng chín on”, Tòa Trng tài ã bác b 2 là do có s hi u khác nhau c ơ bn v các quy n trong s 3 vn mà Trung Qu c bi n h cho theo Công c Lut bi n i v i các vùng n c yêu sách “ ng chín on”, yêu sách quy n thu c Bi n ông. Theo nguyên t c c ơ b n c a lch s ánh cá truy n th ng và yêu sách vùng _______ bi n, ch còn l i khía c nh yêu sách ch quy n 1 Nguyên v n: “ The Tribunal found that Chinese các th c th trong ph m vi “ưng chín authorities were aware of these activities and failed to on”do Tòa Tr ng tài không có th m quy n fulfill their due diligence obligations under the Convention xét x . to stop them ”, The Permanent Court of Arbitration (PCA), The South China Sea Arbitration (The Republic of the Nh ng hành vi c a Trung Qu c c n phá Philippines v. The People’s Republic of China), PRESS ng dân Philippines ti n hành ánh b t h i s n RELEASE , The Hague, 12 July 2016, p.10, https://pca- ti các vùng bi n n m trong vùng c quy n cpa.org/wp-content/uploads/sites/175/2016/07/PH-CN- kinh t và th m l c a c a Philippines là trái 20160712-Press-Release-No-11-English.pdf N.B. Di n, .T.K. Thoa / Tp chí Khoa h c HQGHN: Lu t h c, T p 32, S 3 (2016) 9-21 13 Công c Lut bi n; vi c Trung Qu c c i t o x d a trên các chu n m c qu c t . iu này các th c th ng m trong qu n o Tr ng Sa cho th y, pháp lu t qu c t v n còn hi u l c thành các siêu o là vô giá tr v m t pháp lý. trên th c t . Nói cách khác, Phán quy t này ã Phán quy t này ã “ ánh s p” m u hành “vc dy lòng tin c a loài ng ưi vào m t tr t t 2 ng c a Trung Qu c su t h ơn 03 n m g n ây toàn c u d a trên quy chu n lu t pháp ” [4]. trong vi c c p t p, t xây d ng các bãi ng m Th ba, Phán quy t tr ng tài ngày khu v c qu n o Tr ng Sa thành các siêu 12/7/2016 ã góp ph n b o m quy n l i o mong r ng sau này t th gi i tr c “ s chính áng c a các bên liên quan, ng th i vi c ã r i” r ng, “ Trung Qu c có o thì có còn có tác d ng ng n c n nh ng tính toán quy n yêu sách lãnh h i, vùng c quy n kinh ca m t s th l c mu n l i d ng môi tr ưng t và th m l c a”. K t lu n c a Tòa Trng tài bt n c a Bi n ông tr c l i da trên c ơ s Công c Lut bi n không quy i v i các n ưc trong khu v c Bi n nh vi c m t nhóm các o nh qu n o ông, Phán quy t này ã góp ph n làm thay Tr ng Sa s có các vùng bi n v i t cách là i “cu c ch ơi” trên Bi n ông thông qua vi c mt th c th th ng nh t, s góp ph n ng n ch n làm rõ s th t úng sai c a m t lo i tranh ch p mi toan tính trong t ơ ng lai v thi t l p các do vi c gi i thích và áp d ng sai Công c ng c ơ th ng cho qu n o Tr ng Sa nh a ra các yêu sách phi lý, vi ph m các quy n mt th c th th ng nh t nh Trung Qu c ã và l i ích chính áng c a các bên liên quan. làm v i Hoàng Sa n m 1996. Nh v y, Phán Phán quy t góp ph n thu h p áng k các khu quy t là mt " òn" r n e i v i Trung Qu c vc có th b coi là tranh ch p (ph n l n vùng trong vi c th c hi n tham v ng bành tr ng, bá c quy n kinh t (EEZ) c a Philippines, quy n phi lý trên Bi n ông. Malaysia, Brunei và Vi t Nam không còn b coi Th hai, Phán quy t tr ng tài qu c t là vùng tranh ch p n a và các n c này có toàn ngày 12/7/2016 là hi n thân chi n th ng c a quy n tài phán t i các vùng này). Phán quy t công lý, kh ng nh s th ưng tôn pháp lu t không nh ng có l i cho Philippines mà còn có qu c t ( in hình là Công ưc c a Liên h p li cho c Vi t Nam và các qu c gia liên quan. qu c v lut bi n n m 1982) “Cn c vào phán quy t c a Tòa, EEZ c a Vi t Là m t ch th c a pháp lu t qu c t , Trung Nam tính t b bi n không ch ng l n v i qu c Qu c có ngh a v t n tâm th c hi n các iu gia nào. Vi t Nam có c ơ s pháp lý ti n hành c qu c t mà qu c gia này là thành viên, các ho t ng khai thác t i ây, n ơi mà tr ưc trong ó có Công c Lut bi n – b n hi n ây Trung Qu c th ưng cho ph ươ ng ti n ra xua ch ơ ng c a c ng ng qu c t v thi t l p tr t ui, c n tr 3[5]. t trên bi n. Tuy v y, v i tham v ng c chi m Bi n ông, làm bàn p ti n ra các i d ơ ng, _______ bá ch th gi i, Trung Qu c l i a ra yêu sách 2 Phát bi u c a Lu t s tr ng c a Chính ph Philippines “ưng l ưi bò” phi lý cùng hàng lo t các