Địa lý kinh tế Việt Nam

g xã h i c a chúng ta. Ng nghi p cung c p cho conề ế ố ờ ố ộ ủ ư ệ ấ ng i ngu n th c ph m r t ph thông, giàu đ m có ngu n g c đ ng v t nh ng dườ ồ ự ẩ ấ ổ ạ ồ ố ộ ậ ư ễ tiêu, ngon, b và l i h p v i kh u v và th hi u c a h u h t m i ng i, nó cung c pổ ạ ợ ớ ẩ ị ị ế ủ ầ ế ọ ườ ấ nguyên li u cho ngành và ti u th công nghi p, ngu n hàng cho xu t kh u; nó là ngànhệ ể ủ ệ ồ ấ ẩ s n xu t đem l i giá tr l n và hi u qu kinh t cao trên m t đ n v di n tích, nó cungả ấ ạ ị ớ ệ ả ế ộ ơ ị ệ c p ngu n th c ăn giàu đ m cho ngành chăn nuôi gia súc, gia c m phát tri n, đ ng th iấ ồ ứ ạ ầ ể ồ ờ nó còn t o đi u ki n thu hút và phân công l i l c l ng lao đ ng xã h i. ạ ề ệ ạ ự ượ ộ ộ C4.2. Đ c đi m phân b và phát tri n ng nghi p ặ ể ố ể ư ệ Cũng nh nông nghi p và lâm nghi p có đ i t ng s n xu t là sinh v t, nh ngư ệ ệ ố ượ ả ấ ậ ư trong ng nghi p thì đ i t ng đó l i s ng trong môi tr ng n c, chúng r t phongư ệ ố ượ ạ ố ườ ướ ấ phú và đa d ng v ch ng lo i; ph c t p v đ c tính sinh thái và phân b . Chính vì v yạ ề ủ ạ ứ ạ ề ặ ố ậ 79 nên c n ph i nghiên c u k đ c tính c a t ng lo i đ phân b h p lý và có các bi nầ ả ứ ỹ ặ ủ ừ ạ ể ố ợ ệ pháp tác đ ng thích h p khi phát tri n ng nghi p nh m thu đ c hi u qu cao. ộ ợ ể ư ệ ằ ượ ệ ả Các s n ph m c a ngành ng nghi p s n xu t ra đ u là nh ng lo i có t lả ẩ ủ ư ệ ả ấ ề ữ ạ ỷ ệ n c cao và hàm l ng dinh d ng l n cho nên khó b o qu n, r t d b h h ng n uướ ượ ưỡ ớ ả ả ấ ễ ị ư ỏ ế nh không chú ý đ n khâu tiêu th s n ph m. Do đo, đi đôi v i phân b và phát tri nư ế ụ ả ẩ ớ ố ể s n xu t ngành ng nghi p c n ph i đ ng th i có h ng và bi n pháp gi i quy t t tả ấ ư ệ ầ ả ồ ờ ướ ệ ả ế ố v n đ tiêu th , b o qu n và ch bi n s n ph m k p th i. ấ ề ụ ả ả ế ế ả ẩ ị ờ C4.3. Các y u t nh h ng t i phát tri n và phân b ng nghi p ế ố ả ưở ớ ể ố ư ệ C4.3.1. Nhóm y u t t nhiên ế ố ự Tr c h t, trong nhóm y u t này c n ph i nói đ n ngu n n c, đ a đi m vàướ ế ế ố ầ ả ế ồ ướ ị ể môi tr ng đ phân b và phát tri n ng nghi p - đó là di n tích m t n c - nó là cườ ể ố ể ư ệ ệ ặ ướ ơ s , đi u ki n đ u tiên không th thi u v ng đ c đ i v i ngành ng nghi p. ở ề ệ ầ ể ế ắ ượ ố ớ ư ệ Vi t Nam có di n tích m t n c khá r ng l n và đ c phân b h u h t cácệ ệ ặ ướ ộ ớ ượ ố ở ầ ế vùng c a đ t n c, v i đ y đ các môi tr ng: n c m n, n c ng t và n c l .ủ ấ ướ ớ ầ ủ ườ ướ ặ ướ ọ ướ ợ Ch y d c s n Đông và Nam c a ph n l c đ a n c ta là 3.260 km b bi n, g n 1ạ ọ ườ ủ ầ ụ ị ướ ờ ể ầ tri u kmệ 2 th m l c đ a; v i hàng ch c v n ha m t n c trong đ t li n (39 v n ha đ m,ề ụ ị ớ ụ ạ ặ ướ ấ ề ạ ầ h l n; 54 v n ha vùng ng p n c; 5,7 v n ha ao và 44 v n km sông ngòi, kênh r ch);ồ ớ ạ ậ ướ ạ ạ ạ v i hàng trăm c a sông đ n c ra bi n - nh ng d n li u trên đây ph n nào đã nói lênớ ử ổ ướ ể ữ ẫ ệ ầ ti m năng to l n và đa d ng v môi tr ng đ ngành ng nghi p phát tri n. ề ớ ạ ề ườ ể ư ệ ể Bên c nh đó, v i đ c tr ng c a khí h u nhi t đ i gió mùa đã t o cho ngành ngạ ớ ặ ư ủ ậ ệ ớ ạ ư nghi p n c ta nh ng đi u ki n khá thu n l i, v i l ng m a bình quân hàng nămệ ướ ữ ề ệ ậ ợ ớ ượ ư 1500 - 2000 mm đã cung c p m t l ng n c không nh cho s n xu t và đ i s ng c aấ ộ ượ ướ ỏ ả ấ ờ ố ủ nhân dân ta; v nhi t đ bình quân hàng năm nhìn chung phù h p v i các lo i thu s n,ề ệ ộ ợ ớ ạ ỷ ả nh t là vùng ven bi n có nhi t đ t ng đ i m áp và khá n đ nh quanh năm, đó làấ ể ệ ộ ươ ố ấ ổ ị đi u ki n thích h p cho thu s n n c m n, n c l phát tri n. ề ệ ợ ỷ ả ướ ặ ướ ợ ể Đ ng th i, ngu n tài nguyên thu h i s n c a Vi t Nam r t phong phú và đaồ ờ ồ ỷ ả ả ủ ệ ấ d ng, v i tr l ng khá l n. Vùng bi n c a n c ta là n i giao l u và h i t c a cácạ ớ ữ ượ ớ ể ủ ướ ơ ư ộ ụ ủ lu ng di c c a các lo i h i s n t Đông B c xu ng và t Tây Nam lên, v i hàngồ ư ủ ạ ả ả ừ ắ ố ừ ớ nghìn loài cá bi n, hàng trăm loài cua bi n, tôm, trai, c, h n, rong bi n..., trong đó cóể ể ố ế ể nhi u lo i nhóm đ c s n c a bi n. ề ạ ặ ả ủ ể 80 Tuy r ng các y u t t nhiên đã t o ra r t nhi u thu n l i cho s phân b vàằ ế ố ự ạ ấ ề ậ ợ ự ố phát tri n ngành ng nghi p đ t hi u qu cao, song b n thân các y u t đó cũng đã gâyể ư ệ ạ ệ ả ả ế ố ra c khó khăn cho ng nghi p, nh : lũ l t v mùa m a và h n hán v mùa khô, nh t làả ư ệ ư ụ ề ư ạ ề ấ các t nh phía Nam. ở ỉ C4.3.2. Nhóm y u t kinh t -xã h i ế ố ế ộ Lao đ ng n c ta r t d i dào nh ng th c t đ u t cho ng nghi p ch a t ngộ ướ ấ ồ ư ự ế ầ ư ư ệ ư ươ x ng v i ti m năng phát tri n c a ngành ng nghi p, d n đ n k t qu và hi u quứ ớ ề ể ủ ư ệ ẫ ế ế ả ệ ả ngành này còn th p, ch a đáp ng đ y đ nhu c u v các lo i thu , h i s n cho tiêuấ ư ứ ầ ủ ầ ề ạ ỷ ả ả dùng trong n c cũng nh cho nhu c u xu t kh u. Do đó, trong th i gian t i c n ph iướ ư ầ ấ ẩ ờ ớ ầ ả có bi n pháp tích c c đ khai thác t t c hai ngu n l c quan tr ng này nh m đ y m nhệ ự ể ố ả ồ ự ọ ằ ẩ ạ phát tri n ng nghi p c a n c ta. ể ư ệ ủ ướ C s v t ch t k thu t ph c v cho ng nghi p b c đ u đ c chú ý tăngơ ở ậ ấ ỹ ậ ụ ụ ư ệ ướ ầ ượ c ng đ u t phát tri n, k c các c s h t ng đ nuôi tr ng thu s n n c m n,ườ ầ ư ể ể ả ơ ở ạ ầ ể ồ ỷ ả ướ ặ n c l , n c ng t nhi u vùng trong c n c; c các ph ng ti n tàu thuy n, ngướ ợ ướ ọ ở ề ả ướ ả ươ ệ ề ư c ph c v cho vi c khai thác h i s n; r i đ n các c s , trang thi t b , ph ng ti nụ ụ ụ ệ ả ả ồ ế ơ ở ế ị ươ ệ v n chuy n, b o qu n và ch bi n thu , h i s n... ậ ể ả ả ế ế ỷ ả ả Tuy nhiên, các ph ng ti n khai thác, đánh b t hi n đ i còn thi u, nên đã h nươ ệ ắ ệ ạ ế ạ ch kh năng đánh b t các lo i h i s n vùng bi n sâu và xa b , đi u đó ph n nào đãế ả ắ ạ ả ả ở ể ờ ề ầ nh h ng đ n s phát tri n c a ngành ng nghi p. ả ưở ế ự ể ủ ư ệ Bên c nh các y u t thu c v ngu n l c ch y u c a ngành nêu trên thì m tạ ế ố ộ ề ồ ự ủ ế ủ ộ y u t không kém ph n quan tr ng đ i v i s phát tri n c a ng nghi p n c ta đó làế ố ầ ọ ố ớ ự ể ủ ư ệ ướ nhu c u v các lo i thu s n cung c p cho s n xu t và tiêu dùng trong n c cũng nhầ ề ạ ỷ ả ấ ả ấ ướ ư cho nhu c u xu t kh u còn r t l n, chính nó s là y u t kích thích và đòi h i ngầ ấ ẩ ấ ớ ẽ ế ố ỏ ư nghi p Vi t Nam ph i ph n đ u v n lên, đ y m nh phát tri n s n xu t đ tho mãnệ ệ ả ấ ấ ươ ẩ ạ ể ả ấ ể ả cho các nhu c u đó. ầ Đ ng th i, trong nh ng năm g n đây, các ch tr ng, chính sách c a Đ ng vàồ ờ ữ ầ ủ ươ ủ ả Nhà n c, đ c bi t là vi c thay đ i c ch qu n lý