Jose Calida, trích d n theo: Thành t (2016), “Lu t s tr ng Philippines: Phán quy t v v ki n Bi n ông v c ho t ng trái pháp lu t qu c t trên th c a dy lòng tin vào lu t pháp qu c t ”, t i a ch : Bi n ông. Trong b i c nh này, vi c Tòa Trng tài a phan-quyet-ve-vu-kien-bien-dong-vuc-day-long-tin-vao- luat-phap-quoc-te-20160715155017358.htm, ng ngày ra m t phán quy t công tâm, b t ch p nh ng n 15/07/2016. lc t y chay, qu y phá v i chiêu bài “ba không” 3 Phát bi u c a Giáo s Alexander Vuving, Trung tâm (nh ã nêu trên) t phía Trung Qu c, ã kh ng Nghiên c u An ninh Châu Á-Thái Bình D ơ ng, trích d n nh s th ng tôn pháp lu t và s c s ng mãnh theo: Q ND, “Phán quy t c a Tòa Tr ng tài góp ph n thu li t c a công pháp qu c t . Phán quy t ã hp áng k các khu v c b coi là tranh ch p Bi n ông”, kh ng nh r ng, là ch th c a pháp lu t qu c quoc-te/phan-quyet-cua-toa-trong-tai-gop-phan-thu-hep- t, m i qu c gia, dù l n hay nh , u ph i hành dang-ke-cac-khu-vuc-bi-coi-la-tranh-chap-o-bien-dong- 483032, ng ngày 14/07/2016. 14 N.B. Di n, .T.K. Thoa / Tp chí Khoa h c HQGHN: Lu t h c, T p 32, S 3 (2016) 9-21 i v i các n ưc trên th gi i, Phán quy t á khác khi áp d ng iu 121(3) c a Công c tr ng tài qu c t ngày 12//7/2016 góp ph n b o Lut bi n. v l i ích c a Hoa K , Nh t B n, n , Th n m, Phán quy t tr ng tài quc t Australia, Hàn Qu c và nhi u qu c gia khác ngày 12/7/2016 ã th hi n vai trò to l n c a trong l nh v c hàng h i trên Bi n ông, thông lu t pháp qu c t , c a các thi t ch tài phán qua vi c bác b m t cách khá thuy t ph c yêu qu c t trong vi c gi i quy t các tranh ch p sách “ ưng l ưi bò” c ng nh tham v ng c thông qua con ưng hòa bình, m ra m t chi m Bi n ông c a Trung Qu c v m t pháp hưng i m i trong gi i quy t tranh ch p lý. Phán quy t tr l i quy n t do hàng h i, t Bi n ông do hàng không cho c c ng ng qu c t trên Mc dù Phán quy t này không ph i là gi i hu h t Bi n ông. i v i các vùng n c lãnh pháp duy nh t gi i quy t c t t c các khía hi 12 h i lý c a các th c th o, tàu thuy n cnh c a tranh ch p Bi n ông nh ng có tác các n c c th c hi n quy n qua l i không dng áng k góp ph n gi i quy t c ơ b n và lâu gây h i và có th i sát bãi Vành Kh n, vào dài các tranh ch p ph c t p Bi n ông b ng trong ph m vi 12 h i lý n ơi Trung Qu c xây bi n pháp hòa bình. Phán quy t l ch s này ã dng ng b ng và các c n c l n trên các o góp ph n to d ng ni m tin c a c ng ng qu c nhân t o trong khu v c qu n o Tr ng Sa. t i v i vai trò c a các c ơ quan tài phán qu c Mt khác, trong b i c nh tình hình Bi n t trong gi i quy t các tranh ch p bi n-o ph c ông tr nên c ng th ng và b t n h ơn do s tp. Các qu c gia dù nh h ơn các siêu c ng có tranh giành nh h ng c a các siêu c ng trên th t ni m vào công lý qu c t , vào gi i pháp th gi i (nh Hoa K , Nh t B n, n ), pháp lý trong bi n pháp gi i quy t hòa bình các Phán quy t tr ng tài ngày 12/7/2016 ã c nh tranh ch p qu c t u tranh b o v ch quy n cáo, r n e nghiêm kh c i v i m ưu “chà qu c gia c a mình và góp ph n c ng c m t p” lu t pháp qu c t t ưc l i ích c a “tr t t khu v c d a trên lu t l ”, iu c các mình , in hình là Phán quy t ã gián ti p ng n qu c gia ASEAN và các c ng qu c nh Hoa ch n m u tính thi t l p vùng nh n di n phòng K, Nh t B n, Australia nhi u l n ng h . không c a Trung Qu c và b t k n c nào trên Bi n ông. Th t ư, nh ng quan im, l p lu n xác 3. V ề hi ệu lực và giá tr ị ràng bu ộc c ủa Phán áng trong Phán quy t v các quy nh c a quy ết tr ọng tài ngày 12/7/2016 Công ưc Lut bi n s là c ơ s quan tr ng các qu c gia v n d ng trong vi c iu ch nh Phán quy t tr ng tài ngày 12/7/2016 có tính các yêu sách c a mình cho phù h p v i pháp ràng bu c pháp lý và có tính chung th m. Mc lu t qu c t , ng th i b o v ch quy n, dù không công nh n th m quy n c a Tòa Tr ng quy n ch quy n và quy n tài phán c a mình tài, không tham gia ti n trình xét x và tuyên b trên bi n. Phán quy t này ã t o ra cách hi u không chp nh n thi hành phán quy t nh ng chung v nh ng iu kho n còn ch a c th , theo lu t pháp qu c t , Trung Qu c có ngh a v ch a rõ c a