n n kinh t qu c dân, đã và đang làướ ặ ệ ệ ổ ơ ế ả ề ế ố y u t tích c c, đã tác đ ng m nh m đ n quá trình phân b và phát tri n ngành ngế ố ự ộ ạ ẽ ế ố ể ư nghi p c a n c ta. ệ ủ ướ 81 C4.4. Hi n tr ng và đ nh h ng phân b , phát tri n ngành ng nghi p Vi tệ ạ ị ướ ố ể ư ệ ệ Nam C4.4.1. Hi n tr ng ệ ạ a). V đánh b t thu h i s n: ề ắ ỷ ả ả Tr c Cách m ng Tháng 8, ngh cá n c ta kém phát tri n, c v trình đ k thu tướ ạ ề ướ ể ả ề ộ ỹ ậ cũng nh ng c th công, bên c nh đó các ch ngh cá l i thu thu c a ng dân r t n ngư ư ụ ủ ạ ủ ề ạ ế ủ ư ấ ặ (t 1/2 đ n 2/3 s n l ng). Ngay sau năm 1954 mi n B c và sau năm 1975 - gi i phóngừ ế ả ượ ở ề ắ ả mi n Nam th ng nh t đ t n c, ngh cá đ c c ng c và phát tri n, ngành ng nghi pề ố ấ ấ ướ ề ượ ủ ố ể ư ệ n c ta đã có nhi u đi u ki n thu n l i đ phát tri n. S n l ng cá đánh b t đ c hàngướ ề ề ệ ậ ợ ể ể ả ượ ắ ượ năm bình quân đ t 50 - 60 v n t n (B c B 1/6, mi n Trung và Nam B 2/6, Đông Namạ ạ ấ ắ ộ ề ộ B g n 2/6, v nh Thái Lan 1/6 s n l ng). Song ph n l n s n l ng trên m i ch đ cộ ầ ị ả ượ ầ ớ ả ượ ớ ỉ ượ khai thác trong vùng ven bi n đ sâu d i 20m. Tình hình khai thác h i s n n c ta đãể ở ộ ướ ả ả ở ướ tr i qua nhi u thăng tr m, giai đo n 1976 - 1981 là th i kỳ khó khăn nh t trong quá trìnhả ề ầ ạ ờ ấ phát tri n c a ng nghi p Vi t Nam do nhi u nguyên nhân, do đó đã làm cho s n l ngể ủ ư ệ ệ ề ả ượ h i s n khai thác đ c gi m sút m nh và ch sau khi có ch tr ng, chính sách c a Đ ngả ả ượ ả ạ ỉ ủ ươ ủ ả và Nhà n c v đ i m i c ch qu n lý n n kinh t qu c dân thì ngành ng nghi p c aướ ề ổ ớ ơ ế ả ề ế ố ư ệ ủ n c ta m i đ c khôi ph c và phát tri n m nh, trong đó, riêng khai thác h i ướ ớ ượ ụ ể ạ ả s n tăng lên đáng k . ả ể Bi u ể 4.7. S n l ng thu s n c a Vi t Nam th i kỳ 1990 - 2000 ả ượ ỷ ả ủ ệ ờ Ngu n: Niên giám th ng kê năm 2001 ồ ố 82 Vi c phát tri n khai thác thu s n n c l , n c ng t đ c th c hi n trên cácệ ể ỷ ả ướ ợ ướ ọ ượ ự ệ sông C u Long và Đ ng Nai; ngh khai thác tôm phát tri n h n các vùng khác, hàngử ồ ề ể ơ ở năm chi m kho ng 2/3 s n l ng thu s n n c l và n c ng t trong toàn qu c. Sauế ả ả ượ ỷ ả ướ ợ ướ ọ ố đó đ n l u v c sông H ng và sông Thái Bình, r i đ n l u v c các sông mi n Trungế ư ự ồ ồ ế ư ự ở ề (ch y u là tôm cá n c l ). ủ ế ướ ợ Nhìn chung, phân ngành khai thác, đánh b t thu h i s n trong ng nghi p n cắ ỷ ả ả ư ệ ướ ta trong th i gian qua m i ch đ t đ c m c s n l ng khiêm t n so v i ti m năngờ ớ ỉ ạ ượ ở ứ ả ượ ố ớ ề c a đ t n c, trong khi nhu c u c a s n xu t và tiêu dùng trong n c, đ c bi t choủ ấ ướ ầ ủ ả ấ ướ ặ ệ nhu c u xu t kh u v các lo i s n ph m c a ng nghi p còn r t l n, do v y đòi h iầ ấ ẩ ề ạ ả ẩ ủ ư ệ ấ ớ ậ ỏ c n tăng c ng đ u t , đ y m nh đánh b t cùng v i phát tri n nuôi tr ng thu , h iầ ườ ầ ư ẩ ạ ắ ớ ể ồ ỷ ả s n trong th i gian t i nh m khai thác ngày càng có hi u qu l i th so sánh v phátả ờ ớ ằ ệ ả ợ ế ề tri n ngành ng nghi p c a n c ta, tho mãn các nhu c u trên c a n n kinh t qu cể ư ệ ủ ướ ả ầ ủ ề ế ố dân. b). V nuôi tr ng thu s n: ề ồ ỷ ả Nuôi tr ng thu s n là m t ngh truy n th ng có t lâu đ i c a nhân dân ta ồ ỷ ả ộ ề ề ố ừ ờ ủ ở h u h t các vùng trong c n c, song nhi u năm tr c đây ch y u nó ch đ c phátầ ế ả ướ ề ướ ủ ế ỉ ượ tri n vùng Đ ng b ng sông C u Long và Đ ng b ng sông H ng v i quy mô nh vàể ở ồ ằ ử ồ ằ ồ ớ ỏ nuôi th cá v i hình th c khai thác th c ăn thiên nhiên ho c bán thâm canh là chính.ả ớ ứ ứ ặ Trong nh ng năm g n đây, nh t là sau khi đ i m i c ch qu n lý n n kinh t , ngànhữ ầ ấ ổ ớ ơ ế ả ề ế nuôi tr ng thu s n đ c phân b khá r ng các vùng và phát tri n v i t c đ kháồ ỷ ả ượ ố ộ ở ể ớ ố ộ nhanh, nh ng ph n l n di n tích m t n c nuôi tr ng thu s n v n t p trung haiư ầ ớ ệ ặ ướ ồ ỷ ả ẫ ậ ở vùng đ ng b ng trên đây. ồ ằ Bi u ể 4.8. Di n tích m t n c nuôi tr ng thu s n c a các vùng ệ ặ ướ ồ ỷ ả ủ 83 Ngu n: Niên giám th ng kê năm 2001 ồ ố Trong t ng di n tích nuôi tr ng thu s n c ba môi tr ng: n c ng t, n cổ ệ ồ ỷ ả ở ả ườ ướ ọ ướ m n và n c l , ngoài nuôi th cá còn có các lo i thu h i s n khác thích h p v i t ngặ ướ ợ ả ạ ỷ ả ả ợ ớ ừ môi tr ng n c, nh : tôm, cua, c, ngao, sò, trai ng c, rong .v.v. và s n l ng nuôiườ ướ ư ố ọ ả ượ tr ng thu đ c cũng có chi u h ng tăng lên. Nh phát tri n nuôi tr ng thu h i s nồ ượ ề ướ ờ ể ồ ỷ ả ả đã làm cho c c u kinh t nhi u vùng có nh ng chuy n d ch theo h ng tích c c, thuơ ấ ế ở ề ữ ể ị ướ ự nh p c a ng i lao đ ng đ c tăng lên, cu c s ng đ c c i thi n, góp ph n tăngậ ủ ườ ộ ượ ộ ố ượ ả ệ ầ thêm s n ph m cho xã h i. Tuy nhiên, so v i ti m năng v di n tích m t n c hi n cóả ẩ ộ ớ ề ề ệ ặ ướ ệ thì quy mô di n tích đã đ a vào nuôi tr ng thu h i s n trên đây còn r t nh và quáệ ư ồ ỷ ả ả ấ ỏ trình nuôi th v n ch y u là qu ng canh nên k t qu và hi u qu thu đ c còn th p. ả ẫ ủ ế ả ế ả ệ ả ượ ấ C4.4.2. Đ nh h ng ị ướ Trong th i gian t i, đ đ y m nh ngành ng nghi p, m t ngành kinh t mũiờ ớ ể ẩ ạ ư ệ ộ ế nh n quan tr ng c a n c ta, c n t p trung ch y u vào các h ng l n ch y u sau: ọ ọ ủ ướ ầ ậ ủ ế ướ ớ ủ ế a). Khai thác và đánh b t h i s n: ắ ả ả Đ y m nh phát tri n khai thác h i s n v i các hình th c và quy mô khác nhau,ẩ ạ ể ả ả ớ ứ c n có các chính sách khuy n khích ng dân t mua s m tàu thuy n, ng c và t ch cầ ế ư ự ắ ề ư ụ ổ ứ khai thác t t h i s n. Đ ng th i Nhà n c c n tăng c ng đ u t cho các c s qu cố ả ả ồ ờ ướ ầ ườ ầ ư ơ ở ố doanh mua s m các trang thi t b : tàu thuy n, các ph ng ti n và ng c ph c v choắ ế ị ề ươ ệ ư ụ ụ ụ đánh b t h i s n, m r ng ng tr ng, đ c bi t là các trang thi t b và ng tr ng xaắ ả ả ở ộ ư ườ ặ ệ ế ị ư ườ b v a đ tăng s n l ng h i s n khai thác đ c, v a đ tái t o ngu n tài nguyên h iờ ừ ể ả ượ ả ả ượ ừ ể ạ ồ ả 84 s n g n b cho t ng lai. Đi đôi v i đ nh h ng trên c n t ch c t t vi c thu mua, tiêuả ầ ờ ươ ớ ị ướ ầ ổ ứ ố ệ th s n ph m; xây d ng và m r ng các c s b o qu n và ch bi n đ đ m b o ch tụ ả ẩ ự ở ộ ơ ở ả ả ế ế ể ả ả ấ l ng c a s n ph m khai thác đánh b t đ c, nâng cao hi u qu kinh t c a ngànhượ ủ ả ẩ ắ ượ ệ ả ế ủ ng nghi p. ư ệ b). Nuôi tr ng thu h i s n: ồ ỷ ả ả Gi i quy t t t các y u t đ u vào cho nuôi tr ng thu h i s n, đ c bi t là gi ngả ế ố ế ố ầ ồ ỷ ả ả ặ ệ ố và th c ăn đ th c hi n thâm canh cao trên toàn b di n tích đã và đang nuôi nh m đemứ ể ự ệ ộ ệ ằ l i hi