Công c. Ví d , tuyên b c a Tòa ph i ch p hành và th c thi Phán quy t này vì Trng tài v vi c không có th c th nào t i hai lý do sau: qu n o Tr ng Sa có kh n ng duy trì i Th nh t, là ch th c a lu t qu c t , là sng con ng i nên không im nào có vùng mt thành viên Hi n ch ơ ng Liên h p qu c c quy n kinh t , vùng th m l c a riêng, k (LHQ), Công c Vienna n m 1969 v lu t c o ln nh t là Ba Bình là quy t nh quan iu c qu c t và Công c Lut bi n, Trung tr ng không ch cho Bi n ông mà còn cho Qu c có ngh a v tuân th các nguyên t c c ơ Bi n Hoa ông, tranh ch p o iu ng , o bn c a lu t pháp qu c t - nh ng t t ng Tokto, qu n o Riukyu và các tranh ch p o chính tr , pháp lý mang tính ch o, bao trùm, có giá tr b t bu c chung (Jus cogens) i v i N.B. Di n, .T.K. Thoa / Tp chí Khoa h c HQGHN: Lu t h c, T p 32, S 3 (2016) 9-21 15 mi ch th lu t qu c t , mà m t trong nh ng VII Công c c ng quy nh: “ Bn án có tính nguyên t c quan tr ng c a lu t pháp qu c t là ch t t i h u và không ưc kháng cáo, tr khi nguyên t c Pacta sunt servanda - tn tâm, thi n các bên trong v tranh ch p ph i tuân theo b n chí th c hi n các cam k t qu c t 4. án này ” [3]. Nh v y, v nguyên t c, nh ng n i Trung Qu c là bên ký k t và phê chu n dung mà Tòa tr ng tài tuyên b là có th m Công c Lut bi n nên có ngh a v tuân th quy n và ra phán quy t s là cu i cùng, không Công c, k c ph n iu kho n liên quan n th kháng án (chung th m) và phán quy t này gi i quy t tranh ch p (tr nh ng tr ng h p mang giá tr ràng bu c pháp lý v i các bên liên ngo i l c trù nh t i iu 298) [3]. quan, tr c ti p là Trung Qu c và Philippines. Philippines ã c n c vào Ph n XV (Gi i quy t Vi c không th c thi phán quy t c coi là tranh ch p), c bi t là M c 2-Các th t c b t hành vi vi ph m lu t qu c t . bu c d n t i các quy t nh b t bu c kh i ki n ra Tòa Tr ng tài qu c t c thành l p và 4. Hành động ti ếp theo c ủa Trung Qu ốc sau ho t ng theo úng quy nh theo Ph l c VII khi có Phán quy ết tr ọng tài qu ốc t ế ngày ca Công c. Khi Trung Qu c ã phê chu n 12/7/2016 và cách th ức bu ộc Trung Qu ốc Công c Lut bi n và ch p nh n b ràng bu c tuân th ủ Phán quy ết này bi b t k quy t nh nào b t ngu n t phán quy t b t bu c do m t bên th ba a ra, s Trung Qu c ã và ang coi Bi n ông là ng ý này là hành ng th c hi n ch quy n t “b cá vàng ”, là “ con ưng sinh m nh ”, là “ li nguy n c a Trung Qu c và là m t cam k t iu ích c t lõi ”, là “lá ch n phòng th t nhiên ”, c qu c t nghiêm túc mà n c này ph i tôn va là “ yt h u” nh ng ng th i c ng là “ sân tr ng và tuân th , b t k phán quy t c a tr ưc” n c này th c hi n tham v ng ra t quá trình xét x nh th nào [6]. “quy n bá ch ” và m c tiêu v ơ n ra i d ơ ng Th hai, tính ràng bu c pháp lý và tính ln thông qua yêu sách “ ưng l ưi bò”. chung th m c a Phán quy t tr ng tài qu c t ã Vi c Tòa Tr ng tài qu c t ra Phán quy t c quy nh trong Công c Lut bi n ( iu lch s ngày 12/7/2016 ã c Trung Qu c d 296): “1. Các quy t nh do tòa án có th m oán t lâu nên su t g n 04 n m qua, k t quy n theo m c này ư a ra là có tính ch t t i tháng 01 n m 2013 khi Philippines b t u kh i hu, và t t c các bên tranh ch p ph i tuân ki n, Trung Qu c ã t ng t c siêu o hóa các theo; 2. Các quyt nh ó ch có tính ch t b t th c th ng m Bi n ông v i ý nh t th bu c i v i các bên và trong tr ưng h p riêng gi i và Tòa Tr ng tài qu c t tr c “ s vi c ã bi t ưc xem xét”. ng th i, iu 11 Ph l c ri”. Cùng v i ó, Trung Qu c ã ng th i huy ng c h th ng chính tr (quân i, kinh _______ t-th ơ ng m i, ngo i giao, khoa h c công ngh , 4 Kho n 2 iu 2 Hi n ch ơ ng LHQ n m 1945 quy nh: truy n thông, các l c l ng xây d ng và thi “Tt c các qu c gia thành viên LHQ u ph i làm tròn nh ng ngh a v mà h ph i m nh n theo Hi n ch ươ ng hành pháp lu t) vào cu c. M t m t, Trung này ưc m b o h ưng toàn b các quy n và ưu ãi Qu c s d ng m i th on lôi kéo, mua chu c do t ư cách thành viên mà có” . Theo iu 26 Công c Philippines cùng các n c khác, m t khác, e Vienna n m 1969 v lu t iu c qu c t , “ Mi iu ưc do , h uy tín c a các th m phán trong H i ã có hi u l c u ràng bu c