u qu kinh t l n; đ ng th i m r ng thêm di n tích m t n c nuôi tr ng thuạ ệ ả ế ớ ồ ờ ở ộ ệ ặ ướ ồ ỷ h i s n c ba môi tr ng: n c ng t, n c l và n c m n. Đ i v i t ng môiả ả ở ả ườ ướ ọ ướ ợ ướ ặ ố ớ ừ tr ng n c c n l a ch n loài và gi ng thu s n thích h p mà đang đ c th tr ngườ ướ ầ ự ọ ố ỷ ả ợ ượ ị ườ trong và ngoài n c a chu ng, có giá tr xu t kh u cao. Tăng c ng công tác khuy nướ ư ộ ị ấ ẩ ườ ế ng , áp d ng nhi u hình th c nuôi thích h p v i t ng vùng, t ng môi tr ng n c vàư ụ ề ứ ợ ớ ừ ừ ườ ướ t ng lo i thu h i s n khác nhau. Ngoài ra, c n tăng c ng khuy n cáo đ i v i các hừ ạ ỷ ả ả ầ ườ ế ố ớ ộ nông dân có đi u ki n c n phát tri n nuôi th cá, tôm v i mô hình VAC (v n, ao,ề ệ ầ ể ả ớ ườ chu ng), trong th c t nhi u n i trong c n c thì đây là m t trong nh ng mô hìnhồ ự ế ở ề ơ ả ướ ộ ữ kinh t mang l i hi u qu kinh t cao và phát tri n khá v ng ch c trong khu v c nôngế ạ ệ ả ế ể ữ ắ ự thôn. 85 CH NG 5ƯƠ T CH C LÃNH TH Ổ Ư Ổ D CH V VI T NAMỊ Ụ Ệ 5.1. Vai trò c a d ch v trong đ i s ng kinh t xã h i ủ ị ụ ờ ố ế ộ Trong n n kinh t hi n đ i, d ch v tr thành m t m ng kinh t th c s , đ iề ế ệ ạ ị ụ ở ộ ả ế ự ự ố t ng ho t đ ng c a m ng ngành này là khai thác m i ti m năng c a k t c u h t ngượ ạ ộ ủ ả ọ ề ủ ế ấ ạ ầ đ ph c v cho n n s n xu t và đ i s ng xã h i. ể ụ ụ ề ả ấ ờ ố ộ Khác v i công nghi p và nông nghi p, d ch v là m t ngành không t o ra c aớ ệ ệ ị ụ ộ ạ ủ c i v t ch t nh ng có ý nghĩa đ c bi t nh vi c làm tăng thêm giá tr c a hàng hoá. ả ậ ấ ư ặ ệ ờ ệ ị ủ Vai trò to l n c a ngành d ch v đ c th hi n nh sau: ớ ủ ị ụ ượ ể ệ ư - Tr c h t kinh t d ch v tham gia vào vi c chu chuy n ho t đ ng kinh t xãướ ế ế ị ụ ệ ể ạ ộ ế h i, thúc đ y s g n k t gi a các s n ph m c a h th ng v i nhau. ộ ẩ ự ắ ế ữ ả ẩ ủ ệ ố ớ - Kinh t d ch v thúc đ y m i liên h gi a các ngành, liên vùng và làm cho giaoế ị ụ ẩ ố ệ ữ l u thông su t, ch ng l i m i ách t c. ư ố ố ạ ọ ắ - Đ c bi t kinh t d ch v thúc đ y vi c m mang kinh t đ i ngo i, t o ra sặ ệ ế ị ụ ẩ ệ ở ế ố ạ ạ ự hoà nh p hai chi u gi a n c ta và th gi i. ậ ề ữ ướ ế ớ 5.2. Đ c đi m c a t ch c lãnh th d ch v ặ ể ủ ổ ứ ổ ị ụ 5.2.1. Khái ni m d ch v ệ ị ụ D ch v là m t khu v c kinh t , nó bao g m m t t h p r ng rãi các ngànhị ụ ộ ự ế ồ ộ ổ ợ ộ nh m cung c p các s n ph m đáp ng nhu c u c a s n xu t, c a đ i s ng v t ch t vàằ ấ ả ẩ ứ ầ ủ ả ấ ủ ờ ố ậ ấ tinh th n c a dân c , đ m b o s ho t đ ng bình th ng, liên t c, đ u đ n và có hi uầ ủ ư ả ả ự ạ ộ ườ ụ ề ặ ệ qu c a n n kinh t . ả ủ ề ế 5.2.2. Phân lo i d ch v ạ ị ụ V c c u d ch v là m t t h p bao g m nhi u ngành. Nó r t đa d ng, ph cề ơ ấ ị ụ ộ ổ ợ ồ ề ấ ạ ứ t p v tính ch t, đ c đi m, đ i t ng. D ch v có m t s ngành ch y u sau: ạ ề ấ ặ ể ố ượ ị ụ ộ ố ủ ế + Ngành giao thông v n t i ậ ả 86 + Ngành thông tin liên l c, b u chính vi n thông ạ ư ễ + Ngành th ng nghi p (n i th ng, ngo i th ng) ươ ệ ộ ươ ạ ươ + Ngành du l ch ị + Ngành giáo d c ụ + Ngành y t ế + Các ngành khác: ngân hàng, b o hi m, qu ng cáo, t pháp, h i quan, thuả ể ả ư ả ế quan, văn h c ngh thu t, th thao, an ninh,… ọ ệ ậ ể 5.2.3. Đ c đi m t ch c lãnh th d ch v ặ ể ổ ứ ổ ị ụ a) Trong ho t đ ng d ch v , ng i s n xu t và ng i tiêu dùng th ng xuyênạ ộ ị ụ ườ ả ấ ườ ườ ti p c n v i nhau, ph i h p v i nhau đ t o ra s n ph m, vì v y các c s d ch vế ậ ớ ố ợ ớ ể ạ ả ẩ ậ ơ ở ị ụ ch có th hình thành, ho t đ ng, phát tri n và phân b nh ng n i có nhu c uỉ ể ạ ộ ể ố ở ữ ơ ầ d ch v , ng i tiêu dùng d ch v .ị ụ ườ ị ụ Ví d Vi t Nam, Đông Nam B là vùng có n nụ ở ệ ộ ề kinh t phát tri n nh t c n c, n i đây có m c s ng v t ch t, tinh th n ngày càng cao,ế ể ấ ả ướ ơ ứ ố ậ ấ ầ do đó Đông Nam B chi m t i 60% th ph n mi n Nam. Thông th ng đó là các trungộ ế ớ ị ầ ề ườ tâm kinh t l n, nh ng n i t p trung dân c đông đúc, các đô th , chùm đô th . ế ớ ữ ơ ậ ư ị ị b) Ho t đ ng d ch v th ng có xu h ng cá bi t hoáạ ộ ị ụ ườ ướ ệ , h n n a quá trình s nơ ữ ả xu t và tiêu dùng d ch v di n ra cùng m t lúc nên khó có th t đ ng hoá, ti n hànhấ ị ụ ễ ộ ể ự ộ ế s n xu t hàng lo t, khó có th t n kho… Vì v y các c s d ch v th ng phát tri n vàả ấ ạ ể ồ ậ ơ ở ị ụ ườ ể phân b g n v i s n xu t, kinh doanh và sinh ho t c a s đông dân c làm xu t hi nố ắ ớ ả ấ ạ ủ ố ư ấ ệ các đi m dân c đô th . ể ư ị c) D ch v hi n đ i đang có xu h ng phát tri n trên c s các k thu t vàị ụ ệ ạ ướ ể ơ ở ỹ ậ công ngh caoệ đ t o ra ngày càng nhi u s n ph m h n h p v a h u hình, v a vôể ạ ề ả ẩ ỗ ợ ừ ữ ừ hình nh các d ch v tin h c, b u chính vi n thông… Do đó các ho t đ ng d ch v ư ị ụ ọ ư ễ ạ ộ ị ụ th ng đ c phát tri n và phân b nh ng n i t p trung các ngành công nghi p kườ ượ ể ố ở ữ ơ ậ ệ ỹ thu t cao, các trung tâm khoa h c công ngh , các trung tâm văn hoá đào t o. ậ ọ ệ ạ 87 5.3. Hi n tr ng phát tri n và phân b m t s ngành d ch v ch y u ệ ạ ể ố ộ ố ị ụ ủ ế 5.3.1. Ngành giao thông v n t i ậ ả H th ng giao thông v n t i c a Vi t Nam đã phát tri n toàn di n nh ng quyệ ố ậ ả ủ ệ ể ệ ư mô ch a l n và ch t l ng còn th p. Giao thông v n t i c a chúng ta bao g m: Đ ngư ớ ấ ượ ấ ậ ả ủ ồ ườ b , đ ng s t, đ ng sông, đ ng bi n, đ ng hàng không và đ ng ng. ộ ườ ắ ườ ườ ể ườ ườ ố a) Đ ng ô tô: ườ M ng l i đ ng ô tô phát tri n nh m đáp ng nhu c u c a công cu c đ i m iạ ướ ườ ể ằ ứ ầ ủ ộ ổ ớ c v s l ng và ch t l ng. Cho đ n nay m ng l i đ ng ô tô đã ph kh p cácả ề ố ượ ấ ượ ế ạ ướ ườ ủ ắ vùng v i t ng chi u dài đ ng các lo i là 181.421 km đ t m t đ 55km/100 kmớ ổ ề ườ ạ ạ ậ ộ 2. Trong đó qu c l chi m 10%, t nh l 14%, huy n l 24%, đ ng đô th 2,1%, đ ngố ộ ế ỉ ộ ệ ộ ườ ị ườ chuyên dùng 5% và s còn l i là đ ng làng xã chi m 44,9%. So v i các n c trongố ạ ườ ế ớ ướ khu v c Đông Nam á tuy m t đ đ ng c a chúng ta t ng đ i d y nh ng ch t l ngự ậ ộ ườ ủ ươ ố ầ ư ấ ượ còn r t th p h u h t là đ ng kh h p, m t s ít ch a tr i nh a ho c bê tông, v iấ ấ ầ ế ườ ổ ẹ ộ ố ư ả ự ặ ớ nhi u c u phà, kh năng thông hành kém. ề ầ ả Đ ng ô tô có hai đ u m i l n nh t là Hà N i và thành ph H Chí Minh v iườ ầ ố ớ ấ ộ ố ồ ớ các tuy n quan tr ng sau: ế ọ - Qu c l 1Aố ộ tr i d c theo chi u dài đ t n c t biên gi i Vi t - Trung thu cả ọ ề ấ ướ ừ ớ ệ ộ L ng S n (H u Ngh Quan) cho t i mũi Cà Mau - t nh Cà Mau v i chi u dài h n 2000ạ ơ ữ ị ớ ỉ ớ ề ơ km. Đây là tuy n đ ng dài nh t, quan tr ng nh t, có ý nghĩa đ c bi t đ i v i s phátế ườ ấ ọ ấ ặ ệ ố ớ ự tri n kinh t xã h i, an ninh qu c phòng không ch trong n c mà còn m r ng ra ể ế ộ ố ỉ ở ướ ở ộ ở các n c trong khu v c. ướ ự - Qu c l s 2ố ộ ố n i Hà N i v i m t s t nh trung du và mi n núi Đông B c điố ộ ớ ộ ố ỉ ề ắ qua Vĩnh Yên, Vi t Trì, th xã Tuyên Quang t i t n Mèo V c (Hà Giang). V i chi u dàiệ ị ớ ậ ạ ớ ề 316km, nó c t qua các vùng giàu tài nguyên, các vùng chuyên canh cây công nghi p dàiắ ệ ngày t o nên m i liên h kinh t gi a mi n ng c và mi n xuôi. ạ ố ệ ế ữ ề ượ ề - Qu c l s 3ố ộ ố t Hà N i qua Thái Nguyên, B c C n, Cao B ng t i Thu Kh uừ ộ ắ ạ ằ ớ ỷ ẩ (Cao B ng) và thông sang Trung Qu c. Trên chi u dài 382 km con đ ng xuyên quaằ ố ề ườ vùng kim lo i màu quan tr ng nh t c a Đông B c. ạ ọ ấ ủ ắ - Qu c l s 4ố ộ ố là tuy n đ ng ngang ch y song song v i biên gi i Vi t Trung.