các bên tham gia và ph i ưc các bên thi hành m t cách thi n chí”. Nguyên t c ng tr ng tài nh m công kích tính công b ng, này còn c ghi nh n chính th c trong Tuyên b n m khách quan c a phán quy t. Không ch v y, 1970 v các nguyên t c c ơ b n c a lu t qu c t , theo ó cùng ngày Tòa Trng tài ra phán quy t, Ch mi qu c gia u có ngh a v th c hi n t nguy n và có tch n c CHND Trung Hoa T p C n Bình thi n chí, trung th c và y các ngh a v iu c qu c tuyên b "ch quy n lãnh th và nh ng l i ích t c a mình: các ngh a v phát sinh t Hi n ch ơ ng LHQ; các ngh a v phát sinh t các nguyên t c và quy ph m bi n c a Trung Qu c t i Bi n ông s không b c th a nh n r ng rãi c a lu t qu c t ; ngh a v theo nh h ng b i phán quy t c a Tòa Trng tài các iu c qu c t mà qu c gia là thành viên. 16 N.B. Di n, .T.K. Thoa / Tp chí Khoa h c HQGHN: Lu t h c, T p 32, S 3 (2016) 9-21 trong m i tình hu ng", còn B Ngo i giao Do ó, v m t chính tr -ngo i giao, các Trung Qu c thì cho r ng "phán quy t là vô giá nc trên th gi i (Hoa K , Nh t B n, n tr và không ràng bu c" (?!). và các c ng qu c khác) ph i oàn k t và có Vi âm m u và tham v ng ã c l p nh ng ch tài m nh m i v i Trung Qu c. Ví trình t lâu nh m c chi m Bi n ông, r t khó d, t ng c ng s hi n di n c a l c l ng h i có kh n ng Trung Qu c t nguy n ch p hành quân trên Bi n ông r n e Trung Qu c, có phán quy t c a Toà tr ng tài, d ng l i các ho t nh ng “thông ip” m nh m ch ng l i vi c ng b t h p pháp, tr l i nguyên tr ng ban u Trung Qu c ti p t c vi c o hóa các bãi ng m, cho các th c th (07 th c th ) mà Trung Qu c ti p t c a tàu chi n ra các th c th này và c ã xâm chi m và b i p phi pháp, bi n các nh ng hành vi lôi kéo, chia r các n c th c th này thành các "siêu cn c quân s " ASEAN... Các n c trên th gi i c n h tr các Bi n ông. Phán quy t tr ng tài có th t m th i nc khu v c Bi n ông m nh lên v quân s , ng n c n Trung Qu c m r ng thêm ho t ng kinh t , thoát kh i s chi ph i, nh h ng c a chi m c và siêu o hóa nh ng th c th khác Trung Qu c, khi n cho Trung Qu c bu c ph i trên th c a c ng nh b t gi tàu cá c a ng suy ngh l i, h n ch b t các hành ng li u dân Vi t Nam, ng dân Philippines và các n c lnh, ngang ng c trên th c a, t ng b c khác trong ph m vi “ ưng chín on”. Tr c bu c n c này tuân th Hi n ch ơ ng LHQ và phán quy t này, Trung Qu c có th t m th i b t lu t pháp qu c t . Các n c trong Hi p h i các hung h ng, nh ng v i “ gi c m ng Trung Hoa ” nc ông Nam Á (ASEAN) có liên quan n và t t ng bành tr ng i Hán c a mình, Bi n ông c n tranh th t n d ng Phán quy t Trung Qu c l i s ti p t c hành ng trên này và giá tr pháp lý c a nó trong vi c c ng c Bi n ông v i nh ng âm m u tinh vi, nguy kh i i oàn k t, c bi t là ph c v xây d ng, hi m h ơn. ban hành c B quy t c ng x trên Bi n ông (COC) hi n ang b phía Trung Qu c tìm Mc dù không có c ơ quan chuyên trách cách ch ng i cùng v i yêu sách “ ng chín cng ch thi hành, nh ng Phán quy t tr ng tài on” phi lý. qu c t ngày 12/7/2016 ã c c ng ng qu c t hoan nghênh, ng h . N u mu n tr Bên c nh ó, theo quy nh c a Hi n thành “m t n ưc l n có trách nhi m i v i ch ơ ng LHQ, Philippines có th ngh s can cng ng qu c t ”, Trung Qu c s m mu n thi p c a H i ng B o an LHQ (UNSC) - c ơ cng ph i ch p thu n th c thi phán quy t, n u quan chính tr quan tr ng nh t và ho t ng không n c này s còn thua ti p và s ph i th ng xuyên c a LHQ, ch u trách nhi m chính gánh ch u nh ng h u qu t h i h ơn. Trong l ch v vi c duy trì hòa bình và an ninh qu c t . s t t ng qu c t ã có các tr ng h p m t s Nh ng ngh quy t c a H i ng B o an c qu c gia không ch p nh n th m quy n c a Tòa thông qua phù h p v i Hi n ch ơ ng LHQ thì và không tham gia ti n trình xét x nh v New bt bu c các n c thành viên c a LHQ ph i thi Zealand và Australia ki n Pháp n m 1974, hành. Tr ng h p Trung Qu c v n gi thái Nicaragua ki n Hoa K n m 1985, v Hà Lan “ph t l ” tuyên b c a Tòa Tr ng tài thì ki n Nga n m 2013... [7]. Philippines s c quy n a v vi c ra H i ng B o an LHQ và c ơ quan này s có trách ng th i, vi c ng n ch n âm m u, hành nhi m a ra bi n pháp gi i quy t v vi c. Vi c ng gây h n ti p theo c a Trung Qu c và bu c Trung Qu c không th c hi n phán quy t tr ng Trung Qu c tuân th Phán quy t s ph thu c tài qu c t là vi ph m nghiêm tr ng lu t pháp rt l n vào Vi t Nam, Philippines, các n c qu c t , c bi t khi qu c gia này l i là thành ven bi n ông, Hoa K , Nh t B n, Hàn Qu c, viên th ng tr c H i ng B o an LHQ. Tuy Australia...và c c ng ng qu c t . N u các nhiên, vi c s d ng c ơ ch c a H i ng b o an nc này không có nh ng bi n pháp quy t li t, hi n s khó th c hi n khi Trung Qu c s d ng thì Trung Qu c s không d ng l i ho c ch t m quy n ph quy t ( iu 27 Hi n ch ơ ng dành th i d ng l i v i k “hoãn binh” mà thôi. N.B. Di n, .T.K. Thoa / Tp chí Khoa h c HQGHN: Lu t h c, T p 32, S 3 (2016) 9-21 17 quy n này cho 05 thành viên th ng tr c là lu t bi n tìm ki m gi i quy t các tranh ch p Hoa K , Anh, Pháp, Nga và Trung Qu c). M c liên quan n gi i thích và áp d ng Công dù v y, ây v n là vi c c n làm nh m th c t nh ưcthông qua các th t c quy nh trong trách nhi m b o v lu t pháp, công lý và tr t t Ph n XV c a Công ưc”. Ngày 12/7/2016, sau qu c t c a các qu c gia thành viên LHQ. khi Tòa Trng tài ra phán quy t cu i cùng v Trong l ch s t t ng qu c t , nh ã nêu v ki n Philippines – Trung Qu c, B Ngo i trên, ã có nh ng c ng qu c là b ơn ban u giao Vi t Nam ã nhanh chóng tuyên b ng h t ch i tham gia v ki n nh ng sau ó c ng vi c ra phán quy t, ng h m nh m vi c gi i ph i thúc th th c thi phán quy t c a tòa án quy t các tranh ch p Bi n ông b ng bi n qu c t , in hình là trong v Nicaragoa ki n pháp hòa bình, bao g m các ti n trình ngo i Hoa K lên Tòa án Công lý Qu c t (ICJ) n m giao và pháp lý, không s d ng ho c e d a s 1986, cáo bu c Hoa K h u thu n l t chính dng v l c theo quy nh c a lu t pháp qu c ph cánh t Sandanista Nicaragoa. Hoa K ã t, tôn tr ng nguyên t c th ưng tôn pháp lu t tuyên b không tham gia v ki n và bác b trên các vùng bi n và i d ươ ng . th m quy n c a ICJ. Sau cùng, ICJ ra phán Là qu c gia ch u s tác ng gián ti p t quy t r ng Hoa K ã vi ph m lu t pháp qu c Phán quy t l ch s nêu trên, chúng ta c n t v i nh ng hành ng ch ng chính ph nghiên c u k l ng có i sách phù h p. Sandanista và yêu c u Hoa K ph i b i th ng. T n i dung Phán quy t, có th th y nh ng im Vì Hoa K không t nguy n thi hành phán tác ng tích c c i v i Vi t Nam nh sau: quy t c a ICJ nên Nicaragoa ã trình v vi c - Phán quy t c a Tòa tr ng tài t o iu ki n lên LHQ, ng th i tranh th s ng tình ng pháp lý b o v toàn v n vùng c quy n kinh t h c a nhi u n c. Cu i cùng, Hoa K bu c và th m l c a c a Vi t Nam, b i vì 09 lô d u ph i tr b i th ng cho Nicaragoa. Vì v y, khí mà Công ty d u khí ngoài kh ơi Trung Qu c trong tr ng h p Trung Qu c kiên quy t không (CNOOC) g i th u n m 2012 n m trên th m th c thi phán quy t, Philippines có th th c lc a Vi t Nam là ví d ã c c p t i hi n hành ng t ơ ng t nh m tranh th vai trang 89 c a Phán quy t5; và h p ng công ty trò c a LHQ trong c ng ch vi c thi hành Trung Qu c Hai Zi Yang ký v i công ty phán quy t. Crestone (Hoa K ) nm 1992 trên bãi T Chính thu c th m l c a Vi t Nam s không còn giá tr . 5. Tác động c ủa Phán quy ết tr ọng tài qu ốc t ế ngày 12/7/2016 đối v ới Vi ệt Nam và gi ải - Phán quy t là c ơ s Vi t Nam cùng các pháp c ần th ực hi ện trong ti ến trình đấu nc òi h i Trung Qu c ch m d t l nh c m tranh b ảo v ệ ch ủ quy ền, quy ền ch ủ quy ền và ánh b t cá trái phép trong Bi n ông ban hành quy ền tài phán ở Bi ển Đông t n m 1998. Quy n ti p c n tài nguyên c a ng dân Vi t Nam t i các vùng bi n Hoàng Sa, Là qu c gia ven bi n có ch quy n trên Tr ng Sa ph i c m b o. ng th i, Vi t Bi n ông, Vi t Nam thi hành chính sách nh t Nam c ng nh các n c liên quan có c ơ s làm quán bác b “ ưng chín on” phi lý và ng rõ yêu sách òi h i vùng qu n o Tr ng Sa h Tòa Tr ng tài có th m quy n trong v ki n trên c ơ s yêu sách ch quy n i v i các c u ca Philippines. Ngày 05/12/2014, B Ngo i trúc a lý trong khu v c này. giao Vi t Nam ã g i Tuyên b l u ý Tòa tr ng tài v l p tr ng c a Vi t Nam ‘ nh m b o v các quy n và l i ích có b n ch t pháp lý c a _______ 5 mình trong Bi n ông mà có th nh h ưng T i trang 89 Phán quy t, Tòa Tr ng tài ng t i b n kèm theo Thông cáo báo chí c a T ng công ty D u khí trong ti n trình tr ng tài ”. Vi t Nam c ng th Hi d ơ ng Trung Qu c (CNOOC) ã công b m i th u 09 hi n s ng h “ các n ưc thành viên Công ưc lô d u khí h p tác th m dò khai thác trong n m 2012 v i các công ty n c ngoài (23/6/2012). 