ế ườ ạ ớ ớ ệ Dài 315 km t cao nguyên Đ ng Văn (Hà Giang) qua Cao B ng, L ng S n, Móng Cáiừ ồ ằ ạ ơ 88 và đ n Mũi Ng c Qu ng Ninh. Đây là tuy n đ ng chi n l c n i v i vùng biên gi iế ọ ả ế ườ ế ượ ố ớ ớ phía B c. Tuy nhiên ch t l ng đ ng còn th p. ắ ấ ượ ườ ấ - Qu c l 5ố ộ dài 103 km n i Hà N i v i thành ph H i Phòng. Đó là huy t m chố ộ ớ ố ả ế ạ c t ngang trung tâm tam giác tăng tr ng kinh t phía B c (Hà N i - H i Phòng- Qu ngắ ưở ế ắ ộ ả ả Ninh) thu c vùng kinh t tr ng đi m B c B . Vi c đ u t nâng c p qu c l này t oộ ế ọ ể ắ ộ ệ ầ ư ấ ố ộ ạ đi u ki n thu n l i cho nó tr thành m t hành lang kinh t nh m đ y m nh t c đề ệ ậ ợ ở ộ ế ằ ẩ ạ ố ộ tăng tr ng kinh t c a toàn vùng. Hi n nay toàn b tuy n đ ng đã đ c xây d ngưở ế ủ ệ ộ ế ườ ượ ự theo tiêu chu n c p I đ ng đ ng b ng v i 4 làn xe c gi i, 2 làn xe thô s (khu v cẩ ấ ườ ồ ằ ớ ơ ớ ơ ự Hà N i 6 làn xe c gi i, 2 làn xe thô s ) ch y qua 12 c u t ng đ i hi n đ i, v i ch tộ ơ ớ ơ ạ ầ ươ ố ệ ạ ớ ấ l ng đ ng t t nh t trong các tuy n qu c l phía B c. ượ ườ ố ấ ế ố ộ ắ - Qu c l s 6ố ộ ố dài kho ng 500 km, n i th đô Hà N i v i vùng Tây B c. Tuy nả ố ủ ộ ớ ắ ế đ ng này đi t Hà N i qua Hoà Bình, lên cao nguyên M c Châu, Yên Châu, S n La t iườ ừ ộ ộ ơ ớ th xã Lai Châu, vòng xu ng Đi n Biên, t i M ng Khoa và sang Lào. Nó có ý nghĩaị ố ệ ớ ườ s ng còn đ i v i toàn vùng Tây B c c v kinh t , chính tr , xã h i và qu c phòng. ố ố ớ ắ ả ề ế ị ộ ố - Qu c l 10ố ộ t phía Qu ng Yên n i thành ph H i Phòng v i Thái Bình, Namừ ả ố ố ả ớ Đ nh, Ninh Bình. Đây là tuy n đ ng đi qua vùng lúa g o trù phú và dân c đông vàoị ế ườ ạ ư b c nh t c a Đ ng b ng sông H ng. Ch t l ng đ ng đã đ c nâng c p, c u Tânậ ấ ủ ồ ằ ồ ấ ượ ườ ượ ấ ầ Đ đã đi vào ho t đ ng. ệ ạ ộ - Qu c l 18ố ộ t B c Ninh qua Ph L i, Đông Tri u, Uông Bí, thành ph H ừ ắ ả ạ ề ố ạ Long, đ n C m Ph , Tiên Yên và g p qu c l s 4. ế ẩ ả ặ ố ộ ố M t s tuy n đ ng Trung b : ộ ố ế ườ ở ộ - Qu c l 7ố ộ n i li n Xiêng Kho ng (Lào) v i Di n Châu và c ng C a Lò. Đâyố ề ả ớ ễ ả ử là m t trong nh ng tuy n đ ng quan tr ng nh t đi ra bi n c a các t nh thu c Đôngộ ữ ế ườ ọ ấ ể ủ ỉ ộ B c c a Lào. ắ ủ - Qu c l 8ố ộ t Thà Kh t (Lào) qua H ng S n (Hà Tĩnh) đ n c ng Vũng ángừ ẹ ươ ơ ế ả (Hà Tĩnh). - Qu c l 9ố ộ là tuy n đ ng ngang quan tr ng n i Lào v i mi n Đông. T ế ườ ọ ố ớ ề ừ Xavanakhet (Lào) v t qua đèo Lao B o đ n Đông Hà (Qu ng Tr ). Ngoài ý nghĩaượ ả ế ả ị chi n l c v quân s , con đ ng này còn có nhi m v n i li n vùng Trung và H Làoế ượ ề ự ườ ệ ụ ố ề ạ v i các c ng c a Vi t Nam. ớ ả ủ ệ 89 Ngoài ra còn có m t s tuy n đ ng khác theo h ng Đông - Tây nh đ ngộ ố ế ườ ướ ư ườ 217 n i Thanh Hoá v i biên gi i Vi t Lào sang S m N a; đ ng 19 t Quy Nh n quaố ớ ớ ệ ầ ư ườ ừ ơ Plâycu, Đ c C sang Campuchia; đ ng 26 t Nha Trang đi Buôn Mê Thu t và m t sứ ơ ườ ừ ộ ộ ố tuy n đ ng n i hai tr c d c qu c l 1A, qu c l 14 v i nhau. ế ườ ố ụ ọ ố ộ ố ộ ớ Nam B có m t s tuy n đ ng t thành ph H Chí Minh to ra nhi uở ộ ộ ố ế ườ ừ ố ồ ả ề tuy n đ ng đ n các vùng ph c n có ý nghĩa trong vi c phát tri n kinh t xã h i vàế ườ ế ụ ậ ệ ể ế ộ thúc đ y các m i liên h qua l i gi a Đông, Tây Nam B v i nhau và v i các n cẩ ố ệ ạ ữ ộ ớ ớ ướ láng gi ng. M t s tuy n quan tr ng bao g m: ề ộ ố ế ọ ồ - Qu c l 20ố ộ t thành ph H Chí Minh qua Xuân L c, B o L c (vùng chè vàừ ố ồ ộ ả ộ dâu t m) đi Đà L t. Tuy n này t ng đ i nh n nh p v i các s n ph m rau qu , chè, càằ ạ ế ươ ố ộ ị ớ ả ẩ ả phê và dòng khách du l ch đ n Lâm Đ ng. ị ế ồ - Qu c l 51ố ộ là tuy n xuyên su t tam giác tăng tr ng kinh t phía Nam (thànhế ố ưở ế ph H Chí Minh-Biên Hoà-Vũng Tàu). ố ồ - Ngoài ra còn nhi u tuy n khác nh đ ng t thành ph H Chí Minh đi M cề ế ư ườ ừ ố ồ ộ Bài (Tây Ninh) và th xã Tây Ninh qua c a kh u Xa Mát, tuy n phía B c sông Ti n vàị ử ẩ ế ắ ề ch y ven b sông sang Campuchia, tuy n Hà Tiên- R ch Giá (Kiên Giang) ch y d c bạ ờ ế ạ ạ ọ ờ bi n r i ng c lên và v t qua sông H u t i Vĩnh Long đ n i v i các tuy n khác… ể ồ ượ ượ ậ ớ ể ố ớ ế b) Đ ng s t: ườ ắ Hi n nay t ng chi u dài đ ng s t c a n c ta là 2528 km, m t đ trung bìnhệ ổ ề ườ ắ ủ ướ ậ ộ cao h n nhi u n c Đông Nam á và đ t 0,8km /100kmơ ề ướ ạ 2. Tr tuy n đ ng s t Th ngừ ế ườ ắ ố Nh t, các tuy n còn l i h u h t t p trung mi n B c. ấ ế ạ ầ ế ậ ở ề ắ V ch t l ng, 84% t ng chi u dài đ ng s t có kh r ng 1 mét, kho ng 7% làề ấ ượ ổ ề ườ ắ ổ ộ ả đ ng có tiêu chu n qu c t r ng 1,435 m và 9% đ ng v a 1m v a 1,435m. Bao g mườ ẩ ố ế ộ ườ ừ ừ ồ m t s tuy n ch y u sau: ộ ố ế ủ ế - Tuy n Hà N i - thành ph H Chí Minhế ộ ố ồ : là tuy n quan tr ng nh t và có ý nghĩaế ọ ấ kinh t l n nh t (tuy n đ ng s t Th ng Nh t), là tuy n dài nh t Vi t Nam dài 1.730ế ớ ấ ế ườ ắ ố ấ ế ấ ệ km ch y su t chi u dài đ t n c, g n nh song song v i đ ng qu c l 1A t o nênạ ố ề ấ ướ ầ ư ớ ườ ố ộ ạ m t tr c giao thông quan tr ng. H n 2/3 kh i l ng hàng hoá và hành khách do ngànhộ ụ ọ ơ ố ượ đ ng s t đ m nhi m đ c chuyên ch trên tuy n đ ng này. Tuy n đ ng s tườ ắ ả ệ ượ ở ế ườ ế ườ ắ Th ng Nh t góp ph n tích c c vào vi c t o nên m i liên h nhi u m t gi a các vùng,ố ấ ầ ự ệ ạ ố ệ ề ặ ữ các đ a ph ng trong n c và gi a n c ta v i các n c trong khu v c và trên th gi i.