18 N.B. Di n, .T.K. Thoa / Tp chí Khoa h c HQGHN: Lu t h c, T p 32, S 3 (2016) 9-21 - Vi c Tòa tr ng tài tuyên b r ng không có lãnh th và không phân nh b t k m t ranh cu trúc nào thu c qu n o Tr ng Sa có gi i trên bi n nào gi a các bên. iu ó c ng tiêu chu n c a m t o theo kho n 3 iu 121 có ngh a là, v n ch quy n lãnh th , nh t là Công c Lut bi n nên t i a ch c h ng i v i các o trong hai qu n o Hoàng Sa và vùng lãnh h i 12 h i lý mà không có vùng c Tr ng Sa - v n tr ng y u nh t trong tranh quy n kinh t và th m l c a là m t im có ý ch p Bi n ông - v n ch a c gi i quy t. ngh a c bi t quan tr ng. Tuyên b này cùng Cn ph i nh n th c r ng, tham v ng bành vi tuyên b yêu sách “quy n l ch s ” c a tr ng trên Bi n ông v i t t ng i Hán Trung Qu c d a trên “ ng chín on” không hi n th c hóa “ gi c m ng Trung Hoa ” c a phù h p v i Công c Lut bi n có ý ngh a tác Trung Qu c s không có im d ng mà s ngày ng không ch i v i Philippines và Trung càng quy mô h ơn, quy t li t h ơn. Do ó, Trung Quc là hai bên tranh ch p mà còn t t c các Qu c s ti p t c không ng thu n s d ng c ơ qu c gia khác hi n có yêu sách i v i Tr ng ch tài phán qu c t trong gi i quy t tranh ch p Sa, vì các tuyên b này ã thu h p áng k Bi n ông và kéo dài th i gian c ng c quy n ph m vi tranh ch p bi n gi a Trung Qu c và lc trên th c a (ki m soát th c t qu n o các n c trong khu v c Bi n ông, trong ó có Hoàng Sa và nhi u v trí thu c qu n o Vi t Nam. Tr ng Sa) thông qua vi c l i d ng các v trí - Vi t Nam có th v n d ng tuyên b nêu chi m óng th c t , ti n hành ho t ng “ o trên (nh là m t ti n l pháp lý) trong vi c xác hóa ”, “ siêu o hóa ” làm suy y u d n các nh quy ch pháp lý c a các th c th a lý t i quy n ch quy n, quy n tài phán, quy n t do qu n o Hoàng Sa, t ó bác b ng c ơ s ca Vi t Nam và các n c Bi n ông, lâu do Trung Qu c thi t l p quanh qu n o Hoàng dn thành m t ch quy n th c s n u các n c Sa n m 1996, gi m b t các tranh ch p bi n này không u tranh m nh m b ng các gi i ngoài c a Vnh B c B . pháp pháp lý phù h p. - Trên c ơ s n i dung Phán quy t, Vi t c bi t, so v i Trung Qu c, Philippines Nam và Malaysia có th yêu c u y ban ranh cng nh các qu c gia khác trong khu v c Bi n gi i th m l c a c a Liên h p qu c s m xem ông, Vi t Nam có y b ng ch ng (l ch s , xét h s ơ chung v ranh gi i ngoài th m l c a t nhiên, kinh t - xã h i) và c ơ s pháp lý v hai n c ã trình n m 2009. Philippines s ch quy n c a mình i v i hai qu n o rút l i yêu c u y ban ch a xem xét h s ơ c a Hoàng Sa và Tr ưng Sa c ng nh ư t t c các Vi t Nam, Malaysia và n c này có th gia quy n và l i ích pháp lý liên quan n các c u nh p h s ơ chung. B i vì, Công hàm ph n i trúc a lý thu c hai qu n o này, ch quy n ca Trung Qu c và Philippines i v i báo cáo i v i n i th y và lãnh h i, quy n ch quy n chung c a Vi t Nam và Malaysia s tr nên vô và quy n tài phán i v i vùng c quy n kinh giá tr và y ban ranh gi i th m l c a không t và th m l c a ưc xác nh phù h p v i còn lý do gì trì hoãn vi c xem xét các báo Công ưc Lut bi n. Do ó, Phán quy t tr ng cáo này n a (do vi c Tòa Trng tài tuyên b tài ngày 12/7/2016 cng c thêm ni m tin công yêu sách “ ng chín on” c a Trung Qu c lý và c ơ s pháp lý ti p t c ph n i hành vi không có c ơ s pháp lý c ng t c là ã xác nh xây d ng o nhân t o và quân s hóa trên các ph n l n vùng c quy n kinh t , th m l c a á qu n o Tr ng Sa, t o ti n l pháp lý, ca Vi t Nam và Malaysia t nay không còn b to “ à” cho Nhà n c Vi t Nam xem xét, coi là vùng có tranh ch p). quy t nh s d ng gi i pháp pháp lý, c bi t là c ơ ch gi i quy t tranh ch p c a các t ch c c bi t, phán quy t ngày 12/7/2016 c a