ị ươ ướ ữ ướ ớ ướ ự ế ớ 90 - Tuy n Hà N i - Lào Cai ế ộ dài 285 km, n i Th đô v i vùng trung du mi n núiố ủ ớ ề phía B c giàu lâm s n, khoáng s n cùng v i các thành ph công nghi p và t i Vânắ ả ả ớ ố ệ ớ Nam (Trung Qu c). Đây là tuy n đ ng quan tr ng nh t v i vi c khai thác có hi u quố ế ườ ọ ấ ớ ệ ệ ả ti m năng c a thung lũng sông H ng và ph c n, đ ng th i nó còn mang ý nghĩa qu cề ủ ồ ụ ậ ồ ờ ố t đ i v i Vân Nam (Trung Qu c). ế ố ớ ố - Tuy n Hà N i - Đ ng Đăng ế ộ ồ dài 163km đi qua m t s t nh Đông B c n i Thộ ố ỉ ắ ố ủ đô v i vùng có ti m năng v kinh t , qu c phòng và v i Trung Qu c. ớ ề ề ế ố ớ ố - Tuy n Hà N i - H i Phòng ế ộ ả dài 102km n i Hà N i và m t ph n Đ ng b ngố ộ ộ ầ ồ ằ sông H ng v i c a ngõ thông ra bi n. Tuy n đ ng này ch y u ph c v v n ồ ớ ử ể ế ườ ủ ế ụ ụ ậ chuy n hàng hoá xu t nh p kh u c a đ t n c. ể ấ ậ ẩ ủ ấ ướ - Tuy n Hà N i- Quán Tri uế ộ ề dài 76km n i Hà N i v i các khu công nghi p cố ộ ớ ệ ơ khí, luy n kim quan tr ng c a đ t n c. ệ ọ ủ ấ ướ - Tuy n L u Xá-Kép - Bãi B ngế ư ằ dài 155km n i Thái Nguyên v i vùng than ố ớ Qu ng Ninh và khu du l ch H Long. ả ị ạ c) M ng l i đ ng sông: ạ ướ ườ Đ ng sông ch y u t p trung hai h th ng sông H ng - Thái Bình và h l uườ ủ ế ậ ở ệ ố ồ ạ ư sông Đ ng Nai- Mê Kông. Các sông mi n Trung ng n ch khai thác ph n h l u vàoồ ề ắ ỉ ầ ạ ư m c đích giao thông đ i v i m t s sông t ng đ i l n trong vùng. ụ ố ớ ộ ố ươ ố ớ Vi t Nam, ngoài h th ng sông t nhiên còn có nhi u kênh đào. Sông ngòi c aở ệ ệ ố ự ề ủ chúng ta nhi u nh ng hi n nay ch có 11.000 km đ c s d ng vào m c đích giaoề ư ệ ỉ ượ ử ụ ụ thông, m t đ trung bình là 136km/100kmậ ộ 2. - H th ng đ ng sông Nam B : ệ ố ườ ở ộ L u v c Nam B v i m ng l i sông ngòi kênh r ch ch ng ch t, r t thu n l iư ự ộ ớ ạ ướ ạ ằ ị ấ ậ ợ cho v n t i b ng đ ng sông. Các sông chính là sông Ti n, sông H u, sông Vàm Cậ ả ằ ườ ề ậ ỏ Đông, sông Soài Ráp, sông Đ ng Nai. M ng l i sông ngòi này không ch có ý nghĩaồ ạ ướ ỉ trong n c mà còn có ý nghĩa qu c t v i Lào và Cămpuchia. ướ ố ế ớ C ng Sài Gòn n m sâu trong đ t li n 84km, tàu tr ng t i kho ng 3 v n t n cóả ằ ấ ề ọ ả ả ạ ấ th ra vào d dàng. M ng l i sông ngòi t nhiên bao g m các sông chính nh sôngể ễ ạ ướ ự ồ ư Vàm C Đông, Vàm c Tây, sông Sài Gòn, sông Xoài Ráp, sông Lòng Tàu… Đôngỏ ỏ ở Nam B và sông Ti n, sông H u v i các chi l u c a chúng Tây Nam B là đi u ki nộ ề ậ ớ ư ủ ở ộ ề ệ h t s c thu n l i đ phát tri n giao thông đ ng sông. Cùng v i các dòng sông t nhiênế ứ ậ ợ ể ể ườ ớ ự 91 là h th ng kênh r ch đ c phân b khá đ ng đ u theo lãnh th đó là các kênh Vĩnhệ ố ạ ượ ố ồ ề ổ T , Tri Tân, R ch Giá, Cái Bè, Ph ng Hi p. Đ u m i giao thông quan tr ng nh t làế ạ ụ ệ ầ ố ọ ấ thành ph H Chí Minh sau đó to đi nhi u tuy n: Sài Gòn- Hà Tiên dài 395km, Sàiố ồ ả ề ế Gòn - Cà Mau dài 365km. - H th ng đ ng sông B c B : ệ ố ườ ở ắ ộ Giao thông đ ng sông ph n l n nh vào h th ng sông H ng và sông Tháiườ ầ ớ ờ ệ ố ồ Bình. Hai h th ng sông này đ c n i v i nhau b ng sông Đu ng và sông Lu c. B cệ ố ượ ố ớ ằ ố ộ ắ B hình thành các tuy n v n t i đ ng sông: Hà N i - H i Phòng theo sông Lu c vàộ ế ậ ả ườ ộ ả ộ sông Đu ng; H i Phòng- B c Giang theo sông C u, sông Th ng; H i Phòng- Namố ả ắ ầ ươ ả Đ nh theo sông Lu c, sông đào Nam Đ nh; Hà N i - Thái Bình; Hà N i - Vi t Trì; Hàị ộ ị ộ ộ ệ N i - Hoà Bình. ộ Trung B :ở ộ Đ ng sông b h n ch nhi u b i sông ng n và d c. Tuy v yườ ị ạ ế ề ở ắ ố ậ ph n h l u có th khai thác đ phát tri n đ i v i m t s sông nh sông Mã, sông C ,ầ ạ ư ể ể ể ố ớ ộ ố ư ả sông Gianh, sông Nh t L , sông Thu B n, sông Trà Khúc… ậ ệ ồ d) M ng l i đ ng bi n: ạ ướ ườ ể V i 3260 km b bi n ch y dài t Mũi Ng c (Qu ng Ninh) đ n Hà Tiên (Kiênớ ờ ể ạ ừ ọ ả ế Giang) cùng v i nhi u vũng v nh kín gió và nhi u đ o, qu n đ o đó là đi u ki n thíchớ ề ị ề ả ầ ả ề ệ h p đ phát tri n đ ng bi n. ợ ể ể ườ ể C n c có 73 c ng bi n l n nh v i năng l c thông qua c ng là 31 tri uả ướ ả ể ớ ỏ ớ ự ả ệ t n/năm. Ph n l n các c ng t p trung mi n Trung và Đông Nam B . mi n B c cóấ ầ ớ ả ậ ở ề ộ ở ề ắ c ng H i Phòng, Cái Lân, C a Ông… ả ả ử - H th ng c ng mi n B c: ệ ố ả ở ề ắ + C ng H i Phòng n m trên b Nam sông C m, đây là c ng c a sông cách bi nả ả ằ ờ ấ ả ử ể 39 km, là c ng quan tr ng nh t trong xu t nh p kh u các t nh phía B c. ả ọ ấ ấ ậ ẩ ở ỉ ắ + C ng Cái Lân n m trên vũng C a L c, sâu và kín gió, trong t ng lai đây làả ằ ử ụ ươ c ng l n nh t mi n B c làm nhi m v v n t i t ng h p. ả ớ ấ ề ắ ệ ụ ậ ả ổ ợ - H th ng c ng mi n Trung: ệ ố ả ở ề + C ng Đà N ng n m trên c a sông Hàn v i m c n c sâu trên 5m, phía ngoàiả ẵ ằ ử ớ ự ướ vùng Đà N ng có ẵ c ng n c sâu 15m c nh bán đ o S n Trà. ả ướ ạ ả ơ 92 + C ng Cam Ranh là c ng có v trí h t s c quan tr ng n m trong vùng bi n kín gió,ả ả ị ế ứ ọ ằ ể xung quanh đ u có các núi b o v . Di n tích m t n c c tính 40.000 ha trong đó 4.800ề ả ệ ệ ặ ướ ướ ha có đ sâu trên 10m. Cam Ranh là m t trong nh ng c ng t nhiên t t nh t th gi i. ộ ộ ữ ả ự ố ấ ế ớ - H th ng c ng mi n Nam: ệ ố ả ở ề + N i ti ng là c ng Sài Gòn, là c ng c a sông cách bi n 84 km. Đ v đây có 3ổ ế ả ả ử ể ổ ề l ch sông sâu là Lòng Tàu, Đông Thành và Soài Ráp thu c h th ng sông Đ ng Nai.ạ ộ ệ ố ồ Đây là c ng xu t nh p kh u quan tr ng c a Nam B . ả ấ ậ ẩ ọ ủ ộ e) M ng l i đ ng hàng không: ạ ướ ườ Hi n nay Vi t Nam có kho ng 300 đi m g i là sân bay trong đó 80 sân bay cóệ ệ ả ể ọ kh năng ho t đ ng, đã s d ng 17 sân bay dân d ng đ ng th i khai thác 24 đ ng bayả ạ ộ ử ụ ụ ồ ờ ườ qu c t , 27 đ ng bay trong n c v i nh ng lo i máy bay t ng đ i hi n đ i. ố ế ườ ướ ớ ữ ạ ươ ố ệ ạ Các đ ng bay trong n c đ c khai thác trên c s đ u m i là Hà N i, thànhườ ướ ượ ơ ở ầ ố ộ ph H Chí Minh, Đà N ng. ố ồ ẵ - T Hà N i có các đ ng bay t i Đà N ng (606 km), Đi n Biên Ph (301km),ừ ộ ườ ớ ẵ ệ ủ thành ph H Chí Minh (1.138km), Hu (549km), Nà S n - S n La (145km), Nha Trangố ồ ế ả ơ (1.039km). - T thành ph H Chí Minh có các đ ng bay t i Buôn Mê Thu t (Đ c L c)ừ ố ồ ườ ớ ộ ắ ắ 260km, Đà L t 214 km, H i Phòng 1111km, Hu 630 km, Nha Trang 318km, Phú Qu cạ ả ế ố 300km… - T Đà N ng có các đ ng bay đi Buôn Mê Thu t 260km, Đà L t 467km, H iừ ẵ ườ ộ ạ ả Phòng 554km, thành ph H Chí Minh 603km… ố ồ - Các đ ng bay qu c t : T Hà N i đi Băng C c 969km, Qu ng Châu 797km,ườ ố ế ừ ộ ố ả đi H ng Kông 817km, đi X un 2730km. T thành ph H Chí Minh có các đ ng bayồ ơ ừ ố ồ ườ đi Băng C c 742km, đi Cao Hùng (Đài Loan) 1961km, đi Kualalămp 1010km, Ôsakaố ơ 3945km, đi Xitni 6849km…. - Hi n nay Vi t Nam có 3 sân bay qu c t : sân bay Tân S n Nh t là sân bay l nệ ệ ố ế ơ ấ ớ nh t c n c v i c s h t ng t ng đ i hi n đ i, d dàng đ i m i và h i nh p v iấ ả ướ ớ ơ ở ạ ầ ươ ố ệ ạ ễ ổ ớ ộ ậ ớ qu c t . Đó là sân bay ra đ i s m nh t Vi t Nam nói riêng và Đông Nam á nói chungố ế ờ ớ ấ ở ệ (đ u th k 20). Đây là c a ngõ giao l u c a vùng kinh t tr ng đi m phía Nam và choầ ế ỷ ử ư ủ ế ọ ể 93 c Tây Nguyên, Đ ng b ng sông C u Long và mi n Nam Trung B . Sân bay N i Bàiả ồ ằ ử ề ộ ộ (kh i công ngày 1/5/1960), là c u n i c a vùng kinh t tr ng đi m phía B c v i cácở ầ ố ủ ế ọ ể ắ ớ vùng trong n c và qu c t . Sân bay Đà N ng là sân bay l n nh t mi n Trung, v i cácướ ố ế ẵ ớ ấ ề ớ t nh mi n Trung đây là c a ngõ quan tr ng nh t đ ti p c n nhanh v i th gi i bênỉ ề ử ọ ấ ể ế ậ ớ ế ớ ngoài. g) M ng l i đ ng ng: ạ ướ ườ ố Hi n nay h th ng đ ng ng d n c a n c ta ch y u t c ng d u B12 (Bãiệ ệ ố ườ ố ẫ ủ ướ ủ ế ừ ả ầ Cháy - H Long) đ ng kính 273mm và 159 mm, dài 275 km v n chuy n xăng d u vàoạ ườ ậ ể ầ đ ng b ng B c B . Ngoài ra còn có m t vài tuy n khác. G n đây đ ng ng d n khíồ ằ ắ ộ ộ ế ầ ườ ố ẫ t n i khai thác d u khí ngoài th m l c đ a vào đ t li n đã đ c xây d ng. ừ ơ ầ ề ụ ị ấ ề ượ ự Trong t ng lai, ngoài h th ng đ ng ng d n n c các thành ph , m ngươ ệ ố ườ ố ẫ ướ ở ố ạ l i đ ng ng s đ c phát tri n đ ph c v phát tri n công nghi p d u khí và nh tướ ườ ố ẽ ượ ể ể ụ ụ ể ệ ầ ấ là công nghi p hoá d u, góp ph n th c hi n th ng l i s nghi p công nghi p hoá vàệ ầ ầ ự ệ ắ ợ ự ệ ệ hi n đ i hoá đ t n c. ệ ạ ấ ướ 5.3. 2. Ngành thông tin liên l c ạ Thông tin liên l c là chìa khoá cho t ng lai. Các ph ng ti n thông tin k thu tạ ươ ươ ệ ỹ ậ cao ra đ i đã giúp cho m i ho t đ ng kinh t xã h i trên th gi i thoát ra nh ng h nờ ọ ạ ộ ế ộ ế ớ ữ ạ ch v kho ng cách và th i gian, giúp cho ng i ta xích l i g n nhau cho dù trên th cế ề ả ờ ườ ạ ầ ự t là r t xa nhau. ế ấ H n th n a vi c qu c t hoá đ i s ng kinh t th gi i hi n nay đã thúc đ yơ ế ữ ệ ố ế ờ ố ế ế ớ ệ ẩ nhu c u thông tin nhanh, k thu t hi n đ i. Đi u đó làm cho vi c thu th p, x lý và l uầ ỹ ậ ệ ạ ề ệ ậ ử ư gi thông tin có hi u qu t o đi u ki n cho các d ki n thông tin đ c t p h p l iữ ệ ả ạ ề ệ ữ ệ ượ ậ ợ ạ m t cách có h th ng, thu n l i cho vi c khai thác các ngành kinh t , tài chính và cácộ ệ ố ậ ợ ệ ế ho t đ ng khác. Do đó hi n nay thông tin đ c coi m t d ng tài nguyên đ c bi t. ạ ộ ệ ượ ộ ạ ặ ệ Thông tin liên l c đ c coi là đi u ki n quan tr ng đ m i ng i có th phátạ ượ ề ệ ọ ể ọ ườ ế tri n cá nhân cao h n, nh n th c th gi i sâu thêm làm cho đ i s ng tinh th n phongể ơ ậ ứ ế ớ ờ ố ầ phú thêm. 94 Thông tin liên l c là m t ngành kinh t th c s v i ba lo i hình d ch v quanạ ộ ế ự ự ớ ạ ị ụ tr ng: (1) cung c p các ph ng ti n thông tin, truy n thông, (2) truy n tin, (3) l p đ t,ọ ấ ươ ệ ề ề ắ ặ duy tu, b o d ng ph ng ti n. ả ưỡ ươ ệ a) M ng đi n tho i:ạ ệ ạ Bao g m m ng n i h t và m ng đ ng dài. ồ ạ ộ ạ ạ ườ + M ng n i h t là t ng th các đài, tr m đi n tho i, h th ng truy n d n và cácạ ộ ạ ổ ể ạ ệ ạ ệ ố ề ẫ máy đi n tho i thuê bao trên ph m vi m t lãnh th hành chính. Hi n nay m ng nàyệ ạ ạ ộ ổ ệ ạ đ c t ch c các thành ph , t nh l , th xã và các huy n trong toàn qu c. Năm 2000ượ ổ ứ ở ố ỉ ỵ ị ệ ố c n c có 2904176 máy đi n tho i. ả ướ ệ ạ + M ng đi n tho i đ ng dài: là t ng th các tr m đi n tho i đ ng dài, cácạ ệ ạ ườ ổ ể ạ ệ ạ ườ nút chuy n m ch t đ ng và các kênh đi n tho i tiêu chu n n i các tr m đ ng dàiể ạ ự ộ ệ ạ ẩ ố ạ ườ các nút chuy n m ch v i nhau. n c ta đã hình thành ba trung tâm thông tin đ ngể ạ ớ ở ướ ườ dài c p khu v c là Hà N i, thành ph H Chí Minh, Đà N ng và các trung tâm c a c pấ ự ộ ố ồ ẵ ủ ấ t nh, c p huy n, th . ỉ ấ ệ ị + Đi n tho i qu c t có ba c a chính là Hà N i, thành ph H Chí Minh và Đàệ ạ ố ế ử ộ ố ồ N ng, v i nhi u kênh liên l c tr c ti p v i các n c trên th gi i và trong khu v c. ẵ ớ ề ạ ự ế ớ ướ ế ớ ự + M ng l i đi n tho i, s máy đi n tho i Vi t Nam tăng v i t c đ nhanh.ạ ướ ệ ạ ố ệ ạ ở ệ ớ ố ộ Tuy nhiên s phân b l i không đ u và ph thu c vào tình hình phát tri n kinh t xãự ố ạ ề ụ ộ ể ế h i c a m i vùng cũng nh m i đ a ph ng. ộ ủ ỗ ư ỗ ị ươ Bi u 5.1. S máy đi n tho i phân theo vùng ể ố ệ ạ Ngu n: Niên Giám th ng kê năm 2001 ồ ố 95 b) M ng phi tho iạ ạ đang đ c m r ng và phát tri n v i nhi u lo i hình d ch vượ ở ộ ể ớ ề ạ ị ụ m i, k thu t tiên ti n. M t s m ng m i xu t hi n trong nh ng năm g n đây và phátớ ỹ ậ ế ộ ố ạ ớ ấ ệ ữ ầ tri n v i t c đ nhanh. M ng Facimin m i đ c phát tri n t năm 1998 t i nay v i haiể ớ ố ộ ạ ớ ượ ể ừ ớ ớ hình th c fax công c ng và fax thuê bao. ứ ộ c) M ng truy n trang báo trên kênh thông tinạ ề đang đ c s d ng đ cùng m t lúcượ ử ụ ể ộ có th in báo nhi u n i nh m gi m c c phí v n chuy n. Hi n nay đã t ch c m ngể ở ề ơ ằ ả ướ ậ ể ệ ổ ứ ạ truy n trang báo trên kênh thông tin Hà N i- Đà N ng- thành ph H Chí Minh, chề ộ ẵ ố ồ ủ y u đ in báo Nhân Dân và báo Quân Đ i ra hàng ngày t i ba n i đó vào cùng m t lúc. ế ể ộ ạ ơ ộ d) M ng truy n d nạ ề ẫ Là m ng dùng đ truy n toàn b các d ng tín hi u khác nhauạ ể ề ộ ạ ệ (đi n tho i, phi đi n tho i, tín hi u, phát thanh truy n hình và các d ng tín hi u chuyênệ ạ ệ ạ ệ ề ạ ệ d ng khác) theo các h ng mà ng i s d ng yêu c u. ụ ướ ườ ử ụ ầ M ng truy n d n hi n nay s d ng r t nhi u ph ng th c khác nhau. ạ ề ẫ ệ ử ụ ấ ề ươ ứ + M ng d n tr n là ph ng th c truy n d n c truy n và ch y u c a Vi tạ ẫ ầ ươ ứ ề ẫ ổ ề ủ ế ủ ệ Nam m ng liên t nh và n i t nh. ở ạ ỉ ộ ỉ + M ng vô tuy n sóng ng n đ ng tr c liên t nh n c ta đã đ c ph ngạ ế ắ ườ ụ ỉ ở ướ ượ ươ th c truy n d n khác đ m nh n và hi n nay ch làm nhi m v d phòng. ứ ề ẫ ả ậ ệ ỉ ệ ụ ự + M ng truy n d n viba trong nh ng năm g n đây đ c phát tri n m nh m .