qu c t và thi t ch tài phán qu c t u Tòa tr ng tài m i ch gi i quy t c m t s tranh b o v ch quy n bi n-o Bi n ông. vn liên quan n vi c gi i thích và áp d ng Theo quy nh c a pháp lu t qu c t và trong Công c, ch không phán quy t b t k v n bi cnh tình hình khu v c Bi n ông ngày nào liên quan n ch quy n i v i các vùng N.B. Di n, .T.K. Thoa / Tp chí Khoa h c HQGHN: Lu t h c, T p 32, S 3 (2016) 9-21 19 càng ph c t p, v i t ơ ng quan l c l ng và khác c ng t Vi t Nam vào m t s tình hu ng ti m l c còn h n ch v kinh t , qu c phòng-an cn có s lên ti ng và thái rõ ràng v i ninh, ngu n nhân l c..., ây là cách th c h u Philippines và c ng ng qu c t khi Phán hi u nh t b o v thành công và v ng ch c quy t này c ng t o ra m t s tác ng tiêu c c ch quy n c a Vi t Nam trên Bi n ông . Vi c i v i tuyên b ch quy n c a Vi t Nam i s d ng c ơ ch tài phán qu c t không ch th vi qun o Tr ng Sa. M t là, Tòa Trng tài hi n tính chính ngh a, tôn tr ng công lý mà còn tuyên b bãi C Mây, bãi Vành Kh n (c a Vi t to iu ki n phát huy im m nh v pháp lý Nam) n m trong vùng c quy n kinh t và ca Vi t Nam trong ch ng minh ch quy n i th m l c a c a c a Philippines. Hai là, vi bi n-o, do ó ti n hành càng s m và tri t Philippines c ng ang có tranh ch p ch quy n thì hi u qu u tranh b o v ch quy n bi n lãnh th và tranh ch p phân nh bi n Vi t Nam o càng cao, ng th i xóa tan nh ng hoài mà h cho ó là vùng Kalayaan (vùng t t nghi c a c ng ng qu c t khi Vi t Nam ch n do) và kh ng nh mình là qu c gia ã phát ch áp d ng các gi i pháp này trong th i gian hi n u tiên i v i qu n o này b i cá nhân qua. Giáo s Carlyle A.Thayer nh n nh: (Tomas Cloma), phát tri n thành yêu sách c a “Th ng l i c a Philippines s m c a cho Vi t Chính ph vào u nh ng n m 1970 ng th i Nam dùng t i s iu ch nh c a pháp lu t n u kh ng nh ch quyn v i Tr ng Sa trên c ơ s Trung Qu c tr nên quy t oán h ơn [8]. Chính s k c n a lý. Trong Thông báo và Tuyên b vì v y, Vi t Nam c n tri n khai m t tr n u kh i ki n t i Tòa Trng tài, Philippines ã tranh pháp lý m nh m , c th , thi t th c h ơn, cp t i m t s th c th mà h yêu sách trong chú tr ng vi c s d ng c ơ ch tài phán qu c t khi các bi n pháp àm phán, th ơ ng l ng qu n o Tr ng Sa nh Vành Kh n ( im 4), không t c hi u qu . C Mây ( im 5), Ga-ven, Ken Nan và Subi (im 6), G c Ma, Châu Viên, Ch Th p Mc dù v y, hi n nay v n có ý ki n trái (im 8) nên ã “ ng ch m” n ch quy n chi u v b c i ti p theo c a Vi t Nam sau khi ca Vi t Nam i v i các th c th này. Vi t ã có Phán quy t tr ng tài qu c t cho v ki n Nam có y b ng ch ng, c ơ s pháp lý v ca Philippines. M t s quan im cho r ng, ch quy n i v i hai qu n o Hoàng Sa và Vi t Nam ch a nên kh i ki n Trung Qu c lúc Tr ng Sa c ng nh t t c các quy n và l i ích này nh Philippines ho c thay vì kh i ki n và pháp lý liên quan n các c u trúc a lý thu c ch i phán quy t trong m t th i gian dài t hai qu n o này. Trong khi ph n th ng trong các c ơ quan tài phán qu c t , Vi t Nam nên l a v ki n tr ng tài ã nghiêng v phía ch n các gi i pháp kh thi h ơn tr c m t, nh t Philippines, n u Vi t Nam không có b c i là vi c tranh th s ng tình ng h m nh m thích h p, nhanh chóng, hi u qu c công ca d lu n th gi i và kêu g i s oàn k t c a nh n qu c t v ch quy n thì r t có th s gây ASEAN nh m ti p t c tìm ki m m t gi i pháp ra s hi u nh m c a c ng ng qu c t r ng hòa bình trên c ơ s lu t pháp qu c t [8]. Lý do Vi t Nam ã ng m công nh n phán quy t c a chung c a nh ng quan im này là tránh gây Tòa Trng tài v các th c th nêu trên vì cho ra s thù ch, s b t n quan h song ph ơ ng. n nay Vi t Nam ch a kh ng nh rõ ràng Nh ng quan im này không sai, nh ng ch a quan im c a mình v v n này (k c trong ánh giá úng tình hình và tính c p thi t c a Công hàm ngày 14/12/2014 c a B Ngo i giao vi c s d ng gi i pháp u tranh pháp lý thông Vi t Nam g i Tòa Trng tài v ki n gi a qua c ơ ch tài phán qu c t b o v ch Philippines và CHND Trung Hoa và Ph l c quy n c a Vi t Nam trên Bi n ông. 468 h s ơ trình b sung s 08 c a Bên c nh ó, Phán quy t tr ng tài qu c t Philippines). ngày 12/7/2016 có