ạ ề ẫ ữ ầ ượ ể ạ ẽ Hi n nay ph n l n các t nh, thành ph đã có viba liên t nh xu t hi n t hai nút trung tâmệ ầ ớ ỉ ố ỉ ấ ệ ừ Hà N i và thành ph H Chí Minh, trong đó nhi u n i đã đ c trang b k thu t m iộ ố ồ ề ơ ượ ị ỹ ậ ớ v i chi u dài tuy n hàng ngàn km. ớ ề ế + M ng cáp s i quang g n đây đã đ c l p đ t, ch y u n i li n Hà N i v i ạ ợ ầ ượ ắ ặ ủ ế ố ề ộ ớ thành ph H Chí Minh và m t vài t nh khác. Năm 1995 l p đ t hoàn ch nh m ng cápố ồ ộ ỉ ắ ặ ỉ ạ quang qua bi n n i Thái Lan- Vi t Nam - H ng Kông v i dung l ng 7.000 kênh m iể ố ệ ồ ớ ượ ỗ h ng, dài 3.600 km khai tr ng ngày 8/2/1996. ướ ươ 5.3.3. Th ng m i ươ ạ Th ng m i v i vai trò đ c bi t c a nó có th làm cho m i th hàng hoá ươ ạ ớ ặ ệ ủ ể ọ ứ ở kh p n i trên th gi i đ n đ c tay ng i tiêu dùng. ắ ơ ế ớ ế ượ ườ N n kinh t th tr ng nói riêng và n n s n xu t đ c xã h i hoá nói chung đòi h iề ế ị ườ ề ả ấ ượ ộ ỏ ph i có s cung ng và trao đ i thông su t, nhanh chóng các lo i s n ph m. Vì thả ự ứ ổ ố ạ ả ẩ ế th ng m i góp ph n thúc đ y quá trình chuyên môn hoá s n xu t. M i lãnh th , m iươ ạ ầ ẩ ả ấ ỗ ổ ỗ n c đ u có th chuyên môn hoá m t ho c m t vài lo i s n ph m phù h p v i cácướ ề ể ộ ặ ộ ạ ả ẩ ợ ớ ngu n l c c th c a mình đ trao đ i v i lãnh th khác, n c khác. M t khác các lãnhồ ự ụ ể ủ ể ổ ớ ổ ướ ặ th kia cũng có nh ng s n ph m chuyên môn hoá cung c p tr l i. Đã t lâu, th ngổ ữ ả ẩ ấ ở ạ ừ ươ 96 m i đ c s quan tâm c a Nhà n c, c a t p th , c a các cá nhân và nó đóng gópạ ượ ự ủ ướ ủ ậ ể ủ đáng k vào GDP c a m i đ t n c. Có th nói th ng m i đã góp ph n vào s phânể ủ ỗ ấ ướ ể ươ ạ ầ ự công lao đ ng qu c t nói chung và phân công lao đ ng theo lãnh th trong m i qu cộ ố ế ộ ổ ỗ ố gia nói riêng. Vì v y th ng m i mang l i l i ích cho t ng ng i nói riêng và cho c xãậ ươ ạ ạ ợ ừ ườ ả h i nói chung. ộ a) N i th ng: ộ ươ S ra đ i và phát tri n c a n i th ng là r t c n thi t, nó ph c v cho đ i s ngự ờ ể ủ ộ ươ ấ ầ ế ụ ụ ờ ố và s n xu t c a nhân dân. Song ho t đ ng c a nó tuỳ thu c vào s phát tri n c a n nả ấ ủ ạ ộ ủ ộ ự ể ủ ề kinh t và chính tr - xã h i trong t ng giai đo n l ch s . ế ị ộ ừ ạ ị ử S phát tri n c a n i th ng có th đ c th hi n t ng m c bán l hàng hoáự ể ủ ộ ươ ể ượ ể ệ ở ổ ứ ẻ c a xã h i. Trên ph m vi c n c, ho t đ ng n i th ng di n ra không đ ng đ u theoủ ộ ạ ả ướ ạ ộ ộ ươ ễ ồ ề các vùng. Trên th c t các vùng có n n kinh t phát tri n đ ng th i cũng là nh ng vùngự ế ề ế ể ồ ờ ữ buôn bán t p n p, có m c bán l hàng hoá cao. Đ minh ch ng cho đi u đó chúng taấ ậ ứ ẻ ể ứ ề hãy xem nh ng s li u bi u 5.2. ữ ố ệ ở ể Bi u 5.2. T ng m c bán l hàng hoá và doanh thu d ch v khu v c kinh tể ổ ứ ẻ ị ụ ự ế trong n c phân theo đ a ph ng ướ ị ươ Ngu n: Niên giám th ng kê năm 2001 ồ ố Hi n nay m ng l i th ng m i đang có xu h ng đ i m i đ t p trung kinhệ ạ ướ ươ ạ ướ ổ ớ ể ậ doanh nh ng m t hàng chi n l c và nh ng đ a bàn kinh t quan tr ng. Vi c m cácữ ặ ế ượ ở ữ ị ế ọ ệ ở siêu th m t s thành ph l n (Hà N i, thành ph H Chí Minh) là m t trong nh ngị ở ộ ố ố ớ ộ ố ồ ộ ữ minh ch ng c th . ứ ụ ể 97 b) Ngo i th ng: ạ ươ Vi t Nam, ngo i th ng ch th c s phát tri n sau khi công cu c đ i m iở ệ ạ ươ ỉ ự ự ể ộ ổ ớ đ c kh i x ng, đ c bi t vào th p k 90 c a th k XX. ượ ở ướ ặ ệ ậ ỷ ủ ế ỷ Th i kỳ đ u đ i m i, ho t đ ng ngo i th ng c a chúng ta ch u nh h ng b iờ ầ ổ ớ ạ ộ ạ ươ ủ ị ả ưở ở s tan rã c a các n c Đông Âu và s s p đ c a Liên Xô. Th tr ng truy n th ng bự ủ ướ ự ụ ổ ủ ị ườ ề ố ị co h p l i. Tuy v y trong th i gian ng n chúng ta đã tìm đ c m t s th tr ng m i,ẹ ạ ậ ờ ắ ượ ộ ố ị ườ ớ t đó ho t đ ng c a ngo i th ng có nh ng thay đ i rõ nét. ừ ạ ộ ủ ạ ươ ữ ổ Trong m i năm 1992-2001, xu t kh u ròng c a chúng ta luôn có giá tr âm, songườ ấ ẩ ủ ị nh ng năm g n đây kho ng cách gi a xu t kh u và nh p kh u đã xích l i g n h n, đóữ ầ ả ữ ấ ẩ ậ ẩ ạ ầ ơ là d u hi u t t cho n n kinh t . Trong ho t đ ng ngo i th ng có nh ng đ i m i vấ ệ ố ề ế ạ ộ ạ ươ ữ ổ ớ ề c ch qu n lý, đó là vi c m r ng quy n cho các ngành, các đ a ph ng và chuy nơ ế ả ệ ở ộ ề ị ươ ể sang h ch toán kinh doanh, tăng c ng s qu n lý c a Nhà n c b ng pháp lu t. ạ ườ ự ả ủ ướ ằ ậ Bi u 5.3. T ng giá tr xu t kh u và nh p kh uể ổ ị ấ ẩ ậ ẩ Ngu n: Niên giám th ng kê năm 2001 ồ ố C c u giá tr hàng xu t kh u: các nhóm hàng công nghi p nh và ti u th côngơ ấ ị ấ ẩ ệ ẹ ể ủ nghi p, công nghi p n ng và khoáng s n, nông s n... ệ ệ ặ ả ả 98 Đ i v i hàng nh p kh u ch y u là t li u s n xu t, nguyên, nhiên, v t li u,ố ớ ậ ẩ ủ ế ư ệ ả ấ ậ ệ thi t b toàn b , d u khí và hàng tiêu dùng. ế ị ộ ầ Chúng ta ch y u xu t kh u sang các n c châu á, châu Âu. Hàng hoá chúng taủ ế ấ ẩ ướ nh p cũng nhi u nh t t các n c châu á, trong đó quan tr ng nh t là Singapo, Hànậ ề ấ ừ ướ ọ ấ Qu c, Nh t B n. Các n c và lãnh th nh p nhi u hàng hoá c a Vi t Nam là Nh tố ậ ả ướ ổ ậ ề ủ ệ ậ B n, Singapo, Đài Loan. ả 5.3.4. Du l ch ị Cùng v i xu h ng phát tri n trên toàn c u cùng v i s phát tri n nhanh chóngớ ướ ể ầ ớ ự ể v kinh t xã h i, du l ch đã và đang tr thành nhu c u không th thi u đ c trong đ iề ế ộ ị ở ầ ể ế ượ ờ s ng c a m i ng i. ố ủ ỗ ườ Theo Pháp l nh du l ch do Ch t ch n c C ng hoà XHCN Vi t Nam ký ngàyệ ị ủ ị ướ ộ ệ 20/2/1999, du l ch là ho t đ ng c a con ng i ngoài n i c trú th ng xuyên c a mìnhị ạ ộ ủ ườ ơ ư ườ ủ nh m tho mãn các nhu c u tham quan, gi i trí, ngh d ng trong m t th i gian nh tằ ả ầ ả ỉ ưỡ ộ ờ ấ đ nh (Đi m 1, Đi u 10, trang 8) . ị ể ề V ý nghĩa kinh t , du l ch làm tăng GDP, v i ý nghĩa xã h i, du l ch t o thêmề ế ị ớ ộ ị ạ vi c làm cho ng i lao đ ng. H n th n a du l ch giúp ng i ta thay đ i môi tr ng vàệ ườ ộ ơ ế ữ ị ườ ổ ườ c m xúc m i, đ ng th i góp ph n m mang ki n th c đáp ng lòng ham hi u bi t vả ớ ồ ờ ầ ở ế ứ ứ ể ế ề thiên nhiên và xã h i. Thông qua du l ch, giáo d c lòng yêu quê h ng đ t n c, gi gìnộ ị ụ ươ ấ ướ ữ và phát huy b n s c dân t c. Qua đó con ng i hi u bi t l n nhau, hi u thêm v l chả ắ ộ ườ ể ế ẫ ể ề ị s , văn hoá, phong t c t p quán c a dân t c. Rõ ràng du l ch góp ph n khai thác, b oử ụ ậ ủ ộ ị ầ ả t n các di s n văn hoá và dân t c, b o v và tôn t o môi tr ng thiên nhiên, xã h i. ồ ả ộ ả ệ ạ ườ ộ Tài nguyên du l ch c a Vi t Nam bao g m c nh quan thiên nhiên, di tích l ch s ,ị ủ ệ ồ ả ị ử di tích cách m ng, giá tr nhân văn, công trình lao đ ng sáng t o c a con ng i. Tàiạ ị ộ ạ ủ ườ nguyên đó đ c s d ng đ tho mãn nhu c u du l ch. Đó cũng là y u t c b n đượ ử ụ ể ả ầ ị ế ố ơ ả ể hình thành các đi m du l ch, khu du l ch nh m thu hút du khách trong và ngoài n c. ể ị ị ằ ướ Ngành du l ch n c ta chính th c ra đ i ngày 9/7/1960 theo Ngh đ nh 26/CP c aị ướ ứ ờ ị ị ủ Chính ph . ủ S phát tri n c a ngành du l ch g n bó m t thi t v i dòng khách du l ch. L ngự ể ủ ị ắ ậ ế ớ ị ượ khách du l ch qu c t đ n Vi t Nam th hi n qua bi u 5.4. ị ố ế ế ệ ể ệ ể 99 Bi u 5.4. L ng khách qu c t đ n Vi t Nam ể ượ ố ế ế ệ Ngu n: Niên giám th ng kê năm 2001ồ ố Vi c xác đ nh phân hoá lãnh th du l ch và phân chia ra các vùng du l ch đ cệ ị ổ ị ị ượ ti n hành Vi t Nam vào cu i nh ng năm 1980, đ u nh ng năm 1990. Ph ng án 3ế ở ệ ố ữ ầ ữ ươ vùng du l ch n m trong quy ho ch t ng th phát tri n du l ch Vi t Nam đ n năm 2010ị ằ ạ ổ ể ể ị ệ ế đã đ t đ c Chính ph phê duy t năm 1995. ạ ượ ủ ệ Đó là các vùng du l ch: ị a) Vùng du l ch B c B : ị ắ ộ Vùng đ c gi i h n t Hà Giang đ n Hà Tĩnh trong đó có Th đô Hà N i làượ ớ ạ ừ ế ủ ộ trung tâm c a c n c, có tam giác tăng tr ng kinh t Hà N i- H i Phòng- Qu ngủ ả ướ ưở ế ộ ả ả Ninh. Đây là vùng bi u hi n đ y đ và t p trung nh t các đ c đi m v đ t n c, conể ệ ầ ủ ậ ấ ặ ể ề ấ ướ ng i Vi t Nam. C nh quan t nhiên đây th t phong phú đa d ng và mang nhi u nétườ ệ ả ự ở ậ ạ ề đ c đáo c a thiên nhiên nhi t đ i gió mùa nóng m. ộ ủ ệ ớ ẩ Vùng du l ch B c B v i ti m năng phong phú, đa d ng có kh năng đáp ngị ắ ộ ớ ề ạ ả ứ đ c các nhu c u c a nhi u lo i hình du l ch v i nhi u đ i t ng du khách trong vàượ ầ ủ ề ạ ị ớ ề ố ượ ngoài n c. ướ Các khu v c du l ch tiêu bi u nh t c a vùng là: ự ị ể ấ ủ 100 - V nh H Long là di s n thiên nhiên th gi i, m t th ng c nh n i ti ng vùngị ạ ả ế ớ ộ ắ ả ổ ế ở Đông B c B c B , thu c t nh Qu ng Ninh cách Hà N i 151 km v phía Đông. ắ ắ ộ ộ ỉ ả ộ ề - Tam Đ o: N m trong đ cao tuy t đ i 879km, phong c nh núi non hùng vĩ cóả ằ ộ ệ ố ả kh năng bao quát c m t vùng r ng l n c a đ ng b ng B c B . ả ả ộ ộ ớ ủ ồ ằ ắ ộ - Chùa H ng là m t th ng c nh n i ti ng Vi t Nam, cách Th đô Hà N iươ ộ ắ ả ổ ế ở ệ ủ ộ 60km v phía Nam. N i đây g m c núi, r ng, hang, đ ng, sông, su i n m trên đ aề ơ ồ ả ừ ộ ố ằ ị ph n huy n M Đ c t nh Hà Tây. ậ ệ ỹ ứ ỉ - Kim Liên-Nam Đàn: n i đây g m các đi m du l ch thu c làng Sen, quê n iơ ồ ể ị ộ ộ c a H Ch t ch, m bà Hoàng Th Loan, khu v c th tr n Nam Đàn có nhà c Phan B iủ ồ ủ ị ộ ị ự ị ấ ụ ộ Châu… b) Vùng du l ch Trung B : ị ộ Vùng này v trí trung gian c a c n c. Đây là m nh đ t đã ch ng ki n bi tở ị ủ ả ướ ả ấ ứ ế ế bao bi n đ ng trong su t chi u dài l ch s đ t n c. ế ộ ố ề ị ử ấ ướ Nét đ c s c đa d ng v thiên nhiên c a m nh đ t quá nhi u th thách qua cácặ ắ ạ ề ủ ả ấ ề ử bi n c l ch s c a dân t c đã t o cho vùng các lo i hình du l ch, tham quan, ngh mát,ế ố ị ử ủ ộ ạ ạ ị ỉ đi u d ng, t m bi n, th thao mà trung tâm là Hu - Đà N ng. ề ưỡ ắ ể ể ế ẵ M t vài khu du l ch c a vùng : ộ ị ủ - Đ ng Phong Nha n m trên đ a ph n t nh Qu ng Bình còn đ c g i là đ ngộ ằ ị ậ ỉ ả ượ ọ ộ Tr i hay chùa Hang, n m vùng núi đá vôi K Bàng cách th xã Đ ng H i 50km vờ ằ ở ẻ ị ồ ớ ề phía Tây B c, v i chi u dài 7.729 m đ ng g m 14 hang. N i đây còn b o t n đ c tínhắ ớ ề ộ ồ ơ ả ồ ượ ch t nguyên thu c a nó. ấ ỷ ủ - C đô Hu là n i t p trung nhi u đi m du l ch đ c s c v c nh quan và di tíchố ế ơ ậ ể ể ị ặ ắ ề ả văn hoá l ch s có giá tr . ị ử ị - D i ven bi n t bán đ o S n Trà đ n vùng Non n c - Ngũ Hành S n. Khuả ể ừ ả ơ ế ướ ơ v c này đ c du khách nói t i nh m t d i đăng ten vi n rìa phía Đông c a thành phự ượ ớ ư ộ ả ề ủ ố Đà N ng. ẵ - Đô th c H i An là m t di tích ki n trúc đô th n m cách thành ph Đà N ngị ổ ộ ộ ế ị ằ ố ẵ 30km v phía Nam . Đây là m t di s n văn hoá c a nhân lo i. ề ộ ả ủ ạ c) Vùng du l ch Nam Trung B và Nam B : ị ộ ộ 101 Vùng này bao g m m t lãnh th r ng l n v i các đi u ki n t nhiên, kinh t xãồ ộ ổ ộ ớ ớ ề ệ ự ế h i r t đa d ng. ộ ấ ạ So v i các vùng trong n c, n i đây có nhi u nét đ c tr ng đa d ng v t nhiên,ớ ướ ơ ề ặ ư ạ ề ự phong phú v s c thái dân t c song không đ ng đ u v trình đ phát tri n kinh t . Doề ắ ộ ồ ề ề ộ ể ế l i th v v trí, v i đ a hình đa d ng vùng này có s c hút du khách r t l n. ợ ế ề ị ớ ị ạ ứ ấ ớ Khu v c bãi bi n đ p nh t n c ta kéo dài t Đ i Lãnh qua v nh Văn Phong t iự ể ẹ ấ ướ ừ ạ ị ớ Nha Trang. Ngoài ra còn có Quy Nh n, Long H i, Vũng Tàu v i các bãi t m đ p. ơ ả ớ ắ ẹ - Các khu du l ch tiêu bi u c a vùng: ị ể ủ + Nha Trang: Thành ph n i ti ng n m trên m t vùng bi n đ p, giàu h i s nố ổ ế ằ ộ ể ẹ ả ả nh t Vi t Nam, v i chi u dài 7km b bi n toàn bãi t m đ p. B u tr i Nha Trang h uấ ệ ớ ề ờ ể ắ ẹ ầ ờ ầ nh không m t g n mây khi n du khách t i đây nghĩ r ng mình đang đ ng d i b uư ộ ợ ế ớ ằ ứ ướ ầ tr i Đ a Trung H i. ờ ị ả + Đà L t: Thành ph trên cao nguyên đ cao tuy t đ i 1500 m g m các m tạ ố ở ộ ệ ố ồ ặ b ng l n sóng, tho i, r ng đ c c u t o ch y u b ng đá phi n bi n ch t và đáằ ượ ả ộ ượ ấ ạ ủ ế ằ ế ế ấ granit. C nh quan thiên nhiên c a Đà L t vô cùng ngo n m c. T i Đà L t du kháchả ủ ạ ạ ụ ớ ạ luôn luôn đ c s ng trong ti t tr i thu b t t n c a thành ph h . ượ ố ế ờ ấ ậ ủ ố ồ + Đ o Phú Qu c là hòn đ o l n nh t n c ta. Phú Qu c n i ti ng đ c bao ả ố ả ớ ấ ướ ố ổ ế ượ ph b i di n tích r ng nguyên sinh t ng đ i l n. Phú Qu c v i các c nh quan núi-ủ ở ệ ừ ươ ố ớ ố ớ ả sông - r ng - bi n. Còn ghi d u ngàn đ i tên tu i c a nhi u anh hùng, chi n s cáchừ ể ấ ờ ổ ủ ề ế ỹ m ng, các tù chính tr đã c ng hi n tr n đ i cho s nghi p đ u tranh ch ng xâm l cạ ị ố ế ọ ờ ự ệ ấ ố ượ c a nhân dân Vi t Nam. ủ ệ 102 Tµi liÖu tham kh¶o 1.   ChØ tiªu vµ chØ sè  ph¸t triÓn con ng−êi. C¬ quan b¸o  c¸o ph¸t triÓn con ng−êi Liªn Hîp Quèc. NXB Thèng kª. N¨m  1995.  2.   D©n sè häc vµ ®Þa lý d©n c−. NguyÔn Minh TuÖ, Lª Th«ng.  Tr−êng §¹i häc S− ph¹m I Hµ Néi. N¨m 1995.  3.   D©n téc häc ®¹i c−¬ng. Lª Sü Gi¸o (Chñ biªn). NXB Gi¸o  dôc. N¨m 1997.  4.     §Þa lý du lÞch. NguyÔn Minh TuÖ, Vò TuÊn C¶nh, Lª  Th«ng, Ph¹m Xu©n HËu, NguyÔn Kim Hång. NXB Thµnh phè Hå  ChÝ Minh.N¨m 1996.  5.    §Þa lý kinh tÕ häc. NguyÔn §øc TuÊn. NXB §ång Nai. N¨m  1998.  6.    §Þa lý kinh tÕ ViÖt Nam. Lª Th«ng, NguyÔn Minh TuÖ,  Ph¹m TÕ Xuyªn. NXB Hµ Néi. N¨m 1997.  7.    §Þa lý kinh tÕ ViÖt Nam. §Æng Nh− Toµn. NXB Hµ Néi.  N¨m 1998.  8.   §Þa lý kinh tÕ x∙ héi ViÖt Nam. NguyÔn ViÕt ThÞnh, §ç  ThÞ Minh §øc. NXB Gi¸o dôc. N¨m 2001.  9.   §Þa lý kinh tÕ x∙ héi ViÖt Nam. Lª Th«ng, NguyÔn V¨n  Phó, NguyÔn Minh TuÖ.  NXB  Gi¸o dôc, 2001.  10. Niªn gi¸m thèng kª. Céng hoµ x∙ héi chñ nghÜa ViÖt Nam.  Tæng côc Thèng kª. N¨m 1995­2007.  11.  V¨n kiÖn §¹i héi §¹i biÓu toµn quèc cña §¶ng lÇn thø  IX.  103