l i cho Philippines, m t m t cng là th ng l i chung cho c Vi t Nam, m t 20 N.B. Di n, .T.K. Thoa / Tp chí Khoa h c HQGHN: Lu t h c, T p 32, S 3 (2016) 9-21 6. Kết lu ận p.10, content/uploads/sites/175/2016/07/PH-CN- Mc dù còn có nhi u im tranh cãi và c n 20160712-Press-Release-No-11-English.pdf. ti p t c nghiên c u, ánh giá v n i dung Phán [2] The Permanent Court of Arbitration (PCA), “The quy t tr ng tài ngày 12/7/2016 nh ng v c ơ b n South China Sea Arbitration (The Republic of the Philippines v. The People’s Republic of China)”, chúng ta c n nhìn nh n ây là phán quy t mang AWARD, The Hague, 12 July 2016, tính ch t l ch s , góp ph n làm thay i c c di n tranh ch p Bi n ông, trong ó quan tr ng %2020160712%20-%20Award.pdf. nh t là th ng l i chung c a các qu c gia b t n [3] Công c c a Liên h p qu c v lu t bi n n m hi b i yêu sách “ ng chín on” ( ng 1982. li bò) phi lý c a Trung Qu c. Phán quy t này [4] Thành t (2016), “Lu t s tr ng Philippines: không ch có ý ngh a trong vi c thu h p các Phán quy t v v ki n Bi n ông v c d y lòng tin vào lu t pháp qu c t ”, vùng bi n ch ng l n gi a các qu c gia Bi n gioi/luat-su-truong-philippines-phan-quyet-ve-vu- ông, ch m d t tình tr ng m p m d n n kien-bien-dong-vuc-day-long-tin-vao-luat-phap- nguy c ơ x y ra xung t, tranh ch p leo thang quoc-te-20160715155017358.htm, ng ngày mà còn khích l vi c gi i quy t các tranh ch p 15/07/2016. bi n b ng bi n pháp hòa bình, thông qua tr ng [5] QND, “Phán quy t c a Tòa Tr ng tài góp ph n tài qu c t và các c ơ ch tài phán khác. thu h p áng k các khu v c b coi là tranh ch p Bi n ông”, Phán quy t tr ng tài qu c t ngày 12/7/2016 te/doi-song-quoc-te/phan-quyet-cua-toa-trong-tai- ca Toà Tr ng tài thành l p theo Ph l c VII gop-phan-thu-hep-dang-ke-cac-khu-vuc-bi-coi-la- Công c Lut bi n trong v vi c Philippines tranh-chap-o-bien-dong-483032, ng ngày ki n Trung Quc mang l i nh ng thu n l i to 14/07/2016. ln nh ng ng th i c ng t Vi t Nam tr c [6] Tp chí Nghiên c u qu c t , Lý do phán quy t nh ng thách th c c n ph i gi i quy t. Chúng ta Tòa Tr ng tài ràng bu c v i Trung Qu c, http: ph i ti p t c nghiên c u k l ng, ánh giá quyet-toa-trong-tai-rang-buoc-voi-trung-quoc/. toàn di n h ơn các tác ng c a Phán quy t l ch Ngu n: Jerome A.Cohen, “Like it or not, s này t ó có nh ng quy t sách chi n lc UNCLOS arbitration is legally binding for úng n trong vi c b o v ch quy n bi n, o China”, East Asia Forum, 11/07/2016. Vi t Nam trên Bi n ông giai on h u v ki n [7] Vi t Long (2016), “V ki n th k , b c ngo t Philippines v.Trung Qu c./. Bi n ông”, Báo in t Vietnamnet, kien-the-ky-buoc-ngoat-bien-dong.html, ng Tài li ệu tham kh ảo ngày 14/07/2016. [8] Vn Dân, “Bi n ông – Vì sao Vi t Nam ch a [1] The Permanent Court of Arbitration (PCA), “The kh i ki n Trung Qu c?”, South China Sea Arbitration (The Republic of the dong-vi-sao-viet-nam-chua-khoi-kien-trung- Philippines v.The People’s Republic of China)”, quoc.html, ng ngày 15/07/2016. PRESS RELEASE, The Hague, 12 July 2016, N.B. Di n, .T.K. Thoa / Tp chí Khoa h c HQGHN: Lu t h c, T p 32, S 3 (2016) 9-21 21 The 12 July 2016 Arbitration Award by the Arbitral Tribunal under the 1982 UNCLOS Annex VII on the Philippines vs China Case: Its Value and Impact Nguyen Ba Dien, Dong Thi Kim Thoa VNU School of Law, 144 Xuan Thuy, Cau Giay, Hanoi, Vietnam Abstract: This article presents an overview of the 12 July 2016 Arbitration Award by the Arbitral Tribunal constituted under Annex VII to the UNCLOS 1982 on the Philippines vs China case. The Award creates a historic turning-point in the solving of disputes in the East Sea. The article analyzes the Award’s meaning and legal value as well as its validity, forecasts China’s moves and discusses ways to make it obey the Arbitration Award. The article also analyzes the impact of the Arbitration Award on Vietnam and proposes some recommendations for the defending of Vietnam’s sea-island sovereignty in the East Sea . Keywords: Award, Arbitral Tribunal, Arbitration, Philippines, China, Vietnam.